MEME KANSERÝ Meme kanseri, süt yapýmýnda görev alan bezler ve sütü taþýyan kanallardaki hücrelerin kontrolsüz bir þekilde çoðalmasýyla ortaya çýkar. Sýklýk Meme kanseri, birçok geliþmiþ ülkede olduðu gibi ülkemizde de kadýnlarda en sýk görülen kanserdir. Ayrýca toplam kanser ölümleri içinde akciðer kanserinden sonra ikinci sýradadýr. Her 8-9 kadýndan birinin hayatý boyunca meme kanserine yakalanmasý beklenmektedir. Risk Faktörleri
Meme kanserine yakalanma ihtimalini arttýran durumlara meme kanserinin risk faktörleri adý verilir. Bunlar arasýnda genetik (yani anne babamýzda varolan özelliklerin taþýnmasý) ve çevresel (doðduktan sonra yaþadýðýmýz çevre ve davranýþlarýmýz nedeniyle ortaya çýkanlar) faktörler yer alýr. Bu faktörlerin en önemli etki yolu vücutta yapýlan östrojen adý verilen bir hormonla karþý karþýya kalýnan süreyi arttýrmalarýdýr. Risk faktörleri arasýnda þunlar yer almaktadýr: • Ýleri yaþ • Erken yaþta adet görme / Geç menopoz • Ýlk doðumunu geç yaþta yapmak ya da hiç doðum yapmamak • Anne ya da kardeþinde meme kanseri olmasý • Ýyi huylu bir meme hastalýðý geçirmiþ olmak • Meme ya da göðüs bölgesine radyoterapi (ýþýn tedavisi) almýþ olmak • Meme dokusunun yoðun olmasý (mamografi sýrasýnda karar verilir) • Östrojen ya da progesteron içeren hormonlu ilaç tedavisi almýþ olmak. • Alkol kullanýmý • Daha önce meme kanseri olmuþ olmak Erken Taný ve Korunma
Meme muayenesi ve mamografi tanýya yardýmcý olan en önemli yöntemlerdir. Meme muayenesi, kiþinin kendi kendine yaptýðý muayene ve doktorun klinikte yaptýðý muayene olmak üzere ikiye ayrýlýr.
Kendi Kendine Meme Muayenesi Adým 1: Omuzlarýnýz dik ve kollarýnýz
belde olarak memelerinize aynada bakýnýz. Normal büyüklükte, þekilde ve renkte olup olmadýklarýný gözden geçiriniz. Þiþkinlik ya da bir tarafa çekilme olmadýðýndan emin olunuz. Eðer meme baþýndan gelen bir akýntý, meme derisinde çökme, þiþlik, pütürlülük, kýzarýklýk, döküntü farkederseniz, ya da meme baþýnýn bir tarafa doðru çekildiðini ya da içe çöktüðünü farkederseniz doktora baþvurunuz. Adým 2: Kollarýnýzý baþýnýzýn üzerine
kaldýrarak ayný kontrolleri yapýnýz.
Adým 5: Son olarak memelerinizi ayakta ya da otururken
kontrol ediniz. Meme ýslak ya da kaygan iken bu muayeneyi yapmak birçok kadýna daha kolay gelmektedir. Bu nedenle duþta iken bu muayenenin yapýlmasý önerilebilir. Adým 4’te olduðu gibi belli bir düzenle tüm memeyi muayene etmeyi unutmayýnýz. Klinikte Meme Muayenesi
Bu muayene klinikte doktor tarafýndan yapýlýr. Kitle saptanýrsa kitlenin büyüklüðü, kývamý, çevresindeki dokuyla yapýþýklýðý olup olmadýðý, aðrýlý ya da hassas olup olmadýðý gibi özellikleri belirlenir. Mamografi
Mamografi memenin X-ýþýnlarý kullanýlarak filminin çekilmesi yöntemidir. Klinik muayenede çok ufak olup hissedilmesi zor olan tümörleri yakalayabilir.
Adým 3: Ayna karþýsýndayken, meme
Ultrason
baþlarýný baþparmak ile iþaret parmaðý arasýnda sýkarak bir akýntý (süt gibi, sarý renkli ya da kanlý) olup olmadýðýna bakýnýz.
Yukarýdaki üç yöntemden birinde anormallik farkedilirse yerine göre ultrason denilen yöntem kullanýlabilir. Bu yöntem ses dalgalarýnýn meme dokusundan geçirilerek yaptýklarý yankýnýn radyolojik görüntüsünün oluþturulup incelenmesidir. Gerektiðinde diðer ileri tetkikler de yapýlabilir. Tarama Önerileri
Adým 4: Yatar þekilde bir kolunuz
baþýnýzýn altýnda iken diðer kolunuzla memenizi muayene ediniz. Bunu yaparken parmaklarýnýzýn sabit ama yumuþak bir þekilde ve birleþik durumda olmasýna dikkat ediniz. Köprücük kemiðinden karýn hizasýna varana kadar yukarýdan aþaðýya ve iki yana doðru düzenli bir þekilde tüm memeyi muayene ediniz. Bunun için meme baþýndan baþlayýp dýþarý doðru dairesel bir þekilde açýlarak muayene yapýnýz. Önce yumuþak bir dokunuþ ile hemen deri altýný ve sonra daha fazla kuvvet uygulayarak derindeki dokularý, elinize gelebilecek bir kitle olup olmadýðýna bakarak muayene ediniz.
Erken taný, meme kanserinin ilerlemeden, kolay tedavi edilebilir boyutta iken yakalanmasý anlamýna gelir. Bunun için; • 30 yaþýndan sonra düzenli aralýklarla (örneðin adet dönemi sonrasý ilk banyodan sonra olabilir) kendi kendine meme muayenesi, • 40 yaþýndan sonra yýlda bir klinikte meme muayenesi ve 2 yýlda bir mamografi, • 50 yaþýndan sonra yýlda bir klinikte meme muayenesi ve doktorun önerisine göre 1-2 yýlda bir mamografi yapýlmasý önerilir.
KANSER VE KORUNMA
Kanser, tüm dünyada önemi giderek artan bir saðlýk sorunudur. Ülkemizde de geliþmiþ ülkelerde olduðu gibi ölüm nedenleri arasýnda kalp hastalýklarýndan sonra ikinci sýrada yer almaktadýr. Kanser, geliþmesi önlenebilir bir hastalýktýr. Bazý kanser türleri geliþme aþamasýndan sonra bile uygun tarama testleri ile erken dönemde yakalanabilmekte ve uygun tedavi ile kiþiye þifa saðlanmasý mümkün olmaktadýr. Kanser geliþiminin önlenmesi ve/veya erken tanýsý ile uðraþan bilim dalý Prevantif (koruyucu) Onkoloji olarak bilinir. Kanser geliþmesinin önlenmesine yönelik önlemler birincil, geliþmekte olan kanserin erken yakalanmasýný saðlayan yöntemler de ikincil korunma olarak adlandýrýlýr. Kanserde ikincil korunma açýsýndan uygulanan yöntem; saðlýklý insanlara düzenli aralýklarla uygulanmasý gereken tarama programlarýdýr. Bu programlarýn amacý, kanserin erken tanýnmasý ve buna baðlý olarak da hastalýðýn ve hastalýða baðlý ölümlerin azaltýlabilmesidir.
• Yaþýnýz ileri mi? • Kardeþiniz ya da annenizde meme kanseri var mý? • Adet görmeye kaç yaþýnda baþladýnýz? • Ýlk doðumunuzu kaç yaþýnda yaptýnýz? • Düzenli mamografi yaptýrýr mýsýnýz? Bölümümüzce hazýrlanmýþ deðerlendirme anketini doldurarak kiþisel kanser risklerinizi ve bunlara yönelik önerilerimizi öðrenebilirsiniz.
BU SERÝDEKÝ DÝÐER BROÞÜRLER
Akciðer Kanseri Serviks Kanseri Kolon Kanseri Prostat Kanseri Mesane Kanseri Melanom
Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Prevantif Onkoloji Anabilim Dalý 06100, Sýhhiye-Ankara Tel: (312) 305 4330-31 Faks: (312) 306 6226 E-mail: prevonko@hacettepe.edu.tr
444 4 444 www.hacettepe.com.tr