Ondernemend Friesland editie 6-2022

Open

samen werken.

In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten?

werken en samen vooruit

Jack, Bergkamp en Pythagoras

Soms is complete hysterie erg leuk. Zoals de aanval van waanzin van sportcommentator Jack van Gelder, toen Dennis Bergkamp tijdens het WK van 1998 de winnende goal scoorde tegen Argentinië. Van Gelder vergat even – nou ja, éven – zijn journalistieke taken en raakte in een trip van complete hysterie, waarbij hij in 22 seconden tijd ongeveer 8 keer de naam Dennis Bergkamp uitschreeuwde, huilend en compleet gevangen in de trance van zijn verstandsverbijstering. Dat was mooi, want sport gaat om emotie en dan heb ik liever een doordraaiende gek achter de microfoon dan een journalist die het momentum negeert en gewoon de feiten blijft becommentariëren.

Van Gelder weet als geen ander dat het volk bij het meest populaire spelletje aller tijden ook een stém van het volk wil horen. Het wordt voor mij echter een beetje gênant wanneer de schoenmaker zijn leest verlaat en met dezelfde emotionele feitenleegte andere takken van sport gaat becommentariëren. Zoals politiek. Jack twitterde op 11 september: “Het land staat ‘in de fik’ en Rutte gaat morgen en overmorgen naar Suriname las ik ergens. Dat is toch een grap neem ik aan?”

Dat roept bij mij vragen op. Zoals die zinsnede: ‘las ik ergens’. Wanneer Jack (bijna 163.000 volgers op twitter) zo verontwaardigd is zou hij als journalist de ijver moeten hebben om zijn bron te vinden zodat hij even checken of zijn verontwaardiging nu wel of niet gegrond is. Maar dat lijkt hem niet te boeien. Vraag twee van mijn kan is: wat is eigenlijk het probleem? De minister-president bezoekt voor twee daagjes Suriname. Een land dat wij Nederlanders eeuwen hebben

gekoloniseerd, met als gevolgd dat er duizenden Surinamers in Nederland wonen en er tal van banden zijn tussen de twee landen. Mag die man éven weg? Een premier hoeft ons niet iedere dag aan het handje te houden.

Dan die zin: ‘het land staat in de fik.’ Is dat zo? Ja, we maken moeilijke tijden door. Maar de Oekraïne staat in de fik; Nederland niet. Veel Nederlanders hebben vooral last van stress, niet alleen in hun werk, maar ook in de manier waarop ze met maatschappelijke en economische ontwikkelingen omgaan. Het is maar net wat je er in je hoofd zélf van maakt. In dat kader zou ik Jack en vele anderen het boek ‘Mindfulness met Covey’ willen aanraden. Twee citaten uit dat boek: “Stress is een toestand van onwetendheid. Je denkt dat alles een noodgeval is” (Nathalie Goldberg). En tot slot speciaal voor Jack en voor iedereen die Jacks’ legendarische reactie op de Bergkampgoal ook in deze maatschappelijk onrustige tijden tot voorbeeld nemen: “Als je jezelf niet onder controle hebt, ken je geen vrijheid” (Pythagoras).

Menno Bakker

HOOFDREDACTEUR

Colofon

Sluis

Gerrit Landman

Jan Gerrit de Boer

Rozendaal

NARVIC-media, met: Casper Ferwerda, Menno Bakker, Wiebrand de Boer, Tine van Knijff-van Hijum, Thea van der Schaaf, Klasina van der Werf, Willem Walda, Ingrid van Damme, Amanda de Vries en Ivo Pakvis

Niet praten, doen

De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze uitgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

“We werken voor 85% met gerecyclede grondstoffen”

Elzinga & Van der Krieke in Drachten is een jong en dynamisch bedrijf dat nieuwe innovaties mogelijk maakt door middel van engineeren, matrijzen maken en spuitgieten van producten, oftewel: een ‘One Stop Shop’ voor kunststof onderdelen. Het in 2017 opgerichte bedrijf ontwikkelt onder andere onderdelen voor de medische industrie, aircosystemen en automotive. Het kunststof vakgebied verandert snel, mede-eigenaar Dennis Mous praat Ondernemend Friesland bij over de nieuwste ontwikkelingen qua producten én huisvesting.

In het oog van de storm

Je zou kunnen zeggen dat een doordeweekse werkdag op het kantoor van Friesland Lease (Drachten) tegenwoordig een goede afspiegeling vormt van de toestand in de wereld. Directeur Jan Baljeu weet er alles van. Onzekere levertijden, hoge energieprijzen, auto’s die in aanschaf ineens duurder worden dan eerder aangegeven. Het team van Friesland Lease (inmiddels 100 man) werkt zich uit de naad om in die hectische markt alle klanten te voorzien van passende oplossingen.

Tegelijkertijd blijft het bedrijf ook in het oog van de storm werken aan oplossingen voor de mobiliteit van morgen. ‘

Wat doe je als gemeente wanneer duidelijk wordt dat toeristen en zelfs je eigen bewoners niet goed weten wat er allemaal in de omgeving te doen is? De gemeente Smallingerland - en Drachten in het bijzonder - kampt met dit probleem. Een prachtige omgeving, maar dat wordt bepaald niet met veel fanfare gebracht. Er is echter een oplossing in zicht: Platform Gastvrij Smallingerland. Dit verbond van ondernemers uit de gastvrijheidssector wil Smallingerland toegankelijker maken en steekt hiervoor samen met de gemeente en VVV de handen uit de mouwen.

‘Verwachtingen overtreffen;dát is de essentie’

‘De essentie van hospitality? Dat is verwachtingen overtreffen; altijd iets méér bieden dan gasten verwachten.’ Annet Mossel en Sjoerd Langebeek zeggen het bijna in koor. Beide verpersoonlijken ze een nieuwe generatie die met een frisse blik de hospitality sector wil vernieuwen. Sjoerd als vierde generatie uit het beroemde Van der Valk-geslacht en Annet als jong talent, met toch óók al vele jaren horeca-ervaring.

Energie Inspectie: innovatief in verduurzaming

Energie besparen: het staat bovenaan de to-do lijst van iedere particulier en ondernemer in Friesland en Nederland. Met de hogere energieprijzen staat de telefoon roodgloeiend bij directeur Martijn van der Harst van Energie Inspectie uit Leeuwarden. “We helpen mensen om inzicht te krijgen in hun energieverbruik en geven verduurzamingsadvies voor woningen en bedrijven.”

‘Het thuisgevoel voorde reiziger’onafhankelijke

Post-Plaza Hotel & Grand Café in het centrum van Leeuwarden is recent uitgebreid met 74 slaapkamers. Maar dan een beetje anders dan anders. In het voormalige PTT-hoofdkantoor werd Via Via just a room gerealiseerd: een bijzonder alternatief voor de standaard hotelervaring. Na anderhalf jaar van slopen en verbouwen staat er een bijzonder concept. Hoteldirecteur en mede-eigenaar Herman Schreuder en adjunct-directeur Annelies Douwstra vertellen OF waar deze nieuwe formule zich op richt.

Ferr-Tech wint WIS Award

Het watertechnologiebedrijf bedrijf Ferr-Tech heeft de WIS Award 2022 gewonnen. Het bedrijf uit Meppel, lid van Water Alliance, won de prijs met het vernieuwende product Ferraat(VI). Mede-eigenaar Judith le Fèvre nam de glazen waterdruppelbokaal in ontvangst uit handen van juryvoorzitter Cees Buisman.

De prijs werd binnengesleept na een spannende finale tijdens de European Water Technology Week (EWTW). Dit evenement werd van 19 tot en met 22 september gehouden in het WTC Leeuwarden.

De WIS award is de innovatieprijs die de Water Alliance doorgaans jaarlijks uitreikt aan een bedrijf met een opmerkelijke waterinnovatie. Aan de prijs is marketingondersteuning ter waarde van 10.000 euro verbonden. Ferraat(VI) staat al decennia wereldwijd bekend als de sterkste oxidant voor waterbehandeling van (industrieel) afvalwater. In tegenstelling tot veelgebruikte chemicaliën voor waterzuivering, is Ferraat(VI) milieuvriendelijk en biologisch afbreekbaar. Tot op heden was het niet mogelijk om Ferraat(VI) stabiel en houdbaar te produceren, maar Ferr-Tech heeft een proces ontwikkeld waarmee Ferraat(VI) stabiel en houdbaar wordt voor industrieel gebruik. Industriële processen worden

zo duurzamer, energiezuiniger en meer circulair.De jury van de WIS vond Ferr-Tech met deze innovatie een overtuigende winnaar, maar gaf tegelijkertijd aan dat het besluit dit jaar lastig was, gelet op de vele bijzondere innovaties die meededen.

Overigens: draait het bij de WIS Award niet alleen om de slimme innovatie. De jury kijkt ook kritisch naar de business case en de zakelijke groeipotentie. De deelnemers dienden dus ook uit te leggen welke markten zij van plan zijn te veroveren en hoe ze dat wilden aanpakken. Ferr-Tech wil het winnen van de WIS Award vooral gebruiken om internationaal de marketing te ondersteunen. Het bedrijf heeft dan ook de ambitie de wereld te veroveren. Te beginnen in de VS, waar in 2023 een eigen fabriek zal worden gebouwd; maar ook een latere expansie naar het Midden-Oosten staat in de planning.

De WIS Award is door de jaren heen gegroeid tot een kraamkamer van gouden ideeën. En lijkt dikwijls voor de winnaar een opmaat te zijn voor een internationale doorbraak. Zo wonnen eerdere jaren onder andere Hydraloop Systems en Samotics de prijs. Bedrijven die nog steeds razendsnel groeien en al een breed scala aan internationale klanten bedienen.

Theater Musical De Tocht verhuist naar duurzame locatie

We schreven al eerder in OF over het geniale idee van ‘De Tocht’. Het initiatief om door middel van een grote theater musical de herinnering aan de Elfstedentocht levendig te houden. Voor de organisatoren is dat pionieren geblazen, maar dat gaat ze tot dusver goed af. Toen er begin dit jaar vertraging kwam in de oplevering van de grond op het voormalige Bradaterrein in Leeuwarden, kwam de ontwikkeling van het daar te bouwen Friso Theater voor Musical De Tocht onverwacht stil te liggen. De première werd noodgedwongen verplaatst naar 2023 en de organisatie moest op zoek naar een oplossing. Met succes, want de organisatie laat weten een nieuwe locatie gevonden te hebben op de Zwette. Vlakbij de startplek van de echte Elfstedentocht. “We zijn de afgelopen periode met Friso Bouwgroep en de gemeente Leeuwarden op zoek gegaan naar nieuwe mogelijkheden. Dat dit gelukt is laat zien hoe betrokken alle partijen zijn. Daar zijn we trots op en het geeft veel energie.” Aldus Hans Staal, zakelijk directeur van De Tocht.

“Wij vinden het belangrijk dat de herinnering aan de Elfstedentocht in leven blijft en willen Musical De Tocht helpen dit waar te maken”, zegt Henk Dedden van Friso Bouwgroep. “Door op ons eigen terrein te bouwen hebben we alles zelf in de hand en kunnen we snel beginnen.”

Inmiddels zijn er overigens al meer dan 20.000 tickets verkocht voor de voorstelling die op 1 oktober 2023 in première zal gaan.

Cees Buisman tijdens internationaals watercongres EWTW:

‘Teveel onderzoeksgeldgaat naar hypes’

In september stond Leeuwarden in het teken van de European Water Technology Week (EWTW). Een meerdaags congres, waar de founders van WaterCampus Leeuwarden gezamenlijk de schouders onder hebben gezet. Waterinstituut Wetsus is een belangrijke gangmaker en met directeur en wetenschapper Cees Buisman op de lijst van sprekers weet je dat het interessant gaat worden. In zijn speech kwam hij tot een duidelijke boodschap: de toekenning van onderzoeksgeld wordt internationaal en nationaal teveel bepaald door hypes, waardoor er te weinig geld gaat naar onderzoek dat zich daadwerkelijk buigt over de grootste uitdagingen waar de mens voor staat, zoals waterschaarste. De directeur verklaarde dat er meer onderzoeksgeld naar Tesla gaat dan naar watertechnologie en een van de redenen is volgens Buisman het feit dat watertechnologie niet sexy genoeg

wordt gevonden. Ook hebben water technologische innovaties doorgaans veel tijd nodig om onderzocht, getest, maar daarna ook geaccepteerd te worden. “Gemiddeld duurt het vijftien jaar voordat nieuwe watertechnologie geaccepteerd is’’, zei Buisman.

Het is een uitdaging die al vaker hoorbaar is vanuit de sector van de watertechnologie: Baanbrekende innovaties zijn ‘disruptive’, ze kunnen als een bedreiging worden gezien door bestaande systemen. Denk aan nieuwe vormen van sanitaire zuivering in woonhuizen, maar ook nieuwe vormen van energie. Op de Afsluitdijk is het bedrijf REDstack bijvoorbeeld al jaren bezig om van de verschillen tussen zoet en zout water energie op te wekken en die innovatie is inmiddels zo volwassen dat het in de wereld verkocht zou kunnen worden. Toch lijkt de wereld nog afwachtend.

Sterke Yerke: vlot met een missie

Met een zelfgebouwd vlot de Atlantische Oceaan oversteken. Het lijkt onbegonnen werk, maar in de jaren zeventig deed de bemanning van het Friese vlot Sterke Yerke het toch. Een avontuur met een missie: onderzoek doen naar de olievervuiling op zee. Meer dan veertig jaar later is er een nieuwe Sterke Yerke, en ook een nieuwe missie: strijden tegen de plastic soup. In het Fries Scheepvaart Museum in Sneek is vanaf 24 september een familietentoonstelling te zien over dit legendarische verhaal, Expeditie Sterke Yerke, van olievervuiling tot plastic soup.

“Het verhaal van de Sterke Yerke spreekt iedereen aan, van jong tot oud,” zegt Hester Postma, directeur van het Fries Scheepvaart Museum. “Het is dus een fantastische basis om van daaruit mensen bewust te maken van dit enorme probleem. Een inwoner van Europa gooit gemiddeld 33 kilo plastic per jaar weg. In ander regio’s is dat getal nog veel hoger. Naar schatting

stroomt er jaarlijks zo’n 5 tot 13 miljoen ton plastic de zee in. Met deze tentoonstelling willen we bijdragen aan die bewustwording, en de mensen van de Sterke Yerke steunen in hun strijd.”

De topattractie van de expositie is het op afstand bestuurbare model van de Plastic Hunter. Merijn van Veen bouwde hem zelf aan de hand van ontwerptekeningen van Marten Veenstra. Die ontwierp hem om de hoeveelheid plastic in zee mee te kunnen meten, maar of hij ook echt gebouwd gaat worden is nog niet zeker. Met het model kunnen bezoekers van de tentoonstelling plastic dat in de museumvijver drijft opruimen. “En dat dat plastic heel goed opnieuw gebruikt kan worden laten we in de tentoonstelling zien met de producten die onze sponsor Lankhorst maakt, zoals picknicktafels en steigerpalen,” aldus Merijn.

De familietentoonstelling Expeditie Sterke Yerke is tot en met 5 maart 2023 te zien.

Anjum: miljoenen voor proeftuin ‘Aardgasvrije wijk’

De oprichting van energiecoöperaties overal in Nederland is één van de belangrijke startmotoren van de verduurzaming van energie in ons land. Positief daarom te vernemen dat ze nog regeklmatig op overheidssteun kunnen rekenen. Zo is energiecoöperatie De Anjumer Eendragt onlangs geselecteerd als Proeftuin Aardgasvrije wijk, waardoor De Gemeente Noardeast-Fryslân kan rekenen op een rijksbijdrage van 4,4 miljoen euro.

Emile Hendriks van energiecoöperatie De Anjumer Eendragt: “Wij zijn zeer blij met deze toekenning, die mede tot stand kwam door de goede samenwerking met de gemeente. Met de bijdrage kunnen Anjumers hulp krijgen bij het isoleren van hun woning. Ook wordt het bedrag ingezet op het bestrijden van energiearmoede. Dat is een goede eerste start. We zijn blij dat het is gelukt.”

Rotocoat Wolvega: meer dan alleen verzinken

De verzinkerij van Rotocoat Wolvega is al jaren een begrip in het noorden van Nederland. Maar Rotocoat is meer dan een verzinkerij. Rotocoat is gespecialiseerd in het verduurzamen van staal, aluminium en RVS.

Om een staalconstructie zo lang mogelijk mee te laten gaan, zal het staal geconserveerd moeten worden om het tegen corrosie te beschermen. De combinatie van verzinken en poedercoaten, ook wel een Duplexsysteem genoemd, biedt de meest duurzame bescherming. Verzinken biedt

bescherming, waar poedercoating zowel beschermt als ook het staal een kleurtje geeft.

Maar dat is niet alles wat Rotocoat in huis heeft. Dunner metaal kan vervormen in een heet zinkbad. Daarom wordt dit materiaal geconserveerd door het te ‘schooperen’, ook wel zinkspuiten genoemd. Door middel van een spuitpistool wordt het zink op het staal aangebracht.

Naast het feit dat het bedrijf aardig wat veranderingen heeft doorgemaakt door de jaren heen, zijn er ook in de processen een aantal dingen veranderd. Met oog op het milieu en de directe omgeving van de

vestigingen, heeft Rotocoat meer aandacht voor duurzaamheid. “We verduurzamen natuurlijk staal. In die zin dragen we zo ons steentje bij aan een milieuvriendelijkere en duurzamere manier van bouwen, maar we zijn druk bezig om onze processen zo duurzaam mogelijk uit te kunnen voeren”, aldus een nieuwsbericht van het bedrijf.

Zo kwam Rotocoat met Zinculair®: circulair zink. “Dat wil zeggen dat het zink dat wij als afvalproduct overhouden gerecycled wordt en weer terug in ons bad terechtkomt. Zo maken we het cirkeltje rond.”

Hoe

Wij zijn Breman. Een familie van installatie-experts die bouwen aan een toekomst vol duurzame energie. Bij ons staat alles wat we doen in het teken van de toekomst met een beter woon- en werkklimaat. Als installatiebedrijf én als mensen. We denken graag mee over innovaties op het ge bied van verduurzaming, renovatie en onderhoud. Die kennis en het vakmanschap delen we ook, om zo de energietransitie te versnellen. Zo zorgen we samen voor een beter klimaat om in te wonen, leven en werken. Iedereen energiepositief

De Alliantie van Drachten

Zeven noordelijke partijen sloegen eind september hun handen ineen voor de toekomst van Drachten, lees: Smallingerland. De zeven partners zien kansen om de sterke punten van Drachten te versterken, zoals onderwijs, zorg en innovatieve maakindustrie. Door hechtere verbindingen tussen deze organisaties wordt Drachten voor inwoners, bezoekers en bedrijven aantrekkelijker.

De partijen (gemeente Smallingerland, ROC Friese Poort, NHL Stenden, Rijksuniversiteit Groningen, ziekenhuis Nij Smellinghe, Philips en het Innovatie Cluster Drachten) dragen ieder op hun eigen thema’s bij aan een welvarend en aantrekkelijk Drachten. “We zien ook dat alle partijen daarbij een gedeeld belang hebben. Een aantrekkelijke, bereikbare gemeente met de juiste faciliteiten, is voor iedereen van waarde. Daarom hebben we het initiatief genomen

om, nog meer dan voorheen, samen te werken”, aldus burgemeester Jan Rijpstra van de gemeente Smallingerland.

Campus Drachten

De samenwerking strekt zich uit op verschillende gebieden. Een belangrijke pijler is de verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven. Drachten ziet daarbij kansen om ook een plek te worden als campus van samenwerkingsverband ‘de Universiteit van het Noorden’. Vandaar dat ook NHL Stenden en de Rijksuniversiteit Groningen deelnemen aan de alliantie.

De samenwerking tussen ziekenhuis Nij Smellinghe en ROC Friese Poort krijgt overigens al vorm op de nieuwe onderwijslocatie op het ziekenhuisterrein. Dit wordt de eerste mbo-locatie voor volwassenonderwijs binnen de ziekenhuismuren in Nederland, waar studenten Zorg en Welzijn van ROC Friese Poort vanaf eind oktober 2022 les krijgen. Volgens de initiatiefnemers is het en kans

om de opleiding beter aan te sluiten op de praktijk en om de jonge zorgmedewerkers vroegtijdig aan de sector het de zorginstelling in het bijzonder te binden.

‘Open Drachten’

Passend bij de nieuwe samenwerkingen lanceerde de gemeente Smallingerland op vrijdag 30 september ook het nieuwe citymarketingconcept ‘Open Drachten’. Daarmee neemt zij afscheid van het merkconcept Drachten Wil je Meemaken dat zo’n 14 jaar geleden werd geïntroduceerd om de koopstromen vast te houden toen het centrum van Drachten op de schop ging. Vanaf die tijd is er veel veranderd en zijn ook de wensen en behoeften, niet alleen van de gemeente maar ook van ondernemers, organisaties en bedrijven, veranderd.

Meer over de ambities van vele betrokkenen in Drachten en omgeving treft de lezer in deze ‘Smallingerland-special’ van OF.

Ondertekenaars

en onderwijsvernieuwing in Drachten

Eerste mbo-school op ziekenhuisterrein in Nederland

Het gebouw staat er al, na de herfstvakantie trekken de studenten erin: de nieuwe mbo-school van ROC Friese Poort op het terrein van ziekenhuis Nij Smellinghe. De Drachtster samenwerking is uniek, vele ogen zijn dan ook gericht op dit – op alle opzichten – duurzame initiatief.

ROC Friese Poort en Nij Smellinghe werken al jaren intensief samen. Toen ROC Friese Poort een oudere locatie op de Wetterwille wilde vervangen, kozen school en ziekenhuis samen voor nieuwbouw op het ziekenhuisterrein. Folkert Brouwers, directeur Bedrijf & Gebouwen bij Nij Smellinghe en Jaap van Bruggen, manager Facilitair bij ROC Friese Poort, zijn al vanaf het begin betrokken. Brouwers: “Het gebouw is uniek vanwege het duurzame karakter én voor het eerst worden studenten volledig bij en in het ziekenhuis opgeleid.” Van Bruggen: “Dit wordt de thuisbasis voor volwassen studenten van de opleiding Zorg en Welzijn. Zij willen opgeleid worden in de actuele praktijk. Onze docenten worden onderdeel van de ziekenhuispraktijk en nieuwe zorgontwikkelingen.”

Interactie

Er wordt veel verwacht van de interactie. “Brouwers: “We gaan open met elkaar om. Ons restaurant wordt shared space: iedereen kan er lunchen en overleggen.” Bovendien komen er skills labs: praktijklokalen. Van Bruggen: “Nij Smellinghe gebruikt deze voor interne scholing, wij voor onze studenten. Het mes snijdt ook aan twee kanten met het nieuwe auditorium. Deze gebruikt het ziekenhuis voor voorlichting aan medewerkers, patiënten en belangstellenden en voor colleges.”

Innovatie

Ook techniek neemt een belangrijke plaats in: apparatuur in zorginstellingen wordt steeds complexer. Brouwers: “Innovatieve ontwikkelingen worden versneld door het tekort aan zorgpersoneel en oplopende zorgkosten. Denk aan het gebruik van sensoring.” Van Bruggen: “Voor het snijvlak tussen zorg en techniek zijn professionals nodig die bijvoorbeeld sensoren kunnen plaatsen, aflezen en monitoren.” Brouwers: “Er ontstaan nieuwe banen in de zorg: interessant voor mbo-ers.”

Duurzame zorg

Onderwijs en zorg voor de toekomst: daar hoort een duurzaam gebouw bij. Van Bruggen: “Onze voorbeeldfunctie blijkt ook uit dit circulaire gebouw.” Brouwers: “Het is volledig van hout en heeft een materialenpaspoort: van alle materialen is bekend waar ze vandaan komen en hoe ze hergebruikt kunnen worden. Het gebouw is demontabel. Als het uit elkaar gehaald wordt, kunnen de onderdelen opnieuw gebruikt worden.” Van Bruggen: “Hout wordt niet vaak gebruikt voor scholen en ziekenhuisgebouwen. Van Manen en Zwart Architecten heeft middels slimme technische verbindingen oplossingen gevonden voor bijvoorbeeld akoestiek en ventilatie.”

Kenniscentrum

Van Bruggen: “Het nieuwe gebouw wordt een kenniscentrum voor opleiding en innovatie in de zorg, dat we blijvend doorontwikkelen. “Brouwers: “Wat we hier neerzetten is niet alleen belangrijk voor onze eigen toekomst, maar ook voor andere zorg- en onderwijsinstellingen.” Van Bruggen: “We staan voor grote uitdagingen. Alleen kun je niks, samen kun je heel veel.”

Nieuwe opleiding

Ook een nieuwe opleiding van Nij Smellinghe en ROC Friese Poort, Sustainable Hospitality Management, start in het nieuwe gebouw en in het ziekenhuis. Van Bruggen: “ROC Friese Poort wil in 2030 honderd procent CO2-neutraal onderwijs geven. Deze nieuwe zorg- en horecaopleiding richt zich op gezonde voeding, zorg en duurzaamheid.” Brouwers: “De duurzame ambitie van Nij Smellinghe op het gebied van voeding is patiënten gezonder laten eten. Studenten krijgen les in hoe voeding werkt en spelen een belangrijke rol in advisering.” Van Bruggen: “Op deze nieuwe ontwikkeling in de zorgwereld spelen we ook samen in.”

Folkert Brouwers en Jaap van Bruggen

Elzinga & Van der Krieke:

“We werken voor 85% met gerecyclede grondstoffen”

Elzinga & Van der Krieke in Drachten is een jong en dynamisch bedrijf dat nieuwe innovaties mogelijk maakt door middel van engineeren, matrijzen maken en spuitgieten van producten, oftewel: een ‘One Stop Shop’ voor kunststof onderdelen. Het in 2017 opgerichte bedrijf ontwikkelt onder andere onderdelen voor de medische industrie, aircosystemen en automotive. Het kunststof vakgebied verandert snel, mede-eigenaar Dennis Mous praat Ondernemend Friesland bij over de nieuwste ontwikkelingen qua producten én huisvesting.

‘’Bij Elzinga & Van der Krieke ontwikkelen we hoogwaardige technische kunststofproducten en hebben daarvoor alles in eigen huis”, zegt Dennis Mous. “Oprichters Wietse Elzinga en Arjen van der Krieke werkten bij Philips. Het ondernemerschap trok hen meer en met de opgedane kennis hebben ze Elzinga & Van der Krieke opgericht. We begonnen klein - met slechts één oude spuitgietmachine – maar groeiden in vijf jaar

tijd uit tot een hightech engineeringbedrijf.

Wij spuitgieten zeer duurzaam door een energiezuinige nieuwe fabriek waar we aan ‘peak shaving’ doen, dat wil zeggen: het verlagen van de energiepieken door middel van de inzet van zonnepanelen en accupakketten. Ook werken we met de nieuwste machines en voor 85% met gerecyclede grondstoffen.”

Reststroom hoogwaardig materiaal Naast Elzinga & Van der Krieke is er ook dochteronderneming Keunsto die zich richt op circulaire ontwikkeling en concepten. “In dit licht loopt er een project met NHL/ Stenden (lectoraat circulaire plastics) en met werk- en talentenbedrijf Caparis, zij verzorgen de logistiek”, legt Dennis uit. “We merkten in ons bedrijf dat we enkele malen met een reststroom hoogwaardig materiaal bleven zitten vanuit prototyping. De reststroom belandde normaliter in de verbrandingsoven, maar we wilden dergelijke reststromen omzetten in nieuwe grondstoffen, dan wel in een product waar ons bedrijf baat bij heeft. Een voorbeeld hiervan, is dat we ons eigen afval benutten voor eigen magazijnbakjes. En als het voor ons werkt, waarom dan niet voor andere bedrijven?”

Blauwdruk

“Binnen het project Keunsto ontwikkelden wij een aantal concrete producten zoals een afvalknijper van afvalstromen en een

deurklink van hoogwaardig industrieel materiaal”, vervolgt Dennis. “Dit concrete project en de uitkomsten daarvan gaan we inzetten als blauwdruk hoe omgegaan kan worden met reststromen kunststof. We verwachten hiermee een structurele verandering teweeg te brengen voor een groot aantal MKB-bedrijven in Noord Nederland, die concreet aan de slag willen met circulaire vraagstukken. Via het SNN kregen we subsidie toegekend om te onderzoeken hoe we de reststromen kunnen hergebruiken. De opgedane ervaringen worden breed gedeeld zowel in het bedrijfsleven als ook bij kennisinstellingen. Het project is dus een mooie kans voor ons bedrijf, de scholen en Caparis.”

Hergebruik

Met het project Keunsto speelt Elzinga & Van der Krieke in op de toekomstige (waarschijnlijke) wetgeving dat wat circulair kan, circulair moet. Dennis: ‘’Om het concreet te maken: In 2023 mogen bedrijven niet meer aan ‘downgrading’ doen, oftewel: een petfles moet een fles blijven. Zo is er ook het probleem van de ‘single used plastics’ op bijvoorbeeld festivals. Wij denken mee hoe je iets duurzaams kunt maken van een product dat je slechts eenmaal gebruikt. We onderzoeken de wijze waarop het is gemaakt, zodat je het kunt hergebruiken. Optimaal inzetten op circulariteit, dat is wat we doen.”

“Wij spuitgieten zeer duurzaam door een energiezuinige nieuwe fabriek”

Maatwerk in logica gieten

Snel, klantgericht en op maat gemaakt: dat is het voordeel van de CPQ-software die Elfsquad in Drachten kan leveren aan het mkb. ”Het is heel gewoon om online te shoppen tegenwoordig. Bij B2B is dit vaak nog niet zo en daar komen wij met onze software in beeld. Met name in de maakindustrie kan de klant in het preproductie proces zijn wensen zelf snel en duidelijk doorgeven. Maatwerk gieten we in logica”, aldus directeur Jan Brolsma van Elfsquad.

In de maakindustrie worden vaak ingewikkelde en dure machines gemaakt, legt hij verder uit. “Een boer wil bijvoorbeeld een rooimachine die aan specifieke eisen moet voldoen. Door onze software kan de boer zelf zijn wensen kenbaar maken, waardoor er bepaalde types rooimachines naar voren komen als zeer geschikt. De software leidt de boer door het systeem en zorgt dat er maatwerk door middel van logica wordt geleverd. De klant maakt zo zelf al een voorselectie uit de honderden mogelijkheden om een rooimachine samen te stellen naar zijn wensen. En er kan direct een offerte worden uitgebracht. Al met al spaart deze automatisering veel tijd en geld uit voor het maakbedrijf.”

Het systeem sluit beter aan bij de wensen van klanten in een wereld die steeds veeleisender en individueler aan het worden is, meent

de directeur van het Drachtster bedrijf. “Het zorgt ervoor dat de kans op fouten in het productieproces verdwijnen. Alle details en eventuele wijzigingen op het ontwerp worden nauwkeurig bijgehouden door softwaresysteem en hoeven niet stuk voor stuk te worden ingevoerd. Fouten en klachten worden zo voorkomen.”

Pizza

Om het nog te verduidelijken noemt Brolsma het voorbeeld van een pizza. “Een pizza met twee ingrediënten - bijvoorbeeld kaas en ham – geeft drie mogelijkheden: een pizza met alleen kaas of alleen ham of met zowel ham en kaas. Je kunt je voorstellen dat wanneer je vijf of tien ingrediënten aanbiedt, de mogelijkheden enorm oplopen tot wel 1000 varianten. Zo is het ook in de maakindustrie. Landbouwmachines kennen veel varianten en mogelijkheden en door onze software wordt

de keuze eenvoudiger en overzichtelijker gemaakt, waardoor foutloos produceren gemakkelijker wordt gemaakt.”

Drachten

In 2016 kwam het bedrijf Elfsquad bij toeval in Drachten terecht, legt Brolsma uit. “Maar we zijn heel blij dat we hier zitten. We zitten centraal in Friesland en hebben weinig concurrentie van andere startups. We hebben niet te klagen over het aantal sollicitanten. En zo kunnen we goede mensen toevoegen aan ons bedrijf. Het is een bedrijf van millennials voor millennials. De teamspirit is groot en we hopen vanuit Drachten verder geografisch te groeien in Europa en Amerika. We zijn sinds de start ieder jaar verdubbeld en hebben de ambitie om zelfs de verdriedubbelen over een paar jaar. We willen vanuit Drachten de wereld verder veroveren.”

‘Drachten mag wel wat meer kleur op de wangen krijgen’

Begin 2022 werd de centrumvisie voor Drachten gepresenteerd. De plannen zijn onder meer: Het centrum van Drachten moet compacter worden, met minder winkels en parkeerplekken en vooral méér groen en woningen. Wat dit in de praktijk betekent vroeg OF aan de hand van drie vragen aan drie ondernemers. “We moeten met zijn allen blijven ondernemen om Drachten aantrekkelijk te houden.”

Wat doe je en waarin zijn jullie onderscheidend?

Hylke Breman van Puur IJs & Chocolade: Ik ben sinds zes jaar franchise-eigenaar van Puur IJs & Chocolade in het centrum van Drachten, waar wij het lekkerste ijs van Drachten verkopen! We onderscheiden ons door de vele verschillende soorten ijs, die allemaal vers gemaakt worden door onze ijsmeester in Heerenveen. Samen met mijn team van zeven medewerkers is het erg gezellig en fijn samenwerken.

Halbe Bergsma van Schuurman Schoenen: Als franchisenemer probeer ik door middel van lokaal ondernemerschap het verschil te maken. Dat doen wij door de juiste mix van merken, 80 verschillende maar liefst! Bij ons vind je voor iedereen een paar schoenen, kinder- dames- en herenschoenen. Met 600 m2 winkelvloeroppervlakte bieden we ook alle ruimte.

Bettie van der Wal van de HEMA: Ik ben bedrijfsleider bij HEMA Drachten. De HEMA kent natuurlijk iedereen, wij proberen ons daarom op lokaal niveau, door middel van social media, te onderscheiden en naast onze bekende producten ook alle

andere leuke HEMA-items een podium te geven. Samen met een team van zo’n 90 medewerkers staan wij elke dag klaar voor onze klanten. Potentiële medewerkers staan zelfs in de rij om voor ons te werken, we hebben serieus een wachtlijst!

Wat vind je van de plannen voor de renovatie van het centrum van Drachten?

Breman (Puur IJs & Chocolade): Ik vind de plannen goed, ben er tevreden mee. Ik denk dat ze goed aansluiten op de wensen van de consument nu en in de toekomst. Ik weet niet of minder winkels nu de oplossing is, maar ik denk dat het ánders indelen van winkelpanden het centrum aantrekkelijker maakt. Een voorbeeld hiervan is het winkelpand waar voorheen Miss Etam zat. Dit is nu gesplitst waardoor er twee nieuwe kledingzaken ontstonden. Een meer divers winkelaanbod komt de levendigheid ten goede, net als meer woningen bouwen. Met name de randen van het centrum – zoals het Moleneind - hebben hier baat bij.

“Een meer divers winkelaanbod komt de levendigheid ten goede”

(Hylke Breman, Puur IJs & Chocolade)

Stienstra & van der Wal

Walbeschoeiingen

Bergsma (Schuurman Schoenen): Als ondernemer ben ik een voorstander van een compacter centrum. Ik ben net in Scandinavië geweest en daar zie je in de steden veel meer groen en recreatiemogelijkheden. Dat werkt absoluut sfeer verhogend, waardoor inwoners of toeristen langer in het centrum blijven. Niet iedere bewoner of bezoeker wil winkelen, maar misschien wel op een bankje in het park zitten.

Van der Wal (HEMA): Ik sta positief tegenover de plannen, ik ben er heel blij mee. Het moet, het kan niet anders. Willen we op lokaal niveau aantrekkelijk blijven, dan is meer diversiteit aan winkels en een aantrekkelijk centrum noodzakelijk. De gezelligheid in Drachten kan en mag echt beter.

Wat zie jij als de grootste uitdaging voor Drachten?

Breman (Puur IJs & Chocolade): Om de koppositie in het verzorgingsgebied vast te houden. We moeten ervoor zorgen dat ook de inwoners van dorpen rondom Drachten, ons blijven bezoeken. Dit kan alleen door flinke investeringen in het centrum. Drachten is een parel, het heeft een heel mooi centrum. Als ondernemer roep ik op om met zijn allen het beste in Drachten naar boven te halen. Kijk als ondernemer ook eens buiten je eigen winkelpand. Wat doen de buren? En wat kan ik zelf doen om het centrum aantrekkelijk te houden? Ook vind ik dat Drachsters wel wat trotser op hun woonplaats mogen zijn. Toeristen of buitenstaanders zijn vaak laaiend enthousiast.

Bergsma (Schuurman Schoenen): Ik vind dat Drachten een heel mooi centrum heeft, maar dat we dat met elkaar nog wel wat meer mogen zien. Het is een prachtige plaats! Heel centraal aan de A7 en met een grote regiofunctie. Drachten heeft stadsallures, maar het mag wel wat meer kleur op de wangen krijgen. Hierin hebben we elkaar nodig; bewoners, ondernemers en de lokale overheid. Een mooi en succesvol voorbeeld van een gezamenlijke actie is de spaar- en winactie. Een letterlijke win-winactie voor bezoeker als ondernemer!

Van der Wal (HEMA): Ik denk dat de grootste uitdaging is om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Maar dat er iets moet veranderen is wel duidelijk. Ik hoop dat iedereen zijn steentje bijdraagt en dat de uitvoering van de plannen niet al te lang gaat duren. Belangrijk in het winkelaanbod vind ik een mix van lokaal en landelijke winkels. Dat bezoekers langer blijven omdat ze echt verrast worden door de diversiteit.

“De grootste uitdaging is om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen”

(Bettie van der Wal, HEMA)

‘’Drachten heeft stadsallures”

(Halbe Bergsma, Schuurman Schoenen)

‘Inclusief ondernemen vinden wij heelnormaal’

De gemeente Smallingerland is druk bezig om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te krijgen, dit in het kader van de Human Capital Agenda. Deze agenda heeft een focus op de beschikbaarheid van personeel, de wendbaarheid van personeel en een inclusieve arbeidsmarkt. Gemeente Smallingerland werkt hiervoor samen met bedrijven, de zogenaamde ‘ambassadeurs’. Ondernemend Friesland sprak twee van de ambassadeurs en Anna Kruit, accountmanager bij de gemeente Smallingerland.

Waar zijn jullie goed in? Erik van der Velde van Medipoint: Wij geven advies en we verhuren én onderhouden medische zorghulpmiddelen waar mensen via de WMO over kunnen beschikken. En dat gaat letterlijk van jong tot oud: badzitjes voor baby’s, wandelwagens,

“Wij passen de werkzaamheden aan aan de werknemer”

(Erik van der Velde Medipoint)

rolstoelen of driewielers voor (jonge) kinderen en scootmobielen voor ouderen die slecht ter been zijn. We zijn goed in het begeleiden van mensen met een beperking die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, we bieden ze duidelijkheid en overzicht.

Sander Veenstra van Get2Green Logistics BV: Wij zijn een dynamisch en duurzaam logistiek bedrijf. We zijn wars van het geijkte en hebben zo onze eigen visie op duurzaamheid. Alles moet duurzamer, dat gaat van auto’s tot brandstoffen maar ook over de vraag: Hoe ga je met mensen om? Belangrijk is dat je van beide kanten een gevoel van gelijkwaardigheid hebt. Je doet het samen en daarom moet je blijven communiceren.

Wat doen jullie als bedrijf om de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen?

Van der Velde (Medipoint):

Als er binnen Medipoint vacatures zijn hebben we nauw contact met consulenten die geschikte kandidaten voor ons zoeken. Zo hebben wij op dit moment twee ‘Nieuwe Nederlanders’ aan het werk en ook een jonge man met een Wajong-uitkering die servicemonteur bij ons is. Vanuit het UWV worden mensen met een beperking gestimuleerd om te re-integreren, maar niet iedereen krijgt daar de kans toe. Terwijl er pareltjes tussen zitten! We passen de werkzaamheden aan aan de werknemer. Om het voorbeeld te nemen van de jonge man: complexe klussen zijn lastig voor hem, maar

Oproep aan ondernemers

Anna Kruit en Gerard Hoekstra roepen ondernemers in de gemeente Smallingerland op, om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plekje in hun bedrijf te geven. Anna en Gerard denken hier graag in mee. De Human Capital Agenda staat voor: ‘Laat iedereen meedenken en meedoen. Sta open voor elkaar’. En dit past precies in de missie en visie van de gemeente Smallingerland: ‘Persoonlijk, Samen en Doen’.

hij kan wel ondersteunend zijn voor onze monteurs bij complexere zaken. Dit heet ‘jobcarving’: bestaande functies opsplitsen om banen te creëren voor mensen met een beperking. Wij hebben als Medipoint ook nauw contact met scholen en zijn in de regio zeer betrokken bij jonge stagiaires die bij ons werkervaring op kunnen doen.

Welkom in het Stijlicoon van het Noorden:

Van Doesburg-Rinsemahuis

Ruim 100 jaar geleden krijgt Drachten een nieuwe buurt in de kleuren van De Stijl. Drachten is daarmee het begin van Theo van Doesburgs carrière als kunstenaar-architect in binnen- en buitenland. Tijdens zijn diensttijd raakt de Drachtster schoenmaker en dichter Evert Rinsema bevriend met Theo van Doesburg. Bij een bezoek aan Drachten breidt de vriendschap zich uit naar Everts broer. Thijs Rinsema is ook schoenmaker én in zijn vrije tijd actief als kunstenaar. Via de broers leert Theo de Drachtster gemeentearchitect Cees Rienks de Boer kennen. De gemeentearchitect heeft de opdracht gekregen om nieuwe middenstandswoningen te bouwen. Hij nodigt Theo van Doesburg uit om kleurenschema’s te bedenken voor de binnen- en buitenkant van deze woningen.

Theo gaat voortvarend van start en ontwerpt een kleurrijke buurt. De felle primaire kleuren doen veel stof opwaaien en de woningen krijgen de bijnaam ‘Papegaaienbuurt’.

Sinds 2018 is Torenstraat 3 in Drachten een museumwoning en rijksmonument. Het Van Doesburg-Rinsemahuis is opengesteld voor bezoek.

Bezoek onze museumwoning in Stijl!

n Torenstraat 3 in Drachten

n Vr-za-zo: van 13.00 tot 16.00 uur

n Vanuit Museum Dr8888 is het een wandeling van zo’n 10 minuten.

n Kijk voor actuele openingstijden op: www.museumdrachten.nl

Een groepsfoto genomen tijdens het event ‘Informeren, motiveren en enthousiasmeren’, in april van dit jaar

Veenstra (Get2Green Logistics BV):

Eén van onze grootste bezigheden is het ophalen en afvoeren van afgedankte elektrische apparatuur, bijvoorbeeld van een witgoedzaak. Op onze vrachtwagens zit één chauffeur plus een bijrijder. Er is bewust gekozen voor dit systeem met twee personen, waarbij beide werknemers elkaar kunnen ondersteunen. En dit levert banen op voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zij kunnen op deze manier ervaring opdoen. Toen wij met Get2Green Logistics BV verhuisden van Leeuwarden naar Drachten, hebben wij direct contact gezocht met de gemeente Smallingerland en aangegeven dat wij graag mensen die wat extra hulp nodig hebben op de arbeidsmarkt in dienst nemen. Inclusief ondernemen vinden wij heel normaal! Ons doel is om deze werknemers uiteindelijk kennis te laten maken met diverse bedrijven zodat ze door kunnen groeien, dat is ook weer interessant voor werkgevers. Het is fijn dat we hierbij worden gesteund door de gemeente, zij snapt de urgentie.

Anna Kruit (Accountmanager gemeente Smallingerland):

In het kader van de Human Capital Agenda –deze agenda heeft de focus op de inclusieve arbeidsmarkt – werk ik met mijn collega accountmanager Gerard Hoekstra en diverse bedrijven samen, om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te krijgen. In april dit jaar hebben we hiervoor een fantastisch evenement georganiseerd met als thema: ‘Informeren, motiveren en enthousiasmeren’. Maar liefst 90 werkgevers en 10 kandidaten ontmoetten elkaar. De kandidaten konden zichzelf ‘verkopen’ in diverse reclameblokken en laten zien wat ze willen en kunnen. Op 11 oktober is

er weer een soortgelijk evenement voor jongeren van 18 tot en met 28 jaar. Onze drie ‘ambassadeurs’, Medipoint, Get2Green Logistics BV en Metalis, helpen ons mee met de organisatie van dit evenement. Ik vind het geweldig dat er inmiddels al 30 bedrijven zijn aangesloten bij het Smallingerland Inclusief Collectief. Begin 2023 starten we met een activeringscentrum, speciaal bedoeld om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt in beweging te krijgen.

“Ik vind het geweldig dat er inmiddels al 30 bedrijven zijn aangesloten bij het Smallingerland Inclusief Collectief”

(Anna Kruit Gemeente Smallingerland)

‘’Belangrijk is dat je een gevoel van gelijkwaardigheid hebt”

(Sander Veenstra Get2Green Logistics BV)

Gastvrij Smallingerland zet zichzelf op de kaart

Niet praten, doen

Wat doe je als gemeente wanneer duidelijk wordt dat toeristen en zelfs je eigen bewoners niet goed weten wat er allemaal in de omgeving te doen is? De gemeente Smallingerland - en Drachten in het bijzonder - kampt met dit probleem. Een prachtige omgeving, maar dat wordt bepaald niet met veel fanfare gebracht. Er is echter een oplossing in zicht: Platform Gastvrij Smallingerland. Dit verbond van ondernemers uit de gastvrijheidssector wil Smallingerland toegankelijker maken en steekt hiervoor samen met de gemeente en VVV de handen uit de mouwen.

Inwoners van de gemeente Smallingerland kregen eerder dit jaar een klein, gevouwen kaartje in de brievenbus. ‘Inspiratie in Smallingerland’ stond erop te lezen. Wie het open vouwde zag een kaart van de gemeente, met daarop allerlei verschillende points of interest. Een restaurant, een hotel, een museum, een wandelroute. De kaart is afkomstig van Platform Gastvrij Smallingerland. Dit platform zet zich in om zowel bewoners als toeristen te helpen met het vinden de “pareltjes” van Smallingerland. En dat is nodig, want veel te vaak gaan toeristen in deze regio voor dagjes uit toch snel richting Leeuwarden of Groningen. “Terwijl er hier juist heel veel te doen is”, weet Sjoerd Langebeek, general manager van het

hotel Van der Valk in Drachten. “Maar dat weet lang niet iedereen. Denk je aan Sneek, dan denk je aan de Sneekweek. Denk je aan Joure, dan denk je aan de luchtballonnen. Bij Drachten heb je zo’n evenement nog niet echt, maar er is zoveel moois te zien. Dat proberen we zo veel mogelijk onder de aandacht te brengen.”

Niet aan de grote klok Lokale ondernemers in Smallingerland hebben de gemeente aangespoord om de voorgenomen toeristenbelasting - die vanaf 2024 komt – via het platform terug te laten vloeien in de sector. “En daar waren we het als gemeente helemaal mee eens”, vertelt Wietze Jans, beleidsadviseur Recreatie en

Toerisme in de gemeente Smallingerland. “Investeren in de fysieke leefomgeving is een belangrijke taak van de gemeente, maar om de toeristische sector te laten bloeien heb je ondernemers nodig.” Een centraal aanspreekpunt in de gastvrijheidssector was er nog niet, waarna gemeente voorstelde om samen met de ondernemers en de VVV een soort koepel te bouwen. “Zo ontstond Gastvrij Smallingerland”, vervolgt Jans. “Er is bij de gemeente budget voor uitgetrokken en na enkele individuele gesprekken hebben we in maart 2021 de eerste gezamenlijke ontmoeting gehad.” Onder leiding van marketeer Elizabeth Pilat is vervolgens in het najaar een marketingplan opgesteld en is de organisatie van het platform

verder uitgebouwd. De eerste stap van het gezelschap was het verbeteren van de marketing voor Smallingerland. Want hoewel het een ondernemende gemeente is die altijd in beweging is, werd dat nog niet aan de grote klok gehangen.

Verbinding als voornaamste pijler

Om die marketing goed tot stand te laten komen, is verbinding nodig. Verbinding tussen ondernemers onderling, maar dus ook tussen ondernemers en gemeente. “Verbinding is de belangrijkste pijler van deze samenwerking”, aldus Oreste Arbouw, eigenaar van Italiaans restaurant Sondrio in Drachten. “Het is de grootste kernwaarde. Ik verbaas me altijd weer over de grote hoeveelheid mensen die hier in de zomer

komen en om ervoor te zorgen dat al die mensen weten waar ze in de omgeving terecht kunnen, hebben we de Inspiratiekaart ontworpen. Dankzij ons verbond staat deze kaart vol met opvallende plekken waar je kunt eten, slapen, van de natuur genieten en je je kunt verbazen.”

De toekomst

Zo’n kaart is precies wat de verbinding tussen de ondernemers, gemeente en VVV tot stand heeft gebracht, maar hier stopt het natuurlijk niet bij.

“Wat we graag zien, is dat iedereen in de omgeving, alle bedrijven, meer laten zien wat er allemaal in deze mooie gemeente te beleven is”, zegt Langebeek. “Er komen

vaak mensen bij ons hotel aan de balie met de vraag wat ze in de omgeving kunnen doen. Hier kunnen we ze steeds beter mee helpen.” Ook Jans ziet steeds meer potentieel. “De marketing is een prachtige eerste stap en een mooie basis om de samenwerking binnen de sector op uiteenlopende terreinen verder op te bouwen. Dat kan gaan over de verduurzaming van de sector, maar het kan ook iets fysieks zijn. Bijvoorbeeld een nieuw fietspad of een uitkijktoren, iets waar toeristen graag gebruik van maken.” Arbouw: “Na een marketingplan komt er jaarlijks een activiteitenplan. We gaan bekijken wat er allemaal kan en dan datgene uitvoeren dat aan zal slaan.”

V.l.n.r.: Wietze Jans, Sjoerd Langebeek

Oreste Arbouw

Samen Drachten beter op dekaart zetten

Drachten is een interessante stad, waar veel gebeurt voor inwoners en ondernemers. “We zijn de tweede stad van Friesland en liggen heel centraal. Het is de poort naar Noordoost- en Zuidwest Friesland. Drachten is volop in beweging. Maar er zijn altijd verbeterpunten”, aldus voorzitter Joan Boelens van ondernemersvereniging Drachten.

Voorzitter Douwe Blom van de 100-jarige ondernemersvereniging Ha&Iebelangbehartiger van het Drachtster winkelcentrum – is het met Boelens eens. “Drachten heeft veel pluspunten, zoals de goede bereikbaarheid, infrastructuur en parkeermogelijkheden. Het heeft een groot aanbod van winkels met een uitgebreid assortiment. Je kunt de producten aanraken, voelen en zien in het centrum. Het is een goede omgeving om te werken en te leven, maar je moet nooit stil staan en samen blijven kijken naar wat er beter kan.”

Samen

“Wij ondersteunen de Drachtster bedrijven van groot tot klein, maar praten ook mee over de centrumvisie, overleggen met de gemeente, denken mee over infrastructuur, kantoorparken, industrieterrein, bewegen in de openbare ruimte en over het imago van Drachten. We proberen verbinding te zoeken met andere ondernemers en verenigingen”, aldus Boelens. “Zo kijken we samen met ondernemersvereniging Ha&Ie naar de centrumvisie. We zijn het erover eens dat we een groener centrum met een open karakter willen”, voegt hij toe.

Blom beaamt dat het centrum aantrekkelijker gemaakt kan worden met meer groen. “We willen graag dat mensen langer blijven. We moeten zorgen dat er meer te beleven valt in het centrum. We zijn samen bezig om een historische route door het winkelcentrum te maken en er zijn enkele kunstwerken geplaatst van kunstenaars die in Drachten

gewoond en geleefd hebben. Zo willen we mensen verrassen en Drachten een prettiger plek maken om te zijn en te recreëren. De nieuwe centrumvisie is aangenomen door de gemeente en we hopen binnenkort te beginnen met de uitvoering. Zo willen we het Raadhuisplein van parkeerterrein omvormen naar een verblijfsgebied en moeten er meer plekken komen om te wonen, onder andere boven de winkels.”

Verbinding Verbinding zoeken, ook als ondernemersverenigingen onderling, is belangrijk, vinden zowel Boelens als Blom. “Meer samenwerking is goed. Je krijgt een groter draagvlak en het liefst heb je één aanspreekpunt. Dat heeft tijd nodig, maar is wel ons doel.”

Vriendelijkere regelgeving voor ondernemers, mensen laten voelen dat ze welkom zijn binnen de Drachtster mienskip en een open en vlot imago: dat zijn de punten waar Drachten zich verder op moet richten. Drachten is vaak nog te bescheiden, meent Boelens. “We moeten onze goede dingen nog meer uitvergroten en laten zien wat er allemaal gebeurt in Drachten. We moeten meer lef hebben. Zo willen we met het Drachten Ondernemers Treffen (DOT) eind november verschillende bedrijven een podium geven, die opvallen en innoveren. Zo werken we er samen aan om op verschillende gebieden Drachten nog beter op de kaart te zetten.”

Regionale krachtenbundeling is katalysator voor groei in hightech

Samen 3D-printers aanschaffen, studenten van verschillende opleidingsniveaus boeien en binden, talent naar Drachten (terug)halen en bedrijven aantrekken die iets toevoegen aan het grootste hightechcluster van Noord-Nederland. Innovatiecluster Drachten (ICD) doet het.

Programmamanager Joost Krebbekx: “Eén van onze doelstellingen is het boeien en binden van mensen. Dit geldt voor schoolverlaters, maar ook voor mensen die een volgende stap in hun carrière zetten. We doen aan kennisontwikkeling in R&Dprojecten, met faciliteiten en equipment die bedrijven met elkaar delen; dat is goedkoper dan alleen investeren.”

Hightech safari

Aan de Oliemolenstraat is SKILL (Shared Knowledge Innovation Learning Lab) gevestigd. “Dit is een succesvol groeimodel, waar we veel studenten ontvangen. Onder andere met safari’s, waarbij we op zoek gaan naar de Big Five. In het geval van hightech zijn dat geen olifanten of neushoorns, maar Big data, 3D Printing, Robotics, Visual Intelligence en Renewable propulsion.

Studenten kiezen het thema, wij verzorgen twee of drie rondleidingen bij bedrijven. Sinds maart hebben we alweer 800 studenten ontvangen.”

AD-opleidingen

Samen met Hanzehogeschool en NHL Stenden heeft het ICD bovendien twee deeltijdopleidingen ontwikkeld. “Studenten halen met deze AD-opleidingen (Associate Degree, red.) in twee jaar een volwaardig hbo-diploma in robotica of mechatronica. Het eerste cohort studenten heeft van april tot en met juli praktijklessen gevolgd in Drachten.

Bij SKILL hebben we een Robotlab en een 3D-lab en we zijn bezig met een Vision Lab. Studenten en docenten vinden het prettig

om met het nieuwste materiaal te kunnen werken.”

Bedrijfstakschool

ICD onderzoekt daarnaast met ROC Friese Poort of ze samen een bedrijfstakschool kunnen oprichten, een volwaardige mbopraktijkopleiding. “Een BBL-opleiding op het gebied van mechatronische assemblage en machineoperator: drie dagen werken en twee dagen naar school. Ondernemers kunnen hun bedrijfsspecifieke opleidingswensen inbrengen. Studenten maken gebruik van de faciliteiten en systemen van bedrijven, zo leren ze bedrijven goed kennen en kunnen ze hun voorkeur aan het einde van hun opleiding eventueel omzetten in een dienstverband.”

3D Print Kompas

Het ICD werkt ook samen met bedrijven die niet lid zijn. Bij het 3D Print Kompas-project zijn evenveel leden als niet-leden betrokken: zes om zes. “Zij hebben samen twintig verschillende 3D-printers. Kennisdeling is een prima basis om 2,5 jaar samen te werken. We willen het 3D printen verder ontwikkelen, met het gebruik van metalen, polymeren, elektronica en glas. Er is tevens een mkbvoucherregeling aan dit project verbonden, waardoor regionale bedrijven ondersteund worden. Ook studenten kunnen hiermee aan de slag.”

Technisch talent

De ICD-bedrijven hebben met elkaar 345 vacatures weten in te vullen in 2021. “Ook

samenwerken op het gebied van werving, met een gezamenlijke website, werpt zijn vruchten af. We trekken op de site steeds meer ‘verkeer’ van buiten de regio. Oudinwoners die elders gestudeerd en gewerkt hebben, komen dikwijls terug als ze zich willen settelen.”

Voor technisch talent op wetenschappelijk niveau was Drachten aangewezen op universiteiten in Eindhoven, Delft en Twente. “Maar we intensiveren onze samenwerking met Rijksuniversiteit Groningen. Aan de faculteit Science en Engineering studeren 8000 bèta-studenten. Wij bieden dit talent uit de regio gezamenlijk stages en afstudeermogelijkheden aan. Zo zijn we op elk niveau bezig talent blijvend aan ons te binden.”

Innovatiecluster Drachten (ICD) is een samenwerkingsverband van 23 hightechbedrijven. Hier werken in totaal 4300 mensen, van wie 1500 met product- en procesinnovatie. Van het totale aantal werknemers heeft 1600 een mbo-achtergrond, maar ook 110 een PhD. ICD heeft daarom verschillende programma’s voor het werven van talent vanuit het mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs.

‘Drachten heeft de grootste binnenhaven van Friesland’

De gemeente Smallingerland en Havencluster Drachten dachten dat de tijd rijp was: een nieuwe, toekomstbestendige vaarverbinding door de Hege Warren, waardoor klasse V schepen de Drachtster haven kunnen bereiken. “Deze verbinding is bovendien veiliger voor binnenvaartschepen én recreatievaart”, aldus René Alink. Hij is manager Technisch Bedrijf bij Sterk én aanspreekpunt voor Havencluster Drachten. Maar Provinciale Staten (PS) heeft op 21 september besloten dat ze er geen heil in zien. Teleurstellend voor de bedrijven en voor de gemeente. Wethouder Maria le Roy is teleurgesteld.

Momenteel varen klasse IV-schepen door de Alde Feanen naar Drachten, maar deze schepen worden steeds minder gebouwd. Alink: “De grotere en duurzamere klasse V schepen, die veel meer vracht kunnen vervoeren, worden de nieuwe standaard. Daar is een vaarverbinding voor nodig die daar geschikt voor is. Bovendien kan dit tegelijk worden opgepakt met de gebiedsontwikkeling van de Hege Warren bij Oudega.” Voorlopig kan dit plan dus de ijskast is. Wat blijft: Drachten heeft de grootste binnenhaven van Friesland. En heeft daarmee economisch gezien een belangrijke functie.

Grootste binnenhaven

Er komt namelijk per jaar één miljoen ton aan vracht de haven binnen. Direct en

indirect levert deze bedrijvigheid 1200 arbeidsplaatsen op. In de haven is (maritieme) maakindustrie aanwezig, maar ook bouwgerelateerde en veevoergerelateerde bedrijven. Ook hightechbedrijven weten de haven goed te vinden. Verschillende bedrijven werken in Havencluster Drachten samen om de haveneconomie beter te laten functioneren. René Alink werkt zelf bij Sterk: een internationale funderingsspecialist met meer dan honderd werknemers en vestigingen in Eemnes, Drachten en Bremerhaven. Alink: “Wij zijn gespecialiseerd in grond- en waterkerende constructies. We prefabriceren en monteren stalen elementen en geleidewerken. We werken veel vanaf pontons op het water. De elementen die wij prefabriceren in onze constructiehal zijn vaak te groot om over de weg te vervoeren.

Bovendien worden deze over het algemeen ook in het water geplaatst. Voor ons is het ontzettend belangrijk bereikbaar te zijn over het water. Dat geldt voor veel bedrijven hier.”

Samenwerking gemeente Tegelijkertijd heeft de gemeente de ambitie om van Drachten ‘de groenste circulaire haven van Noord-Nederland’ te maken. Alink: “We moeten met z’n allen de uitstoot van CO2 flink reduceren. Een belangrijke maatregel is vervoer over water te bevorderen: de CO2-uitstoot van vervoer over de weg is vele malen groter.”

De Drachtster haven is daarbij een belangrijke economische pijler in de regio. “Bedrijven zien het potentieel van onze haven, mits de bereikbaarheid gewaarborgd blijft. Er hebben zich recent weer nieuwe bedrijven gevestigd, er zijn nog een aantal kavels vrij.”

Van de watergebonden bedrijven is zeker 80% aangesloten bij het Havencluster, het overlegplatform van bedrijven en de gemeente. “We hebben korte lijnen met de gemeente en werken plezierig samen, we houden elkaar op de hoogte van wat er speelt. Samen met de gemeente trekken we ook op richting de provincie, zodat onze toekomstbestendigheid gewaarborgd blijft.”

Ladingstromen

Algemene thema’s waar het Havencluster zich mee bezighoudt zijn bereikbaarheid van de haven via het water en over de weg, afspraken over veilig en duurzaam gebruik

van de haven in de havenverordening, onderhoud, vestigingsbeleid en de bundeling van ladingstromen. Alink: “Gezamenlijk ladingstromen bundelen zit zeker ontwikkeling in. Daarover hebben we ook contact met andere binnenhavens en bijvoorbeeld de haven van Harlingen. Wij vormen een belangrijk deel van hun achterland.”

Hij vervolgt: “Bedrijven die zich hier vestigen zijn relatief snel over het water in Harlingen. Er wordt veel vracht overgeslagen in Harlingen en met vrachtwagens verder gebracht, bijvoorbeeld naar Drachten. Dat kan ook over het water, maar dat is nog niet voldoende bekend bij vervoerders. Er wordt vaak gedacht dat dat ingewikkeld is en lang duurt, maar een schip dat ’s ochtends vroeg uit Drachten vertrekt kan aan het einde van de dag in Amsterdam zijn.”

Het PS-besluit is ook bij wethouder Maria le Roy hard aangekomen. “Bittere teleurstelling en zwaar om te verwerken. Het belang van de haven, de hoeveelheid bedrijven die er gebruik van maken en de toekomstperspectieven worden voor mijn gevoel gebagatelliseerd. Het belang van transport over water is heel groot. Je moet er toch niet aan denken dat al dat transport over de weg zou moeten.”

“Ik vind dit besluit schadelijk. Voor onze gemeente, maar ook voor de Friese economie. Friesland is sterk in het vervoer over water. Vaarwegen zijn de levensader voor de economie in onze havens. Als je die niet de nodige aandacht geeft, heeft dat

grote gevolgen.” De deur is met het besluit niet volledig dichtgegaan: “PS heeft een garantie afgegeven op bereikbaarheid voor niet alleen het type schepen waar nu mee wordt gevaren, maar ook voor andere typen schepen, zoals klasse Va, in de toekomst.”

Transitie

Wethouder Le Roy is vastbesloten het belang van de Drachtster haven aan te tonen. “Met elkaar, met ons bedrijfsleven, laten wij de komende jaren zien dat havens in Friesland ertoe doen. Dat nieuwe vaarwegen nodig zijn, dat de investering in grotere schepen aan de orde is. Wij gaan door met de transitie naar méér transport over water, we sturen op het vervoer van producten en grondstoffen met de binnenvaart. Er zijn een aantal nieuwe bedrijven bijgekomen die dat ook willen. Deze stijgende lijn moeten we

verveelvoudigen, zodat de provincie er niet meer omheen kan.

We gaan ook door met het ondersteunen van binnenvaartschippers die willen overschakelen naar het varen op duurzame brandstof. Bovendien trekken we in Friesland samen op met de andere binnenhavens en de zeehaven in Harlingen. We zetten het hele stelsel van havens en vaarwegen in de etalage en sluiten aan op de transportcorridors die door Europa lopen, zodat we op- en overslag op een goede manier kunnen orkestreren.”

De wethouder besluit: “Samen met ons bedrijfsleven en andere havens, en hopelijk op den duur ook samen met de provincie, moeten we onze krachten bundelen. Zo kunnen we het tij keren.”

Wethouder Maria le Roy:

‘Het belang van transport over water is heel groot’

Friesland Lease blijft pionieren met duurzame mobiliteit

In het oog van de storm

Je zou kunnen zeggen dat een doordeweekse werkdag op het kantoor van Friesland Lease (Drachten) tegenwoordig een goede afspiegeling vormt van de toestand in de wereld. Directeur Jan Baljeu weet er alles van. Onzekere levertijden, hoge energieprijzen, auto’s die in aanschaf ineens duurder worden dan eerder aangegeven. Het team van Friesland Lease (inmiddels 100 man) werkt zich uit de naad om in die hectische markt alle klanten te voorzien van passende oplossingen. Tegelijkertijd blijft het bedrijf ook in het oog van de storm werken aan oplossingen voor de mobiliteit van morgen. ‘Ook dát kost tijd en energie’ zegt Jan Baljeu. ‘Maar zo zijn we altijd geweest en zo willen wij graag blijven werken. Vooroplopen als het gaat om duurzame ontwikkelingen. De wereld staat nu eenmaal niet stil.’

Die strategie heeft het bedrijf geen windeieren gelegd. De groei in klanten en omzet zit er nog steeds in en prijzenkast van Friesland Lease is inmiddels behoorlijk gevuld. “Met name dat we door de VZR (Verenging Zakelijke rijders, red.) werden verkozen tot de beste leasemaatschappij van 2022 is een enorme eer”, zegt Baljeu. “Dat is een prijs die wordt afgemeten aan de mate van klanttevredenheid. Die prijs gaf ons hele team direct veel positieve energie.”

Nog even terug naar de hectische tijden van vandaag de dag. De hoge energieprijzen, maar ook de extreem lange levertijden zijn uniek en daar heeft ook Friesland Lease mee te dealen. Baljeu: “Dat legt inderdaad

druk op onze organisatie. Want een klant die al een half jaar op zijn auto wacht wil weleens weten of het voertuig al in het zicht is. Maar dit verschijnsel zie je nu overal. Bij ons leasefietsen hetzelfde probleem; het is lastig keiharde levertijden te krijgen. Maar onze klanten willen natuurlijk ook alles weten over de energieprijzen en hoe daar met betrekking tot mobiliteit mee om te gaan. Dat is overigens een rol die we heel graag pakken: meedenken over hoe iets anders en beter kan.”

Timing

Als pionier heeft Friesland Lease al lang geleden ingezet op elektrische mobiliteit. Bij het bedrijf worden tegenwoordig al méér

elektrische auto’s in de markt gezet dan benzineauto’s. En ook de medewerkers rijden allemaal elektrisch, of op waterstof. Slim geregeld, zeker nu gas- en benzineprijzen door het dak gaan. Maar, ook de markt voor elektriciteit staat onder druk. Daarom is Friesland Lease een tijd geleden begonnen met een pilot. Bij enkele medewerkers thuis wordt naast de gewone laadpaal een eigen laadpaal van Friesland Lease neergezet. Baljeu: “Heel interessant is dat. De medewerker die een dergelijke ‘eigen’ paal heeft wordt geacht om op niet-reguliere tijden op te laden via die paal. En dan zie je dat je met name door een slimme timing heel veel geld kunt besparen. Energie kost namelijk niet op ieder moment van de dag

hetzelfde. Je moet dan niet in de ochtend gaan opladen, maar in de avonduren, wanneer energie veel goedkoper is. Dat kan zo enkele honderden euro’s per jaar schelen. Dit zijn superinteressante ontwikkelingen waar wij graag een rol in spelen.”

Vallen en opstaan Natuurlijk zijn er vrijwel nooit van de ene dag op de andere perfecte oplossingen, zo weet ook Baljeu. “Pionieren betekent vallen en opstaan. We hebben ook wel tegenslagen gehad, maar weten toch steeds ook weer sprongen naar voren te maken. Daarom voelt zo’n prijs ook als een erkenning voor die veerkracht.”

To slot de vraag: hoe bevalt het eigenlijk, ondernemen vanuit Drachten? “Drachten zit ons als een perfecte jas, al zijn we met onze business niet erg locatie-afhankelijk. Wel merken we dat het lastig is dat we inmiddels drie verschillende locaties hebben in Drachten. Dat is niet efficiënt. Bovendien zouden we graag de ruimte hebben om nog meer met klanten of met specialistische partners de oplossingen van morgen uit te proberen en te demonstreren. Dat zou onze rol in de gehele mobiliteitstransitie heel mooi kunnen verbeelden We oriënteren ons op verhuizen binnen de gemeente, maar zover is het nog niet.”

Friesland Lease

In cijfers: meer dan 10.000 leaseauto’s en 20.000 leasefietsen. Maar ook enkele honderden BSO-bussen (elektrisch aangedreven fiets, onder andere gebruikt voor buitenschoolse opvang, red.).

Inmiddels ook meer dan 100 medewerkers.

Won vele prijzen. De meest recente: beste leasemaatschappij van 2022, via Verenging Zakelijke rijders. Behaalde onlangs ook een uitzonderlijk certificaat op het gebied van informatiebeveiliging. Baljeu: “Je denkt bij ons aan mobiliteit, maar je processen gewoon efficiënt en vooral veilig regelen is óók belangrijk. De reden dat klanten voor ons kiezen is omdat wij onze zaakjes altijd goed voor elkaar willen hebben.”

Erik Moorlag, 53 jaar, getrouwd, drie kinderen

Opleiding: University of life, met als grote voordeel dat ik alle aspecten van mijn vak in de praktijk heb geleerd. Dus autodidact; van ‘krullenjongen’ tot eigen baas.

Hobby’s: Ik heb het mooiste vak ter wereld, dus ik had het voorrecht om van mijn hobby mijn werk kunnen maken. Ik maak door de week veel uren, maar het weekend is ‘quality time’, dan geniet ik graag met volle teugen van het leven.

Erik

‘Ieder individu is een potentiële klant’

“Ons motto is: Wij zijn ‘bedenkers en makers’. En daarbij lopen wij net zo hard voor een particulier die een plankje in de bijkeuken nodig heeft als voor een bedrijfsmatig project. Ik zeg wel eens ‘ieder individu is een potentiële klant’.” Aan het woord Erik Moorlag (53), sinds zeven jaar eigenaar van Rodenburg Interieurs/ Projectinrichting aan de Giek 9 In Drachten. Wij vroegen hem het hemd van het lijf over zijn bedrijf en zijn ambities.

Kun je in het kort iets vertellen over de geschiedenis van het bedrijf?

Ik ben autodidact en heb ‘het vak’ geleerd op de ‘university of life’. Ongeveer zeven jaar geleden heb ik Rodenburg Interieurs overgenomen van zijn naamgever, de heer Rodenburg, die het bedrijf ongeveer 30 jaar geleden heeft opgericht. In de beginperiode is er veel geïnvesteerd en hebben we behoorlijke stappen gemaakt in vernieuwing van het machinepark, automatisering en de organisatie zelf. Resultaat is dat er nu een bedrijf staat dat alles op het gebied van interieur in huis heeft en projecten desgewenst op ‘turn key’ basis kan realiseren. Voor particulieren, bedrijven of overheidsinstellingen. Samen met eigen ontwerpers en een team enthousiaste meubelmakers realiseren en begeleiden wij grote en kleine projecten van A t/m Z.

Wat maakt jullie bijzonder?

Wij hebben het hele pakket zelf in huis. Bij concurrenten is dat, in veel gevallen,

niet het geval. Het feit dat wij een eigen interieurarchitect in huis hebben is op zich al uniek. Daarnaast hebben wij een kleine staalafdeling, een spuiterij, een moderne houtbewerkingsafdeling en koop ik zelf de vloeren in. Kortom, het moet raar lopen voordat wij ‘neen’ moeten verkopen. Alhoewel ons hoofdkwartier in Drachten staat, werken wij door heel Nederland.

Hoe ziet het bedrijf er qua organisatie uit?

In totaal heeft Rodenburg Interieurs/ Projectinrichting 11 werknemers, maar er lopen gemiddeld door het jaar heen altijd wel een man of 15 rond, omdat ik graag en veel met stagiaires werk. Samen met een vertegenwoordiger neem ik de verkoop voor mijn rekening, waarbij met name de ‘scholenmarkt’ een aantrekkelijke sector is. De verhouding particulieren – bedrijven/ overheid schommelt rond de 50-50. Ons belangrijkste verkoopargument is dat we bij projecten ‘het hele pakket’ in eigen hand

hebben en dus de ‘faalkosten’ tot vrijwel nul kunnen reduceren.

Wat maakt het vak zo mooi?

Wij zijn bedenkers en makers. Wij creëren iets en daar zijn wij trots op. Als je aan het eind van de rit het resultaat ziet; een enthousiaste klant en we er zelf ook een goed gevoel bij hebben, dan weet ik dat we het goed hebben gedaan.

Hoe zie je de toekomst?

We willen niet groeien om te groeien. Er zal wel een bescheiden organische groei plaatsvinden, maar 50 man op de loonlijst zie ik niet zitten. Liever werk ik bij grotere projecten samen met complementaire bedrijven of zelfs met concullega’s.

‘BR Controls zou graag het nieuwe zwembad in Drachten ‘slim’ maken’

“BR Controls adviseert, ontwikkelt, produceert en levert innovatieve gebouw gebonden functionele hard- en softwareproducten,” citeert salesmanager Albertus Boonstra de centrale boodschap van de informatiefolder. “Wat concreter: wij houden ons bezig met gebouwbeheer, wij creëren comfort met onze systemen en de aansturing daarvan, zodat werknemers en gebruikers in een gezond, duurzaam en prettig werkklimaat hun werk kunnen doen. Een van de projecten waar we momenteel over in onderhandeling zijn is het nieuwe zwembad in Drachten, dat we heel graag ‘slim’ zouden willen maken, en we hopen ook betrokken te worden bij de plannen voor het nieuwe politiebureau in Drachten. ”

BR Controls is ontstaan in 1999 in Zwolle als Systemintegrator. In de loop der jaren werden steeds veelvuldiger in specifieke gevallen eigen producten ontwikkeld die werden aangestuurd met eigen software en zo groeide het bedrijf naar 65 personeelsleden en drie vestigingen in respectievelijk Zwolle, Drachten en Utrecht. Integratie van de afzonderlijke systemen tot één centrale regeling resulteerde uiteindelijk in een ‘web based’ gebouwregelaar in de vorm van een app. Dit systeem vond zijn weg naar onder meer de gemeente Groningen, het belastingkantoor in Leeuwarden, Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, het ziekenhuis in Hardenberg en veel andere klanten in een breed scala aan sectoren.

Maatpak

Albertus Boonstra: “Wij leveren geen confectiekleding, maar een maatpak, waarvoor wij terug kunnen vallen op een team van specialisten. Door de accountmanager wordt met de klant binnen een bepaald budget een lijst van wensen en eisen vastgesteld, inclusief de

daarvoor benodigde hard- en software. Onder leiding van een projectleider gaat het uitvoeringsteam daarmee aan de slag. Waar nodig worden hetzij hardware-, hetzij softwarematig klantspecifieke oplossingen ontwikkeld. Dat is waar de kracht van het bedrijf ligt: we produceren en ontwikkelen zelf waar nodig. Daardoor zijn we flexibel en zijn de faalkosten laag. We maken jaarlijks een stabiele groei door en hopen de komende jaren door te groeien naar vijf vestigingen. Haast overbodig om te vermelden dat we dus continu op zoek naar technisch georiënteerde mensen in de breedste zin van het woord.”

Multisensor doorbraak

Boonstra vervolgt: “In het verleden had je verschillende sensoren nodig voor verwarming, bewegingsdetectie, verlichtingsintensiteit, luchtkwaliteit enzovoorts. Dat bleek in een gebouw met erg veel glas niet mogelijk omdat daar geen plaats voor was. De enige mogelijkheid was een multisensor in het plafond, maar die bestond toen nog niet. Dus hebben we

zelf een sensor ontwikkeld die het mogelijk maakt om al die verschillende metingen te combineren in een enkele multisensor. En dat was best een revolutionaire technologische doorbraak. Die multisensor wordt overigens met vrijwel ieder nieuw project verder geoptimaliseerd.

Door middel van deze sensor kan het hele binnenklimaat per zone/ruimte naar wens worden ingesteld, beheerd en bewaakt.

Gevolg: geen energieverspilling, behaaglijke ruimtecondities, duurzaamheid en een gezond werkklimaat en bovendien in te stellen via een app. “

Hoogtepunten

Sales Manager Albertus Boonstra beschouwt de ontwikkeling van de multisensor en de integratie van alle disciplines in een web based regel-app als het hoogtepunt van BR Controls. “Heel het gebouw in een app; je hele technische installatie inzichtelijk. Dat is ontzorgen optima forma. “

‘Wij creëren de ruimte waarin mensen en bedrijven floreren’

In feite zijn ze goed in de ontwikkeling van álle soorten vastgoed, maar een specialisme van HVBM Vastgoed uit Tilburg is toch wel het ‘built to suit’ ontwikkelen en verhuren van grootschalig logistiek vastgoed. Dat ontwikkelt het bedrijf ook op bedrijventerrein De Haven in Drachten, waar aan de Tussendiepen een hoogwaardig en duurzaam distributiecentrum is gepland met een oppervlakte van maar liefst 37.000 vierkante meter. Toch is het neerzetten van grote logistieke gebouwen niet de missie van het Tilburgse bedrijf. Bij voorkeur ontwikkelt HVBM Vastgoed sámen met de toekomstige gebruikers bedrijfsruimten waarin bedrijven én de mensen floreren. ‘We zijn geen facilitator van dozenschuivers’, zegt projectontwikkelaar Willem van der Meijden. ‘Wij werken graag met klanten die willen groeien, die hun mensen een gezonde en duurzame werkplek willen bieden en die rekening willen houden met het maatschappelijke umfeld waarin ze als bedrijf opereren.’

‘Wij zien een sleutelfunctie voor herinrichting en revitalisatie van bestaande bedrijventerreinen’

HVBM Vastgoed en Drachten

HVBM Vastgoed is een kapitaalkrachtige partner met ruim 20 jaar knowhow in het ontwikkelen en investeren in kantoren en bedrijfsgebouwen. HVBM Vastgoed is van oorsprong een familiebedrijf. Directeur Adriaan Molenschot had al jaren ervaring in vastgoed toen hij besloot voor zichzelf te beginnen. Dat deed hij samen met de Tilburgse familie Heerkens. De initialen staan voor de beginletter van hun achternamen, waarbij Heerkens van Bavel verwijst naar bouwbedrijf Heerkens van Bavel, dat reeds in 1902 is opgericht en dit jaar haar 120e verjaardag viert.

HVBM Vastgoed Vastgoed is gespecialiseerd in ‘built to suit’ ontwikkelingen van logistieke bedrijfsgebouwen voor eindgebruikers.

Op bedrijventerrein De Haven in Drachten ontwikkelt HVBM Vastgoed een hoogwaardig en duurzaam distributiecentrum met een oppervlakte van ruim 37.000 vierkante meter.

Logistiek is het een pareltje: het object is gelegen nabij de op- en afritten van de A7 en de N31. De A7 is de belangrijkste verbindingsweg tussen Groningen, Drachten, Heerenveen en Amsterdam. Daarnaast heeft de locatie een goede verbinding op de N381, welke eindigt in Emmen nabij de Duitse grens. De Vaarweg Drachten staat in verbinding met het Prinses Margrietkanaal.

Over dat ‘umfeld’ gesproken: HVBM Vastgoed mag zich letterlijk en figuurlijk een speler ‘van formaat’ noemen want voor aansprekende klanten als onder andere Coolblue, Decathlon, Jumbo en Albert Heijn werden overal in het land al grote en kleinere logistieke bedrijfsgebouwen gerealiseerd. In de visie van HVBM Vastgoed is meedenken met toekomstige gebruikers, maar óók met gemeenten daarbij essentieel, zo vertelt Van der Meijden. “Nederland is een drukbevolkt land en dat maakt dat gemeenten en regio’s zorgvuldige afwegingen zullen moeten maken bij het ontwikkelen van bedrijventerreinen. Wij zien daarbij een sleutelfunctie voor met name de herinrichting en revitalisatie van bestaande terreinen. Drachten is daarvan een mooi voorbeeld. Daar lag een flinke lap grond van Philips waar eigenlijk al jaren niets mee is gedaan. Als distributiecentrum, maar eventueel ook voor de maakindustrie, is de locatie zeer geschikt. Logistiek ligt het enorm gunstig en centraal in het noorden; je hoeft er geen stukken landbouwgrond of natuur voor op te offeren en de plannen kunnen er volgens het bestaande bestemmingsplan worden gerealiseerd.”

Geen dozenschuivers

Tijdens de voorbereidingen merkte Van der Meijden wel dat het formaat dat HVBM Vastgoed in Drachten wil neerzetten voor sommigen even wennen is. “Het viel me inderdaad op dat zoiets in het noorden wat meer gewenning vergt dan elders in het land. Maar ik ben ervan overtuigd dat het met onbekendheid te maken heeft. Wij zijn geen partij die even snel ergens een logistieke doos neerzet en weer vertrekt naar Brabant. Overal in Nederland werken we met dezelfde filosofie: bedrijven helpen om nieuwe stappen te maken in hun ontwikkeling, door ze te faciliteren met moderne, duurzame en inspirerende werkruimte. Goede architectuur is daarbij óók van belang. Vanuit die visie ontwikkelt HVBM Vastgoed op dit moment bijvoorbeeld een nieuw vers distributiecentrum voor PLUS Supermarkten in Deventer.”

Decentraliseren

De markt is de laatste jaren wel moeilijker geworden, zo erkent Van der Meijden. “Je zit nu natuurlijk met schaarste aan beschikbare bedrijfsgrond. Juist daarom willen wij liever hérontwikkeling. Verder spelen nu zaken als levertijden, netcongestie en ook stikstof mee. Daar moet je rekening mee houden. Wij doen dat door soms al voorafgaand aan de vraag zélf de voorinvesteringen te doen, door aankoop van grond en het voorbereiden van projecten, nog vóórdat er

een eindgebruiker bekend is. Zo werken we ook in Drachten. Vastgoed draait volgens ons vooral om gevoel hebben voor locatie. We zien dat grote spelers bijvoorbeeld hun distributie decentraliseren. Men wil met hun distributiecentra dichter bij de klant zitten. Dat betekent: snellere leveringen, maar ook minder kilometers en minder CO2-uitstoot per verkocht product. Wij denken dat ons project in Drachten een kans is voor het noorden. En per saldo kan dit ook voor de werkgelegenheid in een regio erg positief uitpakken.”

Het mooiste van het vak? Dat is voor Van der Meijden heel duidelijk het tastbare van zijn werk. “Op papier iets bedenken, plannen maken en dan uiteindelijk in goede samenwerking met klanten gebouwen neerzetten waar een groot aantal mensen op een prettige manier kunnen werken; dát geeft mij de voldoening. En ik geef toe; het is ook wel een kick om op tal van plaatsen in Nederland te rijden en mooie projecten te zien waar je met veel voldoening aan gewerkt hebt.”

‘Bedrijven faciliteren met moderne, duurzame en inspirerende locaties om te ondernemen'

‘Verwachtingen overtreffen; dát is de essentie’

‘De essentie van hospitality? Dat is verwachtingen overtreffen; altijd iets méér bieden dan gasten verwachten.’ Annet Mossel en Sjoerd Langebeek zeggen het bijna in koor. Beide verpersoonlijken ze een nieuwe generatie die met een frisse blik de hospitality sector wil vernieuwen. Sjoerd als vierde generatie uit het beroemde Van der Valk-geslacht en Annet als jong talent, met toch óók al vele jaren horeca-ervaring. Van der Valk Drachten wacht met spanning of ambitieuze nieuwbouwplannen op bijna dezelfde locatie de komende jaren door kan gaan. Daarover lopen nog procedures. Toch wilde het hotel daar niet op wachten. Hotelkamers werden aangepakt en voor de zakelijke markt zijn inmiddels alle zalen drastisch gerenoveerd. Het doel: iedere zakelijke relatie precies dát bieden waar behoefte aan is.

Van der Valk Drachten: met een frisse aanpak de zakelijke markt ‘binden’

Annet Mossel

Banquet & sales manager.

Deed Hotel Management School

Leeuwarden

Werkte eerder bij een hotel in Pieterburen Sjoerd Langebeek General Manager.

Deed Hotel Management School

Leeuwarden

Vierde generatie Van der Valk (moeder is ‘een’ Van der Valk)

Zijn ouders runden jarenlang Van der Valk Drachten; Sjoerd werkte in het bedrijf mee en nam het bedrijf enkele jaren geleden helemaal over.

Met de ligging aan de Lavendelheide in Drachten, daar waar de A7 (HeerenveenGroningen) en de N31 (LeeuwardenOosterwolde) elkaar ontmoeten, ligt het Van der Valk Hotel Drachten strategisch gezien wel op één van de allerbeste plekken van het noorden. Sjoerd Langebeek beaamt ook dat ligging zeker voor de zakelijke markt hét Unique Selling Point

is. Toch wil het hotel voor de zakelijke gast veel méér zijn dan alleen een goed bereikbare plek. ‘Ook richting de zakelijke markt willen we verwachtingen overtreffen’, zegt Annet Mossel.

‘Dat is ook een belangrijke deel van mijn functie. We willen de zakelijke markt verrassen met prachtige faciliteiten, maar ook met een slimme manier van meedenken.’

‘Break-out ruimtes’

Een gevolg van die ambitie is de recente upgrade van alle vergaderzalen, zo leren we. Langebeek: “We hebben zes zalen (Van der Valk Drachten heeft overigens negen zalen, maar daarvan zijn de zes kleine/middelgrote zalen aangepakt, red.) en die hebben we serieus aangepakt. Een moderne frisse aankleding, maar ook een upgrade van alle audiovisuele middelen. Daarbij hebben we zogenaamde ‘break-out ruimtes’ gecreëerd. Wanneer je aan het vergaderen of brainstormen bent kun je pauze nemen wanneer je wilt en dan loop je even naar zo’n ruimte. Daar staan de koffie, thee en alle lekkernijen dan al klaar. Voorheen stond dat allemaal in je eigen vergaderruimte; nu staat het in een ruimte waar we het ieder moment van de dag kunnen aanvullen.” Mossel: “Het concept is al bij veel Van der Valks beproefd, maar uit de eerste reacties blijkt dat het ook bij ons zeer aanslaat. Het geeft de gast de kans om even de benen te strekken en van decor te wisselen.”

‘Ontzorgen’ is een woord dat tegenwoordig wel érg veel wordt gebruikt, maar het is exact wat Van der Valk Drachten wil doen met de zakelijke relaties. “Dat kan best ver gaan”, zegt Langebeek. “En daar hoort bijvoorbeeld ook een vergaande digitalisering bij, zodat de klant gemakkelijker en sneller kan reserveren. Annet werkt daar hard aan met ons team.”

Mossel: “Je wilt in je vak steeds nadenken over de vraag: wat kan logischer en gemakkelijker voor de klant? Uiteraard is onze ligging belangrijk. Ook de beschikbaarheid van veel parkeerruimte met ook nog eens de meeste laadpalen voor elektrische auto’s is een plus. Maar het kan ook gaan om communicatie. Alles gestructureerd aanpakken; zorgen dat de klant bijvoorbeeld niet van alle kanten aanbiedingen per mail krijgt, maar op de juiste momenten over vernieuwingen wordt geïnformeerd die relevant voor de klant zijn.”

Goed gevoel

Waar het altijd om blijft draaien is de gast een goed gevoel bezorgen, zo bevestigen de jonge managers nog maar eens. “Dat klopt”, stelt Langebeek. “En dat betekent: veel aandacht voor ons personeel. Zit iemand even met een privéprobleem en daarmee niet lekker in zijn vel dan gaan we in gesprek en kijken we in hoeverre we kunnen ondersteunen. We willen echt dat iedereen hier met prettige vibes aan het werk is, want dat springt ook over op de gast.”

Van der Valk Drachten

Het Van der Valk Hotel heeft op dit moment 91 kamers.

Voor de zakelijke markt zijn er zes kleine/middelgrote multifunctionele vergaderzalen en nog eens drie grote multifunctionele vergaderzalen, die ook zeer geschikt zijn voor bruiloften/ feesten en partijen. De lobby van het hotel, maar ook de meeste zalen zijn pas gerenoveerd.

Nieuwbouwplannen zijn er voor een nieuw hotel met tenminste 120 kamers, nagenoeg op dezelfde locatie. Hiervoor is het wachten op bezwaarprocedures die momenteel nog lopen.

Langebeek: “We hopen natuurlijk dat we snel meer duidelijkheid krijgen. Dan kunnen we écht los.”

Collectie Museum Dr8888

‘Groei naar 35.000 bezoekers moet mogelijk zijn’

In een prachtig oud klooster aan het museumplein van Drachten huist het Museum Drachten. Of liever Museum Dr8888, zoals de officiële naam geschreven wordt.

Op 15 november draagt directeur Nieske Ketelaar het directiestokje over aan Wybren Jorritsma. OF keek samen met haar even terug én vooruit. Over de verstopte parel die het museum nog altijd is en over ambities, dromen en nuchtere werkelijkheid.

Even enkele jaren terug: voordat de coronacrisis begon zat het Museum Dr8888 in een erg goede flow, met een jaarlijks stabiel bezoekersaantal van 20.000 mensen en een stevige positie n de Drachtster gemeenschap. De ambitie was dan ook om vanuit die positie vérder te ontwikkelen te groeien naar uiteindelijk 35.000 bezoekers per jaar. Een dergelijk bezoekersaantal levert een plaats als Drachten toch een substantiële economische spin-off op, zo was en is de verwachting.

Die stevige positie in de gemeenschap heeft het museum nog altijd, zo stelt Ketelaar, al hebben de turbulente tijden bij veel culturele instellingen, zo ook in Drachten sporen nagelaten. “We hoeven beslist niet te gaan treuren”, zegt de scheidend directeur. “Want er is nog altijd volop ambitie en we trekken daarin heel mooi op met de gemeente. Maar feit is dat corona heeft toegeslagen en dat wij, net als alle anderen in de culturele sector, heel hard moeten werken om in deze turbulente tijden de bezoekersaantallen weer naar het oude niveau te trekken. Met de plannen die er nu zijn ben ik er echter van overtuigd dat dit kan gaan lukken.”

Klinkende namen

Aan het product zal het volgens Ketelaar niet liggen. “Wij zijn een kunst- en erfgoed museum. Ons culturele erfgoed is uniek, met name door de wortels die we hebben met stromingen als de Stijl en Dada. We hebben veel te danken aan de gebroeders Rinsema; de schoenmakers die tussen de wereldoorlogen

in contact hadden met de internationale avant-garde en zo vertegenwoordigers van De Stijl en Dada naar Drachten haalden.

Theo Doesburg decoreerde hier een complete buurt en door die diverse contacten zijn uiteindelijk belangrijke werken van klinkende namen als Doesburg en Kurt Schwitters in de collectie gekomen. Het is voor het noorden hartstikke uniek dat zo’n groep kunstenaars van wereldfaam een band met Drachten opbouwde. Daar staan mensen te weinig bij stil.”

Erfgoed

Dat ook de cultuurhistorische stichting Smelne’s Erfskip in het museum is gevestigd is volgens Ketelaar goed en veelzeggend. “Ik ben trots op die samenwerking. We hebben beide de taak om de cultuurhistorische wortels van Drachten te laten zien en we trekken daarin gezamenlijk op. Vanuit onze rol als Museum Drachten doen we dat vanuit twee motivaties: aan de ene kant omdat historie een referentiekader is voor een gemeenschap. Wanneer je je eigen verleden niet kent is het ook lastig om een toekomstvisie te ontwikkelen. Een andere reden waarom wij het verleden koesteren is omdat het ook een springplank is naar het heden. Wij vinden het mooi om ook hedendaagse kunstenaars een podium te geven. Juist die mix van verleden en de vertaalslag die de hedendaagse kunstenaars maken naar hun eigen visie op de tijden van vandaag maakt dat een bezoek aan dit museum voor iedereen verrijkend en verrassend zal zijn.”

Nuchtere werkelijkheid

De toekomst ziet Ketelaar positief in, al is ze openhartig over enkele nuchtere feiten die de spanwijdte van het museum beperken. “Ik ben hartstikke positief en blij dat er binnen de gemeentelijke politiek oog is voor het belang dat wij hebben, ook als parel in dat nieuwe centrum van Drachten. De nuchtere werkelijkheid is ook dat er tegelijkertijd bij de gemeente nog aarzeling is over het indexeren van onze subsidie (het aanpassen van de subsidie om daarmee de inflatie te corrigeren, red.). Zonder die indexering zouden we achter de feiten aanlopen. We zijn nu eenmaal een kleine organisatie met bescheiden middelen. We komen gezamenlijk verder wanneer daar vanuit alle betrokkenen begrip voor is.”

Ambitie

Ambitie is er ondanks de bescheiden middelen wel degelijk. “Uiteraard hebben we ambitie. Zo staat er een verbouwing in de planning waarmee we niet alleen ons gebouw kunnen opknappen, maar de expositieruimte en de facilitaire ruimtes verbeteren. Een groei naar de beoogde 35.000 bezoekers moet dan op termijn mogelijk zijn. En voor ondernemers, die nu overigens al van harte welkom zijn om samen te werken, zullen er dan méér mogelijkheden zijn voor presentaties, workshops en borrels.”

'Wij zien onszelf als een verlengstuk van de bedrijven waarvoor we werken'

Nieuw kantoor KBK Administratie en Advies in Drachten

Ze begonnen zeven jaar geleden op een zolderkamer, maar KBK Administratie en Advies is ondertussen uitgegroeid tot een bedrijf met een mooi en representatief kantoor op de Lavendelheide in Drachten. “We zijn in mei van dit jaar verhuisd en het nieuwe kantoor is een mooie stap vooruit”, aldus directeur Jacob Koenen.

Hij noemt zich liever ‘meewerkend voorman’, zegt hij er bij. “Ik ben veel onderweg voor besprekingen, maar ik werk ook nog veel mee binnen het bedrijf. Ik zie mezelf niet als een manager. Ik mag nog graag een jaarrekening maken zo nu en dan. Maar met meer personeel krijg je wel steeds meer de rol van manager”, vindt Koenen.

Doorgroeien

KBK Administratie en Advies heeft op verschillende locaties gezeten, waaronder vijf jaar op De Klim, maar wil nu in hun nieuwe kantoor op de Lavendelheide rustig doorgroeien. “We willen gewoon goed werk blijven doen voor onze klanten, die we helpen met hun boekhouding, loonadministratie, financiële rapportages en

fiscale aangiften. Ook geven we advies over financiële, juridische en fiscale zaken binnen ondernemingen. We zijn als het ware de spil tussen ondernemer, belastingdienst en bank.”

Het administratie- en advieskantoor telt op het moment vijf medewerkers. “We zijn jaren bezig geweest met acquisitie en hebben in 2022 een portefeuille overgenomen van een administratiekantoor dat gestopt is. Het gaat goed met KBK en dat willen we langzamerhand verder uitbouwen. We hebben niet de ambitie om heel groot te worden, maar willen rustig doorgroeien naar maximaal zo rond de tien personeelsleden. We werken veel met MBO-stagiaires, die we intern opleiden en vaak blijven ze bij ons bedrijf werken. We geven op deze manier

kennis door en als ze dan bij ons blijven hangen, zegt dat ook wel iets over ons bedrijf.”

Centraal

De ondernemer staat bij KBK Administratie en Advies centraal. “We denken met onze klanten mee. Onze kracht is dat wij ons écht verdiepen in onze klanten. Wij zien onszelf als een verlengstuk van de bedrijven waarvoor we werken. We stellen ons flexibel op en zijn altijd bereikbaar voor persoonlijk contact. Door opleidingen te blijven volgen, kunnen we de ondernemers nog meer van dienst zijn.”

Cijfers

Lekker in de cijfers zitten, is één van de mooiste dingen van zijn vak, vindt Jacob Koenen. “En natuurlijk het contact met de klanten. We hebben ruime ervaring met zowel grote als kleine ondernemingen. Het begeleiden van startende ondernemers geeft met name veel voldoening. We geven verder advies en ondersteuning bij financieringsaanvragen, stellen het financiële deel van een ondernemingsplan op of adviseren bij overname, verkoop of verandering van rechtsvorm. Het is bijzonder mooi als je er bij de belastingdienst een besparing voor de klant uit kunt slepen. Zo zijn we op heel veel gebieden werkzaam”, besluit directeur Koenen van KBK Administratie en Advies.

Wierda Design ontwerpt interieurs die werken!

Tijden veranderen, werkpatronen veranderen en kantoren zullen daardoor blijvend anders ingericht en gebruikt worden. Het kantoor wordt de plek waar je elkaar treft, samenwerkt, overlegt, vooruit kijkt en waar je klanten ontvangt. De plek om te ontmoeten en te verbinden.

Wij vinden ons ontwerp pas goed als het interieur voor je gaat werken en alle activiteiten op de juiste manier ondersteunt. En met onze ontwerpen geven we de identiteit van de organisatie letterlijk een gezicht. Zo creëren we een functionele en aantrekkelijke werkplek, die optimaal faciliteert en inspireert.

Van advies tot montage

Wij zijn dé nummer 1 specialist bij jou in de buurt op het gebied van het compleet inrichten van je woning. Wij helpen jou niet alleen met deskundig advies en inspiratie, wij nemen jou ook werk uit handen. Wij werken met vakbekwame experts op het gebied van stofferen, monteren, vloeren leggen, schilderen en behangen Vlot, vakkundig en geen gedoe

Wij bieden jou alles onder 1 dak, vloeren, raamdecoratie en gordijnen, kasten op maat, stalen deuren, buitenzonwering en horren, vloerverwarming en zelfs behang Heel handig en enorm tijdbesparend Dat wil jij toch ook?

Vloeren

Raamdecoratie

Gordijnen

Kasten op maat Verf & behang Stalen deuren

Interieuradvies

‘Wij verjongen en verduurzamen de publieke sector’

In Ondernemend Friesland (OF) stellen we met regelmaat leden voor van de Freonen fan Fossylfrij Fryslân. Wie zijn ze? Wat doen ze? Waar komt hun hart voor duurzaamheid vandaan? In deze editie vijf vragen aan Lútsen Zijlstra van Xstate in Leeuwarden.

Op de website van zijn bedrijf staat al een nieuwsgierig makend statement: ‘Jong talent versnelt de toekomst. Die frisse, onbevangen blik zorgt voor nieuwe ideeën en inzichten. Precies wat nodig is om bestaande systemen los te laten en nieuwe te ontwikkelen.’ Daar wilden we meer van weten.

Wie ben je en wat doet jouw bedrijf? Wij verjongen en verduurzamen de publieke sector. Dit doen wij door jong talent in te zetten op de grote maatschappelijke opgaven waar Nederland voor staat, in combinatie met vakgerichte traineeships. In Nederland lopen inmiddels meer dan 100 Xstaters bij de publieke sector, die bezig zijn met deze uitdagende vraagstukken. Denk hierbij aan klimaat adaptatie, woningbouwopgave of bijvoorbeeld de energietransitie.

Waar onderscheiden jullie je in?

Door in te spelen op de huidige grote maatschappelijke opgaven waar de publieke sector voor staat. Samen met onze partner de Bestuursacademie Nederland ontwikkelen wij het talent van morgen.

Hoe, op welke manier, werken jullie aan duurzaamheid?

Wij geloven in een leven lang leren. Door onze Xstaters een mix te bieden tussen werken en leren zijn zij in staat om zich aan snel te passen aan transities in de huidige maatschappij.

Waarom lid geworden van de FREONEN?

Alleen ga je snel, samen kom je verder. Met onze duurzame inzetbaarheid dragen wij graag ons steentje bij aan de Freonen fan Fossylfrij Fryslân.

Omschrijf eens kort je droom: waar wil je als ondernemer over drie jaar na nu staan?

Het mooiste van mijn vak vind ik organisaties bewust maken dat ze verder moeten kijken dan alleen een CV. Competenties zijn minstens zo belangrijk als alleen een vakgerichte opleiding. Mensen maken het verschil! Mijn droom voor de toekomst is om Nederland duurzamer te maken met een krachtig XSTATEment.

‘Alleen ga je snel, samen kom je verder’

Duurzame Doeners: Buurkracht

In de eigen productie ‘Duurzame Doeners’ introduceren de Freonen fan Fossylfrij Fryslân partners die iedere dag bezig zijn met verduurzaming. In deze editie: Buurkracht.

Hoe helpt Buurkracht mee aan een duurzamer Friesland?

Buurkracht gelooft in de kracht van buren. De kracht om dingen samen mooier, beter, groener, veiliger en duurzamer te maken in de buurt. We helpen buren in heel Nederland om hun buurkracht te ontdekken en te vergroten. Dit doen we door buren bij elkaar te brengen en ze te ondersteunen in buurtacties. Denk hierbij aan het samen aanschaffen van eigen zonnepanelen, het isoleren van vloeren en muren, het oprichten van een energiecoöperatie en het realiseren van een collectief zonnedak, het aanleggen van groene daken en geveltuintjes, of bijvoorbeeld het maken van een plan voor de herinrichting van de wijk. Kortom, we zetten buurtbewoners in de actiemodus, van onderop, in plaats van bovenaf.

Waarom doen jullie dat?

We doen dit, omdat we inzien hoe goed bewoners zijn in het opwekken van buurkracht. Zij krijgen, als zij zich goed organiseren, samen ontzettend veel voor elkaar. Volgens ons is ‘bewonersparticipatie’ de toekomst. Het is niet meer van deze tijd om van de overheid te verwachten dat zij alles oplost en daarnaast zien we dat bewoners betrokken wíllen worden in de beslissingen die gemaakt moeten worden als het gaat om verduurzamen. Het gaat immers ook hun eigen woning en buurt aan. Met hulp van Buurkracht, wordt de buurtbewoner centraal gesteld en worden er mooie stappen gezet vanuit de buurt zelf. Onze visie is het grootste burennetwerk van Nederland te vormen.

Wat levert deze bijdrage op?

De afgelopen zeven jaar heeft Buurkracht

al meer dan 600 dorpen en buurten en tienduizenden buurtbewoners in heel het land bijeen gebracht. Al deze mensen hebben bijgedragen aan de warmtetransitie en verduurzaming en flink bespaard op gas en energie. Daarnaast leverden de energiecoöperaties die een zonnedak realiseerden niet alleen besparingen op, maar zelfs inkomsten voor de buurt. De energie die opgewerkt wordt via deze zonnedaken, verkoopt de energiecoöperatie aan een energieleverancier en omwonenden profiteren mee. De inkomsten worden vervolgens weer besteed aan projecten die de leefbaarheid in de omgeving vergroten. Kortom, met de erkenning van de kracht van buren, kunnen we mooie duurzame stappen zetten!

'Op dit moment moeten we door de zure appel heen bijten'

Energie Inspectie: innovatief in verduurzaming

Energie besparen: het staat bovenaan de to-do lijst van iedere particulier en ondernemer in Friesland en Nederland. Met de hogere energieprijzen staat de telefoon roodgloeiend bij directeur Martijn van der Harst van Energie Inspectie uit Leeuwarden. “We helpen mensen om inzicht te krijgen in hun energieverbruik en geven verduurzamingsadvies voor woningen en bedrijven.”

Zeven jaar geleden begon Van der Harst met zijn bedrijf. “In die tijd werd er soms nog wel lacherig over gedaan als je begon over verduurzaming. Een beter milieu stond toen vooral centraal, maar nu heeft het verduurzamen ook een maatschappelijke insteek. De laatste jaren wordt er steeds serieuzer naar gekeken en na de enorme stijgingen van de energieprijzen kan niemand er meer omheen. Verduurzamen is in een snel tempo hoog op de agenda komen te staan van particulieren, ondernemers en ook overheden. Het is niet meer ondenkbaar dat de energieprijzen de hypotheeklasten gaan overstijgen. Een scenario wat kortgeleden nog onmogelijk leek, maar door de oorlog in Oekraïne is alles in een stroomversnelling terecht gekomen. En zoals het er nu uitziet gaat er de komende twee jaar niet veel veranderen.”

Energiearmoede

Veel gemeenten in Friesland lopen aan tegen hele schrijnende gevallen van energiearmoede, legt Van der Harst uit. “We hebben veel contacten met Friese gemeenten en voeren gesprekken namens hen met

particulieren. Deze particuliere coaching is vooral voor mensen met de smalle beurs. We inventariseren de situatie en installeren ook direct verduurzamingsmiddelen. De gemeente draagt de kosten en we hebben uitgerekend dat iedere euro van de gemeente een besparing van drie euro oplevert bij de particulier.”

Voor het mkb doet Energie Inspectie hetzelfde. “We komen met praktische en pragmatische adviezen. Een voorbeeld zijn de open deuren in veel winkels. De klant weet zo dat de winkel open is, maar het zorgt ook voor veel warmteverlies. Wij hebben nu een systeem bedacht dat de deur dicht kan, maar

dat de klant toch weet dat de winkel open is. Zo proberen we met de ondernemers mee te denken.”

Innovatie

Door de innovaties, probeert Energie Inspectie de concurrentie voor te blijven. “Als enige in Nederland kunnen we gebouwen automatisch inscannen en daarmee uitrekenen hoeveel isolatie en dubbel glas er bijvoorbeeld nodig is. In Friesland is er niet nog een bedrijf die dit op deze schaal doet. De omvang van ons bedrijf is uniek”, aldus Van der Harst. “Als Fries bedrijf mogen we daar trots op zijn. De toenemende vraag wordt ook duidelijk in de personeelsaantallen van Energie Inspectie. Vorig jaar hadden we twaalf werknemers en nu werken we met ongeveer 40 collega’s. De verwachting is dat wij volgend jaar groeien naar 80 tot 100 medewerkers. Het is een hele dynamische wereld en er valt nog veel te ontdekken. We moeten samen de schouders eronder zetten. Op dit moment moeten we door de zure appel heen bijten, maar uiteindelijk draagt de verduurzaming bij aan een beter milieu en samenleving.”

'Zeven jaar gelden werd er nog wel lacherig gedaan als je begon over verduurzaming'

‘Het is een specialisme dat veel kennis en ervaring vereist’

Tijden veranderen. En de tijd dat een bedrijfsmakelaar zich puur beperkte tot verkoop en verhuur van bedrijfspanden, ligt ver achter ons. Mede onder invloed van economischeén maatschappelijke ontwikkelingen is de bedrijfsmakelaardij een specialisme geworden. Zo opereert Hoekstra Bedrijfsmakelaars binnen een complexe dynamiek van commercie, economie en de transitie naar verduurzaming. Directeur Gees Adema zwaait er met veel positieve energie de scepter. Ze is er trots op dat de bedrijfsmakelaardij bij Hoekstra als een écht specialisme is neergezet. ‘Commercie, regelgeving, duurzaamheid, transparante verkoopprocessen; het is een specialisme dat veel kennis en ervaring vereist.’

We spreken Adema in het oude pakhuis van Hoekstra Bedrijfsmakelaars aan de Willemskade in Leeuwarden. Dat is overigens maar één van de kantoren, want het bedrijf zit inmiddels op verschillende plekken in Friesland, maar ook in Almere en Groningen. De bedrijfsmakelaardij heeft klanten in heel Nederland. “Kantoren, bedrijfshallen, ziekenhuizen, restaurants, maar ook winkels en wooncomplexen; we doen alles en we zijn actief van Tilburg tot Dokkum”, aldus Adema.

Duurzaamheid

Wat doet een bedrijfsmakelaar eigenlijk precies? Adema legt uit: “Een eigenaar wil zijn bedrijfspand verkopen, een bedrijf zoekt een nieuw pand om te huren, een belegger zoekt een goede investering of een pand moet getaxeerd worden. Al die partijen kloppen bij ons aan. Dat kan bijvoorbeeld om een winkelpand of een bedrijfshal gaan, maar ook om een kantorencomplex van een bank, een verzekeraar, of een wooncomplex van een zorginstelling. Zodra een bepaalde wens kenbaar is gemaakt gaat ons team aan de slag. En daar komt tegenwoordig veel bij kijken.”

Adema concretiseert: “Stel een eigenaar van een object wil verkopen. Uiteraard zijn er dan tal van factoren van invloed op de prijs. En belangrijker dan ooit is de staat van het pand als het gaat om duurzaamheid. Vanaf 1 januari 2023 is het voor ieder kantoorgebouw groter dan 100 vierkante meter verplicht om te beschikken over energielabel C. Dat kan soms flinke investeringen vergen. Wij kunnen dan alles doorrekenen, maar ook adviezen geven: wel of niet renoveren en dan pas verkopen, eerst huurders zoeken of juist niet én de procedure waarmee je uiteindelijk jouw vastgoed het beste kunt verkopen.”

Transparantie

Bepaalde verkoopprocedures zijn onder invloed van maatschappelijke factoren de laatste jaren ook flink aan het veranderen, vertelt Adema. “Zoals gezegd werken wij voor grote én kleine partijen. Wij gaan voor het beste resultaat voor alle partijen. Daar hebben we een team van 11 personen

voor klaar staan. Bij grotere projecten kan het gaan om bijvoorbeeld de verkoop van appartementencomplexen, kerken, kantoren of grote bedrijfshallen. Dit gebeurt steeds vaker aan de hand van een openbaar inschrijfproces. Opdrachtgevers, zoals institutionele beleggers, of corporaties, maar ook gemeentes, willen dat er correcte en transparante verkoopprocessen worden doorlopen. We publiceren de verkoop dan meestal in een lokale en landelijke krant alsmede op internet en zorgen ervoor dat potentieel geïnteresseerden op de verkoop worden gewezen. De informatie wordt verschaft door middel van een goed beveiligde online omgeving, een zogenaamde ‘dataroom’, waarin alle belangrijke informatie kan worden ingezien. Veel transparantie dus. Wij adviseren en begeleiden de verkopende partij óf de aankopende partij dan bij het gehele proces. Hoe haalbaar is een idee voor een herbestemming? Is er voldoende zicht op continuïteit? Wordt een pand verduurzaamd?

Past een concept goed of minder goed in de omgeving? Is er een goed communicatieplan richting omwonenden? Hoe denkt de gemeente over de plannen? Welk rendement kan gehaald worden voor de toekomstige eigenaar en uiteraard ook: welke verkoopprijs is haalbaar? Dat hele proces vergt verstand van juridische zaken en commerciële zaken, maar ook moet je als bedrijfsmakelaar creativiteit meenemen en kansen zien. Ik ben er wel trots op dat wij onze klanten dat allemaal kunnen bieden.”

Dringende vraag

Er is de afgelopen jaren veel over bedrijfspanden te doen geweest. Onder invloed van covid stonden kantoren leeg en met thuiswerken als nieuwe norm zouden kantoorgebouwen ten dode zijn opgeschreven, zo kon vanuit de media opgepikt worden. Adema is daar duidelijk over: “Dat is absoluut niet waar. Natuurlijk zijn er ook onder invloed van de woningnood veel kantoorpanden getransformeerd tot woningen, maar er is ook nog altijd een gezonde vraag naar bedrijfs-/kantoorpanden.

En met de trek van beleggers vanuit de randstad naar het noorden is dat bepaald niet minder geworden.”

Dat er zelfs een dringende vraag is naar verduurzaamde kantoorpanden is voor Adema een teken dat de transitie inmiddels vol aan de gang is en maatschappelijk en politiek als prioriteit nummer één wordt gezien. “Investeerders, maar ook gebruikers zoals zorginstellingen en banken: ze willen allemaal up to date vastgoed hebben dat aan de huidige normen voldoet. Het moet energiezuinig zijn, duurzame materialen bevatten en als het kan ook veel groen op en aan de gevels. Aan dat soort kantoren is zelfs een tekort.”

Gees Adema

Groeide op in Leeuwarden, als dochter in een ondernemersgezin. “Mijn vader had een bouwbedrijf en ik ben ongeveer in de werkplaats geboren. Zo heb ik ook zijn commerciële benadering van zaken wel een beetje in mijn DNA gekregen. Een familiebedrijf als Hoekstra past daarom ook erg goed bij mij.”

Na haar middelbare school studeerde ze rechten in Groningen, waarna ze tot haar 38e als jurist werkzaam was bij onder andere Accon AVM. “Maar op een gegeven ogenblik wilde ik toch specifiek de vastgoedwereld in. Bij Hoekstra kreeg ik de kans om me te specialiseren in bedrijfsvastgoed. De juridische basis kwam daarbij goed van pas. Maar ook de creativiteit en de mix commercie en maatschappelijke relevantie spreekt me enorm aan. Ik heb geen dag spijt gehad van mijn switch.”

‘Het thuisgevoel voor de onafhankelijke reiziger’

Post-Plaza Hotel & Grand Café in het centrum van Leeuwarden is recent uitgebreid met 74 slaapkamers. Maar dan een beetje anders dan anders. In het voormalige PTT-hoofdkantoor werd Via Via just a room gerealiseerd: een bijzonder alternatief voor de standaard hotelervaring. Na anderhalf jaar van slopen en verbouwen staat er een bijzonder concept. Hoteldirecteur en mede-eigenaar Herman Schreuder en adjunct-directeur Annelies Douwstra vertellen OF waar deze nieuwe formule zich op richt. ‘Via Via is de perfecte kamer voor mensen die het leuk vinden om zelfstandig en zelfredzaam te zijn. Een eigen plekje van waaruit je Leeuwarden ontdekt en waar je teruggekomen vanuit de stad een veilig thuisgevoel kunt ervaren.’

“Met Post-Plaza Hotel & Grand Café hebben we in de afgelopen zeven jaren een hele fanbase opgebouwd”, zegt hoteldirecteur en mede-eigenaar Herman Schreuder, “mensen die graag bij ons willen zijn. Post-Plaza is een vier sterrenhotel waar je als gast compleet in de watten wordt gelegd. Toen Leeuwarden in 2018 culturele hoofdstad was wisten steeds meer toeristen ons te vinden en ook op de zakelijke markt hebben we een mooie slag gemaakt. Maar daarmee nam de druk op onze kamers toe. Toen het pand naast ons te koop kwam, waren we eerst iets terughoudend. Na diverse mogelijkheden voor de herbestemming te hebben onderzocht, hebben we in 2020 besloten om voor een uitbreiding van Post-Plaza te gaan. En dan ook nog een zeer bijzondere.”

Thuisgevoel

Schreuder heeft niets te veel gezegd. Het historische pand (voorheen was het gebouw het kantoor van de PTT) kreeg een totaal andere bestemming. Wie binnenkomt belandt nu in een opmerkelijk relaxte omgeving met een smaakvolle selfservice-winkel voor voeding en drankjes en met een comfortabele gemeenschappelijke ‘huiskamer’, waar heerlijke banken, zitjes en veel kunst de bezoeker een thuisgevoel geven.

Adjunct-directeur Annelies Douwstra: “Via Via just a room is, zoals de naam al zegt, geen traditioneel hotel. Er is geen bemande receptie. Gasten boeken online hun verblijf in één van de 74 comfortabele slaapkamers, van waaruit ze de stad kunnen ontdekken. Daarbij hebben ze de keuze uit small, medium of large kamers, een familiekamer of een appartement. Wie online boekt kan via een weblink de voordeur en de eigen slaapkamerdeur open ‘swipen’. Ook is er geen traditioneel ontbijtbuffet maar een

yoghurtbar; de verse yoghurt kunnen gasten in de huiskamer of hun eigen slaapkamer opeten. Verse koffie is 24 uur per dag in ‘just a shop’ verkrijgbaar.

Vriendinnen én zakelijke markt De doelgroep die Schreuder en Douwstra met Via Via voor ogen hebben is anders dan die van Post-Plaza, waar high service de standaard is en gasten veelal afkomen op het Grand Café. Douwstra: “Gasten van Via Via komen voor het culturele aanbod in de stad, waar ze samen met hun partner, moeder óf met vriendinnen volop van genieten.” Toch zou de doelgroep in de praktijk wel eens breder kunnen zijn, aldus de manager. “Via Via is zeker ook voor de zakelijke markt interessant. Bedrijven die een medewerker voor wat langere tijd in Leeuwarden detacheren, of zakelijke gasten van de provincie zouden hier gedurende één of meerdere dagen of weken een fijne eigen plek kunnen hebben waar ze helemaal zichzelf kunnen zijn.”

Loslaten

Volgens Douwstra was het in het begin een uitdaging om de hoge servicegraad van Post Plaza los te laten. “Optimale service bieden en gasten op alle fronten verwennen zit in ons DNA. Het was dus inderdaad wennen om dat los te laten. Maar, we kennen onze doelgroep goed. Er zijn veel mensen die de service en de reuring van een hotel wel kunnen missen, maar die wél een smaakvolle en unieke plek willen hebben om te overnachten of uit te rusten. We richten ons dus nadrukkelijk op die doelgroep.”

“Naar buiten toe zijn het twee losstaande hotels die naast elkaar zitten, aan de achterkant zijn we één commercieel bedrijf”, zegt Schreuder. “Na een dip in

de dienstverlening door corona, is het fantastisch dat we nu weer iedere dag ons hospitality verhaal mogen vertellen en onze gasten iets mee kunnen geven in panden die een bepaalde historische waarde hebben.”

De eerste reacties zijn overigens zeer enthousiast en dat maakt dat het directieduo de toekomst zonnig tegemoet ziet.

Douwstra: “Het is geweldig om te zien hoe hier vooral in het weekend de huiskamer bezet is, met allerlei mensen die heel relaxt hun eigen ding doen; lezen, een spelletje of even wat drinken. Tegelijkertijd zal ons succes óók afhankelijk zijn van het succes van Leeuwarden. Het culturele hoofdstad-jaar was geweldig, maar het zal investeringen en visie vergen om dat elan vast te houden. Leeuwarden is een schitterende stad, maar wil je de bezoekersaantallen volhouden dan heeft de stad evenementen nodig waar ieder jaar een breed publiek op afkomt.”

Via Via just a room in Leeuwarden

Wat: 74 slaapkamers voor de zelfstandige reiziger

Waar: het voormalige PTT-gebouw, aan de Tweebaksmarkt, naast Hotel Post Plaza, Leeuwarden

Wie: bij de grondige verbouwing waren onder andere betrokken: Adema Architecten, Friso Bouwgroep en installatiebedrijf Pranger & Rosier. Directeur Herman Schreuder was bij dit proces zélf de bouwmanager.

PolderVast focust op detachering: ‘Persoonlijke aandacht en een langdurige relatie staan voorop’

“Wij kennen de markt en weten waar behoefte aan is. Mensen zijn nodig, om een acuut personeelstekort op te lossen, of om een ‘sleutelvacature’ structureel in te vullen. Uitzenden en detacheren zijn twee opties die elkaar prima aanvullen. Bij uitzenden praat je dan vaak over een oplossing voor de kortere termijn en bij detachering ligt de nadruk op een langdurige relatie met zowel het bedrijf als de kandidaat.” Aan het woord Ysbrand Valkema uit IJsbrechtum, vennoot van de PolderKracht Groep. Wij voelden hem en Bibi Roozing aan de tand over PolderVast, de detacheringstak van deze Groep. Plaats van handeling, het kantoor van Uitzendbureau PolderNoord in Sneek.

Kun je kort de organisatie schetsen van de PolderKracht Groep?

Valkema: De PolderKracht Groep combineert alle facetten van arbeid en bestaat uit de volgende dochterondernemingen: Uitzendbureau PolderKracht, Uitzendbureau PolderNoord, Detacheringsbureau PolderVast, Payroll PolderLoon, ZZP dienstverlening PolderWerk en PolderKantoor. Sinds september 2018 ben ik medevennoot van de PolderKracht Groep en commercieel eindverantwoordelijke voor PolderVast BV en PolderLoon BV. Ten aanzien van detachering word ik bijgestaan door Bibi Roozing, die daarnaast verantwoordelijk is voor de marketing van de hele groep.

Kun je het begrip ‘detachering’ voor ons toelichten?

Roozing: Waar PolderNoord gericht is op uitzenden, dus meer korte termijn gerelateerd, focust PolderVast op de langere termijn. Centraal staat daarin het opbouwen van een relatie met een kandidaat. Dat betekent vooraf een intensief traject met

meerdere gesprekken over zijn of haar competenties, maar veel belangrijker nog, de interesses en ambities. We willen potentiële kandidaten in de ogen kijken, weten wat ze beweegt en waar ze van dromen. En waarom ze dat tot nog toe niet hebben bereikt.

We proberen daarbij een inschatting te maken in hoeverre er een match is met het bedrijf dat een structurele invulling probeert te vinden voor een specifieke functie. De belangrijkste sectoren voor PolderVast zijn momenteel de logistiek in de breedste zin van het woord en de techniek. Uitzendbureau PolderNoord en PolderVast Detachering zijn complementair omdat het voorkomt dat mensen vanuit het uitzendbureau door aanvullende scholing of opgedane ervaring door kunnen groeien richting detachering.

Wat is het voordeel van detachering? Het komt regelmatig voor dat een kandidaat graag van baan wil veranderen of zijn droom wil verwezenlijken, maar dat de onzekerheid, die dat met zich meebrengt,

niet aandurft. Wanneer uit gesprekken met ons voldoende vertrouwen in een kandidaat is ontstaan, kunnen wij hem of haar een contract aanbieden bij PolderVast. Dat kan het spreekwoordelijke zetje in de rug zijn om hem over de streep te trekken. Hij wordt vervolgens door ons, uiteraard in overleg met alle partijen, gedetacheerd bij een werkgever die bij hem of haar past. Het gebeurt regelmatig dat een gedetacheerde werknemer een vast dienstverband bij een van onze opdrachtgevers krijgt aangeboden.

Toekomstambities voor PolderVast?

Valkema: PolderVast wil te boek staan als een aantrekkelijke en betrouwbare werkgever. Daarnaast willen we ons nog meer onderscheiden van de concurrentie door onze omgang met mensen. Want we willen niet groeien om het groeien, maar groeien door kwaliteit. Het moet niet ten koste gaan van ons motto, de persoonlijke aandacht en een langdurige relatie, want dan ben je aan het zagen aan de poten van je eigen stoel.

De ondernemer en zijn bedrijfspand in 2023

Bij het schrijven van deze column was Prinsjesdag 2022 net achter de rug. Er komt heel wat op je af als ondernemer in 2023. Het maakt het ondernemen boeiend, maar soms wel lastig. Ook ik als ondernemer ervaar dat zo. In deze rubriek wil ik één punt uit de Prinsjesdagplannen en nog een ander punt betreffende jouw bedrijfspand die van belang kunnen zijn voor 2023 onder de aandacht brengen.

De overdrachtsbelasting: jeetje 10,4%! De overdrachtsbelasting was ooit 6%, is nu 8% en gaat - als dit wet gaat worden - naar 10,4%! Ben jij voornemens het bedrijfspand dat je huurt te kopen, zorg dan dat de eigendomsoverdracht nog dit kalenderjaar plaatsvindt, zodanig dat de leveringsakte uiterlijk op 29 december a.s. is getekend. Dit geldt ook voor de levering van extra terrein gelegen naast je bedrijf en natuurlijk voor ander aan te kopen bedrijfsvastgoed. Daarnaast geldt dit ook voor de overname van aandelen in een zogenaamde onroerend goed B.V. of voor de overname van een gedeelte van het vastgoed van jouw vennoot.

Is het aan te kopen bedrijfsvastgoed nog ongebruikt bouwterrein dan is BTW over de koopprijs verschuldigd. Deze belasting kun je als ondernemer meestal weer in vooraftrek brengen. Koop je het vastgoed van een ondernemer die het al meer dan twee jaar gebruikt dan kan je te maken krijgen met én omzetbelasting én overdrachtsbelasting. Laat je hierin goed voorlichten door de notaris.

Voor de bedrijfswoning die als jouw hoofdverblijf dient, blijft de overdrachtsbelasting gelukkig 2% en ben je een jonge ondernemer, jonger dan 35 jaar, dan kan dit zelfs eenmalig 0% zijn. Let op: het 2%, respectievelijk 0% tarief geldt alleen voor het woongedeelte van het bedrijfspand!

Energielabel C voor kantoren! Moet ik mijn kantoor uit? Met ingang van 1 januari 2023 moet jouw kantoorpand tenminste een energielabel C hebben. Heeft het kantoor dit niet, dan kan de toezichthoudende instelling, meestal de gemeente, verbieden dat het kantoor nog langer als kantoor wordt gebruikt. De eigenaar van het kantoor is verplicht ervoor te zorgen dat het kantoor aan de C-labelverplichting voldoet. Wanneer heb je voor jou kantoor geen C-label nodig? Het antwoord hierop staat duidelijk omschreven op de website van de overheid. Zie rvo.nl.

Ik noem een paar situaties: de gebruiksoppervlakte van de kantoorfunctie inclusief nevenfuncties zoals het archief, de fietsenstalling of het bedrijfsrestaurant is kleiner dan 100 m2. De kantoorfunctie kan op haar beurt natuurlijk ook een nevenfunctie zijn van een andere gebruiksfunctie zoals de kantoren van een school, ziekenhuis, winkel of industriehal. Voor die kantoren is het C-label niet verplicht.

Ook kantoren in erkende monumentgebouwen behoeven geen C-label. Voor mijn kantoor - dat deel uitmaakt van een gemeentelijk monument - heb ik het A-label kunnen realiseren bij de benodigde grondige verbouw van het pand. Dat een dergelijke operatie nogal kosten met zich meebrengt erkent de overheid ook. Daarom vervalt gek genoeg de verplichting, als je de benodigde investeringen voor verkrijging van een C-label niet binnen 10 jaren kan terugverdienen.

Deze rubriek wordt verzorgd door mr. Karin Rientjes, notaris en mediator te Sneek. Wil je even sparren over jouw bedrijfspand, neem gerust contact met ons op info@rientjesnotariaat.nl

mr. Karin Rientjes, notaris en mediator te Sneek.

Zakelijk bellen? Alles binnen bereik!

Wij zijn de specialist op het gebied van zakelijke (mobiele) telefonie, professionele camerabeveiliging en datanetwerken van Noord-Nederland. Wij ontzorgen u volledig; met optimale verbinding als resultaat. Bij ons heb je alles binnen bereik.

Benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Bekijk oplossingen en lees verhalen van onze klanten op www.faber-telecom.nl.

VOOR UW BEDRIJF