Ondernemend Friesland editie 7 november 2019 by OF BV

Alfa Accountants en Adviseurs

Goed voorbeeld doet goed volgen

N0 07

2019 www.of.nl

30 jaar

Professioneel | Ervaren | Vertrouwd

telefonie camerasystemen netwerkbekabeling draadloze netwerken t. (0519) 24 20 24 . www.faber-telecom.nl

Vlaggen Ik zat eens op een zomerse herfstdag – dat is wat klimaatverandering met je doet – op een terrasje aan het Hoornse Meer bij Groningen. Ik had al twee witte wijntjes op en begon te mijmeren over het ontwerp ‘vlaggen’. Dat kwam door dat kajuitjachtje dat voorbij kwam pruttelen. Een Groninger vlag op de voorplecht. Groningen heeft écht een mooie vlag, vond ik, al tipsy wordend. Met de roekeloze kleuren van een Afrikaanse bananenrepubliek. De Friese vlag dan? Een ‘merk’, uiteraard; daar niks op af te dingen. Maar wat een boeren feesttaarten-design. Dat sommige voetballers daar mee rond willen lopen, denk je dan. Maar goed, dat terzijde. U denkt wellicht ‘lekker belangrijk.’ Maar, dat denkt u dan te snel. Want wie niet goed over zijn vlag nadenkt kan zichzelf behoorlijk in de vingers snijden. Wanneer bijvoorbeeld niet duidelijk is of een vlag nu van joú is of van een ander. Zo worden de Duitse en de Belgische vlag constant - zelfs in tv-programma’s - fout afgebeeld. Okay, de kleuren zijn hetzelfde, maar beste programmamakers: bij de Duitsers liggen de banen hórizontaal en bij de Belgen vérticaal. En de kleuren zijn wel hetzelfde, maar niet in dezelfde vólgorde. De Amerikanen spannen de kroon, qua vlaggen-domheid. De sterren in die vlag vertegenwoordigen namelijk het aantal staten. En omdat in de loop der geschiedenis tig keer is veranderd werkten de Amerikaanse naaiateliers zich uiteraard eeuwenlang het schompes. Maar liefst 26 keer werd die vlag veranderd sinds de unie van dertien staten ze had aangenomen.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Canada heeft het mooi voor elkaar. Met dat herkenbare Esdoornblad, dat de Canadese natuur symboliseert. Zó duidelijk! De Nieuw Zeelanders dan. Zij hebben een vlag waarin de Britse ‘Union Jack’ prominent in de linkerbovenhoek figureert en daarmee de band met het koloniale verleden oproept. Maar diverse keren gingen er stemmen op om dat in te ruilen voor iets uniekers. Bijna werd dat de Silver Fern, een zilverkleurige varen op een zwarte ondergrond. Een symbool dat nog altijd veel wordt gebruikt. Prachtig! Maar na een uitvoerig proces van inspraak en een miljoen verslindend referendum kozen de Nieuw-Zeelanders tóch voor hun tradionele vlag. Wel weer mooi is dat de vier sterren op die vlag geen staten of eilanden zijn maar….helderste sterren van het sterrenbeeld Zuiderkruis. Dat vind ik wel weer romantisch. Maar ja, dat hebben de Australiërs dan óók weer gekozen voor hun vlag! Jezus, dacht ik, die middag aan dat Groninger meer. De vlaggen-business is al net zo complex als klimaatverandering.

Menno Bakker HOOFDREDACTEUR

Meer lezen of reageren? linkedin.com/in/bakkermenno of op https://twitter.com/OF_nl

OF 2019-07

Colofon Uitgeverij Ondernemend Friesland BV Hoofdredactie Menno Bakker Bladmanagement Ed Klijnman Coverfoto Ed Klijnman Advertentie exploitatie en administratie Ondernemend Friesland BV Tussendiepen 21 9206 AA Drachten Telefoon 0512-366326 Jasper van der Sluis 06-46033589 Gerrit Landman 06-18882116 Redactie NARVIC Inhoudgevers, met: Casper Ferwerda, Menno Bakker, Wiebrand de Boer, Tine van Knijff-van Hijum, Thea van der Schaaf, Klasina van der Werf en Johan Weitenberg. nieuwsberichten@of.nl Vormgeving VDS Crossmedia Drukker Scholma Druk

Oranjewoud Export Academy zet zich in voor exporttalent Export doe je er niet ‘even bij’. Het vergt een substantiële investering in tijd en vooral keuzes maken. Succesvolle exporterende ondernemers zijn als geen ander in staat om de blik op de horizon te houden en duidelijke keuzes te maken ten aanzien van de noodzakelijke investeringen.

ISSN 1383-9314 © De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze u itgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

‘Duurzame energie is gewoon een goed businessplan’ Met dochterbedrijf Vriezon verovert P. de Vries Installatietechnieken uit Leeuwarden de duurzame energiemarkt. Aan het roer ervan staat de ervaren directeur Johan Meijer: “Ons bedrijf bestaat al negentig jaar. We zijn koploper op het gebied van duurzame energie en zijn van plan dat te blijven.”

www.of.nl

OF 2019-07

Kennisrijke bruggenbouwers Ondernemers die verder willen groeien maar tegen vraagstukken oplopen, kunnen kosteloos een beroep doen op Ynbusiness. Het negenkoppige team van deze organisatie heeft de wereld aan kennis en ervaring in huis en een netwerk waar je volgens velen u tegen zegt. OF nam een kijkje achter de schermen.

50 jaar Boorsma

Begin oktober vierde Ingenieursbureau Boorsma het 50-jarig bestaan. Sinds 1969 is het bedrijf met hoofdkantoor in Drachten een stabiele factor in de Nederlandse bouwwereld. OF in gesprek met directeur Jan Wessels over de ontwikkelingen en specialismes van het bedrijf.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

LASconsult werkt! Voor de Staal-, RVS- en Aluminium verwerkende bedrijven in Noord-Nederland.  NIL erkende opleider voor de opleidingen s-MLT, IWT en IWI.

• Bestemmingsplannen • Omgevingsvergunningen • Ruimtelijke ordening

www.advies-friesland.nl

Verwarming Elektrisch Dakbedekking Sanitair Airco’s Waterontharders Zonneboilers Warmtepompen PV-panelen

De Moarrewei 9 Damwâld 06 3040 9024 info@wiersma-installaties.nl

 Hobéon SKO erkende NDO opleider voor VT-w2 en VT-2  Werkzaam in de sectoren Maritiem, Constructie, Up- en down stream, Civiel, TV & entertainment, Defensie, Machinebouw, Tank- en apparatenbouw. Kom eens langs! Aan De Ynfeart 7-211 te Heerenveen De Ynfeart 7-211 ind.‘Kanaal’ | 8447 GM Heerenveen T. 06-46253145 | degroot@LASconsult.nl

www.LASconsult.nl

Friese Export Tour: tips uit de praktijk van ervaren collega’s Bent u van plan om te gaan exporteren of er net mee begonnen? Stap op 26 november as. in de bus en reis een dag mee met collega-ondernemers en Ynbusiness, WTC, Oranjewoud Export Academy en I.T.S. De trip voert langs Ventura Systems, Van Vuuren, Anker Stuy Verven en B&G Foodfactory. We beginnen en eindigen bij van der Valk in Drachten. Indien u van plan bent om naar China te exporteren, of dit wil verkennen, bent u vervolgens van harte welkom bij de lezing van Rob de Wijk van Instituut Clingendael. Hij geeft in de Van der Valk een lezing over China en de nieuwe wereldorde. We zijn in goed gezelschap, maar er zijn nog enkele plaatsen vrij. Wilt u ook mee? Geef u op via info@ynbusiness.nl of bel met Ynbusiness (058) 76 00 500

ONDERZOEK WIJST UIT: ‘KENNIS VANUIT DE REGIO VOOR DE REGIO’ Het Lectoraat Internationaal Ondernemen (NHL Stenden) heeft onderzoek gedaan onder Friese bedrijven en intermediairs naar behoefte, aanwezige instrumenten en de eventuele gap daar tussen. Het doel van het onderzoek was om te komen tot aanbevelingen over het optimaliseren van het instrumentarium om internationaal ondernemen in de Provincie Fryslân te stimuleren, ondersteunen en verbeteren.

Teamontwikkeling: ‘Kom in beweging’

Een van de aanbevelingen aan het beleid van de Provincie Friesland is om te verkennen of een bedrijven-mentor-programma, waarin bedrijven elkaar helpen internationaal succesvol(ler) te worden, valt te realiseren.

Coaches Ymkje de Vries en Ellen Boswinkel bieden samen een nieuw product aan: teamontwikkeling, met als doel om mensen binnen bedrijven te laten groeien. Organisaties en bedrijven die op zoek zijn naar een nieuwe koers en een ingang om met alle medewerkers die beweging te kunnen maken, zijn bij deze coaches aan het goede adres.

Op 25 november as. om 16 uur worden de uitkomsten van het onderzoek in de Kanselarij gepresenteerd. Zij zijn daarbij te gast bij Ynbusiness, één van de partijen die een bijdrage heeft geleverd aan het onderzoek. Indien u bij de presentatie aanwezig wilt zijn of voor meer informatie over het onderzoek kunt u contact opnemen met Mariska.van.der.giessen@nhlstenden.com.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Vanuit hun eigen persoonlijke ontwikkeling zetten deelnemende werknemers onder andere door middel van NLP-coaching en ‘Deep Democracy’ samen doelgerichte stappen naar een nieuwe samenwerking. “Aannames en vooronderstellingen worden losgelaten, zodat er ruimte komt voor nieuwe doelen en talentontwikkeling”, vatten Ymkje de Vries en Ellen Boswinkel hun werkwijze krachtig samen. Door communicatievaardigheden te versterken en vaardigheden in oplossingsgericht werken te ontwikkelen, nemen medewerkers nieuwe rollen aan. Wie geïnteresseerd is in dit ontwikkelingstraject van een jaar, en toe is aan een wezenlijke en blijvende verandering. De beide coaches komen ook graag langs op locatie, om te laten zien dat zij vanuit oprechte betrokkenheid aansluiten bij de behoefte van teams en organisaties. Nieuwsgierig? Kijk op www.kieskoers.nl en www.ellenboswinkelcoaching.nl

OF 2019-07

â&#x2030;

GEZONDE WERKDRUK ONGEZONDE WERKSTRESS Een gezonde werkdruk wer is prima, maar wat als deze omslaat in ongezonde werkstress? En dit zelfs leidt tot verzuim. Welke rol speelt leefstijl hierbij en wat kunt u hier als werkgever zelf aan doen? Ontdek het tijdens ons gratis (online) webinar op 28 november 2019 en stel via live chat vragen aan onze experts. U kunt het webinar ook op een ander gewenst moment terugkijken.

Meer info?

Kijk op arboned.nl/werkstress#webinar

Bourboomweg 26 Bourboomweg 26 9112 HL Burdaard 0519-2415509112 HL Burdaard www.TWA-architecten.nl 0519-241550 info@twa-architecten.nl www.TWA-architecten.nl

info@twa-architecten.nl

Rijk worden met de goeroes

Nieuwe rubriek voor ondernemers! Toen we in rond 2005 met OF in de huidige vorm begonnen draaiden we een klein jaartje met de rubriek ‘Rijk worden met de goeroes’. Dat was een groot succes. Ondernemers vinden het leuk om te lezen over alle manieren die er zijn ‘om je geld weg te zetten.’ Maar je kunt in honderden dingen beleggen. Dus hoe pak je dat aan? Dat gaan we in 2020 aan de Friese ondernemer zélf vragen! U kunt dus meedoen! We vragen: stel, je krijgt van ons 100.000 euro. Waar investeer je dat in? En waarom? Ga je lekker actief worden op de beurs, of klop je toch maar aan bij een vermogensbeheerder? Koop je een bedrijfspand, of een bijzonder schilderij? Of nog iets anders? Bitcoins? Of stop je het in een start up met potentie?

Waarom meedoen? Wanneer u als ondernemer met deze rubriek meedoet komt u uiteraard sowieso onder de aandacht van duizenden lezers. En u krijgt de ruimte om iets meer over uzelf als ondernemer te vertellen. U kunt uiteraard slim zijn en proberen uw eigen diensten te promoten. Wellicht heeft u immers een product of dienst die men bij aankoop als een investering zou kunnen beschouwen. Die zelfpromotie mag! Zo zijn wij ook wel weer. Echter: wij vragen dan ook een stuk transparantie en reflectie. Ondernemers met leuke, openhartige antwoorden hebben voorrang!

Hoe? Extreem gemakkelijk. U krijgt van ons per mail een kort vragenlijstje. Op basis van uw antwoorden maken wij er een artikel van.

Meedoen? Stuur een mail naar mennobakker@of.nl onder vermelding van ‘belangstelling voor Rijk worden met de goeroes’. U krijgt vervolgens de vragenlijst toegestuurd.

Oproep tot actie Hoe bereik je duizenden Friese ondernemers, managers en bestuurders? Door te participeren in OF. Voor redactionele bijdragen en advertenties wordt doorgaan betaald (daarom zijn we er na dertig jaar nog, nogmaals dank!). Maar: in de vorm van speciale rubrieken willen we óók een platform bieden voor de meningen en avonturen van ondernemers op specifieke onderwerpen. Zoals reizen (Friezen in den Vreemde) en beleggen. Wie meedoet maakt kans op gratis publiciteit.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

10 veelzijdige gezinswoningen direct aan het water in Wiarda

vanaf 0 € 267.00 v.o.n.

~ ~ ~ ~ Verkoop Willemskade 9, 8911 AW Leeuwarden 058 - 2337333 nieuwbouw@makelaardijhoekstra.nl

Download gratis onze brochure

MKB ondernemer, uw bedrijfsfinanciering regelt u eenvoudig en snel via Cygnus. Vanuit een onafhankelijke positie zorgen wij dat ondernemers de best passende financieringsvorm ontvangen die aansluit bij hun specifieke doelen en uitgangspositie. • Werkkapitaal • Bedrijfsovername • Vastgoed

Al meer dan 50% verkocht

• Debiteuren • Inventaris en machines • Herfinanciering

Met één partij toegang tot alle vormen van kapitaal. Wilt u meer weten waar uw kansen liggen? Otterweg 29, 8538 XE Bantega 085 0602402 / 06-10862005 Jan.heida@cygnusfinancesupport.nl

3 tot 4 slaapkamers Incl. luxe sanitair en tegelwerk Zonnepanelen op het dak Vloerverwarming op begane grond Ontwikkeling en realisatie De Buorren 40a, 9289 HH Drogeham 0512 - 571234 info@vdmwoningen.nl

www.vdm.nl/wiarda

Commerciële studenten ROC Friese Poort doorlopen circulair ontwerptraject Op vrijdag 11 oktober 2019 volgden studenten Commerciële beroepen niveau 4 van ROC Friese Poort een workshop Circulair ontwerpen. Begeleiders Robin de Boer en Roy Bosch van Trezio doorliepen met de jongeren een circulair ontwerptraject. De studenten kozen tijdens de workshop per groep een product, waar zij een circulair herontwerp voor moesten bedenken. De jongeren stond een schoen, nietmachine, drinkbeker, waterkoker en wegwerplampje ter beschikking. ‘Bedenk eerst verbeterpunten voor jullie product’, vertelde De Boer. ‘Hoe stel je een circulair product samen?’ De jongeren kozen voor duurzame materialen als bamboe, koppelden een dynamo aan de wegwerplamp – waardoor deze langer te gebruiken is - en maakten gebruik van gerecycled plastic. Deze circulaire workshop in samenwerking met Trezio is een voorbeeld van levensecht onderwijs van Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort. Tijdens dit leertraject doen studenten praktische ervaringen op en ontwikkelen zij zich tot vakmensen van de toekomst.

Snakeware verlegt koers Met het 25-jarig jubileum in 2020 in aantocht lanceert digital agency Snakeware uit Sneek zijn vernieuwde strategie. Naast toonaangevende digitale producties waar het bedrijf groot mee is geworden, bouwt Snakeware nadrukkelijker dan voorheen aan zijn data-driven marketing en softwarepropositie; het headless CMS-platform Snakeware.Cloud. “De komende jaren richten wij ons op het verder verstevigen van onze positie in Nederland én over de grens”, vertelt Ate van der Meer, CCO van Snakeware, dat hubs heeft in Amsterdam en New York, en ook actief is in Duitsland. “Dat doen we door te blijven focussen op unieke digitale producties, met verregaande innovatie op het gebied van data analyse, strategie, implementatie en softwareontwikkeling.” Om de hernieuwde focus kracht bij te zetten gaat de dochteronderneming Snakeware 050 (Groningen) verder als zelfstandige entiteit onder de naam Sigbar. “In korte tijd heeft het bureau mooie resultaten geboekt. Sigbar krijgt nu de ruimte om zelfstandig verder te groeien en te bloeien”, aldus Van der Meer. “Hierdoor kunnen wij ons volledig toeleggen op ons groeiende klantportfolio in onze kernsectoren: food, mobiliteit, retail, recreatie en zorg.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Of het nu om een privĂŠ- of een zakelijke ruimte gaat, we herkennen allemaal, dat het voeren van een gesprek onaangenaam wordt als meerdere personen tegelijkertijd met elkaar praten. Het vele geluid maakt je onrustig en het kost energie je gesprekspartner te volgen. Een slechte akoestiek versterkt dat effect enorm waardoor je aandacht veel sneller wordt afgeleid.

Geluid is een belangrijke stressfactor op het werk! Akoestische oplossingen kunnen een mooi onderdeel van de aankleding van een ruimte zijn. Of het nu gaat om standaard panelen in een groot assortiment aan vormen en kleuren, of maatwerk wand- of plafondbespanningen met eigen afbeelding, de mogelijkheden zijn groot! MW Sound & Solutions verricht metingen en voorziet u van akoestiek- en installatie advies. We denken graag met u mee over de meest optimale aansluiting van de akoestische oplossingen bij uw inrichting en sfeer. Desgewenst installeren we deze ook bij u of begeleiden uw huis-aannemer met duidelijke montage instructies.

MW Sound & Solutions Zuiderkruisweg 2 8938 AP Leeuwarden (06) 532 92 525 www.martinwijbenga.frl info@martinwijbenga.frl

DUIMEN OMHOOG VOOR DIT MOOIE GEBOUW! Wij wensen de medewerkers van Alfa heel veel werkplezier in hun nieuwe, duurzame kantoor!

Renewi blijft werken voor Parkmanagement Wolvega Parkmanagement Wolvega en Renewi Nederland (afvalverwerking, maar men spreekt veelzeggend zelf liever van een ‘waste-to-productbedrijf’ gaan hun reeds bestaande samenwerking voortzetten. Dat werd onlangs bekrachtigd met het tekenen van een ‘voortzettingsovereenkomst’. Voorzitters van het Parkmanagement Wolvega (Willem Feenstra en Marck Hiemstra) en Fred Aalbers, Region Sales Manager van Renewi Nederland B.V. staken daarvoor de koppen bij elkaar en werden door Lenus van der Broek vereeuwigd. Renewi is een leidend waste-to-product bedrijf, dat met ruim 8.000 medewerkers ‘iedere dag nieuw leven geeft aan gebruikte materialen’. Het resultaat van dat werk is minder afval en vervuiling, slimmer (her)gebruik van schaarse grondstoffen en minder CO2-uitstoot.

Ameland daagt Reis door ons lichaam jongeren uit ‘een eilander te worden’ Waddeneiland Ameland lanceert – geïnspireerd door Texel - een eigen horecaopleiding in samenwerking met de Middelbare Hotelschool Friesland. Met de oprichting van de Ameland Academy slaan horecaondernemers op het eiland de handen ineen, om het groeiend personeelstekort op het eiland terug te dringen. Deelnemers aan de Academy kunnen betaald leren op het eiland, krijgen er betaalbare zelfstandige woonruimte én een baangarantie. Via www.amelandacademy.nl kunnen mensen zich aanmelden voor het leerjaar dat start in februari 2020. Jaarlijks ontvangt Ameland rond de zevenhonderdduizend toeristen. Zij vormen voor de eilanders een belangrijke inkomstenbron en zorgen voor veel werkgelegenheid. Maar Ameland vergrijst en vooral in de horeca loopt het personeelstekort rap op. Onder het motto ‘wie niet verjongt, vergrijst’ nemen ondernemers nu zelf het heft in handen. Met de ontwikkeling van een schoolcampus, een intensief leerprogramma – de reguliere opleiding van twee jaar in één jaar, aangevuld met bijzonderheden die het eiland te bieden heeft - en een brede samenwerking met ondernemers, onderwijs en politiek, lanceert het Waddeneiland een formule waarmee het jongeren op het eiland wil houden én jongeren van het vasteland uitnodigt een eilander te worden.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Wat is de schrijver Bill Bryson toch een kostelijke man. We schreven al eens eerder over hem in OF. De Amerikaan, die jarenlang in Engeland woonde en aanvankelijk vooral bekend werd met zijn hilarische reisverhalen naar vele plekken op de wereld, is zijn aandacht in de latere fase van zijn leven wat aan het verschuiven. Zijn reizen maakt hij nu steeds vaker door andere plekken, zoals het huis (waarbij hij prachtige cultuurgeschiedenis schrijft, aan de hand van een rondgang door een oud Engels landhuis) en zelfs door het heelal, waarbij hij verhaalt over het ontstaan van…tja, van zo’n beetje alles. Zijn ‘Een kleine geschiedenis van bijna alles’ ging dan ook écht over alles en werd een bestseller, vooral door de luchtige stijl, waarbij Bryson vol metaforen en vergelijkingen ingewikkelde zaken als enorme ruimtelijke afstanden, hoeveelheden en gewichten weet duidelijk te maken. In zijn nieuwste boek 'Het lichaam' doet hij het weer. Nu richt hij zijn aandacht op de kleinste eenheid van ons bestaan: onszelf. Want elk mens is een universum op zich, bestaande uit 37,2 biljoen cellen. Als je elke streng DNA uit onze cellen achter elkaar zou leggen, zou dat een lint opleveren van 16 miljard kilometer. We worden bewoond door 40 000 soorten microben. En hoe vaak denk je dat je per dag met je ogen knippert? Het antwoord: 14 000 keer, waardoor we zo’n 23 minuten per dag met gesloten ogen doorbrengen. In 'Het lichaam' neemt Bryson ons mee op een fascinerend avontuur van kop tot teen. Een aanrader voor iedereen die meer wil weten over zijn eigen lichaam. Het lichaam Bill Bryson Uitgeverij Atlas Contact

OF 2019-07

CIV Water ontwikkelt met succes de MBO’er in de watersector CIV Water werkt sinds 2013 intensief samen met onderwijs (MBO Life Sciences) en met bedrijven uit de watersector aan de ontwikkeling van de excellente vakman. Hierbij wordt naast kennis en vaardigheden ook gewerkt aan de ontwikkeling van de gewenste beroepshouding. De samenwerking heeft tot meerdere succesvolle opleidingstrajecten geleid. Om deze samenwerking te verduurzamen wordt met de partners in de WaterCampus intensief samengewerkt aan de doorlopende leerlijn (mbo – hbo – wo). Het opleiden van excellente vakmensen wordt een vanzelfsprekendheid tussen onderwijs en bedrijfsleven. Om dit te bewerkstelligen is in oktober een scale-up subsidie ‘Hybride lerend systeem water’ toegekend. Met deze subsidie wil CIV Water een hybride leeromgeving realiseren, waarin mbo-onderwijs en bedrijfsleven met elkaar samenwerken en van elkaar kunnen leren. Het ministerie OCW vindt namelijk de activiteiten van CIV Water een goed voorbeeld voor het mbo-onderwijs in Nederland. Het ontwikkeling van de mbo’er is ook opgemerkt in Brussel en daar wil men van leren. Afgelopen juli werd de Europese subsidie ‘Platform of Vocational Education Water’ toegekend. De Europese subsidie is bedoeld om te onderzoeken of de aanpak van CIV Water ook elders in vergelijkbare Europese regio’s kan worden toegepast.

Twee miljoen euro extra voor bemiddeling Friese uitkeringsgerechtigden Het ministerie van SZW stelt extra financiën beschikbaar om meer mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Fryslân Werkt! heeft samen met werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Noord een actieplan ‘Perspectief op Werk’ ingediend. Eind juni is dit actieplan goedgekeurd en zo komt er twee miljoen euro beschikbaar voor de Friese arbeidsmarktregio. Hiermee geeft Fryslân Werkt! een extra impuls aan de begeleiding van mensen die willen en kunnen werken, maar niet zelfstandig de weg naar werk vinden.

Ambities & acties Met het Friese actieplan heeft Fryslân Werkt! de ambitie om in twee jaar tijd minstens 400 extra werkzoekenden duurzaam te plaatsen in reguliere banen. Net zo belangrijk is het ontwikkelen van een effectievere en intensievere samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid. Projectleider Tamara Huizinga legt uit: “We gaan actief aan de slag om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkfit te maken en te matchen met een geschikte werkgever. We organiseren verschillende (regionale) evenementen om werkzoekenden en werkgevers met elkaar in contact te brengen. Daarnaast stellen we persoonlijke maatwerkbudgetten en opleidingsbudgetten beschikbaar om mensen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. Hierbij richten we ons op kansrijke beroepen zoals techniek, ICT, transport, zorg en onderwijs.”

Fryslân Werkt! In Fryslân Werkt! hebben alle Friese gemeenten, UWV, SW-bedrijven, Leerwerkloket, onderwijs en sociale partners hun krachten gebundeld. Gezamenlijk ondersteunt Fryslân Werkt! werkgevers bij het ‘inclusief ondernemen’ op het gebied van personeel.

OF 2019-07

Promotiefilm is een hit Hoe motiveer je jongeren om voor een bouwopleiding te kiezen? Door ze zélf hun verhaal te laten vertellen, zo dachten ze bij de campagne ‘De Bouw iets voor jou!’. In deze film voor leerlingen op basisscholen, duikt Mirthe, zélf bouw-student én werkzaam in de bouw, in een groot bouwproject in Friesland. Ze komt daar een keur van leuke banen tegen. Het doel is dat de film kan worden getoond tijdens gastlessen, zodat jongeren al vroeg de diversiteit in de bouw leren kennen. Bijzonder: er werd gefilmd bij een project van Friso Bouwgroep in Bolsward, maar om het vooral een promotiefilm te laten zijn van de hele bouwsector stemde het bedrijf er graag in toe om medewerking te verlenen, maar dan bij de filmopnamen alle merknamen af te plakken. Het resultaat is er: doordat met name de bouwsector actie meewerkte met delen was de film half oktober alleen al op Facebook al meer dan vijftig keer gedeeld en bijna 7.000 keer bekeken, zonder enig promotiebudget. De film is geproduceerd door het Leeuwarder bedrijf NARVIC-media en is hier te vinden: facebook.com/debouwietsvoorjou/videos Foto: Mirthe Alkema (links) met communicatie-studente Anna Jente, in de film ‘De Bouw iets voor jouw!’

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

De BCDN innoveert

Van beurs naar platform vol beleving De BCDN (Bedrijven Contact Dagen Noord) ontwikkelt door. Met een duidelijke missie en visie richt de organisatie zich op de volgende editie: op 24 en 25 maart 2020 in het WTC Expo Leeuwarden. Beursmanager Anouk Kuperus: “De BCDN is die twee dagen dé plek waar verbindingen worden gelegd, ondernemers elkaar ontmoeten, van elkaar leren en elkaar inspireren.” Kuperus: “Afgelopen jaar was al te zien dat ook wij volop innoveren: we hebben onze huisstijl veranderd en de opzet al enigszins gewijzigd.” Dit jaar is één van de grootste veranderingen dat er vier hoofdthema’s zullen zijn, met elk een eigen podium: Energie, Talent, Vitaliteit en Innovatie. Dit zijn vier thema’s die momenteel in elke onderneming of gemeente een belangrijke rol spelen. “Ondernemers willen geïnformeerd en geïnspireerd worden, de beleving is echt belangrijker geworden”, weet Kuperus. “Ons hoofddoel is kennis delen: wij willen ondernemers in Noord-Nederland bij elkaar brengen en geïnformeerd en geïnspireerd weer naar huis laten gaan.”

Verbinding Aan de hand van de hoofdthema’s wordt een interactief programma samengesteld, dat naar verwachting een bredere en meer diverse groep standhouders én bezoekers trekt. “De hele dag kunnen mensen aanschuiven voor lezingen, workshops en kennissessies.” Aan elk thema wordt bovendien een ambassadeur verbonden. Voor het thema talent is die al gevonden: Leeuwarden Studiestad. “Veel mkb-ers vragen zich af hoe ze talentvolle werknemers kunnen aantrekken en behouden. Op ons talentpodium koppelen we ondernemers, studenten en young professionals aan elkaar, bijvoorbeeld door middel van speeddates.” Vol enthousiasme vervolgt Kuperus: “Het thema Vitaliteit leent zich enorm goed voor onderwerpen als werkdruk, leefstijl en voeding. Daar kunnen ook arbodiensten,

OF 2019-07

coaches en verzekeringsmaatschappijen mooi bij aansluiten. Bij het thema Energie kunnen ook subsidie-experts aansluiten die ondernemers op de hoogte brengen van financieringsmogelijkheden. Kortom: je kunt bij ons informatie en kennis ophalen waar je na de beursdagen concreet mee aan de slag kunt gaan.”

Betrokkenheid De nieuwe focus verdient ook een nieuwe opening: met een trendwatcher die aan de hand van de vier hoofdthema’s allerlei trends en ontwikkelingen kort en bondig bespreekt. “Vervolgens gaan bezoekers de beurs op en ‘duiken’ ze de thema’s in.” Om van de BCDN een écht actief evenement te maken, is ook de inzet van de standhouders hard nodig.

Platform: het hele jaar actief

dat het hele jaar door actief is. Op de website komen ondernemers aan het woord die niet alleen vertellen over wat hen inspireert. “Van vakkenvuller naar miljonair’ is zo’n verhaal dat erg tot de verbeelding spreekt en ondernemers enthousiasmeert.” Zowel op deze verhalen als op de nieuwe beursplannen wordt enthousiast gereageerd. “De nieuwe stijl wordt positief ontvangen. ‘Jullie zijn goed bezig!’ krijgen we als feedback. Vele partijen hebben dan ook al aangegeven weer aanwezig te zijn. Ook dat motiveert ons enorm om de plannen verder uit te werken en van de BCDN in 2020 een beleving te maken die alle aanwezigen nog lang zal heugen en inspireren.”

De BCDN is niet alleen een beurs en netwerkevenement, maar ook een platform

Nieuwsgierig geworden? Kijk op www.bcdn.nl

“Wij innoveren met hulp van onze partners en helpen op onze beurt standhouders met hun deelname: een paar weken vóór de BCDN geven we beurstrainingen en we adviseren ondernemers over de aankleding van hun stand en het actief neerzetten van hun innovaties.” Niet minder belangrijk is het betrekken van het eigen netwerk bij de beursdeelname, benadrukt Kuperus. “Als standhouder profiteer je van de aanwezigheid van andermans netwerken, zo kan jouw beursbuurman profiteren van jouw netwerk en zorgen we met z’n allen volop voor reuring en kennisdeling.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Alfa Accountants en Adviseurs opent meest duurzame kantoorpand van Friesland

Goed voorbeeld doet goed volgen Het prachtige nieuwe kantoor aan de Lynbaan in Leeuwarden werd op 18 oktober jl. feestelijk geopend in aanwezigheid van klanten, relaties, familie, vrienden en buren. Met een van de meest duurzame kantoorpanden van Nederland zijn directievoorzitter Sicco de Vries, directeur Assuerus Jorna en relatiemanager Berend Bakker van Alfa Accountants en Adviseurs terecht trots op hun nieuwe werkplek. Het pand is niet om te pochen, maar sluit perfect aan bij de merkbelofte van de adviseurs en versterkt hun positie in een alsmaar veranderende markt waarin duurzaamheid een significante rol speelt.

OF 2019-07

v.l.n.r. Assueres Jorna, Sicco de Vries en Berend Bakker

“Als adviseurs willen we het goede voorbeeld geven. We zijn geen duurzaamheidsactivisten, maar zijn wel strategisch gesprekspartner van vele MKB-bedrijven in de regio. Op het gebied van duurzaamheid ligt er nu een grote verantwoordelijkheid bij de bedrijven, maar er moet wel een intrinsieke motivatie zijn”, legt Sicco de Vries uit. “Anderzijds vinden we het belangrijk dat we goed bereikbaar zijn en dat onze bezoekers een goed gevoel hebben bij onze plek. Bovendien heb je met stoelen en lampen gemaakt van petflessen en andere duurzame items altijd gespreksstof. We zijn dan ook voor het hoogst haalbare gegaan. Bovendien zijn onze mensen ons grootste kapitaal en hechten we veel

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

waarde aan hun input. Zij moeten op hun plek zitten en dan zijn thema’s zoals licht, akoestiek, klimaatbeheersing en flexibiliteit belangrijk.” Het duurzame kantoorpand is goed doordacht en zo circulair mogelijk; het is energieneutraal en voldoet aan hoogste BREEAM-norm. Op het dak ontbreken de zonnepanelen niet en de wc spoelen ze door met regenwater, om een paar voorbeelden te noemen.

Ondernemer en partner Duurzaamheid speelt een steeds grotere rol in de strategische gesprekken die Alfa Accountants en Adviseurs met hun klanten voeren. Om erachter te komen wat er speelt, is de relatie met de klant van groot belang. “Ons werk gaat verder dan alleen de cijfers. We zijn de eerste lijn voor adviesvraagstukken, we zijn vertrouwenspersoon, sparringpartner en de verbinder tussen verschillende partijen. En we zitten niet alleen met de ondernemer, maar ook met de partner aan tafel. Zo ontstaat er een vertrouwensband en kun je eerlijk tegen elkaar zijn”, vertelt Berend Bakker. Assuerus Jorna vult aan: “We investeren in de relatie, omdat we strategisch goed willen adviseren. We zeggen niet voor niets ‘Overal dichtbij’: we zijn betrokken en benaderbaar, maar we hebben anderzijds de mogelijkheid om specialisten vanuit het hele land in te schakelen. In onze strategische gesprekken

OF 2019-07

gaat het ook over de persoonlijke drijfveren en doelen van de ondernemer. En dat gaat veelal niet eens meer over winst.”

Gereedschapskist Om gedegen advies uit te kunnen brengen, combineren de heren theorie en praktijk, ervaring en innovatie. De Vries: “We maken gebruik van een goed gevulde ‘gereedschapskist’ en houden weten regelgeving nauwlettend in de gaten. Stimuleringsregelingen rondom duurzaamheid, denk aan regelingen rond zonnepanelen en elektrische auto’s, nemen steeds verder af. Daar kun je nu nog van profiteren en dat nemen we mee in onze adviezen. We kijken naar het grote geheel en vanuit een maatschappelijk probleem en strategie van het bedrijf kunnen we samen met de klant kijken naar een duurzaam verdienmodel. Dit vergt creativiteit, maar bedrijven als Tony Chocolonely en Dopper, net als Alfa B-Corp, zijn er groot mee geworden. Uiteindelijk vinden we het belangrijk dat er financiële en strategische beslissingen worden genomen die aansluiten op de drijfveren van de ondernemer.”

ons kantoor op de toekomst gebouwd. Vanuit hier kunnen we bewustwording creëren en ondernemers misschien wel stimuleren en inspireren om ook duurzame maatregelen in hun eigen bedrijf door te voeren”, aldus Bakker. Jorna sluit af: “We denken als adviseur graag praktisch en oplossingsgericht. Dat kan soms een valkuil zijn, maar daarom zijn we echte scenariodenkers: we stippelen mogelijke situaties uit om inventieve oplossingen aan te dragen. Het mooie aan ons vak, naast het opbouwen van vertrouwens relaties, is de verscheidenheid aan vraagstukken vanuit de ondernemers. En hoe langer je dit vak uitvoert, hoe leuker en uitdagender het wordt.”

Scenariodenkers “We willen op het gebied van duurzaamheid onze verantwoordelijkheid nemen, daarom is

Jorritsma Bouw: ‘Supertrots op het eindresultaat’ Jorritsma Bouw heeft als betrokken bouwer veel waardering voor de duurzame visie van Alfa accountants. “Om de BREEAM-ambitie te verwezenlijken, hebben we integraal samengewerkt met onze co-workers en in fijne harmonie met Alfa accountants. Het was plezierig werken en bovendien een eer om in een sfeer van openheid en vertrouwen het gemeenschappelijke doel te halen: een zeer duurzaam gebouw en een prettige werkomgeving voor de medewerkers van Alfa”, aldus commercieel manager Reinier Bron. Hij vervolgt: “Alfa accountants heeft de lat op het gebied van duurzaamheid hoog liggen en wil zijn medewerkers een inspirerende en gezonde werkplek bieden. Als betrokken bouwer heeft Jorritsma Bouw erg veel waardering voor deze visie. Wij dragen daar graag ons steentje aan bij en we zijn supertrots op het eindresultaat!” Bron legt uit: “Al in het voortraject hebben we met het ontwerpteam volop ingezet om optimalisaties door te voeren. Tijdens het bouwproces gaf onze lean planning stevige handvatten. Door raakvlakken op elkaar te leggen en clashes te signaleren, hebben we gezorgd voor een soepel verlopend bouwproces. Zo komt elk aspect van de bouw optimaal tot zijn recht, wat zich heeft vertaald in het behalen van de benodigde BREEAM-credits.” Het nieuwe pand is ontzettend duurzaam en voldoet zelfs aan de hoogste BREEAM-norm. Ook voor Jorritsma Bouw is duurzaamheid een belangrijk thema. “Dit traject is een antwoord op de visie op duurzaamheid die wij, onze opdrachtgever en bouwpartners allen onderschrijven. Ook bij Jorritsma Bouw zijn we er al jaren van doordrongen dat duurzaam bouwen – ook in de utiliteitsbouw – een belangrijk thema is voor de korte en langere termijn. Bij de aanbesteding voor dit project hebben we dan ook de focus gelegd op energiebesparing, hergebruik, exploitatie en een flexibele planning. Voor de opdrachtgever is het bijkomend voordeel van bouwen volgens de BREEAM-criteria dat de total cost of ownership aanzienlijk omlaag gaat.” Reinier Bron benadrukt dat BREEAM verder gaat dan alleen het gebouw. “Het gaat ook om de inrichting en het verantwoord beheren van onze bouwplaats. Bij veel projecten - ook dit project voor Alfa - melden we de bouwplaats aan bij Bewuste Bouwers. Dat betekent dat wij werken volgens hun pijlers: omgeving, bewust, veilig, milieubewust en vakmensen. Ook dat is een manier om duurzaamheid in te bedden in onze werkwijze.”

OF 2019-07

Sicco de Vries Functie: Directievoorzitter Geboortedatum: 19 augustus 1973 Burgerlijke staat: Getrouwd met Petra, 2 kinderen: Kees (8) en Anna (5) Hobby’s: Hardlopen, tennis, skiën, uit eten en het water op

Assuerus Jorna Functie: Directeur/relatiemanager Geboortedatum: 31 juli 1966 Burgerlijke staat: getrouwd met Regina, 2 kinderen: Janique (10) en Dante (9) Hobby’s: Hardlopen, kaatsen, voetballen 35+ en trainer/leider jeugdvoetbal

Berend Bakker Functie: Relatiemanager Geboortedatum: 27 mei 1975 Burgerlijke staat: samenwonend met Jolanda en 3 kinderen Jesper (14), Bente (11) en Finn (6) Hobby’s: Voetbal (actief en passief), hardlopen, tennis en koken

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Internationaal ondernemen zit in de lift

‘ Fryslân wordt steeds exportvaardiger’ Gestaag maar zeker groeit het Friese aandeel in export. Internationaal ondernemen is voor sommige bedrijven een kwestie van traditie en DNA, voor anderen is het volledig nieuw: zij kunnen een steuntje in de rug goed gebruiken. Voor Ondernemend Friesland reden om eens in deze materie te duiken. Gedeputeerde Sander de Rouwe van Provincie Fryslân, Nammen Schaap van de Firma Schaap, directeur Hein Molenkamp van de Water Alliance en Export Directeur Emile Stuy van Anker Stuy waren graag bereid onze vragen te beantwoorden. Wat was voor jullie aanleiding om producten of diensten te gaan exporteren? Gedeputeerde Sander de Rouwe: “Een economie die niet volledig afhankelijk is van de eigen, Nederlandse, markt is

Nammen Schaap

stabieler. Dit is één van de belangrijkste redenen dat we vanuit de Provincie Fryslân export en internationalisering stimuleren. De afgelopen jaren hebben we hier flink in geïnvesteerd, vanuit ons aanvalsplan internationaal ondernemen. Langzaam komt

het ecosysteem meer op gang en zijn wij procentueel goed gestegen met het aantal exporterende bedrijven: van 7.1% in 2012 naar 8,33% in 2017. Met deze gestage groei komt langzaam maar zeker de middenmoot in bereik. We hopen dat we deze groei nog iets kunnen versnellen, zodat de 10% die we ambiëren binnen bereik komt.” Emile Stuy: “Door de bouwcrisis in 2011 wilden wij inzetten op risicoverspreiding door geografie, oftewel: marktspreiding. Daarnaast kwam ik terug als derde generatie verfmaker uit Spanje, waar ik vijf jaar gewoond had en met mijn achtergrond in international business kwamen deze twee aspecten goed samen.” Nammen Schaap: “Wij doen aan internationale handel in (melk)vee, en vanuit Friesland: zwartbont stamboekvee. Exporteren is een familietraditie en is in mijn genen verankerd. Ik ben ermee opgegroeid, want we hadden vroeger een kantoor aan huis bij onze boerderij. Inmiddels ben ik veertig jaar werkzaam en al de vierde generatie actief binnen het bedrijf. De vee-export is één van de oudste Friese exportactiviteiten, naast boter, paling, aardewerk en pootaardappelen.” Hein Molenkamp, directeur Water Alliance: “De Water Alliance exporteert zelf niet, maar promoot de kennis en know how van watertechnologiebedrijven. We stimuleren

OF 2019-07

Emile Stuy

en ondersteunen watertechnologiebedrijven die export willen doen. Er is in Nederland veel innovatie op het gebied van watertechnologie, de WaterCampus is daarvan het fysieke knooppunt. Wij helpen bedrijven om die kennis te koppelen aan markten waar ook ter wereld.”

Hadden jullie je goed voorbereid op internationaal ondernemen? Emile Stuy: “Nee zeker niet. In het begin waren wij verschillende zaken aan het proberen zonder een beleids- of aanvalsplan. Hier hebben we veel van geleerd en inmiddels exporteren we met een focusstrategie waarbij we eerst gedegen marktonderzoek doen.” Nammen Schaap: “Ja, ik had me wel goed voorbereid, maar is dit ooit goed genoeg? Ik heb een prima opleiding gehad: de Hogere Landbouwschool en Universiteit Nyenrode, en ook enkele jaren een andere werkgever: Wessanen. Toch moet je eigenlijk alles nog leren te combineren wanneer je begint.”

Hein Molenkamp: “Toen wij begonnen was er nog bijna geen structuur. De overheid, kennisinstellingen en veel ondernemers zagen wel kansen, maar het WaterCampusconcept moest nog opgebouwd worden. Dat vergt vooral investering en een lange adem, maar inmiddels plukken we er de vruchten van.”

Aan wie hebben jullie advies gevraagd toen je internationaal ging ondernemen? Hein Molenkamp: “Wij hebben meer dan honderd leden in heel Nederland, waaronder grote exportbedrijven zoals Landustrie en Paques. Aan de kennis en ervaring van al die bedrijven hebben wij veel, ook collega’s binnen ons eigen team hebben exportervaring. Verder werken we nauw samen met organisaties als Noordelijke Ontwikkelings Maatschappij (NOM), WTC Leeuwarden, Export Academy, VNO-NCW en anderen.” Sander de Rouwe: “We hebben in onze provincie een aantal voorlopers die hun weg

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

heel goed vinden. Daarnaast hebben we ondernemers die wel willen, maar waarbij het soms aan kennis, tijd of het juiste netwerk ontbreekt. Ik zou ondernemers daarom graag willen wijzen op YnBusiness. De kennismakelaar van YnBusiness kan de ondernemer op weg helpen en samen met hem of haar op zoek gaan naar de juiste contacten en de weg wijzen naar de regelingen die wij hebben, maar ook naar de regelingen van bijvoorbeeld het Rijk. Ook zou ik willen wijzen op WTC en de Friese Exportclub. We hebben in Fryslân eigenlijk alles in huis, je moet als ondernemer alleen wel de eerste stappen zelf zetten. Nammen Schaap: “Aan niemand specifiek, maar wanneer je begint te werken in het internationale werkveld, dan loop je tegen dingen aan die je niet weet of kent. Er zijn altijd mensen in je buurt - collega’s of andere bedrijven - die de antwoorden kunnen geven. Het belangrijkste is dat je deze mensen weet te vinden.”

OF 2019-07

in control

Wij zijn Lievense!

Bedrijfswageninbouw bv Jupiterweg 4 8938 AE Leeuwarden T. 058 - 28 84 110 WWW.BEDRIJFSWAGENINBOUW.NL

Vanaf 1 september 2018 heten wij niet meer LievenseCSO of Bartels. Voortaan zijn wij Lievense! Een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau op gebied van bouw, infra, water en milieu. Dagelijks staan onze 300 medewerkers van 10 locaties, waaronder vanuit Leeuwarden, voor je klaar.

BOUW

INFRA

MILIEU

WATER

lievense.com

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor:

• Belastingzaken voor ondernemer en particulier • Samenstellen jaarstukken • Salarisadministraties • Bedrijfsadvisering

Ds. Feitsmawei 1a • 9108 NE Broeksterwâld Tel (0511) 421297 www.rosieradministraties.nl info@rosieradministraties.nl

• Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

it & kwalite iligheid Waar ve samengaan nauw

certificee

VCA ge

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

‘Wij delen graag onze kennis’ Voor NHL Stenden Hogeschool, en zeker voor de academie Commerce & International Business, is internationalisering een tweede natuur. Harjan Jalvingh is directeur van deze academie. “Als kennisinstelling werken we veel samen met het bedrijfsleven. Juist om onze krachten op het gebied van internationalisering en export te bundelen en de behoeften van het bedrijfsleven te kunnen bedienen. Binnen onze hogeschool, en zeker binnen onze academie, is internationalisering een tweede natuur. We hebben diverse collega’s die exportervaring hebben, of zelfs nog steeds actief zijn in het internationaal zaken doen. Alle studenten doen jaarlijks internationale ervaring op tijdens hun studie en daarnaast zijn ze voor minimaal een half jaar actief in het buitenland. De activiteiten zijn gericht op praktische vraagstukken van bedrijven en instellingen op het gebied van internationaal zakendoen. Verder wordt vanuit het lectoraat Internationaal Ondernemen veel kennis gegenereerd, en vervolgens gedeeld, op het gebied van export en internationaal zaken doen. Dit onderzoek kan uitgevoerd worden in opdracht van, of omdat we zelf een onderzoeksvraag willen beantwoorden. Op deze wijze werken we ook aan een instrumentarium, hulpmiddelen, om het bedrijfsleven op weg te helpen bij het formuleren van hun exportvraag en –keuzes. De Export Carrousel is hiervan een goed voorbeeld. De kennis en ervaring die we hebben en krijgen op het gebied van internationaal zakendoen willen we graag delen met het bedrijfsleven in onze regio.”

Emile Stuy: “De lokale ambassades kunnen je goed op weg helpen, evenals RVO in Den Haag. Maar ga ook in gesprek met belangenorganisaties in het land zelf. Meestal heeft elke sector wel een lobbygroep waar je terecht kunt voor sectorinformatie.”

Aan welke hulp hebben jullie het meeste gehad? Welke tips en adviezen heb je voor collega-ondernemers? Emile Stuy: “Begrijp de markt waar je naartoe wilt exporteren. Leer de cultuur en indien mogelijk de taal zodat je kennis krijgt wat de mensen daar beweegt. Daardoor kun je beter inspelen op eventuele aanpassingen van je product of dienst. En focus je op een aantal beperkte landen: ga niet met hagel schieten!” Hein Molenkamp: “Je technologie of product moet uiteraard geschikt zijn voor toepassing in andere landen. Daarnaast is het erg belangrijk je te verdiepen in de cultuur van een land. Ikzelf vind het een van de interessantste aspecten van internationaal zakendoen: elkaar leren begrijpen, relaties opbouwen en een vertrouwensband krijgen. De zaken lopen dan gegarandeerd beter.” Sander de Rouwe: “Ondernemers die nu starten zou ik adviseren om eerst eens met YnBusiness om tafel te gaan. Ondernemers die al wat verder zijn kunnen overwegen om eens deel te nemen aan de Export Carrousel van NHL Stenden Hogeschool, waar studenten samen met hen komen met een plan.”

Hein Molenkamp

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

ha nd

T. 06 51293615 Email info@belabela.nl www.belabela.nl

MC de Sionsberg, Birdaarderstraatweg 70 9101DC Dokkum, 1e etage

ko r be t

Zwannie van der Wal

Bi ad j ve rt

Bela Bela Permanente make-up

Dé houthandel van Noardeast-Fryslân.

Houthandel Barkmeijer

Houten gevelbekleding

Deuren

Houtbewerking

Houthandel Barkmeijer is dé groothandel voor hout, plaatmateriaal, deuren en isolatie voor de professionele verwerker. Naast de handel in deze producten, bewerken wij veel hout in onze machinale afdeling.

Houthandel J. Barkmeijer & Zn. B.V.

Riddersmaweg 2 9291 NC Kollum

T 0511 45 25 25 F 0511 45 34 07

E verkoop@barkmeijerbv.nl I www.barkmeijerbv.nl

EXPORTERS OF LIVESTOCK SINCE 1880

WIJ HEBBEN DOORLOPEND GOEDE DRACHTIGE VAARZEN NODIG. Hiervoor kunt u contact opnemen met: Gerben van der Vliet: +31619902674, Ytsen Schaap +31651513377 of Jakob Dobben: +31653661353 J.Dobben@SchaapAgroHolland.com voor meer info: www.schaapagroholland.com

Sander de Rouwe

De economie heeft baat bij internationaal opererende ondernemers: wat is helpend om ondernemers die huiverig zijn om te exporteren over de streep te helpen? Nammen Schaap: “Om geen angst te hebben, de wereld ligt aan je voeten: onderneem! Immers, we hebben het in Nederland goed voor elkaar, zowel technisch als organisatorisch.” Sander de Rouwe: “Mijn advies is: praat met anderen. Laat je adviseren en laat je in contact brengen met andere ondernemers, met experts of huur een expert in. Er zijn mogelijkheden genoeg in onze provincie. Wij hebben zelfs een regeling waarbij subsidie mogelijk is om een export expert in te huren. Ook wordt door de Export Academy van FB Oranjewoud nieuw potentieel opgeleid. Fryslân wordt steeds exportvaardiger.” Emile Stuy: “Subsidies kunnen ondernemers zeker in het begin - op weg helpen om export te stimuleren in een organisatie. Denk hierbij aan kostenreductie bij beursdeelnames, vertaalkosten en begeleiding van professionals.”

Hein Molenkamp: “Wij merken in de watertechnologiesector dat het bundelen van krachten ontzettend helpt. Wij doen dat door via de WaterCampus en de WaterAlliance de sector te promoten met ons magazine WaterProof, collectief aanwezig te zijn op beurzen en regelmatig symposia en businesscafés te houden. Mijn tip aan ondernemers is: sluit je aan bij een netwerk en wordt daar actief in.” Welke unieke ervaring met export, zou je graag willen delen met onze lezers? Hein Molenkamp: “Ik ben het afgelopen jaar in vele landen geweest, zoals China, Zuid-Korea, India en de VS. Ik vind met name de Aziatische ervaringen bijzonder, omdat de cultuur zo anders is. Nadat ik een hele week druk bezig was geweest op de Korean International Water Week in Daegu, werd ik door de burgemeester van die stad uitgenodigd voor een concert en heb ik met hem de dag afgesloten met een borrel in de kroeg. Dat zijn onvergetelijke ervaringen.” Nammen Schaap: “Niks specifieks. Wanneer internationaal ondernemen echt leuk is, wat mis je dan wanneer je nationaal onderneemt?”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Sander de Rouwe: “Export opent ook je eigen ogen. Ik was zelf drie jaar geleden met een groep Friese ondernemers naar Silicon Valley. Daar zag ik de ogen opengaan van diverse Friese ondernemers. Ze merkten, juist door het zien van andere werelden, dat ze eigenlijk veel beter waren dan ze zelf dachten. Een Friese ondernemer die daar bescheiden aanwezig was, kwam erachter dat hij eigenlijk mijlenver voorstond op zijn Amerikaanse collega’s. Dat deed zijn mindset radicaal veranderen. Inmiddels pakt hij alle Noordelijke innovatie- en ondernemersprijzen. Hoe dat kwam? Door de export gingen zijn ogen open. Ook dat is het voordeel van grenzen verleggen. We hebben veel te brengen naar het buitenland, maar nemen ook veel nieuwe inzichten mee terug.” Emile Stuy: “Dat zijn er meerdere, zoals een kennismaking met het koninklijk stel tijdens een economische missie in 2014. Of vissen en jagen op de Wolgarivier nabij Volgograd met een Russische klant. Deze unieke ervaringen verbreden je horizon op cultureel vlak en maken je een rijker mens.”

OF 2019-07

KVK: ook voor vragen over export

‘ Internationaal ondernemen is écht leuk’ Ja, er zitten best wat haken en ogen aan internationaal ondernemen. Maar wie goed beslagen ten ijs komt, kan zeker succes behalen met het exporteren van goederen vanuit Nederland naar het buitenland. “Dat ondernemers geïnteresseerd zijn blijkt ook uit het feit dat onze website over internationaal ondernemen 650.000 bezoekers per jaar trekt”, vertelt Marco van Hagen. Hij is adviseur en kennismanager op het gebied van internationaal ondernemen bij de Kamer van Koophandel (KVK). “Websitebezoekers vragen exportdocumenten aan, maar zoeken ook globaal naar hoe exporteren in zijn werk gaat: waar moet ik beginnen?” Het antwoord op die vraag volgens Van Hagen: “Bij de KVK.” Zowel startende als ervaren ondernemers kunnen er terecht voor hun vragen. “Onze eerste vraag is: waaróm wil je producten of diensten exporteren? En wil je dit structureel aanpakken, of blijft het bij incidentele uitvoer?” Ook een belangrijke: “Ga je exporteren naar landen binnen de EU of daarbuiten?” De huidige top 3 van landen waarnaar wij vanuit Nederland goederen exporteren, is als volgt: “Op 1: Duitsland, 2: België, 3: Verenigd Koninkrijk, en dat zal na de Brexit waarschijnlijk niet veranderen.”

Van Hagen. “Bij de KVK werken adviseurs die je daarbij kunnen helpen: wij hebben nauwe contacten met ons netwerk in andere landen, zoals collega’s van buitenlandse Kamers van Koophandel.”

Informatie en advies Van Hagen adviseert ook contact te maken met het Enterprise Europe Network (EEN). “Zij hebben een enorm internationaal netwerk en helpen ondernemers met het vinden van samenwerkingspartners.” Op het online Ondernemersplein van de KvK kun je bovendien feitelijke informatie vinden van niet alleen de KVK, maar ook de Belastingdienst, RVO, CBS en UWV. “Doe zoveel mogelijk kennis op over weten regelgeving en trends en ontwikkelingen.”

Taal- en cultuurverschillen Het voordeel van ‘handel met de buren’ is de herkenbare cultuur. “Jezelf verstaan maken in het Duits of Engels is vaak ook niet zo’n probleem. Het wordt anders als je bijvoorbeeld naar Azië wilt exporteren: de taalbarrière en cultuurverschillen spelen dan zeker een rol. Maar verkijk je ook niet op een land als de Verenigde Staten: de gemiddelde Amerikaan bestaat niet”, benadrukt de specialist. “Je verdiepen in de cultuur van het land is een belangrijk onderdeel van exporteren, dat vaak wordt onderschat”, weet

OF 2019-07

Klaar voor de start? Wie wil gaan exporteren, maakt drie verschillende fases door: 1. Ontdekking 2. Ontwikkeling 3. Organisatie

Ontdekking “Soms komt het op je pad”, weet Van Hagen. “Je krijgt een telefoontje van een klant die vraagt of je je product ook exporteert, en jij denkt: laat ik dat eens uitzoeken.” Anderen

starten een bedrijf juist om internationaal te ondernemen. Ook kunnen ontwikkelingen op de Nederlandse markt bedrijven ertoe brengen over de grens te kijken.

Ontwikkeling “De ontwikkelingsfase wordt gekenmerkt door vele vragen: Is er markt voor mijn product? Is mijn productie op orde? Heb ik genoeg geld om hierin te investeren? Vraag ik mijn buitenlandse klanten vooraf te betalen? Kan mijn organisatie dit aan? Bezoek beurzen en het land waar je naartoe wilt exporteren om een netwerk op te bouwen en te onderzoeken hoe het daar in zijn werk gaat. Vraag ook je bank: veel banken hebben ervaring met zakendoen in het buitenland.”

Organisatie “Hoe gaan we leveren? Dat is in de organisatiefase de belangrijkste vraag. Welke entreestrategie ga je hanteren: handel je

via een agent of partner in het buitenland, of open je zelf een buitenlandse vestiging? Dat is het meest kostbare en ook een stuk ingewikkelder. Het voordeel is dan wel dat je zelf de touwtjes in handen houdt. Hoe je het ook aanpakt: zorg dat je documenten in orde zijn en dat je – bij export buiten de EU, wat straks ook geldt voor het VK - weet hoe het met de Douane werkt.” Hij voegt toe: “Voor alle vragen over handelen met het VK en de Brexit kun je overigens terecht bij zowel de KVK als het Brexitloket van de Rijksoverheid, waar wij partner van zijn.” Wie de moed tijdens het lezen heeft verloren, kan Van Hagen geruststellen: “Internationaal ondernemen is écht leuk. Je kunt met

vele landen over de hele wereld prima handelen, als je maar doordacht te werk gaat en de juiste partners weet te vinden.” Voor deze extra inspanningen draaien vele ondernemers hun hand niet om, weet Van Hagen. “Het is juist ondernemer-eigen om zo’n uitdaging aan te gaan!”

Meer info: www.kvk.nl/internationaal, https://ondernemersplein.kvk.nl/ starten-met-export/ www.brexitloket.nl

Provinciale stimuleringsregelingen Internationaal Ondernemen Provincie Fryslân heeft een aantal stimuleringsregelingen om internationaal ondernemen te bevorderen:

Regeling handelsmissie en beurzen Deze regeling is inmiddels gesloten, maar hiervan is goed gebruikgemaakt door zo’n driehonderd bedrijven, met een maximale bijdrage van vijftig procent tot 4000 euro, voor deelname aan een beurs of handelsmissie. In totaal is een bedrag aan subsidie verleend van één miljoen euro.

Marktverkenning en Marktontwikkeling Voor inhuur van externe deskundigen voor het maken van een businessplan Internationaal Ondernemen, matchmaking, vertaling, etc. is een maximale subsidie van vijftig procent van de kosten tot een bedrag van 5.000 tot 10.000 euro mogelijk. Ook hier geen verplichting aangaan voor het indienen van een aanvraag. Aanvraag indienen met een kostenbegroting aan de hand van een offerte van een externe deskundige. Indien de aanvraag compleet is, kan de subsidie binnen vier tot zes weken betaalbaar worden gesteld. Zie ook: https://www.fryslan.frl/subsidies/subsidies-regelingen_3217/item/ internationaal-ondernemen-fryslan-2016-2020_3079.html

Exportmedewerker Er is een subsidie beschikbaar voor het in dienst nemen van een exportmedewerker. Hiervoor is een subsidie van 10.000 tot 20.000 euro mogelijk. Belangrijk is dat deze nieuwe medewerker nog niet in dienst is op het moment van ontvangst van de aanvraag. De werving van de nieuwe medewerker kan pas plaatsvinden na indiening van de aanvraag. Zie ook: www.fryslan.frl/subsidies/subsidies-regelingen_3217/item/internationaalondernemen-fryslan-2016-2020_3079.html

Exportgaranties Voor bedrijven met ambities in het buitenland helpt de FOM met exportgaranties. Zo kunnen de Friese MKB-ondernemers hun buitenlandse orders financieren en blijft geen kans onbenut om meer zaken over de grens te doen. Snelheid van handelen is hierbij een vereiste. Binnen twee weken kan een exportgarantie worden geregeld, variërend van 25.000 euro tot maximaal 200.000 euro.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Oranjewoud Export Academy zet zich in voor exporttalent 30

OF 2019-05

Export doe je er niet ‘even bij’. Het vergt een substantiële investering in tijd en vooral keuzes maken. Succesvolle exporterende ondernemers zijn als geen ander in staat om de blik op de horizon te houden en duidelijke keuzes te maken ten aanzien van de noodzakelijke investeringen. Maar succesvol aan export doen vraagt óók om de juiste mensen in je team. De Oranjewoud Export Academy is partner voor alle ondernemers die deze mix van keuzes, focus en goede mensen aan hun organisatie willen toevoegen.

Deze mix heet het ‘Export Lab’. Een programma van duizend dagen, waarin aanstormend talent wordt ingezet op een concrete opdracht, om ergens op de wereld voor de ondernemer een nieuwe markt te ontwikkelen. Het vinden en ontwikkelen van dat juiste talent is de core competence van de Oranjewoud Export Academy.

heeft hij of zij gedaan tijdens de studie, welke buitenlandse ervaringen heeft men opgedaan, hoe initiatiefrijk is men geweest?”

De Oranjewoud Export Academy richt zich daarbij niet specifiek op studenten van mbo, hbo of wo niveau. “Het hebben van een juist diploma is voor ons niet het belangrijkste”, aldus directeur Joyce Walstra. “We hechten veel meer waarde aan karakter, doorzettingsvermogen, drive en een goede houding. Een avontuurlijk ingesteld persoon met koopmansgeest heeft veel meer kans van slagen dan iemand die alleen maar een papiertje heeft waaruit een bepaald opleidingsniveau blijkt.”

Toch zijn die commerciële bijbanen en een reeks mooie reizen op de CV nog niet voldoende, zo legt Walstra uit. “Niet iedereen komt binnen in het Export Lab. Er is plek voor een selecte groep. Na het insturen van een motivatie worden geïnteresseerden uitgenodigd voor een intake waarin verwachtingen en drive worden besproken. En als we dan met elkaar verder willen word je uitgenodigd voor de selectiedag. Je volgt die dag een training en houdt aan het einde van de dag een pitch voor drie exportmanagers. Zij bepalen wie worden toegelaten. Eenmaal toegelaten ga je door naar een bootcamp van vijf masterclasses waarin je wordt voorbereid op een matching met je toekomstig werkgever.”

Tijdens de zogenaamde ‘matchingsday’, waar bedrijven en exporttalent elkaar ontmoeten, zijn die persoonlijke elementen dan ook extra belangrijk, aldus Walstra. “De kandidaten stellen zich voor in de vorm van een pitch. In veel gevallen gaat het dan niet om diploma’s, maar juist óók om de persoon zelf: hoe staat hij of zij in het leven? Welke commerciële bijbaantjes

Na de matching start het duizend dagen programma. Een nieuwe markt ontwikkelen is niet eenvoudig en leren van ervaring is daarin volgens de Oranjewoud Export Academy van onderscheidend belang. De trainers, mentoren en storytellers die het talent in die tijd ontmoet, hebben allen een onderscheidend trackrecord in export en internationale sales.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Niet alleen het talent groeit in het Export Lab, maar ook de onderneming die het talent een plek biedt. Walstra: “De afdeling en medewerkers van het bedrijf waar het talent werkt worden intensief bij het programma betrokken. Immers, voor succesvolle export heb je de hele organisatie nodig. Zo krijgen de ondernemers en de mensen in hun organisatie via het programma ook weer nieuwe inzichten mee waarmee ze aan de slag kunnen. En zo leveren we niet alleen een jonge exportmanager af die weet hoe een nieuwe markt ontwikkeld moet worden, maar helpen we ook exporterende ondernemers in de regio.” Betrokkenen zijn enthousiast, zo vertelt Walstra. Niet alleen de deelnemers in het Export Lab, maar ook de trainers, exportmanagers en storytellers waar een beroep op wordt gedaan. Iedereen vindt het leuk om over z’n vak te vertellen, kennis te delen en jonge mensen en mede-ondernemers verder te helpen. “Exportmanagers van vandaag helpen zo de exportmanagers van morgen”, zegt Walstra. “Zo helpen we mee de exportpositie van Noord-Nederland te versterken.” oranjewoudacademy.com

OF 2019-07

Kennisrijke bruggenbouwers 32

OF 2019-07

v.l.n.r. Arjen Schol, Wessel de Vries en Dennis Carton

Ondernemers die verder willen groeien maar tegen vraagstukken oplopen, kunnen kosteloos een beroep doen op Ynbusiness. Het negenkoppige team van deze organisatie heeft de wereld aan kennis en ervaring in huis en een netwerk waar je volgens velen u tegen zegt. OF nam een kijkje achter de schermen. Of het nu gaat om innovatie, bedrijfsvoering, financiering, export of ondernemerschap; ondernemers kunnen met elk denkbaar vraagstuk terecht bij Ynbusiness. Dennis Carton, sectorspecialist Industrie en programmamanager: “Wij geven eerstelijns hulp. We hebben goed zicht op het economisch systeem in Friesland. Op proactieve en kritische wijze denken wij mee met de ondernemer en brengen we hem in contact met partijen die hem verder kunnen helpen.” Bij Peha in Sneek bijvoorbeeld konden ze geen goed antwoord vinden op de vraag hoe zij structureel de Duitse markt kunnen bereiken en bedienen. Tot Wessel de Vries, themaspecialist Internationaal Ondernemen bij Ynbusiness, suggereerde om een eigen exportmanager in dienst te nemen en op te laten leiden. “Wij hebben Peha geïntroduceerd bij Oranjewoud Export Academy. Daar zijn ze aan een gedreven en talentvolle exportmanager in opleiding gekomen die hen nu helpt om de Duitse markt te veroveren.” Subsidies en financiering, nog een onderwerp waarbij ondernemers soms niet weten wat mogelijk is en waar ze moeten beginnen. Arjen Schol, themaspecialist Financiering: “Zodra helder is wat hun plannen zijn, kunnen wij alle relevante opties op een rijtje zetten. Internationaal marktonderzoek, marktbenadering, het aannemen van een exportmedewerker: al dit soort zaken zijn bijvoorbeeld subsidiabel. Ook financiering regelen kan lastig zijn. Maar zelfs voor uitdagende projecten kunnen wij de juiste partijen vinden.”

gemengd. Maar het zou veel handiger zijn als de mixer sensoren had, zodat je kunt zien wat er gebeurt tijdens het mengproces.” Om een versnelling aan te brengen bij dergelijke vraagstukken ontwikkelde Ynbusiness de Ynnovatietafel. Verschillende disciplines komen tegelijkertijd samen rondom een vraagstuk. In het geval van Jongia schoven diverse ondernemers en mensen van hogescholen en universiteiten aan. “Doordat wij het netwerk van Jongia aangevuld hebben, kon dit bedrijf een belangrijke stap zetten.” In de tweeënhalf jaar dat Ynbusiness bestaat, zijn ruim 1.700 waardevolle verbindingen gelegd. Dat worden er de komende jaren alleen maar meer. Aan gedrevenheid ontbreekt het niet. De Vries: “Het is mooi om de drive te zien bij ondernemers en om verschil te kunnen maken. Dat geeft veel energie.”

Dennis Carton Geboortedatum: 4 juni 1970 Geboorteplaats: Brussel Burgerlijke staat: Relatie, vader van twee kinderen Hobby’s: Windsurfen en zeilen

Wessel de Vries Geboortedatum: 5 september 1977 Geboorteplaats: Oosternijkerk Burgerlijke staat: Getrouwd, vader van een dochter Hobby: Hardlopen

Voor technische innovaties kan Ynbusiness eveneens de juiste koppen bij elkaar krijgen. “Ik kwam bij Jongia, dat gespecialiseerd is in mixing technologie”, vertelt Carton. “De directeur legde uit dat ze na het mixen testen of de massa ook echt goed is

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Arjen Schol Geboortedatum: 14 juli 1978 Geboorteplaats: Steenwijk Burgerlijke staat: getrouwd, vader van tweeling Hobby’s: hardlopen, suppen, fietsen, films

OF 2019-07

Radio op de werkv loer LAAT MU

ZIEK ME IN UW B EWERKEN EDRIJF

Blijf op de hoogte! Download onze gratis app.

van 14.00-1

Handig... privé en zakelijk.

Telefo Website n

81% van al uw medewerkers vindt werken met muziek leuker.

Blijf op de hoogte! Download onze gratis app.

Voorkom overlast van losse radio’s

Oplossing binnen ARBO geluidsnormen

Met centrale audiovoorzieningen luisteren medewerkers in uw bedrijf op prettige wijze naar de radio.

Reduceer periodieke NEN3140 keuringen

Zeilmakersstraat 5, Sneek Handig... privé en zakelijk. T: 0515 - 43 40 27 W: www.inferno-av.nl E: info@inferno-av.nl

…voor effectieve bijeenkomsten op een bijzondere trainingslocatie - 39 hotelkamers - 10 conferentiezalen - centraal in noord-nederland

Wilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied? Download via de app store onze app. Wilt u persoonlijk contact? Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur. Meesterlijk in persoonlijk advies.

NOTARISKANTOOR ELLEMERS Telefoon 0515 - 42 98 88 E-mail info@notarisellemers.nl Website notarisellemers.nl Bezoekadres Oude Koemarkt 79, Sneek

Het wordt steeds onstuimiger aan de overkant van het Kanaal en dat komt niet alleen door het herfstweer. Na tumultueuze stemmingen in het Britse Lagerhuis onder leiding van de inmiddels vertrokken John Bercow is de 31 oktober Brexitdeadline verstreken. GrootBrittannië maakt zich op voor verkiezingen op 12 december, waarbij alle opties uiteindelijk weer openliggen. ‘How much more of this can Britain take?’ kopte de Daily Express treffend en in ‘The ups and downs of Downing street’ probeert The Times de ontwikkelingen bij te benen. Special times dus vol onzekerheid voor (food) ondernemers in zowel de UK als de EU.

Brexit – no matter of taste Britse food ondernemers reageren eigenlijk allemaal hetzelfde op de ontwikkelingen, allereerst vrij afwachtend, inmiddels zeer geagiteerd en schreeuwend om duidelijkheid. Weinigen hebben voor een Brexit gestemd, ze excuseren zich zelfs voor hun landgenoten en nog meer voor hun politici. Velen doen internationaal zaken en zien de onzekere toekomst met lede ogen aan. De marktlieden op de Londense Borough Market die Spaanse hammen en Franse kazen verkopen hopen dat het allemaal met een sisser afloopt, maar hebben inmiddels hun voorraden flink opgehoogd. Dit geldt ook voor retailers en multinationals, hoewel de financiering hiervan wel wat hoofdbrekens met zich mee brengt – wie gaat dit uiteindelijk allemaal betalen? Op de Nederlandse Ambassade in Londen hoopt men eveneens nog steeds dat er in elk geval geen harde Brexit zal komen. De

grotere bedrijven, zeker in de agri-sector met kort houdbare producten, hebben zich verenigd en zijn voorbereid op eventuele obstakels aan de grens. Ondanks alle korte termijn onzekerheid, bottom-line blijft de Britse food markt enorm aantrekkelijk voor Nederlandse producenten. Bovendien kunnen de Engelsman en de Nederlander in het algemeen goed met elkaar overweg. Cultuurverschillen zijn er wel degelijk, maar met wat (Britse) humor en een pint of beer kunnen heel wat oneffenheden worden gladgestreken. Ondertussen zie je in het Britse retailschap steeds meer Brits sentiment terugkomen. Britse vlaggen omranden de manden met lokale appels, wortels en uien bij Marks & Spencer, de Britse boer wordt nader uitgelicht op winkelposters en de vrije uitloopeieren zijn van de lokale farm. Maar gelukkig zijn Dutch shortcakes, Belgian

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

curls en French champagne ook nog steeds op het schap aanwezig. Uiteindelijk zijn consumentenwensen niet afhankelijk van politieke invloeden en handelsbarrières, maar zijn deze de afgeleide van onderliggende trends als gemak, gezondheid, duurzaamheid en in het geval van food natuurlijk van smaak. En dat zal niet snel veranderen, Brexit of geen Brexit. Bent u voorbereid op een eventuele (harde) Brexit? Wilt u ook uw grenzen verleggen en uw kansen op de internationale food markt verkennen? TEN the export network ondersteunt food bedrijven met export en begeleidt food ondernemers eveneens in het gratis SIB (Starters International Business) traject namens de RVO. Tientallen ondernemers gingen u al voor. Kijk op de website voor meer informatie www.theexportnetwork.nl of neem vrijblijvend contact op janet.lebbink@theexportnetwork.nl.

OF 2019-07

Een kerstsfeer met een magical touch. Daar zetten ze volgens eigen zeggen op in bij Peha in Sneek. Het bedrijf importeert en exporteert ‘kerstartikelen die net even anders zijn dan anders’. OF gaat met directrice Adelien Zwaan in gesprek over onder meer de toekomstplannen voor dit bedrijf.

Exportambities Peha krijgen steeds meer vorm 36

OF 2019-07

Van april tot december reist het Pehainkoopteam naar onder andere beurzen in binnen- en buitenland om te zien wat er op de markt te verkrijgen is aan kerstartikelen. De producten die ze het meest aansprekend en origineel vinden, kopen ze in. Van december tot en met april is het verkoopseizoen. Onder meer de grotere tuincentra en doe-het-zelf-zaken krijgen dan hun bestelde kerstaccessoires bezorgd. “We staan onder meer bekend om onze sneeuwproducten”, vertelt Zwaan. “Die verpakken we lokaal, en hebben we altijd op voorraad. Wat vandaag voor 12.00 uur is besteld, wordt de volgende dag bezorgd.

Adelien Zwaan Geboortedatum: 7 januari 1970 Geboorteplaats: Zwolle Burgerlijke staat: Getrouwd Hobby’s: Wielrennen, reizen, muziek luisteren, naar theater en concerten gaan.

Dat is ideaal voor winkels. Die hebben liever geen voorraad.” Ook de speciale verlichting vindt gretig aftrek, evenals de miniatuur kerstdorpen. “We hebben zelf de Dickensville Elfstedenserie ontwikkeld.” Zwaan heeft er plezier in om met een creatief team een goed en onderscheidend concept neer te zetten. En om op zoek te gaan naar nieuwe kerstartikelen die mensen waarschijnlijk zullen aanspreken. In Nederland is het bedrijf goed geworteld, maar het buitenland lonkt. “We doen al zaken met bijvoorbeeld de hypermarchés in Frankrijk en Scandinavië, maar willen nog meer uitbreiden.”

Veel kansen ziet Zwaan in Duitsland. “Daar hebben we nog niet veel energie in gestoken. We wisten ook niet goed hoe we dat moesten aanpakken. Afgelopen zomer kwamen we via via in contact met Ynbusiness. We begrepen dat deze partij ons kan helpen met betrekking tot subsidies, export en ontwikkeling.” Zwaan ging met Wessel de Vries, Themaspecialist internationaal ondernemen bij Ynbusiness, om tafel. “Hij bracht ons in contact met de Oranjewoud Export Academy. Daar zijn we aan een trainee gekomen. Drie jaar lang is ze in opleiding. In het kader van deze opleiding schrijft ze voor ons een

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

exportplan. Ze krijgt vanuit de Academy volop begeleiding. In september is ze bij ons aan de slag gegaan en het bevalt ontzettend goed. Via de Academy kom ik bovendien in contact met mede-ondernemers waarmee ik kan sparren op strategisch niveau.” Ook voor een sterkere positie in Frankrijk is Zwaan geholpen door Ynbusiness. Via De Vries kwam Zwaan aan een nieuwe medewerker die nu voor Peha een verkoopplan ontwikkelt. “Het contact met De Vries over onze vraagstukken verliep uitstekend, en ze hebben bij Ynbusiness een groot netwerk. We zullen ze zeker vaker raadplegen. We hebben nog genoeg plannen.”

OF 2019-07

Industrieweg 2 - 8471 AD Wolvega Tel. 0561 - 61 28 44

280418 Ad.185x135.indd 1

Logistics Calculator

12-08-2008 13:45:04

Interchains helpt verladers en transporteurs beter inzicht te krijgen in de verschillende transport tarieven zodat het gemakkelijker wordt te vergelijken en te kiezen voor de juiste partner.

Voordelen Bespaar tijd Bespaar geld Meer inzicht Snel vergelijken

U onderhandeld

Wij verzamelen

Direct overzicht

Altijd actueel

+31850-667490

www.interchains.online

info@interchains.nl

Exporteren? Dan even een paar zaken goed regelen! “Ik zie mooie kansen, maar ben ook wat huiverig voor wat ik op mijn hals haal...” Dit hoor ik regelmatig wanneer klanten vertellen over hun exportplannen. De risico’s beperken is uiteraard belangrijk. Als je echter een aantal zaken goed regelt, kun je je vooral op de kansen richten. Twee belangrijke zaken zijn bijvoorbeeld productaansprakelijkheid en vervoer. Als producent ben je risicoaansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van een gebrekkig product dat niet die veiligheid biedt die een gebruiker ervan mag verwachten. Wettelijke regels hierover verschillen per land. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten kan dit tot enorme claims leiden. Het is dus een must om de wettelijke eisen en normen in het land van bestemming goed te kennen en ervoor te zorgen dat je producten daaraan voldoen. Denk hierbij niet alleen aan ‘technische’ vereisten, maar ook dat verpakkingen, etiketten en gebruiksaanwijzingen in de taal van dat land zijn opgesteld. Soms kun je met bijvoorbeeld een lokale distributeur een ‘indemnity agreement’ overeenkomen, waardoor de aansprakelijkheid bij die partij ligt. Het is echter veelal het beste om zelf een goede productaansprakelijkheidsverzekering te hebben.

Exporteren betekent ook intensiever transport. De ‘ladingbelanghebbende’ is degene voor wiens risico de goederen worden vervoerd. Het allerbelangrijkste zijn dan ook de afspraken die je als verkoper hierover met je kopers maakt. De internationaal, algemeen geaccepteerde leveringscondities zijn de ICC Incoterms, waarvan op 1 januari 2020 een nieuwe versie in werking treedt. Deze zijn opgesteld door de internationale KvK en daarin is precies vastgelegd op welk moment tijdens het transport het risico en de kosten van de ene op de andere partij overgaan. Een vaak voorkomende misvatting is denken dat je bij de vervoerder aan kunt kloppen in geval van schade. Dat is slechts ten dele waar. Voor grensoverschrijdend

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

wegtransport kun je namelijk maximaal circa 10 euro per kilo verhalen op de vervoerder. Voor een lading met een waarde van 25.000 euro en een gewicht van 100 kilo betekent dit dus slechts 1.000 euro. Of zelfs niets, als er sprake is van overmacht of andere ‘bevrijdende omstandigheden’. Een passende transportverzekering verzekert de handelsgoederen echter tegen de volle waarde. Niet alleen bij vervoer met de eigen bedrijfsauto, maar ook transport dat wordt uitbesteed aan anderen die maar beperkt aansprakelijk zijn. De voorwaarden en premie zijn daarbij afhankelijk van het soort goederen, de afgesproken Incoterm en het vervoerstraject. Arnoud Mooi Adviseur Bedrijven Kuiper Verzekeringen

OF 2019-07

In de VS met Water Alliance

Go West! Van 21 tot en met 25 september vond in Chicago de Weftec plaats, een belangrijk evenement in de volle mondiale kalender van watertechnologiebeurzen. Weftec doet ertoe, zeker voor wie in de VS een voet aan de grond wil krijgen. Dat laatste is de Water Alliance overigens de afgelopen jaren al goed gelukt, want de organisatie is al jaren actief in de VS en Canada en als gevolg daarvan heeft menig Nederlands bedrijf inmiddels goede contacten en opdrachten in Noord-Amerika. De urgentie voor water technologische oplossingen neemt echter alleen maar toe in de wereld en dus trok een delegatie van de Water Alliance eind september naar de VS. Directeur Hein Molenkamp doet verslag.

OF 2019-07

“Ja, we zijn erg ijverig aan het zaaien geweest in de VS en ook in Canada de afgelopen jaren”, zegt de directeur. “Er zijn dan ook warme contacten met vele water cluster organisaties in diverse staten, onder ander met The Water Council in Milwaukee, The Maritime Alliance in San Diego en Cleveland Water Alliance uit Ohio. Het was dan ook alweer de zevende keer dat we op de Weftec stonden. We namen deel aan het Holland paviljoen, dat de afgelopen vier jaar in samenwerking met het NWP

Met een Leeuwarder delegatie in Las Vegas (2017). Onder andere het bedrijf Wafilin (Leeuwarden) deed hier goede zaken met een innovatie voor de wasserij-sector.

(Netherlands Water Partnership, red.) tot stand is gekomen. Ik denk dat we kunnen stellen dat we met tien Nederlandse watertechnologiebedrijven een stevige representatie hadden. Daar zaten ook leden van de Water Alliance (zie kader, red.) bij. Water Alliance was als enige niet VS-watercluster ook uitgenodigd deel te nemen aan een bijeenkomst waar bedrijven uit diverse staten zich aan elkaar presenteerden. Hierdoor kregen enkele van onze leden ook de kans om hun bedrijf te pitchen voor een publiek van voornamelijk Amerikanen. De bedrijven Hydraloop, LGSonic, Paques, RHDHV met Aquasuite, Staal Instruments en HAL24K maakten daar dankbaar gebruik van. Naast aanwezigheid op het Holland paviljoen nam Water Alliance ook deel aan een drietal sessies op het â&#x20AC;&#x2DC;Global Center stageâ&#x20AC;&#x2122;. Met name de participatie van

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Vlnr Hein Molenkamp, Water Alliance, samen met Dean Amhaus van the Water Council in Milwaukee

OF 2019-07

Brein Reclame 2017

Beveiliging op maat! Objectbeveiliging Evenementenbeveiliging Hondenbeveiliging

:: PDF proef - Niet geschikt voor verder gebruik ::

Transport probleem? Wij lossen het op! ALTIJD EEN RUIME KEUS IN VERHUURAUTO’S, VAN KLEIN TOT GROOT!

Horecabeveiliging AD HOC Diensten Winkelsurveillance VCA/BHV Diensten

Hét autoverhuur adres, ook in úw regio!

Bouwbewaking Verkeersregelaars

security-noord.nl

TEL. 055-5214888

AUTO NODIG? GEMAKKELIJK ONLINE TE RESERVEREN OP WWW.BULTMAN.NL

Richterlaan 3-10 Drachten | 0512 - 35 88 04 | info@security-noord.nl

6890-17 Bultman adv Kijk op het Noorden_91x135mm_v02.indd 1

Brandemeer 8

29-09-17 10:46

Industrieterrein De Ekers 8502 TV JOURE

De IJzeren Man Dak- & gevelbeplating

Brandemeer 8 Industrieterrein De Ekers 8502 TV JOURE

tel. [0513] - 41 79 00 info@deijzerenman.nl

Zorgeloos uw VvE uit handen geven?

www.deijzerenman.nl Benedictus VvE Beheer

Persoonlijk Betrouwbaar Betrokken Deskundig Ontzorgen

tel. [0513] - 41 79 00 info@deijzerenman.nl www.deijzerenman.nl

Almastraat 14 8601 EW Sneek info@benedictus-vvebeheer.nl www.benedictus-vvebeheer.nl !

Een belangrijke doorbraak internationalisering van Nederlndse watertechnologie. Tijdens de EWTW tekenen vertegenwoordigers van de Global Water Tech Hub Alliance (GWTHA) voor samenwerking en openen zo hun marktten voor bedrijven uit elkaars landen.

Water Alliance in de GWTHA (Global Water Tech Hub Alliance, red.), het wereldwijde netwerk van watertech clusters, maakt dat er steeds meer kansen langskomen om de Nederlandse watertechnologie in het algemeen en het concept van WaterCampus Leeuwarden in het bijzonder onder de aandacht te brengen van een ‘live publiek’. Zo zat Molenkamp maar liefst drie keer op het podium in een panel, te midden van andere clusters uit onder andere Milwaukee, Cleveland, Zuid-Korea, Singapore, Duitsland, Catalonië en diverse anderen.

een beetje op die van ons. Ook zij vormen het middelpunt van een interessant innovatie eco systeem, met een concentratie van overheid, kennisinstellingen en bedrijven die zich richten op innovatieve watertechnologie. Beide steden zowel Milwaukee als Leeuwarden zijn ook partners in het Global Compact programma van de VN, waarin deze twee steden de enige wereldwijd zijn die zich focussen in dit UN programma op watertechnologie. Water Alliance en The Water Council zijn partners in de eerder beschreven GWTHA.”

Zoals WaterCampus Leeuwarden tijdens de internationale beurs Aquatech Amsterdam al bijna traditiegetrouw belangstellenden met een bustour van Amsterdam even een dagje naar het noorden van Nederland weet mee te voeren, was ook The Water Council van Milwaukee druk bezig beursgasten te trakteren op een bezoek aan het Global Water Center in hun stad. Molenkamp: “Hoewel er ook grote verschillen zijn lijkt de aanpak van onze Amerikaanse partners

Milwaukee In Milwaukee volgde een intensief tweedaags programma van matchmaking en kennisdelen, aldus Molenkamp. “Onze leden hebben zich hier zeer open en proactief opgesteld. En zo ontstaat onderling vertrouwen. Om dat nog eens te bevestigen zijn werd Water Alliance-lid Hydraloop als eerste Nederlandse bedrijf ‘overseas’ deelnemer van The Water Council. We verwachten dat ze door het versterken

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

van die banden nóg gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot de Amerikaanse markt. Ook denken we dat dat Amerikaanse bedrijven die Europa als markt willen betreden door onze samenwerking gemakkelijker in contact komen met Water Alliance en mogelijk ook de WaterCampus als goede vestigingsplaats ontdekken.”

San Diego Nederlandse watertechnologie is ‘hot’ in de wereld. Niet voor niets hoor je bij problemen al regelmatig roepen ‘Bring in the Dutch.’ De ‘roadshow’ van Nederlandse watertechnologie gaat daarom ondertussen gewoon door, want na de Weftec kon de internationale watergemeenschap zich alweer opmaken voor Aquatech Amsterdam. En Molenkamp is ook in November weer in de VS, waar onder andere een Nederlandse handelsmissie in Californië is en aansluitend het congres ‘Blue Tech Week’ in San Diego. De Water Alliance is gevraagd hier een presentatie te geven over Nederlandse innovaties in de watertechnologie.

OF 2019-07

Ondernemers en onderwijs vinden elkaar

NHL Stenden Hogeschool levert exportadvies Op NHL Stenden Hogeschool kunnen ondernemers met vragen en ambities op het gebied van internationaal ondernemen, prima terecht bij de academie Commerce & International Business. Onder deze academie vallen de opleidingen Commerciële Economie, Ondernemerschap en Retail Management, en International Business. Harjan Jalvingh is directeur van de academie, Harm Douwe Hitzert is coördinator van de bijbehorende Export Carrousel. Gezamenlijk vertellen ze wat zij met hun teams en studenten kunnen betekenen voor ondernemers. Wat meteen duidelijk wordt uit hun verhaal, is dat de studenten van de academie – ruim 2100 in totaal - tijdens hun opleiding flink wat internationale ervaring opdoen. “Onze internationale campuslocaties staan in ZuidAfrika, Qatar, Bali en Bangkok. Bovendien hebben we zeer intensieve samenwerkingen met diverse universiteiten in meerdere regio’s in de wereld. Dit netwerk breiden we uit, mede op basis van de behoeften van onze studenten en andere stakeholders zoals het bedrijfsleven”, vertelt Jalvingh. “Onze studenten hebben de mogelijkheid om een periode aan één of meerdere van deze locaties te studeren. Ze worden daar volledig ondergedompeld in de regio en werken aan praktijkgerichte opdrachten.”

Internationale ervaring Het doel van de partnerschappen en buitenlandse campussen is studenten zoveel mogelijk internationale ervaring op te laten doen. “Wij gaan écht voor

OF 2019-07

internationalisering en leiden onze studenten op voor het werken in een internationale omgeving. Wij bereiden ze voor op een werkveld vol internationale contacten en cultuurverschillen.” Studenten die enige tijd in het buitenland verblijven, leren zich snel aanpassen. “Ze raken persoonlijk en zakelijk bekend met het werken en leven in een volledig nieuwe omgeving”, bevestigen Jalvingh en Hitzert. Zij weten beiden dat het opbouwen van een band met zakelijke contacten heel belangrijk is, voordat je überhaupt kunt zakendoen. “Daarom zorgen we ervoor dat onze studenten ook hun soft skills, zoals communicatievaardigheden en interculturele sensitiviteit, volop ontwikkelen.” De aanwezigheid van meerdere nationaliteiten binnen de academie werkt daarin heel goed. “Niet alleen studenten, ook docenten nemen deel aan uitwisselingsprogramma’s, waardoor ook ons team zeer divers is”, bevestigt Jalvingh.

Exportcluster Friesland De noodzaak van het bestaan van de academie en haar opleidingen wordt bevestigd door zowel de Friese als Drentse overheid: “Die stimuleren internationale handel volop”, weten beide heren. Provincie Fryslân steunt dan ook volop de samenwerking die NHL Stenden Hogeschool is aangegaan met het WTC, in de stichting International Trade Support. Deze stichting richt zich op het bevorderen van internationale activiteiten door - in eerste instantie - Friese bedrijven. Daarnaast is NHL Stenden Hogeschool, via onze academie, aangesloten bij het Exportcluster Friesland, voortgekomen uit het Innovatiepact Fryslân. Daarin zitten naast NHL Stenden Hogeschool ook Oranjewoud Export Academy, WTC Leeuwarden en Ynbusiness. “Friesland is minder actief op het gebied van

Harjan Jalvingh en Harm Douwe Hitzert

internationale handel dan andere provincies, wij dragen samen met onze partners een steentje bij om meer bedrijven internationaal actief te laten zijn.”

Export Carrousel Eén van de manieren om dat vanuit de academie te doen, is studenten internationale vraagstukken te laten beantwoorden door middel van onderzoek: de Export Carrousel. Jalvingh legt uit: “We koppelen groepjes studenten aan bedrijven met een exportambitie of andere vraag op het gebied van internationaal ondernemen.” Ook via Ynbusiness komen ondernemers bij NHL Stenden Hogeschool terecht. Onder leiding van docenten buigen studenten zich twintig weken lang over een zakelijk vraagstuk. Coördinator Hitzert: “De Carrousel omvat diverse bijeenkomsten en

contactmomenten tijdens een periode van twintig weken. Van de eindbijeenkomst maken we een heel spektakel: op het Provinciehuis kiest een vakjury, bestaande uit ondernemers, overheid en onderzoek, een studentengroep die de Carrousel als beste gedraaid heeft.” Van de studentengroep belast met zijn onderzoeksvraag, krijgt de betrokken ondernemer niet alleen een quick scan van zijn eigen bedrijf, maar ook een landenanalyse waarin op basis van een aantal factoren wordt bekeken welke landen passen bij de dienst of het product van die ondernemer. Hitzert: “Vervolgens maken de studenten een projectplan: wat komt er kijken bij het plannen van een dergelijk project. Gevolgd door een onderzoeksplan: een gedetailleerde opzet

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

van het onderzoek zelf, om uiteindelijk tot een gedegen en passend advies voor de ondernemer te komen.” Het is vervolgens aan de ondernemer zelf om werk te maken van het advies. “Soms past het heel goed bij wat de ondernemer zelf al in gedachten had, in alle gevallen bevat het advies veel bruikbare informatie waar de ondernemer zijn voordeel mee kan doen.” De dynamiek tussen de ondernemer en studenten leidt tot mooie samenwerkingen waar beide partijen veel van leren. Jalvingh besluit: “Het werkt: we vinden elkaar.”

Aanmelden voor de Export Carrousel? Ondernemers kunnen contact openen met coördinator Hitzert, via e-mail: harm.douwe.hitzert@nhlstenden.com

OF 2019-07

www.scholma.nl

www.veeew.com

van Scholma De Veeew App brengt de wereld van DRUKWERK op een perfecte manier samen met de digitale wereld • geeft extra beleving aan brochures • geeft een gezicht aan statische informatie • geeft registratie van bezoekersgedrag

Download de

app en scan deze pagina

Veeew biedt extra mogelijkheden voor uw marketing en communicatie Zie www.veeew.com of bel 050-3013636 en vraag naar de mogelijkheden

De gekozen handicap Niemand kiest ervoor om vrijwillig een geestelijke of lichamelijke handicap te hebben. Toch is er óók zoiets als een gekozen handicap en dat is er eentje die we zelf creëren. In de neuro-wetenschap heet dit een ‘elected dissability’. Ik leg dat graag even uit. Persoonlijke groei doormaken kun je vergelijken met een wandeling door een onbekend, maar wonderschoon berglandschap. Overal kom je onverwachte dingen tegen. Van moeilijke beklimmingen tot stukjes relaxte afdaling en van donkere bossen, tot open plekken met heldere vergezichten. In ons leven en dus ook in onze carrière gaan we door een landschap vol vaardigheden die we nog moeten leren. Bekende groeiremmers daarbij zijn de stemmetjes in ons hoofd: “ja, maar”… of “dat kan ik niet”, of: “dat lukt me nooit.” In het huidige schoolsysteem staat daar

‘gelukkig’ de leraar die de kinderen dan helpt met allerlei adviezen en tips. De huidige welwillende, goedbedoelende manager/ teamleider doet hetzelfde, even als ouders voor hun kinderen. Een valkuil is dóór te slaan in die wens om te willen helpen bij iedere hulpvraag. Dán creëren we een handicap. Professor Guy Claxon schrijft en spreekt er confronterend over. Toen ik daar voor het eerst over hoorde, was het alsof ik in de spiegel keek. We hebben de neiging om bij een hulpvraag te willen helpen. Maar hoe dan wel? De taak van de ouder, de leraar, de coach en de manager is om de persoon het vertrouwen te geven en niet de oplossing.

Tijdens de managementtrainingen die ik mag geven laat ik de deelnemers zien hoe die drang om problemen van een ander op te lossen de medewerkers juist een handicap bezorgen, een gekozen handicap. Ik probeer te laten zien wat de jammerlijke effecten daarvan zijn en ik leer ze hoe het anders kan. Want we weten immers heel goed dat de mens tot heel veel in staat is, als het maar écht nodig is. En daarmee kanaliseren we de stemmetjes in ons hoofd tot oplossend vermogen. Albert Jan van Houten

Albert Jan van Houten is senior trainer/ business improver bij Kenneth Smit. www.kennethsmit.com

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Duurzame Doeners In iedere editie spreken we een ondernemer die verduurzamingsstappen zet met zijn bedrijf, met het vizier strak gericht op een fossielvrije bedrijfsvoering. Ditmaal valt de eer te beurt aan Jorn Stroetenga, senior Vastgoedbeheer en Techniek bij zorgorganisatie Patyna. Welke concrete stappen heeft Patyna de afgelopen periode gezet? Patyna heeft voor negen locaties SDE+subsidie aangevraagd, goed voor circa 3400 zonnepanelen. Bovendien stimuleren we medewerkers om thuis duurzame maatregelen te treffen. Zij kunnen binnen ons eigen Zonnepanelenproject een lening afsluiten waar ze tien procent korting over ontvangen. Wij onderzoeken de mogelijkheden om dit project uit te breiden naar algemene duurzame maatregelen, zoals spouwmuurisolatie. Patyna wil dat medewerkers thuis bezig zijn met duurzaamheid, zodat ze die mindset meenemen naar de werkvloer. Verder hebben we in 2018 ons gerenoveerde servicebureau in Sneek opgeleverd. De eerste stap die we hebben gezet, was het verwijderen van de gasaansluiting. Tot slot onderzoeken we de inzet van waterstofketels en slimme accu’s op diverse locaties van Patyna.

Waarom hebben jullie dit gedaan? Patyna hecht veel waarde aan duurzaamheid en ziet het als morele plicht om de uitputting

van de aarde tegen te gaan. Het is niet langer een kwestie van moeten we, maar hoe gaan we het doen? Dit leidt onder meer tot een onderzoek om in 2030 al onze eigen locaties gasloos te maken en all-electric verder te gaan.

Wat heeft het opgeleverd? Zorg verlenen is onze primaire taak. Door duurzame maatregelen te treffen houden we meer geld over dat we direct aan onze zorgfunctie kunnen besteden. Bovendien vinden wij het belangrijk dat onze medewerkers veel meer betrokkenheid krijgen bij het thema duurzaamheid. Ook is ons lidmaatschap bij de Freonen fan Fossylfrij Fryslân een voorbeeld van ons MVO-beleid. Het netwerk bestaat uit een toegankelijke groep enthousiaste mensen. Daarbij maakt het niet uit of je een autobedrijf of zorginstelling bent. Het gedeelde belang is een verbetering van Fryslân en de wereld laten zien dat het kan. In Nederland praten we veel over duurzaamheid, in Fryslân doen we het gewoon!

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Wil je ook fossielvrije stappen zetten met je bedrijf? De Freonen fan Fossylfrij Fryslân helpen je graag verder. Neem contact op met de Helpdesk Fossielvrij MKB via info@freonen. nl. Je ontvangt dan concrete adviezen en begeleiding, passend bij jouw situatie.

O F 2 0 11 99 -- 0075

Verduurzamen loont In de vorige editie van OF stelde Menno Bakker in zijn voorwoord ‘Rijk worden’ de vraag: “Stel, je krijgt van ons 100.000 euro. Waar investeer je dat in? En waarom?” Als je het ons vraagt zou je het moeten investeren in het verduurzamen van je onderneming. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen staat prominent op alle bedrijfswebsites vermeld, maar hoe wordt dit nou ingevuld? MVO Connect begeleidt mkb’ers met een onafhankelijke en pragmatische aanpak bij het invullen en daadwerkelijk realiseren van deze vraagstukken. Zorgen over bijvoorbeeld veranderende wetgeving behoren hiermee tot het verleden. MVO Connect stelt interessante businesscases op, waarmee het rendement op elke investering wordt bewaakt. Immers, verduurzamen is win-win.

Uitstelgedrag en keuzestress Dat een duurzamere onderneming concurrerender is, leidt geen twijfel. Eigenlijk zijn het allemaal open deuren en is duurzaamheid steeds meer een containerbegrip aan het worden. Dat deze

OF 2019-07

markt daarmee ook een wildgroei aan partijen met zich meebrengt is een logisch gevolg, maar maakt het er voor ondernemers niet makkelijker op. De veelheid aan keuzes en de complexiteit rondom regels, fiscale aftrekmogelijkheden en subsidies resulteert in uitstelgedrag is onze ervaring. In de markt van bijvoorbeeld zonnestroominstallaties, waar wachten loonde omdat prijzen de afgelopen jaren sterk daalden, worden ondernemers begrijpelijkerwijs niet echt gestimuleerd om door te pakken. Wij zien echter dat de grootste prijsdalingen er wel uit zijn. Installateurs hebben moeite om voldoende personeel te vinden en de uurlonen stijgen voornamelijk daardoor de komende jaren exponentieel. Dit gaat op korte termijn zichtbaar worden in offertes.

SDE+-subsidieregeling Omdat de provincie Fryslân graag ziet dat onbenutte bedrijfsdaken van zonnepanelen worden voorzien voor duurzaam opgewekte stroom, hebben wij als lid van de werkgroep Fossielvrij MKB van de Freonen fan Fossylfrij Fryslân tijdens de afgelopen voorjaarsronde SDE+-subsidies aangevraagd voor diverse ondernemers in opdracht van de Provincie. Een deel van de ondernemers die na toekenning van de subsidie aangaven nog allerlei vragen te hebben, begeleiden wij richting realisatie. Als het gaat om juiste keuzes maken is het lang niet altijd verstandig te kiezen voor de scherpste offerte. Kwaliteitswaarborgen en normeringen worden een steeds belangrijker onderdeel van de installatie, zodat verzekeraars nadien het bedrijfspand ook nog in dekking willen nemen.

Activiteitenbesluit MVO Connect maakt duurzaamheid inzichtelijk en wijst op verplichtingen en mogelijkheden.

Nieuwsgierig geworden? Bel 058-294 16 48 of mail naar info@mvoconnect.nl

Foto: Harry Blokzijl)

Zo zijn ondernemers met een bepaald energieverbruik door het Activiteitenbesluit wettelijk verplicht maatregelen te nemen dit terug te dringen. Doen ze dit niet, kan er een boete volgen. Wij nemen deze zorg uit handen en helpen ogenschijnlijke ‘bedreigingen’ en complexe materie om te zetten in kansen. Dankzij jarenlange ervaring en een groot netwerk weet MVO Connect altijd de juiste (Friese) partner te vinden om elk project naar tevredenheid te volbrengen.

Tastbare resultaten Voor elke branche gelden specifieke eisen. Het uitzoeken van verplichte maatregelen en passende oplossingen is tijdrovend. En waar te beginnen? Uitbesteding aan MVO Connect verzekert u van de juiste keuzes, die langdurig voordeel opleveren. De kosten zijn overzichtelijk en snel terugverdiend. Als ‘hands-on’ adviesbureau genereren wij geen uitgebreide adviesrapporten, maar tastbare resultaten.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

OF 2019-05

Ingenieursbureau ziet Abraham

50 jaar Boorsma Begin oktober vierde Ingenieursbureau Boorsma het 50-jarig bestaan. Sinds 1969 is het bedrijf met hoofdkantoor in Drachten een stabiele factor in de Nederlandse bouwwereld. OF in gesprek met directeur Jan Wessels over de ontwikkelingen en specialismes van het bedrijf. Hout is goud. Vanuit het oogpunt van duurzaamheid is hout in de bouw bezig aan een opmars. Zolang er maar op een verantwoorde manier bomen worden aangeplant. Ingenieursbureau Boorsma zag halverwege de jaren tachtig al de voordelen van houtskeletbouw en specialiseerde zich sinds die tijd in de bouwmethode. Wessels: “Het is al lang een stabiel onderdeel van onze werkzaamheden, maar de laatste jaren zien we dat architecten, projectontwikkelaars en vastgoedbeheerders in toenemende mate kiezen voor houtskeletbouw. Hout is vanuit het oogpunt van circulariteit beter dan andere bouwmaterialen, want goed herbruikbaar. Maar het kost ook minder energie tijdens de bouw. Zowel de productie van cement voor beton als het maken van kalkzandsteen vraagt veel energie omdat het moet worden verhit. Bij hout hoeft dat niet. Dus ook vanuit dat oogpunt is het beter voor het milieu. Daarnaast leent houtskeletbouw zich uitstekend voor industrialisatie waarbij de werkzaamheden op de bouwplaats tot een minimum worden beperkt. Houtskeletbouw is een van onze specialismen aangezien we er al zo’n 35 jaar mee werken en we aan de wieg stonden van de Vereniging van Houtskeletbouwers. Door al die ervaring zijn we goed op de hoogte van de normen en richtlijnen. Mensen weten ons daarom te vinden.”

Sluisdeur 2.0 Maar Boorsma is meer dan specialist in houtskeletbouw. Het ingenieursbureau

richt zich voornamelijk op de pijlers civiel en bouwtechniek. Boorsma werkt aan alle facetten binnen het ontwerptraject van grond-, weg-, waterbouw- en infrastructurele objecten, kantoren, woningbouw, winkels en appartementencomplexen. De brede inzetbaarheid wordt door klanten gewaardeerd. “Omdat we meerdere disciplines beheersen hoeven klanten niet meerdere bedrijven te benaderen. Bij de plaatsing van een brug bijvoorbeeld pakken we het geotechnische deel aan, kijken we wat voor brugdelen er geplaatst moeten worden, maar weten ook welke bedieningstechniek het best past. Binnen de bouwdiscipline zijn we onze klanten ook op meerdere aspecten van dienst: we geven bouwtechnisch advies, maken bestekken en kostenramingen, verzorgen aanbestedingen en arrangeren het bouwmanagement. Klanten vinden het fijn het hele pakket bij één bedrijf onder te kunnen brengen. Eén aanspreekpunt en geen kans op fouten doordat raakvlakken tussen disciplines goed beheerst worden.” Op het civiele vlak is Boorsma landelijk een bekende speler. Sinds begin dit jaar is Boorsma een door ProRail erkend ingenieursbureau. Dit betekent dat ze inzetbaar zijn voor spoorprojecten. Daarnaast is Boorsma een van de bedrijven die als onderdeel van de raamovereenkomst ingenieursdiensten met Rijkswaterstaat projecten voor de overheid uitvoert. “Zo zijn we door Rijkswaterstaat gevraagd om een

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

houten sluisdeur 2.0 te ontwikkelen. Dat zijn prachtige opdrachten. Om de ambachtelijke houten sluisdeur een nieuw leven te geven in een modern jasje.”

Abraham Begin oktober vierde Boorsma het 50-jarig bestaan. Nadat ingenieur Kees Boorsma het bedrijf in Leeuwarden als eenmanszaak startte, werken er inmiddels ruim vijftig mensen. Het plan is de komende tijd tot ongeveer zestig medewerkers verder te groeien. “Meneer Boorsma is de pensioengerechtigde leeftijd al lang en breed gepasseerd, maar nog steeds erg geïnteresseerd in het bedrijf”, vertelt Wessels. “Hij komt elke week één of twee keer op de koffie. Met onze medewerkers hebben we een mooi feest gehad om het 50-jarig bestaan te vieren. We zijn een aantal dagen weggeweest en hebben onder andere gedineerd en geslapen op het beroemde stoomschip SS Rotterdam. Een prachtige locatie en een mooie manier om ook op een andere manier met collega’s op stap te zijn.“

Jan Wessels Geboren: 14 april 1972 Geboorteplaats: Rijssen Burgerlijke staat: gehuwd, vier kinderen Hobby’s: lezen, tuinieren, duiken

OF 2019-07

Jan Adema van IdFrm

Lichtman met een lichtplan Wanneer Jan Adema zijn werk goed doet, zie je het niet. Als lichtspecialist zorgt hij met louter ledverlichting namelijk voor de juiste sfeer op de juiste plek en brengt hij een stukje natuur van buiten naar binnen. De ondernemer achter IdFrm weet veel te vertellen over het belang van goed licht en brandt meteen los wanneer we hem treffen in Studio HUP in Leeuwarden.

OF 2019-07

Zonlicht “Mijn werk gaat niet om een paar lampjes. We maken scenes, we creëren sfeer. Wanneer we een lichtplan maken, begint dat bij de functionaliteit van de ruimte. In een kantoor wil je een gemoedelijke atmosfeer waar men zich kan concentreren, terwijl je in een vergaderruimte met het licht een kick wilt geven”, begint Jan Adema. “Zonlicht is daarin de basis. We leggen bijvoorbeeld steeds vaker biodynamisch licht aan; we programmeren het kunstlicht zo dat de lichtbron het buitenlicht nabootst. In verzorgingshuizen zorgen we juist voor intelligent licht, het past zich aan op aanwezigheid. Zo zijn er veel meer doelen die we met een goed lichtplan realiseren.”

Draadloos Licht heeft grote invloed op ons leven en op onze prestaties. Goed licht maakt het verschil, en ledverlichting blijkt daarin uitermate geschikt. “Ik zag begin 2000 al de potentie van led. Maar toen stond het nog bekend als ‘koud licht’. Met 1850 Kelvin is led tegenwoordig zelfs warmer dan kaarslicht. Bovendien is het steeds beter dimbaar.” De ondernemer houdt de ontwikkelingen

goed in de gaten. “Draadloze bediening is de toekomst. Vooral wanneer we bij revitalisatie van panden naar led ombouwen, is draadloze bediening een uitkomst. De stroomvoorziening is er, maar vaak kan er installatietechnisch niets aangepast worden om de nieuwe ledverlichting aan te leggen.”

Borrelstand Dat we elkaar bij Studio HUP treffen is geen toeval. Adema werkt hier samen met ontwerpers Erik Reitsma en Sven de Leeuw. De maten (ze zijn een maatschap, red.) hebben mooie projecten in de regio op hun naam staan. De uitbreiding van Grand Café de Dikke van Dale in Leeuwarden en Bakkerij Boonstra in Heerenveen springt in het oog; prachtige voorbeelden waarin functie en vorm samenkomen. “Het personeel achter de bar moet zien wat zij doen, maar de gasten willen sfeer. Dat vraagt om een gedegen lichtplan. Verder passen we in de horeca veel adaptief licht toe, zodat men kan schakelen tussen dinerstand, borrelstand en het-is-tijdom-te-gaan-stand. Die verfijnde techniek, dat vind ik het mooiste van het vak. Daarmee kunnen we alles realiseren wat maar met licht te maken heeft.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Jan Adema Functie: Directeur Hobby’s: Voetbal, voorzitter Leeuwarder Zwaluwen Lijfspreuk: Wacht niet op een goede dag, maak er zelf een!

OF 2019-07

Afgelopen zomer bezocht Femke Buma, eigenares van schoonheidssalon La Femme Sneek, West Timor. Met haar bedrijf ondersteunt ze de stichting Talitha Cumi, die zich inzet voor arme weeskinderen op het eiland. Onder de indruk en vol inspiratie keerde ze terug.

La Femme Sneek op West Timor

â&#x20AC;&#x2DC;De gastvrijheid, vriendelijkheid en vrijgevigheid van de Timorezen is grenzeloosâ&#x20AC;&#x2122; 56

OF 2019-07

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Hoe ben je precies op West Timor verzeild geraakt?

herenslippers), maar ze namen mijn geld niet aan,

van het weeshuis Kayape. Keurig zaten ze op

“Een goede vriend van mij bezocht in 2018 zijn

het was een gift. Toen besloot ik een paar slippers

mijn komst te wachten en waren muisstil toen ik

geboorte-eiland NTT Timor-Kupang op West

voor mijn nichtje te kopen. Maar ook deze mocht

mijn glanzende make-up doosjes, potjes en witte

Timor. Hij schrok enorm van de diepe armoede,

ik beslist niet betalen, ik kreeg ze mee als cadeau!

washandjes op de houten tafel uitstalde… Op

waar met name weeskinderen erg onder lijden. Hij

Bij een andere familie kreeg ik een zelfgemaakte

de achtergrond hoorde ik de oohhh en aahhh…

riep de stichting Talitha Cumi in het leven om deze

jurk en rok cadeau. Achteraf bleek dat ze hiervoor

geluiden. Er is geen badkamer met spiegels in het

kinderen te helpen. Zijn verhalen raakten mij, en al

een maandsalaris hadden uitgegeven. Ook werden

weeshuis, ook doen ze amper iets aan persoonlijke

snel besloot ik een deel van mijn omzet aan Talitha

gratis toetjes in restaurants aangeboden en kreeg

verzorging, zo wassen ze zich in de rivier. De

Cumi te schenken. Afgelopen zomer bezocht

ik zomaar een upgrade van mijn hotelkamer. Echt

meisjes gingen aan de slag met het reinigen van

ik de 3 projecten die de stichting momenteel

heel bijzonder.”

hun gezicht, en schrokken toen ze zagen hoe

ondersteunt. Allemaal kleinschalige projecten,

bruin het witte washandje werd. Daarna brachten

zoals het realiseren van een waterput voor schoon

Wat heeft het meeste indruk op je gemaakt?

ze zelf een scrub en een gezichtsmasker aan. Ze

drinkwater. We werken nauw samen met het Leger

“De armoede. Ongeveer de helft van de gezinnen

voelden steeds aan hun gezicht hoe lekker zacht

des Heils kerkje ter plekke, zij houden alle uitgaven

moet rondkomen van € 40 per maand, of zelfs

het aanvoelde. Het deed hen goed om even totaal

voor ons nauwkeurig bij. Elke cent komt op de plek

nog minder. De mensen wonen dan ook heel

iets anders te doen en iets nieuws te leren, hun

waar het nodig is!”

eenvoudig, in heel kleine huisjes of hutjes. Zo

gezichten straalden!”

kwam ik bij een gezin over de vloer met 9 kinderen. Wat viel je het meest op tijdens je bezoek?

Ze sliepen met zijn allen op de grond in dezelfde

Heb je inspiratie opgedaan voor je bedrijf?

“De grenzeloze gastvrijheid, vriendelijkheid en

ruimte (16 m2), en aten en leefden daar ook. Hun

“Op West Timor ontdekte ik sandelhout. De

vrijgevigheid van de Timorezen. Ze waarderen

eten bestond uit rijst, mais en een beetje groente.

sandelhoutolie van Timor is van de beste kwaliteit

het enorm dat je als buitenlander hun land

Drinkwater halen ze uit de put, dit moet eerst

die er bestaat en is de meest zachte olie voor je

bezoekt. Dat uiten ze mede door je van alles te

gekookt worden voordat ze het kunnen drinken, en

huid. De olie heeft bovendien vele waardevolle en

geven, terwijl ze zelf zo weinig hebben. Zo werd

zelfs dan is het nog schadelijk voor de gezondheid,

geneeskrachtige eigenschappen, zo wordt het veel

ik uitgenodigd bij iemand thuis. De muur hing vol

vanwege het veel te hoge calciumgehalte.”

toegepast in de huidverzorging en aromatherapie.

met schoenen; de woonkamer diende ook gelijk als

Ik zie absoluut kansen om dit product, en mogelijk

schoenenwinkel! Ik wilde een paar slippers kopen

Wat is het leukste wat je hebt meegemaakt?

andere waardevolle natuurlijke producten uit West

(mijn maat 41 bestond niet, dan maar een paar

De beautyworkshop die ik gaf aan de 32 meisjes

Timor, in Nederland in de markt te zetten.”

OF 2019-07

De stichting Talitha Cumi steunt momenteel 3 projecten op West Timor. De stichting geeft financiële steun voor scholing aan 50 arme kinderen die opgevangen worden door het Leger des Heils kerkje. Daarnaast ondersteunt de stichting het weeshuis KAYAPE met bijdragen voor onderwijs, onderdak en voedsel, en de bouw van een waterput die voor (schoon) drinkwater moet gaan zorgen. Lezers van OF die dit willen steunen kunnen dat doen met een donatie op: NL31 INGB 0009 3812 05. www.stichtingtalithacumi.nl www.lafemmesneek.nl

Femke Buma Eigenaar La Femme et ‘l Homme Beauty & Wellness, de schoonheidssalon voor vrouwen én mannen Geboren: Tersoal Burgerlijke staat: single Hobby’s: dansen, zingen, verblijven in de natuur en afspreken met familie en vrienden Levensmotto: Volg je hart

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

O F 2 0 11 99 -- 0075

Lustrum voor Fûns Skjinne Fryske Enerzjy Het is in Friese energiekringen en ver daarbuiten inmiddels een fenomeen: het jaarfeest van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE). Eind september vond dit plaats op een bijzondere locatie: het Koepeltheater, bij Leeuwarders beter bekend als de Koepelkerk. Een bijzondere locatie voor een bijzonder evenement, want het Friese energiefonds vierde er direct ook het lustrum. Dat feestje werd gevierd met theoloog, predikant en schrijver Ad van Nieuwpoort. Van Nieuwpoort werd een gezicht van de zogenoemde Amsterdamse School, een gezelschap theologen dat pleit voor een onhistorische lezing van de bijbel. De bijbel schrijft niet voor wat je wel of niet moet doen, zo stelt deze groep. Het is een verzameling tijdloze verhalen die gaan over de vraag wat een mens nodig heeft om mens te worden. ‘Wanneer je de bijbel leest als fictie, en niet zozeer als een boek dat ons de waarheid vertelt, krijgen de teksten veel meer ruimte om hun verhaal te doen’, zegt Van Nieuwpoort en daarmee is hij dus een believer in storytelling. De jaarlijkse koperen oliekan, de publiekstrofee voor het meest interessante schone energie-project van Fryslân (waar het FSFE in investeert) ging voor 2018 naar de Buurtmolen Herbaijum; een mooi voorbeeld van hoe een dorp gezamenlijk groene stroom weet te regelen in eigen dorp. Voor wie het nog niet wist: het FSFE is opgericht met zoals men zelf op de website zegt ‘als primaire doelstelling een bijdrage te leveren aan de

duurzaamheidsambitie van de provincie Fryslân’. Het FSFE doet dit door het ter beschikking stellen van financiële middelen aan projecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing. Deze projecten moeten een aantoonbare bijdrage leveren aan de energie transitie in de provincie Fryslân.

OF 2019-07

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Op vrijdag 18 oktober vond de feestelijke opening plaats van het nieuwe pand van Alfa Accountants en Adviseurs aan de Lijnbaan in Leeuwarden. Het kantoor geldt als een van de meest duurzame kantoorgebouwen in Nederland en bouwbedrijf Jorritsma uit Bolsward mocht de uitvoering voor haar rekening nemen. De opening werd verricht door burgemeester Sybrand Buma en OF was er natuurlijk bij om van deze gebeurtenis een aantal leuke plaatjes te schieten.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-07

Hard to find, easy to love Dekemawei 9, Weidum 058-251 9888 | www.weidumerhout.nl

058 - 295 4800 info@parsec.nl www.parsec.nl

We bieden een uitgebreid assortiment voor elke wens en elke situatie. >> Slagbomen >> Schuifpoort automatiseringen >> Draaipoort automatiseringen >> Toegangscontrole >> Cameraâ&#x20AC;&#x2122;s >> Intercom systemen (ook via gsm netwerk)

058 - 750 3340 info@peresa.nl www.peresa.nl

>> Detectielussen >> Schuifpoorten >> Draaipoorten >> Hekwerk >> Onderdelen >> Gsm openers

Kijk naar elkaar om

De invloed van positief leiderschap op prestaties in bedrijven Stel dat je 45 jaar mag werken, gemiddeld 46 weken per jaar, dan kom je uit op 82.800 uren werk. En dat is domweg te veel tijd om met tegenzin te moeten besteden. Het is dus belangrijk dat je je goed voelt bij je werk. Er is behoefte aan werkgeluk. De afgelopen tijd verzorgde ik met mijn collega leiderschapstrainingen voor een grote organisatie. Op een van de trainingsdagen besteedden we aandacht aan de samenhang tussen positief leiderschap, energie en prestaties. Want wat blijkt

uit steeds meer onderzoeken? De vaak heersende overtuiging ‘door hard werken word ik succesvoller en als ik succesvoller ben, word ik gelukkiger’ slaat de plank volledig mis. Eigenlijk werkt het precies andersom. Juist de werknemers die een bepaald niveau van geluk ervaren, zijn succesvoller en leveren betere prestaties. Ze zijn creatiever, meer betrokken en meer dan gemiddeld geëngageerd. Er ontstaat een positieve energie. En energie kunnen we beschouwen als de oorzaak van alle veranderingen, zo ook in bedrijven. Maar hoe creëer je zo’n vibe als directeur of manager? En is dat niet erg soft? Juist niet. Positief leiderschap maakt het verschil. Door die stijl van leidinggeven ervaren medewerkers meer werkgeluk en leveren ze betere prestaties. Anders gezegd, we zien teamprestaties toenemen en resultaten verbeteren. Hoe je dat in praktijk brengt? In ieder geval door collega’s zich te laten ontwikkelen, ze meer autonomie te geven en te zorgen voor zingeving. Zodat mensen wéten waarom ze de dingen doen, die ze doen. Positieve leiders motiveren hun collega’s om bij te dragen en

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

initiatief te nemen. Ze staan in verbinding met hun medewerkers; hun relatie is gebaseerd op vertrouwen, openheid en transparantie. De medewerkers voelen dat er om hen gegeven wordt. Positief leiderschap geeft ruimte voor eigen ontwikkeling en is vergelijkbaar met het beklimmen van een klimwand. Medewerkers dúrven, omdat ze weten dat ze worden opgevangen als ze vallen (lees: een fout maken). Positief leiderschap kenmerkt zich door het uiten van vreugde, dankbaarheid, belangstelling, trots, vermaak, bewondering en inspiratie. Let wel, een positieve leider laat heus geen onduidelijkheden bestaan als de prestaties achterblijven. Maar het uitspreken van de minder positieve zaken wordt niet uitgesteld tot het jaarlijkse functioneringsgesprek. Nee, in dat gesprek wordt vooral gekeken naar wat goed gaat en welke rol de leidinggevende kan spelen om de prestaties naar een nog hoger niveau te helpen. Werkgeluk creëren? Kijk naar elkaar om! www.enbeter.nl www.linkedin.com/in/b2beat/

OF 2019-07

Koploper Meijer en aanjager Metz in gesprek

â&#x20AC;&#x2DC; Duurzame energie is gewoon een goed businessplanâ&#x20AC;&#x2122;

OF 2019-07

Johan Meijer en Andries Metz

Met dochterbedrijf Vriezon verovert P. de Vries Installatietechnieken uit Leeuwarden de duurzame energiemarkt. Aan het roer ervan staat de ervaren directeur Johan Meijer: “Ons bedrijf bestaat al negentig jaar. We zijn koploper op het gebied van duurzame energie en zijn van plan dat te blijven.” Reden voor Andries Metz, aanjager Energie bij Vereniging Circulair Friesland (VCF), om ons uit te nodigen met hem en Meijer – trouw lid van VCF - in gesprek te gaan. Het duurzame avontuur van P. de Vries Installatietechnieken begon vijftien jaar geleden in De Vegelinbuurt in Leeuwarden. “Wij werden gevraagd om in de nieuwbouwwoningen daar gasloze verwarming te plaatsen”, vertelt Meijer. Leverancier Itho draaide op dat moment pilots met warmtepompen. “Zij hadden een groot project in Zetten. Ik heb een bus geregeld en we zijn er samen met de gemeente en woningcorporatie naartoe gegaan: kijken hoe het werkt.” En het werkte. Dus in de Vegelinbuurt kregen de nieuwbouwwoningen elk een individuele warmtepomp. “We zijn nu bezig ze te vervangen door nieuwe: de techniek is in de tussentijd erg veranderd.”

‘We verkopen licht, geen LED’ Ook de LED-verlichting die P. de Vries Installatietechnieken al jaren plaatst, wordt langzamerhand vervangen door nieuwe exemplaren. “Eigenlijk wil ik geen LED verkopen, maar licht”, zegt Meijer. “Wij maken zelf armaturen en spots en leveren klanten verlichting op maat. Maar ik wil straks tegen klanten zeggen: je koopt licht van mij, en ik zorg ervoor dat het duurzaam is. Of dat nu LED is of over tien jaar iets anders: ik zorg ervoor. En ik vervang de materialen als het nodig is.” Aanjager Andries Metz hoort het enthousiast aan: “Dat hoor je geen enkel installatiebedrijf zeggen: ik verkoop licht. Ontwerp je die armaturen zo dat je ze ook weer uit elkaar kunt halen?” Meijer antwoordt bevestigend. “En we zoeken voortdurend naar nieuwe technieken. De daken van boeren bijvoorbeeld, worden kleine energiecentrales die licht en warmte opwekken en dat meteen gebruiken.”

Passie en kennisdeling Meijer verheugt zich er zichtbaar op, Metz eveneens. Hij is naast aanjager ook adviseur Energietransitie bij adviesbureau Ekwadraat. “Ik begeleid

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

gemeenten in de warmtetransitie, het ontwikkelen van duurzaamheidsvisies voor vastgoedontwikkelingen en energie-innovaties op de Afsluitdijk.” Van oorsprong is Metz Amelander: “Vanuit die hoedanigheid ben ik ook bestuurslid bij de Amelander Energie Coöperatie.” Samenwerking en kennisdeling is voor de aanjager ontzettend belangrijk: het leggen van verbindingen tussen partijen die elkaar

Circulair ijsje van De Jong De Jong’s IJs in Gorredijk maakt ijsjes voor supermarktketens in binnen- en buitenland en wil de duurzaamste ijsmakerij van Nederland worden. Het nieuwste project: een écht circulair ijsje maken. Eigenaar Romke de Jong: “We werken samen met een regionale supermarkt. Van fruit dat bij hen niet verkocht is, kunnen wij fruitijsjes maken. Bovendien willen we onze eigen afvalstromen als grondstof gaan gebruiken voor veevoer.” De Jong maakt ijsjes met lokale en biologische ingrediënten. “Wij betalen boeren - onze ketenpartners - dertig procent extra bovenop de melkprijs, zodat zij kunnen investeren in een gezond, duurzaam bedrijf.” Ook telers van bijvoorbeeld aardbeien en bessen, voor de smaakjes in de ijsjes, vormen duurzame partners. “Ons verhaal klopt en slaat aan. Steeds meer klanten zijn bereid iets meer te betalen voor eerlijke producten.” Dat zorgt er ook voor dat het familiebedrijf snel groeit. “We hebben een visie over hoe groot we willen worden en welke duurzame maatregelen daarbij horen. We willen onder andere ons proceswater anders verhitten, wellicht elektrisch. Mijn tip voor ondernemers is: verzamel mensen om je heen die je met dit soort zaken kunnen helpen, verduurzamen kun je niet alleen.”

OF 2019-07

Al ruim 100 jaar de veelzijdige aannemer uit Eastermar...

Grote Hornstweg 19-D, 9261 VW Eastermar telefoon: 0512 - 47 13 00 www.bouwbedrijfswart.nl swart@bouwbedrijfswart.nl

HET TWIN DATACENTER VAN DCF

De veiligste optie voor het hart van uw ICT omgeving

DataCenter Fryslan Franรงois Haverschmidtwei 3 8914 BC Leeuwarden

T +31 58 844 49 99 F +31 58 844 49 95 E info@dcf.nl

Energierijke koplopers Directeuren Harm Beerda van Koninklijke Oosterhof Holman en Douwe Faber van Ekwadraat zijn gezamenlijk eigenaar van het nieuwe Energie Kenniscentrum Leeuwarden, op het terrein van de Energiecampus. De locatie wordt door beiden gezien als het startpunt van samenwerken aan de energietransitie.

Ekwadraat: de speedboot Adviesbureau Ekwadraat is gespecialiseerd in transitiemanagement, het verduurzamen van de gebouwde omgeving en duurzame energie. Faber: “Wij bedenken nieuwe duurzame businessmodellen en zoeken daar geschikte partners bij.” Zo onderzoekt Ekwadraat samen met RWS Bunk de mogelijkheden van het vergisten van bermgras om er potgrond van te maken. “Potgrond wordt grotendeels gemaakt van veen. Het afgraven van veen veroorzaakt veel CO2-uitstoot én methaanuitstoot. Ook het rottingsproces van gemaaid bermgras levert veel uitstoot op.” Na volop getest te hebben zijn een aantal locaties – ook Friese – klaar voor de start. “Het gemaaide bermgras wordt ingekuild, in een vergister wordt het gemengd met water, vervolgens wordt dat water weer onttrokken, samen met het vocht dat nog in het gras zat. Van het droge product worden pallets gemaakt, deze gaan naar de potgrondindustrie en biologische tuinbouw.” Faber vergelijkt kleine speler Ekwadraat – hoewel sterk gegroeid de laatste jaren – met een speedboot die de ‘mammoettankers’, grote bedrijven, aanspoort om van koers te veranderen. “We kunnen het niet alleen en we hebben een stroomversnelling nodig. Met dit soort projecten en de interactie en kennisdeling in het Energie Kenniscentrum Leeuwarden maken we écht vaart.”

Oosterhof Holman maakt de weg vrij kunnen helpen bij de energietransitie is zijn dagelijks werk. Meijer: “Ik doe ook niet anders: ik heb geen concurrenten meer, we zijn allemaal collega’s. Wij willen een mooie planeet achterlaten en daar kunnen we ons vanuit de installatietechniek voor inzetten, met onder andere warmtepompen, zonnepanelen, infraroodpanelen en verlichting. Adviseren daarover doen we kosteloos: wij willen echt wat teruggeven aan de wereld.” Metz: “De passie die ik zie bij Meijer, zie ik bij alle leden van Circulair Friesland. Het is een club mensen met dezelfde ideeën. We krijgen energie van elkaar én van samenwerking.”

Omzetverdubbeling Bovendien is je specialiseren in duurzame energie een goed businessplan: de omzet van P. de Vries Installatietechnieken is de laatste paar jaar verdubbeld. “Met Vriezon gaan we daarom op deze manier verder”, aldus Meijer. De vele pilots die Vriezon momenteel doet, zijn niet zonder reden: “Wij willen garanties kunnen geven. Als ik mijn klanten vertel dat ik hen tot in lengte van dagen van duurzame verlichting en warmte voorzie, moet ik dat waarmaken.” Het werkt: de klanten komen vanzelf. “Verduurzaming staat hoog op de agenda’s van overheden

Koninklijke Oosterhof Holman is een duurzame totaaloplosser van infrastructurele vraagstukken. Directeur Beerda toonde recent nog aan dat circulaire wegenbouw gewoon kán. “Op het terrein van onze Energiecampus ligt een circulaire weg. Met de komst van de Haak om Leeuwarden werden de wegen Deinum-Marsum en Marsum-Leeuwarden overbodig. Ik heb de provincie aangesproken en gevraagd: mag ik die hebben?” De wegenbouwer brak de beide wegen op en gebruikte ze nog geen twee kilometer verderop opnieuw. “Staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat vroeg toen ze hier was: hoe hebben jullie dit mogelijk gemaakt? Ik vertelde haar dat wij, omdat het om eigen wegen gaat, niet vastzaten aan regelgeving voor openbare wegen. Als de overheid belemmeringen zou wegnemen, zou de circulaire wegenbouw een stuk verder zijn. Het frustreert mij dat we in dit land vooral zeggen ‘ja, maar…’, terwijl het wél kan.” Beerda’s missie is het overdragen van kennis over verduurzaming en het versnellen van circulaire innovaties. “Dat is een keiharde must: we kunnen zo niet doorgaan.”

en bijvoorbeeld woningcorporaties. Daar liggen echt kansen voor installateurs”, weet Metz. Van Meijer mogen de overheden wel wat beter meewerken: om écht te innoveren is het nodig van de gebaande paden af te kunnen wijken. “Wij weten wat de klant wil. Wij willen daar een antwoord op geven en niet afwachten wat de markt doet en mag.” Metz erkent dat er meer kennis nodig is bij overheden. “Innovatie moet vanuit de markt komen, maar er moet wel langetermijnperspectief geboden worden door weten regelgevers. Dan bied je de markt ruimte om te innoveren, en daarvoor moet je weten wat er speelt.” Daar komt

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

weer de rol van de aanjager om de hoek: mensen bij elkaar aan tafel zetten, net als vanochtend. De heren spreken af elkaar snel weer te ontmoeten. Meijer tegen Metz: “En je moet echt eens even praten met…”

Ook ondernemer in duurzame energie? Of benieuwd wat duurzame energie voor jouw bedrijf kan betekenen? Deel je kennis, of zoek de samenwerking op. Kijk voor meer informatie op www.circulairfriesland.frl

OF 2019-07

Veilige wachtwoorden en tweefactor authenticatie Steeds meer zaken worden online afgehandeld. Hierdoor heb je met veel verschillende wachtwoorden te maken. Het wordt steeds lastiger om nog een goed en veilig wachtwoord te verzinnen. Er wordt vaak niet de moeite genomen om een nieuw en uniek wachtwoord te maken. Maar stel je eens voor wat de gevolgen kunnen zijn van de keuze voor een eenvoudig wachtwoord. Zeker als het wachtwoord wordt gebruikt voor meerdere accounts. Je persoonlijke gegevens zijn belangrijk en het is zeker niet de bedoeling dat deze worden gestolen of op een andere wijze worden misbruikt. Gelukkig zie je tegenwoordig dat websites een verplichting inbouwen om wachtwoorden sterker te maken. Zo verplichten ze je tot het gebruik van een speciaal teken, hoofdletters en cijfers.

digitale kluis waarin al je wachtwoorden worden aangemaakt en bewaard. De wachtwoorden zijn veilig opgeslagen en je hoeft niet stil te staan welk wachtwoord bij welk account hoort.

Je wachtwoord veilig opslaan

Wil je toch zelf een wachtwoord verzinnen?

Mocht je het lastig vinden een wachtwoord te onthouden? Of vind je het lastig iedere keer een nieuw wachtwoord te moeten verzinnen? Denk dan eens aan het gebruik van een programma waarmee je wachtwoorden kan beheren en aanmaken. Het is een soort

OF 2019-05

Gebruik een wachtzin in plaats van een wachtwoord. Bijvoorbeeld: ICT is Een Mooi Vak. Voeg daar nog wat speciale tekens en cijfers aan toe en je hebt een wachtzin die vele malen lastiger te hacken is dan een wachtwoord.

Verificatie middels twee factor authenticatie Steeds vaker wordt er ook gebruik gemaakt van het zogeheten twee factor authenticatie (2FA). Je logt in met je gebruikersnaam en wachtwoord. Hierna volgt er een tweede factor. Dit kan in de vorm van een code die je ontvangt per sms, een vingerafdruk, of een melding die je ontvangt in een speciale twee factor authenticatie app. Er zijn verschillende partijen die hiervoor oplossingen bieden. Hulp of advies nodig? Mocht je vragen hebben met betrekking tot het gebruik van veilige wachtwoorden? Of gebruik je al veilige wachtwoorden en wil je een extra factor inbouwen? Neem dan gerust contact op. Ook op het gebied van andere security- en/of privacyvraagstukken denken wij graag met je mee. Stefan Ooms Eigenaar Office IT

Bedrijf (ver)kopen? MARKTLINK.NL MARKTLINK.NL

KENNIS IS KUNNEN KENNIS IS KUNNEN

IJZERSTERK VOOR UW BEDRIJF

BEVESTIGINGEN BEVESTIGINGEN

VEILIGHEID VEILIGHEID

GEREEDSCHAPPEN GEREEDSCHAPPEN

POSTBOXEN POSTBOXEN

GROENVOORZIENING GROENVOORZIENING

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl