SERVÝKS KANSERÝ
Rahim ve vajina (doðum kanalý) arasýndaki dar parçaya “serviks” (rahim aðzý) adý verilir. Bu bölgedeki hücrelerin kontrolsüz olarak çoðalmaya baþlamasý ile serviks kanseri ortaya çýkar. Serviks kanseri yavaþ geliþir. Bu süreçte normal hücreler önce kansere öncü hücrelere dönüþür. Kansere öncü hücreler, yýllar içinde ilerleyerek kanser hücrelerine dönüþür.
Tarama ve Erken Taný Risk Faktörleri Human Papilloma Virüs (HPV) Enfeksiyonu
Serviks kanseri için en önemli risk faktörüdür. Neredeyse tüm vakalarda (%99) HPV enfeksiyonu bulunmaktadýr. HPV, geliþmiþ ülkelerde cinsel olarak aktif genç nüfusta
Serviks kanserinde tarama yoluyla erken tanýya ulaþmak mümkündür. Düzenli jinekolojik muayene ve alýnan servikal smear’in sitolojik ve HPV enfeksiyonu yönünden incelenmesi serviks kanseri riskini %80’den fazla oranda azaltmaktadýr.
en sýk cinsel yolla bulaþan enfeksiyon türüdür. Bu
Tarama önerileri
enfeksiyon çoðu kez belirti vermez ve kendiliðinden iyileþir.
• Her kadýn ilk cinsel deneyiminden itibaren 3 yýl içinde
Bazýlarý erkek ve kadýnlarda genital bölgede siðillere yol
Pap testine baþlamalýdýr.
Sýklýk
açar. Yüksek riskli olarak adlandýrýlan bazý türleri ise
Sýklýðý açýsýndan kadýnlarda dünyada 2. sýrada olan
serviks kanserine yol açar.
serviks kanseri, ülkemizde en sýk karþýlaþýlan 8. kanserdir
Pap smear, servikste HPV'nin neden olduðu deðiþiklikleri
• Üst üste 3 test sonucu normal çýkan 30 yaþýn üzerindeki
ve yeni vakalarýn artacaðý konusunda endiþeler
saptar. HPV için tedavi yoktur fakat oluþturduðu siðil ve
kadýnlarýn testi 2-3 yýlda bir yaptýrmalarý yeterli olur.
bulunmaktadýr. Dünyada kadýnlarda kanserden ölüm
anormal hücre geliþimi tedavi edilir. Tedavi ile servikste
30 yaþ üzeri kadýnlar, HPV DNA testi ile birlikte olursa
sebepleri arasýnda 3. sýrada, az geliþmiþ ülkelerde ise
bulunan lezyonlar yok edilerek kansere dönüþümleri
Pap testini 3 yýlda bir yaptýrabilirler.
1. sýradadýr.
engellenir.
Erken saptanýp tedavi edildiðinde serviks kanseri tamamen iyileþtirilebilir. Kansere öncü hücreleri tespit eden Pap smear’in (servikal yayma) yaygýn olarak kullanýldýðý ülkelerde serviks kanserine baðlý ölümler azalmýþtýr. Belirtiler
Serviks kanserinde en sýk görülen belirtiler þunlardýr: • Olaðan olmayan akýntý (adet dönemi dýþýnda) • Normal adet dönemi dýþýnda lekelenme veya hafif kanama • Cinsel iliþki sýrasýnda kanama veya aðrý Bu þikayetler, kanser dýþýnda enfeksiyon gibi durumlarda da görülebilmekle birlikte serviks kanseri genellikle belirti vermez. Bu nedenle düzenli Pap smear yaptýrmak çok önemlidir.
Cinsel Yaþam Öyküsü
Ýlk cinsel iliþkinin erken yaþta olmasý, birden fazla kiþiyle cinsel iliþki kuruyor olmak, çok sayýda kiþiyle cinsel iliþki kuruyor olan erkeklerle birliktelik HPV enfeksiyonu ihtimalini arttýrdýðýndan, serviks kanseri riskini de arttýran etkenlerdir. Doðum Öyküsü
Yapýlan çalýþmalara göre çok sayýda doðum yapmýþ olmak serviks kanseri riskini arttýrýr. Oral kontraseptif (doðum kontrol hapý) kullanýmý 5 yýldan daha uzun süre doðum kontrol hapý kullanýmý serviks kanseri riskini arttýrýr. Sigara
Sigara içmek serviks kanseri riskini 2-3 kat arttýrýr. Pasif içicilikte de risk artmaktadýr.
• Klasik Pap testi yýlda bir veya sývý-bazlý Pap testi 2-3 yýlda bir tekrarlanmalýdýr.
KANSER VE KORUNMA
Kanser, tüm dünyada önemi giderek artan bir saðlýk sorunudur. Ülkemizde de geliþmiþ ülkelerde olduðu gibi ölüm nedenleri arasýnda kalp hastalýklarýndan sonra ikinci sýrada yer almaktadýr. Kanser, geliþmesi önlenebilir bir hastalýktýr. Bazý kanser türleri geliþme aþamasýndan sonra bile uygun tarama testleri ile erken dönemde yakalanabilmekte ve uygun tedavi ile kiþiye þifa saðlanmasý mümkün olmaktadýr. Kanser geliþiminin önlenmesi ve/veya erken tanýsý ile uðraþan bilim dalý Prevantif (koruyucu) Onkoloji olarak bilinir. Kanser geliþmesinin önlenmesine yönelik önlemler birincil, geliþmekte olan kanserin erken yakalanmasýný saðlayan yöntemler de ikincil korunma olarak adlandýrýlýr. Kanserde ikincil korunma açýsýndan uygulanan yöntem; saðlýklý insanlara düzenli aralýklarla uygulanmasý gereken tarama programlarýdýr. Bu programlarýn amacý, kanserin erken tanýnmasý ve buna baðlý olarak da hastalýðýn ve hastalýða baðlý ölümlerin azaltýlabilmesidir.
• • • • •
Sigara içiyor musunuz? Doðum kontrol hapý kullandýnýz mý? Çok sayýda doðum yaptýnýz mý? Kondom (prezervatif) kullanýr mýsýnýz? Pap smear yaptýrýr mýsýnýz?
Bölümümüzce hazýrlanmýþ deðerlendirme anketini doldurarak kiþisel kanser risklerinizi ve bunlara yönelik önerilerimizi öðrenebilirsiniz.
BU SERÝDEKÝ DÝÐER BROÞÜRLER
Akciðer Kanseri Meme Kanseri Kolon Kanseri Prostat Kanseri Mesane Kanseri Melanom
Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Prevantif Onkoloji Anabilim Dalý 06100, Sýhhiye-Ankara Tel: (312) 305 4330-31 Faks: (312) 306 6226 E-mail: prevonko@hacettepe.edu.tr
444 4 444 www.hacettepe.com.tr