Ondernemend Friesland editie 5 september 2015 by OF BV

ZES VROUWELIJKE ONDERNEMERS OVER ONDERNEMERSCHAP OP ONTDEKKINGSREIS IN LONDON HET SUCCESVOLLE DENKEN EN DOEN VAN W2N ENGINEERS

Or-Quest detacheert hoger opgeleiden in de bouwsector

‘Wij zoeken het goud in de markt’ OF 2015 | www.of.nl | 05

SPECIAAL OF DUURZAAM KATERN IN DIT NUMMER

Twee DataCenters Eén glasvezelring Minder risico

DataCenter Fryslan François Haverschmidtwei 3 8914 BC Leeuwarden T +31 58 844 49 99 F +31 58 844 49 95 E info@dcf.nl

ABRATKI KK EE RL S B L I K

Innovatie Oorlogen kosten geld. Ze zijn meestal desastreus voor economieën. En ze kosten veel levens. Sommigen zeggen dat de clean war-methode (oorlog via beeldschermen en afstandsbediening) een stuk gezonder is. Ik denk: het is maar net aan welke kant je staat. Ik had deze zomer een oorlogservaring. Het was tijdens een Nederlandse zomernacht. Aanvankelijk sliep ik heerlijk, maar op driekwart van de nacht werd alles anders. Dwars door mijn vredige slaapproces drong in het duister langzaam het geluid van dreigend gezoem. Mijn half ontwakende brein besefte dat hier het onmiskenbare geluid te horen was van een jager uit het kamp van de Culicidae (steekmuggen). Oorlog! Voor mij betekent dat groot alarm. Want als ik eenmaal half wakker ben, blijf ik wakker. Dan beginnen mijn gedachten te malen, barst ik ineens van de business-ideeën, die ik vervolgens allemaal weer in het duister in mijn smartphone moet tikken, zonder mijn vrouw wakker te maken. Ideeën waarvan ik ‘s nachts de overtuiging heb dat ze me schatrijk gaan maken, waardoor ik van opwinding nóg slechter de slaap kan vatten. Lees ik ze de volgende dag nog eens door, dan vallen ze eigenlijk altijd tegen. Dan had ik in het donker toch elementen over het hoofd gezien. En het resultaat is dat ik een dag lang met brandende ogen en een half verdoofd brein aan het werk mag en dus niet op volle economische capaciteit kan draaien. Kortom: een economische verliespost, zo’n aanval van Culicidae. En dus moet ik wel in gevecht. Voorheen deed ik dat door een zaklampje aan te doen, om vervolgens gewapend met een ‘Linda’ (die ligt klaar, naast het bed van mijn vrouw) minstens een half uur als een idioot door de kamer te sluipen. Hunkerend naar het moment dat ik mijn vijand met een daverende klap tegen het behang kan laten spatten. Ook daar word ik overigens altijd klaarwakker van. Dus nóg een economische verliespost. Ach, oorlog heeft alleen maar verliezers. Daar is nu verandering in gekomen. Innovatie, dames en heren. Dáár moeten we het van hebben. Ik heb het natuurlijk over de uitvinding van de elektronische vliegenmepper. Voor wie vreselijk achter loopt: bij deze mepper gaat het helemaal niet om meppen, maar is het genoeg om de mug een honderdste van een tel aan te raken. “Insecten raken bewusteloos van de schok, maar ze kunnen weer bijkomen tenzij ze op het gaas geroosterd worden”, zoals Wikipedia het fijntjes en zelfs een beetje ISISachtig uitdrukt. Dat proces werkt fantastisch, zo weet ik nu. Die nacht hoefde ik niets anders te doen dan bij het eerste gezoem – nog half in slaap – de mepper van mijn nachtkastje te grijpen en in het donker langzaam heen en weer te bewegen (natuurlijk wel even het ‘aan-knopje’ indrukken). Na enkele seconden zag ik door mijn half geopende ogen ineens een piepklein lichtflitsje, dat gepaard ging met een knetterend geluidje. ‘Nog heel even het knopje indrukken, zodat het insect geroosterd wordt’, dacht ik doezelig. En ja, daar drong eventjes de geur van verbrand vlees door de kamer. Clean war gewonnen. Maar toen sliep ik eigenlijk al weer. Lang leve innovatie. Op naar een productieve dag.

Menno Bakker HOOFDREDACTEUR

Meer lezen of reageren? http://www.facebook.com/menno.bakker.96 of op https://twitter.com/OF_nl VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

O F 2 0 11 55 -- 0045

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

& kwalite iligheid Waar ve samengaan nauw

certificee

VCA ge

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

Kan ik besparen op mijn energierekening?

Ik zoek een betrouwbare installateur die mij volledig kan ontzorgen...

Denkt u na over energiebesparende maatregelen in uw woning? Breman Service Drachten adviseert u gratis en vrijblijvend over uw cv-ketel, isolatiemogelijkheden en toepassing van duurzame technieken als zonnepanelen, waarmee u flink bespaart op uw maandelijkse energielasten. Maak een afspraak voor vrijblijvend advies en een oplossing die het beste aansluit op uw wensen en mogelijkheden! Sluit nu een serviceabonnement voor uw cv-ketel af via onze website (o.v.v. actiecode Smallingerland) en ontvang het eerste jaar 25% korting. U heeft al een basis abonnement voor € 4,99 per maand!

breman.nl/warmteadvies T 0800 - 44 222 44

25% korting in het 1e jaar op uw abonnementskosten

Breman Drachten is werkzaam in de seriematige woningbouw en kleine utiliteitsbouw. Bovendien beschikken wij over een gespecialiseerde afdeling die zicht richt op renovatie- en ketelvervangingsprojecten. Of het nu gaat om luchtbehandeling, brandpreventie, loodgietersinstallaties, sanitaire installaties, centrale verwarmingsinstallaties of gas, water en elektra: Breman Drachten is uw installateur voor advies en uitvoering hiervan. U zult merken dat we bij Breman altijd een stapje harder lopen. Het verschil zit ‘m in kleine dingen, die groots aanvoelen. Benieuwd hoe dat werkt? Neem vrijblijvend contact op.

breman.nl/drachten T 0512 - 51 49 15

AI N R THIOK U E LD

26 10 6 10 15 17 21 24 29 30 35 39 40 42 44

Uitgeverij Ondernemend Friesland BV Hoofdredactie Menno Bakker Bladmanagement Ed Klijnman

Advertentie exploitatie en administratie Ondernemend Friesland BV Tussendiepen 21 9206 AA Drachten Telefoon 0512 366326 André Toering 06 46155747 Gert de Lange 06 10556784 Jos Miedema 06 15262182 Jasper van der Sluis 06-46033589

OF DUURZAAM KATERN

Kort nieuws Zes vrouwelijke ondernemers over ondernemerschap De wet Wijziging Kindregelingen en kinderalimentatie. Heerenveense betrokkenheid Wat zou Steve doen? - column Ate van der Meer Op ontdekkingsreis in Londen De auto van… Ingrid Wiechers Or-Quest detacheert hoger opgeleiden in de bouwsector OF the Record In aantocht: Trendship 2015 Het succesvolle denken en doen van W2N Engineers De Haan Westerhoff plukt vruchten van investeringen Ondernemen in een hangmat - column Bas-Jan 't Jong

COLOFON

48 Kort nieuws 50 Duurzaam (ver)bouwen: ‘We staan aan de vooravond van een energie-revolutie’ 55 Hoe Blue Energy perfect past binnen De Nieuwe Afsluitdijk 57 Afvalbeheer vanaf de telefoon 58 Hoe ASN Installaties helpt met de voorziening van duurzame energie: 'Afwachten heeft geen zin' 60 Innovatieprogramma ‘Fryslân Fernijt IV’: Watertechnologie profiteert fors 62 Column Jan Willem Sietsma: 'Ga fietsen' Cover foto: Jelmer Spijksma, directeur Or-Quest

Redactie NARVIC Inhoudgevers, met: Ingrid van Damme, Atty Marije Horjus, Casper Ferwerda, Henk Dilling, Menno Bakker, Ivo Pakvis

© De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze uitgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

Vormgeving Sprog Drukker Scholma Druk

nieuwsberichten@of.nl ISSN 1383-9314

www.of.nl

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Zakenevent TEL wordt

Business Contact Dagen Noord

Business Contact Dagen Noord (BCDN) is de nieuwe naam voor hét zakenevent van Noord-Nederland. De organisatie heeft ervoor gekozen om TEL (Trade Experience Leeuwarden) te wijzigen in BCDN omdat dit beter aansluit bij de inhoud van de beurs. Ook breidt de beurs zich uit. Volgend jaar kunnen bedrijven en ondernemers niet in één hal, maar in twee hallen zaken doen in het WTC Expo in Leeuwarden. De beurs is op 22 en 23 maart 2016. De opzet van het zakenevent blijft gelijk. Het gaat nog steeds om contacten leggen, netwerken, inspireren, kennis delen en zaken doen voor zowel bedrijven als ondernemers in Noord-Nederland. Daarnaast biedt de beurs een podium om

het contact tussen overheid en bedrijfsleven te stimuleren. Steeds meer gemeenten weten hun weg naar het WTC Expo te vinden. Business Contact Dagen Noord wil overheid en bedrijfsleven meer met elkaar in contact brengen om hun krachten te bundelen. Zeker in deze tijd draait het om samenwerking. `Het aantal bezoekers stijgt ieder jaar´, aldus Beursmanager Hetty Kroes. ´Dit jaar groeide het aantal bezoekers met maar liefst 15%. Een positieve ontwikkeling die we graag voortzetten. Vandaar de uitbreiding naar de tweede hal.´ Ondernemers en bedrijven hebben nog meer ruimte om zich individueel of collectief te presenteren en zo hun onderneming nog prominenter te

kunnen profileren. Naast het Noordelijke bedrijfsleven zet het event bovendien talentvolle ondernemers in de spotlights door middel van de uitreiking van de Leeuwarder ondernemersprijs De HET! Het zakenevent trekt veel managers en bestuurders. Dat maakt de beurs een uitgelezen plek om direct in contact te komen met de juiste personen om persoonlijke afspraken in te plannen en leads te genereren. Maar zakendoen is ook plezier hebben en nieuwe mensen ontmoeten. En dat alles kan tijdens de Business Contact Dagen Noord op een informele, ontspannen en gezellige manier.

DE ALLROUNDERS

De klap was groot en kwam onverwacht voor Taede Anne Holwerda (37) uit Oosternijkerk. In 2013 namen hij en zijn vrouw Jetty (35) het bouwbedrijf over dat door grootvader Harm was opgericht en onder leiding van vader Tjeerd was gegroeid. Maar in mei 2014 komt er plotseling een einde aan het leven van Tjeerd. Taede Anne en Jetty kregen in deze zware tijd hulp van alle kanten, van leveranciers, collega's tot klanten, waardoor ze het familiebedrijf konden voortzetten. Taede Anne werkt al achttien jaar in de zaak en werd in 2010 vennoot. Hij kent de zaak door en door. "Ik houd mij zich bezig met het bouwtechnische deel en het relatiebeheer, Jetty ontfermt zich over de administratie." Bouwbedrijf Holwerda behandelt alle aspecten van bouw, zegt Jetty. "We zijn echte allrounders. Een droomhuis geheel laten bouwen is mogelijk, maar ook verbouw, renovatie en onderhoud.”

OF 2015-05

AKROTRI TK ENLI E U W S

NARVIC PARTNER VAN INNOVATIE-EVENEMENT TRENDSHIP

Communicatiebureau NARVIC, tevens verantwoordelijk voor de redactie van dit magazine, gaat het evenement Trendship 2015, dat op 27 oktober wordt gehouden in Heerenveen, ondersteunen bij de communicatie. Het bureau, dat zich presenteert als ‘bureau op het snijvlak van journalistiek en marketing’ gaat voor Trendship onder andere artikelen, persberichten en korte films produceren. “Het is een eer om voor zo’n evenement te werken”, zegt NARVIC-directeur Menno Bakker. “Trendship weet binnen de tijdspanne van één middag

CEO’s, bestuurders, ondernemers en andere professionals te inspireren en ze daadwerkelijk te motiveren om met innovatie aan de slag te gaan. Het is een bijzonder evenement waar 1.500 mensen kunnen genieten van bijzondere sprekers, doorkijkjes in de toekomst, tal van innovatiegadgets en natuurlijk van netwerken. Het is super om daar als bureau bij betrokken te zijn.“ “Innovatie is goed voor de economie”, stelt Marco van der Voorn, één van de initiatiefnemers van Trendship. “Door te innoveren hou je een open vizier, ontdek je sneller nieuwe wegen.

Waarmee zaken beter, sneller, schoner of efficiënter kunnen. Die innovatie komt voort uit inspiratie en uit kennis delen. Dat is dan ook precies wat we willen bieden. We denken dat NARVIC dat verhaal op een journalistieke en overtuigende manier kan overbrengen.” Trendship 2015 wordt gehouden op 27 oktober, in Sportstad Heerenveen. Er wordt een recordaantal van vijftienhonderd bezoekers verwacht. Het volledige programma wordt in september bekendgemaakt. www.trendship.nl

ON STAGE LAAT VMBOLEERLINGEN KENNISMAKEN MET HUN FAVORIETE BEROEP

Wat wil je later worden in de maatschappij? Om VMBO-leerlingen te helpen met het antwoord op die vraag organiseert Zuidwest Friesland On Stage op 10 november een beroepenfeest in de Sneker Sporthal in Sneek. Naar verwachting 950 VMBO-leerlingen maken kennis met 240 beroepsbeoefenaren. Van verpleegster, politie-agent, kapper, bakker, accountant tot journalist. Van automonteur tot advocaat en van timmerman tot architect. Projectleider Jeanine IJtsma: “Ons motto is: je mag alles worden behalve ongelukkig. Leerlingen maken ook kennis met HBO-gerelateerde beroepen, want wij vinden dat je ook best mag dromen! En wie zegt dat jouw droom onmogelijk is?” Onstaat er een match tussen leerling en beroepsoefenaar dan kunnen leerlingen 26 november tijdens de Doe Dag die op locatie kennismaken met de kneepjes van het vak. Het is de tweede editie van On Stage in Sneek, landelijk bestaat dit fenomeen al acht jaar. Het evenement vindt inmiddels op 12 locaties verspreid over het land plaats. Het Sneker uitzendbureau Jobz-On is sinds dit jaar ambassadeur van Zuidwest Friesland On Stage. Belangstellenden kunnen zich aanmelden via de website www.zuidfrieslandonstage.nl of door contact op te nemen met projectleider Jeanine IJtsma (06 819023300).

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-04

DE KRACHT VAN 140 TEKENS

Mensen verbinden, elkaar inspireren en activeren, kennis delen en vooral ook: samen héél veel lol hebben. Dat zijn de vruchten van allereerste Twittercongres van Nederland dat Marrigt van der Valk (founder van DURF), samen met partners Hans van der Meulen en Maaike Geulen, op 11 juni in Leusden organiseerde. “Volgend jaar doen we het zeker weer”, verzekert ze. Het was haar eerste congres: “Het was keihard werken, maar wat geeft het een kick! En ik heb er ontzettend veel van geleerd.” Met slechts één tweet werd het congres tot leven gebracht: “Via Twitter nodigden wij de sprekers, onder wie Steven van Belleghem, Stephan Fellinger en Herman Couwenbergh, uit voor het congres. Zij reageerden erg positief, en beklonken was het! Een direct bewijs voor de ‘kracht van 140 tekens’.” Uit de 200 aanmeldingen werden 140 deelnemers geloot. Een bewuste keuze, vertelt Marrigt: “Op een congres met honderden mensen loop je deels langs elkaar heen, leg je niet het optimale contact, en ontstaat niet die chemie die we zo graag wilden.” Twitter is springlevend en ondernemers kunnen veel meer uit dit sociale medium halen dan ze vaak beseffen of durven, daarvan is Marrigt overtuigd: “Zelf doe ik al mijn contacten op via Twitter. Koude acquisitie? Voor mij is acquisitie op voorhand al warm. Via Twitter maak ik contact offline en ga ik de verbinding aan.”

Fotografie: @punkmedia

Marrigt van der Valk (@MarrigtvdValk) is founder van DURF en gevestigd in Leeuwarden en Amsterdam, ze adviseert en ondersteunt bedrijven in online branding, marketing en events.

Er wordt momenteel keihard gewerkt aan de inhoud en vormgeving van TEDxFryslân. De laatste hand wordt gelegd aan wat een fantastisch inspirerende en enerverende dag zal worden. Deze dag staat als een huis dankzij de twaalf sprekers die staan te trappelen om hun TedTalk te houden. Over serious gaming, verspillen van voedsel, anders omgaan met onze energievoorziening, een innovatieve manier van vergaderen en nog veel en veel meer. TED staat voor Technology, Entertainment & Design, en verbindt mensen op velerlei gebieden. Werelds

grootste denkers en doeners spreken kort en krachtig in het kader van ‘ideas worth spreading’. En ook Fryslân kent sinds drie jaar een eigen TEDevent. Deze derde Friese editie vindt plaats op donderdag 17 september in de Lawei in Drachten. De sprekers zullen die dag een TEDtalk houden, oftewel spreken over hun passie, hun levensvisie, dat wat hen beweegt en beroert. U luistert naar verhalen over verschillende onderwerpen waar u absoluut door geïnspireerd zult raken. Het centrale thema van deze editie van TEDxFryslân is ‘work hard, play hard’. Geïnteresseerd? Schrijf u kosteloos in via www.tedx.frl. Daar treft u ook alle informatie over TEDxFryslân

SUCCESVERHALEN

Startend onderneemster Desirée Berghout reikt het magazine met succesverhalen van het project Kansrijk Ondernemen uit aan wethouder Maarten Offinga. Elf deelnemers hebben dit project succesvol afgerond. In opdracht van de gemeente heeft communicatiebureau Goede Leest een magazine gemaakt over de deelnemers van 2014 en 2015.

OF 2015-04

SIJPERDAVERHUUR NEEMTWARDENAAR VERWARMINGUIT SCHAGEN OVER Met ingang van 1 juli 2015 heeft Sijperda Verhuur de bedrijfsactiviteiten van Wardenaar Verwarming Schagen B.V. en Wardenaar Verhuur B.V. overgenomen. De medewerkers van Wardenaar gaan mee over en de vestiging zal verder gaan onder de nieuwe naam Sijperda Wardenaar Klimaatbeheer. De bedrijfsactiviteiten van Wardenaar worden vanuit de locatie van Sijperda Verhuur Schagen voortgezet. Sijperda Verhuur (hoofdvestiging: Sneek) is een generieke verhuurder van bouwmachines en is daarnaast gespecialiseerd in steigerbouw, toiletservice, bouwliften, hangbruginstallaties en evenementen. Het bedrijf bestaat dit jaar exact 25 jaar en heeft met de overname nu dertien vestigingen in Noord Nederland.

AKROTRI TK ENLI E U W S

EEN ULTIEM FEESTJE VOOR MANNEN Vuurspuwers, Formule 1-rijder, een wedstrijd kraandrijven, paaldanseressen, stuntwerk, een spetterend muziekprogramma en een complete culinaire beleving: het is een greep uit de ingrediënten voor de tweede editie van de Ultimate’s Men’s Fair in Joure. Het idee van dit speciale mannenfeestje, dat op 15 augustus plaatsvond en zonder winstoogmerk georganiseerd werd, ontstond in de kroeg. Mede-organisator Kees à Nijeholt: “We vonden het tijd worden voor een ander soort evenement, iets wat er nog niet was. Het idee van een evenement wat gericht is op “mannendingen” gaf zoveel creatieve ideeen, dat we besloten het maar echt te organiseren.” De 10.000 bezoekers die het festival bezochten waren overigens niet alleen maar mannen. Kees: “Mannen namen hun vriendinnen en kinderen mee. Het werd een fantastische familiedag, maar het bleef wel een échte mannendag: er ging 10.000 liter bier en 1.000 kilo vlees doorheen.” Voor The Ultimate’s Men’s Fair 2016, is de vriendenclub op zoek naar ondernemers met creatieve ideeën. Kees: “We denken aan ondernemers met expertise op het gebied van wind-en zonneenergie of nieuwe technologieën of met ideeën waar wij helemaal niet aan denken. Elk jaar willen we het feest weer naar een hoger plan tillen, de grenzen verleggen. Dus ondernemers met creatieve, innovatieve of bijzondere ideeën zijn van harte uitgenodigd om te reageren.” Stuur een mail naar Kees à Nijeholt: kees@ultimatemensfair.nl of bel 06 13865893.

IN DE ROOS!

NIEUW BIJ UWERK: HRM DIENSTEN

Wim de Haan van Add Export Import Consultancy uit Tytsjerk schoot in het voorjaar flink in de roos, toen de leden van de Water Alliance tijdens een ledendag overgingen tot een partijtje boogschieten. Ook in de dagelijkse praktijk lijkt De Haan overigens vaak in de roos te schieten. De ondernemer bedient met zijn consultancy een groeiend aantal bedrijven die zaken willen doen in het buitenland.

Uwerk BV uit Grou heeft deze zomer HRM diensten toegevoegd aan haar dienstverlening. “Onze klanten vroegen steeds vaker om ondersteuning op het gebied van arbeidswetgeving, arbeidsconflictbemiddeling en dossieropbouw”, aldus eigenaresse Sjoerdsje Knol. “Per 1 juli is de nieuwe wet Werk en Zekerheid (WWZ) ingegaan. Dat leidde bij een van onze klanten tot specifieke vragen aangaande zijn personeelsbestand. Door adequaat handelen en op tijd in gesprek te gaan met medewerkers is voor de klant ruim 50 duizend euro bespaard en zijn de toekomstperspectieven voor medewerkers beter geworden. Dat is nog eens een win-win situatie.” Naast dit specialisme houdt Uwerk zich bezig met uitzending en payrolling.”

DUURZAAM DOEN LUNCHLEZING

COWLINQ Meer transparantie en inzicht in het hele proces rondom de aan- en verkoop van rundvee. Cowlinq, waarin onder andere de NOM participeert, biedt het. Het is een onafhankelijk digitaal platform waar gebruikers rundvee kunnen kopen en verkopen en waar hen bovenal meer grip op omzet en aanwas wordt geboden. Inmiddels telt Cowlinq circa 100 actieve gebruikers. De initiatiefnemers verwachten dat dit aantal snel zal groeien.

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

ROC Friese Poort Centrum Duurzaam nodigt u graag uit op dinsdag 15 september 2015 voor een Duurzaam Doen lunchlezing over energiebesparingsmogelijkheden met verschillende warmtesystemen in samenwerking met UNETO-VNI en Kenteq. Johan van Putten van Jaga vertelt over energiebesparing, bij elke

watertemperatuur, met de Low-H2O radiatoren van JAGA. Erik Olden van IMI Heimeier gaat in op het goed inregelen van radiatoren en vloerverwarmingsinstallaties. Interesse? Meld u aan voor deze lezing via: www.rocfriesepoort.nl/ aanmeldenlezing15september

OF 2015-05

Zes vrouwelijke ondernemers over ondernemerschap

‘Dat glazen plafond is nu wel uitgemolken’ Het is vroeg in het Westcord Hotel, bij het WTC Expo in Leeuwarden. Maar wie een gesprek met zes ondernemers regelt, moet er vroeg bij zijn. Agenda’s zijn vol, tijd is geld. Aan de uitstekend gevulde ontbijttafel zitten zes ondernemende vrouwen uit heel Friesland. Vrouwen die als manager of ondernemer succes hebben geboekt in hun eigen werkveld. Wat betekent het begrip ‘ondernemen’ voor ze? En hoe zien ze de toekomstkansen? Een gesprek.

OF 2015-05

AO R R TNIDK EE TL A F E L G E S P R E K

Van links naar rechts: Geesje Duursma, Angelique Hulst Burggraaf, Chantal Prins, Hetty Kroes, Sjoerdsje Knol en Anne Schouw

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Angelique Hulst - Burghgraef Directeur/eigenaar Bodyhoop, HealthyApp en FitGirl Geboren 6 augustus 1966 te Berkel en Rodenrijs. Burgerlijke staat Gehuwd. Hobby's Allerlei buitensporten waaronder skiën, paardrijden, hardlopen, bootcamp, Bodyhoopen, Bodybalance, fietsen, golfen etc. en natuurlijk naar mijn voetballende kinderen kijken.

De zes ondernemende vrouwen komen, zoals gezegd, uit alle hoeken van Friesland. Aan tafel zijn geschoven: Chantal Prins van Chantal Prins Image & Styling in Sneek, Geesje Duursma van De Pleats in Burgum, Sjoerdsje Knol van Uitzendbureau Uwerk in Grou, Angelique Hulst van Bodyhoop, Hetty Kroes van het WTC Expo in Leeuwarden en Anne Schouw van Schouw Assurantiën in Harlingen. Een uitermate divers gezelschap, dat de sporen stuk voor stuk flink heeft verdiend. En daarom ook meer dan geschikt voor een goed gesprek met OF.

Sjoerdsje Knol Eigenaar/directeur Uwerk BV Geboren 16 oktober 1976 te Grou. Burgerlijke staat Samenwonend. Hobby's Hardlopen, lezen, wijn kopen.

Wat heeft jullie doen besluiten om het ondernemerschap in te gaan?

Geesje Duursma-Dijkstra Directeur (dga) Restaurant en Partycentrum De Pleats & Duursma Advies BV Geboren 22 september 1972 te Opeinde (sm). Burgerlijke staat Gehuwd, twee kinderen. Hobby's Lezen, fietsen en dammen.

Anne Schouw: Vrijheid! De drang om iets voor jezelf te doen trok me altijd heel erg, het zelf nemen van je beslissingen en in het diepe springen. En dus de onafhankelijkheid die dat met zich meebrengt. Dat bevalt uitstekend en is nog leuker dan ik dacht! Sjoerdsje Knol: Ik wilde het eigenlijk beter doen dan mijn voormalige werkgevers. Ik werkte in de re-integratie en het uitzendvak, maar had steeds het gevoel dat ik door mijn werkgevers beperkt werd in mijn commerciële mogelijkheden. Ik heb daarom snel gekozen voor het zelfstandig ondernemerschap en heb daar tot op heden nog geen dag spijt van. Het is heerlijk om voor mijn klanten bezig te zijn, dat geeft mij energie. Hetty Kroes: Ik sta bij het WTC gewoon op de loonlijst, maar ik verkeer wel in de prettige omstandigheid dat ik er alle vrijheid krijg om ondernemend te zijn.

OF 2015-05

Dat ligt mij uitstekend. Ik wil vrijheid voelen, verantwoordelijkheid nemen en diverse zaken kunnen ondernemen.

En die verantwoordelijkheden, zijn die goed te managen? Geesje Duursma: Waar je niet goed genoeg in bent, of juist te goed, moet je delegeren. Wij hebben daarom bij De Pleats sterk ingezet op het automatiseren. Neem onze boekhouding, die is voor horecabegrippen erg geautomatiseerd. Als alles goed gaat, zijn we binnen tien minuten per dag klaar. Angelique Hulst: Wij maken gebruik van diverse freelancers omdat het in sommige gevallen beter is om de taken uit te besteden. Bij ons is dat bijvoorbeeld Facebook, daar hebben we gewoon iemand voor, die persoon is Bodyhoop op de social media. Dat is echt goud waard.

Hoe zien jullie het klimaat voor vrouwelijke ondernemers in Friesland? Chantal Prins: Ze zijn er genoeg en ze doen prachtige dingen, maar de zichtbaarheid moet veel beter. Mannen staan sneller vooraan, of met de kop op de cover. Daar werk ik aan. Zakenvrouwen die zichzelf beter willen presenteren komen bij mij. Geesje Duursma: Powervrouwen zijn er genoeg, maar als het gaat om bestuursfuncties zijn ze vaak veel te bescheiden, te voorzichtig. Mannen zeggen gelijk ja als ze gevraagd worden voor een bestuur en vrouwen gaan eerst bedenken of ze het wel kunnen.

R O N D E TA FE LG E S P R E K

Hetty Kroes: De verhouding tussen de mannelijke en vrouwelijke ondernemers is twee derde om één derde. Vrouwen kiezen dan ook vaak de wat meer verzorgende beroepen, al merk ik wel een toename van vrouwelijke ondernemers die actief zijn in de advies en consultancybranche, ook in Friesland. En wat het bedrijfsleven betreft: ik denk dat er steeds meer doorgroeimogelijkheden zijn, Het begrip ‘glazen plafond’ (fenomeen waarbij vrouwen met uitzicht op hoge posities door onuitgesproken oorzaken toch niet de absolute top halen, red.) vind ik ondertussen wel wat uitgemolken. Nu GM en Pepsi zelfs vrouwelijke CEO’s hebben, is dat niet meer zo van nu. Een goede zaak natuurlijk. Je merkt overigens ook dat bedrijven minder snel failliet gaan wanneer de verhouding man/vrouw in het management beter verdeeld is.

Hebben vrouwelijke ondernemers ook voordelen ten opzichte van de mannelijke? Anne Schouw: Ik merk dat ik soms gemakkelijker ergens binnenkom, ja. De verzekeringswereld is natuurlijk wel een mannenwereld, maar ik ben eigenlijk nooit zo bezig geweest met het verschil tussen man en vrouw. Ik heb op mijn manier een positie verworven en dat onderscheidt me denk ik van menig ander. Dat ik een vrouw ben, zal me daarbij soms best kunnen helpen. Sjoerdsje Knol: Ik denk dat we wel wat beter zijn in het winnen van vertrouwen, wat dieper ingaan op de situatie, beter luisteren en meedenken. Dat wordt binnen mijn vakgebied ook ontzettend op prijs gesteld en dat helpt de klanten en de medewerkers ook verder. Klaarstaan met een standaardpakket, zonder dat je je echt verdiept hebt in iemands

persoonlijke situatie, doet dat eigenlijk niet. Onze HRM dienstverlening is dan ook steeds meer maatwerk.

Hoe kunnen jullie je ook in toekomst blijven onderscheiden? Angelique Hulst: Voor Bodyhoop heb ik vanaf het begin gekozen voor kwaliteit. We gebruiken voor onze sporthoelahoep het duurste materiaal, maar daarmee ook het beste. Sinds ik ben begonnen, heb ik veel navolging gekregen van prijsjagers die minderwaardige producten leveren. Ik heb me nooit laten verleiden om ook dat pad te bewandelen, want juist door de kwaliteit onderscheid je je van de rest. Deze kwaliteit vind je ook terug in ons afvalprogramma, de workout video’s en onze service. We willen nu eenmaal graag de beste zijn, dat zit in ons DNA. Geesje Duursma: Helemaal mee eens. Waarom zouden mensen bij ons een glas cola van twee euro kopen, terwijl je in de supermarkt een fles voor de helft hebt? Omdat wij iets extra’s bieden, waardoor je graag bij ons binnen komt. Dat maakt ons onderscheidend, net als het feit dat we sterk inzetten op duurzaamheid, het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook dat heeft een mooie toekomst. Als je daaraan blijft vasthouden, behoud je je bestaansrecht. Chantal Prins: Dat is een combinatie van inspelen op kansen in de markt en altijd kwaliteit bieden. Binnensteden lopen leeg, de opkomst van internet zet door en de retail heeft het zwaar, ook in Friesland. Ik train mode retailers om meer kwaliteit in hun dienstverlening te bieden en zo van shoppen een echte beleving te maken. Dat levert hen extra omzet en geeft tevreden klanten. Zo krijg je een echte win-win-situatie.

Chantal Hoevers Prins Directeur/eigenaar Chantal Prins Image & Styling Geboren 24 juli 1970 te Sneek. Burgerlijke staat Gehuwd. Hobby’s Hardlopen, spinning, golf, zeilen, windsurfen en astrologie.

Hetty Kroes Beursmanager, WTC Expo Leeuwarden en Business Contactdagen Geboren 15 januari 1979 te Sneek. Burgerlijke staat Ongehuwd. Hobby's Hardlopen, koken, lezen.

Anne Schouw Directeur/eigenaar, Schouw Assurantien Geboren 24 februari 1968 te Hoorn. Burgerlijke staat Samenwonend. Hobby's Zwemmen, hardlopen, gastronomie.

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

“Arrix heeft ons geholpen onze groei te realiseren” Andries Tacoma directeur Altac, Specialist jacht-, auto- en interieurlakken

Vertrouwt u ook blind op uw ICT? “Altac is in de afgelopen jaren als organisatie flink gegroeid. Met slimme ICT-oplossingen heeft Arrix ons hierbij enorm geholpen. Bij Arrix vinden we betrokkenheid, kennis en kunde op alle fronten. Dat geeft vertrouwen!” ICT-oplossingen moeten uw bedrijfsvoering eenvoudiger, rendabeler, efficiënter en plezieriger maken. Met dit in gedachten werken onze medewerkers iedere dag met veel plezier aan uitdagende projecten. Het resultaat? ICT waar u gemak van heeft en waar u blind op kunt vertrouwen.

Heideanjer 2 | Drachten | 0512 - 543 221 | www.arrix.nl

OO A C RF T'LSIUKSMEPN LE CGI RAOL IESNTE FWREAGNEKN PAODSVTO C A T E N

De wet Wijziging Kindregelingen en kinderalimentatie. Hoe zit dat? Rik en Sophie zijn sinds 2011 gescheiden. De twee uit het huwelijk geboren minderjarige kinderen wonen bij Sophie en gaan 3 dagen per week naar Rik. Rik betaalt aan Sophie voor beide kinderen samen maandelijks een bedrag van € 400,00 aan kinderalimentatie. Rik heeft onlangs van een collega begrepen dat sinds 1 januari 2015 een wetswijziging in werking is getreden waardoor de door hem verschuldigde kinderalimentatie wel eens aanzienlijk naar beneden zou kunnen worden bijgesteld. Rik besluit daarop contact te zoeken met een advocaat om zich hierover nader te laten informeren. Een paar dagen later zit Rik bij de advocaat. Die legt uit dat de wetswijziging waar de collega het over had de Wet hervorming kindregelingen betreft. Deze wet is op 1 januari 2015 in werking getreden. De wetswijziging heeft onder meer tot gevolg, zo vertelt de advocaat, dat de

VOLG OF NU OOK VIA

belastingaftrek levensonderhoud van kinderen is komen te vervallen en dat het maximale bedrag aan kindgebonden budget aanzienlijk hoger is geworden, met name voor alleenstaande ouders. Tevens is de fiscale heffingskorting voor alleenstaande ouders komen te vervallen. Rik wil vervolgens graag van de advocaat weten wat dat voor invloed heeft op de door hem verschuldigde kinderalimentatie. De advocaat legt het uit. Omdat het fiscaal voordeel is komen te vervallen zou dat kunnen betekenen dat de netto draagkracht van Rik is afgenomen. Afhankelijk van het aantal kinderen en hun leeftijd kan dit een paar tientjes tot enkele honderden euro’s per maand schelen. Het toegenomen kindgebonden budget heeft daarnaast invloed op de behoefte van de kinderen. In het rapport Alimentatienormen 2015 dat voor de rechtspraak als leidraad fungeert voor het vaststellen van

. K I J K O P W W W . O F. N L .

de hoogte van de alimentatie, is vastgelegd dat het te ontvangen bedrag aan kindgebonden budget op de behoefte van de kinderen in mindering wordt gebracht. De advocaat legt het uit aan de hand van een voorbeeld. Stel, de gezamenlijke behoefte van de kinderen van Rik en Sophie bedraagt € 500,00 per maand en het recht op kindgebonden budget van Sophie bedraagt € 150,00 per maand, dan is de resterende behoefte van de kinderen maximaal € 350,00 per maand. Is Sophie alleenstaand dan heeft zij, indien haar inkomen niet te hoog is, ook nog eens recht op een aanvullende bijdrage tot een bedrag van maximaal € 254,00 per maand. Heeft Sophie recht op het maximale bedrag, dan daalt de netto behoefte van de kinderen zelfs naar een bedrag van minder dan € 100,00 per maand. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat het bedrag nog lager wordt indien rekening wordt gehouden met de kosten die Rik zelf maandelijks heeft wanneer de kinderen bij hem zijn.

Aan het einde van het gesprek spreekt Rik af dat de advocaat eerst een berekening zal opstellen en dat aan de hand daarvan zal worden bekeken of het zinvol is een voorstel te doen aan Sophie om tot een lagere bijdrage voor de kinderen te komen.

Tjesse Bijlsma Groenewegen Advocaten

OF 2015-05

De jongens van Werff Talent inzetten? Bel! 0513-610380 Haskeruitgang 101 | 8447 CK Heerenveen | www.werfftalent.nl

SA CR THI K E E RL E N V E E N

SC Heerenveen zet nieuwe stappen in maatschappelijk verantwoord ondernemen

Heerenveense

betrokkenheid

Dat voetbalclub sc Heerenveen oog heeft voor zijn omgeving, is al jaren bekend. Nog niet zo heel lang geleden besteedde OF nog uitgebreid aandacht aan het zogenaamde â&#x20AC;&#x2DC;Heerenveengevoelâ&#x20AC;&#x2122;, dat niet alleen zorgt voor een bijzonder aangename voetbalclub, maar ook voor een verbetering van de levens van diverse doelgroepen. Maar een goedlopend MVO-beleid is geen reden tot stilzitten; het kan altijd beter, mooier en verder. Twee voorbeelden.

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

C GI TE L RA VE ST L E M T EN EM AG VEL AN LE SS CE O EL PR LEV T EN PM L UI VE EQ LE D EL

FI L VE LE

Wilt u ook arbeid en grondstoffen besparen?

Technaut is een clustering van soft- en hardware ingenieurs met passie voor technische automatisering en robotisering. Middels onze eigen producten Denote © (Equipment level), MACS © (Process level) en ReMACS © (Management level) maken wij PLC- en PC software voor het loggen, monitoren, analyseren en besturen van sensoren & actuatoren, robots, machines en productielijnen. Door onze eigentijdse, modulaire visie op machinebesturingen en productie-automatisering krijgen onze klanten meer functionaliteit voor minder kosten. Daag ons eens uit. Wij gaan u verbazen!

De Gaf fel 9 , Drachten

T +31 (0) 512 51 48 01

w w w.technaut .com

Al ruim 100 jaar de veelzijdige aannemer uit Eastermar...

Grote Hornstweg 19-D, 9261 VW Eastermar telefoon: 0512 - 47 13 00 www.bouwbedrijfswart.nl swart@bouwbedrijfswart.nl

SA CR THI K E E RL E N V E E N

Linda Steen Functie Coördinator MVO. Opleiding

Loge Marieke Pol en Linda Steen houden zich uitgebreid bezig met het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen binnen de club. Samen hebben ze al veel successen geboekt zien worden, die allemaal op hun eigen wijze een steentje hebben bijgedragen aan de maatschappij. “Het zit in de genen van de club”, aldus Pol. “We staan midden in de samenleving en willen maar wat graag het verschil maken.” Een van de nieuwe ontwikkelingen is de nieuwe maatschappelijke loge, een resultaat van het recent opgericht MVO-platform voor sociaal maatschappelijke organisaties die zich verbonden voelen met de club. “Die loge maakt het mogelijk voor de diverse partners die al betrokken zijn bij onze maatschappelijke projecten, om elkaar te ontmoeten en samen zo veel mogelijk te bereiken”, vertelt Steen. “Elkaar zien, spreken en netwerken, dat is het doel.” De loge kan overigens gedurende de hele week gebruikt worden en niet alleen op wedstrijddagen. “Het wordt een multifunctionele plek”,

VOLG OF NU OOK VIA

legt Pol uit. “Er vindt een jongerenproject plaats, waarbij jongeren eens per week ontbijten met hun begeleiders, maar ook kunnen er vergaderingen gehouden worden en dient het als leercentrum voor kinderen met een achterstand op school.”

Foppe Fonds Een ander voorbeeld van de maatschappelijke betrokkenheid is het Foppe Fonds. Over de verbinding tussen oprichter Foppe de Haan en sc Heerenveen zijn – letterlijk – al boeken vol geschreven, maar de maatschappelijke samen_ werking was in het verleden vooral iets vanzelfsprekends, niet iets officieels. Elf stoelen op de oosttribune zijn nu goed herkenbaar aan het Foppe Fonds-logo en voor bedrijven is het nu mogelijk om het ‘Foppe Fonds-arrangement’ af te nemen. De opbrengst hiervan – exclusief de catering – gaat dan naar het goede doel. “Het doel van het Foppe Fonds is dat alle kinderen moeten kunnen sporten, óók de kinderen die dat op een aangepaste manier moeten doen”,

. K I J K O P W W W . O F. N L .

aldus Steen. “Kinderen die bijvoorbeeld gebruik moeten maken van een sportrolstoel worden door het Foppe Fonds geholpen. Die samenwerking was altijd wel natuurlijk, want Foppe is natuurlijk een icoon binnen de club, maar nu werken we ook echt structureel met elkaar samen. Noem het een verdiepingsslag.”

Sociologie. Hobby’s Sporten en reizen.

Zomaar twee voorbeelden van de maatschappelijke betrokkenheid van voetbalclub sc Heerenveen, een club die verder wil kijken dan alleen de vorige, of afgelopen wedstrijd. Voetbal moet voor iedereen zijn, of het nou gemakkelijk gaat of niet.

Marieke Pol Functie Coördinator maatschappelijke betrokkenheid. Opleiding Toerisme. Hobbys Italiaanse taal, tuinieren.

OF 2015-05

CO LU M N AT E VA N D E R M E E R

Wat zou Steve doen? Na weken van zon op een ZuidEuropese bestemming zit ik hier weer fris achter mijn bureau in Sneek, klaar voor alle mooie zaken die gaan komen. En met goede voornemens. Die had ik voor de vakantie al, overigens. Het leek me inspirerend om eens na te denken over de zaken die ik anders zou kunnen gaan doen. Bij wijze van food for thought had ik een managementboek met een veelbelovende titel meegenomen: ‘Masterclass Steve Jobs’ prijkte er op de omslag. ‘7 principes voor succes’ en ‘Think different’ deden voor mij de rest. En het was nog van een ‘award winning and bestselling author’ ook. Dat werd genieten geblazen.

Nou, dat genieten kwam maar langzaam op gang. Je kent dat wel, vooral van Amerikaanse managementboeken; dat je je door de eerste pagina’s met superlatieven heen

VOLG OF NU OOK VIA

moet worstelen om langzaam een verhaal te ontdekken. Of in dit geval, die 7 principes voor succes die mij waren beloofd. Wat me opviel bij dit boek was dat de kern alleen maar bestond uit jezelf de vraag te stellen ‘Wat zou Steve doen?’

Ik dacht: echt? Is dat wat succes maakt, brengt of is? Je bij alles afvragen wat Steve zou doen? Want een korte samenvatting van dat wat Steve Jobs had gedaan was nou niet echt hoopgevend: je eigen kind negeren, vrouw in de steek laten, compagnon benadelen, werknemers kleineren, iedereen tegen je in het harnas jagen. Zo ongelofelijk arrogant en eigenwijs zijn dat je je eigen bedrijf uitgekickt wordt. Geen meubels in het huis, want niets is goed genoeg en dus zittend op de vloer je eten verorberen. Niets van een ander aannemen en alleen je eigen ideeën doordrammen en ja, dan uiteindelijk, omdat het wel een

. K I J K O P W W W . O F. N L .

keer goed moet gaan, breek je door en groot ook en zit je fantastisch doch alleen bovenop de apenrots. “Succes Steve”, zou ik zeggen, ik kies liever m'n eigen weg. Mijn advies voor succes hoef je niet in een dik boek te verstoppen achter 7 zogenaamde principes. Nee, het kan allemaal zoveel makkelijker. Je bent immers net terug van vakantie! Dus neem de tijd om te kijken en te luisteren naar de mensen om je heen. Of dit nu je kind, partner, vrienden, collega’s of familieleden zijn. Zet een lach op je gezicht, straal zelf een beetje energie de wereld in en sta open voor de kansen die voorbij komen. Ik weet zeker dat een open houding en zaken als samen, delen en positieve energie je veel succes zullen brengen.

Ate van der Meer Snakeware

Think Diﬀerent!

OF 2015-05

Sjoerd en Arjan. Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit.

Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.

Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen! Ga naar www.boekhoutvankromhout.com

Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen

VA N B R A A K ACCO U N TA N T S

Bel eens met VBA Van Braak Accountants: 0512 - 571250 Ondernemen is koers bepalen. Vooruitzien. Anticiperen. Kansen traceren en verzilveren. Sturen en bijsturen. De accountants en belastingadviseurs van VBA Van Braak Accountants Drachten zijn u graag van dienst. Maak gebruik van hun specifieke deskundigheid en laat u adviseren over de stappen die lonen!

VBA Van Braak Accountants VBA Van Braak Accountants in Drachten is een no-nonsense zelfstandig advieskantoor, waar een enthousiast team van accountants, belastingadviseurs en kantoormedewerkers het onderste uit de kan haalt voor ondernemers in het mkb en de agrarische sector, voor non-profitorganisaties en voor internationaal georiënteerde ondernemingen. Effectieve oplossingen die onderne-

Onderwerp van de maand: Samen met een compagnon een bedrijf hebben. ‘Samen met een goede vriend ben ik een onderneming begonnen. De zaken lopen goed en we vragen ons af wat er onderling geregeld moet worden. Vooral zaken als verzekering en waarde bij overlijden van een van de compagnons. En wat is de waarde als we uit elkaar gaan?’

Eddy Libbenga, accountant kantoor Drachten: ‘Welke ondernemingsvorm u ook kiest (bijvoorbeeld een BV, VOF of een maatschap), het is altijd belangrijk om goede afspraken te maken over onderlinge zakelijke thema’s. Zo voorkomt u eventuele misverstanden, conflicten en tijdrovende handelingen, wanneer de samenwerking om welke reden dan ook wordt beëindigd. De meeste thema’s kunnen met een goede overeenkomst eenvoudig worden geregeld, bijvoorbeeld

ten aanzien van het onverhoopt wegvallen van een compagnon. Heel belangrijk, want een langdurige ziekte of een plotseling overlijden kan grote invloed hebben op de continuïteit van de onderneming. Maar er zijn meer zaken die de aandacht vragen en die het verdienen om goed geregeld te worden. Goede afspraken zorgen voor duidelijkheid en zekerheid voor beide partners. En juist de wetenschap dat alles goed is geregeld, stelt de ondernemer in staat zich volledig te concentreren op datgene wat hij of zij het liefste doet: ondernemen! Wij zijn u graag van dienst.’

mers geld besparen of juist opleveren. De accountants van VBA Van Braak Accountants zijn lid van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). De belastingadviseurs zijn aangesloten bij het Register Belastingadviseurs (RB). Permanente educatie en vaktechnische ontwikkeling zorgen ervoor dat de dienstverlening altijd upto-date is. VBA Van Braak Accountants Drachten is onderdeel van VBA Van Braak Accountants, een onafhankelijke

Quote van de maand:

adviesgroep van accountants en be-

‘If you don't drive your business, you will be driven out of business’ - B. C. Forbes (1880-1954) - Financieel journalist, schrijver en oprichter van het Amerikaanse businessmagazine Forbes.

lastingadviseurs. Naast Drachten heeft de organisatie vestigingen in Holten, Franeker, Marum, Scherpenzeel, Texel, Tiel, Veenendaal, Vught en Zuidbroek. VBA Van Braak Accountants Kelvinlaan 5a 9207 JB Drachten T. 0512 57 12 50 F. 0512 51 00 46 info@vba-drachten.nl www.vba-accountants.nl

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Op ontdekkingsreis

in Londen

Rabobank Heerenveen â&#x20AC;&#x201C; Zuidoost Friesland organiseert eens in de paar jaar een studiereis voor ondernemers. Hierbij gaan ongeveer dertig ondernemers met elkaar op reis naar het buitenland, om daar nieuwe kennis op te doen, geĂŻnspireerd te worden en uitgebreid te netwerken. Dit jaar ging de reis naar Londen en kon er opnieuw gesproken worden van een groot succes. Jan Feenstra en Rients Schuddebeurs waren mee namens de Rabobank.

OF 2015-05

FA RR ITEI ZK EE N L IN DEN VREEMDE

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Waarom worden deze reizen georganiseerd? Rients Schuddebeurs: Het is bij ons al een traditie van een tiental jaren. Het is door het educatieve karakter een meerwaarde wat we onze klanten kunnen bieden. Het is bij uitstek iets wat een bankier voor zijn klanten kan organiseren. Het zorgt voor nieuwe inzichten en de reizende ondernemers leren elkaar ook een stuk beter kennen. Dit zorgt er dan weer voor dat er contacten en samenwerkingen ontstaan in de toekomst. Door dit soort reizen maak je je klanten alleen maar sterker.

gebieden zoals in de retail, hotels en finance. Er is geen crisis in de retail, er wordt genoeg geld uit gegeven, maar we kunnen vooral heel veel leren van de manier waarop de men beleving creëert in de winkels of om het merk heen. Als Rabobank hebben we ook een kantoor in Londen en veel relaties met Britse bedrijven voornamelijk ‘food’gerelateerd. Ook op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) zijn de bedrijven er toonaangevend en het is prachtig om te zien dat ze een echte toegevoegde waarde bieden.

Waarom viel de keuze dit keer op Londen?

Hoe reageren de ondernemers op zo’n reis?

Jan Feenstra: Londen is echt een wereldstad en heel dichtbij. Het is leidend in de wereld op vele

Rients Schuddebeurs: Heel positief en daar zijn we natuurlijk heel blij mee. Het onderlinge contact

OF 2015-05

wordt verstevigd en men leert heel erg veel, waardoor ze bij thuiskomst alleen maar “rijker” zijn geworden. Ook zelf leren wij van zo’n reis; een dagje bij de London Business School is ook voor ons heel nuttig. Managementprincipes zijn voor alle sectoren precies hetzelfde en een goede zelfscan is een enorme verrijking.

Waar lag het zwaartepunt van de reis? Jan Feenstra: Het thema van de reis was leiderschap, waarbij een dag college volgen aan de London Business School het hoogtepunt was. Daarnaast hebben we verschillende bedrijven bezocht die leidend zijn op het gebied van MVO en vermarkten daarvan zoals Innocent Drinks en Pret à Manger. Uiteraard hebben we ook de kans

genomen om leidende concepten in de horeca te bezoeken zoals restaurant Maze van Gordon Ramsey en verbleven we in het CitizenM Hotel. Wat opviel bij meerdere bedrijven is dat de rol van management geminimaliseerd wordt, klantgerichtheid tot in het extreme plaatsvindt en er wordt enorm geïnvesteerd in medewerkerstevredenheid.

Hoe is de nazorg? Jan Feenstra: "Er komt sowieso nog een reünie, want de band tussen alle deelnemers is echt versterkt. Het zou zonde zijn als die contacten niet verder benut worden. Overigens ben ik ervan overtuigd dat de deelnemers elkaar sowieso wel gaan opzoeken."

FRIEZEN IN DEN VREEMDE

Jan Feenstra

Karin Langhout-Elzinga

Hajé de Jager

Jozeph Verloop

Geboren

Karin Langhout-Elzinga, direc-

Hajé de Jager, directeur van restau-

Jozeph Verloop, directeur van

2 oktober 1976.

trice van spuiterij Elzinga. “Ik kende

rantketen Hajé: “Ik was gelukkig in

Bakkerij Verloop: “In mijn eigen

Hobby’s

London vooral als toerist, maar

de gelegenheid om wat tijd vrij te

branche spreek ik voornamelijk met

Zeilen en golfen

tijdens zo’n reis kom je op andere

maken en ben er toen heel blanco

bakkers en mensen uit de horeca

locaties en ontmoet je mensen die je

ingegaan. Het was heel bijzonder,

en het diverse gezelschap deed me

Rients Schuddebeurs

anders niet treft. We hebben presen-

divers en er is goed ingespeeld op

besluiten om mee te gaan. Het was

Geboren

taties gehad van diverse succesvolle

de vraag vanuit de ondernemers.

leuk om andere bedrijfstakken te

15 januari 1964.

bedrijven. Vol passie vertellen zij wat

We hebben veel dingen gezien

spreken en ook om te zien hoe de

Hobby’s

hun doelen zijn en wat hen drijft,

en vanuit mijn branche heb ik

bank in dit speelveld zit. Als je met

Golf, volleybal, muziek.

erg inspirerend om naar te luisteren.

veel kunnen leren. Dat was ook

vakgenoten spreekt, wil niemand

Daarnaast vind ik het mooi om te

één van de belangrijkste dingen

voor elkaar onder doen en krijg je

sparren met andere ondernemers

om te doen: met elkaar sparren,

vaak verhalen waar je niet zoveel

over ondernemerschap; over alle-

met elkaar kwesties delen en

aan hebt. Nu juist wel en als je wat

daagse dingen, maar ook over strate-

andere oplossingen vinden voor

geeft, krijg je er ook wat voor terug.

gie en visie. Bovendien schept de reis

problemen.”

Het was heel goed om gedaan te

een band, leer je van elkaar en zoek

hebben.”

je elkaar later nog weer eens op.”

VOLG OF NU OOK VIA

Geboren

14 december 1976 te Jirnsum.

29 augustus 1958 te Utrecht.

17 maart 1964 te Drachten.

Hobby’s Volleybal.

Hobby’s Fietsen, fitness.

Hobby’s Mijn werk is mijn hobby.

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Ruimte voor onderne men.

‘ Ik heb goed inz icht in mijn f inanc iële situat ie’

uw bedrijf ook in acconditie? Adequate bedrijfsvoering Gedegen administratieve organisatie Gezonde financiële huishouding

accountancy

strategisch advies

juridisch advies

belastingadvies

accountantscontrole

werkgeversservice

www.acconavm. nl

(t)...

ook voor Ondernemend Friesland Je hoeft niet ver te lopen om de drukker van het Noorden te vinden

De drukker met landelijke bereik en een krachtige positie in de regio met onbegrensde mogelijkheden op het gebied van:

Scholma werkt o.a. voor Aegon, Noordhoff, FC Groningen, Novema, Landes en Bloem.

Postbus 7 9780 AA Bedum Industrieweg 4 9781 AC Bedum

T 050-301 36 36 F 050-301 27 32 E info@scholma.nl I www.scholma.nl

! Gewoon goed

260x105-alg kopie.indd 1

Transportwei 18 • 8501 ZP Joure • Tel. (0513) 41 32 30 • Fax (0513) 41 71 73 • E-mail: info@hauwbeton.nl

12-02-15 09:46

A RE TAI K D U ET LO V A N . . .

De auto vanâ&#x20AC;Ś

Ingrid Wiechers Wat voor auto rijd je? Ik rijd een Volvo V70, een mooie ruime stationwagon die me overal in voorziet.

Hoeveel zakelijke kilometers per jaar breng je door in de Volvo? Ik rijd tussen de 60.000 en 70.000 kilometer per jaar.

Waarom heb je gekozen voor deze auto? Om te beginnen is het een hele veilige auto en heeft hij fantastische, comfortabele stoelen. Dit is voor mij erg belangrijk vanwege mijn rug. Het is niet alleen een hele fijne zakenauto, maar ook uitstekend geschikt voor dagelijks gebruik binnen ons gezin met twee opgroeiende jongens. De auto heeft veel ruimte, waardoor hij gebruikt kan worden voor alle mogelijke activiteiten. Zelfs de zeilen van onze catamaran passen erin! Oh, en de 20% bijtelling is natuurlijk ook niet vervelend.

Wat vind je belangrijk aan een lease-auto? Eigenlijk alles waar deze auto voor

VOLG OF NU OOK VIA

staat; veiligheid, comfort en ruimte. Dat zorgt ervoor dat je met veel plezier op pad bent en dat is met het vele aantal kilometers per jaar wel een must.

Waarom heb je gekozen voor Friesland Lease? Als zorgverzekeraar hebben we in het kader van de wederkerigheid besloten om over te stappen op Friesland Lease. Friesland Lease en De Friesland zien beide de regio als ankerpunt: samenwerking in de regio, verbondenheid met de Friese samenleving. Ik vind dat het DNA van beide bedrijven goed bij elkaar passen. Friesland Lease heeft het maatschappelijk verantwoord ondernemen ook als belangrijk speerpunt en daarin kunnen we elkaar ook uitstekend vinden. Wij hebben de ambitie om samen met onze klanten goede zorg en een goede kwaliteit van leven te garanderen, nu en in de toekomst. Duurzaamheid is hier een belangrijk onderdeel van. Friesland Lease heeft als visie samen met klanten voorop te lopen op het gebied van mobiliteitsontwikkelingen en

. K I J K O P W W W . O F. N L .

wil daarmee bijdragen aan een schonere en gezondere wereld. Vanuit de overeenkomsten denk ik dan ook dat onze bedrijven ontzettend goed bij elkaar passen. Bovendien hebben we allebei klanttevredenheid hoog in het vaandel staan: beide bedrijven zijn onlangs gewaardeerd door klanten met een 8,1! Friesland Lease biedt inmiddels ook de optie tot het leasen van elektrische fietsen, zou dat ook een optie voor je zijn? Zeker weten, we zijn zelfs al met Friesland Lease in gesprek over de elektrische fietsen. Voor mij persoonlijk is het wellicht niet handig, omdat mijn woon-werk-verkeer nogal veel kilometers behelst, maar we zijn het eens met Friesland Lease dat het moet gaan om mobiliteit en niet langer om een auto van de zaak. Een leasefiets kan dan een uitstekende oplossing zijn en het past natuurlijk ook goed bij ons als bedrijf waarin vitaliteit en gezondheid belangrijke onderwerpen zijn.

Ingrid Wiechers Bedrijf

De Friesland Zorgverzekeraar. Functie

Directeur Klant en Commercie. Geboortedatum

19 april 1969. Hobby's

Vooral het gezin en buiten zijn, water, tuin, bos, koken.

OF 2015-05

OR-QUEST

Or-Quest detacheert hoger opgeleiden in de bouwsector

â&#x20AC;&#x2DC;Wij zoeken

het goud in de marktâ&#x20AC;&#x2122;

Na enkele zeer magere jaren gaat het weer een stuk beter met de bouw. Projecten komen van de grond, de nieuwbouw draait weer lekker en de werkgelegenheid wordt steeds ruimer. Sterker nog: bouwbedrijven zijn en masse op zoek naar goed personeel. Maar waar haal je dat personeel vandaan? Immers: na zo veel slechte jaren vergt het soms wat overredingskracht voor iemand om aan de slag te laten gaan in de bouwsector. Or-Quest in Drachten weet deze mensen te vinden en ziet ook dat de sector op een kantelpunt is aangekomen. En dat maakt de zaken buitengewoon interessant.

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Het is jouw feestje!

A.J. Catering Easy in Party&Events A.J. Catering, Easy in Party & Event is een onderneming die jarenlang veel ervaring heeft opgedaan in de horeca, catering en dienstverlening. Aandacht voor detail en presentatie is naast persoonlijk contact en een uitstekende kwaliteit het sleutelwoord voor onze onderneming.

A.J. CATERING, EASY IN PARTY & EVENTS | AMPERELAAN 3-007 | 9207 AM DRACHTEN | INFO@AJCATERING.NL

Een mooie tuin begint met een goed plan

www.bkf.nl

BKF biedt oplossingen voor elke branche! Vanuit onze vestigingen in Noord Nederland staan wij met onze hijskranen en transportvoertuigen 24 uur per dag tot uw dienst. Meer informatie? bel 088 - 253 0 253

Bel: 0511 - 521 804 elverdinkhoveniers.nl

A R T- Q O I KUEELS T

Or-Quest, vrij vertaald: goudzoeken. Het detacheringbureau heeft inmiddels vestigingen in Drachten en Zwolle en werkt met een jong, dynamisch team, dat niet bang is om het anders aan te pakken dan men gewend is. Or-Quest is ook een naam die een verwachting met zich meebrengt, maar Jelmer Spijksma, directeur van het gelijknamige detacheringbureau, draait er niet omheen. “Wij zoeken het goud in de markt voor opdrachtgevers”, legt hij uit. “We zoeken hoger opgeleiden in de bouw en de civiele techniek.” Dat de aanpak van Or-Quest werkt, merken niet alleen de mensen die dankzij het bureau aan het werk zijn gekomen, maar blijkt ook uit de waardering die komt vanuit de ondernemershoek. Het bedrijf won al eens de Jonge Ondernemersprijs van Smallingerland en schopte het tot een plaats in de finale van diezelfde onderscheiding voor heel Noord-Nederland.

juist omdat het zo’n ontzettend moeilijke tijd was voor de bouwsector. Ik heb altijd wel het geloof gehad, omdat we mensen op een andere manier benaderen en plaatsen.”

Doorgronden “Wat je vaak ziet in de detachering, is dat er voornamelijk met cv’s geschoven wordt en dat mensen vooral aan de hand daarvan geplaatst worden”, vervolgt Spijksma. “Wij kijken veel meer naar het menselijke aspect. Ik denk dat het in deze branche vooral moet gaan om oprechte aandacht voor de mens en de klant. Snappen wat men zoekt, begrijpen hoe de natuur van een organisatie is en het menselijke aspect nooit uit het oog verliezen. En omdat we meer kijken naar de persoonlijke kwaliteiten, in plaats van de cv, kunnen we ook veel creatiever schakelen met de opdrachtgever.”

‘Iedereen verklaarde me voor gek’

Zeven vette jaren

Spijksma richtte Or-Quest al tijdens de crisis op, ondanks waarschuwingen van de omgeving. “Iedereen verklaarde me voor gek”, lacht Spijksma. “Het eerste jaar was ook niet gemakkelijk, maar we hebben een goede naam neergezet en een goede positie verworven in de markt. Ik ben met een minimale investering begonnen en had daarom ook snel opdrachtgevers nodig. Het eerste jaar waren de inkomsten dan ook enkel kostendekkend. Om onszelf te profileren, moesten we creatief omgaan met marketing,

Nu de bouwsector de opleving meemaakt waar het zo enorm naar gesnakt heeft, merkt Spijksma dus dat het voor bouwbedrijven steeds moeilijker wordt om goed personeel te vinden in de hogere segmenten. “De markt trekt flink aan”, zegt hij. “De lokale overheden hebben de afgelopen jaren weinig geïnvesteerd en zullen dat nu wel moeten doen. Je ziet nu al dat er in hele korte tijd wachtrijen ontstaan voor bouwkavels en dat woningen weer per opbod worden verkocht. Ik ben een

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

opportunist en geloof er oprecht in dat we na zeven magere jaren, zeven vette zullen krijgen. Iedereen is er wel aan toe om de schouders er eens goed onder te zetten. De markt trekt flink aan en het is lastig om goede mensen te vinden. Iedereen wil ze namelijk hebben. In de afgelopen jaren hebben veel mensen de sector verlaten vanwege de crisis en heeft de bouw en techniek wel wat imagoschade opgelopen. Daardoor studeren minder mensen af en zijn goede krachten dus ook schaars.”

Topkandidaten Or-Quest zorgt er dan ook voor dat de potentiële krachten in de bouwsector al vroeg gevonden worden. “We hebben veel contact met hogescholen en leggen al in een vroeg stadium contact met de betreffende mensen”, aldus Spijksma. “We organiseren grote bijeenkomsten en seminars en nodige potentieel talent uit om actuele thema’s te delen. Dit alles heeft geresulteerd in een groot en loyaal netwerk, waardoor we steeds meer mensen aan het werk kunnen krijgen. Maar we zijn altijd op zoek naar meer mensen en weer betere krachten. We zoeken echt de topkandidaten voor de opdrachtgevers en zijn dan ook niet te beroerd om de extremen op te zoeken.” Goudzoeken. Hard werken, filteren en uiteindelijk iets vinden waar heel veel mensen heel blij van worden. Bepaald geen slechte metafoor.

OF 2015-05

Wie vertrouwt u uw administratie toe?

Meer dan schoonmaak alleen

Heliconweg 52 8914 AT Leeuwarden Tel. 058 - 288 40 02 info@benc-schoonmaakdiensten.nl

www.parsec.nl 058-2954800

www.benc-schoonmaakdiensten.nl

WIJ

ZIJN

GEN IN EI

tisch Prak aar alb B e ta t i e f Crea HTI NRIC

BEHE

E R:

erp O nt w g e i ca Fa b r g e ta Mon

AN NG V

els Wink es in Kant aktijken r tsenp lingen r a s i l Hu i n ste Zo r g n to r e n Ka en Bank I

400 8 412 .nl (0)51 ieurbouw l 1 3 0 r Tel. 0 teeninte urbouw.n s ie info@ teeninter .s www

Onde

rsch

i nt eid in

erieu

Met Adrenna op de fiets

Doortastend en volhardend Ja! Goed opgemerkt! Die renner geheel in het zwart is Ivo Pakvis van Narvic Communicatie, ook wel bekend als razende verslaggever van ons eigen OF. Razend ja, dat kun je wel stellen, want Pakvis is wielerfanaat. En die zijn doorgaans tomeloos. Onlangs reed hij voor een bezoek aan moeders maar liefst 188 kilometer; hetgeen hem op een knieblessure kwam te staan. Dat krijg je er van. Maar dat is verleden tijd; het vizier is weer gericht op de Stelviopas, die Pakvis in het najaar

VOLG OF NU OOK VIA

toch echt gaat bedwingen. Maar voor het zover is zijn er nog wat edities van OF te gaan en…vroeg filmbedrijf You Brand of meneer Pakvis wellicht bereid zou zijn om te figureren in een commercial voor Adrenna advocaten. Waarom? Omdat zo’n beetje het hele Adrenna-team het cyclisme bijzonder weet te waarderen, zo vernam de redactie. En omdat de specialisten in arbeidsrecht het wielrennen beschouwen als een goede metafoor voor de

. K I J K O P W W W . O F. N L .

eigen werkopvatting: doortastend, volhardend, nou ja zeg maar: met karakter. En dus hesen advocaten Désirée Kingma, Marjolijn Miltenburg, Bert Kingma en David Schalkwijk zich op een mooie lentedag in wielerpak en liet men zich filmen door You Brand. Het resltaat wordt binnenkort openbaar gemaakt zo hebben we begrepen.

OF 2015-05

Het is koers! Twee dagen nadat het neusje van de zalm binnen de wielerwereld enkele ererondjes door Parijs maakte, stonden enkele grote namen zich alweer om te kleden in de tuin van Joop en Tea Atsma. De Profronde van Surhuisterveen, één van de vele wielercriteriums die het land rijk is, is niet te beroerd om vast te houden aan zijn tradities. Onder die tradities ook de kunst om ieder jaar weer een enorme publiekstrekker binnen te slepen. Natuurlijk zijn de Nederlanders

present – Robert Gesink en Bauke Mollema als klassementsmannen, Lieuwe Westra en Pieter Weening als gevierde jongens van de streek – maar dit jaar was Peter Sagan, winnaar van de groene trui in de Tour de France, de man die de meeste handen op elkaar kreeg. En won. De Profronde van Surhuisterveen is naast een fraai wielerevenement ook een manier voor het Friese bedrijfsleven om elkaar weer eens op

Machiel Helmus, eigenaar van Wijnhuis Machiel en sinds begin dit jaar samen met partner Line Atsma tevens eigenaar van Wijnsma Groente en Fruit: “Wij zijn al vier jaar bij dit evenement betrokken en verzorgen de bubbels voor de sponsors en andere VIP’s. Dit is een mooi evenement voor de middenstand in Surhuisterveen en elk jaar weer een bijzonder feest.”

Jan van Bruggen van Awizon: “Wij zijn een trotse sponsor van het evenement en zien het als een mooi zakelijk evenement. We doen het natuurlijk om onze naamsbekendheid als leverancier van zonnepanelen te vergroten, maar ook om iets lokaals te steunen. Voor de regio is het elk jaar weer een hoogtepunt.”

OF 2015-05

te zoeken. Het Amstelpaviljoen naast de finish was gastheer voor een schat aan ondernemers, die de koers goed konden volgen, maar vooral ook het netwerken niet konden laten. Terwijl de speaker de uitdaging aangreep van het juist uitspreken van de naam van de Eritreër Daniel Teklehaimanot, genoten vele ondernemers uit geheel Noord-Nederland van een natje en een droogje.

Bauke Mollema, renner voor Trek Factory Racing. Eindigde als zevende in de Tour de France en als derde in Surhuisterveen. “In Surhuisterveen is het altijd druk en krijg je erkenning voor wat je in de Tour hebt gepresteerd.”

Hendrik Jan Hofstede, commercieel directeur van Sterc Internet & Marketing: “Al diverse jaren zijn wij partner van het Wielercomité Surhuisterveen en samen met diverse relaties bezoeken we de evenementen graag. Ik denk dat de Profronde, maar ook zeker de Centrumcross goed bij ons past, juist vanwege de gedrevenheid en energie die hier speelt.”

Bauke Mollema en Robert Gesink ﬂankeerden Peter Sagan in de rondrit over het parcours in de cabrio van Friesland Lease. Het podium zou er een kleine twee uur later exact zo uit zien. De heren worden geﬂankeerd door de Van der Lijn Wereldmode rondemissen Ingrid de Boer en Irene Hofstede.

Robert Gesink, renner voor LottoNL-Jumbo. Eindigde als zesde in de Tour de France en als tweede in Surhuisterveen. “Nu zie je pas wat de Tour allemaal los heeft gemaakt. In Frankrijk zit je in zo’n cocon en ben je volkomen op de Tour gericht. Het is heel erg leuk om mee te maken.”

Lieuwe Westra had het perfect voor elkaar. Zijn camper stond direct naast het parcours en zijn bed ietsje verderop in Tijnje. Geen wonder dat er een glimlach vanaf kon.

Cambuur-trainer Henk de Jong en Silvana Kooyenga, de vrouw van detacheerder en trouw sponsor Romke Kooyenga, mochten dit jaar samen het startschot verrichten.

ornaamste n wel de vo ofdgast van de ho n, misschie Peter Saga in de Tour, was de g eer aan door smaakmaker deed zijn uitnodigin avond. Hij winnen. de koers te

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

UW MOBIELE TELEFOON WORDT UW VASTE TELEFOON EN VICE VERSA

Vrieservice VAMO: Complete integratie van vaste en mobiele telefonie De integratie biedt vele voordelen; VAMO vergroot uw bereikbaarheid, bespaart kosten en u heeft het gemak van één leverancier. Uw mobiele telefoon maakt direct deel uit van uw vaste telefooncentrale en u beschikt direct over alle telefooncentrale functionaliteiten op uw mobiele toestel. Alle faciliteiten en functionaliteiten van uw vaste telefonie (hosted telefooncentrale) zijn middels de vast-mobiel integratie van Vrieservice direct beschikbaar op uw mobiele telefoontoestellen. Met deze VAMO oplossing van Vrieservice zijn uw medewerkers overal en altijd bereikbaar. Het maakt niet meer uit op welk nummer ze gebeld worden, want ze kunnen elk gesprek met hun mobiele of vaste toestel aannemen. En u heeft het voordeel van één leverancier voor al uw bedrijfstelefonie, met het gemak van één factuur en één aanspreekpunt. Mobiele telefonie Bespaar fors op uw mobiele belkosten. Maandelijks opzegbaar, gemakkelijk, goedkoop en op het beste mobiele netwerk van Nederland; KPN.

Vaste telefonie

Satelliet communicatie

Vrieservice combineert de kwaliteit en de nieuwe mogelijkheden van IP telefonie met de huidige traditionele netwerken.

Met satelliet communicatie kunt u overal ter wereld bereikbaar zijn of u nu in Australië of op de Mount Everest bent. Ontdek uw mogelijkheden.

Kraaiheide 8 9202 PC Drachten 0512 58 79 00

info@vrieservice.nl www.vrieservice.nl

In aantocht: Trendship 2015 Het komt er met rasse schreden aan en de inschrijving voor Trendship 2015 is dan ook al een tijd geopend. Trendship is het grootste evenement over business innovatie en digitale trends van Noord-Nederland en vindt dit jaar plaats op dinsdag 27 oktober in Sportstad Heerenveen. Het evenement wordt dit jaar voor de vierde keer georganiseerd en groeit sinds de start iedere editie in omvang en bezoekersaantal. Het doel van Trendship is helder: Directeuren en managers in één middag maximaal inspireren op het gebied van innovatie. Het komt niet zo vaak voor dat 1500 bestuurders, CEO’s en andere professionals gezamenlijk bijeen zitten in één enorme zaal om zich in twee uur tijd te laten inspireren en informeren over het belang van zakelijke innovatie en zaken zoals online business trends en innovatief ondernemerschap. Bij Trendship gebeurt het

VOLG OF NU OOK VIA

in een middag. Een kort evenement met een duidelijk doel: Het voeden en aanwakkeren van innovatie om de economie in Noord-Nederland te stimuleren. “We geloven dat innovatie voortkomt uit inspiratie en kennisdelen. Dit is dan ook precies wat we ieder jaar onze bezoekers bieden tijdens Trendship”, aldus één van de initiatiefnemers Marco van der Voorn. Naast een plenair programma met keynote presentaties van o.a. kunstenaar en ondernemer Daan Roosegaarde en digitale trend watcher Frank Booij; is er op Trendship ook een interactieve Playground. Een enorme ruimte bomvol met de nieuwste gadgets, technieken en toepassingen. Om dit mogelijk te maken werkt Trendship samen met diverse scholen en tal van ambitieuze organisaties die allerlei internationale innovaties presenteren. Naast

. K I J K O P W W W . O F. N L .

alle innovaties die men kan zien en beleven, is de Playground ook de uitgelezen plek om te netwerken en wat te drinken met andere bezoekers. Het hele evenement duurt exact 4 uur. Event manager Joanne Hoekstra: “Dat is nu precies het unique selling point van Trendship: In minimale tijd, maximale impact.” Waar Trendship in 2014 ruim 1200 bezoekers naar Heerenveen trok, verwacht het evenement dit jaar een recordaantal van zo’n 1500 belangstellenden. Het grootste gedeelte hiervan wordt persoonlijk uitgenodigd door één van de 10 partners van het evenement. Die partners zijn onder andere TRES internet, Rabobank, Bentacera, Noordlease, NDC mediagroep, De Friesland Zorgverzekeraar, SNN, KPN Consulting, Clafis en Aardema en Boetzelaer advocaten NARVIC communicatie en You Brand film en videomarketing.

OF 2015-05

W2N ENGINEERS

Het succesvolle denken

en doen van W2N Engineers Met adviezen en andere diensten op het gebied van renovatie, nieuwbouw en verbouwing is W2N Engineers een veelgevraagde partner in de particuliere en de zakelijke markt. Jaarlijks is het Fries/Groningse ingenieursbureau, dat veertig medewerkers telt, bij een groot aantal uiteenlopende bouwprojecten betrokken. Van deelprojecten tot en met het kant-en-klaar opleveren van gebouwen. W2N is een familiebedrijf, dat twintig jaar geleden is opgericht door Fred Wiersum. Huidige eigenaars zijn Rinse en Freerk Wiersum (zijn zoons) en Jan Marten van der Reest en Robert van Althuis. Het dienstenpakket van W2N varieert van het maken van schetsontwerpen in de initiatiefase tot en met bouwtoezicht tijdens de uitvoering, zowel in mono- als in multidisciplinaire projecten. Ook het aanvragen van vergunningen, subsidies en assistentie bieden bij bedrijfsverplaatsing behoort tot de taken. “Op basis van kennis en ervaring geven we een praktische invulling aan de wensen van onze opdrachtgevers”, zegt Freerk Wiersum. “We hebben bovendien goede contacten met architecten om een architectonisch ontwerp te maken van een bouwwerk.” De meerwaarde van het bureau schuilt volgens Wiersum in de brede kennis en de ruime ervaring in verschillende segmenten van het vak, waardoor men een project integraal in goede banen kan leiden. “Dat komt de kwaliteit ten goede en het is uiterst efficiënt. Vergeet niet dat de constructieve en bouwfysische invulling van een bouwplan veel invloed hebben op de bouwkundige uitwerking. Wanneer alle facetten door één adviserende partij op elkaar worden afgestemd, dan wordt een optimaal resultaat bereikt.”

VOLG OF NU OOK VIA

Bevingsbestendig Een nieuwe activiteit van het bureau heeft te maken met bevingsbestendigheid. Het ontstaan ervan heeft een persoonlijk tintje. Wiersum: “Mijn broer, en medeeigenaar van W2N, Rinse woont in Groningen. De aardbeving bij het dorp Huizinge in 2012 maakte grote indruk op hem. Het was de krachtigste beving die ooit is gemeten in de provincie Groningen. Het thema aardbeving liet hem ook als ingenieur niet los. Het heeft geresulteerd in de oprichting van een tweede vestiging van ons bureau in Groningen, waar inmiddels 15 bouwkundigen/ constructeurs full time bezig zijn met het veiliger maken van de omgeving. Hier zijn specialisten bezig met het inspecteren van gebouwen op risicovolle gebouwelementen, het uitwerken van maatregelen om bestaande gebouwen bevingsbestendiger te maken en het uitrekenen en ontwerpen van bevingsbestendige nieuwbouwprojecten.

Economisch en doordacht Voor elk bouwproject is een goed doordachte constructie van essentieel belang, zo vervolgt Robert van Althuis. “Dat is zó fundamenteel. Doordachte constructieve ontwerpen die ook economisch aantrekkelijk zijn, daar gaat het om. Een eerste opzet van een constructie kunnen we snel leveren, zodat de opdrachtgever meteen verder

. K I J K O P W W W . O F. N L .

kan met tekenen en/of begroten. Een deel van de berekeningen wordt met de hand uitgevoerd, maar we beschikken ook over up to date rekenprogrammatuur voor hout-, staal- en betonconstructies. Verder werken we met specialistische BIM-software (Tekla en Revit). Dat zijn perfecte programma’s voor het berekenen en tekenen van constructies.” Naast constructie spelen ook bouwfysica en duurzaamheid een grote rol. Zo beoordelen de bouwfysische adviseurs van W2N het ontwerp van woningen, woongebouwen en utiliteitsgebouwen op het gebied van brandveiligheid, energiezuinigheid, geluidwering, daglicht en luchtverversing. Ten aanzien van duurzaamheid is toekomstgericht bouwen het leidende thema. Hierbij draait het om energiezuinig ontwerpen (energiebesparing, verhoging woon- en verblijfcomfort, verbeteren binnenklimaat).

KPN Datacenter W2N heeft inmiddels ook veel ervaring in het engineeren en realiseren van Datacenters. Het

bureau was onder andere betrokken bij het tiende datacenter van KPN, op de High Tech Campus in Eindhoven. “Dit is het eerste Tier IV-datacenter in Nederland”, zegt Wiersum. “Tier IV is wereldwijd de hoogst haalbare norm voor datacenters. Dat betekent grote zekerheid van de continuïteit van bedrijfsprocessen voor de gebruiker. Zij kunnen hun eigen servers in het datacenter van KPN plaatsen, die deze dan voorziet van stroom, koeling en een onderkomen in een veilig pand. Verder is het datacenter Cradle to Cradle gebouwd en duurzaam in gebruik. De computerlocatie gebruikt 100 procent duurzaam opgewekte groene energie en voor de koeling wordt gebruikgemaakt van de warmte-ring, die al op de campus aanwezig is. Alle restwarmte van het datacenter gaat via diezelfde ring naar de andere gebouwen op de campus. Daarmee is dit datacenter niet alleen CO2 neutraal, maar zelfs CO2 negatief. Het is natuurlijk prachtig en eervol als je aan zo’n mooi project mag meewerken.”

OF 2015-05

DE HAAN WESTERHOFF

De Haan Westerhoff plukt vruchten van investeringen

Service maakt sterk

De Haan Westerhoff uit Drachten is al meer dan vijftig jaar een begrip in de zonwering, kozijnen en alles wat verder een gevel nog maar vorm kan geven. Servicemonteurs die door het hele land actief zijn, zijn een bewijs van het succes dat eigenaar Paul Olijve samen met zijn medewerkers heeft geboekt. Inmiddels heeft het bedrijf een nieuw pand geopend in het Brabantse Veldhoven, in een decentralisatieproces. “Dit succes kunnen we alleen maar boeken dankzij ons geweldige team.” Landelijke dekking Paul Olijve heeft zijn sporen verdiend in het ondernemersvak. Met De Haan Westerhoff heeft hij een uitermate succesvol bedrijf op poten gezet, dat zijn klantenkring gedurende de jaren steeds meer heeft zien groeien. De vestiging in Veldhoven is daar een gevolg van. “We hebben die vestiging geopend, omdat we in die hoek van Nederland ook heel veel klanten hebben”, vertelt hij. “Op die manier kunnen de monteurs daar ook dichter op het werk zitten. Het is een decentralisatie; vroeger deden we alles vanuit Drachten en inmiddels zitten we door het hele land. Dat is ook zoals we ons serviceapparaat ingericht willen hebben; landelijke dekking van monteurs, die tegelijk werken met de modernste technieken.”

Automatisering Olijve slaat de spijker op de kop als hij spreekt over de moderne technieken. Het is bijzonder om te zien hoe de monteurs anno 2015

VOLG OF NU OOK VIA

aangestuurd worden. “Alles gaat automatisch. De jongens hebben een bakje in de auto dat alles registreert en de afspraak verloopt van voor tot achter geautomatiseerd. Wij zorgen in Drachten dat de planning op orde is en als de klus geklaard is, krijgt de facilitair manager een berichtje dat het probleem is opgelost. We hebben flink geïnvesteerd in die automatisering en het is onmisbaar in de groei van ons serviceapparaat.”

Teamwork Met een team dat loopt als een goed geoliede motor, heeft Olijve ondertussen tijd om alvast vooruit te kijken. De groei van De Haan Westerhoff hangt samen met de groei van de bouwsector, want immers: nieuwe gebouwen bieden voor De Haan Westerhoff nieuw werk. “Uiteindelijk zouden we graag in elke provincie een eigen team hebben”, aldus Olijve. “We merken dat onze service ons echt onderscheidt en onmisbaar is geweest in onze groei. En dat is allemaal te danken aan m’n mensen, zij zijn

. K I J K O P W W W . O F. N L .

echt het bedrijf. Ze zijn trots om er te werken en naast de serviceafdeling hebben we ook een fantastische binnendienst. Dat alles hebben we mede te danken aan uitzendbureau @Work in Drachten, die weten altijd precies wat we verwachten en leveren altijd de juiste mensen.” De Haan Westerhoff mag dus met recht een ijzersterke pilaar worden genoemd en hoewel het hoofdkantoor zich nog altijd in Drachten bevindt, is het al een tijdlang niet meer terecht om te spreken van een puur Friese onderneming. En dat is, zoals Olijve ook zelf al aangaf, het resultaat van hard werken en het bieden van een service die zijn gelijke niet kent.

Paul Olijve Geboortedatum 18 oktober 1959. Burgerlijke staat Getrouwd. Hobby’s Voetbal; voorzitter vv Buitenpost en

sponsor van Veerkr88 Voetbalschool, vv Buitenpost, sc Heerenveen en Cambuur.

OF 2015-05

O F ' S S P E C I A L I S T I N A DAY

Ondernemen in een hangmat Vakantie is een tijd van reflectie. Heerlijk. Zelf ben ik ook weggeweest. Met de camper een beetje rondgezworven door Engeland, Frankrijk en Luxemburg. Het duurde wel even voordat ik in de juiste modus stond. Zo gaat dat vaak bij mij. In de eerste week lig ik dan ook hoofdzakelijk in mijn hangmat na te denken over allerlei ideeën, die ik vervolgens netjes noteer, voor later. En kennelijk liggen meer ondernemende mensen tijdens hun vakantie in een hangmat na te denken, want zodra ik weer op kantoor ben, beginnen de eerste klanten weer te bellen. Het begint met het inwinnen van algemene informatie over hoe een en ander beschermd kan worden door middel van merkregistratie of patentbescherming. Je houdt niet voor mogelijk wat mensen allemaal kunnen bedenken. Kijk maar eens in de patentdatabase Espacenet. Ik zie dat er alleen al in 2014 22 verschillende ideeën op het gebied van hangmatten zijn vastgelegd. Die database gebruiken wij ook wanneer ondernemers bij ons komen met vragen over het vastleggen van een sterk idee. Wanneer die mogelijkheid er is zorgen wij er vervolgens voor dat de merkregistratie of de patentaanvraag bij de betreffende officiële instantie wordt ingediend en vanaf dat moment mag het nieuwe product in de openbaarheid komen: tijd voor de productlancering! Succes is dan natuurlijk nog niet verzekerd, maar voor sommigen komt het geld daarna heel ruim binnen. Dan bleek dat ene idee dat in de hangmat ontstond goud waard. Waarna voor sommigen de hangmat de plek is waar ze het grootste deel van hun verdere leven doorbrengen. In ruste, of broedend op een nieuw idee.

Bas-Jan 't Jong Inaday, Merken & Patenten www.inaday.eu

OF 2015-05

HOE BLUE ENERGY PERFECT PAST BINNEN DE NIEUWE AFSLUITDIJK AFVALBEHEER VANAF DE TELEFOON INNOVATIEPROGRAMMA ‘FRYSLÂN FERNIJT IV’ Duurzaam (ver)bouwen

‘We staan aan de vooravond van een energie-revolutie’ OF Duurzaam 2015 | www.of.nl | 05

Uw partner in Subsidies en WBSO aanvragen op basis van “no cure no pay”. Subsidies Alleen in Nederland zijn al bijna 1000 subsidies en regelingen. Een groot deel is bedoeld voor het MKB. Wij helpen u graag de huidige maar ook de toekomstige mogelijkheden te onderzoeken. WBSO De WBSO is een laagdrempelige regeling ((scaal voordeel) voor ondernemers die zich bezighouden met technische ontwikkelingen. De regeling gaat uit van het niveau van de aanvrager.

Binnenkort WBSOEasy, maakt uw WBSO-administratie eenvoudig.

www.subsidiepartners.nl Buorren 17 8525 EB Langweer +31 (0) 6 2410 41 03 (Johan) +31 (0) 6 2828 37 17 (Nico) Info@subsidiepartners.nl

Nico Hielkema

Johan Hielkema

Installatie Solar T. 0511 431 291

www.hoekstra-suwald.nl

• Zonnepanelen • LED verlichting • Zonneboiler • Warmtepomp • Windenergie • Energieopslag • Monitoring en beheer

Hoekstra Suwâld, energiek in techniek!

INHOUD

50 55

IN DIT NUMMER 48 Kort nieuws 50 Duurzaam (ver)bouwen: ‘We staan aan de vooravond van een energie-revolutie’ 55 Hoe Blue Energy perfect past binnen De Nieuwe Afsluitdijk 57 Afvalbeheer vanaf de telefoon

COLOFON

Uitgeverij Ondernemend Friesland BV Hoofdredactie Menno Bakker Bladmanagement Ed Klijnman

58 Hoe ASN Installaties helpt met de voorziening van duurzame energie: 'Afwachten heeft geen zin' 60 Innovatieprogramma ‘Fryslân Fernijt IV’: Watertechnologie profiteert fors 62 Column Jan Willem Sietsma: 'Ga fietsen'

Redactie NARVIC Inhoudgevers, met: Ingrid van Damme, Atty Marije Horjus, Casper Ferwerda, Henk Dilling, Menno Bakker, Ivo Pakvis

Vormgeving Sprog Drukker Scholma Druk

nieuwsberichten@of.nl ISSN 1383-9314

www.of.nl

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-04

3D printen binnenkort bij Outlet Dokkum De interne deskundigen van Centrum Duurzaam stapten dinsdag 1 september 2015 in de wereld van 3D. In Outlet Dokkum zagen deze technische docenten letterlijk en figuurlijk over de grenzen van het eigen vakgebied heen. Welke rol speelt 3D in de vakgebieden bouw, installatietechniek, werktuigbouw, mechatronica, elektrotechniek en ICT? Een mooie aftrap voor het ontwikkelen van levensecht lesmateriaal in het nieuwe schooljaar. Ook is een eerste stap gezet naar 3D printen in Dokkum. Nu is het een kwestie van gewoon doen, aldus Herbert Groenevelt, docent Detailhandel ROC Friese Poort Dokkum na afloop van deze startbijeenkomst.

lokale bedrijven. Bovendien kunnen studenten met 3D technieken de processen van bedrijven ondersteunen.

in Leeuwarden is daar een mooi voorbeeld van. Dit printlab bestaat uit een 6-tal 3D printers en een 2-tal mobiele 3D scanners (ARTEC).

Centrum Duurzaam

Outlet Dokkum

Centrum Duurzaam organiseert levensechte onderwijsactiviteiten gericht op duurzaamheid en innovatie voor de opleidingen techniek, bouw en ICT. Het levensechte karakter komt sterk naar voren door de directe samenwerking met het regionale bedrijfsleven. Het 3D printlab

Outlet Dokkum is een echte winkel. Onderwijs levensecht maken is het motto van Herbert Groenevelt en daar is Outlet Dokkum een mooi praktijkvoorbeeld van. Studenten runnen dagelijks de winkel en verkopen producten van verschillende winkels in Dokkum.

3D printen in Dokkum Outlet Dokkum wil vanuit de winkel graag de 3D wereld laten zien aan het winkelend publiek. Het idee is dat mensen naar Outlet Dokkum kunnen komen om iets wat kapot is en niet meer verkrijgbaar is te laten 3D printen, aldus Joost Willems, docent Detailhandel ROC Friese Poort Dokkum. Studenten ICT kunnen dan aan de slag met 3D scannen, 3D tekenen en 3D printen onder begeleiding van docenten en

HOEKSTRA SUWÂLD BETROKKEN BIJ PROEFPROJECT ‘VAN ZOUT NAAR ZOET'. De provincie Fryslân geeft een ton subsidie voor het verder ontwikkelen van een nieuwe techniek om zout water te ontzilten met behulp van energie van een windmolen, de ‘Fresh Water Mill’, ook wel hydromolen genoemd. Hoekstra Suwâld is een van de betrokken bedrijven die nieuwe technieken toepast om een rendementsvoordeel te halen. De subsidie wordt benut om van het huidige model aan de nobelweg in Leeuwarden een volledig geïnte-

greerd systeem te maken. Het bijzondere van het nieuwe systeem is dat de windmolen niet in de eerste plaats elektriciteit opwekt, maar dat er luchtdruk mee wordt gecreëerd. “Dat bespaart vijftig procent omzettingsverliezen”. Die druk wordt benut om zout water door membranen te persen, wat leidt tot ontzilting. Dit principe moet toepasbaar kunnen worden voor bijvoorbeeld het produceren van zoet water uit zout water en

voor het zuiveren van vervuild water. “Gerenoveerde molens leveren 25 tot 30 procent meeropbrengst op, met teruggebrachte onderhoudskosten. Het gaat om een ‘niche’ markt, maar is overal ter wereld toepasbaar”, staat in de toelichting van de provincie Fryslân. Als de testen gunstig uitpakken, is de techniek toe te passen, vooral waar wel zeewater is, maar weinig zoet water.

HET ZONNETJE SCHIJNT IN SÚDWEST-FRYSLÂN Opsteker voor burgemeester Hayo Apotheker. Zijn Súdwest-Fryslân heeft samen met de gemeenten Amsterdam en Zwolle het meeste vermogen aan zonnepanelen van Nederland. Leeuwarden staat op plaats 18, De Fryske Marren op plaats 27, Heerenveen op plaats 64 en Smallingerland op plaats 76. De rest van de Friese gemeenten zit in de middenmoot of in de achterhoede. Dat blijkt uit een onlangs gepubliceerd rapport van Natuur & Milieu. Natuur & Milieu onderzocht alle bijna 400 Nederlandse gemeenten op de hoeveelheid opgewekte zonne-energie.

KORT NIEUWS

HET AVONTUUR VAN ONDERNEMER SYMEN JELLEMA Nu duurzaamheid in zowel de zakelijke als particuliere markt een steeds grotere rol krijgt, hebben ondernemers in deze sector de handen vol. Symen Jellema is één van deze ondernemers. Met ZonnePort in Dokkum, behoort Jellema tot de koplopers in het leveren van zonnepanelen, mede dankzij een vooruitziende blik en een scherpe ondernemersgeest. “En we zijn nog lang niet klaar, er moet in de komende jaren nog heel veel gebeuren.” Jellema is oorspronke-

lijk afkomstig uit de bouw en projectontwikkeling en zag om hem heen hoe zonnepanelen steeds verder geïntegreerd raakten in de projecten waaraan hij werkte. “Dat vergaarde zo veel interesse, dat het blijkbaar een mooie business was”, lacht hij nu. De doorbraak kwam, dankzij een telefoontje vanaf de Nederlandse Antillen. “De vraag kwam vanaf Aruba, dat als eerste land ter wereld volledig groen wilde zijn en of we iets voor hen konden betekenen. Dat

konden we en dus vertrokken we naar Aruba. We hebben ons er ook een tijdje gevestigd, maar helaas wilden mijn vrouw en mijn familie uiteindelijk wel weer terug naar Nederland. In onze periode op Aruba werd gebeld vanuit Leek, of we daar een solarcentrale konden opzetten. Dat resulteerde in een zonnepark van 60.000 panelen en dat gaf dermate veel mediaaandacht, dat we daarna wekelijks benaderd werden door gemeenten die dit ook wilden.”

SUBSIDIE AARDWARMTE

Altijd al iets willen doen met aardwarmte? Dan is het goed te weten dat de garantieregeling voor aardwarmte, ook wel de Regeling Nationale EZ Subsidies (RNES) Aardwarmte genoemd, een regeling is voor het dekken van risico’s gerelateerd aan het opwekken van aardwarmte. De regeling dekt deels de geologische risico’s af van een misboring bij een aardwarmteproject. De RNES kan aangevraagd worden vanaf 1 oktober 2015 tot 31 maart 2016 17.00 uur. Het beschikbare budget is verhoogd tot ruim € 93 miljoen. De regeling is op 8 juli 2015 gepubliceerd in de Staatscourant. Ook te lezen op: www.rvo.nl/subsidies-regelingen

GRATIS PLATFORM VOOR DUURZAME BEDRIJVEN Steeds meer ondernemers houden zich bezig met duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ze denken bewust na over het verduurzamen van hun bedrijf, producten en diensten. Bedrijven die in de gehele bedrijfsvoering rekening houden met de 3 P’s People, Planet en Profit vergroten hiermee hun unique selling point. Yolanda Iedema-Oppedijk uit Bolsward is een gratis online platform gestart waar duurzame en maatschappelijk verantwoorde bedrijven zich presenteren: www.mvobedrijvengids.nl

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-04

Duurzaam (ver)bouwen

‘We staan aan de vooravond van een energie-revolutie’

Locatie voor het gesprek is de ronde tafel in één van de authentieke pronkkamers van De Pleats in Bergum, waar we gastvrij ontvangen worden. Het wordt een gesprek over urgentie. De fossiele brandstoffen raken op. We willen onafhankelijk zijn van olie uit het Midden-Oosten en Russisch gas. Belangrijke voortrekker voor de transitie naar een duurzame economie is de bouw. Hoe staat die er voor in Friesland? Welke heilige huisjes moeten omver? Wat kunnen we verwachten de komende jaren? Wat voor werknemers hebben we nodig voor de innovatiekracht die deze transitie vraagt? Een gesprek.

OF 2015-04

R O N D E TA FE LG E S P R E K

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-05

Acht betrokkenen schoven aan Michiel Schrier (Gedeputeerde, met in zijn portefeuille onder meer duurzame energie), Kurt Boomgaard (architect en docent bouwkunde & architectuur aan de NHL), Hans Schaeffer (docent en coördinator/ adviseur aan de NHL, Built Environment), Martijn van der Harst (eigenaar van Energie Inspectie Friesland), Bernhard Scholing (directeur Subvention, adviseur subsidietrajecten en MVO) Jetze Lont (directeur Bouwbedrijf Lont), Jan Hooghiemster (directeur Bouwbedrijf Hooghiemster) en Hylke van der Wal (Sales, Marketing en Communicatie bij PowerField Nederland N.V.) Zonneparken Windmolens stonden de afgelopen jaren in the picture als het in Fryslân over duurzame energie ging. Maar laten we de zon niet vergeten. Zo zal, wanneer het subsidietraject geen onverwachte hobbels vertoont, volgend jaar bij Leek een grootschalige zonneweide verrijzen. Hylke van der Wal, salesmanager bij Powerfield vertelt: “De gemeente Leek zat omhoog met een braakliggend terrein van zo’n 21 hectare: de behoefte aan bedrijventerreinen

in de regio neemt af en de gemeente zag de ontwikkeling van een zonnepark als een goed alternatief. We konden een koopovereenkomst afsluiten. Het gaat om de plaatsing van 60.000 zonnepanelen, waarmee 14 miljoen Kwh per jaar opgewekt kan worden. Dit staat gelijk aan het stroomverbruik van 4.000 huishoudens.” Het idee slaat aan, de spinoff is merkbaar, aldus Hylke: “We worden wekelijks gebeld door diverse gemeenten die grote belangstelling hebben.” Planologische inplanning Gedeputeerde Michiel Schrier is enthousiast over zonneweides: “Als Provincie ondersteunen wij zulke initiatieven van harte. Zo komt er binnenkort ook één op Ameland. Een zorgvuldige planologische inpassing staat daarbij altijd voorop. Dat geldt voor windmolenparken en dat geldt ook voor zonneweides. We hebben ze allebei nodig om Fryslân duurzaam te maken.” Wat Schrier betreft komen er overigens niet méér windmolens dan in eerdere afspraken met het Rijk overeen is gekomen: “Mocht er vanuit het Rijk een nieuwe vraag komen dan is ons antwoord: Fryslân heeft een veel betere aanpak

met niet één idee, maar met tientallen ideeën. Zonneweides zijn daar een illustratie van.” 25% duurzame energie Het duurzaamheidsoffensief van de Provincie moet er toe leiden dat we in 2025 in Fryslân 25% van de duurzame energie zelf opwekken. “Natuurlijk willen we graag meer”, aldus Schrier. “Maar je moet ook realistisch blijven, we vinden het belangrijk om doelen te stellen die ook haalbaar zijn.” Hij vervolgt: “Maar als Provincie doen en kunnen we dat niet alleen. Het moet van onderop

Jan Hooghiemster

Bernhard Scholing

Michiel Schrier

Kurt Boomgaard

Directeur Jan Hooghiemster Bouwbedrijf Hooghiemster

Gedeputeerde Provincie Fryslân. Geboren

Hogeschooldocent/ architect NHL/ eigen bedrijf.

Geboren

Directeur Subvention BV en Zienergie BV, werkmaatschappijen 9zusjes binnen de Subvention groep.

17 mei 1972 te Vlaardingen.

Geboren

16 april 1961 te Aldtsjerk.

Geboren

Burgerlijke staat

3 mei 1962 te Bussum.

Burgerlijke staat

19 april 1971 te Hoogeveen.

Gehuwd.

Burgerlijke staat

Gehuwd.

Burgerlijke staat

Gehuwd, 2 kinderen.

Hobby’s

Gehuwd, 4 kinderen.

Hobby's

Tuinieren, Fietsen, wandelen

Hobby's

Favoriet boek

Klussen in en om onze woonboerderij, koken, lezen, etc.

Wandelen, tuinieren, klussen, houten fietsen maken.

’Ik lees niet zoveel boeken maar wel heel veel vakbladen’ .

Favoriete boek

Millennium-trilogie van Stieg Larsson. Favoriete film

'Into the Wild' met fantastische muziek van Eddie Vedder (Pearl Jam).

OF 2015-04

Favoriete film of boek

‘Made in Europe; De kunst die ons ons continent bindt’ van Pieter Steinz.

R O N D E TA FE LG E S P R E K

komen. Van bewoners, ondernemers, de gemeenten. We willen dat elke Fries de kans krijgt om individueel of in groter verband mee te doen in duurzame energieopwekking. Elke Fries moet de kans krijgen om zijn dorp of wijk energieneutraal en/of sociaal duurzamer te maken.” Verouderde panden Er is veel werk aan de winkel. Niet alleen in de woningbouw, maar ook in de utiliteitsbouw. Bernhard Scholing, directeur van Subvention: “Er staan nog zoveel verouderde bedrijfspanden in Nederland. Soms zie ik een gebouw te huur staan waarvan ik denk: als je niet wilt investeren in energiebesparing en comfortverbetering, breek het alsjeblieft af en bouw het opnieuw op. Maar men verhuurt nu eenmaal liever eerst voordat men gaat investeren in duurzaamheid.” Scholing maakt met zijn bedrijf Subvention (vestigingen in Enschede, Zwolle, Gouda en Uden) ondernemers wegwijs in subsidieland. Middels zusterorganisatie Zienergie richt Subvention zich specifiek op subsidies die duurzaamheid ten goede komen. Doet subsidie zijn werk als aanjager van duur-

zame energie? “Subsidie werkt als smeerolie”, bevestigt Bernhard Scholing. “Het helpt om het bedrijfsleven mee te krijgen in de kaders die je als overheid stelt. Bedrijven die bij ons aankloppen gaan veelal een stevig traject in waarbij heel veel aan de orde komt op het gebied van regelgeving en vergunningen. First things first: de trein moet gaan rijden. Maar eenmaal aangeschoven bij ons aan tafel, geven wij hen ook de subsidiemogelijkheden mee op het gebied van duurzaamheid. In die zin helpen wij mee aan bewustwording. En dankzij subsidie is het voor organisaties haalbaar om meer te investeren in duurzaamheid.” Lappendeken “Veel gebeurt niet door onwetendheid, veel mensen zijn eenvoudigweg niet op de hoogte van de mogelijkheden”, zegt Martijn van der Harst, eigenaar van Energie Inspectie Friesland. Van der Harst verzorgt energielabeling (‘door het verplichtende karakter van de nieuwe regelingen hebben wij het daar aardig druk mee’) en levert maatwerkadvies voor energiebesparing. Aan die trajecten zitten nog wel wat haken en ogen, aldus Van der Harst:

“Neem zonnepanelen op de particuliere markt, die gaan als warme broodjes over de toonbank. Maar je kunt wel duurzame energie opwekken, als de woning vervolgens geen goede isolatieschil heeft gaat die winst weer verloren. Vaak kiezen mensen niet voor de schil maar wel voor de zonnepanelen. Die zijn namelijk sexy en kun je aan de buurman laten zien.” Jetze Lont (eigenaar van Bouwbedrijf Lont): “Je ziet vaak dat particulieren liever investeren in een nieuwe keuken dan in een goede isolatieschil.” Jan Hooghiemster, (eigenaar van Bouwbedrijf Hooghiemster) herkent het probleem: “Je kunt nog zo’n scherp advies geven, maar mensen zullen niet voor die integrale oplossing kiezen wanneer deze niet gedekt wordt door subsidie. Dus kiest ieder voor zich voor die ene kleine aanpassing. Zo ontstaat een lappendeken die niet effectief is.” Industriële aanpak “Ik vind het hele verhaal van de labeling ook maar weinig ambitieus”, zegt Kurt Boomgaard (docent bouwkunde & architectuur en ondernemend architect). “Het idee achter de labeling gaat te veel uit van de bestaande

Hylke van der Wal

Martijn van der Harst

Hans Schaeﬀer

Jetze Lont

Sales, marketing en communicatie PowerField Nederland

Eigenaar/adviseur Energie Inspectie Friesland

Hogeschooldocent en coördinator/ adviseur NHL / eigen bedrijf.

Directeur Bouwbedrijf Lont B.V.

Geboren

22 augustus 1981 te Het Bildt.

8 augustus 1978 te Drachten.

8 december 1983 te Maarssen.

10 december 1956 te Leeuwarden

Burgerlijke staat

Gehuwd.

Ongehuwd.

Vriendin en vader van één zoon.

Gehuwd, 2 kinderen.

Hobby's

Hardlopen.

Lezen, sport en reizen.

Fotograferen tuinieren, klussen, restaureren.

Favoriet boek

Favoriete film of boek

Survivalsport, obstacle runs en hardlopen.

'The Shawshank Redemption'.

Favoriete film

Geboren

‘Olietankers en Speedboten’ van Menno Lanting.

'The Godfather'. Favoriet boek

‘Dromen durven doen’ van Ben Tiggelaar.

VOLG OF NU OOK VIA

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-04

GOEDKOPER TANKEN, SCHONER RIJDEN?

TANK OP 13 LOCATIES IN FRIESLAND

IK RIJD

Verleng de levensduur van uw projectmeubilair

Voor: Zorg Kantoor Overheid Horeca Onderwijs

herstoffering

www.joustraherstoffering.nl Duurzaam - Sociaal - Besparen Loopt u geen subsidie mis? Er zijn tal van mogelijkheden voor subsidie, bijvoorbeeld voor: Ÿ duurzame energie (zon, wind & biomassa) Ÿ energiebesparing (gebouwen & processen) Ÿ innovatie Ÿ investeringen in duurzame gebouwkeurmerken (GPR & BREEAM) Ÿ hrm subsidies (duurzame inzetbaarheid)

Als ondernemer hebt u te maken met subsidies. Interessant, maar ook verwarrend, want waar hebt u nu recht op en waarom? Subsidieadviesbureau Subvention biedt daarom duidelijkheid in welke bijdragen u kunt krijgen en hoe u dit kunt realiseren. Kort samengevat informeren wij onze klanten over subsidiemogelijkheden, vragen we de subsidies voor hen aan, en verzorgen we het gehele administratieve natraject. www.subvention.nl

Tal van subsidiemogelijkheden beschikbaar

‘Net dat beetje extra dankzij subsidie.’

KORT NIEUWS

situatie. Pleisters plakken dus in plaats van een werkelijk innovatieve aanpak.” Collega Hans Schaeffer (docent bouwkunde op de NHL): “Wanneer je voor een industriële aanpak kiest, middels de prefabmethode, kun je veel sneller werken. We hebben in Nederland 5.738.000 woningen, gebouwd tot 1988, die matig tot slecht geïsoleerd zijn (met een Rcwaarde/ warmte-isolerend vermogen van 2,0 m2K/W) en 1.630.000 woningen die tussen 1988 en 1992 gebouwd zijn die iets beter geïsoleerd zijn (met een Rc-waarde van 2,5 m2K/W). Wanneer je wil dat deze woningen nog 50 jaar of langer mee gaan zul je voor een fundamentele en snelle aanpak moeten kiezen. Met het industrialiseren van schilelementen kun je deze tegen een hele lage kostprijs aanleveren. Als consument kun je jouw onderdeel op maat zo van het internet plukken, feitelijk hoef je deze alleen nog maar te laten monteren. Wanneer je het proces industrialiseert kun je tot een kostprijzenreductie komen van 20% tot 50%” De mogelijkheden zijn er dus. Kurt Boomgaard: “Waarom staat er bijvoorbeeld niemand op die dakelementen aanbiedt met ingebouwde zonnepanelen? En zet dan in op comfort. Zeg dat je oudere woningen comfortabel en ook nog eens energiezuinig maakt. Dat is sexy, dat heeft aantrekkingskracht.” “Innovatie zit nog te veel in het domein van de studeerkamer, vindt Martijn van der Harst: “Geef ook de aannemer meer mogelijkheden om te innoveren. Al de regeltjes waar je als aannemer aan moet voldoen, hebben een remmende werking. Een voorbeeld: aannemers zijn verplicht om met wisselspanning te werken terwijl je voor duurzame energie vaak aangewezen bent op gelijkspanning. Stel als overheid kaders in plaats van rigide regels. Geef innovatie meer ruimte in de praktijk, niet alleen in de wetenschap.”

VOLG OF NU OOK VIA

De hiërarchie kantelt Meer innovatiekracht vraagt om een nieuw soort werknemers. Hoe ziet die nieuwe werknemer eruit? Kurt Boomgaard: “We willen creatieve technologen en technologische creatievelingen opleiden. Vroeger deed je HTS en zat je wat kennis betreft de komende 20 tot 30 jaar gebakken. Dat is nu anders, we moeten toe naar zelflerende, creatieve werknemers.” Innovatiekracht vraagt ook om een andere bedrijfscultuur, zegt Jetze lont (eigenaar Bouwbedrijf Lont): “Voorwaarde voor creativiteit is vrijheid. Wij hebben daarin afgelopen jaren binnen onze organisatie flinke stappen gemaakt. Intern is de hiërarchie gekanteld: iedereen is gelijk en iedereen is verantwoordelijk. Het draait allemaal om mensen.” ‘Bouwen is weer leuk’ Binnen Lont viel de cultuuromslag samen met een generatiewisseling: Jetze Lont nam 2 jaar geleden het roer van zijn vader over. Jan Hooghiemster maakte binnen zijn bedrijf een soortgelijke omslag mee, maar stond aan de andere kant van de generatielijn: “Ik heb vier jaar geleden een paar stappen teruggedaan, mijn zoon heeft het toen van mij overgenomen. Hij heeft verschillende vernieuwingen doorgevoerd. Als bedrijf zijn we inmiddels gecertificeerd voor afvalscheiding: we scheiden werkelijk alles. Dat kost veel energie. En: iedereen moet meedoen en dus zijn verantwoordelijkheid nemen.” Aan sommige aspecten van de cultuuromslag moest Hooghiemster wel wennen: ”Ik zie de jongens nu rondlopen met laptops en ‘bimmen’ is heel gewoon geworden. Een school bouwen ze nu in een half jaar! Ik weet niet of ik dat destijds voor elkaar had gekregen. In het begin had ik eerlijk gezegd wel wat moeite met die hele omslag, maar nu kan ik er enorm van genieten. Bouwen is weer leuk!”

gezet. Het is gangbaar om binnen bouwteams met BIM en leanbouw te werken. Maar de nadruk blijft daarbij toch erg op het uitvoerende vlak en liggen en niet op de innovatie.” Kurt Boomgaard bevestigt: “De ketensamenwerking en andere samenwerkingsvormen lijken bedoeld om de bestaande situatie beter te laten functioneren maar we moeten naar een nieuwe situatie. Neem de auto-industrie. Een auto maak je samen met 100 mensen, samen vanuit één bedrijf. Je kunt samenwerken vanuit een bouwteam, maar nog beter is om het vanuit dat éne bedrijf te doen.” Energie-revolutie Afsluitende vraag: hoe ver is een duurzaam Fryslân nog van ons verwijderd? “We staan aan de vooravond van een energie-revolutie”, zegt Hylke van der Wal stellig. “Er gaat heel veel veranderen. Oude vormen van energie-opwekking zullen verdwijnen. We gaan kolencentrales afbreken en onze eigen energie opwekken. De energiemaatschappijen hebben straks geen bestaansrecht meer.” Bernhard Scholing: ”Ze zullen misschien nog wel bestaan, maar een andere rol krijgen.” Martijn van der Harst: ”Die rol zullen ze wel moeten pakken. Doen ze dat niet, dan zullen ze uit de markt worden gedrukt.” Kurt Boomgaard: “We betalen nu met zijn allen 14 miljard euro per jaar aan energie. Dat bedrag verdwijnt grotendeels over de grens. Als we dat bedrag nu eens zouden investeren in vernieuwende bouw, daarmee zouden we een stevige innovatieslag kunnen maken. En dat is waar we heen moeten.”

Eén bedrijf Jetze Lont: “We komen uit een tijd waarin de laagste prijs leidend was en de hoofdaannemer de baas is. In haar genen is de bouwwereld nog steeds een traditionele en conservatieve wereld. Ook binnen de bouwteams zie je dat terug, het draait om ego’s. Dat heeft een remmend effect op innovatie.” Hooghiemster knikt: ”Dat maken wij ook mee. Maar we leven in een moderne tijd en daar hoort ook een nieuwe manier van bouwen bij: je moet het samen doen.” Jetze: “Natuurlijk zijn er afgelopen jaren ook stappen

. K I J K O P W W W . O F. N L .

OF 2015-04

BLUE ENERGY

HOE BLUE ENERGY PERFECT PAST BINNEN DE NIEUWE AFSLUITDIJK

‘Een volledig schone bron van energie’ Als er energie te winnen valt uit het verschil in zoutconcentratie tussen zoet en zout water, wat is dan een betere plek om dit te benutten dan de Afsluitdijk? Het bedrijf REDstack heeft zich inmiddels op de Afsluitdijk gevestigd en werkt mee aan deze Blue Energy-techniek. Hoewel de technologie nog in de ontwikkelingsfase zit, kan Blue Energy al rekenen op veel enthousiasme vanuit de juiste hoeken. Directeur Rik Siebers heeft veel vertrouwen in deze innovaties. “De Afsluitdijk is een kraamkamer voor dit soort ontwikkelingen.”

Schone technologie Energie opwekken uit het verschil in zoutconcentratie tussen zout en zoet water. Het klinkt als iets technisch en dat is het ook. Siebers

legt uit: “Wij maken gebruik van de eigenschap van de natuur om alle concentratieverschillen teniet te willen doen. Tussen de zoute en de zoete waterstroom plaatsen we twee membranen; de ene laat de positieve deeltjes door, de andere de negatieve. Dit levert een potentiaalverschil op en door middel van elektroden zetten we dat om naar elektrische stroom. Op die manier vervuilen we niks, voegen we niks toe en kunnen we 24 uur per dag, zeven dagen per week stroom produceren. Dat in tegenstelling tot windmolens en zonnepanelen, want die kunnen niet 24/7 produceren. Blue Energy is een schone technologie, CO2vrij en redelijk voorspelbaar; het is een hele aantrekkelijke manier om duurzame elektriciteit te maken.” Toekomst Net als veel projecten op De Nieuwe Afsluitdijk, zit ook Blue Energy nog in een testfase. “Uiteindelijk moeten vermarktbare eenheden gebouwd worden”, aldus Siebers. “Zover zijn we

echter nog niet. Het rendement moet nog omhoog, de kosten naar beneden en de kwetsbaarheid moet verminderd worden. We hebben al veel successen behaald en beginnen een heel goed beeld van de opschaling te krijgen. We zijn overal aan het schaven aan de technologie en aan het onderzoeken wat deze methode van opwekken van deze stroom doet met de omgeving. Ecologisch onderzoek moet ervoor zorgen dat eventuele negatieve invloeden worden uitgesloten of verminderd door aanpassingen in de techniek. Dat gaan we de komende tijd uitwerken, waarna we willen opschalen en uiteindelijk vele duizenden huishoudens voorzien van hun elektriciteit.”

van Infrastructuur & Milieu en Economische Zaken hebben hun enthousiasme al kenbaar gemaakt, net als de Europese gemeenschap. Dat is voor ons niet alleen mooi om te zien, het geeft ook de mogelijkheid om ondersteuning van hun kant te vragen.”

“De Nieuwe Afsluitdijk is een kraamkamer van dit soort ontwikkelingen en hopelijk blijft de provincie net zo enthousiast als nu en blijven ze dergelijke projecten stimuleren. Het is echt uniek dat het hier in Fryslân op deze manier kan. De Ministeries

Rik Siebers Geboortedatum

22 januari 1951 te Rotterdam. Hobby’s

Golf, fietsen, mijn gezin. Ambitie voor de Afsluitdijk

De eerste Blue Energy energiecentrale op de Afsluitdijk.

Meer informatie: www.deafsluitdijk.nl/blue-energy

OF 2015-04

beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat / Bart van Eyck

Koning Willem-Alexander Als koning Willem-Alexander hoogstpersoonlijk de opening van je nieuwe duurzaamheidsproject verricht, weet je dat er veel enthousiasme bestaat voor je plannen. Toen de vorst op 26 november 2014 de proefinstallatie in gebruik stelde, was al duidelijk dat de Afsluitdijk met Blue Energy een bijzondere toevoeging had gekregen. “We zijn uniek in de wereld”, bevestigt Rik Siebers, directeur van REDstack. “En voor de Afsluitdijk en voor Fryslân is het heel bijzonder dat we deze Reverse Electrodialyse (RED)technologie hebben. Het is een hele mooie technologie, die zowel in het lab als hier in de praktijk succesvol wordt toegepast en het past uitstekend binnen de ambities van de provincie en het project De Nieuwe Afsluitdijk.”

OMRIN

NIEUWE APP VAN OMRIN MOET DE LIJNTJES KORTER MAKEN

Afvalbeheer vanaf de telefoon Ook ondernemers brengen veel meer tijd door met hun smartphone en de apps die deze bevat. De directheid waarmee op die manier gewerkt kan worden scheelt tijd, geld en maakt het leven makkelijker. Afvalverwerker Omrin speelt in op deze behoefte en komt nu met een ‘bedrijfsafval-app’, waarop ondernemers op eenvoudige wijze kunnen zien waar en wanneer ze van hun afval af kunnen komen. Folkeline Papjes, commercieel medewerker bij de binnendienst van Omrin, was nauw betrokken bij het opzetten en construeren van de app. Waarom zijn jullie gekomen met een app? We hadden al een webportaal, waarmee klanten via internet ledigingen konden aanvragen. We wilden natuurlijk met onze tijd mee en daarom hebben we in samenwerking met Freed in Surhuisterveen een app ontwikkeld. Dit is ook gebeurd in combinatie met het planningsysteem van PieterBas, een begrip in de Nederlandse afvalindustrie als het gaat om software. Iedereen heeft tegenwoordig zijn mobiele telefoon bij zich en met de app hebben onze klanten nu altijd en overal inzicht in de ledigingsdata. Ze kunnen 24 uur per dag een aanvraag doen, ze krijgen een melding wanneer de container wordt opgehaald en wanneer hij wordt geledigd. Altijd en overal inzicht, dat is met deze app het grote voordeel. Was het een makkelijk project? Dat is het nooit. Het had de

VOLG OF NU OOK VIA

nodige voeten in de aarde, omdat het voor ons ook nieuw was. Na een jaar keihard werken hebben we echter in samenwerking met de appbouwer iets heel moois neergezet, waar we heel blij mee zijn. Waar liepen jullie tegenaan? Een voorbeeld: voor de klant moet alles duidelijk zijn. Dus de klant moet de app openen en direct weten waar het allemaal over gaat. Maar tijdens het proces merkten we dat we vaktermen hanteerden die voor ons heel gewoon zijn, maar voor de klant niet. Kijk, de klant heeft een container en die container moet leeg. Simpeler kan het niet. En dus moet de taal begrijpelijk zijn en moet het visueel ook sterk zijn. Er moet geen ruimte zijn voor twijfel. Ook zijn de connecties tussen de verschillende programma’s heel belangrijk. Op zich werkte alles wel goed, maar het moet ook vooral goed sámen-

. K I J K O P W W W . O F. N L .

werken. Dan moet je echt diep graven om hiaten te vinden, want als het ergens niet goed gecodeerd staat, werkt de app niet goed. Maar alle plooien zijn nu gladgestreken? Zeker weten! We hopen nu dan ook dat mensen hem massaal gaan downloaden, wat het werk voor zowel de klanten als voor ons makkelijker moet maken. Het live contact houden met onze klanten weegt voor ons heel zwaar en op deze manier kunnen we de lijntjes nog korter houden en zijn de werkzaamheden nog efficiënter. We denken dat we met deze app echt iets moois in handen hebben. We zijn ontzettend trots op wat we met z’n allen gecreëerd hebben en verwachten dat onze klanten hier heel veel aan zullen hebben.

mee kunnen werken, zullen we inspelen op de bevindingen die ze hebben en de tips die ze geven ter verbetering. Technische ontwikkelingen zullen door blijven gaan en Omrin Bedrijfsafval wil hier altijd in mee gaan.

Folkeline Papjes Geboren

23 augustus 1977 te Joure.

Blijven jullie doorontwikkelen? Absoluut. Nu de klanten er zelf

Hobby’s

Toneelspelen, lezen.

OF 2015-04

HOE ASN INSTALLATIES HELPT MET DE VOORZIENING VAN DUURZAME ENERGIE

Afwachten heeft geen zin Er is geen hogere wiskunde voor nodig om te beseffen dat het landschap van de energievoorziening bezig is om flink te veranderen. Nu duurzame energie definitief zijn plekje verworven heeft op het prioriteitenlijstje van zowel ondernemers als particulieren, biedt dat ook veel nieuwe mogelijkheden voor de energieleveranciers en installatiebedrijven. Corinna Scharringhausen, directrice van ASN installaties in Dokkum, ziet het met veel plezier aan. â&#x20AC;&#x153;Dit soort dingen moet je gezamenlijk in gang zetten, afwachten heeft geen zin.â&#x20AC;?

OF 2015-04

KO A SN R TI NNSI ET A U LWLSA T I E S

ASN Installaties stond tot voor niet al te lange tijd geleden bekend als Aardgas Service Noord, maar die naam dekt inmiddels de lading niet meer. Aan het roer staat Corinna Scharringhausen, die sinds vier jaar op deze positie zit. Opgegroeid in Duitsland, maar dankzij de liefde terecht gekomen in Friesland. Een betere plek had ze niet kunnen vinden. “Toen ik in 2001 in Friesland kwam, was duurzaamheid nog niet zo’n groot item”, vertelt ze. “Nederland heeft sowieso niet een hele goede naam op dat gebied en Friesland loopt weliswaar vooraan, maar het kan altijd beter. Ik denk graag na over hoe we duurzaamheid kunnen bevorderen en ik ben blij dat ik er een rol in kan spelen.”

Een van de manieren waarop ASN Installaties die rol op zich neemt, is door hun betrokkenheid bij Trynergie, een kleine, lokale energie-

VOLG OF NU OOK VIA

coöperatie in Trynwâlden ASN biedt de mogelijkheid om zonnepanelen te kopen. “Onafhankelijk van de grote energieleveranciers”, stelt Scharringhausen. “Dat is volgens mij de toekomst. Je ziet het wel meer in Friesland, ook Ús Koöperaasje is zo’n voorbeeld. Duurzame energie, decentraal opgewekt en geregeld door de bewoners zelf. Het is prachtig om te doen, want je geeft echt wat terug aan een dorp en het zorgt voor een enorme cohesie. Bewoners willen af van de grote bedrijven en de winst die er gemaakt wordt met het opwekken van duurzame energie, wordt weer terug in het dorp gestoken.” ASN Installaties werkt ook nauw samen met ECODon, een coöperatie die in Dongeradeel met vergelijkbare projecten bezig is. “ECODon dacht al langer na over wat ze konden doen”, vertelt Scharringhausen. “We hebben alle stappen doorgelopen. Dat begint bij het opstarten van een coöperatie, tot het uitzoeken welke daken geschikt zijn om zo veel zonnepanelen te dragen. Inmiddels zijn we zover dat er 1.700 panelen komen, die 150 gezinnen van energie kunnen voorzien. Met de financiering zo goed als geregeld, zijn we nu zo ver dat we aan het einde van het jaar tot realisatie over kunnen gaan. De mensen uit Dongeradeel kunnen zich aansluiten en de winst die er gemaakt wordt, zorgt ervoor dat er steeds meer van dit soort projecten kunnen komen.”

. K I J K O P W W W . O F. N L .

Nu deze ‘eigen’ coöperaties steeds meer de kop op steken, hoopt Scharringhausen dat Friesland een grote rol krijgt in de levering van duurzame energie. “Friesland zou eigenlijk ook een kenniscentrum moeten worden voor energie. Dat is het al op het gebied met water, kijk maar naar Wetsus in Leeuwarden, maar dat kan het ook worden voor duurzame energie. Het zorgt voor meer werkgelegenheid, meer know-how en het is ook goed voor de status van de provincie. En dat het nu zo snel gaat, is de kracht van de mensen en de bedrijven zelf. Het komt van onderaf. Niet van boven.”

Zoals Scharringhausen eerder al zei: wachten op een initiatief van de overheid is niet altijd de juiste manier. Zelf het heft in handen nemen en ervoor zorgen dat diezelfde overheid enthousiast wordt en het gaat faciliteren. Dat brengt succes.

OF 2015-04

INNOVATIEPROGRAMMA ‘FRYSLÂN FERNIJT IV’

Watertechnologie profiteert fors Op dinsdag 23 juni jl vond er een heus ‘innovatiefeestje’ plaats in Science Center Johannes de Doper, op de WaterCampus Leeuwarden. Aanleiding was een persbijeenkomst over het subsidieprogramma Fryslân Fernijt IV; het traject waarbij de provincie Fryslân bedrijven ondersteunt met het verder ontwikkelen van kansrijke innovaties. Vijftien innovatieve projecten, die zorgen voor verduurzaming en werkgelegenheid in Fryslân, kunnen van start. Bij elkaar kent de provincie twee miljoen toe aan de geselecteerde aanvragers. Goed nieuws: net als in een eerdere ronde is ook in deze meest recente tranche de watertechnologie breed vertegenwoordigd.

OF 2015-04

FRYSLÂN FERNIJT IV

Sander de Rouwe in gesprek met ondernemers uit de watertechnologie.

De diverse bedrijven zetten in op onder meer de gebieden energie, landbouw, water en voedsel. Er worden bijvoorbeeld nieuwe machines en technieken ontwikkeld. Gedeputeerde Sander de Rouwe: “Hiermee maken we een stevige slag voor de vernieuwingskracht en werkgelegenheid in de provincie. De Friese positie in deze markt wordt zo ook erg sterk.” Het programma loopt gefaseerd in diverse tranches. Bij de meest recente aanvraagperiode werden maar liefst vijf watertechnologieprojecten gehonoreerd, waaronder het bedrijf Acquaint uit Wommels.

VOLG OF NU OOK VIA

Het bedrijf van Rudy Dijkstra ontwikkelt en vermarkt inspectiemethodieken en technieken voor de drinkwater- en afvalwatersector. “Daar is veel vraag naar”, aldus Dijkstra. “Hoe ouder de leidingen worden, hoe meer informatie men wil over de zwakke plekken. Dit met het doel om indien nodig preventief te reageren.” Dijkstra huldigde tijdens een korte toelichting de Water Alliance. “Er moet zoveel geregeld worden bij de ontwikkeling van zo’n innovatie. We hebben daarbij gigantisch veel gehad aan de Water Alliance.”

. K I J K O P W W W . O F. N L .

In kort bestek, de namen van de meest recent gehonoreerde watertechnologieprojecten: • EcAR (Econvert Anaerobic Rental), van Econvert • Inspectierobot drinkwaterleidingen van Acquain • Fresh Water Mill van Solteq • Melk indikken, van Wafilin • 3D Printing based on PHA, door KNN www.fryslan.frl/fryslanfernijt

OF 2015-04

COLUMN JAN WILLEM SIETSMA

Ga fietsen Elk levend organisme en bewegend object heeft energie nodig. Enerzijds om in leven te blijven en anderzijds om in beweging te komen. Ook bedrijven hebben energie nodig. Wie niet. Maar energiebronnen kunnen opraken. En dus is energie één van de heetste buzzwords in onze mondiale economie. Iedereen heeft er een mening over. Maar, waar hebben we het eigenlijk over? In deze column daarom: een spoedcursus ‘energie’. Planten en bomen maken hun eigen energie met behulp van zonlicht, water en CO2. Deze energie wordt omgezet in suikers waardoor het organisme groeit. Als mens nemen we elke dag brandstof tot ons. Dat bestaat uit koolhydraten, eiwitten en vetten. Dat hele pakket wordt omgezet in energie. Niet verbruikte brandstoffen worden opgeslagen als vet en deze vetten dienen in ons lichaam als accu. Er zijn mensen met een veel te grote en te volle accu, maar dit terzijde. Een gemiddelde volwassen man verbruikt circa 2400 kilocalorieën per dag, ofwel 10.000 kiloJoules. De eenheid van energie is Joule (J) en energie kan worden gedefinieerd als ‘de mogelijkheid om arbeid te verrichten of verandering te bewerkstelligen’. Ter vergelijking: die 10.000 kiloJoules komt overeen met circa ¼ liter benzine. Nu nog iets technischer: vaak wordt energie verward met het begrip vermogen. Vermogen is de grootheid voor ‘energie per tijdseenheid’ en wordt uitgedrukt in Watts. Een gemiddelde man is in staat om in een korte periode 700 watt te leveren aan vermogen (wilt u het nog iets technischer? Dat is 0.9 pk; 1pk = 736 watt). De energiekste mens levert een piekvermogen van 2.7pk (2 kW). Onze Friese topwielrenner Lieuwe Westra kan in een tijdrit over een uur een kleine 400 watt aan continu mechanisch vermogen wegtrappen.

Jan Willem Sietsma (1977) woont met zijn vrouw en twee kinderen in Eastermar. Hij is ondernemer bij Technaut en lid van de werkgroep duorsum Eastermar, voorzitter van de Ronde Tafel Drachten en bestuurslid van stichting sportcentrum Achtkaspelen. Jan Willem gelooft in een samenleving met ecologisch en economisch evenwicht. jw.sietsma@technaut.com

OF 2015-04

Als ondernemer wilt u natuurlijk weten wat energie-efficiënt is en wat niet. Er moet immers iets over blijven onder de streep. Wel,fietsen is grofweg vijf keer zo energie-efficiënt als lopen. En uitgaande van een auto die 20 kilometer aflegt met 1 liter benzine kun je stellen dat fietsen maar liefst vijfentwintig keer energie-efficiënter is dan autorijden. Terug naar begrijpelijke taal: een mens ‘loopt’ gemiddeld dus 1 op 100 en fietst 1 op 500, als je de calorische waarden van koolhydraten en olie met elkaar vergelijkt. Kortom; tegen al uw medewerkers die binnen een te overbruggen afstand van hun werk wonen zou u moeten joelen: ‘lang leve de fiets!’ Maar ja, vergeet dan niet zelf het goede voorbeeld te geven. Dan blijft u ook zelf als ondernemer energiek en gezond.

Zuiver water begint met een helder idee. Niets is zo normaal als water uit de kraan. Althans, dat zou je zeggen, maar dat geldt voor ons, hier in Europa. Niet voor Afrika. Daar is drinkwater helemaal niet zo vanzelfsprekend. Waterzuivering staat er nog in de kinderschoenen. Het Ghanese bedrijf Kingdom Waters & Services doet in water. Het heeft dringend behoefte aan betrouwbare opslagtanks in combinatie met een even betrouwbare zuiveringstechniek. Kunnen jullie ons helpen was hun vraag. Als Water Alliance weten we als geen ander de weg binnen de watertechnologie. We kennen de partijen. Weten wat hun expertise is. Brengen ze bij elkaar. In dit geval Dutch Water Partners uit Leeuwarden als specialist in waterzuivering, en de Mannen van Staal, ook uit Leeuwarden, die alles kunnen met, juist ja, staal. We gaan om tafel. Combineren de kennis van de een met de techniek van de ander. Resultaat? Een joint venture: Dutch Steel Profiles, dat flexibele prefab waterstations met geïntegreerde WATERguard zuivering en wateropslag gaat leveren. Als bouwpakket om drinkwater veilig en flexibel op plekken te krijgen waar het nu nog niet is. De verwachting is nu al om enkele tientallen PUREleau waterstations per jaar te leveren. Probleem opgelost. Ghana blij. Leeuwarden blij. Wij blij.

Accelerating the process from product to business

Samenwerkingsverband Noord-Nederland. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Water Alliance wordt medegeﬁnancierd door het Europees fonds voor regionale ontwikkeling en door het ministerie van EZ.

KENNIS IS KUNNEN

IJZERSTERK VOOR UW BEDRIJF

Advertentiepagina OF

BEVESTIGINGEN

VEILIGHEID

GEREEDSCHAPPEN

POSTBOXEN

GROENVOORZIENING

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl