AKCÝÐER KANSERÝ
Akciðer kanseri, hava yollarý ve akciðerlerdeki çeþitli hücrelerin kontrolsüz olarak çoðalmasýyla ortaya çýkar. Akciðer kanserinin en önemli nedeni sigara kullanýmýdýr. Sigara dumanýndaki kanser yapýcý (kanserojen) maddeler, temas ettikleri hücrelerin yapýsýnýn bozulmasýna ve sonra da kanserleþmelerine yol açabilirler. Sýklýk
Akciðer kanseri dünyada giderek artan bir hastalýk olup, her yýl bir milyonun üzerinde yeni hastaya taný konulmaktadýr. Pek çok ülkede akciðer kanseri hem erkeklerde, hem de kadýnlarda en fazla ölüme neden olan kanser tipidir. Ülkemizde de her yýl yaklaþýk 18.500 erkek, 3.500 de kadýn hastaya akciðer kanseri teþhisi konulmaktadýr. Son yýllarda genç kýz ve kadýnlarda sigara içme alýþkanlýðýnýn giderek yayýlmakta olduðu göz önüne alýnýrsa, önümüzdeki yýllarda akciðer kanseri geliþen kadýn sayýsýnýn da belirgin þekilde artmasý beklenmektedir. Belirtiler
Akciðer kanserinin neden olduðu belirtiler çok çeþitli ve farklý özellikte olabilir. Bunlarýn bir kýsmý akciðerdeki tümörün doðrudan neden olduðu sorunlar olup, bir kýsmý da vücudun baþka bölgelerinde ortaya çýkmaktadýr. • Tekrarlayan akciðer enfeksiyonlarý • Nefes almakla göðüs kafesinde batma hissi • Nefes darlýðý • Kronik öksürük • Kanlý balgam • Ses kýsýklýðý • Göðüs kafesi veya omuz bölgesinde boyun veya kollara yayýlan aðrýlar • Genel durumda deðiþiklikler (halsizlik, kansýzlýk, ateþ, kilo kaybý)
Yaþ
• Vücudun üst kýsýmlarýnda (yüz ve boyunda) þiþlik • Parmak ve týrnaklarýn þekil deðiþtirmesi • Boynun alt kýsmýnda ve köprücük kemiklerinin arkasýndaki bölgede lenf bezleri Uzun süredir sigara içen kiþilerde öksürük, balgam, nefes darlýðý gibi bazý belirtiler akciðer kanseri olmadan da görülmekte ve hastalar bunlarý "normal" kabul etmekte, üzerinde durmamaktadýrlar. Bu da teþhisin gecikmesine yol açabilmektedir.
Çoðu kanser gibi akciðer kanseri de ilerleyen yaþla birlikte sýklýðý artan bir hastalýktýr. Ancak günümüzde sigaraya baþlama yaþýnýn ergenlik çaðýna kadar gerilemesiyle daha genç hastalarda da görülmeye baþlanmýþtýr. Diðer Risk Faktörleri
Erkeklerde geliþen akciðer kanserlerinin yaklaþýk %15'inin çeþitli mesleksel maruziyetlere baðlý olduðu tahmin edilmektedir.
Risk Faktörleri
Özellikle amyant (asbest), radon (uranyum madenleri),
Sigara
arsenik, nikel, krom, katran vb. malzemelerle çalýþanlarda
Akciðer kanseri geliþiminin en sýk sebebi tütün kullanýmýdýr.
daha yüksek akciðer kanseri geliþme riski olduðu
Erkeklerdeki akciðer kanserlerinin en az %85'i doðrudan
saptanmýþtýr. Bu risk faktörlerinin birkaçýnýn (sigara + asbest
sigara içmeye baðlýdýr.
gibi) birlikte olmasý ise hastalýðýn geliþme riskini katlayarak
Akciðer kanseri riski açýsýndan, günde içilen sigara
arttýrmaktadýr.
sayýsýndan çok, maruziyet süresi (ne kadar süredir sigara içildiði) ve dolayýsýyla da sigaraya baþlama yaþý önem taþýmaktadýr. Sigara içmeye ne kadar erken yaþta baþlanýlýrsa, içme süresi de o kadar uzun olmaktadýr. Sigaranýn býrakýlmasýyla akciðer kanseri geliþme riski zamanla düzenli olarak azalmaktadýr. Bu fayda, sigaranýn býrakýlma yaþýndan baðýmsýz olarak ortaya çýkmaktadýr.
Erken Taný ve Korunma
Günümüzde akciðer kanserinde erken taný koymak için etkili bir yöntem olmadýðý düþünülmektedir. Radyolojik tetkiklerdeki yeni geliþmeler, önümüzdeki yýllarda böyle bir erken taný yönteminin geliþtirilebileceðini düþündürmektedir. Yine de, hastalýðýn hiç geliþmemesini saðlamak en iyisidir. Bunun için çok basit önlemler yeterli olabilir:
Dolayýsýyla sigarayý býrakmak için hiç bir yaþ geç deðildir. Pasif sigara içimi, sigara içmeyen birinin evinde veya
• Sigara içmemek,
iþyerinde düzenli olarak baþka bir kiþinin içtiði sigaralarýn
• Eðer sigara içiyorsanýz, baþkalarýný dumanýnýza boðmamak
dumanýný solumasýdýr. Bu durum akciðer kanseri
• Çocuk ve gençlerin sigaraya baþlamamalarý için mümkün olan herþeyi yapmak.
geliþiminde önem taþýyan bir faktördür ve sigara içmeyen kiþilerde geliþen akciðer kanserlerinin önemli bir kýsmýndan sorumludur. 1960'lardan itibaren kadýnlarda sigara içme alýþkanlýðýnýn yayýlmasý (daha erken yaþta baþlama, daha çok ve uzun süre içme), son yýllarda akciðer kanserli kadýn sayýsýnda belirgin bir artýþa yol açmýþtýr.
• Sigara içiyor musunuz? • Evde ya da iþte yanýnýzda sigara içiliyor mu? KANSER VE KORUNMA
Kanser, tüm dünyada önemi giderek artan bir saðlýk sorunudur. Ülkemizde de geliþmiþ ülkelerde olduðu gibi ölüm nedenleri arasýnda kalp hastalýklarýndan sonra ikinci sýrada yer almaktadýr. Kanser, geliþmesi önlenebilir bir hastalýktýr. Bazý kanser türleri geliþme aþamasýndan sonra bile uygun tarama testleri ile erken dönemde yakalanabilmekte ve uygun tedavi ile kiþiye þifa saðlanmasý mümkün olmaktadýr. Kanser geliþiminin önlenmesi ve/veya erken tanýsý ile uðraþan bilim dalý Prevantif (koruyucu) Onkoloji olarak bilinir. Kanser geliþmesinin önlenmesine yönelik önlemler birincil, geliþmekte olan kanserin erken yakalanmasýný saðlayan yöntemler de ikincil korunma olarak adlandýrýlýr. Kanserde ikincil korunma açýsýndan uygulanan yöntem; saðlýklý insanlara düzenli aralýklarla uygulanmasý gereken tarama programlarýdýr. Bu programlarýn amacý, kanserin erken tanýnmasý ve buna baðlý olarak da hastalýðýn ve hastalýða baðlý ölümlerin azaltýlabilmesidir.
Bölümümüzce hazýrlanmýþ deðerlendirme anketini doldurarak kiþisel kanser risklerinizi ve bunlara yönelik önerilerimizi öðrenebilirsiniz.
BU SERÝDEKÝ DÝÐER BROÞÜRLER
Meme Kanseri Serviks Kanseri Kolon Kanseri Prostat Kanseri Mesane Kanseri Melanom
Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Prevantif Onkoloji Anabilim Dalý 06100, Sýhhiye-Ankara Tel: (312) 305 4330-31 Faks: (312) 306 6226 E-mail: prevonko@hacettepe.edu.tr
444 4 444 www.hacettepe.com.tr