Kijk op het Noorden editie 422 november 2021

NUMMER 422 | JAARGANG 52 | 2021

NEDMAG MAGNESIUM DRAAGT BIJ AAN OPLOSSING STIKSTOFPROBLEEM

BOSMANREKLAME MAAKT VERDWALEN ONMOGELIJK

REMONDIS DUURZAME PARTNER EN COMPLETE DIENSTVERLENER

BHP levert een breed scala aan paalfunderingen en specialiseert zich in mortelschroefpalen en stalenbuispalen

Email: info@boor-heipalen.nl | Telnr. 085-1308493

VOORWOORD

DE MAGIE VAN HET MOMENT De oplossing van het stikstofprobleem, de ontmanteling en eventuele herontwikkeling van de voormalige gaswinlocaties: we schrijven erover, we maken er onderdeel van uit. Er waait een wind van verandering: the wind of change die The Scorpions in 1991 voelden in Rusland en met ons deelden in een lied dat wereldwijd een hit werd. Omdat er zo’n grote behoefte was aan een boodschap van hoop.

Tandarts van de industrie Magisch is ook het werk dat Microbial Analysis, spin-off van het bedrijf Bioclear Earth, verricht met bacteriën. Deze ‘tandarts van de industrie’ zoekt naar de juiste bescherming tegen het soms vernietigende werk van deze microscopisch kleine wezentjes.

In Sneek stonden we met de laarzen in de modder midden in een weiland: onontgonnen grond waar over ruwweg een jaar de eerste

Die behoefte hebben wij in onze tijd ook. En hoop komt soms uit

bedrijfspanden zullen staan. Een nieuwe start voor veel ondernemers in

onverwachte hoek. Nedmag uit Veendam siert onze cover: dit bedrijf

Súdwest-Fryslân en ver daarbuiten. Oók een magisch moment. En zo zijn er veel meer. <

vindt voortdurend nieuwe toepassingen voor magnesium. Hun proef om mest te verrijken met magnesiumzout, waardoor struviet wordt gevormd, vermindert de gewraakte stikstofuitstoot aanzienlijk. Het is niet moeilijk, het is niet duur: lees er alles over in het coverartikel van deze

Geniet van deze wintereditie.

wintereditie.

Einde van een tijdperk Het einde van een tijdperk, het betreden van grond waarop en vooral ónder zoveel is gebeurd: ons bezoek aan de voormalige NAMgaswinlocatie in Noordbroek was memorabel. Het terrein wordt ontmanteld en opgeruimd, door vereende krachten van een aantal nauw samenwerkende partners. Groningen heeft genoeg van de gaswinning.

Wat ervoor terugkomt? Misschien wel groen gas, misschien wel

TINE VAN KNIJFF

waterstof. Misschien wel niets. Terwijl we praten over het volstorten van

Hoofdredacteur Kijk op Uitgevers

de drie kilometer diepe putten, voelen we dat we iets bijzonders meemaken. Dit is geschiedenis. The magic of the moment, zo bezongen The Scorpions het.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

3

PAGINA 38 MICROBIAL ANALYSIS: DE TANDARTS VAN DE INDUSTRIE Bacteriën zijn overal om ons heen. We kunnen prima met deze microscopisch kleine wezentjes samenleven, al zijn sommige nogal contraproductief, zoals de bacteriën die ons gebit aantasten en gaatjes veroorzaken. Tanden poetsen is het devies. De industrie kan ook last krijgen van contraproductieve bacteriën. Als ze stank veroorzaken, bijvoorbeeld. Of nog veel erger: als ze metaal en beton aantasten en gaatjes veroorzaken in leidingen of tanks. <

‘ ONTMANTELEN EN OPRUIMEN DOEN WE SAMEN EN ZORGVULDIG’ NAM wil geen gas meer winnen in Groningen, dat is zonneklaar. Daarom is het devies op de voormalige gaswinlocaties: ontmantelen, opruimen en netjes achterlaten, eventueel klaar voor hergebruik. Kijk op het Noorden mocht langskomen op de locatie bij Noordbroek, om van dichtbij te zien hoe dat ontmantelen en opruimen in zijn werk gaat. Niet zomaar natuurlijk: veiligheid

PAGINA 28

boven alles! Want een locatie waar decennialang gas uit de grond is gehaald, daar haal je niet even een bezem overheen. In een vijftal reportages doen we de komende edities uit de doeken hoe NAM, Arcadis, consortium BMW en vele anderen werken aan het einde van een tijdperk. <

‘WIJ LEIDEN OP VOOR DE TOEKOMST’ De Opleiding Bouwkunde aan de NHL Stenden zit flink in de lift. De vierjarige studie leidt direct op om als aannemer, constructeur of bouwfysicus aan het werk te gaan. Ook krijgen studenten tijdens de opleiding een prima voorbereiding voor als ze (interieur)architect of stedenbouwkundige willen worden. Docenten/onderzoekers Hans Schaeffer, Kurt Boomgaard, Tom Smits, Friso Brouwer en Anne Visser nemen Ondernemend Friesland mee in de creatieve en innovatieve wereld van de bouw. ‘’Studenten Bouwkunde maken zich zeer gewild bij bedrijven.” <

4

PAGINA 46 KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

INHOUD

KIJK OP INHOUD ‘ WIJ NEMEN MILIEUVRIENDELIJK LETTERLIJK’ “Als mens creëren we weleens een probleem. De huidige stand van het milieu is daar een voorbeeld van. Ik denk niet alleen aan de co2- en stikstofuitstoot, maar ook aan de import van invasieve exoten; planten die hier van origine niet thuishoren en geen natuurlijke vijanden hebben.

Deze planten veroorzaken soms een waar horrorscenario”, zegt Harry Kloosterman, directeur van Weed Free Service B.V. <

PAGINA 58 TOEKOMSTGERICHT ONTWIKKELEN MET VAST ARBEIDSCONTRACT Zo snel mogelijk een werkzoekende plaatsen bij een opdrachtgever en hup naar de volgende. Nee, zo steekt het nog jonge bureau yes tech careers niet in elkaar. Het bureau met vestigingen in Borne en Assen steekt liever tijd en energie in een kwalitatief goede match en

PAGINA 70

het ontwikkelen van toekomstige collega’s via een eigen ontwikkelprogramma, dat Hogeschool Saxion exclusief aan yes tech careers biedt als erkende leergang. <

TAAL VRAAGT AANDACHT “Wy kinne in soad mei ús taal, mar wy binne ús dêr net altyd bewust fan. Taal ferbynt en komt oan ús gefoel”, zegt Femmy van Krimpen.

Femmy is praktijkbegeleider bij de gemeente Súdwest-Fryslân, de grootste gemeente van Nederland. Súdwest-Fryslân is een meertalige gemeente waar, naast het Fries en Nederlands, ook stad- en streektalen worden gesproken. <

PAGINA 86 Kijk 9206 Drachten, 0512-366326, www.kijkophetnoorden.nl Hoofdredacteur: van Knijff Tine van Knijff, Kijk op op het het Noorden Noorden is is een eenuitgave uitgavevan: van:Kijk Kijkop opuitgevers uitgeversBV, BV,Tussendiepen Het Voert 3B,21, 1613 KL AA Grootebroek, www.kijkophetnoorden.nl Hoofdredacteur: Tine van KnijffTine Redactie: TineRedactie: van Knijff, Isabella Brus Persbureau Aanleveren Martin Laning, Marcel van Rijnbach, Erik Riensema, Peter Pels, Martin Bouwman anderen Aanleveren nieuwsberichten: nieuwsberichten@kijkophetnoorden.nl Klijnman, Ed van dePiet Pol,Wiersma Martin nieuwberichten: nieuwsberichten@kijkophetnoorden.nl Bladmanagement: Ed en Klijnman Fotografie: Ed Klijnman, Marcel Rob en anderen Advertentie-exploitatie Fotografie: en planningEdbedrijfsreportages: Bouwman en42 anderen Vormgeving: VDS Crossmedia, Emmen Veldhuis Media, Raalte +31 6 53 42 78 pietwiersma@kijkopuitgevers.nl, Arnold StinsDruk +31 6en 40afwerking: 51 00 46 arnoldstins@kijkopuitgevers.nl Vormgeving: VDS Crossmedia, Emmen Druk en afwerking: Veldhuis Media, Raalte Aan besteed.De Deredactie redactieen ende deuitgever uitgeveraanvaarden aanvaardengeen geenaansprakelijkheid aansprakelijkheidvoor vooreventuele eventueleonvolledigheden onvolledighedenofofonjuistheden onjuisthedenininde detekst. tekst.

Aan de de inhoud inhoud van van de de artikelen artikelen is is veel veel aandacht aandact besteed.

Overname Overname van van artikelen artikelen uit uit deze deze uitgave uitgave is is uitsluitend uitsluitend toegestaan toegestaan met met bronvermelding bronvermelding en en na na schriftelijke schriftelijke toestemming toestemming van van de de uitgever. uitgever.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

5

Wie bouwt zekerheid in?

Voor meer informatie: EBNBOUWADVIES.NL

U

kent ons wellicht van Expertise Bureau Noord. Vanuit

Met ruim 30 bouwkundige specialisten is EBN

ons specialisme schade-expertise voor verzekeraars,

Bouwadvies een breed ervaren partner om mee

volmacht houders en eigen risicodragers, zijn we doorge-

samen te werken. Onze specialismen strekken

groeid naar een volwaardig bouwkundig ingenieursbureau.

van bouwkundige adviezen t/m herbouwwaarde

Een schade-expertisebureau en een bouwkundig ingenieurs-

taxaties. Onze opdrachtgevers komen zowel uit

bureau hebben absoluut raakvlakken, maar hebben toch

het bedrijfsleven, overheden als uit particuliere

zeer verschillende disciplines. De sterk toegenomen vraag

omgeving. EBN Bouwadvies ontzorgt uw orga-

naar bouwadviezen vereist een juiste, professionele focus.

nisatie. Maar ook u, als particulier, die van de

Daarom hebben wij ons bedrijf gesplitst in Expertise Bureau

hoed en de rand wil weten. U bent van harte

Noord (schade-expertise) en EBN Bouwadvies. EBN Bouwad-

welkom op onze vestiging te Eelde.

vies is dan ook de nieuwe loot aan de stam. Een professionele organisatie waarin alle bouwadvies gerelateerde opdrachten verwerkt worden.

W

at doet EBN Bouwadvies?

Detacheren van bouwkundig specialisten

(outsourcing) bij onder meer woningbouwverenigingen, aannemers en grote ingenieursbureaus. Berekenen van (complexe) bouwkundige calculaties ten behoeve van nieuwbouw en/of verbouw/renovatie projecten. Het uitvoeren van bouwtechnische keuringen voor de aan -en verkoop

Waarom EBN Bouwadvies?

• Goede prijs-kwaliteitverhouding • Transparante werkwijze • Afspraak is afspraak • Landelijke dekking • Breed ervaren bouwkundigen

van een pand. 0 -en trillingsmetingen voor aannemers bij nieuwbouw en renovatieprojecten.

Machlaan 5 9761 TK Eelde ebnbouwadvies.nl

wij bouwen zekerheid in

5147

115

750

100%

5147 meter de diepte in geboord in 2020

meer dan 115 pompen beschikbaar

meer dan 750 miljoen liter water verpompt in 2020

100% inzet voor onze klanten

Mechanische grondboringen Deepwell bemaling Horizontale bemaling Verticale bemaling Containers voor vloeistofopslag Tijdelijke pompinstallaties Ontijzeringsinstallaties

Wolbers Watermanagement B.V. Goringbos 11-a | 7863 PZ Gees T +31 (0)524 580966 | E info@wolbersbv.nl

www.wolbersbv.nl

Rara...

Het is GROEN En op zoek naar TONNEN organische reststromen.

NEEM CONTACT OP MET: MILLING COMPANY EUROPE | WWW.MCE-EMMEN.NL

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS De winnaars van de Gouden Zandlopers en Stand van de Advocatuur Awards vieren hun uitverkiezing. Vijfde van links Anne Harperink van Damsté Advocaten – Notarissen.

DAMSTÉ SNELSTE GROEIER VAN NEDERLAND Damsté advocaten - notarissen is het snelst groeiende kantoor van Nederland van de voorgaande vijf jaren.

Het kreeg daarvoor in De Hallen in Amsterdam de bijbehorende Stand van de Advocatuur Award voor de grootste groeier uitgereikt.

Dat gebeurde tijdens de zestiende editie van de jaarlijkse feestavond waarop de Gouden Zandlopers werden verdeeld: de meest prestigieuze

SUBSIDIE VOOR PRODUCTIE BIOGAS MET MONO-MESTVERGISTER Voor de realisatie van een mono-mestvergister en de aansluiting op een bestaande biogasleiding verleent provincie Drenthe 105.000 euro subsidie aan Maatschap Hoving in Drijber. De maatschap gaat met dagverse koemest biogas produceren in de mono-mestvergister.

prijzen voor Nederlandse advocaten, notarissen, juristen en innovators in het juridische veld, uitgereikt door Sdu en nieuwssite Advocatie.nl. De

Dit gas wordt bij Attero in Wijster opgewerkt naar aardgaskwaliteit dat

winnaar werd bepaald op basis van de Stand van de Advocatuur en het

geschikt is voor het aardgasnet. Daarvoor wordt de vergister

Notariaat 2020.

aangesloten op een bestaande biogasleiding die van Nieuweroord naar Attero loopt. Provincie Drenthe subsidieerde de aanleg met als

Internationale markt

uitgangspunt om meerdere aansluitingen op deze leiding te realiseren.

Damsté kreeg er alleen al in het afgelopen jaar ruim vijftig medewerkers bij. Ongeveer de helft is afkomstig uit de fusie met Dijks Leijssen

Het voordeel van biogas is, als het wordt opgewerkt naar

Advocaten & Rechtsanwälte per 1 januari 2021 en de vier maanden later

aardgaskwaliteit, dat gebruikgemaakt kan worden van de bestaande

overeengekomen vergaande samenwerking met het Amsterdamse

infrastructuur voor aardgas. Dit zorgt voor relatief lage

advocatenkantoor BDM. Daarmee werd tevens de positie van Damsté

maatschappelijke kosten. Daar komt bij dat de door de inzet van

op de internationale markt behoorlijk versterkt. Beide organisaties

mono-mestvergisting op veehouderijen de uitstoot van ammoniak en

werken nu onder de vlag van Damsté advocaten - notarissen. De overige

stikstof vermindert. Deze uitstoot wordt veroorzaakt door de

uitbreiding kwam tot stand via eigen acquisitie, waarbij vooral het

combinatie van urine en mest op de stalvloer. Voor een goede

notariaat de laatste jaren fors is toegenomen.

productie van biogas wordt de mest dagvers in de vergister gebracht waarna het verder wordt verwerkt in een gesloten systeem.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

9

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS EXTREEM WEINIG FAILLISSEMENTEN

GEEN TIJD VERLIEZEN

oktober 2021.

NRC Handelsblad karakteriseerde haar in 1974 als ‘de onstuimigste van onze kunstenaressen’. Wie de topbiografie van Jolande Withuis leest over Jeanne Bieruma Oosting krijgt diezelfde indruk. Een vol, lang leven gevuld met kunst. Een bijzonder levensverhaal over een vrouw zó anders dan haar seksegenoten in die tijd.

Er waren in oktober 20.671 starters, 4% minder dan in oktober 2020.

Jeanne werd geboren in 1898, ze overleed in 1994: op de gezegende

Bij de stoppers is er sprake van een toename van 7% ten opzicht van

leeftijd van 96 jaar. Schathemeltjerijk, net zoals de familie waarin ze ter

oktober 2020.

wereld kwam. Toch maakte ze periodes mee waarin ze – in Parijs

Het aantal faillissementen blijft met 99 extreem laag. Dit is 48% lager dan oktober 2020 en 59% minder dan het aantal faillissementen oktober 2019. Dit blijkt uit het KVK Trendrapport Bedrijfsleven over

– moest leven van kastanjes die ze kocht op straat. Haar leven was vol Het totaal aantal bedrijven is op 1 november 2021 verder gestegen

tegenstellingen: een werkende vrouw die haar afkomst afwees en ervoor

naar 2.186.061. Hiervan zijn er 1.163.922 fulltime zzp’ers (53%) en

koos niet te trouwen en een gezin op te bouwen, een vrouw die goed

325.063 parttime zzp’ers (15%). Er zijn dus 697.076 bedrijven die niet

was in vriendschappen maar slecht in de liefde, zowel zelfstandig en

als zzp ingeschreven staan (32%).

onafhankelijk als kwetsbaar en onzeker.

KVK heeft prof. dr. Erik Stam, hoogleraar Strategie, Organisatie en

Secuur

Ondernemerschap aan de Utrecht University School of Economics,

Jolande Withuis schreef ook ‘Juliana. Vorstin in een mannenwereld’ een

gevraagd de cijfers uit het Trendrapport Bedrijfsleven te duiden. “De

biografie over koningin/prinses Juliana. De parallel met Jeannes leven in

netto aanwas van het aantal bedrijven neemt wat af, maar er is nog

een eveneens door mannen gedomineerde wereld is niet moeilijk te

veel positieve dynamiek. Er zijn weliswaar steeds meer (vrijwillige)

vinden. Toch is dit boek – en dat over Juliana eveneens – niet in een

stoppers, maar dit aantal is nog veel kleiner dan in 2020 en 2019, en

hoekje te drukken. Het is geen feministisch pamflet. Withuis is

het aantal faillissementen blijft nog extreem laag.“

ongelooflijk secuur te werk gegaan. Zo vertelt ze het juiste verhaal achter het schilderij Schorpioen (uit 1924). Een verloren liefde ging het om, één waar Jeanne – ‘Biertje’ voor vrienden – veel van leerde.

GEBREK AAN TIJD EN KENNIS REMT ONLINE ONDERNEMEN

Op latere leeftijd verbaasde vriend en vijand zich over Jeannes energie, haar niet aflatende werklust. Haar complexiteit maakt haar (en haar kunst!) blijvend interessant. Haar nalatenschap is intrigerend en de moeite waard om weer te gaan bekijken. Dat kan! Waar in het verleden niemand zich brandde aan haar meer expliciete werken, zijn die in 2022 voor het eerst

Gebrek aan tijd en kennis, en onduidelijkheid over de opbrengsten,

wél te zien tijdens ‘De zomer van Jeanne’. Deze tentoonstellingen in

remmen ondernemers in de stap naar online marketing en verkoop.

Zutphen, Almen, Heerenveen, Fochteloo en Maassluis vinden plaats van 9

Eén op zes ondernemers wil wel aan de slag met online marketing en

april t/m 21 augustus. Wie goed voorbereid wil zijn, leest daarvóór dit

online verkoop, maar geeft aan daarvoor de kennis te missen. Dit blijkt

unieke boek, uitgegeven door De Bezige Bij.

uit het KVK-onderzoek ‘Digitalisering: Wie pakt de kansen?’

Tine van Knijff-van Hijum Het representatieve onderzoek onder 956 ondernemers bevestigt dat vrijwel alle ondernemers bezig zijn met digitaliseren. Zelfs degenen die er weinig affiniteit mee hebben, ondernemen basisactiviteiten: tussen de 73 en 80% heeft een Google-vermelding, een website, digitale financiële administratie en/of maakt back-ups. Tweederde van de ondernemers neemt maatregelen tegen cybercrime.

Bedrijven met tien of meer werknemers werken relatief vaak met een softwareleverancier (50%). Kleinere bedrijven zoeken vaker kennis op internet (43%), maar weten algemene instanties, zoals KVK (8%), gemeente (2%) of overheid (3%) nog niet goed te vinden voor advies bij online marketing en verkoop.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

11

WIJ ZIJN OHPEN INGENIEURS & INNOVATORS

CIRCULAIR BOUWEN

BETEKENISVOL SAMENWERKEN

ENERGIETRANSITIE

KLIMAATADAPTATIE

Betekenisvol samenwerken met ons? Bel ons op 06 13 13 44 45.

Lage Traan 4E • 9351 VL Leek • 0594 - 283 596 • info@ohpen-ingenieurs.nl • www.ohpen-ingenieurs.nl

Luna

De nieuwetijdspraktijk Paranormale coaching, begeleiding en advies www.denieuwetijdspraktijk.nl

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS WEBONTWIKKELAAR SITSOL GROEIT DOOR ONDER DE NAAM HEIBEL BELGIË Het West-Vlaamse webbureau Sitsol heeft de krachten gebundeld met het in Noord-Nederland gevestigde Heibel.

Gezamenlijk worden er bijna vierhonderd Belgische en Nederlandse klanten bediend met websites, webshops en andere online producten.

Heibel België is online te vinden op www.heibel.be, alwaar ook een offline afspraak ingepland kan worden.

Heibel maakt net als Sterc en Vlinc onderdeel uit van FNDMNT, een groep specialisten op het gebied van digitale marketing en producten.

Net als Sitsol werkt Heibel al sinds jaar en dag met het MODX CMS, het

STRATEGISCHE SAMENWERKING OM BEZIT NIJESTEE TE VERDUURZAMEN

kloppend hart van elk webproject. Dit zeer geavanceerde open source

Nijestee en Dura Vermeer starten een meerjarige samenwerking. Dura Vermeer is een ‘ontwikkelende bouwer’ die zich richt op comfortabel en prettig leven.

Zij werken vanaf heden samen met Nijestee aan het verder verduurzamen van de bestaande woningen op een betaalbare en toekomstbestendige manier.

Persoonlijke benadering

platform is dan ook de aanleiding van de samenwerking. “Binnen de internationale MODX community heb ik jaren geleden al kennis gemaakt met de gepassioneerde vakmensen van Heibel en Sterc”, aldus zaakvoerder Frederik Houwen. “Erg fijn dat Sitsol nu vast onderdeel van dit internationale team mag zijn en ik zo onze klanten voortaan nog beter kan bedienen.”

Heibel is in 2013 opgericht en verwacht in 2022 door te groeien naar circa vijftien medewerkers. In tegenstelling tot puur online opererende partijen, benadert Heibel zijn klanten graag persoonlijk, benadrukt medeeigenaar Henk Everts: “Niet alleen contact via e-mail of een nummer in een ticketsysteem, maar juist veel liever bellen of de zaken afstemmen onder het genot van een kop koffie.”

De ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid volgen elkaar in hoog tempo op. Nijestee zocht een partner om te helpen bestaande woningen te verduurzamen én betaalbaar te houden. De samenwerking met Dura Vermeer is het resultaat van deze zoektocht.

Jan Jaap Vogel, directeur Vastgoed bij Nijestee: “We hebben hetzelfde DNA, we zijn eigenzinnige doeners. Samen kunnen we de status quo van onze wereld doorbreken en onze huurders met nieuwe energie een betere en betaalbare woning bieden.”

Bewoners staan voorop Dura Vermeer zoekt naar duurzame technieken, zodat voor elke woning een passende oplossing wordt gevonden. Door de verduurzaming verbruikt de bewoner minder. Koert Terhürne, Directievoorzitter bij Dura Vermeer Bouw Hengelo: “Door langjarig samen te werken kunnen we voortdurend verbeteren. Samen met Nijestee bepalen we wanneer en in welke verdeling we woningen verduurzamen. Na elk project bespreken we samen wat goed ging en wat beter kan. Zo kunnen we bewoners wooncomfort en een optimaal verduurzamingsproces bieden.”

Freddy (projectontwikkelaar bij Nijestee) en Niels (projectmanager bij Dura Vermeer) gaven het officiële startsein van de samenwerking.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

13

Havinga metaal

maatwerk in m etaal Havinga metaal

Maatwerk in metaal Hier met het monteren van het dak voor een grote opslaghal in Surhuisterveen. Voor andere projecten in de MKB en industrie, kijk op: www.havingametaal.nl

www.havingametaal.nl I Surhuisterveen

0512-362 427

De B2B webshop voor verpakkend Nederland!

www.dutchboxx.shop

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS Melvin van Eldik, Biense Dijkstra en Peter van de Weg.

OEROUDE NAAM VOOR NIEUWE FLY-OVER EMMEN-WEST Dolmen is de naam voor de nieuwe fly-over in knooppunt Emmen-West. Gedeputeerde Cees Bijl onthulde onlangs de naam die verwijst naar de hunebedden in het gebied.

Daarna ging het nieuwe knooppunt Emmen-West open voor verkeer.

Met de aanleg van een ongelijkvloerse kruising is een volwaardig knooppunt gebouwd met nieuwe verbindingswegen. Het verkeer rijdt daarmee veiliger en vlotter van en naar Emmen. Eerder deze week kreeg het verkeer al ruim baan op de verdubbelde N34. Nu komt daar de fly-over bij. Verkeer vanuit noordelijke richting (Groningen/Gieten) rijdt via de fly-over de Rondweg Emmen (N391) op. Ook is de nieuwe verbindingsweg vanaf de Rondweg naar de N34 richting het zuiden (Erm/ Holsloot) open. En kan lokaal verkeer tussen Erm en Emmen gebruik

ELKIEN EN BOUWGROEP DIJKSTRA DRAISMA DUIZENDSTE WONINGVERBETERING

maken van de nieuwe Ermerweg.

Dolmen Afgelopen zomer riep de provincie belangstellenden op om het bijzondere bouwwerk een naam te geven. Meer dan duizend Drenten gaven hieraan gehoor. Acht mensen stelden voor om de oeroude benaming Dolmen als naam voor de fly-over te gebruiken.

Het was onlangs feest aan de Julianalaan en in de Breitnerstraat in

Eerder klaar en binnen budget

Leeuwarden. Ketenpartners Elkien en BGDD realiseerden samen de

Tot begin volgend jaar voert aannemer Van Spijker Infrabouw

duizendste woningverbetering.

afrondende werkzaamheden uit, zoals het planten van bomen en het opruimen van het bouwterrein. De oplevering is eerder dan gepland en

Melvin van Eldik is de bewoner van deze duizendste woning.

binnen het gestelde budget. Daarmee is de verdubbeling van de N34

Medewerkers van beide organisaties stonden voor de deur van zijn

tussen Coevorden-Noord tot aan de Frieslandroute (de N381 tussen

tijdelijke woning en verrasten hem met onder andere een flinke

Emmen en Drachten) klaar.

slagroomtaart en een foto. Binnenkort keert hij terug naar zijn vertrouwde stek aan de Breitnerstraat.

In totaal worden er aan de Julianalaan en in de Breitnerstraat 270 woningen duurzaam verbeterd. De keuken, de douche, het toilet, de plafonds en de kozijnen zijn vervangen. Daarnaast zijn alle woningen aangesloten op een eigen collectief verwarmingssysteem. Het project is gestart in maart 2020 en wordt ondanks bijzondere coronaomstandigheden toch in december afgerond.

Collectief warmtesysteem De woningen zijn straks allemaal aangesloten op een eigen ontwikkeld innovatief collectief warmtesysteem. Ook zijn er zonnepanelen op het dak geplaatst die de woningen voorzien van elektriciteit. Met al deze maatregelen zijn deze woningen uit 1959 gasloos en helemaal klaar voor de toekomst.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

15

Beveiliging op maat!

Objectbeveiliging Evenementenbeveiliging Hondenbeveiliging Horecabeveiliging AD HOC Diensten Winkelsurveillance VCA/BHV Diensten Bouwbewaking Verkeersregelaars

security-noord.nl Ottolaan 12-1 Drachten | 0512 - 35 88 04 | info@security-noord.nl

HOLOLENS TRIMBLE XR10

- Communicatie met beeld en geluid met collega’s op afstand - Visualisatie van een 3D-model in de echte wereld - Unieke combinatie tussen Hololens 2 en Trimble!

Vragen of meer weten over de mogelijkheden met de Trimble XR10? Neem dan contact met ons op.

Bel. 088 13 43 600 Mail. info@visser-assen.nl

www.visser-assen.nl

Rest Assured with Kooi camera surveillance 247kooi.com

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS ONDERNEMEND EMMEN ONDERZOEKT ANIMO

GEBRUIK GEOTHERMIE VOOR VERWARMING BEDRIJFSGEBOUWEN

Ondernemend Emmen doet onderzoek naar de animo onder bedrijven in Emmen om hun bedrijfsgebouwen te verwarmen met inzet van geothermie, warmte uit diepere aardlagen. De warmte moet worden gewonnen uit de diepere aardlagen in de omgeving van Erica en wordt daarna via pijpleidingen als warm water naar bedrijventerreinen en bedrijven getransporteerd.

DEELFIETSSYSTEEM ARRIVA OP PERRON GRONINGEN EN LEEUWARDEN

Ondernemersorganisatie Ondernemend Emmen is voorstander van het gebruik van alternatieve energiebronnen als het kostenefficiënt kan worden ingepast naast of als vervanging van de traditionele energiebronnen. Ze ontwikkelt, vaak samen met de gemeente Emmen, verduurzamingsprojecten voor bedrijventerreinen in de gemeente, zoals het project rond duurzame elektriciteit, Zon op Dak, waarbij honderd

Het deelfietssysteem van Arriva is een unieke samenwerking met

hectare zonnepanelen op de daken van bedrijven het doel is.

provincie Fryslân, provincie Groningen en ProRail. Arriva bike&go is

Geothermie met een warmtenet past in dit kader.

het eerste deelfietssysteem dat te vinden is op het perron. De

zestien elektrische vouwfietsen staan in Leeuwarden en Groningen in

De provincie Drenthe en

speciaal daarvoor ontwikkelde lockers.

gemeente Emmen hebben sinds 2010 een opsporingsvergunning

Met Arriva bike&go kunnen de laatste kilometers naar de

voor aardwarmte en willen het

eindbestemming gemakkelijk worden afgelegd. Je boekt de

gebruik van geothermie,

elektrische vouwfietsen gemakkelijk via de reisapp glimble. Deze is te

aardwarmte vanaf grotere

downloaden in de App Store en Playstore. De beschikbaarheid van

diepte, stimuleren. De inzet van

de deelfietsen is te vinden via het tabblad ‘In de buurt’ in de app

geothermie voor verwarming

wanneer je zoekt op station Leeuwarden of Groningen. Een fiets

levert een belangrijke bijdrage

huren kost € 7,50 per dag, de fiets mag gratis mee in de trein en

aan het terugdringen van

wordt teruggebracht naar dezelfde locatie als waar de fiets is

CO2-uitstoot door de bedrijven

gehaald. Meer informatie: Arriva.nl/bikeengo.

en maakt ze minder afhankelijk van aardgas en de daaraan gekoppelde kosten.

VIA-SUBSIDIE OPNIEUW OPENGESTELD VOOR ONDERNEMERS Ben jij ondernemer en heb je een innovatief product, een innovatieve

toekomst van Noord-Nederland noodzakelijke economische en

dienst of procedé voor ogen dat nieuw is voor je eigen onderneming of

maatschappelijke veranderingen. Het gaat dan om circulair ondernemen,

nieuw voor de markt? En wil je dit idee eerst ontwikkelen en testen

verduurzamen van het bedrijf, toewerken naar positieve gezondheid en

voordat je het op de markt brengt? De provincie Groningen en het

meer digitalisering.

Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) stellen opnieuw de VIA-subsidie (Versneller Innovatieve Ambities) beschikbaar.

Ook samenwerken met andere bedrijven en instellingen wordt beloond net als het delen van kennis. Hiermee sorteren de drie provincies en het

Nieuw deze ronde is dat ondernemers en kennisinstellingen laten zien

SNN voor op het nieuwe Europese subsidieprogramma (EFRO) voor

hoe zij met hun innovatieve project, idee of bedrijf inspelen op voor de

Noord-Nederland dat in de loop van 2022 start.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

17

De ondernemende vrouw met ambitie!

TechID Engineering BV specialist in beveiligingsoplossingen

camerasystemen intercom toegangscontrole aanwezigheidsregistratie people counting ID-card productie & systemen ID-card accessoires www.techid.nl 088 - 11 66 333 Australiëweg 8 9407 TE Assen

Stiekem schaam jij je dat jij als vrouw die toch áltijd ‘in control’ is, de boel niet helemaal op de rit heeft waardoor je constant tekort schiet. Voor je gevoel ben je hap snap je werk aan het doen, verwaarloos je je vriendinnen omdat je weer niet op de app reageert en baal je ervan dat je je gezin weer geen gezonde maaltijd kunt voorschotelen, door die lege koelkast.

Jij kunt als control freak álles gedaan krijgen zolang je je focust op de zaken die jou in je hart raken, zolang je je niet langer laat afleiden door alle ruis. Het is als het opzetten van een Bose Noise Cancelling koptelefoon. Je had niet door hoeveel herrie er was, totdat het is weg gefilterd!

Ik leer jou op een gezonde manier ruimte te geven aan jouw ambitie en perfectionisme, zodat je het alleen inzet voor de zaken die voor jou top prioriteit hebben!

Janneke Huijben | Expert in Professional Organizing 06 - 435 743 55 | info@ruimtegeeftrust.nl

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS VARENDE IJSBAAN DE TOCHT OP ELFSTEDENWATER Op de Friese wateren van de Elfstedenroute voer onlangs een dertig meter lange ijsbaan waarop Elfstedenrijders samen met kinderen schaatsten. Geheel in de sfeer van de Elfstedentocht speelde het dweilorkest De Menamer Feintsjes en zongen er koren terwijl de schaatsers op unieke manier op open water schaatsten.

VOLKERWIND BOUWT MEE AAN ENERGIEPARK POTTENDIJK Shell legt bij Emmen het Energiepark Pottendijk aan, een investering in duurzame energie voor het opwekken van elektriciteit met wind en zon. De bouw van Pottendijk draagt bij aan de klimaatdoelstellingen van zowel de gemeente Emmen als de provincie Drenthe, en is een volgende stap in de energietransitie.

Musical De Tocht wil de magie van de Elfstedentocht laten voortleven in

Energiepark Pottendijk komt ten noordoosten van Emmen, tussen

de herinnering van komende generaties. “Het geeft kippenvel om de

Nieuw-Weerdinge en Emmer-Compascuum. Veertien windturbines

kinderen samen met de Elfstedenrijders op stromend elfstedenwater te

(ashoogte 84 meter, tiphoogte 149,5 meter) en ongeveer 35 hectare

zien schaatsen. We maken met heel veel schouders het onmogelijke

met in totaal 90.000 zonnepanelen gaan hier samen jaarlijks tot 170

waar”, aldus creatief producent Foppe van der Veen.

GWh aan elektriciteit opwekken. Dat is vergelijkbaar met het stroomverbruik van ongeveer 30 procent van heel Emmen. In totaal zal

Met deze ludieke actie leidde musical De Tocht de Elfstedenwinter in.

het energiepark over een opgesteld vermogen van 100MW beschikken.

Het is 25 jaar geleden dat de laatste Elfstedentocht is geweest. Maar in 2022 zeggen we ‘It giet oan’, want op 2 oktober 2022 staat de première

Scope

van musical De Tocht gepland.

VolkerWind heeft van Shell de opdracht ontvangen voor het ontwerpen en realiseren van gehele Balance of Plant (BoP). Deze

De Tocht startte een crowdfundingactie voor de financiering van de

bestaat uit de (tijdelijke) bouwwegen, kraanopstelplaatsen, de

musical. Helpen om De Tocht door te laten gaan?

volledige (park)bekabeling, inkoopstation en de fundaties ten

Kijk op www.musicaldetocht.frl.

behoeve van de windmolens.

Foto: Vincent Riemersma

VOORZICHTIGE GROEI KLEINBEDRIJF IN TWEEDE KWARTAAL Het Kleinbedrijf bewijst zijn veerkracht na een zeer slecht eerste kwartaal 2021. De gerealiseerde cijfers in het tweede kwartaal laten een duidelijke verbetering zien. De omzetten nemen fors toe, net als het ondernemersvertrouwen en de continuïteitsverwachting. Dit blijkt uit het derde onderzoek van de Kleinbedrijf Index (KB-Index), waaraan bijna duizend ondernemers deelnamen.

De KB-Index is een initiatief van Qredits, ONL voor ondernemers en het Kenniscentrum Digital Business & Media van de Hogeschool van Utrecht. De KB-Index laat positieve cijfers zien. De positie van starters verbetert duidelijk in vergelijking tot het eerste kwartaal 2021. Toen verwachtten deelnemers aan het onderzoek nog dat hun omzet zou teruglopen, maar bijna een derde verwacht nu een omzetstijging. Daarbij steeg het percentage ondernemers dat over voldoende middelen bezit om het bedrijf voort te zetten van 46% naar 62%. Ook denkt men weer meer personeel aan te nemen. Het onderzoek laat verder zien dat er een duidelijke behoefte is aan vers kapitaal bij een kwart van alle ondernemers.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

19

Magnesium draagt bij aan oplossing stikstofprobleem Bij Nedmag worden voortdurend nieuwe toepassingen gevonden voor magnesium. De tien man sterke research & businessdevelopment afdeling in Veendam werkt daartoe samen met externe studenten, specialisten en instellingen. Zo ook in de agrarische sector, waar al enkele jaren een proef loopt om mest te verrijken met magnesiumzout. Maar wat blijkt nu: het aldus gevormde struviet vermindert de stikstofuitstoot aanzienlijk. En dat maakt het extra interessant voor de agrarische sector en voor de maatschappij als geheel.

20

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

21

Of ze dat in Den Haag al weten? “Het ministerie

Bodemverrijker

gaat door de bestaande mixer en dat is het. We

van LNV en EZK participeert in dit project,

Struviet - ofwel magnesiumammoniumfosfaat

zijn nu bezig om te kijken wat de juiste dosering

samen met de NOM, de noordelijke provincies

- is een interessante minerale bodemverrijker.

is en ook hoe je met behulp van sensoren data

en distributeur Farmin”, benadrukt directeur

Dat weten ze al langer bij Nedmag. Anko Vos,

kunt binnenhalen om de verrijking van de

Bert Jan Bruning van Nedmag. “We geven

marktmanager landbouw: “We zijn al enkele

bodem en de reductie van de emissie te

hiermee ook gehoor aan de oproep in het

jaren bezig met een proef waarbij we

monitoren. Ook meten we de effecten op het

rapport Remkes, om producten en

magnesiumzout toevoegen aan drijfmest in

welzijn van boer en vee, want je zorgt door de

productieprocessen te ontwikkelen die de

mestputten van met name melkvee. Het

lagere uitstoot van stikstof tegelijkertijd voor

stikstofuitstoot verminderen. Waarbij vervolgens

magnesiumzout gaat een verbinding aan met

stankreductie, waardoor de stal frisser gaat

de bedrijven - in dit geval de boeren - daarvoor

stikstof en fosfaat en vormt struvietkristallen.

ruiken.”

worden beloond. Wij helpen de boeren daar bij.”

Daarmee verrijk je de mest met goede

Bruning riep al eens eerder dat juist de chemie

mineralen, die langzaam aan de planten

Nieuwe meststoffen

een flink steentje bij kan dragen aan de

worden afgegeven.”

Anko Vos vertelt enthousiast over het emissiereductie-project, evenals over een

wereldwijde verduurzamingsopgave. Steeds meer partijen zien dat in, inmiddels is groene

Emissiereductie

ander agrarisch project, waarbij met producten

chemie geen rariteit meer en Nedmag draagt nu

Gaandeweg de proef bleek er een voor het

van Nedmag natuurlijke mineralen op de

zelf een nieuw concreet steentje - of beter

milieu interessante ‘bijvangst’ te zijn. “Doordat

bodem en/of gewassen worden aangebracht

gezegd kristalletje - bij: struviet.

je het stikstof en fosfaat bindt en door de

om planten sterker en weerbaarder te maken

langzame afgifte zorg je ervoor dat deze stoffen

tegen schimmels en ziekten. Deze producten

daar terechtkomen waar ze moeten zijn: in de

versterken de gewassen en zijn van natuurlijke

plant en niet vervliegen of uitspoelen. De

oorsprong waardoor ze beter in een

emissiereductie van stikstof bleek op

geintegreerd gewasbeschermingssysteem

laboratoriumniveau maar liefst 25 tot 40

passen.

‘De boer hoeft niet te investeren in dure oplossingen. Je gooit gewoon magnesiumzout bij de drijfmest, het gaat door de mixer en dat is het. We zijn bezig om te kijken wat de juiste dosering is’ 22

procent, een aanzienlijke reductie. Nu testen we dat principe in de praktijk, we doen

Magnesium in de koffie

stalproeven in een proefboerderij van de

Dat magnesium de weerbaarheid vergroot bij

Wageningen Universiteit.”

mensen, is al langer bekend. Nedmag werkt dan ook al langer samen een aantal partners in

Geen investering

de Food, om voedingsmiddelen te verrijken

Extra interessant is dat het eenvoudig op elke

met magnesiumzout. Willem-Jan Bakker,

boerderij kan worden toegepast. “De boer

business development manager Food, schenkt

hoeft niet te investeren in nieuwe stalvloeren of

tijdens het interview een tweede kop koffie in

andere dure mechanische oplossingen. Je gooit

en doet er een druppeltje vloeibaar

gewoon magnesiumzout bij de drijfmest, het

magnesiumzout bij.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Kaas en cake

toepassingen, zoals Zechstein Minerals en

Magnesium draagt onder andere bij aan een

Zechsal.

normale werking van de spieren en heeft geen schadelijke effecten, zoals een hoge bloeddruk.

De ideale vervanging van keukenzout dus. “We zijn nu bezig om het als alternatief voor keukenzout toe te voegen aan kaas. Het blijkt zelfs een positief effect op de smaak en de structuur te hebben. Zo wordt de kaas ‘iets romiger, iets zachter’, aldus het smaakpanel van Nedmag. In de Bakery Academy in Winsum doen we proeven met brood en banket. Op dit

‘Wij willen de meest duurzame magnesiumzoutproducent ter wereld worden’

moment werken we aan cake met magnesiumzout. Die cake blijkt langer lekker zacht te blijven, droogt minder snel uit. Ook

Innovatiehub

weer een boeiende bijvangst.”

Ongetwijfeld zullen er de komende jaren nieuwe bedrijven ontstaan, op basis van de

Al veertig jaar

steeds hoogwaardiger en letterlijk

En zo werkt Nedmag met tal van partners in

smaakmakende toepassingen van

verschillende markten samen aan nieuwe

magnesiumzout die de researchers ontdekken.

innovaties. Bij de Veendammer

Waarmee het Veendammer bedrijf een

magnesiumzout-producent zit innoveren dan

belangrijke bijdrage levert aan een duurzame

ook in het DNA. Of in het molecuul, zoals ze het

samenleving en een hoogwaardige regionale

Proef maar.”

zelf noemen. Al bij de start van het bedrijf in

economie. In dit kader heeft het bedrijf samen

Zout in de koffie? Maar dan blijkt

1981 kregen ingenieurs opdracht toepassingen

met andere partners in de buurt, waaronder

magnesiumzout toch iets heel anders te zijn

te ontdekken voor het zuivere magnesiumzout

Avebe en Hempflax, de Innovatiehub Oost-

dan keukenzout (natriumchloride). De koffie

uit de Veenkoloniale zoutlaag, die bij toeval in

Groningen opgericht.

blijft als koffie smaken, maar dan iets minder

de jaren zestig werd aangeboord.

Duurzaam

bitter. Iets zachter. Wonderbaarlijk. En tegelijkertijd krijgen we een druppeltje van het

Nedmag maakt drie verschillende producten

Daarbij wil Nedmag ook duurzaam en

gezonde magnesium binnen. “Samen met

van het uit de bodem gewonnen

innovatief zijn in de bedrijfsvoering en

onze partner Zechsal hebben we Magnesium

magnesiumchloride: magnesiumoxide,

processen. “Wij willen de meest duurzame

Drops ontwikkeld, als voedingssupplement. Je

magnesiumhydroxide en calciumchloride.

magnesiumzout-producent ter wereld

kunt het overal in druppelen: in de koffie,

Succesvolle markten en toepassingen van de

worden”, zegt Bruning. “En daar werken we

thee, soep, maar ook in je bidon met water. Je

producten vinden we in de energie, industrie,

hard aan. We investeren in nieuwe

hoeft maar een beetje te druppelen,

landbouw, milieu, pulp, veiligheid, gezondheid

energievormen in het gehele productieproces;

verspreid over de dag, voor het beste

en in vuurvast. Vanuit Nedmag zijn ook nieuwe

we willen in 2035 volledig van de fossiele

resultaat.”

bedrijven ontstaan op basis van deze

brandstoffen af.” <

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

23

LAMB WESTON / MEIJER, OOSTERBIERUM

Wereldpartner in duurzame aardappelproducten Dit is een prachtig bedrijf om te werken. Ze hoeven het niet te zeggen, ze stralen het uit. Ze, dat zijn Folpert Douma en Gerrald de Vries. Beide procestechnologen bij Lamb Weston / Meijer (LW/M). “Als je hier eenmaal werkt, dan blijf je”, zegt Folpert. “Dat past bij de missie en de cultuur van LW/M. Langdurige relaties zijn belangrijk.

Ook dat is een vorm van duurzaamheid.”

Lamb Weston® is een wereldwijd toonaangevend merk in kwalitatief hoogwaardige aardappelproducten. Diepgevroren frites, zoals Ziggy Fries of Twister Fries, zitten in het assortiment, maar ook gedroogde aardappelvlokken als ingrediënten voor puree of soep. “Onze producten moeten lekker zijn en voldoen aan de hoogste norm van kwaliteit.

Tegelijkertijd pakken we als bedrijf de verantwoordelijkheid voor onze leefomgeving. We willen continuïteit. Het voortbestaan van ons bedrijf en de werkgelegenheid in de regio, maar ook de continuïteit van de voedselvoorziening voor de mensen op onze planeet, zijn de inzet”, zegt Gerrald.

LW/M maakt daarom werk van duurzaamheid in de keten, van veld tot vork. Oftewel: duurzaam telen, produceren en leveren van producten.

‘Weet je dat er wereldwijd al gauw zo’n 50% voedsel wordt weggegooid? Doodzonde toch?’

24

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Van de VS tot Rusland Een aardappel is een natuurproduct. De hoeveelheid regen en zon, de bodemgesteldheid: het heeft allemaal invloed op het uiteindelijke resultaat van de aardappel. Het product dat de fabriek verlaat moet constant zijn in vorm, kwaliteit en smaak. “LW/M geeft ons alle tools om ons werk goed te doen.

Allereerst met een hechte samenwerkingscultuur waarin we elkaar ondersteunen en scherp houden.

Daarnaast met het faciliteren van loopbaantrajecten en opleidingen, zoals de Proces Quality Training in de Verenigde Staten. Mogelijkheden om in andere delen van het land of, zoals ik heb gedaan, een filiaal helpen opstarten in Rusland, behoort ook tot de mogelijkheden. Geen dag is hetzelfde.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

25

6902 PK Zevenaar

info@lohrliften.nl

www.lohrliften.nl

9792 RB Ten Post tel: 050 520 1100

Bedrijvenpark Leeksterveld Groningen Drachten Leek

Verkoop, Verhuur en Installatie Totaalleverancier op het gebied van licht, geluid en beeld

Wij adviseren u graag!

Australiëweg 8 9407 TE Assen 0592 – 342098 www.dialgb.nl

Roden

We leven in een wereld waarin we zo min mogelijk afval Uitstekend willen achterlaten. Waarin we kunnen kiezen uit eenbereikbaar uniek aanbod.

Ondernemen in het groen Een wereld waarin we onze bestelling binnen Gunstig ondernemersklimaat een halve dag in huis hebben.

Meer informatie bij de Supersnel internet gemeente Westerkwartier Mooie woonomgeving Probo verandert de wereld in digitale print via telefoonnummer 14 0594. Of kijk op:

www.leeksterveld.info

408 KoHN.indd 64

03-09-18 15

RUPSHOOGWERKERS VAN 11 TOT 31 METER

Uw partner in betonbouw

Casco Bouw Nederland b.v.

T 038 477 47 90 E info@cascobouwnederland.nl I www.cascobouwnederland.nl

GERRALD DE VRIES

FOLPERT DOUMA

Functie: Process Technologist.

Functie: Process Technologist.

Burgerlijke staat: getrouwd.

Burgerlijke staat: samenwonend.

Kinderen: de eerste is op komst.

Kinderen: één zoon.

Hobby’s: tennis, schaken, wandelen.

Kenmerkende uitspraak: Het is de

Hobby’s: Small group Fitness.

Kenmerkende uitspraak: Hoop is het

tegenwind die de vlieger doet stijgen.

begin van de teleurstelling. “Hoop is goed,

van een semi-lokaal energienetwerk zijn zaken

maar ik benadruk graag dat je de handen

waar over nagedacht moet worden.”

uit de mouwen moet steken. Acties hebben impact. Net zoals mijn handelen in de

Al 35% energiebesparing

fabriek impact heeft op het eindresultaat.

Er zijn mensen die zich afvragen wat het effect

Met alleen hopen kom je er niet.”

is van hun handelen op de uitdagingen die mondiaal aangepakt moeten worden. “Als je iets in je eentje wilt bewerkstelligen, dan wordt

‘Als je iets in je eentje wilt bewerkstelligen, dan wordt het moeilijk’

het moeilijk. Realiseer je dat je niet alleen bent.

Semi-lokaal energienetwerk

Je bent een knooppunt in een netwerk van

De volgende stap voor LW/M is een volledige

andere bedrijven, organisaties en individuen.

energietransitie. “We hebben kennis in huis

50% wordt weggegooid

Gebruik dat netwerk en de impact neemt toe.”

gehaald met de eerste stappen op

Zo goed mogelijk produceren met zo weinig

energiebesparing en vermindering van

mogelijk negatieve impact op de omgeving

co2-uitstoot, nu willen we deze kennis

vraagt om een integrale aanpak. “Weet je dat er

gebruiken om volgende stappen te zetten met

wereldwijd al gauw zo’n 50% voedsel wordt

ons bedrijf en in onze omgeving.” LW/M wil

weggegooid? Doodzonde toch? Ook hierbij

overstappen op gasloos produceren met

begint de oplossing bij jezelf. Wat we nu doen is

duurzame elektriciteit. Dat kan alleen door

enerzijds efficiënter produceren zodat je minder

samenwerking met partners. “Om onze fabriek

restmateriaal hebt en anderzijds restmateriaal

op duurzame elektriciteit te laten draaien zijn

zo verwerken dat het weer een hoogwaardig

‘zwaardere’ aansluitingen op het netwerk nodig.

consumptieproduct wordt. Daarmee behaal je

We weten dat de gemeente en andere

een hoger rendement met je energie-input. Ook

bedrijven met dergelijke vraagstukken te

hierbij helpt samenwerking met de hele

LW/M gebruikt de verbindingen van haar

maken hebben. We kunnen daarin veel voor

productieketen enorm. Vanaf het aardappelveld

netwerk. De fabriek heeft daarmee een

elkaar betekenen. Wij kunnen bijvoorbeeld

- denk aan druppelirrigatie - tot levering aan de

energiebesparing gerealiseerd van 35% met

flexibel elektriciteit afnemen en daarmee de

klant, zetten we stappen ter verbetering. Zelfs in

efficiënter gebruik van productiemiddelen, het

druk op het netwerk stabiliseren als dat nodig

de verpakkingsmaterialen bleken

terugwinnen van restwarmte en de aanleg van

is. We zien ook een rol voor de gemeente en

verbetermogelijkheden aanwezig. Vooral minder

een biogascentrale.

omwonenden. Zonnepanelen op daken,

en lichter en ook met materiaalkeuze”, zegt

regulering vanuit de gemeente en het creëren

Folpert. <

‘Zelfs in de verpakkingsmaterialen bleken verbetermogelijkheden aanwezig’

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

27

WAT GEBEURT ER OP DE VOORMALIGE NAM-GASWINLOCATIES?

‘ Ontmantelen en opruimen doen we samen en zorgvuldig’ 28

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

NAM wil geen gas meer winnen in Groningen, dat is zonneklaar. Daarom is het devies op de voormalige gaswinlocaties: ontmantelen, opruimen en netjes achterlaten, eventueel klaar voor hergebruik. Kijk op het Noorden mocht langskomen op de locatie bij Noordbroek, om van dichtbij te zien hoe dat ontmantelen en opruimen in zijn werk gaat. Niet zomaar natuurlijk: veiligheid boven alles! Want een locatie waar decennialang gas uit de grond is gehaald, daar haal je niet even een bezem overheen. In een vijftal reportages doen we de komende edities uit de doeken hoe NAM, Arcadis, consortium BMW en vele anderen werken aan het einde van een tijdperk. Dit is aflevering 1.

We zitten (getooid in veiligheidspak, -helm,

consortium BMW - Baker Hughes, Mammoet

dagen gemonitord is en volledig drukloos is,

-bril, -schoenen en -handschoenen) aan tafel

en Wellgear - op deze manier alle tien putten

wordt deze veilig verklaard.”

met René Jansen, manager Decommissioning

op deze locatie op. Daarna keert Arcadis

en Energy Hubs bij de NAM, Harry Venema,

terug om de locatie verder op te ruimen.

Harry Venema van Arcadis:

directeur energietransitie bij Arcadis, en Sigo Tjeerdsma, directeur van de WellGear Group.

Nauwe samenwerking

Zij vertellen – en wij zien – dat deze locatie al

Harry Venema: “Het ontmantelen is zó’n grote

voor een groot deel is ontmanteld. Arcadis

en belangrijke opdracht: dat kunnen we

heeft van de NAM opdracht gekregen voor de

alleen doen in samenwerking met zeer

ontmanteling van de eerste 24 gaswinlocaties

deskundige partners. We hebben

in Groningen, Drenthe en Overijssel en is

voortdurend contact en stemmen onze

– evenals het BMW consortium - op deze

planning en werkzaamheden continu op

locatie al aan de slag geweest. Momenteel

elkaar af.” Sigo Tjeerdsma: “Wij doen ons werk

staat er een grote toren van WellGear. Deze

met de grootst mogelijke nauwkeurigheid. We

verwijdert de bestaande ondergrondse

weten dankzij ervaring wat we ongeveer tegen

verbuizing en ‘spuugt’ gecontroleerd cement

gaan komen, daar maken we een programma

in de putten waardoor voorheen gas omhoog

op. Maar geen enkele put is exact hetzelfde:

kwam. De gaswinbuizen – die tot wel drie

elke put kent een andere ondergrond en

kilometer in de grond steken - worden

geologie. Daarin zit de uitdaging. Daarom

weggehaald, gelijktijdig met het volstorten van

monitoren wij dagelijks en draait echt álles

de ruimtes met cement. In totaal ruimt het

hier om veiligheid. Pas nadat een put 90

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

‘Vanaf de jaren zestig waren deze locaties ijkpunten in het landschap. Het heeft zó’n invloed gehad op de Groninger samenleving dat je niet anders kunt dan sámen met deze samenleving de toekomst vormgeven’

29

Harry Venema van Arcadis, Sigo Tjeerdsma van WellGear en René Jansen van de NAM

Venema: “Als dat het geval is voor alle tien de

elke stap en elke vergunning wordt minutieus

weggehaald, of dat er plannen zijn waarin nog

putten, komen wij terug om de infrastructuur

gekeken. Alles dat wij doen wordt getoetst aan

gebruikgemaakt kan worden van materialen

verder te verwijderen en bodemkundige

wetgeving. We houden elkaar voortdurend

en infra.

werkzaamheden te verrichten zodat het

scherp. De trein rijdt op veiligheid en daarom

terrein schoon en netjes afgewerkt opgeleverd

werken we het liefst continu samen met

kan worden.”

dezelfde teams: mensen die weten wat ze

René Jansen van de NAM

doen, die dé expert zijn op hun gebied. Er

‘Mensen zijn nieuwsgierig naar wat hier gebeurt. Daarover gaan we proactief in gesprek. We betrekken de regio bij ons werk en de toekomst’

‘Dezelfde teams in dezelfde trein’

lopen hier dagelijks ongeveer vijftien mensen

Het klinkt allemaal logisch en de heren

rond, maar indirect zijn er wel honderd

vertellen het rustig. Maar vergeet niet: hier is

mensen bij betrokken. Dat vergt voortdurend

decennialang gas gewonnen en dat betekent

overleg. Arcadis en het consortium BMW zijn

nogal wat. Dat de kalmte overheerst heeft

partijen waar we van op aan kunnen. Het liefst

niets te maken met nonchalance. Integendeel.

betrekken wij partijen en medewerkers uit de

“Je kunt hier niets op routine doen. Alles

regio bij de werkzaamheden. Dat is goed voor

gebeurt goed op elkaar afgestemd en met het

de economie in de regio en de ontwikkeling

nodige vooroverleg”, benadrukken Venema en

van werknemers uit de regio.”

Tjeerdsma.

Hergebruik en herontwikkeling

30

Tijdens hun relaas heeft René Jansen zo nu en

Arcadis werkt met onderaannemers zoals

dan aangevuld en instemmend geknikt. Hij is

REYM: dit industriële reinigingsbedrijf maakt

Tjeerdsma: “De putten worden zes meter

content met de zorgvuldige manier van

vervuilde leidingen en equipment op locatie

onder de grond afgesneden, daarna komt er

werken van de partijen die NAM heeft

schoon, waarna Van Vliet Sloopwerken het

een ‘deksel’ op. Je kunt hier dus prima weer

aangetrokken. “We zitten een aantal jaren met

schone equipment boven de grond weghaalt.

bouwen. De coördinaten van de putten

dezelfde teams in dezelfde trein. Die trein

Venema: “Veel materiaal op deze locaties is

worden geregistreerd en in een systeem

begint op het moment dat wij ophouden met

nog lang niet afgeschreven. Daarom doen we,

weergegeven.”

het winnen van gas op een locatie. Voor het

waar het kan, aan ‘slim ontmantelen’:

ontmantelen van deze locatie, Noordbroek,

verwijderen, schoonmaken en klaarmaken

Jansen sluit daarop aan: “We hebben hier zo

zijn we drie jaar geleden al begonnen met het

voor een tweede leven.” Voorafgaand aan dit

lang het transport en opslag van gas verzorgd.

maken van plannen. Die plannen moeten

ontmantelproces moet bekend zijn of de

Dat kan plaatsmaken voor een ander soort

worden goedgekeurd door de overheid: naar

volledige infrastructuur moet worden

moleculen: die van bijvoorbeeld groen gas en

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Sigo Tjeerdsma van WellGear

‘Het is ontzettend belangrijk dat wij ons werk met de grootst mogelijke nauwkeurigheid doen.

Daarom monitoren we een put nog 90 dagen nadat we hem dichtgestort hebben’

Pas nadat een put 90 dagen gemonitord is en volledig drukloos is, wordt deze veilig verklaard

waterstof. Diep de grond in willen we hier niet

precies gebeurt én wat de toekomst zal

invloed gehad op de Groninger samenleving

meer, maar de transportleidingen die twee of

brengen. Daarover gaan we proactief in

dat je niet anders kunt dan sámen met deze

drie meter onder de grond liggen en met

gesprek. We willen niets liever dan de regio

samenleving de toekomst vormgeven. De regio

elkaar verbonden zijn door een goede

betrekken bij ons werk en de toekomst.”

is bovendien enorm ambitieus en schreeuwt

infrastructuur in een hele geconditioneerde

Venema: “De regio voelt: er gaat iets weg.

om goede voorbeelden in de energietransitie.

omgeving, die kun je prima gebruiken voor

Vanaf de jaren zestig waren deze locaties

nieuwe brandstoffen.”

ijkpunten in het landschap. Het heeft zo’n

Daar zijn deze locaties bij uitstek geschikt voor.” <

Venema: “NAM huurt deze locaties van agrariërs. Deze grondeigenaren bepalen uiteindelijk wat er met de grond gebeurt.

Intussen onderzoekt Economic Board Groningen (EBG) of er kansen zijn voor herontwikkeling. Voor Drenthe en Overijssel onderzoekt NAM samen met derden, zoals Arcadis, de mogelijke herontwikkelingskansen voor locaties in deze regio. Kansen voor herontwikkeling worden afgestemd met het beleid van gemeenten en provincie. Dit betekent eveneens een traject van voortdurend afstemmen, zodat het voor de ‘ontmantelings- en opruimingspartijen’ duidelijk is wat weg moet en wat kan blijven liggen in verband met de herontwikkeling.

Overheden, ondernemers en andere (markt) partijen zijn overigens van harte welkom om zich te melden met geschikte

In dit artikel schetsen we in vogelvlucht de lange lijnen: van ontmanteling en opruiming, tot

herontwikkelingsideeën.

mogelijkheden voor hergebruik van de voormalige gaswinlocaties.

Einde van een tijdperk

- In het volgende artikel, in het eerste kwartaal van 2022, zoomen we in op die eerste fase

Met de ontmanteling van de gaswinlocaties komt er een einde aan een tijdperk, dat wordt aan tafel in Noordbroek zeker gevoeld. Het roept verschillende sentimenten op in de samenleving. Jansen: “NAM wil geen gas meer winnen in Groningen, iedereen weet waarom.

Maar wij merken dat er ook iets anders leeft, vooral in de directe omgeving van de locaties.

van ontmanteling: hoe gaat Arcadis bijvoorbeeld te werk en wat komt er allemaal kijken bij de ontmanteling?

- In het tweede kwartaal bevragen we het consortium van BMW: hoe zien hun werkzaamheden en samenwerking eruit? Hoe laten zij de locaties achter?

- In het derde kwartaal richten we ons op het uiteindelijke sluiten van de locatie: wat gebeurt er om de terreinen schoon op te leveren? Wie zijn daarbij betrokken?

- In het vierde en laatste kwartaal storten we ons op de herontwikkeling: welke ideeën en plannen zijn er? En kan daar daadwerkelijk mee worden gestart?

Mensen zijn nieuwsgierig naar wat hier nu

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

31

n i w d o Nieuwbouw, Onderhoud Go & Refit.

www.jachtservicezuiderbaan.nl info@jachtservicezuiderbaan.nl

vement

pro ss Im e n i s u B

Motoren, Scheepsinstallatie & Elektra.

Navigatieapparatuur & Vuilwatersystemen.

Hybridesystemen & Polyester reparaties.

Poetsen, Antifouling etc.

Producten, processen en technieken veranderen steeds sneller, dat stelt steeds nieuwe eisen aan kennis en vaardigheden van uw vakmensen.

Ik help bedrijven, en vakmensen optimaal te presteren, onder steeds veranderende omstandigheden, dat noem ik duurzaam vakmanschap. Vakmanschap van uw mensen bepaalt de prestaties (productiviteit) van uw bedrijf. Hoe zit dat voor uw bedrijf? Presteren uw mensen wat u van hen verwacht? vandaag? Ook volgend jaar? of over 3 jaar? Ik realiseer duurzaam vakmanschap, Door vakmensen nieuwe skills aan te leren, afgestemd op de ontwikkeling en de plannen van uw bedrijf.

Uw bedrijf verandert, nieuwe klanten, nieuwe producten, nieuwe machines .

Ervaren vakmensen die vertrekken, nieuwe mensen die binnenkomen in uw bedrijf.

Veranderingen die veel van u en uw vakmensen vragen, veranderingen die steeds weer andere eisen stellen aan u en de vakmensen die in uw bedrijf werken. Met een strategisch profiel krijgt u overzicht op de veranderingen. Een strategisch profiel is een verkenning van uw bedrijf aan de hand van de vragen: ‘Hoe ziet het er hier uit over 1, 3 of 5 jaar?’ en ‘Wat voor invloed heeft dat op de bedrijfsvoering?’

Vuurtorenweg 21 8531 HJ Lemmer Tel. 06-226 638 16

Nieuwbouw, Onderhoud & Refit.

Motoren, Scheepsinstallatie & Elektra.

Navigatieapparatuur & Vuilwatersystemen.

Hybridesystemen & Polyester reparaties.

Poetsen, Antifouling etc.

Meer weten? Bel Rob Cuperus tel. 06 81740084

Beheersbare, betrouwbare en betaalbare huisvesting voor onderwijs, gemeente, mkb, zorg en industrie

Bouwkostenbegroting  Projectvoorbereiding  Directievoering & toezicht Meerjaren onderhoudsplannen  Onderhoudsinspectie Vluchtplannen Contractenscan  Energiecontrole & -advies Koningsweg 35a I 9731 AR Groningen I 050 573 56 72 I www.syplon.nl

COLUMN

KIJK OP CONTACT

MENSELIJKE MAAT In mijn omgeving kreeg iemand die gesolliciteerd had op een baan maar het níet was geworden, een telefoontje van de HR-dame die ook bij het sollicitatiegesprek was geweest. Ze nam er alle tijd voor om hem uit te leggen waarom hij het (net) niet was geworden. Ze gaf constructieve tips en adviezen waar hij écht mee verder kon. Mijn kennis vertelde mij dit dan ook met een glimlach: uitzonderlijk voor iemand die net is afgewezen voor een baan.

Hoe vaak gebeurt het wel niet dat een sollicitant gewoon niets meer hoort en later via via moet vernemen dat iemand anders al in de functie werkzaam is? Of hoogstens een standaard afwijsmailtje ontvangt waar geen enkele verdere informatie wordt gedeeld? De sollicitant is van geen enkele waarde geweest voor het bedrijf: hij of zij is het niet geworden en verdient het dan ook niet om nog aandacht te krijgen. Ik stel me voor dat het zo ongeveer moet voelen, voor een sollicitant.

Als het echt belangrijk is…

In mailcontact is de menselijke maat wel vaker ver te zoeken. Soms denk ik: misschien moeten we het maar helemaal afschaffen. Hoe vaak gebeurt het mij namelijk wel niet dat ik een afspraak probeer te maken via een directiesecretaresse of bestuurssecretariaat en gewoonweg wordt genegeerd? Een tijdje geleden kreeg ik uiteindelijk het 06-nummer te pakken van de directeur die ik ook daadwerkelijk moest hebben: hém moest ik interviewen! Ik kreeg hem aan de lijn terwijl ‘ie in de auto zat. Hij zei: ‘Mail? Dat lees ik nooit! Als het écht belangrijk is bellen ze me wel!’

‘Altijd bereikbaar’ Sowieso is het nogal curieus als ik, na oneindig bellen en mailen toch een interviewafspraak voor elkaar te hebben gekregen, gevraagd wordt op te schrijven dat het bedrijf ‘altijd bereikbaar is, enorm servicegericht is en dat persoonlijke aandacht bovenaan staat’. Geldt dat dan alleen voor mensen waar je direct iets aan kunt verdienen?

Denk erom: ambassadeurs van je onderneming bevinden zich in alle lagen van de samenleving. Dat kan ook zomaar een sollicitant zijn, of een journalist die een stukje over je wil schrijven. De menselijke maat is niet voorbehouden aan een selecte groep mensen. Die geldt voor ons allemaal. < Tine van Knijff-van Hijum Hoofdredacteur Kijk Op-Uitgevers

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

33

debesteleasedeal.nl: de booking.com voor de zakelijke leasemarkt Wie een hotel boekt, kijkt en vergelijkt eerst op Booking.com. Energiecontract verlengen: Ben Woldrings Gaslicht.com.

Handig, overzichtelijk en slim. Maar wat nu als je zakelijk wilt leasen? Dan krijg je meerdere accountmanagers van verschillende leasemaatschappijen over de vloer met offertes die lastig met elkaar te vergelijken zijn. Niet handig en ook nog eens tijdrovend voor de ondernemer.

34

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Dat zou toch anders moeten, bedacht

stemmen op de bedrijfsvoering. Ook is het

lokale leaseadviseur worden de verschillen

automotive-specialist Floris Mulder twee jaar

advies breder dan alleen welke auto en/of

besproken en kan eenieder een

geleden. Samen met marketing-specialist

bedrijfswagen: ook zaken als bijtelling,

weloverwogen keuze maken. Op deze wijze

René Meijer voegde hij de daad bij het woord

laadpalen, berijdersregeling enzovoort,

realiseert debesteleasedeal.nl haar doel:

en zette het duo het vergelijkingsplatform

komen aan bod.”

bedrijven onafhankelijk en objectief

debesteleasedeal.nl op. Met succes. “We

informeren over de tarieven en voorwaarden

hebben een uniek vergelijkingsplatform

Juiste voorwaarden

ontwikkeld dat onafhankelijk leaseoffertes

Maar wat is nu de beste deal? “Vaak wordt er

vergelijkt op basis van prijs én voorwaarden.

gekeken naar de laagste prijs, maar dan kun

Mulder: “Wij bieden het onafhankelijke

Binnen 48 uur ontvangt de ondernemer een

je bedrogen uitkomen. De voorwaarden zijn

vergelijk aan voor de volgende leasevormen:

volledig overzicht van alle ontvangen

net zo bepalend voor wat het uiteindelijk

operational lease, financial lease, occasion

leaseoffertes.”

kost.” Mulder en Meijer laten een voorbeeld

lease en shortlease. Dit doen wij omdat ieder

zien van de leasevergelijker, waarin je in één

bedrijf andere leasewensen heeft. Doordat wij

Leaseadviseurs

oogopslag het verschil, op basis van prijs en

alle zakelijke leasevormen aanbieden in ons

En niet alleen dat: debesteleasedeal.nl -

voorwaarden, ziet tussen de

vergelijk kunnen wij de gehele markt

gevestigd aan de Machlaan 5 in Eelde - heeft

leasemaatschappijen. “Als we naar de

onafhankelijk bedienen in hun

een netwerk van onafhankelijke

voorwaarden kijken, zien we een verschil in de

mobiliteitswensen. debesteleasedeal.nl vertelt

leaseadviseurs in het hele land, die VNA

servicegraad van de leasemaatschappijen,

objectief, onafhankelijk en eerlijk welke deal

gecertificeerd zijn. Onder wie Erik Drent in

zoals vervangend vervoer, hoogte eigen risico,

het beste past bij jouw wensen.”

Groningen (regio Noord) en Wim van Essen in

innameprotocol en de sturing bij onderhoud

Zwolle (regio Oost). “Naast onze online

en bandenvervanging.”

vergelijkingstool bieden de leaseadviseurs

van de Nederlandse leasemaatschappijen.

Wil jij ook vooraf objectief, onafhankelijk en eerlijk weten welke deal het beste bij jouw

optimale service door actief en onafhankelijk

25 punten

wensen past? Plaats dan eenvoudig je

op zoek te gaan naar de beste deal. Want

En zo maakt debesteleasedeal.nl een vergelijk

aanvraag via debesteleasedeal.nl, vergelijk en

hoewel debesteleasedeal.nl eenvoudig werkt,

op meer dan 25 verschillende punten die op

kies de beste deal. <

is het natuurlijk wel van belang om eerst je

een rij worden gezet in de leasevergelijker,

eisen en wensen te bepalen en af te

transparant en overzichtelijk. Samen met de

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

35

Flowtool De beste manier om uw bedrijfsprocessen toekomstbestendig te maken Proces vastleggen Proces uitvoeren in flowtool Stappen slim robotiseren

050 211 18 25 https://flowtool.online

COLUMN

KIJK OP FISCALE VOORDELEN

DIEPGANG IN PLAATS VAN EINDEJAARSTIPS Ieder jaar worden vele eindejaarstips in omloop gebracht met vaak een mix van dezelfde fiscale voordeeltjes en aandachtspunten, maar qua diepgang is het veelal droevig gesteld. Natuurlijk zijn alle tips welkom, maar bij Van Braak Accountants vinden we de begeleiding van klanten gedurende het boekjaar echt veel belangrijker dan alleen aan het einde van het jaar je klant informeren over voordelen, die ze allang hadden moeten genieten.

Veel ondernemers horen dat ze aan het einde van het jaar nog moeten investeren omdat ze dan fiscale voordeeltjes kunnen halen. Moet je dan alleen investeren om een fiscaal voordeeltje aan het einde van het jaar?

Of had je dit al veel eerder moeten doen? Wij geloven erin dat investeringen zinvol moeten zijn en dat altijd nagedacht moet worden over fiscale gevolgen.

Structuur van het bedrijf Zo kan het veel interessanter zijn om naar de structuur van het bedrijf te kijken, om de fiscus zo maximaal aan je investeringen mee te laten betalen via bijvoorbeeld versnelde afschrijvingen. Door met je structuur bezig te zijn, kun je verrassend vaak extra grote fiscale voordelen behalen. Bij Van Braak Accountants blijven we altijd met onze klanten in gesprek, het hele jaar door, om het maximale voordeel eruit te kunnen halen.

Is alles op orde?

Naast fiscale voordelen zijn er veel juridische en vermogensrechtelijke zaken die te vaak onderbelicht blijven. Zijn testamenten op orde? Zijn levenstestamenten op orde? Is een opvolgend bestuur voor je BV-structuur nog wenselijk? Zijn schenkingen gedaan en is daarbij gedacht aan een optimaal schenkingsplan, waarbij vermogen wordt overgeheveld tegen het zo laag mogelijke tarief? Wist u bijvoorbeeld dat het mogelijk is om de erfbelasting per saldo terug te brengen tot 4% in plaats van 10%?

Geïnteresseerd geraakt? Neem dan eens contact met ons op! < Arnold de Roo Van Braak Accountants Emmen

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

37

Microbial Analysis: de tandarts van de industrie 38

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Bacteriën zijn overal om ons heen. We kunnen prima met deze microscopisch kleine wezentjes samenleven, al zijn sommige nogal contraproductief, zoals de bacteriën die ons gebit aantasten en gaatjes veroorzaken. Tanden poetsen is het devies. De industrie kan ook last krijgen van contraproductieve bacteriën. Als ze stank veroorzaken, bijvoorbeeld. Of nog veel erger: als ze metaal en beton aantasten en gaatjes veroorzaken in leidingen of tanks. Met hele vervelende economische gevolgen. Ook hier is bescherming het devies.

Hoe je je leidingen, tanks of andere materialen

in de laatste plaats met de opdrachtgever zelf,

ingeschakeld, konden we samen met de

het beste kunt beschermen tegen deze

die als geen ander alles weet over het te

opdrachtgever problemen en schade door MIC

zogeheten microbiologische corrosie, weten ze

beschermen product en de omstandigheden”,

in de toekomst zoveel mogelijk voorkomen.”

als geen ander bij Microbial Analysis in

aldus Eline Keuning.

Wereldwijd

Groningen. Biotechnologen en andere experts houden zich in het eigen lab - en wereldwijd op

Gasleiding

Inmiddels werkt Microbial Analysis, ontstaan als

locatie - bezig met het opsporen, detecteren en

Rob Elzinga noemt een praktijkvoorbeeld: “We

spin-off van het bedrijf Bioclear Earth,

kwantificeren van de kleine ijzervreters en het

werden ingeschakeld bij een project om een

wereldwijd voor ondermeer de chemische

vinden van de juiste bescherming tegen hun

grote gasleiding onder de rivier de Humber in

industrie, olie- en gaswinningindustrie, offshore

vernietigende werk. De tandarts van de

Engeland te vervangen, dichtbij de monding

bedrijven en bijvoorbeeld drinkwaterbedrijven.

industrie.

van de rivier in de Noordzee. Er was een

“Maar we zetten onze expertise ook graag in

innovatieve oplossing bedacht: een pijpleiding

voor kleine en middelgrote industriële

PCR-techniek

die gedragen wordt door rivierwater. Dit brengt

bedrijven in de regio”, benadrukt Eline Keuning.

CEO Eline Keuning en projectleider Rob Elzinga,

echter nieuwe risico’s met zich mee, namelijk

“Overal waar je leidingen hebt, onder bepaalde

beiden biotechnoloog, vertellen tijdens een

een verhoogde kans op microbiologisch

omstandigheden, kunnen bacteriën schadelijk

rondleiding door het lab vol trots over de

beïnvloede corrosie (MIC). Het brakke

werk verrichten. Naar schatting veertig procent

unieke werkwijze van Microbial Analysis, waarbij

rivierwater van de Humber bevat naast een

van de corrosies wordt veroorzaakt door een

ondermeer de door corona bekend geworden

hoge concentratie organisch materiaal ook een

bacterie”, vult Rob Elzinga aan.

PCR-techniek wordt toegepast om bacteriën te

hoge concentratie zwavel (sulfaat), wat het zeer

detecteren en te kwantificeren door het DNA te

corrosieve waterstofsulfide kan vormen.

Voor wie graag wil weten of en hoeveel risico er

destilleren. “Dat doen we nu een jaar of tien en

Onwenselijk, omdat het de metalen pijpleiding

op dat vlak is binnen het bedrijf, kan Microbial

dankzij onze opgebouwde expertise en

kan aantasten, en ook nog eens giftig en

Analysis een laagdrempelige en (kosten-)

database kunnen we niet alleen snel en goed

explosief. Daarom hebben wij verschillende

efficiënte risicobeoordeling verrichten. <

diagnosticeren, maar ook voorspellen en

manieren onderzocht om de productie van

adviseren. In samenspraak met experts op het

waterstofsulfide te voorkomen. Met succes. En

gebied van chemie en materiaalkunde en niet

doordat we al in de ontwerpfase zijn

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

39

Alles op het gebied van intern transport en opslagsystemen.

Gevestigd in Hengelo (Ov) en Alphen aan den Rijn www.jungheinrich.nl | +31 (0)74 74 40 144

Vandaag maken we morgen De wereld van Strukton Civiel is een wereld van en voor mensen. Samen met onze opdrachtgevers en partners werken we aan een veilig, leefbaar en bereikbaar Nederland.

We zetten onze persoonlijke kennis van de regio in voor een integrale aanpak van de weg in zijn omgeving. Zo kan iedereen veilig op weg. Ook bij wegwerkzaamheden.

Strukton Civiel Noord & Oost info.civielnoordenoost@strukton.com +31 (0)54 158 41 11 www.struktonciviel.nl

COLUMN

KIJK OP DE ARBEIDSMARKT EROP OF ERONDER Toen ik begon bij VNO-NCW MKB Noord ging het in gesprekken met ondernemers pas aan het einde over personeel. Dat is veranderd. De arbeidsmarkt is een belangrijk onderwerp geworden. Een probleem dat veel groter wordt als we niets doen. We moeten de stormvlag gaan hijsen, anders gaan we straks kopje onder.

De arbeidsmarkt is krap. Het duurt steeds langer om vacatures in te vullen. Veel bedrijven werven daardoor al op competentie en niet meer op kwalificatie. Maar dat zal uiteindelijk onvoldoende zijn om onze arbeidsmarkt op peil te houden. Het effect is een krimpende arbeidsmarkt, minder bedrijven en dus een krimpende economie. Een doemscenario voor het Noorden, dat overigens niet alleen speelt bij ons.

Hoe kunnen wij het tij keren? Dé oplossing bestaat niet, maar er zijn kansen die we kunnen verzilveren. Het vraagt om een combinatie van alles wat we kunnen bedenken, zoals meer voltijdscontracten aanbieden, bestaande werknemers breder inzetbaar maken, iedereen binnen de beroepsbevolking aan het werk krijgen en de arbeidsmobiliteit verhogen.

Internationale wervingsstrategie Aanvullend moeten we inzetten op buitenlands arbeidskapitaal. We beschikken over een groot en groeiend werknemerspotentieel onder statushouders. Denk ook aan het inzetten op gerichte arbeidsmigratie voor bepaalde sectoren met Green Cards. En vergeet niet het potentieel dat we hebben door het aantrekken en vasthouden van buitenlandse studenten in Noord-Nederland. Zo’n internationale aanpak vraagt veel van onderwijsinstellingen, overheden én werkgevers. Een internationale wervingsstrategie ontbreekt vrijwel overal en er is bij weinig bedrijven sprake van een internationale werkvloer.

War for talent Gemiddeld is de zichtbaarheid van bedrijven in Noord-Nederland voor talenten binnen het MBO, HBO en WO slecht. Een sterke marketing- en wervingsstrategie is nodig om dit te veranderen. Laat zien dat je als werkgever aantrekkelijk bent en neem een voorbeeld aan werkgevers buiten onze regio. Hen lukt het om talenten in het Noorden te laten verhuizen naar hun arbeidsregio. Dat moet anders! De komende periode is het in de war for talent essentieel om de juiste mensen in onze regio’s vast te houden. Doen wij dat niet, dan zijn we ze kwijt.

We moeten gaan ondernemen op onze Noordelijke arbeidsmarkt, want: ‘Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg’. We willen voorkomen dat de krapte ervoor zorgt dat ondernemingen verhuizen of hun activiteiten hier stoppen. Dat heeft een enorme impact op de leefbaarheid en brede welvaart in onze steden en dorpen. Het is erop of eronder, de keuze is aan onszelf. . < Ton Schroor Directeur VNO-NCW MKB Noord

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

41

Faber: vakmanschap in bouw- en schildersbranche

42

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Vakmanschap is meesterschap. Dat credo uit vervlogen tijden zou evengoed het credo van Faber kunnen zijn. Bij Nederlands’ grootste werkgever in de bouw- en schildersbranche werken 2000 vaklieden, die elke dag vol passie hun ambacht uitoefenen. Het personeelsbedrijf stimuleert dit vakmanschap op allerlei manieren; met name door een goede werving, selectie en matchmaking. Daar begint het mee.

“Ons werk is er op gericht om goede mensen

klanten. Die met ons landelijke netwerk van

aan ons te binden door een langdurige

vakmensen een vaste én flexibele schil

samenwerking aan te gaan, met een vast

kunnen bouwen.”

contract en met de beste voorwaarden. Ook zoeken we nieuwe medewerkers thuis op, of

HR

nodigen we ze bij ons uit voor een

“En beschikt u zelf over goede vakmensen,

persoonlijke kennismaking, om een goede

maar wilt u niet de werkgeversrisico’s lopen?

indruk te krijgen en om de juiste match te

Ook dan kunt u bij ons terecht. Ook met

kunnen maken met onze opdrachtgevers. We

andere personele vraagstukken helpen wij u

kennen al onze mensen persoonlijk.” Dat zegt

graag. Zie ons als verlengstuk van uw

Mark Huizinga, accountadviseur van Faber

HR-afdeling.”

Groningen, die samen met zijn collega’s Murk de Vries en Linda ten Brummelhuis de regio

Vakschool

Noord-Nederland bedient.

Op deze manier werkt Faber door heel Nederland met meer dan 1000 bedrijven

Faber is sinds 2005 actief als

samen in de bouw- en schildersbranche.

personeelsbedrijf, aanvankelijk alleen in de

Bedrijven die dankzij de expertise van Faber

schildersbranche en sinds een paar jaar ook

de focus kunnen houden op het werk zelf,

in de bouw. Vooral in deze laatste sector

‘want daar heeft iedere ondernemer het in

timmert het bedrijf flink aan de weg, ook in

deze tijd al druk genoeg mee.’

Noord-Nederland.

Bovendien is het momenteel voor een

Respect

ondernemer zelf haast niet meer te doen om

“Wij vinden vakmanschap bijzonder en hebben

geschikte vakmensen te vinden. Ook Faber

er diep respect voor. Niet gek dus, dat we ons

moet een extra tandje bijzetten en doet dat

bedrijf hebben vernoemd naar het Latijnse

ondermeer met een hele persoonlijke en

woord voor ambachtsman. Wij zijn de

gerichte werving van vakmensen en het

organisatie waar waardering voor vakmanschap

opsporen en klaarstomen van talenten, met

vanzelfsprekend is en waar we graag goede en

werk-leerprojecten en een eigen vakschool.

langdurige samenwerkingsverbanden aangaan, ook met onze klanten”, vat Huizinga de bedrijfsfilosofie samen.

Benieuwd naar de mogelijkheden?

Neem gerust contact op met Mark Huizinga (06 – 57 50 42 00) of één van zijn collega’s.

Trots Bij Faber zijn integriteit, gezonde nuchterheid,

Meer informatie op www.faberpersoneel.nl <

sociale betrokkenheid, inlevingsvermogen en liefde voor het vak belangrijke waarden. Dat komt van twee kanten. “Wij zijn trots op onze vakmensen. Ze zijn enthousiast, leveren altijd goed werk en staan te popelen om elke dag weer aan de slag te gaan. Formeel zijn wij hun werkgever, we nemen daarmee de werkgeversrisico’s uit handen van onze

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

43

Probleemloos funderen met Drukpaal.nl Drukpaal.nl heeft de wind mee. Nu de bouwopgave steeds meer in het stedelijk gebied ligt neemt de vraag naar geluidsarm en trillingvrij funderen toe. Menrik Doornbos, projectleider bij Drukpaal.nl uit Kampen, merkt het dagelijks aan de aanvragen en de belangstelling voor dit relatief jonge funderingssysteem voor het aanbrengen van funderingspalen.

44

“Jong is een relatief begrip”, licht Doornbos toe.

Drukpaal.nl

“In Azië en met name China is het een

Iedereen kent het dreunende geluid van een

decennialang beproefd en gebruikt systeem.

heistelling. Vanaf de heistelling wordt met

Voor Nederland en Europa is het inderdaad

iedere slag de funderingspaal centimeters de

relatief jong, vanaf 2017 zijn hier de eerste

grond ingeslagen. Het doet pijn aan je oren, je

projecten gedaan. Vanaf 1 januari 2020 zijn we

voelt de trilling in je buik. Bij Drukpaal.nl gaat

als zelfstandige onderneming gestart met

dat anders. Met de hydraulisch aangedreven

Drukpaal.nl. Drukpaal.nl is de enige in heel

funderingsmachine worden hoogwaardige

Europa die beschikt over een dergelijke

prefab funderingspalen letterlijk de grond

funderingsmachine.”

ingedrukt. Geluidsarm en zonder trillingen.

‘De betrouwbaarste funderingspaal van Nederland heet Drukpaal.nl’

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

De voordelen zijn evident, zeker in stedelijk

betrouwbaarste funderingspaal van Nederland

gebied. Traditioneel heien is daar niet altijd een

heet Drukpaal.nl. We zijn in alle opzichten

optie, bijvoorbeeld vanwege de nabijheid van

concurrerend met andere alternatieve grond

een ziekenhuis. Of omdat in een

verdringende paalsystemen.”

aardbevingsgebied wordt gewerkt. Ook het werken met schroefpalen kan ongewenste

Ambities

effecten hebben, zoals vervuilde grond die

“We richten ons met Drukpaal.nl primair op

hiermee naar boven wordt gehaald, het

binnenstedelijke bebouwing en kwetsbare

verontreinigen van het grondwater of het

gebieden, waar het gaat om bouwlocaties van

uitspoelen van beton, waardoor onvoldoende

enige omvang. Ons werkgebied strekt zich uit

draagkracht wordt gerealiseerd. Bij Drukpaal.nl

over heel Nederland. Zeeland, de Randstad en

is er geen sprake van vrijkomende vervuilde

de IJsselmeerpolders zijn voor ons interessante

grond, restbeton of spoelwater. Er is geen afval.

gebieden vanwege de veelal natte ondergrond.

Maar ook in de noordelijke provincies met de

Kwaliteit

potklei heeft ons systeem zich bewezen.”

Doornbos vertelt enthousiast over nog meer voordelen van Drukpaal.nl. “We kunnen volledig

Het is duidelijk dat Drukpaal.nl een groeispurt

elektrisch werken en leveren gegarandeerde

maakt in Nederland. Geeft het hebben van de

kwaliteit. Bij elke paal die we indrukken leveren

enige machine in Europa ook kansen in het

we geheel automatisch een drukregistratie. We

buitenland? Doornbos blijft nuchter: “Onze

monitoren voortdurend onder welke snelheid,

machine staat nu op een project in Ridderkerk.

met welke druk en op welke diepte de paal de

Eerst Nederland maar eens veroveren. Door

grond in gaat. Tot op de millimeter nauwkeurig.

hard te werken, kwaliteit te leveren en

Zo beschikken controlerende instanties als

daarmee Drukpaal.nl stevig op de kaart te

constructeurs en toezichthouders van

zetten. Dan kan het buitenland interessant

gemeenten over alle data om hun werk te

worden. Ik sluit een schaalsprong richting

kunnen doen. Wij garanderen dat de gewenste

Noord-Duitsland en Zuid-Scandinavië over een

draagkracht ook exact wordt behaald. De

aantal jaren niet uit.” <

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

45

NHL STENDEN OPLEIDING BOUWKUNDE

‘Wij leiden op voor de toekomst’

De Opleiding Bouwkunde aan de NHL Stenden zit flink in de lift. De vierjarige studie leidt direct op om als aannemer, constructeur of bouwfysicus aan het werk te gaan. Ook krijgen studenten tijdens de opleiding een prima voorbereiding voor als ze (interieur)architect of stedenbouwkundige willen worden. Docenten/onderzoekers Hans Schaeffer, Kurt Boomgaard, Tom Smits, Friso Brouwer en Anne Visser nemen Ondernemend Friesland mee in de creatieve en innovatieve wereld van de bouw. ‘’Studenten Bouwkunde maken zich zeer gewild bij bedrijven.”

46

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

47

Grodal Expeditie B.V. is een volledig onafhankelijke Expediteur en een gecertificeerd douane-vertegenwoordiger. Grodal is ruim 25 jaar actief en vanaf de start van de onderneming al gevestigd in Veendam. Grodal onderscheidt zich door de deskundigheid met betrekking tot de douaneformaliteiten, de know how van het gehele logistieke proces en de stelregel: afspraak is afspraak.

• Grodal staat voor kwaliteit.

• Grodal heeft een enorm netwerk van agenten wereldwijd.

• Grodal heeft ook een logistiek adviserende rol richting zijn klanten.

• We zijn dan ook zeker een dienstverlenend bedrijf in de brede zin van het woord!

• Verder is Grodal volledig onafhankelijk en kiest steeds lokale partners die voor het betreffende traject optimaal presteren. Wij voeren de regie over een logistieke keten en kiezen voor u de meest efficiënte wijze van vervoer.

• En als douane-vertegenwoordiger en AEO gecertificeerd bedrijf kunnen wij ook alle douaneformaliteiten voor u afhandelen.

Grodal Expeditie B.V. Boven Oosterdiep 96, Veendam P.O. Box 423, 9640 AK Veendam The Netherlands Tel. +31 (0)598 612725 Fax +31 (0)598 615229 e-mail: jager@grodal.nl // website: www.grodal.nl VAT: NL801838617B01 / EORI: NL801838617 Trade Register Groningen: 02330341

DE BODEM TOT SUCCES

Industrieel Antislip Vloeistofdicht Decoratief Emissievrij Antistatisch ER WIJ MAKEN UW VLO MET VEEL PLEZIER

J.A. Koningstraat 21 9672 AC Winschoten

info@verbionvloeren.nl 0597 - 42 28 00

www.verbionvloeren.nl

Hoe gaat het met de Opleiding Bouwkunde aan NHL Stenden?

de opleiding - is enorm in beweging,

samen met print specialisten een gevel

bijvoorbeeld op het gebied van materialen en

gemodelleerd met veel letters erop. Deze werd

Hans Schaeffer: ‘’Bijzonder goed! Het aantal

technieken. De overheid stelt hoge eisen aan

vervolgens geprint en daarbij werden de letters

studenten neemt toe. Op dit moment hebben

duurzaamheid. De twee grote uitdagingen die

mooi verdeeld over de gevel. Mochten er in de

we bijna 100 studenten die ingestroomd zijn in

daarbij spelen: energie en grondstoffen. Daarin

toekomst letters worden toegevoegd, dan

het eerste jaar. We groeien dus mooi. Vorig jaar

zijn al slagen gemaakt. Materialen worden

verdeelt het programma die weer automatisch

zijn we gestart met het uitrollen van het

hergebruikt en ontwikkeld, proces- en

over de gevel. Als je het dus slim inricht, scheelt

uitdagende onderwijsconcept DBE (Design

productiemethodes aangepast – denk aan

het je veel rekenwerk.” Kurt Boomgaard: “Dit laat

Based Education). Dit concept rust op de pijlers:

bio-based materials, print- en

wel zien dat de ontwikkelingen in de systemen

Design Thinking, Internationaal en intercultureel,

assemblagetechnieken, robotisering en het

en bij de studenten echt razendsnel gaan.

Multidisciplinair, Duurzaam en Persoonlijk

goed samenwerken van architecten, aannemers

Studenten halen ons als docenten soms in!”

leiderschap. Het onderwijs is helemaal op de

en bouwers. We komen uit een tijd waar

studenten en hun talenten toegespitst.” Kurt

projecten “over de schutting werden gegooid”

Boomgaard: “De eerstejaars studenten leren

en we moeten toe naar een systeem waar

een hele nieuwe wereld kennen en moeten over

betrokken partijen niet achter, maar naast

Hoe ziet de toekomst eruit voor de bouw en wat betekent dit voor de studenten?

het algemeen daar ook aan wennen. Ze zijn

elkaar staan. Wij zetten onze opleiding

Tom Smits: “Een van de bedreigingen die we

zoekende naar welke richting ze leuk vinden,

bouwkunde daarvoor in en lopen graag voorop

zien is het gebrek aan integratie tussen

welke bouwkundige opgaven interessant zijn en

in die ontwikkelingen.” Tom Smits: “Ik geef mijn

verschillende oplossingen. Een voorbeeld is de

waar hun passies en interesses liggen. Om

studenten altijd de drie ‘’V’s” mee: Verbinden,

aanpak van stedenbouw, we besteden hier in de

hierachter te komen laten we ze bijvoorbeeld

Verbeelden en Vertellen. Als bouwkundige kun

opleiding veel aandacht aan. Gebouwen moeten

een tiny house ontwerpen, want hierbij komen

je in onze circulaire economie een spin in het

in samenhang worden ontworpen. De overheid

alle aspecten van ontwerpen en bouwen aan de

web zijn. Maak daar gebruik van.” Friso Brouwer:

wil in 10 jaar een miljoen huizen bouwen. De

orde. Hoe gaat het huis gebouwd worden? Hoe

“De ontwikkeling van softwarepakketten zoals

eerste vraag is: is het echt nodig? Daarna: op

is de inrichting en met welke materialen wordt

het 3-D tekenen van een gebouw heeft een

welke wijze pakken we dit aan om vervolgens

het gebouwd? Door de verschillende

enorme vlucht genomen. Je kunt nu allerlei

integrale oplossingen te bedenken die bijdragen

onderdelen in dit proces worden de studenten

informatie in het systeem stoppen waardoor je

aan een duurzame leefomgeving?” Hans

aan het denken gezet en leren ze zichzelf goed

de energieprestatie, de isolatiewaarde of de

Schaeffer: “De CO2-uitstoot, de opwarming van

kennen. Bij ons op de afdeling staan alle

akoestiek laat berekenen. De zogenaamde

de aarde, al die vraagstukken over

maquettes van de tiny houses, dat is heel leuk

parametrische software kan onder andere een

duurzaamheid lopen door ons curriculum heen!

om te zien. Het is echt handenarbeid: knippen

daglichtberekening uitvoeren waardoor je

Die zijn vervlochten in de opleiding. Wij leiden

en plakken.”

precies weet hoeveel glas je nodigt hebt. De

op voor de toekomst.” <

computer bedenkt dus de oplossing. Daar kan

Welke innovatieve ontwikkelingen zijn er in de bouw en in de opleiding?

Anne meer over vertellen; hij is gespecialiseerd

Kurt Boomgaard: ‘’De bouwwereld - en dus ook

project in Amsterdam hebben onze studenten

in parametriseren. Anne Visser: “Voor een

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

49

CO2-neutraal Bouwen met houten woningmodules

In 2030 moet de CO2-uitstoot in Nederland ten opzichte van 1990 met 49% zijn verminderd. Koopmans Bouwgroep wil graag nieuwe markten aanboren die aansluiten op deze duurzaamheidsambitie. Het bedrijf heeft altijd gebouwd in beton, maar gaat nu ook bouwen in hout. Met geWOONhout realiseert de bouwer houten woningmodules met een hoge circulariteitsindex, die ook nog eens veilig, betaalbaar, remontabel en subsidiabel zijn.

50

Koopmans Bouwgroep bestaat bijna tachtig

innovatielab TBI WOONlab het concept

Snelle groei verwacht

jaar en is onderdeel van TBI Holdings, een van

HOUTbaar HUIS ontwikkeld. Dit maakt

In Hengelo staan op dit moment al vier

Nederlands grootste spelers op het gebied van

duurzame en modulaire woningbouw in hout

HOUTbare huizen, die met veel plezier

techniek, bouw en infra. Het bedrijf is

op grote schaal mogelijk.”

worden bewoond en intensief worden

gespecialiseerd in het snel en efficiënt bouwen

gemonitord. In Winterswijk start Koopmans

van onder meer scholen, kantoren, grote

Corporaties en beleggers

Bouwgroep eind dit jaar met de bouw van

appartementen en grondgebonden woningen.

Voor de grootschalige productie van houten

negen HOUTbare huizen, waarna er nog

Dat gebeurde de afgelopen jaren al steeds

woningen verrijst in het Gelderse Wehl de

eens tien in Groenlo volgen. Hierna zal de

vaker met circulair beton, maar de

energieneutrale fabriek geWOONhout. Vanaf

productie naar verwachting successievelijk

duurzaamheidsambities reiken verder, zo zegt

november worden hier kant-en-klare houten

worden opgevoerd tot duizenden

directievoorzitter Hans Smit. “Bouwen met

woningmodules geassembleerd, waarmee

woningmodules per jaar.

hout leidt simpelweg tot nog minder uitstoot

energie- en stikstofpositieve houten woningen

en verspilling. Samen met andere TBI-

snel en seriematig kunnen worden

ondernemingen en de start-up Sustainer

samengesteld. Dit concept biedt grote

Homes hebben we daarom binnen ons

mogelijkheden voor partijen zoals

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

woningcorporaties, pensioenfondsen en

woningen tot in lengte van jaren remontabel en

projectontwikkelaars, omdat zij vanwege de

schakelbaar tot complete straten met HOUTbare

duurzaamheidsdoelstellingen een deel van

huizen. Bovendien zijn de woningmodules zeer

veel partijen de moeite waard. Verduurzaming

hun bezit in een relatief kort tijdsbestek

betaalbaar, waarbij professionele

is daarnaast simpelweg noodzakelijk vanwege

moeten verduurzamen.

opdrachtgevers ook nog eens in aanmerking

de klimaatdoelstellingen van de overheid.

komen voor een interessante subsidie.”

Houtbouw maakt deze doelen haalbaar. Ik

Korte bouwtijd

Vanwege de genoemde voordelen zijn de CO2-neutrale woningen van geWOONhout voor

hoop en verwacht dan ook dat in 2030 al

De modules van geWOONhout zijn niet alleen

Onvermijdelijke transitie

twintig procent van alle nieuwe

duurzaam, maar bieden ook tal van andere

In Nederland heerst van oudsher een

grondgebonden woningen in hout wordt

voordelen, zo vertelt de directievoorzitter. “Zo

baksteen- en betoncultuur en daarom moeten

gebouwd. Zo zetten we belangrijke stappen

voldoen de woningen aan de strengste eisen op

mensen nog enigszins wennen aan houtbouw.

richting een schonere en duurzame wereld.” <

het gebied van comfort en veiligheid en is de

Net als bij de transitie naar elektrisch rijden,

bouwtijd tot wel veertig procent korter. Ze

verwacht Smit dat dit in rap tempo zal

hoeven op de bouwplaats immers alleen nog

veranderen. “Ik zou tegen opdrachtgevers

maar te worden gemonteerd. Daarnaast zijn de

willen zeggen: durf het experiment aan te gaan!

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

51

CASCO BOUW NEDERLAND

De kracht van beton Casco Bouw Nederland is een onafhankelijke en allround betonbouwer in de woning- en utiliteitsbouw. Directeur Jan Hokse vertelt aan de hand van enkele indrukwekkende projecten wat Casco Bouw Nederland doet. “Naast tunnelbouw voeren we werken uit in wanden/breedplaat, maar ook als volledig prefab casco. Ook kunnen we de fundering, poeren, liftputten, kelders en de commerciële ruimtes maken.”

52

“Van origine zijn we gespecialiseerd

Staphorst

het volledige casco. Binnen dit totale pakket is

tunnelbouwer. Tunnelbouw is het

In 2019 verhuisde Casco Bouw Nederland van

uiteraard maatwerk mogelijk. Het zwaartepunt

bouwsysteem dat de meeste zekerheid geeft in

Hasselt naar Staphorst. Hokse: “Vanuit onze

van onze werkzaamheden ligt in de Randstad,

planning en voortgang. De procesbeheersing

locatie aan de Hoefsmid 8 bedienen we

echter ook in de noordelijke provincies zijn we

bij tunnelbouw is maximaal bij een minimale

opdrachtgevers in heel Nederland. Onze

actief. Wij zijn trots op onze afkomst.

bouwtijd. De verharding van het beton is

opdrachtgevers zijn grote en middelgrote

optimaal te sturen, terwijl de vloeren na het

bouwbedrijven. Wij ontzorgen deze bedrijven

De Staphorster cultuur en arbeidsethos wordt

ontkisten vrijdragend zijn. Hierdoor kan de

door het leveren van een compleet pakket:

gekenmerkt door betrouwbaarheid,

interval tussen de ruwbouw en de volgende

voorbereiding, inkoop, inzet materieel zoals

degelijkheid, no nonsens, afspraak is afspraak. Ik

bouwactiviteiten tot een minimum beperkt

bekistingen en eventueel de kraan, leveranties

merk dat dit heel goed aansluit bij de waarden

worden.”

van beton en wapening, enzovoorts. Kortom:

die we aantreffen bij bouwpartners in het

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

noorden van ons land. Bijkomend voordeel is

prijzen van grondstoffen stijgen, net als de

we dan ook in een zo vroeg mogelijk stadium

dat voor onze mensen de reistijden korter zijn.”

energieprijs. Projecten verschuiven regelmatig

betrokken bij de ontwikkeling. Onze kennis en

vanwege procedures en aangetroffen flora en

kunde brengen we in en we denken mee om

Grootschalig

fauna. Dat geeft altijd een zekere spanning

het totale bouwproces te optimaliseren voor

Bij Hokse is de lach nooit ver weg, hij is positief

voor de lange termijn. Dat vraagt om flexibiliteit

het beste resultaat.”

ingesteld. Hokse: “Continuïteit is altijd een ding

en wendbaarheid. Wij richten ons op

in de bouw. Onze orderportefeuille is goed

grootschalige projecten. Dit heeft alles te

gevuld, voorlopig zijn er geen zorgen. Er

maken met logistiek, bouwplaats-inrichting en

gebeurt veel in de bouw op dit moment. De

organisatie van het bouwproces. Liefst worden

‘Meer en meer richten bouwers en leveranciers zich op de ontwikkeling van circulair beton. Ook wij als Casco Bouw Nederland hebben volop aandacht voor deze ontwikkelingen’ Duurzaamheid Hokse vertelt over verschillende initiatieven in de markt om beton duurzamer te maken. “Het imago van beton moet beter, zo moet de CO2-uitstoot omlaag. Dat kan. Meer en meer richten bouwers en leveranciers zich op de

Afgelopen jaren was Casco Bouw Nederland betrokken bij diverse projecten in Noord-

ontwikkeling van circulair beton. Ook wij als

Nederland, onder andere in Kampen, Zwartsluis, Leeuwarden en stad Groningen. Hierbij

Casco Bouw Nederland hebben volop

wordt in opdracht gewerkt van gerenommeerde bouwbedrijven als Plegt-Vos Noord,

aandacht voor deze ontwikkelingen en waar

Rottinghuis, Mateboer, Van Wijnen, BG Dijkstra Draisma, Jorritsma, Friso, Koopmans en

mogelijk dragen we ons steentje bij. Beton is

Trebbe. Op dit moment zijn nog twee projecten in Groningen in voorbereiding die naar

een uitermate belangrijk bouwmateriaal en van

verwachting in 2022 in uitvoering gaan.

één ding zijn we overtuigd: de kracht van beton blijft de kracht van beton.” <

Hokse: “Voor Plegt-Vos Noord realiseerden we afgelopen jaar de tunnelbouw voor de woontorens Atlas en House of Groningen, samen goed voor de huisvesting van bijna vierhonderd studenten. Voor mij het schoolvoorbeeld van hoe het kan en hoe het moet. Hier kwam de kracht van de tunnel optimaal naar voren. Voordeel van tunnelbouw is dat een vloer de dag na het storten al vrijdragend is. Er kan aansluitend heel snel begonnen worden met het plaatsen van gevelsluitende elementen.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

53

DIGITAAL METEN BOUW, INDUSTRIE, INFRA

WWW.BDM.NL - 085 079 4600

COLUMN

KIJK OP HET NATUURLIJKE SYSTEEM DOGGERLAND Niet eens zo heel lang geleden konden onze voorouders naar Engeland lopen. Het zuidelijke deel van het gebied dat we nu de Noordzee noemen, tussen Nederland, Engeland, België en Denemarken en waar het zeewater 40 tot 50 meter diep is, was tot 6000 jaar voor onze jaartelling gewoon land: Doggerland.

Dit verdwenen land heeft minstens een miljoen jaar menselijke bewoning gekend. Het was een uitgestrekte kruidenrijke steppe afgewisseld met naald- en loofbossen, met een oppervlakte van wel vijf keer Nederland.

Tijdens iedere ijstijd lag dit gebied droog. Hier liepen mammoeten en oerossen maar ook onze voorouders, waaronder Neanderthalers en later ook de moderne mens. Vuistbijlen, gereedschappen voor de jacht en botten van uitgestorven zoogdieren die vissers af en toe in hun netten aantreffen, herinneren hieraan.

Doggerbank Door het einde van de laatste ijstijd en het aanbreken van een warmere periode zo’n elfduizend jaar geleden met smeltende ijskappen tot gevolg, begon de zeespiegel meer dan vijftig meter te stijgen, waardoor steeds meer van Doggerland verdween. Engeland werd een eiland (een natuurlijke Brexit). Wat nu nog van Doggerland over is, is een 300 kilometer lange ondiepte in de Noordzee die we de Doggersbank noemen. De vele fossielen en gereedschappen die worden gevonden langs onze kust - en bij zandwinningen - maken langzaam duidelijk dat in de Noordzee nog veel archeologische vondsten liggen te wachten uit een tijdperk dat nog niet zo lang geleden eindigde.

Amersfoort aan zee Mensen en dieren hebben zich in de loop van de duizenden jaren aangepast aan de veranderende situatie en trokken zich geleidelijk terug.

Dan is een zeespiegelstijging van 20 centimeter, die over de afgelopen honderd jaar aan de Nederlandse kust is gemeten, voorlopig nog maar klein bier. Aan de andere kant laat de geschiedenis ook zien dat kustlijnen niet voor de eeuwigheid zijn bepaald en drastisch kunnen verschuiven. In dat licht is Amersfoort aan Zee niet eens een wild scenario.

Aanpassen Wat Doggerland ons leert - los van de problemen die we als mensheid in de afgelopen eeuw aan het veroorzaken zijn en die we snel moeten herstellen - is dat we onderdeel zijn van een natuurlijk systeem dat voor ons ogenschijnlijk stabiel is, maar op langere termijnen aan grote veranderingen onderhevig is en waarop mens en dier zich al in de prehistorie moesten aanpassen. Ik ben benieuwd of Doggerland ooit weer tevoorschijn zal komen en wie er dan gaan wonen. Maar de nieuwe ijstijd die daarvoor nodig is, zal nog wel even op zich laten wachten..<

Sytze Keuning Bioclear Earth

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

55

HEIJMANS WONINGBOUW NOORD

‘Iedere woonomgeving een specialist’ Vanuit de vestiging in Drachten biedt Heijmans Woningbouw Noord voor de drie Noordelijke provincies diensten op het gebied van Vastgoed, Woningbouw, Utiliteit en Infra. Ondernemend Friesland dook samen met Senior Ontwikkelaar Arjen van der Veen en Ontwerpleider Gerke van der Werf in de wereld van nieuwbouw en renovatie/transformatie. ‘’Wij creëren graag een gezondere leefomgeving.”

Wie zijn jullie en wat doen jullie?

collega’s zorg ik ook voor de commerciële

heel belangrijk.” GVDW: “Bij renovatieprojecten

Arjen van der Veen: “Ik werk bij Heijmans

ondersteuning.”

zitten we al vroeg om tafel met onze

Woningbouw Noord als Senior Ontwikkelaar,

helder mogelijk krijgen en daarbij kijken we

woningbouw, verwerf ik nieuwe locaties en

Waarin onderscheidt Heijmans Woningbouw Drachten zich ten opzichte van andere woningbouwbedrijven?

adviseer ik bijvoorbeeld gemeenten,

AVDV: “Wij zetten hoog in als het gaat om het

hij op rekenen? Voor alle opdrachten geldt: Wij

woningbouwcoöperaties en

creëren van een veilige woon- en leefomgeving.

werken veilig of we werken niet! Onze mensen

projectontwikkelaars.” Gerke van der Werf: “In

Op dat gebied hebben wij een enorme

werken buiten en we willen geen ongelukken.

mijn functie als Ontwerpleider Renovatie bij

hoeveelheid kennis. Zo betrekken wij bij alle

De bedrijfscultuur is open, we overleggen met

Heijmans Woningbouw Noord ben ik

projecten ecologen en specialisten op het

elkaar en spreken elkaar er ook op aan.”

projectverantwoordelijk vanaf het initiatief

gebied van bijvoorbeeld energieconcepten en

moment tot aan het overdragen aan het

watertechnologie. Daarin bieden wij absoluut

uitvoeringsteam. Door ook in de

toegevoegde waarde. Wij zijn van het

uitvoeringsfases regelmatig de projecten te

samenwerken, dat zit in onze genen. Het

Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen binnen Heijmans Woningbouw Drachten?

bezoeken zorg ik voor een waardevolle

eindresultaat voor alle partijen – de

AVDV: “We stellen steeds hogere eisen aan een

koppeling tussen buiten en binnen. Samen met

eindgebruiker, onze opdrachtgever en wij – is

gezonde leefomgeving. Om die te realiseren,

samen met een creatief en commercieel team ontwikkel ik nieuwe ontwerpen voor met name

56

opdrachtgever. De klantvraag willen we zo naar verschillende scenario’s. Uiteindelijk kiest de klant en maken wij de koppeling: waar kan

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

ARJEN VAN DER VEEN

GERKE VAN DER WERF

Woonplaats: Oostwold

Woonplaats: Ureterp

Hobby’s: Ik blijf fit door flink te sporten en

Hobby’s: Lange wandelingen met onze

door veel buiten bezig te zijn

twee Rhodesian Ridgebacks, klussen, mountainbiken en barbecueën met vrienden en familie

zijn de instrumenten die we tot dusver inzetten

krijgen in de kwaliteit van het milieu binnen een

we moeten met zijn allen langer door. We

niet meer voldoende. We hebben slimme,

gebied, zoals de biodiversiteit en

hebben een eigen academy waarin we een

integrale oplossingen nodig die gebruik maken

waterstanden.”

breed scala aan opleidingen bieden, voor zowel

van de nieuwste technologie, om antwoord te

medewerkers op de bouw als voor de managementfuncties. ‘Levenslang leren’ is ons

uitdagingen van deze tijd. Heijmans heeft door

Wat zijn jullie ambities voor de komende 5 jaar?

haar expertise op het gebied van ‘Smart City’

GVDW: “Die liggen hoog! Heijmans wil na 2023

haar mensen.” <

inzicht om hier onderbouwd een bijdrage aan

CO-2 neutraal bouwen. En de ambitie is om in

te leveren. Dit doen we door de 7 Smart City

2026 volledig emissieloos te werken. Dus

Pijlers: Smart Governance, Smart Building,

zonder uitstoot van CO-2, stikstof en fijnstof.

Smart Energy, Smart Mobility, Smart

Goed voor het klimaat, het levert betere

Infrastructure, Smart Health & Well Being en

werkplekken op voor medewerkers en minder

Smart Environment. Om in te gaan op de

overlast voor de omgeving. Daarom moeten we

laatste pijler: Met Smart Environment draagt

ons bouwmaterieel verduurzamen. Het daagt

Heijmans bij aan een natuur inclusieve en

ons enorm uit. Alle medewerkers zetten hun

klimaat adaptieve omgeving. Met slimme

schouders eronder.” AVDV: “Daarnaast willen

toepassingen is het mogelijk real time inzicht te

we onze mensen graag gezond houden, want

geven op de grote maatschappelijke

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

motto, Heijmans zorgt echt heel goed voor

57

WEED FREE SERVICE

‘ Wij nemen milieuvriendelijk letterlijk’ “Als mens creëren we weleens een probleem. De huidige stand van het milieu is daar een voorbeeld van. Ik denk niet alleen aan de co2- en stikstofuitstoot, maar ook aan de import van invasieve exoten; planten die hier van origine niet thuishoren en geen natuurlijke vijanden hebben. Deze planten veroorzaken soms een waar horrorscenario”, zegt Harry Kloosterman, directeur van Weed Free Service B.V.

58

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

RUERD VELDHUIS 48 jaar en gehuwd.

ware een dak op het wateroppervlak en verstikt

Wie niet beweegt, staat stil

daarmee het leven in het water. Naast

“We bestrijden onkruid en exoten op

milieuschade bemoeilijkt het ook de doorvaart

bedrijventerreinen, schoolpleinen,

en de waterbeheersing. Zo zie je maar: groen is

kampeerterreinen, langs spoorwegen, in

niet altijd goed.”

natuurlandschappen, noem maar op. We zijn

Twee zonen

constant op zoek naar de beste methode. Niet

Actief in de kaatsvereniging.

alleen op het gebied van effectiviteit, maar ook

Naast kaatsen is voetballen een passie.

Een passende uitspraak is: “zaken doe je met mensen en niet met bedrijven.”

‘Zo ben ik opgevoed: je laat de boel netjes achter’

passend bij de omgeving. Zo weinig mogelijk overlast, zo veilig en zo duurzaam mogelijk. Voor elke klus gespecialiseerd materieel. We bestrijden met elektriciteit, heet water, afgraven en zeven, we verwijderen restmateriaal en zorgen voor een nieuwe flora. Het gaat goed,

Hij vervolgt: “Gelukkig zijn we als mens ook in

maar stilzitten is niet ons ding. We blijven zoeken

staat problemen op te lossen. Voor mij

We lossen het duurzaam op

persoonlijk geldt: ik houd van dergelijke

De exoten zijn vaak ongevoelig voor

uitdagingen.”

bestrijdingsmiddelen en laten zich niet

naar perfectie. Wie niet beweegt, staat stil.” <

makkelijk voorgoed verwijderen. “Wij willen niet alleen een afdoende oplossing, maar ook

‘Gelukkig zijn we als mens ook in staat problemen op te lossen’

eentje die recht doet aan het milieu. Dubbel duurzaam dus.”

Weed Free Service was het eerste bedrijf dat met de heet-water-methode ging werken. “We gebruiken heet water dat we van een fabriek krijgen. We hebben tanks waarin we het 48 uur

Groen is niet altijd goed

boven de 100 graden kunnen houden. Mocht

Weed Free Service is actief op twee gebieden.

het nodig zijn, dan kunnen we het water weer

Ruerd Veldhuis, operationeel manager: “Voor

elektrisch opwarmen met energie van onze

de noordelijke vijf provincies verzorgen we het

eigen zonnepanelen. We injecteren het water

‘grijs’. Dat is onkruidbestrijding op en rond

in de grond en daarmee is de plant bestreden.”

wegen. Voor Europa zijn we dé specialist op het gebied van bestrijding van evasieve exoten.”

De Japanse Duizendknoop is de bekendste

Naast deze duurzame bestrijding, zet het

exoot. Deze plant zorgt voor enorme overlast

op biodiversiteit. Na bestrijding van de plant en

en is daardoor regelmatig in het nieuws. De

zuivering van de grond, zaaien we het gebied

plant wortelt zich tot zo’n vier meter diep en de

weer in met een bijpassend floramengsel. Zo

dikke stengels laten zich in hun weg naar boven

ben ik opgevoed: je laat de boel netjes achter”,

door niets tegenhouden. Funderingen en asfalt:

zegt Harry.

bedrijf nog een volgende stap. “Wij zijn gebrand

HARRY FOLKERT KLOOSTERMAN

de plant boort zich er doorheen. De schade kan

52 jaar ongehuwd.

zorgen voor gevaarlijke situaties, overlast en

Een dochter

hoge financiële kosten. Bovendien is het niet een plant die zich makkelijk laat verwijderen.

“Eigenlijk geldt dat voor alle exoten. Ze zorgen voor schade en kosten. Elk plantje op zijn eigen wijze. Waternavel bijvoorbeeld vormt als het

‘De schade kan zorgen voor gevaarlijke situaties, overlast en hoge financiële kosten’

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Zijn passies zijn wandelen en sporten met de hond: “een prachtige Hollandse Herder met de naam Gin.” Een passende uitspraak is: “maak het niet moeilijker dan het is.”

59

Je bedrijf laten groeien, de interne organisatie verder professionaliseren, de stap maken naar het buitenland? Brilliant Work in Oosterbeek biedt deskundig advies en coaching. En wat mooi is, de kosten daarvan vallen vaak erg mee, soms zijn die zelfs nul. Er bestaan namelijk veel subsidiemogelijkheden voor bedrijfscoaching. Ook daar weten de mensen van Brilliant Work alles van.

‘ZWAAR GESUBSIDIEERDE HULP VOOR BEDRIJFSGROEI’

Brilliant Work: deskundige coaching voor MKB 60

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

andere twee zijn internationalisering en

Brilliant Work heeft twaalf professionele

verbetering van de interne organisatie. Brilliant

coaches in het team, ieder met zijn of haar

Work richt zich daarbij op het MKB en op

eigen deskundigheid én voor iedere sector.

ZZP-ers, zowel starters als reeds gevestigde

“Food, sportscholen, bouwbedrijven, de

bedrijven. Voor hen zijn een flink aantal

medische sector, iedereen kan bij ons terecht”,

mogelijke subsidies voorhanden.

zegt Jakobs.

Jakobs: “Veel ondernemers denken dat

Buitenland

coaching duur is. Maar wij kennen alle

Ook bedrijven die de grens over willen. “De stap

subsidiemogelijkheden, zowel landelijk als

naar het buitenland, daar komt veel bij kijken.

regionaal, en kunnen snel zien waarvoor een

Regelgeving, concurrentie, welke beurzen zijn

ondernemer in aanmerking komt. Soms is

er, hoe vind je distributeurs? Zo’n traject

coaching zelfs gratis.”

begeleiden wij ook. Vanuit onze eigen kennis en daarnaast gebruiken we ons enorme netwerk”, aldus Lizanne Jakobs, die verder vertelt dat

"We helpen bij bedrijfsgroei, internationalisering en een betere interne organisatie"

Brilliant Work in 2019 en 2020 door Corporate Vision Magazine tot beste coachings- en adviesbureau van Nederland is gekozen. “Daar zijn we natuurlijk heel blij mee.”

Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel bedrijven al jarenlang klant zijn bij Brilliant Work.

Vaak simpelweg om met een bepaalde regelmaat de bedrijfsvoering tegen het licht te

Om direct een misverstand weg te nemen:

houden. Lizanne Jakobs noemt in dat verband

Brilliant Work coacht en adviseert niet enkel

Werkveld

Koenders Totaalbouw in Duiven. “Een heel

ondernemers die net beginnen of problemen

Het werkveld van Brilliant Work is breed, zegt

professioneel en stabiel bedrijf. We coachen

hebben. Zeker niet zelfs, zegt bedrijfscoach en

Lizanne Jakobs. Binnen de drie genoemde

hen op allerlei vlakken. Bedrijfsgroei, interne

- adviseur Lizanne Jakobs. “Wij helpen bedrijven

pijlers kan het veel kanten op. “Denk aan een

communicatie, medewerkersbeleid, noem maar

graag van een 4 naar een 6, maar net zo goed

ondernemer die hulp nodig heeft bij zijn

op. Recent nog over ‘coachend leiderschap’.

van een 8 naar een 9. Coaching is zinvol als het

toekomstplan. Waar sta je nu, waar wil je de

Hoe houd je gemotiveerde medewerkers, die

even minder lekker loopt, maar ook succesvolle

komende jaren naar toe? Maar het kan ook

betrokken zijn en plezier in hun werk hebben?

bedrijven kunnen we met onze kennis altijd nog

simpelweg gaan om je eigen organisatie.

Dat zijn mooie trajecten, waarin een goed

een stap verder helpen.”

Communicatie, marketing, maar ook personele

draaiend bedrijf nog verder ontwikkelt. Daar

zaken. Hoe krijg ik meer rust in de tent, hoe

helpen we graag bij.” <

Het kan kortom voor iedere ondernemer nuttig

komt de gezelligheid terug na 1,5 jaar

zijn om met enige regelmaat een coach of

thuiswerken? Ogenschijnlijk simpele kwesties,

adviseur in te huren om diens bedrijf een

maar heel complex en hardnekkig om op te

volgende stap te laten maken. Die stap hoeft

lossen. Een traject met een combinatie van

niet perse omzetverhoging te zijn. Bedrijfsgroei

coaching en advies plus in company training

is één van de drie pijlers van Brilliant Work. De

kan daarin heel effectief zijn.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

www.brilliantwork.nl

61

Veel succesvolle ondernemingen zijn gestart op basis van een probleem waar iemand tegenaan liep, om vervolgens de oplossing van dat probleem voortvarend te vermarkten. Zo liepen meubelmakers Niels Ettema en Ferniand Vos in 2012 tegen de onmogelijkheid aan om meubelbeslag (scharnieren, handgrepen e.d.) in kleine hoeveelheden online te kopen. Ze besloten daar iets mee te gaan doen en startten de webshop www. meubelbeslagonline.nl.

Duovorm:

duo geeft vorm aan snelgroeiend bedrijf

Deze webshop is negen jaar later uitgegroeid tot

Veendam. Ze hebben net het bedrijf Ceramic

kastinrichting, bestekladen, interieur- en

een onderneming met zestig medewerkers, die

Tools uit Groningen overgenomen (www.

scheepsbeslag: verpakt in kleine

op de drempel staat van internationalisering en

tegelzetshop.nl en www.tegelgereedschapshop.

hoeveelheden, wachtend op een bestelling van

verdere groei, onder de naam Duovorm. “We zijn

nl) en zijn in de race voor een FD Gazellen

een meubelmaker of tegelzetter. Maar ook van

een duo en zochten nog een vorm waarin we

Award. Terwijl de Duitse markt lonkt.

een particulier die een meubel of keuken heeft

ons bedrijf moesten gieten. Vandaar de naam.”

62

gekocht en nog net dat ene bijzondere stukje

Keukenzaken

meubelbeslag nodig heeft. “Ook steeds meer

Het zijn drukke tijden voor Ettema en Vos, als

De bijna 2500 vierkante meter magazijnruimte

keukenzaken verwijzen klanten voor dergelijke

we het tweetal medio november opzoeken in

in Veendam en Groningen staat vol met allerlei

bestellingen naar ons, ze kunnen het zelf niet

hun bijna alweer te krappe onderkomen in

soorten meubelbeslag, maar ook

zo snel en goedkoop leveren.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Overnamepad

Onderwijzers

Wij weten vanuit onze technische achtergrond

Niet alleen keukenzaken weten Duovorm te

Ettema en Vos maken een bijzondere carrière

waar we het over hebben en doen geen

vinden, ook andere bedrijven in de sectoren

door. Voordat ze Duovorm startten waren ze

concessies aan kwaliteit. Wij denken graag

bouw en techniek kennen het bedrijf

meubelmaker, maar dat was evenmin hun

mee en doen suggesties waar de klant verder

inmiddels. Zo kwam Ceramic Tools op het pad

oorspronkelijke vak. Het was een uit de hand

mee kan. Merkneutraal en objectief.”

van Ettema en Vos, die niet uitsluiten nog meer

gelopen hobby naast hun andere baan: docent

Duovorm levert Häfele, een grote naam in

vergelijkbare bedrijven over te nemen. Ze

techniek/houtbewerking op het vmbo (Aletta

meubelbeslag, Hettich, Blum, Salice,

hebben een goed voorbeeld aan de

Jacobs College). Daar zijn ze in 2017 mee

Kessebohmer, Grass en Rejs. Stuk voor stuk

ondernemer die eerst in het pand zat waar ze

gestopt om zich fulltime op Duovorm te

kwalitatieve producten met garantie, die

nu zitten en met wie ze af en toe nog contact

richten. “Maar onze onderwijservaring komt

maatvast blijven en lang mee gaan. <

hebben: Eric Idema van EDC (Easy Toys).

nog steeds van pas, we leiden hier jonge mensen zelf op. Zoals overal in de bouw en

Duitsland

techniek is het moeilijk om geschoolde

Gaat Duovorm in navolging van EDC dan ook

mensen te vinden. Terwijl veel jongeren best

de wereldmarkt op? In de kantine hangt een

wel gevoel voor bouw, techniek en

wereldkaart met her en der al wat

aanverwante sectoren hebben, maar daar niet

klantenspelden op verre oorden als Nieuw-

voor kiezen. Ze komen hier binnen en vinden

Zeeland.

met onze begeleiding geleidelijk hun weg in de

“Dat zit er zeker aan te komen, we zijn al volop

mooie wereld van de techniek.”

in België actief en richten ons nu op Duitsland.

Daar heb je nog veel ambachtelijke

Advies

meubelmakers, die goede kwaliteit

Want ook al is de corebusiness van het bedrijf

meubelbeslag in kleine hoeveelheden nodig

logistiek en marketing: de producten behoren

hebben. En dat leveren wij.”

tot de sector techniek. “En dan wordt er van je verwacht dat je een goed advies kunt geven.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

63

FORBO-NOVILON COEVORDEN

Concrete stappen in realiseren duurzaamheidsambities Bij Forbo Novilon in Coevorden werken dagelijks zo’n vierhonderd mensen aan de productie van hoogwaardige vinyl vloeren. Dat doen ze al jaren zo duurzaam mogelijk en die ambitie gaat nog verder met het Sustainability Program 2025. “Alle onderdelen van ons bedrijf moeten in dat jaar volledig duurzaam zijn, van inkoop via productie tot sales. Het betekent ondermeer dat we een afvalvrij bedrijf willen worden in 2025”, zegt drs. Arthur Evers, directeur operations.

64

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Ook op het gebied van energietransitie en

In 2016 investeerde Forbo Flooring Systems al

met gescheiden inzameling: groen, plastic,

CO2-reductie streeft het bedrijf

in een compleet nieuwe productielijn in

papier en restafval. Dat systeem gaan we straks

duurzaamheidsambities na in 2025. “We

Coevorden, waar onder de merknaam Sphera

ook in de productieruimtes invoeren. Ook

verwachten de doelen zeker te halen, we zijn er

homogene vinyl vloeren worden gemaakt, die

zamelen we koffiedik apart in om te

al enkele jaren mee bezig en doen dat ook niet

ook bij slijtage hun unieke kleur behouden. Er

hergebruiken, hebben alle medewerkers

alleen: we werken binnen ons concern in de

is bovendien zeer kritisch naar het

Dopper-flesjes gekregen en werken we met

business unit vinyl samen met fabrieken in

productieproces gekeken, met als doel zero

statiegeld op plastic flesjes. En zo gaan we nog

Rusland, Zwitserland en Frankrijk. We hebben

waste en zo min mogelijk energieverbruik.

meer stappen zetten, op weg naar een

zelfs concernbreed een tweedaagse

afvalvrije fabriek in 2025.”

internationale Forbo-top in Reims, waarbij alle

Puzzlevloer

directeuren gezamenlijk de nieuwe

Een recente innovatie is de puzzlevloer. “De

Energietransitie

sustainability-doelen omzetten in plannen en

vloerdelen worden als een soort puzzelstuk

Een andere belangrijke stap op weg naar

acties. Zoals de regeringsleiders dat onlangs

aangeleverd, waarbij de delen naadloos in

volledige duurzaamheid is de energietransitie.

deden op de klimaattop in Glasgow.”

elkaar steken en je zonder lijm een vinylvloer

“We gebruiken acht miljoen kubieke meter gas

kunt leggen. Ook dat dient een duurzaam doel,

per jaar, naast groene elektriciteit. Dat moet

Forbo Novilon maakt deel uit van Forbo

want bij hergebruik heb je geen last van

uiteindelijk naar nul. We hebben al onze ovens

(Flooring Systems), een internationaal

lijmresten.”

inmiddels geïsoleerd en hebben daarnaast geïnvesteerd in een filtersysteem als alternatief

beursgenoteerd concern met vijftien fabrieken, 38 verkoopkantoren en drieduizend

Recycling

voor naverbranding. Dat levert al een forse

medewerkers binnen de vloerendivisie.

Met recycling is het bedrijf al vele jaren bezig, in

CO2-reductie op. En daarmee gaan we verder,

alle productielijnen en ook op andere

waarbij we in de toekomst de laatste stap

Innovaties

vestigingen. “We kunnen inmiddels 95% van

kunnen zetten; omschakelen op volledig

Binnen het concern richt de Coevorder fabriek

wat bij de productie overblijft recyclen, en we

elektrisch of waterstof. Die keuze moeten we

zich op de productie van hoogwaardige vinyl

recyclen ook extern materiaal. We voeren

nog maken en is afhankelijk van de

vloeren, voor met name de zakelijke markt. Met

samen met een afvalverwerker een pilot uit om

mogelijkheden op dat moment. Ook willen we

regelmatig innovaties: zo is drie jaar geleden

de recycling verder op te voeren”, vertelt Evers.

gebruik gaan maken van de restwarmte uit ons

geïnvesteerd in een enorme digitale printer,

“Op onze kantoren zijn we daarmee begonnen:

proces, om gebouwen te verwarmen.” <

waarmee unieke custom design vloeren

door alle afvalbakken uit de individuele

kunnen worden gemaakt, met bovendien

kantoren te verwijderen en op een paar

minder waste.

centrale plaatsen afvalbakken neer te zetten

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

65

Al ruim 100 jaar de veelzijdige aannemer uit Eastermar...

Grote Hornstweg 19-D, 9261 VW Eastermar telefoon: 0512 - 47 13 00 www.bouwbedrijfswart.nl swart@bouwbedrijfswart.nl

COLUMN

KIJK OP BLIKSEMBEVEILIGING HET VERSCHIL TUSSEN EEN DURE LES EN EEN FIJNE NACHTRUST Vorig jaar werd ik benaderd door een adviesbureau. Een blikseminslag vlakbij hun kantoor had forse schade veroorzaakt aan de lichtinstallatie, het toegangscontrolesysteem én hun computerapparatuur. Hoe was het in vredesnaam mogelijk dat al die apparatuur defect was geraakt? Hun pand was toch voorzien van externe én interne bliksembeveiliging volgens NEN EN IEC 62305?

Nu verkeren bedrijven en instellingen wel vaker in de veronderstelling dat een bliksem-beveiligingssysteem per definitie apparatuur beschermt. Maar dit is niet altijd het geval. Dit bleek ook uit ons onderzoek naar de interne bliksembeveiliging bij dit bureau. Die was ontworpen op het voorkomen van brand, bouwkundige schade en persoonlijk letsel. Schade aan apparatuur was nog steeds mogelijk.

Bliksem die gebouw binnendringt Bij steeds meer bedrijven en instellingen is dit een punt van aandacht. Zeker omdat gebouwen en kantoren tegenwoordig vol staan met kwetsbare IT-systemen, geautomatiseerde processen en hightech installaties. Komt nog eens bij dat er in de ondergrond steeds meer kabels en leidingen te vinden zijn. Dit vergroot de kans dat wanneer de bliksem op honderd meter afstand inslaat, deze toch een gebouw binnendringt. De piekspanning die vervolgens in je netwerk ontstaat, kan schade aan installaties, apparatuur en netwerken veroorzaken.

Het is niet verwonderlijk dat ik de laatste jaren steeds vaker forse schades tegenkom (die niet vergoed worden) aan installaties en systemen. Schades die je had kunnen voorkomen wanneer er was geïnvesteerd in een beveiligingsconcept dat álle risico’s afdekt. Dus, niet alleen voldoende koper op het dak tegen een directe inslag. Maar ook een interne beveiliging die voorkomt dat piekspanningen jouw pand binnendringen.

Onvoldoende beveiligd Ondanks dat de bliksemnorm zo’n interne bliksembeveiliging verplicht stelt, wordt deze geregeld ‘vergeten’ of onvoldoende meegenomen. Om kosten te drukken, omdat risico’s niet goed worden ingeschat of omdat de technische kennis niet voorhanden is.

Bij het adviesbureau in kwestie waren de risico’s vooraf niet goed onderkend óf de bliksem-potentiaalvereffening onvoldoende uitgevoerd. Achteraf gezien een peperdure misser.

Daarom wil ik gebouweigenaren op het hart drukken om eens goed te kijken naar hun bliksembeveiliging. Wat wil je beveiligen, wat eist de verzekeraar en past jouw beveiligingsconcept hier nog bij? Kom je er niet uit? Laat je beveiliging checken door een expert die denkt vanuit het totaalconcept. Of dat nu bij mij of de concurrent is, dat is aan jou. Maar doe het. Want zeker bij het voorkomen van bliksemschade geldt: ‘better safe than sorry’.

Het bureau in kwestie? Dat heeft inmiddels gekozen voor een totaalconcept waarin de bescherming van hun apparatuur goed is meegenomen. Een dure les. ‘Maar’, zo vertrouwde de klant mij toe: ‘het slaapt bij onweer een stuk fijner nu ik weet dat alle risico’s wél goed zijn afgedekt.’ < Johan Hofland bliksemveiligheidsexpert bij van der Heide

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

67

Bosmanreklame maakt verdwalen onmogelijk ‘Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd’, luidt het bekende spreekwoord.

Een leus die ze bij Bosmanreklame in Groningen aan de Bremenweg bedacht hadden kunnen hebben. Het full service reclamebedrijf steekt haar passie en energie in bijvoorbeeld gevelbelettering, signing en drukwerk.

Daarnaast zet het momenteel ook alle zeilen bij

reclamewereld en nam in 2004 de zaak over.

Maikel: “Klein maar fijn dus. Dat bevalt prima en

om de complete routing in het Groningse

Zijn zoon sloot zich in 2010 bij hem aan en

houden we ook zo. Meer mensen betekent

UMCG te vernieuwen. Een enorme klus, die

nam in 2017 de leiding over. “We bieden een

namelijk ook meer overleg en regelwerk. Dat

jaren werk met zich meebrengt. “Dankzij ons

prima combinatie van tientallen jaren ervaring

kost tijd die we liever in onze klanten steken.”

hoeft niemand te verdwalen in het grootste

en de moderne aanpak. Dat werkt goed en de

ziekenhuis van Noord-Nederland”, volgens

klanten zijn er blij mee”, aldus Maikel. In

Voor grote klussen kan het bedrijf een beroep

eigenaar Maikel van Vliet van Bosmanreklame.

Groningen zijn ze van alle markten thuis. Je

doen op collega-ondernemers. “Die weten we

“De begane grond is zo goed als klaar en

kunt er terecht voor ondermeer ontwerp van je

overal te vinden dankzij de geschiedenis van

binnenkort gaan we op de eerste verdieping

huisstijl, logo’s en signing zoals autobelettering

Bosmanreklame”, legt de reclameman uit.

aan de slag.”

en wall visuals.

“Bosmanreklame was vroeger een franchiseonderneming in verschillende delen

68

Maikel van Vliet (32) zet samen met zijn vader

Klein maar fijn

van het land. Deze vestigingen zijn nu

Hans van Vliet (65) de lijnen in het bedrijf uit.

De lijnen zijn trouwens kort, want de

zelfstandig, maar het onderling contact is

Senior werkt al sinds de jaren tachtig in de

onderneming bestaat uit vier medewerkers.

gebleven. We spelen elkaar klussen toe. Nee

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

zeggen tegen een opdracht is dus niet nodig.

kan door het van een andere kleur folie te

zodat de co2-uitstoot beperkt blijft. Verder

Dat is echt een sterk punt van ons bedrijf.”

voorzien. Dit is een stuk goedkoper dan een

worden veel materialen gerecycled.

nieuwe te kopen. De vraag is zo groot dat we

“Zakendoen is voor ons verder kijken dan

Facelift

ons daarin gaan specialiseren. Vooral vanuit

vandaag en morgen. Milieubewust werken is

Niet alleen ondernemers kunnen in Groningen

het Westen melden zich veel klanten. Het is

voor ons een principekwestie. Bovendien wordt

terecht, ook de particulier klopt niet vergeefs

dus een kwestie van tijd voordat de drukte het

het door klanten gewaardeerd.” <

aan. Die laatste groep vraagt steeds vaker om

Noorden bereikt. Wij zijn er klaar voor als het

een facelift van bijvoorbeeld de keuken. Een

zover is”, kijkt de ondernemer vooruit.

klus die Bosman klaart zonder hak- en breekwerk. “Steeds meer mensen willen hun

Groen

keuken een nieuwe look geven. Neem nu die

Over vergezichten gesproken. Het bedrijf doet

oude grijze koelkast. Daar maken we

haar best zo groen mogelijk te werken.

bijvoorbeeld een hip groen exemplaar van,

Bijvoorbeeld door het gebruik van pvc-vrije

alsof je een nieuwe koelkast hebt staan. Dat

materialen. Ook worden klussen gecombineerd

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

69

YES TECH CAREERS

Toekomstgericht ontwikkelen met vast arbeidscontract

Zo snel mogelijk een werkzoekende plaatsen bij een opdrachtgever en hup naar de volgende.

Nee, zo steekt het nog jonge bureau yes tech careers niet in elkaar. Het bureau met vestigingen in Borne en Assen steekt liever tijd en energie in een kwalitatief goede match en het ontwikkelen van toekomstige collega’s via een eigen ontwikkelprogramma, dat Hogeschool Saxion exclusief aan yes tech careers biedt als erkende leergang. Bijzonder is ook dat de techprofessionals gelijk een vast arbeidscontract krijgen bij yes tech careers.

70

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Het bureau met vestigingen in Borne en Assen

toekomst gekeken. Dat willen wij niet. Wij

steekt liever tijd en energie in een kwalitatief

Engineers uit Zuid-Afrika

goede match en in het ontwikkelen van

beschouwen onszelf als een werkgever die een kwalitatief goede match wil maken en wil

toekomstig collega’s. Als we kijken naar de

investeren in de toekomstgerichte ontwikkeling

gesproken over schaarste van goede

nieuwe industriële realiteit ook wel genoemd

van techprofessionals. Techbedrijven hebben

techprofessionals. yes tech careers biedt

SMART Industry of Industrie 4.0 worden naast

steeds meer behoefte aan personeel dat naast

uitkomst door HBO/WO-geschoold

technische skills ook andere vaardigheden,

technische knowhow ook allerlei smart skills en

personeel uit Zuid-Afrika te detacheren bij

kennis en houdingsaspecten van techprofessionals verwacht. Hier spelen wij op in door onze

soft skills bezit. Medewerkers werken steeds

bedrijven binnen de maak- en

vaker in multidisciplinaire teams. Ze moeten de

procesindustrie. “Om deze

collega’s op te leiden tot techprofessional van

klantvraag begrijpen. Er wordt van hen verwacht

techprofessionals te werven hebben we

de toekomst. Dit word gedaan met een

dat ze steeds slimmer en efficiënter opereren.”

een eigen recruitmentstrategie; wat dat

Binnen de techsector wordt veel

exclusief erkend ontwikkelprogramma die yes

betreft hebben we inmiddels een aardig

samen met Hogeschool Saxion heeft opgezet.

netwerk opgebouwd. Ze zijn hartstikke

Bijzonder is ook dat techprofessionals gelijk een vast arbeidscontract krijgen bij yes tech careers.

Werknemers “We vinden kwaliteit en werknemerstevredenheid erg belangrijk. Daarom hebben we Anoek Haanstra als coördinator HR en backoffice aangenomen. Zij vormt de ruggengraat van onze organisatie”, aldus Hutten. Daarnaast zijn Hielke Dik en Peter Wilming dit jaar begonnen als

‘Techbedrijven zoeken meer dan alleen technische kennis.

Daar springen we op in via ons ontwikkelprogramma’

gemotiveerd en integreren erg eenvoudig binnen onze cultuur. Circa 10 à 15 procent van onze bemiddelde techprofessionals komt uit Zuid-Afrika. Wij faciliteren en betalen Nederlandse les voor hen en assisteren hen in de zoektocht naar een huis. Tot dusver krijgen we louter positieve reacties van de opdrachtgevers waar ze gedetacheerd zijn”, aldus Zweers.

business managers, met als doel om yes tech careers vanuit het kantoor in Assen in Noord-Nederland op de kaart te zetten.

Het bureau is op die marktbehoefte ingesprongen met het Smart Skills for Tech

De techprofessional heeft de keuze om een

Eigengereide koers

Professionals-programma dat John en Robert

nieuwe uitdaging aan te gaan op basis van

Zweers en Hutten hebben ervaren rotten in

samen met Hogeschool Saxion hebben

detachering, met als doel in dienst te treden

hun vak hun sporen verdiend in de bemidde-

ontwikkeld. Saxion heeft er een erkende

of als interim professional te werken bij de

ling van techprofessionals. Twee jaar geleden

leergang van gemaakt. Deelnemers leren in

werkgever. In beide gevallen zal bij een match

waren de twee voormalige collega’s klaar om

een jaar hoe ze in multidisciplinaire teams

hij of zij een vast contract tekenen. “Daarmee

op eigen benen te staan. Beiden wilden altijd al

werken, omgaan met commerciële belangen

bieden we hem of haar een stuk zekerheid.

een eigen onderneming runnen. “We willen

van de opdrachtgever en aansluiten op haar

Daarin onderscheiden we ons echt van de

onze eigen koers bepalen; daarin zijn we best

corebusiness. Verder werken ze aan hun

eigengereid”, zegt Zweers met een glimlach.

communicatieve vaardigheden en krijgen ze

concullega’s. In combinatie met het ontwikkelprogramma zijn dat doorslaggevende

“We zien veel bureaus snel werknemers bij een

handvaten hoe ze binnen hun eigen vakgebied nog slimmer en efficiënter kunnen

redenen voor zowel techprofessionals als

bedrijf plaatsen en daarmee stopt het. Wat dat betreft is er te weinig onderscheidend

werken. Tevens komen onderwerpen als

besluit Hutten. <

vermogen en wordt er te weinig naar de

project- en verandermanagement aan bod.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

onze opdrachtgevers om voor ons te kiezen”,

71

Jans Beijering

BESA wereldwijd actief vanuit de hunebedhoofdstad van Nederland

BESA mag dan gevestigd zijn in de hunebedhoofdstad van Nederland, het ingenieursbureau uit Borger is internationaal bekend op de hoofdkantoren van bijvoorbeeld Avebe, Getec, Teijin of FrieslandCampina. Ook MKB-bedrijven en de overheid horen bij hun klantenkring. Het bedrijf van Gerard Sanders en Jans Beijering is onder meer actief in de chemische en voedingsmiddelenindustrie en duurzame energie.

Gerard Sanders

“Als er een nieuwe fabriek gebouwd moet worden nemen we bijvoorbeeld het projectmanagement voor onze rekening. Ofwel engineering en berekeningen, maar ook alle andere voorbereidingen en begeleiding tijdens de bouw. We vertalen de wens van de klant naar de praktijk en nemen hem het werk uit handen. Een aanpak die leidt tot meer overzicht en controle als het gaat om kosten, tijd, kwaliteit en veiligheid”, leggen de directeuren uit.

Virtual Engineering Het bedrijf is wereldwijd actief. Van de Eemshaven tot Nigeria en van het Ruhrgebied tot Indonesië. In dat land heeft BESA een tweede vestiging. Wereldwijd werken vanuit hartje Drenthe is volgens de directeuren geen probleem. “Een groot deel van het werk gebeurt digitaal. We krijgen de benodigde

72

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

informatie digitaal van de klant en verwerken

ter plaatse hoort er zeker bij. Maar dit blijft

blijven werken. Geen wonder, je werkt aan

dat tot een bouwtekening. Virtual Engineering

beperkt tot één of een paar keer tijdens het

ambitieuze miljoenenprojecten over de hele

dus.”

project. De noodzaak om te verhuizen naar

wereld en dat met de modernste technieken.

een plaats in de omgeving van Schiphol zodat

En niet minder belangrijk: je doet dat in een

Bovendien ontwerpen ze in Borger de

je sneller in het buitenland bent is er daarom

leuk team. Elk jaar proberen we een of twee

constructie vooraf in 3D. “Denk bijvoorbeeld

niet. Daar is het tweetal stellig in. “Borger ligt

stagiaires aan ons te binden en op te leiden tot

aan de procesinstallatie, leidingwerk,

juist strategisch. Duitsland is via de N33 bij

technisch engineer. Inderdaad een bescheiden

equipment, luchtbehandeling en de gebouwen.

wijze van spreken om de hoek en via de A28 zit

groei, maar dat is een bewuste keuze. We

Alle informatie komt via toeleveranciers bij ons

je binnen een paar uur overal in

kunnen snel overleggen en schakelen. Als je te

binnen. We scannen het en verwerken het tot

Nederland. Ook de Eemshaven en Chemiepark

groot bent is dat een stuk lastiger”, zegt Jans

een 3D-model. Het komt erop neer dat we de

Emmen zijn vlakbij. Schiphol is met de trein ook

Beijering. Beide directeuren zijn al ruim vijftien

constructie al zien voordat er een spijker in de

goed te bereiken. Verhuizen, nee dank je. We

jaar partners, maar kennen elkaar al veel

wand is geslagen. Je loopt er als het ware

zitten hier prima.”

langer. “We hebben een half woord nodig om

virtueel doorheen. Als er iets fout zit zie je dit

elkaar te begrijpen. We zijn nog lang niet op

direct in de ontwerpfase. Dat scheelt tijd en

Bescheiden groei

elkaar en dit werk uitgekeken. Ik zou zeggen, op

geld. Dankzij deze zogeheten BIM-3d methode

BESA doet dit werk sinds 2004 met succes. Er

naar de volgende vijftien jaar.” Iets waar zijn

kan er bijna foutloos ontworpen worden.”

werken inmiddels dertig mensen, waarvan

collega volmondig mee instemt. <

twintig in vaste dienst. “We hebben echt goede

Strategisch

mensen in huis en daar zijn we trots op. Vaak

Vanzelfsprekend gaat niet alles digitaal. Overleg

willen stagiaires na hun leertijd hier graag

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

73

Eeserwold legt groene loper uit ‘Eeserwold, daar gebeurt het’. Bedrijvenpark Eeserwold in Steenwijk heeft die belofte inmiddels ingelost. De oorspronkelijke inzet om een duurzaam bedrijvenpark te ontwikkelen betaalt zich uit in een grote belangstelling van bedrijven om zich hier te vestigen.

Volgens Bram Harmsma, wethouder economie

vanuit duurzaam ondernemen een bewuste

Samenwerking

van de gemeente Steenwijkerland, zoeken

keus maken. Dat worden er steeds meer. We

Marcel Grit, commercieel directeur van Roelofs,

groene bedrijven een vestigingsplaats waarmee

voorzien dus echt in een behoefte.”

over de samenwerking met de gemeente: “We

ze zich verbonden voelen. Groene energie is

trekken gezamenlijk op, Eeserwold is het

een belangrijke trekker. “En dat bieden we op

schoolvoorbeeld van een zuivere publiek-private

Eeserwold. Vanaf de start was het onze ambitie om van Eeserwold een duurzaam bedrijvenpark te maken. Met koeling vanuit het Eesermeer, zon op het dak en de productie van waterstof.

Je ziet dat Eeserwold bedrijven aantrekt die

74

‘Eeserwold en duurzaam ondernemen is een perfecte match’

samenwerking. Wij zijn eigenaar van de gronden en ontwikkelen voor eigen risico, de gemeente faciliteert vanuit het gezamenlijk vertrouwen in het plan. Het belang voor de lokale en regionale economie en werkgelegenheid is groot.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Harmsma beaamt dit: “We gaan niet voor de

ondernemen en wonen. De basis van de hub is

wordt gepompt uit het vijftig meter diepe

korte klap, maar voor een match voor de lange

dat het bestaande gasnet benut blijft voor de

Eesermeer en gaat naar de bedrijven en

termijn. Twee jaar geleden hebben we samen

toekomst. Vanaf medio 2025 gaat, in plaats van

kantoren. Het water gaat weer terug naar het

een ambitiedocument opgesteld en daaraan

het reguliere gas, waterstofgas door de

meer, zo is de voorraad koeling onuitputtelijk.

gekoppeld budget en capaciteit vrijgemaakt.

leidingen. Hiermee is de energievoorziening

Het maakt Eeserwold uitermate aantrekkelijk

We zijn nu volop in de uitwerking. We faciliteren

100% groen en aantoonbaar lokaal en

voor bedrijven die koelinstallaties hebben, zoals

met het bestemmingplan, het

duurzaam opgewekt. Daarnaast gaan we op

bedrijven in de food en ook datacentra.

beeldkwaliteitsplan, vergunningverlening en –

alle daken zonnepanelen plaatsen. Wij willen

waar nodig – ontheffingen.” Grit vult aan: “Er

de daken optimaal te benutten.” De gemeente

zijn volop ontwikkelingen. Recent is zes hectare

besloot ontheffing te verlenen voor

grond uitgegeven, meerdere kavels zijn onder

gasaansluitingen voor kleingebruikers, hiermee

Lokaal

optie. Eeserwold is aangewezen als waterstof-

onderstreept zij het vertrouwen in het plan.

Harmsma en Grit benadrukken de

pilotlocatie, diverse partijen werken hieraan

aantrekkelijkheid van het bedrijvenpark, ook

samen in de zogenaamde waterstofcoalitie. Wij

voor lokale en regionale bedrijven. Harmsma:

zien Eeserwold als platform voor innovaties.”

Waterstof Binnenkort opent Fieten Olie een tankstation waar je groen kunt tanken. Grit: “Het is een

‘We voorzien in een duidelijke behoefte van de markt’

belangrijke eerste stap naar uiteindelijk de

“Het woon- en werkgebied is magnifiek. De arbeidsparticipatie is groot, we hebben hier een doe-mentaliteit. We zijn onderdeel van de regio Zwolle, ook wel de poort naar NoordNederland.” Grit: “Er is keuze uit ruime en betaalbare kavels. Bedrijven zijn verrast door

productie van waterstof. Waterstof is als

wat hier allemaal is. De plek en het

energiedrager een van de grote beloftes van

Koeling

vestigingsklimaat zijn goed, ook voor de lokale

een succesvolle energietransitie. Een bijdrage

Op Eeserwold heeft UR Cool (een

ondernemer.”

om de klimaatdoelen te behalen en aan een

samenwerking van Unica en Roelofs) een

duurzame economische groei. Momenteel

duurzaam koudenetwerk aangelegd. Het

Meer weten? Iedere woensdagochtend is het

onderzoekt de waterstofcoalitie de

gebruik van dit koudenetwerk geeft aanzienlijke

infoloket Eeserwold aan de Beukenhof 8 in

mogelijkheden voor de productie van waterstof

voordelen ten aanzien van energieverbruik en

Steenwijk geopend, loop gerust binnen. <

op Eeserwold. Eeserwold wordt een knooppunt

CO2-uitstoot. Het draagt bij aan een

(hub) in een netwerk van waaruit waterstof

kostenefficiënte en ook duurzame

wordt ingezet voor mobiliteit, duurzaam

bedrijfsvoorziening. Water van tien graden

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

75

2e paasdag VOLGLAZEN 2e paasda MAATWERK GLASPRODUCTEN MAATWERK GLASPRODUCTEN SCHUIFWANDEN 2e paasdag 2e paasdag 2e paasdag 2e p Maak VOOR uw overkapping of tuinhuis aangenaam dicht 2e paasdag 2e paasdag open open VOOR IN EN Samen OM UW HUIS IN EN OM UW HUIS maken we het.

2e paasdag 2e paasda

open open op MAATWERK van 10.00-16.00 uur Glas - Veranda’s - Buitenzonwering van 10.00-16.00 Glas - Veranda’s - Buitenzonwering open - Heaters - Heaters

open

open

open

van 10.00-16.00 uur

van 10.00-16.00 uur

van 10.00-16.00 uur

VEILIGHEID VOOROP

VEILIGHEID VOOROP

van 10.00-16.00 uur

STEEL LOOK VAN GLAS-IDEE, WEL DE LOOKS VAN STAAL, NIET DE KOSTEN

STEEL LOOK VAN GLAS-IDEE, WEL DE LICHT LOOKS STAAL, VEEL ENVAN GEEN TOCHT MEER NIET DE KOSTEN

LAAT U VERASSEN DOOR ONZE SLIMME BETAALBARE OPLOSSING

Laat u verassen door

INCL. INMETEN EN MONTAGE

Laat u verassen do

Veiligheid voorop.

onze slimme o Maatwerk glasproducten voor Maatwerk inbetaalbare en om glasprodu uw hui veranda’s - binnen- en buitenzonwering veranda’s - binnen- heate e

Veiligheid voorop

Handelsweg 3b Emmen - 0591 Handelsweg 66 88 04 3b - www.glas-id Emmen - 0 SCHERP GEPRIJSD | EIGEN PRODUCTIE Maatwerk en elke kleur m KLEUR MOGELIJK VRAAG NAAR DE MOGELIJKHEDEN

Handelsweg 3b Emmen - 0591 Handelsweg 66 88 04 3b - www.glas-idee.nl Emmen - 0591 66 88 04 - www.glas-idee.nl MAATWERK EN ELKE

Maatwerk en elke kleur mogelijk.

Maatwerk glasproducten voor in en om uw huis

Maatwerk glasproducten voor in Maatwerk glasproducten voor i veranda’s - binnen- en buitenzonw veranda’s - binnen- en buitenzon

Maatwerk glasproducten voor in en om uw huis Telefoon: 06- 839 78en662 veranda’s binnenbuitenzonwering - heaters veranda’s - binnen- en buitenzonwering - heaters Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88 04 - www.glas-idee.nl e-mail: info@bbbsneek.nl Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88 04 - www.glas-idee.nl

Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88 04 Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88 Handelsweg Handelsweg 3b 3b Emmen Emmen -- 0591 0591 66 66 88 88 04 04 -- www.glas-idee.nl www.glas-idee.nl

Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88 04 - www.glas-idee.nl

Maatwerk glasproducten voor in en om uw huis veranda’s - binnen- en buitenzonwering - heaters

Maatwerk glasproducten voor i veranda’s - binnen- en buitenzo

Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88 04 - www.glas-idee.nl

Handelsweg 3b Emmen - 0591 66 88

Eindelijk.

Prefab funderingspalen aanbrengen zonder trillingen en overlast!

Speciaal voor bouwprojecten waar heien geen optie is, introduceren wij

een bestaande, beproefde en in Nederland uitgebreid geteste methode om hoogwaardige prefab funderingspalen met een hydraulisch aangedreven machine de grond in te drukken. Trillingsvrij, geluidsarm en zonder dat er

100

(vervuilde) grond omhoog komt. De betrouwbaarste funderingspaal van

%

Nederland heet Drukpaal.nl. Aangenaam kennis te maken!

Geen trillingen

Werkt volledig elektrisch

Gegarandeerde kwaliteit

Geen geluidsoverlast

Beproefd én betrouwbaar

Afvalvrij

tel. 088 - 087 0700 info@drukpaal.nl www.drukpaal.nl

trisc

h

el

ek

De voordelen van Drukpaal.nl

Drukpaal.nl Eckertstraat 46 8263 CB Kampen

van 10.00-16.00

Steel look van Glas-Id wel de looks van staal, niet

onze slimme oplossing.

BEDIENINGSGEMAK Maatwerk glasproducten voor Maatwerk inbetaalbare en om glasproducten uw huis voor in en om uw huis veranda’s - binnen- en buitenzonwering veranda’s - binnen- heaters en buitenzonwering - heaters

Adresgegevens: Breewijd 22 8602 CK SNEEK

van 10.

van 10.00-16.00 uu

LAAT U VERASSEN 10 MM VEILIGHEIDSGLAS DOOR ONZE SLIMME BETAALBARE OPLOSSING

Steel look van Glas-Idee, wel de looks van staal, niet de kosten.

MAATWERK EN ELKE KLEUR MOGELIJK

open

van 10.00-16.00 uur

Geen vrijkomende (vervuilde) grond, restbeton, of spoelwater

COLUMN

KIJK OP HET BELANG VAN DE AFZENDER CHOCOLADE MOMENTJE Als ik een strategiesessie leid heb ik steevast chocola in mijn tas. Voor iedereen. Na zo’n 1,5 tot 2 uur je hoofd breken over niet alledaagse kost, ontstaat er een breinbreakdown. Je creativiteit staat op slot en je verbeeldingskracht is vervangen door appelmoes. Een typisch chocolademomentje, noem ik dat. Maar met wat ik nu weet, voel ik me bezwaard.

In een warme zomer vullen we onze zwembadjes met water, maar reageren verontwaardigd als boeren hun land beregenen om de oogst te redden. Inmiddels is de landbouw een van de onderwerpen waarop polarisatie is ontstaan, door verwevenheid met maatschappelijke issues als watertekorten. Uit CBS-cijfers (2019) blijkt echter dat de chemische industrie, de energievoorziening en wij als particulieren verreweg het meeste water verbruiken. Maar waarom wijst de massa de landbouw dan aan als boosdoener?

Omdat de boer in de media een gemakkelijk te verteren nieuwssnackje vormt, denk ik. En uiteraard helpt ook onze eigen “lees en swipe”-luiheid dan niet mee. Mijn pleidooi: feiten, de afzender en perspectief zijn belangrijke zaken als je een bericht beoordeelt. Zet je schrap voor wat taaie kost.

Het Voedingscentrum stelt: “Het water dat nodig is voor ons eten en drinken vormt onze voedselafdruk water. Deze is te verkleinen door bewust je eten te kiezen. Dierlijke producten dragen het meest bij (aan die afdruk). Daarom helpt het om regelmatig vegetarisch te eten.”

Nou, ik zie dus heel ergens ander een quick win voor een duurzamer en gezonder Nederland. Even wat cijfers. Noten zijn belangrijk in een uitgebalanceerd vegetarisch dieet.

Walnoten verbruiken volgens het Voedingscentrum 900 liter water per 100 gram en cashewnoten 1400 , waarbij volgens de Notenkoerier meer dan de helft per schip uit Vietnam komt. Het wereldwijd waterverbruik van rundvlees is zo’n 1.500 liter per 100 gram rundvlees. Echter; in Nederland is dat slechts 650 liter per 100 gram rundvlees. En voor een breder perspectief: chocola verbruikt volgens hen 1700 liter water per 100 gram! We eten in Nederland gemiddeld 4,5 kg chocolade per persoon per jaar, dus verbruiken we daarmee jaarlijks 1,3 BILJOEN liter water! En puur naar de voedingswaarde gekeken, wint chocolade het helaas niet van vlees.

Het Voedingscentrum ontvangt 100 procent subsidie van de overheid en volgt met haar adviezen dus het politieke (landbouw)beleid van minder vlees en meer vega. Maar deze vrouw/marketeer/boerendochter/carnivoor pleit echter met pijn en bezieling: als je echt geeft om het schaarse water in de wereld en snel wilt ingrijpen, stop dan eerst massaal met het eten van chocola!

Niet mee eens? Zeg het maar! Ik ben benieuwd naar jouw conclusie op basis van dezelfde feiten. Mij gaat het er in dit geval niet om wie er gelijk heeft. Maar om het besef dat iedereen die korte berichten leest zich moet realiseren wat het belang van de afzender is; of er betrouwbare feiten worden gepresenteerd en ook: of zaken ook vanuit een ander perspectief bekeken kunnen worden. <

Sandra Arkesteijn is zelfstandig marketingprofessional. www.linkedin.com/in/arkesteijn

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

77

VERDUURZAMING EN ENERGIETRANSITIE

Versnelling van de energietransitie is een belangrijk thema binnen onze organisatie. Daarbij ligt het accent op woningverduurzaming met als resultaat een hoger wooncomfort en lagere energielasten. We bieden onze opdrachtgevers concepten en pakketten op maat. Zo dragen wij letterlijk en figuurlijk ons steentje bij aan de opgave om in 2025 alle woningen in Nederland energieneutraal te krijgen.

MAAK DE TOEKOMST

Verduurzamen?

Natuurlijk, maar hoe?

Syplon b.v. Bouwmanagement & Huisvestingsadvies uit Groningen is al bijna 35 jaar een begrip voor gebouweigenaren in de zakelijke markt in de drie Noordelijke provincies. Door haar volledige onafhankelijkheid en jarenlange ervaring bedient Syplon al haar klanten altijd op maat.

Onder de dagelijkse leiding van Alexander en

onderwerpen “Gebouwbeheer in praktijk”, “Van

Duurzaamheidssessie

Claudia Bleker bestaat Team Syplon uit twaalf

MJOP naar DMJOP” en ‘Nieuwbouw scholen’ reeds

Onderwerpen van eerder georganiseerde

zeer ervaren medewerkers verdeeld over drie

aan bod geweest.”

themabijeenkomsten gaat Syplon nu verder uitdiepen in zogenoemde Duurzaamheidsses-

Business Units; Beheer&Onderhoud, Projecten en Energie&Duurzaamheid. Hiermee bezit

Omdat er altijd verschillende doelgroepen aan

sies. Wat houdt dit precies in? Tijdens deze

Syplon een zeer uitgebreide expertise op het

tafel zitten, wordt er vanuit diverse oogpunten

sessies zitten specialisten (energie, beheer,

gehele gebied van huisvesting. “Het coördineren van dagelijks onderhoud, opstellen van

naar het onderwerp gekeken. Dit zorgt ervoor

exploitatie) van Syplon aan tafel met maar één

dat een onderwerp van diverse kanten wordt

partij. Bijvoorbeeld met een afdeling vastgoed

meerjaren onderhoudsplannen, uitvoeren van

belicht, wat vaak tot zeer verschillende én

van een gemeente. Vooraf aan de sessie

gebouwinspecties en het begeleiden van

verhelderende inzichten kan leiden.

worden de volgende vragen gesteld:

nieuwbouw, is bij ons aan de orde van de dag”,

• Wat is het doel van de sessie?

aldus directeur Alexander Bleker. Daarnaast

Een aantal reacties van deelnemers (facilitair

• Met welk gevoel willen jullie naar huis?

heeft Bleker in de afgelopen jaren de vraag

managers, schoolbestuurders, inkopers,

• Wat is jullie visie op duurzaamheid met

naar duurzaamheidsbeleid flink zien toenemen. ‘Onze zeer uitgebreide huisvestingskennis

duurzaamheidsregisseurs, vastgoedeigenaren) na deelname aan één van de bijeenkomsten:

•

delen wij dan ook graag met onze klanten’.

• Zoek niet te veel naar zekerheden om te

• Welke beleidskeuzes zijn er al gemaakt en

Kennis delen

• Kijk wat je wel kunt investeren. Maak het

investeren in duurzaamheid.

Deze kennis deelt Syplon tijdens haar eigen ontwikkelde Themabijeenkomsten. “Hiervoor nodigen wij relaties uit zoals schoolbesturen, gemeenten, vastgoed- en andere gebouweigenaren. Tijdens deze kleinschalige interactieve sessies

niet te groot.

• Druk duurzaamheid/besparingen uit in CO2 i.p.v. in geld of kWh. • Meten van energieverspilling en dit

bespreken wij actuele onderwerpen. Zo zijn de

betrekking tot de vastgoedportefeuille?

Wat is jullie definitie van verduurzaming? wat is al gerealiseerd?

• Ligt er al iets op de plank waar wij verder op kunnen borduren?

“Zo hadden wij onlangs een duurzaamheidssessie met een afdeling Beheer&Onderhoud

zichtbaar maken leidt tot bewustwording

van een gemeente die de volgende vraag had:

en actie.

Hoe kunnen wij onze MJOP koppelen aan een algemene duurzaamheidsvisie? De uitkomst was dat ze hun MJOP nu gaan toetsen aan de onderdelen Energie, Comfort en Onderhoud; oftewel E.C.O.” Na deelname aan een duurzaamheidssessie kunnen deelnemers concreet stappen gaan zetten in de verduurzaming van hun vastgoed.

Bijvoorbeeld met een stappenplan, handige rekentools en tips om valkuilen te voorkomen.

Uiteraard is het ook mogelijk om Syplon in te schakelen om de verduurzaming verder te begeleiden en uit te voeren. <

Wilt u ook een Duurzaamheidssessie ondergaan?

Neem dan contact op via 050 - 5735672 of p.boelens@syplon.nl

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

79

REMONDIS is als wereldwijde dienstverlener in recycling, afvalinzameling en afvalwaterbehandeling dochter van de Rethmann Groep. Het familiebedrijf Rethmann is actief op het gebied van energie, afval, grondstoffen, logistiek en scheepvaart. Bij Rethmann werken in totaal ongeveer 150.000 mensen, actief in 50 landen.

In Nederland is de groep naast REMONDIS actief onder de namen Rhenus, Saria en Transdev; met onder andere Connexxion, Gooi & Vechtstreek, Breng. Rethmann heeft in Nederland een omzet van 2,5 miljard euro en heeft meer dan 10.000 medewerkers.

80

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

REMONDIS ALS DUURZAME PARTNER

Alleen zet je stapjes, samen maak je sprongen

Slimmer omgaan met grondstoffen is nodig om klimaatverandering tegen te gaan. REMONDIS is als complete dienstverlener in afvalinzameling en –recycling, industriële dienstverlening, waterzuivering en rioolservice een aanjager van de circulaire economie. Het groeiende bedrijf is continu gericht op het herwinnen van grondstoffen uit afval, gaat partnerschappen aan en ontwikkelt nieuwe reyclingmogelijkheden, producten en technologieën.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

81

Met een groeiend aantal vestigingen in

activiteiten. “Restafval blijft bestaan zolang er

We ontwikkelen nieuw gips uit reststoffen

Nederland duikt REMONDIS steeds meer op in

producten gemaakt worden die niet volledig

waarmee gebitsafdrukken worden gemaakt

het straatbeeld. De dochter van de Rethmann

circulair zijn ontworpen”, vertelt Andreas

voor onder andere gebitten en beugels.

Groep is wereldwijd één van de grootste

Krawczik. “Onze focus ligt op het continu

Daarnaast produceren we biogas, biogranulaat,

dienstverleners in afvalinzameling en -recycling,

verminderen van het aandeel restafval. Dit

kunstmest en plastics uit de inzameling van

industriële dienstverlening, waterzuivering en

doen we door gerecyclede grondstoffen te

luiers en voorzien we onze productiefaciliteiten

rioolservice. “Met onze internationale expertise

gebruiken en zelf nieuwe grondstoffen en

van eigen geproduceerde energie uit niet-

over de circulaire economie en ons

producten te ontwikkelen. Recyclen begint al bij

recyclebaar afval. De Lippe Recycling Plant in

vestigingennetwerk kunnen we de hele keten

het productontwerp, door er rekening mee te

Lünen, de grootste industriële recyclingslocatie

bedienen en werken we samen met

houden dat de verschillende materialen

in Europa, heeft één van de omvangrijkste

opdrachtgevers aan een duurzame

eenvoudig van elkaar te scheiden zijn. Bij het

biodieselproductielocaties in Europa en één

samenleving”, aldus Dr. Andreas Krawczik,

produceren van producten kun je

van ’s werelds grootste opslagplaatsen voor

Managing Director van REMONDIS Nederland.

“Duurzaamheid, veiligheid en energiezuinige

gebruikmaken van gerecyclede grondstoffen in

autoaccu’s voor tweede gebruik. Het

plaats van virgin grondstoffen.”

batterijpark is direct aangesloten op het

oplossingen staan voorop in onze

82

landelijke elektriciteitsnet en geeft energie naar

dienstverlening. Zowel bij kleinschalig werk

Duurzame, innovatieve oplossingen

voor particulieren en het midden- en

Met de nieuwe grondstoffen en producten

kleinbedrijf, als bij omvangrijke projecten voor

speelt het familiebedrijf in op de vraag vanuit

Positieve verandering

de overheid en (internationale) industriële

sectoren als de chemische,

Niet alleen de eigen rol in de afvalketen is

bedrijven. Voor elke vraag bieden we een

voedselverwerkende en medische industrie.

gericht op een duurzame samenleving,

dienstverleningspakket aan dat aansluit bij

Andreas Krawczik noemt een aantal

REMONDIS wil nationaal en internationaal een

wensen en de branche.”

spraakmakende voorbeelden waarbij

positieve verandering teweegbrengen. Het

behoefte.”

REMONDIS met zijn milieuvriendelijke

bedrijf ontwikkelt, investeert en werkt mee aan

Katalysator circulaire economie

recylingprocessen een maximale opbrengst uit

beleid op regionale, landelijke en internationale

Tientallen jaren geleden liep grondlegger

reststoffen weet te halen: “We scheiden het

schaal. “We willen een verlengstuk zijn van

Norbert Rethmann al voorop met het behoud

aluminium en het koffiedik van capsules van

regionale overheden als het gaat om hun rol in

van grondstoffen en het verwerken ervan tot

Nespresso in de Benelux in onze moderne

de circulaire economie en inspelen op het

nieuwe producten. Tegenwoordig zijn

scheidingsinstallatie in Lichtenvoorde. Ook

beleid van bedrijven. Onze kennis en kunde

duurzaamheid en behoud van hulpbronnen

hebben we een verf zonder oplosmiddelen

delen we nationaal en op Europees niveau,

nog steeds fundamentele pijlers van de

ontwikkeld en zijn we een belangrijke partner

want CO2-reductie stopt niet bij landsgrenzen”,

bedrijfsfilosofie en geven ze vorm aan alle

voor tandartsen en tandheelkundige centra.

zo vertelt Andreas Krawczik, die onder andere

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

krijgen, is het belangrijk om Europees beter

Positieve impact door schaalgrootte

samen te werken. Restfracties afval kun je

Schaalgrootte en daarmee een groter netwerk,

beter verbranden en de energie terugwinnen,

grotere afzetmarkten en meer kennis zijn nodig

dan de afvalstroom storten. Zowel Nederland

om een duurzame keten te versnellen. De

als Duitsland hebben een hoog niveau als het

kracht van REMONDIS is de combinatie van

gaat om kennis en ontwikkeling en we

landelijke en internationale expertise,

beschikken over de beste afvalenergiecentrales

innovatie- en financieringskracht en lokale

(AEC’s). We kunnen in Europa veel meer

aanwezigheid en betrokkenheid.

gebruikmaken van de beschikbare AECcapaciteit in Nederland.”

“Met onze decentrale organisatie hanteren we korte lijnen en zijn we regionaal betrokken. Elke

Smart Infra: slim waterbeheer

vestiging heeft een eigen ondernemer met een

Klimaatverandering heeft ook gevolgen voor de

eigen verantwoordelijkheid in de regio. Zij zijn

waterhuishouding en daarmee voor het

het aanspreekpunt voor regionale

waterbeheer. Extreme regenval zorgt voor

opdrachtgevers, staan dichtbij de klant, die

ontwikkelingen als de recente wateroverlast en

profiteert van creatief maatwerk en uitgebreide

overstromingsschade. Ook de huidige

kennis en kunde. Als internationaal

infrastructuur is niet altijd in staat om

familiebedrijf streven we naar een langdurig

bescherming te bieden, zo stelt Andreas

partnerschap met onze klanten. Onze ambitie

Krawczik. “Preventie is nodig om ons beter en

is om nog verder te groeien. Niet alleen in

proactief te kunnen wapenen tegen

vestigingen, ook in dienstverlening,

overstromingsgevaar. Dit vraagt om een

ontwikkelmogelijkheden en

professionele partner voor waterbeheer, die de

verwerkingsmogelijkheden. Alleen dan kunnen

nieuwste technieken en maatstaven kent en

we meer impact maken. Er liggen genoeg

beschikt over een uitgebreide kennis. Met

kansen, bijvoorbeeld in de grote steden waar

Smart Infra bieden we maatwerkoplossingen.

we samen met overheid en het bedrijfsleven

We ontwikkelen en digitaliseren pompen en

een bijdrage kunnen leveren aan het

bestuurslid is van de European Federation of

gemalen, maar hebben ook oplossingen voor

verminderen van CO2-uitstoot. Door gebruik te

Waste Management.

afval-, hemel- en oppervlaktewater van

maken van elkaar. Want een duurzame

bedrijven. Van engineering, advies en realisatie

samenleving maak je niet alleen!” <

Er valt volgens hem nog veel winst te behalen.

tot aan service, onderhoud, inspectie en

“Op overheidsniveau is helaas prijs nog steeds

beheer. Naast het automatiseren van data uit

een belangrijke factor bij aanbestedingen. Als

pompinstallaties zetten we in op het

we de afvalverwerking beter voor elkaar willen

interpreteren en toepassen van deze data.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

83

KAVELS OP NIEUW BEDRIJVENTERREIN DE HEMMEN 3

Toekomstbestendig ondernemen in Sneek Als zelfs op een beurs in Amsterdam belangstelling wordt getoond voor een nieuw bedrijventerrein in Sneek, dan mag je als gemeente trots zijn. De verkoop van kavels op het nieuwe bedrijventerrein De Hemmen 3 is gaande. Wethouder Bauke Dam van Súdwest-Fryslân vermeldt trots dat er al de nodige belangstelling is. “Wij zijn momenteel de enige regio in de provincie die ruim grond beschikbaar heeft voor bedrijfskavels: in totaal 25 hectare aan de westkant van de A7.”

84

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

V.l.n.r. Sibold Jellema, voorzitter van de Vereniging Ondernemend Sneek, Arnold de Jong, bestuurslid van de Ondernemersfederatie Súdwest-Fryslân en wethouder Bauke Dam.

arbeidsmarkt speelt hier nog iets minder dan in

gaan inzetten. Dat zou mooi zijn, want dit is nog

het westen. Wij horen juist positieve geluiden

maar fase 1: deze is 12,5 hectare groot. Als er

van ondernemers van buitenaf die zich hier

voldoende interesse is, kunnen we fase 2 snel

vestigen: zij vinden het werkklimaat heel

doorzetten. Begin volgend jaar willen we

gunstig, het arbeidsethos is goed. We hebben

duidelijk hebben met welke bedrijven we

hier veel ‘hurde wurkers’!”

serieus verder gaan. Geïnteresseerden hebben tot 13 december de tijd om zich in te schrijven.”

Duurzaam Bedrijven op De Hemmen 3 dienen een

2023: schep in de grond

duurzaam profiel te hebben: zowel wat de bouw

Acquisiteur en strategisch accountmanager

van het pand als hun bedrijfsprocessen betreft.

Jaap-Auke Rienstra voegt toe: “In 2022 leggen

“Wij gaan er vanuit dat ondernemingen iets

we vervolgens het terrein zo aan dat elk bedrijf

neerzetten voor de lange duur en juichen

tot milieuklasse 3.2 zich er kan vestigen, dat

duurzaamheid dan ook toe. We nodigen

bouwrijp maken kost tijd. Maar in de tussentijd

bedrijven uit om met ideeën te komen en kijken

moeten ondernemers zelf ook vergunningen

vanuit ons eigen afwegingskader of we suggesties

en dergelijke aanvragen. Wat voor bedrijf het

kunnen doen en een helpende hand kunnen

ook is: voorjaar 2023 moeten ondernemers

bieden. Dat doen we op dit bedrijventerrein zelf

kunnen starten met de bouw van hun pand.”

ook heel bewust door klimaatadaptief te zijn en een groene buffer te creeëren.”

Op 1 november onthulde de wethouder het

Sterk netwerk De wethouder en accountmanager

verkoopbord: laarzen aan zijn voeten, middenin

Sterk merk

benadrukken dat ondernemers van buiten de

- nu nog - een modderig weiland. Toch toonde

Door de trek van bestaande ondernemingen

regio hier in een warm bad terechtkomen. “De

Bauke Dam er een grote glimlach. “De

richting De Hemmen 3 komt er ook ruimte vrij

kracht van onze gemeente en regio is dat we

Hemmen 3 heeft een lange aanlooptijd gehad.

op de locaties waar deze bedrijven nu nog zijn

een sterk netwerk vormen. We ontmoeten

Al geruime tijd vragen ondernemers ons:

gevestigd. “Súdwest-Fryslân is een sterk merk:

elkaar graag: ondernemersevents worden druk

wanneer gebeurt er iets? Nu kunnen we

een gewilde gemeente omdat het een

bezocht. Bovendien faciliteren we niet alleen

concreet aan de slag, daar zijn we erg blij mee.

fantastische plek is om te wonen en werken. Wij

grond, we helpen - indien mogelijk – ook met

Voor ondernemers uit de regio die staan te

verwachten dat waar locaties vrijkomen andere

bijvoorbeeld personeelsvraagstukken. Door

trappelen om te kunnen doorgroeien én

bedrijven daarop inspringen. Zo ontstaat er een

samen te werken, bereiken we veel!” <

omdat we ondernemingen van buiten de regio

mooie dynamiek: bestaande panden worden

willen aantrekken.”

opgeknapt en op De Hemmen 3 verrijzen nieuwe panden op een prachtige zichtlocatie.”

Toekomstbestendig

Belangstelling voor een bedrijfskavel op

Dam vervolgt: “We zijn op zoek naar

Verschillende formaten

De Hemmen 3 in Sneek?

toekomstbestendige bedrijven, die willen we

Omdat het al gonst van de belangstelling kan

Neem gerust contact op met Jaap-Auke

ruimte bieden voor de lange termijn. Bij

het wel eens snel gaan met de verkoop van de

Rienstra, via tel. 06 - 129 345 20 of mail:

voorkeur bedrijven uit de maakindustrie: daar

kavels. Deze zijn beschikbaar vanaf één hectare

j.rienstra@sudwestfryslan.nl.

zijn we als Súdwest-Fryslân sterk in, dat past in

en variëren in grootte: er is ruimte voor

ons DNA. Ook vinden we het belangrijk om

verschillende formaten bedrijfspanden. “Mocht

Kijk voor meer informatie ook op

werkgelegenheid te bieden. Krapte op de

er veel belangstelling zijn, dan moeten we loting

www.sudwestfryslan.nl/bedrijfskavels.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

85

Taal in je werk Taal verbindt en stimuleert het onderlinge vertrouwen. Het sociaal team in SúdwestFryslân, waar Femmy werkt, heeft de workshop ‘Taal in je werk’ gevolgd.

Douwkje Douma van de Afûk is workshopleider. Douwkje: “De workshop ‘Taal yn dyn wurk’ is in iepen gesprek oer taal: wat betsjut taal foar dy en hoe setsto dat yn, yn dyn wurk?”

Door met elkaar in gesprek te gaan over taal worden teamleden bewust van het eigen taalgedrag. Wanneer gebruik je welke taal en waarom? De workshop geeft ook handvatten voor het anders inzetten van taal in je werk, passend bij de eigen werksituatie en het eigen bedrijf. “Mei oandacht foar taal kinst ferbine en better oanslute by klant en kollega’s, wat in posityf effekt hat op de kwaliteit fan it wurk”, aldus Douwkje.

Wil je meer weten over deze workshop?

Neem contact op met Douwkje Douma, projektkoördinator bij de Afûk, via douwkje.douma@afuk.frl.

86

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Femmy van Krimpen, praktijkbegeleider bij de gemeente Súdwest-Fryslân.

Taal vraagt aandacht “Wy kinne in soad mei ús taal, mar wy binne ús dêr net altyd bewust fan. Taal ferbynt en komt oan ús gefoel”, zegt Femmy van Krimpen. Femmy is praktijkbegeleider bij de gemeente Súdwest-Fryslân, de grootste gemeente van Nederland. Súdwest-Fryslân is een meertalige gemeente waar, naast het Fries en Nederlands, ook stad- en streektalen worden gesproken.

Femmy: “Wy prate in soad Nederlânsk en soms

wat de communicatie betreft vaak anders

ús foarm fan kommunisearjen kin har soms

sakket it Frysk dan wat fuort. Frysk is foar my en

aangepakt worden, wil je dat woorden op hun

ôfskrikke. Wy binne hjir yn Nederlân faak hiel

foar in soad minsken de earste taal. It

plek vallen.

direkt en prate iepen oer ús gefoel. Myn

Nederlânsk dogge wy derby. Dat wurdt faak

ûnderfining mei guon oare kultueren, út Afrika

ûnderbeljochte, mar eins is in ekstra taal dikke

bygelyks, is dat sy dat net wend binne en de

winst. Taal kinne wy bewust en ûnbewust ynsette. It praten fan deselde taal kin hiel moai ferbinend wurkje, en mei ferbining komt ek it ûnderlinge fertrouwen.”

‘Dy útdrukke kinne yn dyn eigen taal is ekstra ark yn de ridskipskoffer’

Woorden moeten op hun plek vallen

wurden soms ek net fine of beneame kinne foar wat se krekt bedoele. Ast dat witst, dan kinst dêr rekken mei hâlde.”

Taal als extra tool Toch heeft Femmy in haar werk het meest te

Dat taal ook te maken heeft met identiteit en

maken met professionals die zijn opgegroeid

cultuur, heeft Femmy ook in de praktijk

Femmy onderstreept ook het verschil in de

met de Friese en/of Nederlandse taal. De

ervaren. Femmy: “Do moatst wol snappe hoe’t

lading van woorden. ‘Ik zie je graag’,

communicatie verloopt gemakkelijk, “mar taal

de kultuer yninoar sit. It ûnderkuolle ‘it koe

bijvoorbeeld, kan van betekenis veranderen

freget omtinken”, zegt Femmy. “Fryskpraters

minder’ is meast bedoeld as in grut komplimint,

door de persoon die het zegt en als je de lading

passe har al gau oan, wylst dat net altyd

wylst ‘it kin krekt’ faak betsjut dat it eins wat

van de woorden kunt beoordelen. Als je de

hoecht. Dy útdrukke kinne yn dyn eigen taal is

tefolle wurdt. Soks seit ek wat oer de minsken

woorden uit het woordenboek geleerd hebt,

ekstra ark yn de ridskipskoffer. Boppedat is it

en har manier fan tinken en libjen.”

zul je ze anders interpreteren dan wanneer je

Frysk hiel moai mei syn eigen útspraken,

opgegroeid bent in de regio. “Wurden kinne

siswizen en wizen fan sizzen.” <

Stad en dorp hebben een eigen karakter en

dêrom hiel betiizjend wurkje foar allochtoanen

ook hun eigen problematiek. Zoiets moet ook

dy’t noch wat minder grip op ús taal hawwe. Ek

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

87

WIJ VERZORGEN UW GEHELE INDIRECTE (NPR) INKOOP EN TAIL END SPEND Volledig (digitaal) inkoopproces | Uniek eigen SRM platform Bespaar op organisatie, systeem en prijs.

LADEGELEIDERS SCHARNIEREN

Maak kennis met ons innovatief SRM systeem voor het MKB. Het alles in één inkoopmanagement systeem voor uw indirecte inkoop, NPR en Tail Spend. Bekijk het op onze website www.ilexys.com.

LADEN OP MAAT DEURBESLAG INTERIEURBESLAG KASTINRICHTING SCHEEPSBESLAG

Alles in één pakket: inkoopportaal, projectbeheer, rapportages, factuurbeheer, magazijnbeheer en contractbeheer.

UNO

SRM

Kies voor digitalisering van het inkoopproces via ons inkoopportaal met diverse opties voor catalogi en kies voor een koppeling van ons platform aan uw eigen ERP voor 100% data uitwisseling.

Bespaar tot wel 60% op inkoopkosten.

Onze garantie: gebruiksvriendelijk, geen investering nodig en zeer efficiënt.

MEUBELGREPEN www.duovorm.nl | info@duovorm.nl | 0598 - 433 401

ILEXYS Bedrijvencentrum Van Linge Transportweg 11 9645 KZ Veendam

info@ilexys.com +31(0)591 239111 www.ilexys.com

Al 70 jaar een begrip in heel Noord Nederland.

En daar zijn we reuze trots op! Eigenlijk hoeven we niet te vertellen hoe goed we zijn in schilderwerk. Per slot zijn we al 70 jaar actief en het schilderen zit ons in het bloed. 70 jaar actief in vastgoedonderhoud in Drenthe en heel Noord Nederland.

Sommer Schilderwerken verzorgt onderhoud van (monumentale) panden, appartementen, gebouwen, kantoren en fabrieken. Daarmee creëerden we vele langdurige relaties in en om Emmen in de particuliere en zakelijke sfeer. Bij woningbouwverenigingen, aannemers, de overheid, verenigingen van eigenaren, scholen, zorginstellingen en particuliere huizenbezitters.

Van traditioneel glaswerk en schilderwerk tot grootschalige renovatieprojecten.

Sommer Schilderwerken b.v.

Vasco da Gamastraat 30 7825 VJ EMMEN Tel. 0591-612211 info@sommerschilderwerken.nl www.sommerschilderwerken.nl

Volg ons

op

Brutal Paradise van Kristina Schuldt in Drents Museum Nog tot en met 13 februari 2022 is de tentoonstelling Brutal Paradise met werk van de Duitse kunstenaar Kristina Schuldt (Moskou, 1982) te zien in het Drents Museum. Schuldts schilderijen zijn kleurrijk en dynamisch, gevuld met mensen en planten die rond en glimmend zijn als metalen buizen. Het museum presenteert dertig schilderijen en een speciaal voor deze tentoonstelling gemaakte installatie van Schuldt.

when there is a collision between these objects

schilderij is hiervoor alleen te zien geweest op de

from differing realms›. Schuldt woont en werkt in

kunstbeurs Art Basel. VOID is exemplarisch voor

Leipzig en studeerde aan de Hochschule für

het oeuvre van Schuldt. Op het schilderij is een

Grafik und Buchkunst.

gebogen figuur te zien, met steil haar dat voor het gezicht valt, geschilderd in levendige kleuren.

Ervaringen

De aankoop versterkt de collectie Leipziger

Kristina Schuldt laat in haar werk zien hoe fluïde

Schule van het Drents Museum, als onderdeel

onze wereld is. Oud en nieuw, natuur en

van de collectie Hedendaags Realisme.

technologie, mannelijk en vrouwelijk lopen allemaal door elkaar heen en vloeien in elkaar

Publicatie

over. Haar schilderijen zijn gebaseerd op eigen

Bij de tentoonstelling verschijnt de gelijknamige

ervaringen, in de meeste gevallen gaat het om

publicatie Kristina Schuldt – Brutal Paradise. Het

persoonlijke mislukkingen. Liefdesverdriet,

boek is een uitgave van WBOOKS en is

Kristina Schuldt schildert figuren in vloeibare

frustraties of onzekerheden: Schuldt haalt

verkrijgbaar in de Museumshop en online

poses die sterk doen denken aan het kubisme of

inspiratie uit falen. Vanuit een eigen crisis

via www.dutchmuseumgiftshop.nl De publicatie

surrealisme van de vorige eeuw. Het is dan ook

schildert ze een ervaring die voor iedereen

is het zesde deel in de serie Hedendaagse

geen verrassing dat Fernand Léger een artistiek

begrijpelijk is.

kunstenaars in het Drents Museum. <

voorbeeld voor haar is. Tegelijkertijd heeft haar werk iets speels. Zo zie je platform-boots, vintage

VOID

minirokjes en smartphones die haar werk naar

Het Drents Museum heeft het werk VOID (2021)

Openingstijden

de eigen tijd trekken. Daarover zegt ze: ‹I like it

van Kristina Schuldt onlangs aangekocht. Dit

Aangezien Kristina Schuldt - Brutal Paradise gelijktijdig is gestart met de

Drive (2015), olieverf en eitempera op doek, 170 x 210 cm, privécollectie Palatinate

tentoonstelling Viva la Frida! - Life and art of Frida Kahlo gelden ook hier verlengde openingstijden: maandag t/m zondag van 10.00-18.00 uur en vrijdag van 10.0022.00 uur.

Info en online tickets: www.drentsmuseum.nl

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

89

JR (French, born 1983). GIANTS, Kikito and the Boarder Patrol, Tecate, Mexico—U.S.A., 2017.

Installation image. Wheat-pasted poster. © JR-ART.NET

Groninger Museum presenteert JR: Chronicles JR: Chronicles, de spraakmakende tentoonstelling van de Franse kunstenaar JR, is nu te zien in het Groninger Museum. Muurcollages, foto’s en video’s schetsen een beeld van zijn carrière, van zijn graffitikunst uit Parijs tot wereldwijde maatschappelijke projecten en enorme architectonische ingrepen in wereldsteden.

van Parijs naar aanleiding van de dood van

ruimte geplakt. In Kibera, een sloppenwijk in

twee jongeren, werden zijn foto’s veelvuldig in

Nairobi, verbeterde hij de leefomstandigheden

krantenartikelen en op televisie getoond.

in de sloppenwijk door afbeeldingen op vinyl af te drukken en op daken te plakken,

Kikito

waardoor deze waterdicht werden.

Naar aanleiding van de bouw van een permanente muur tussen de Verenigde

Inside Out

Staten en Mexico, creëerde JR in 2017 een

In 2011 won JR de TED Talk award. Tijdens het

gigantische installatie bij het grenshek in de

aanvaarden vroeg hij aandacht voor een

Mexicaanse stad Tecate. De installatie toont

internationaal kunstproject: Inside Out. ‘Stuur je

Kikito, een peuter wiens huis in Tecate uitkijkt

portretfoto’s, zodat ik ze kan printen en

Met ambitieuze projecten geeft JR

over het grenshek. Het nieuwsgierige jongetje

terugsturen’. Daarna konden deelnemers deze

zichtbaarheid aan diverse groepen mensen

gluurt speels en zonder enig politiek besef

foto’s in hun eigen omgeving ophangen. Zo

die maatschappelijke ongelijkheid ervaren.

vanaf zijn kant over de muur. Het werk

geschiedde: in de afgelopen tien jaar hebben

Door de nadruk te leggen op deze groepen,

symboliseert de onschuld van jonge

meer dan 400.000 mensen uit 138 landen

creëert JR een platform voor hun verhaal.

immigranten.

deelgenomen aan dit project. JR: Inside Out doet ook Groningen aan. Geïnteresseerden

90

JR begon zijn carrière in 2004 met de

Women are heroes

kunnen hun portret laten maken in de mobiele

fotoserie Portrait of a Generation. Deze serie

Voor het project Women are Heroes reisde JR

fotostudio van JR, waarna er straatexposities

ontstond toen hij werd uitgenodigd door

met zijn camera naar de sloppenwijken van

van worden gemaakt. <

filmregisseur Ladj Ly om samen te werken aan

Nairobi (Kenia), Monrovia (Liberia), Phnom

een project in de buitenwijk Montfermeil in

Penh (Cambodja), Rio de Janeiro (Brazilië) en

Parijs. Samen wilden ze de spot drijven met

Jaipur (India) om vrouwen te portretteren. De

Geïnteresseerd geraakt? Ga naar

het karikaturale beeld dat in de media werd

foto›s benadrukken niet de armoede, maar de

groningermuseum.nl voor meer

verspreid over jongeren in de banlieues. Toen

vitaliteit van de vrouwen. De foto›s werden in

informatie of om tickets te kopen.

in 2005 rellen uitbraken in de buitenwijken

de wijken en andere plekken in de openbare

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Stienstra & van der Wal B.V. Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken. Het bedrijf heeft vooral in de drie noordelijke provincies bekendheid opgebouwd met degelijk en vakkundig uitgevoerde werken, onder andere in opdracht van provincies, gemeenten en waterschappen.

Daarnaast weten ook vele aannemers de kwaliteiten van Stienstra & Van der Wal op juiste waarde in te schatten.

Walbeschoeiingen Steigers en vlonders Trailerhellingen Houten bruggen Remmingswerken

ROGMOLEWEI 6, IJLST TEL.: 0515 - 533 243 INFO@STIENSTRA-VANDERWAL.NL

Wij denken graag net even anders met u mee!

Duidelijk en betrokken advies. Daar ligt onze kracht en uw kans om het verschil te maken.

Wij zijn betrokken adviseurs die ervaring en visie meebrengen. Doelgericht op zoek naar kansen en inventieve oplossingen om samen succesvol te kunnen groeien.

www.vanbraakaccountants.nl

adres Kraaiheide 15 9202 PC Drachten

post Postbus 652 9200 AR Drachten

tel 0512 - 571250 mail drachten@vanbraakaccountants.nl