Aandrijven en Besturen 4/5 - 2021 by online-mbm

OPEN RVS ONTWERP 'Food-grade’ lineaire eenheden ook voor ‘natte’ sectoren

4-5 AANDRIJVEN & BESTUREN Jaargang 26 | mei-juni 2021

COMMENTAAR? SNEL ZIJN DAN!

DIMENSIONEREN EN SELECTEREN

‘GAME CHANGER IS ON THE PITCH’

Machinerichtlijn wordt Machineverordening

van een lineair bewegingssysteem

Een volledig elektrische kunstgrassteker

AB_Cover.indd 1

10-06-2021 08:57

Klaar voor de toekomst met Lineair Techniek van Bosch Rexroth

Met een compleet assortiment oplossingen voor

mechatronische oplossingen zoals sensoren, elek-

lineaire bewegingstechnologie gaat Bosch Rexroth

tronica en software. Met de IoT-ready, plug-and-

vanaf pole position de toekomst tegemoet. Van

produce oplossingen van Bosch Rexroth ben je

eenvoudige componenten tot nieuwe, slimme

klaar voor de Fabriek van de Toekomst.

www.boschrexroth.nl/linselect

AB_Advertenties.indd 2

10-06-2021 09:00

De sleutel tot procesbetrouwbaarheid

Kenmerken van de digitale as • Digitaliseren van handverstellingen • Koppeling aan PLC-interface

Scan de QR CODE voor meer informatie

• Batterijloze absolute encoder • Onderhoudsarm meetsysteem

FAULHABER Motion Control

• Zeer goede EMC-afscherming

www.tsb-bescom.nl Tel. +31 (0)72-5717821 info@mctechnology.nl www.mctechnology.nl BESTURINGSTECHNIEK AANDRIJVEN LINEAIRE TECHNIEK COMPONENTEN

Lineaire sledes, draaitafels en geleidingen van ERO Führungen Lineaire sledes voorzien van tandriem, kogelomloop spindel of lineair motoraandrijving. Zeer hoge positioneer nauwkeurigheid. Aandrijving met stappen- of servomotoren. Opbouw tot X, XY, YZ, XYZ systemen. Slaglengtes tot 6 meter. Afdichting met staalband of balgen.

Feel the Power De nieuwe serie Motion Controllers MC 3001 B/P biedt de meest compacte controllers van de branche, ze leveren dezelfde functionaliteit als de grotere controllers uit de MC3 serie. faulhaber.com/mc3-mini/nl

Draaitafels met diameters van 50 t/m 300 mm. zeer hoge herhaal nauwkeurigheid en hoge belastingen. Hand- of motoraangedreven. In staal of aluminium.

NEW

Geschikt voor bewerkingscentra als 5e/6e as. lasmachines, inspectie en meetinstallaties.

M 1:1 16 mm

TECHNOLOGY IN MOTION TECHNO

AB_Advertenties.indd 3

WE CREATE MOTION

10-06-2021 09:00

IN DIT NUMMER editie 4-5 | mei - juni 2021

ZAKKEN VULLEN

Niks mis mee als het gaat om een robotcel die de arbeidsomstandigheden verbetert én de productiviteit.

28 LOSTPED? De vragen die je moet stellen bij het

dimensioneren en selecteren van een lineair bewegingssysteem.

RI&E EN CE

Met een ‘tweedelige’ RI&E heeft Nooteboom Trailers een mobiele lascobot met CEmarkering.

OPEN EN IN RVS

Almotion heeft speciale rvs lineaire aandrijvingen ontwikkeld voor de 'food’.

& VERDER

08 COMMENTAAR? Tot en met 16 juli voor indienen individueel commentaar op de nieuwe Machineverordening.

AB_Inhoud.indd 4

06 24 31 32 38

AANDRIJFNIEUWS Met nieuws van Mikrocentrum, NSK, Siemens, Hiflex en Cobotracks.

300 PER MINUUT Servo-perskit hart van flexibele assemblagelijn voor insulinepennen.

GEWICHTLOOS 3D-PRINTEN Testen lineaire assen 3D-printer in gewichtloze toestand.

KLINKT ‘COOL’ Pers voor klinkverbindingen met watergekoelde elektrische aandrijving.

40 42 44 47

180 PER MINUUT Kartonnen koffiebekers persen op topsnelheid zonder servo-systeem.

STROOM AAN DE SCHELDE Nieuwste generatie noodstroomaggregaat voor Antwerps stadhuis.

‘GAME CHANGER’ Van een hydraulisch naar een elektrisch gestoken grasmat.

PRODUCTNIEUWS Een HVAC-regelaar, barcodescanner, koppeling, lineaire modules en meer.

GLÜCKAUF! Industriële schokdempers op een diepte van 800 m. WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:07

FOUTEN ‘MAKEN’

Hoe train je een algoritme voor voorspellend onderhoud met sensorgegevens uit de productie die tot falen leiden? Liever niet dus. Want doelbewust een installatie laten falen is ongewenst. Maar het kan. Met een digital twin en simulatiesoftware.

OP DE COVER Een van Galesloot Constructie's paradepaardjes is een machine die van sportvelden een hybride grasmat maakt. Doordat de machines de hele wereld over vliegen en gemorste olie een grasmat zelden goed doet, zochten zij naar een elektrisch alternatief voor de aanvankelijk hydraulische cilinders die het zware werk doen. Die vonden ze bij Ewellix. Meer op pagina 44.

‘Techneut’ Zelden zal een recessie zo weinig indruk gemaakt hebben als die van nu. Maar dat is niet zo gek als zelfs economen er niet al te zeer van wakker schijnen te liggen. En als Shell te horen krijgt dat ze serieus wat aan hun CO2-uitstoot moeten doen – en die van van hun toeleveranciers en afnemers – lijkt niet alleen de bedrijfstop maar ook de belegger niet echt onder de indruk. Natuurlijk kan het zo zijn dat de belegger in zijn of haar derde tweede huis toch al van gekkigheid niet weet waar al dat geld in te steken. Maar dat is niet zo aardig gedacht. Want het kan natuurlijk ook maar zo zijn dat belegger en bestuur een ongebreideld vertrouwen hebben in technologische vooruitgang. Of dat de multinational stiekem allang een oplossing heeft ontwikkeld. De technici van dienst dan. Daar zit eigenlijk wel een eigenaardig kantje aan. Technologie staat aan de basis van onze voorspoed én lijkt toch ook altijd de enige gegadigde om een eventueel rommeltje op te lossen. Het past wél bij de gedacht dat de vervuiler ‘betaalt’ – met nieuwe, betere technologie. Dat laatste is natuurlijk ook de enige weg, want welvaart inleveren dat wil niemand. Een weg ‘terug’ bestaat domweg niet – denk ik. En is ook niet wat je na moet streven. Vroeger was niks beter. Hoogstens anders. Maar ik houd dat meestal maar voor mezelf. Of heb het daar eens over met mensen die eigenlijk altijd een achtergrond in de techniek hebben en ook de weg vooruit als de enige oplossing zien. Bovendien mondt discussie tegenwoordig iets te snel uit in moddergooien – en dat is dan nog de sympathieke variant. Gelukkig heeft iedereen belangrijker zaken aan zijn of haar hoofd: naar welke landen mogen we deze week nu eigenlijk wel of niet met vakantie. ‘Maar jij bent ook een techneut’, wordt dan gezegd. ‘Gelukkig’ is recent het bewijs geleverd dat ook de ‘techneut’ niet wereldvreemd is. De ODVA, van de DeviceNet- en ControlNet-protocollen, Proﬁnet en Proﬁbus International hebben bekend gemaakt de begrippen ‘master’ en ‘slave’ uit de documentatie te gaan verwijderen. Tijd om mijn vakantiegeld te verbrassen in de lokale horeca. Dat het voor iedereen maar een mooie zomer mag worden.

ROBIN ZANDER H OOF DRE DAC T E U R R.Z ANDE R@ MY B U S INE SS ME DIA.NL

AB_Inhoud.indd 5

10-06-2021 09:07

A ANDRIJFNIEU WS Meer nieuws op www.aandrijvenenbesturen.nl

MINDER KWADRANTFOUTEN CIRCULAIRE INTERPOLATIE Circulaire interpolatie wordt veelvuldig toegepast bij CNC-bewerkingen op bijvoorbeeld bewerkingscentra en freesbanken. Bij deze beweging langs een cirkelboog, moeten twee assen van de machine nauwkeurig worden bewogen en bestuurd. Als de bewegingsrichting van een kogelomloopspil hierbij omdraait bij een kwadrantovergang dan geeft dat aanleiding tot kwadrantfouten. Kwadrantfouten worden veroorzaakt door variaties in de wrijving bij een omkering van de bewegingsrichting. Het ‘resultaat’ kan tot onvolkomenheden leiden op het oppervlak van het werkstuk, die hoe klein ook ongewenst zijn op bijvoorbeeld matrijzen. Softwarematige compensatie van de servobesturing kan het probleem verminderen. Maar de wrijvingsvariatie die optreedt wanneer de kogelomloopspil van bewegingsrich-

ting verandert, is moeilijk te voorspellen. Software is niet in staat om dat volledig te compenseren. NSK heeft nu op basis van eigen wrijvingstechnologie kogelomloopspillen ontworpen die de kwadrantfouten bij circulaire interpolatie sterk

verminderen. De oppervlaktekwaliteit van bijvoorbeeld stempels en matrijzen en andere precisiedelen kan hiermee worden verbeterd. www.nskeurope.com

Bert-Jan Woertman nieuwe directeur Mikrocentrum Bert-Jan Woertman wordt de nieuwe directeur van Mikrocentrum. Hij volgt op 16 augustus Geert Hellings op, die dan ruim 18 jaar directeur van de kennis- en netwerkorganisatie is geweest. De komende jaren focust Mikrocentrum zich op het verder uitbouwen van de ambitie om dé ontmoetingsplek voor de hightech- en maakindustrie te zijn. Woertman moet dat groeiproces leiden. Woertman: “Na 20 jaar ervaring in internationale innovatieve omgevingen, heb ik ervaren dat samenwerken in slimme netwerken het verschil maakt. Door de uitwisseling van mensen, ervaring en ideeën worden kennis, creativiteit en ondernemerschap beter benut. Mikrocentrum speelt hierin een

centrale rol. Als de nieuwe directeur wil ik met het team bijdragen aan nieuwe gezamenlijke successen voor klanten, partners en de hightech- en maakindustrie in zijn geheel.” Woertman begon als personeelsmanager bij Philips, was hierna verbonden aan High Tech Campus Eindhoven, werkte als commercieel directeur van de TU/e campus en was als managing director betrokken bij de start van de Brainport Industries Campus. De laatste jaren heeft hij zijn ervaring ingezet bij de start-ups SocialMachines en AlphaBeats en als liaison manager bij TU/e Innovation Space. www.mikrocentrum.nl

MOTORBEV EILIGIN GS S C H AK ELAAR S MOTOR S TAR T ER C OMB INAT IES SERIE SM • beschikbaar van 0,1 tot 100A • hoog kortsluitvermogen • bediening met drukknop of draaiknop

AB_Aandrijfnieuws.indd 6

• • • •

modulaire afmetingen uitvoering tot 40A breedte 45mm ruim assortiment accessoires behuizing zowel inbouw als opbouw IP65

oﬃcieel distributeur

CALPE.NL

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:08

NIEUWE FIRMWARE S7-1200 EN -1500

Zevende as Cobotracks, het Genkse zusterbedrijf van Vansichen Linear Technology is de eerste erkende fabrikant van tracks voor de internationale cobotproducent Techman Robot. Hiervoor is een nieuw product op de markt gebracht: een zevende as die het werkbereik aanzienlijk vergroot – ‘Linear Motion Plug & Play’. Het Taiwanese Techman Robot is naar zeggen wereldwijd de tweede cobotproducent en in Azië marktleider. Cobotracks is de eerste fabrikant die door Techman is erkend met het label ‘TM Plug&Play Certified’ als producent van zevende assen. Eerder heeft de Genkse start-up een gelijkaardig certificaat – het UR+ label van Universal Robots – behaald. Het was overigens geen knip-enplakwerk om zo de bestaande software van Universal Robots snel te integreren in de tracks bestemd voor een Techman-cobot. In samenwerking met het Genkse bedrijf Plakoni werd in een jaar nieuwe op maat gemaakte software ontwikkeld. Cobotracks is de eerste op de markt voor zevende assen die zowel is gecertificeerd voor Universal als voor Techman. www.cobotracks.com

Claroty, gespecialiseerd in cybersecurity, heft een kwetsbaarheid ontdekt in Siemens S7-1200- en 1500-plc’s (tinyurl.com/k6rtx69j). Hierdoor zouden kwaadwillenden in principe read&write-toegang in de hele plc en op afstand foutieve code kunnen laten draaien. De onderzoekers van Claroty noemen het ‘de heilige Graal’ voor cyberaanvallers omdat ze hierdoor de code diep in de plc kunnen verstoppen, zonder dat het operating system of diagnostische programmatuur dit kunnen detecteren. Claroty heeft de technische details uitgewisseld met Siemens en hebben geholpen bij het samenstellen van de nieuwe patches die de kwetsbaarheid aanpakken. Om de kwetsbaarheid te verhelpen, heeft Siemens de firmware voor beide plc’s bijgewerkt en een advisory notice (tinyurl.com/36ke5ekb) uitgebracht met de details. claroty.com www.siemens.com

Jeffrey Jaake (links), projectmanager bij Hiflex, en productmanager Bram Tijl met de gouden regelaar.

GOUDEN REGELAAR VOOR HIFLEX Hiflex Automatiseringstechniek, verkooppartner in Nederland van Invertek Drives, heeft de twee miljoenste Optidrive-frequentieregelaar in ontvangst genomen. De Optidrive E3 in gouden jubileumuitvoering is te zien in het hoofdkantoor van Hiflex in Ridderkerk. Shaun Dean, ceo van Invertek Drives en senior vice president van Sumitomo Heavy Industries Ltd (SHI). “We hebben een belangrijke mijlpaal in onze geschiedenis bereikt. Bijna twee miljoen Optidrives zijn nu operationeel over de hele wereld. Ze zorgen allemaal voor energie- en procesefficiëntie in motorbesturingen in een reeks industrieën, van productie tot scheepvaart, landbouw tot water, en kranen tot voedsel en drank.” hiflex.nl

HELUKABEL® CONNECTED BY QUALITY

Voor alle kabels en accessoires die jij nodig hebt HELUKABEL® B.V. • info@helukabel.nl • tel: 0495 - 499 049 • helukabel.nl Helukabel.indd 1

AB_Aandrijfnieuws.indd 7

02-06-21 16:06

10-06-2021 09:08

MACHINEVEILIGHEID Normen en regelgeving

Van Machinerichtlijn naar Machineverordening Overzicht van de wijzigingen via NEN in juni Hoewel voor de zomer van 2021 een eerste voorstel zou worden gepresenteerd van de nieuwe Machineverordening, was de release op 21 april jl. van de Engelstalige versie voor velen een verrassing. In zes weken moeten de commentaren op dit voorstel worden verwerkt. Het voorstel is behoorlijk definitief, maar als er echte fouten in staan of tegenstrijdigheden zullen de lidstaten nog wel veranderingen kunnen inbrengen. Paul Hoogerkamp, voorzitter NEN-commissie Machineveiligheid

1 Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (zie: https://zoek. officielebekendmakingen.nl/kst-980517)

Mogelijkerwijs zal dit dan in de nabije toekomst tot kleine correcties leiden, maar het raamwerk staat. In Nederland zal het commentaar worden verwerkt via een zogenoemde BNC fiche1 en aan de Tweede Kamer worden verzonden en vervolgens zal de uitkomst samen met die van de andere lidstaten in Brussel

worden besproken. Dit traject inclusief de goedkeuring van het Europese Parlement kan globaal twee jaar duren. Kortom – tijd om kennis te nemen van de voorgenomen wijzigingen in de Machineverordening2. Recentelijk is een door NEN3 in samenwerking met SZW georganiseerde ‘Teams-bijeenkomst’ geweest, 2 Zie: https://ec.europa. eu/docsroom/ documents/45508?utm_ campaign=MB+Special+1%2F21&utm_ source=emailnieuwsbrieven&utm_medium=email 3 Zie: https://platform-industrie-en-veiligheid.nen-evenementen.nl

Op 21 april is het eerste voorstel voor de Verordening machineproducten vrijgegeven. Voorlopig is alleen een Engelstalige versie beschikbaar.

AB_ART_Techniek04.indd 8

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:09

1.2.

CONTROL SYSTEMS (verordening)

CONTROL SYSTEMS (huidige richtlijn)

1.2.1

Safety and reliability of control systems

Control systems shall be designed and constructed in such a way as to prevent hazardous situations from arising.

Control systems must be designed and constructed in such a way as to prevent hazardous situations from arising.

Control systems shall be designed and constructed in such a way that:

Above all, they must be designed and constructed in such a way that:

a) they can withstand, where appropriate to the circumstances and the risks, the intended operating stresses and intended and unintended external influences, including malicious attempts from third parties to create a hazardous situation;

they can withstand the intended operating stresses and external influences,

b) a fault in the hardware or the logic of the control system shall not lead to hazardous situations;

a fault in the hardware or the software of the control system does not lead to hazardous situations,

c) errors in the control system logic shall not lead to hazardous situations;

errors in the control system logic do not

d) the safety functions cannot be changed beyond the limits defined by the manufacturer in the machinery product risk assessment. The establishment of the limits of the safety functions shall be part of the risk assessment performed by the manufacturer, including any modifications to the settings or rules generated by the machinery product or by operators, covering also the learning phase, which cannot go beyond the limits addressed in the risk assessment; e) r easonably foreseeable human errors during operation shall not lead to hazardous situations;

reasonably foreseeable human error during operation does not lead to hazardous situations.

f) t he tracing log of the data generated in relation to an intervention and of the versions of safety software uploaded after the machinery product has been placed on the market or put into service, is enabled for five years after such upload, exclusively to demonstrate the conformity of the machinery product with this Annex further to a reasoned request from a competent national authority; g) recording of data on the safety related decision-making process after the machinery product has been placed on the market or put into service, is enabled and that such data is retained for one year after its collection, exclusively to demonstrate the conformity of the machinery product with this Annex further to a reasoned request from a competent national authority. Control systems of machinery products with fully or partially evolving behaviour or logic that is designed to operate with varying levels of autonomy shall be designed and constructed in such a way that: a) they shall not cause the machinery product to perform actions beyond its defined task and movement space; b) it shall be possible at all times to correct the machinery product in order to maintain its inherent safety. Etc.. Vergelijking voor veiligheidsgerelateerde besturingssystemen tussen de nieuwe Machineverordening (Bijlage III / 1.2.1) en de oude richtlijn (Bijlage I / 1.2.1). Wijzigingen in rood weergegeven in de toevoegingen in oranje

waarin het commissievoorstel is besproken. Via deze weg – en ook op andere wijze – zal ongetwijfeld meer ruchtbaarheid aan de Verordening machineproducten worden gegeven, onder andere op het Safety Event van komende 17 november. Op dit moment is het commissievoorstel uitsluitend in de Engelse taal beschikbaar. Overzicht begin juni Op de NEN-bijeenkomst werd de behoefte gevoeld voor een overzicht van de wijzigingen. Door de voorzitter is toegezegd dat er begin juni via NEN een bestand beschikbaar komt waarin de vergelijking

tussen de (Engelstalige) Machinerichtlijn en het commissievoorstel wordt gemaakt. Wanneer de tekst van de Verordening machineproducten definitief is en is vertaald, zal dit ongetwijfeld in boek- of elektronische vorm worden gepubliceerd4. Hier worden slechts een aantal opvallende veranderingen benoemd. In een volgende editie zal uitgebreider op de veranderingen worden ingegaan.

4 In 2009 is door NEN in samenwerking met de FME een naslagwerk gepubliceerd waarin de oude en nieuwe Machinerichtlijn in kolommen naast elkaar zijn vergeleken, vertaalfouten zijn

Machine als product Voor de fabrikant is de verandering van een richtlijn naar een verordening minder relevant. Immers, of het nu om een richtlijn of verordening gaat, het is en blijft

aangegeven en commentaar is toegevoegd.

AB_ART_Techniek04.indd 9

10-06-2021 09:09

17 november

Nú verplaatst naar 17-11-2021

Praktische antwoorden op al uw vragen over machineveiligheid! Zet 17 november alvast in uw agenda want dan vindt de elfde editie plaats van het SAFETY Event. Wat heeft het SAFETY Event te bieden? • Laat u inspireren tijdens het plenaire programma • Doe kennis op bij de learnshops tijdens het middagprogramma • Krijg praktische antwoorden van de Safety doctors, die alle safety-gerelateerde vragen beantwoorden • Kom in contact met vakgenoten, fabrikanten en toeleveranciers op de informatiemarkt Datum: 17 n ov em b er 2021 Locatie: 1931 Congrescentrum s’ Hertogenbosch

AB_Advertenties.indd 10

Deelnameprijs: € 99,- voor abonnees € 150,- voor niet abonnees

Meer informatie? Kijk op www.safetyevent.nl

10-06-2021 09:00

MACHINEVEILIGHEID Normen en regelgeving

5 De terminologie NoBo is al enige tijd geleden vervangen door conformity assessment body (CAB) of te wel conformiteitsbeoordelingsinstantie (CBI), Zie https://ec.europa.eu/ growth/tools-databases/nando/index. cfm?fuseaction=glossary.main

wetgeving waaraan de fabrikant moet voldoen. Behalve de verandering van een richtlijn naar een verordening, is ook nadruk gelegd op de machine als product en dus sprake is van de Verordening machineproducten. Bedenk dat deze wetgeving bedoeld is om de handelsbarrières op te heffen. Het gaat dus om het verhandelen van ‘producten’ en niet in de eerste plaats over vastopgestelde beweegbare kunstwerken, hoewel deze machineproducten kunnen bevatten. In het volgende artikel zal hier nader op worden ingegaan in relatie tot het samenstel van machineproducten. De eis dat de handleiding in papieren vorm moet worden meegeleverd bij de machine wordt genuanceerd. Een digitale handleiding onder voorwaarden wordt toegestaan, mits de papieren versie op verzoek gratis wordt verstrekt. Digitale technologieën Er zijn in de nieuwe verordening eisen geformuleerd voor software en kunstmatige intelligentie (AI – Artificial Intelligence) in machineproducten, die rekening houden met de huidige en toekomstige digitale technologieën. Dergelijke eisen waren niet of onvoldoende duidelijk. Ook zijn definities aangescherpt (niet-voltooide machine) of toegevoegd (substantiële wijziging). Bijlages De algemene eisen van bijlage I zijn verhuisd naar Bijlage III en de(oude) bijlage IV is nu prominenter als bijlage I vooraan gezet. De machines die op die lijst

staan als zogenoemde hoogrisico machineproducten behoeven de tussenkomst van de een Notified Body5 (NoBo). Bovendien is in de verordening is de tussenkomst van een Nobo verplicht ook al voldoet het machineproduct aan de eisen van de relevante geharmoniseerde Europese norm voor dat product. Deze wijziging zal de nodige impact hebben op de bestaande Bijlage IV-machines en ook de toevoeging van de ‘Software ensuring safety functions, including AI systems’, alsmede ‘Machinery embedding AI systems ensuring safety functions’ geven de nodige ‘uitdagingen’. Uiteraard zijn de eisen waar nodig aangepast in het kader van de software en/of AI of zelfs uitgebreid met artikel 1.1.9. Een voorbeeld van zo’n uitbreiding is ook te vinden in Bijlage III punt 1.2.1 (oude bijlage I punt 1.2.1 veiligheidsgerelateerde besturingssystemen / Control systems). Commentaren bundelen Het is raadzaam de commentaren vanuit Nederland te bundelen en bij brancheorganisaties als FME en de Metaalunie, NEN of SZW in te brengen. Individueel kan uiteraard ook commentaar worden ingebracht tot 16 juli 2021 (24.00 CET) via: https://ec.europa.eu/ info/law/better-regulation/have-your-say/ initiatives/2019-Machinery-Directive-revision_nl. Wordt vervolgd.• www.nen.nl www.safetyevent.nl

De oude Bijlage IV uit de Machinerichtlijn staat in de Machineverordening prominent als Bijlage I vermeld.

AB_ART_Techniek04.indd 11

11 WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:09

ROBOTICA Palletiseren

Zakken vullen Beter arbeidsomstandigheden én productiviteitsstijging Zakken vullen willen nog wel eens een negatieve betekenis hebben. Maar er is niets mis met het verbeteren van arbeidsomstandigheden middels een automatiseringsproces dat met een robotcel de operators al het zware werk uit handen neemt. Constructief overleg tussen Robotize en de klant heeft bovendien meer opgeleverd dan tevreden werknemers. Robin Zander

Bij deze automatiseringsopdracht lijkt het te automatiseren proces er een als zovele: zakken worden gevuld en moeten worden gepalletiseerd, alvorens ze elders kunnen worden opgeslagen of uitgeleverd. Ooit een handmatig proces, maar alleen al vanwege de arbeidsomstandigheden niet meer van deze tijd, omdat het deels om zakken gaat van 20 kg of meer. Een factor die ziekteverzuim in de hand werkt. Zo gezegd zo gedaan en Robotize is de partij de opdracht uit mag voeren. Robotize is de joint venture van Machinefabriek Geurtsen en Hollander

‘Stof’ tot nadenken: wie stof of poeder zegt, zegt in veel gevallen ook explosieveiligheid

Techniek. Hier bundelen zij de krachten en ontwikkelen gezamenlijk turn-key installaties gericht op productieoptimalisatie. Machinefabriek Geurtsen brengt mechanische knowhow in en Hollander Techniek richt zich op het elektrotechnische automatiseringsaspect en de ontwikkeling van de robotbesturingen. Afzakmachines In de huidige geautomatiseerde situatie staan bij het proces vijf ‘afzakmachines’ parallel opgesteld. Elke individuele afzakmachine verpakt een specifiek product in poedervorm. Na te zijn afgevuld, wordt 12

AB_ART_Techniek02.indd 12

een zak voorzien van een label met barcode. De labelinformatie krijgt de besturing uit het systeem van de klant en wordt op het label geprint. Hierna gaan alle zakken langs het persstation. In het persstation wordt de lucht uit de semi-dichte zak gedrukt. Na het afvullen bevindt alle poeder zich zo’n beetje onderin de zak – de zak wordt van bovenaf gevuld – en is de rest van de zak gevuld met lucht. Door de lucht uit de zak te persen wordt de zak vormvast en krijgt hierdoor meteen de nodige stevigheid. Dat is noodzakelijk voor het hier op volgende palletiseerproces. In de oude situatie werden alle zakken door de operators naar het persstation getild om daar te kunnen worden ‘verstevigd’. Daarna werd de zak uit de pers verwijderd en – nog steeds met de hand – op de pallet gelegd, met een stapelhoogte tot ongeveer anderhalve meter. In de huidige situatie is de arbeidsintensieve en fysiek behoorlijk belastende taak van het zeulen met de zakken overgenomen door het door Robotize ontwikkelde geautomatiseerde proces. Palletiseren Na het persstation zijn de zakken gereed om te worden gepalletiseerd en gaan de zakken naar de robotcel. De zakken passeren eerst een barcodescanner die het label scant. Pas als de zak langs de scanner is gekomen, weet de robot waar de zak uiteindelijk naartoe moet en hoe de desbetreffende zak in het stapelpatroon op de pallet moet worden neergelegd. De zakken van de verschillende lijnen

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:10

Een overzicht van de turn-key installatie: zakken vullen en robotpalletiseren.

zijn niet identiek. Ook die informatie krijgt de robotcel via de gescande barcode door, zodat de zak correct kan worden opgepakt. De vijf afzaklijnen voeren elk uit naar een eigen pallet. In de complete installatie bevinden zich dus net zoveel palletbanen als afzaklijnen. De reden daarvoor is dat de individuele afzaklijnen de zakken van met een specifiek product vullen, in zakken die qua formaat en gewicht niet uitwisselbaar zijn. En het is de bedoeling dat een pallet wordt beladen met identieke zakken. Grotere hoogte De robotcel beschikt over een palletmagazijn met twee typen pallets. Op het moment dat een pallet vol is en wordt afgevoerd, wordt dit doorgeven aan de besturing. Zo weet het transfersysteem dat voor de aanvoer is ontwikkeld, dat een nieuwe pallet kan worden aangevoerd en geplaatst. Op de lege pallet wordt door de robot een folie gelegd en kunnen de zakken weer op de pallet worden opgetast – en dat tot op een grotere hoogte dan in de tijd dat dit nog een handmatig proces was. Ideale wereld In de ideale wereld zijn de zakken uiteraard altijd netjes afgevuld en voorzien van een – leesbaar – la-

bel. De praktijk is weerbarstiger. Met alle ervaring in het automatiseren en robotiseren van productievraagstukken weet Robotize uiteraard beter. Ook in deze installatie zijn daarom voorzorgsmaatregelen genomen die stagnatie van de productie zoveel mogelijk moeten helpen te voorkomen. Die stagnatie zou kunnen worden veroorzaakt door een onleesbaar label, omdat de zak bijvoorbeeld in de pers beschadigd is geraakt. De robot kan dan niet via de barcode worden verteld voor welke pallet de zak bestemd is. In het geval de barcode niet kan worden gescand, wordt de zak ‘afgekeurd’ en door de robot uit de goederenstroom gehaald en op een uitvoerband gelegd. Vervolgens is het aan de operator om bepalen of de zak terecht of onterecht is afgekeurd. ‘Escape’ Een andere mogelijke ‘escape’ kan noodzakelijk zijn omdat de robot bijvoorbeeld vanwege onderhoud niet kan worden gebruikt. In dat geval kan direct achter het persstation een ‘bochtbaantje’ worden geplaatst om de zakken uit te voeren. In dat geval zal de operator ook weer tijdelijk moeten bepalen op welke pallet de zak moet komen te liggen. De voor de hand liggende vraag lijkt waarom in een dergelijk geval niet gewoon de hele lijn kortstondig wordt 13

AB_ART_Techniek02.indd 13

10-06-2021 09:10

ROBOTICA Palletiseren

De robot hoort pas op laatst op welk pallet een zak hoort en waar en hoe die het stapelpatroon ligt.

stilgezet? De reden ligt bij de poeders. Verschillende van de zakken worden gevuld met mengsels die als zij te lang in de silo boven de afzakmachine verblijven, dusdanig beginnen samen te klonteren dat ze verstoppingen kunnen veroorzaken. Daarom is het noodzakelijk dat de installatie te allen tijde de zakken kan blijven afvullen en afvoeren. Systeemcapaciteit De poedermengels hebben ook bij de lay-out van de complete logistiek een belangrijke rol gespeeld. Het is namelijk niet zo dat de zakken in een constant tempo worden afgevuld en in een in de tijd gedefinieerde stroom – en derhalve volgorde – bij de robotcel aankomen. De samenstellende delen van verschillende van de poedermengsels bepalen hoelang het mixen van de ingrediënten in beslag neemt. De samenstelling bepaalt dus de verblijftijd in de silo. Zo kan het zijn dat een silo gedurende bijvoorbeeld een kwartier geen materiaal voor de afzakmachine heeft, maar in het volgende kwartier de hele silo achterelkaar wordt leeggedraaid. Maar hoe bepaal je dan de capaciteit van het logistieke systeem? Je moet immers wel alle zakken ergens kunnen laten. Nu is voor de engineering van het systeem simulaties uitgevoerd om verschillende scenario’s te bekijken en is uitgegaan van een gemiddelde van één zak per minuut per afzaklijn. Een afzakmachine gekoppeld aan een silo met een product met een beperkte verblijftijd van het poeder kan daar wel boven komen. Dit kan worden opgevangen door op een dergelijk moment de andere afzakmachines langzamer te laten werken.

AB_ART_Techniek02.indd 14

Bufferen Ook heeft Robotize gezorgd voor verschillende buffermogelijkheden in het systeem, waar een zak even stil kan blijven liggen. Die buffermogelijkheid is bovendien van belang omdat de robot pas op het laatste moment weet welke zak eraan komt. Is dat nu de laatste zak en is daarna de pallet vol, dan gaat die afzaklijn in buffer. Op dat moment heeft het systeem drie minuten om de volle pallet af te voeren en te zorgen dat een nieuwe is geplaatst. En hoewel de robot niet vooruitkijkt is het systeem wel zo uitgelegd dat per lijn maar één zak op weg is naar de robot. ‘Stof’ tot nadenken Het automatiseren van het transport van de afzakmachine naar de robotcel en het daaropvolgende palletiseren, heeft op een ander vlak ook voor ‘stof’ tot nadenken gezorgd. Want wie stof of poeder zegt, zegt in veel gevallen ook explosieveiligheid. Hoewel de installatie die door Robotize is geleverd niet in een ATEX-zone staat, is het wel zo dat de installatie die ook niet mag creëren. Dat zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als de robot een zak oppakt die niet dicht is. Het theoretische uitgangspunt op basis van de ervaring van de klant is overigens dat per honderd zakken één exemplaar lek zou kunnen zijn. Beweegt de robot dit lekke exemplaar vervolgens met een vloeiende beweging richting pallet, dan zou dat in het extreme geval tot een stofwolk kunnen leiden. En je zal dan in theorie op dat moment dan ook maar net een ontstekingsbron hebben.

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:10

Behalve minder ziekteverzuim een half jaar na inbedrijfname al een 20 procent hogere productie

Integriteit Om dit voorkomen wordt op twee posities in de installatie de integriteit van de zakken gecontroleerd. Allereerst zijn op de aanvoer transportbanen stofdetecties geplaatst die bewaken of er geen poeder uit de zak op de transportbaan is gekomen. Is dit wel het geval dan volgt er een operatoralarm en wordt de zak verwijderd en wordt de transportbaan gereinigd. Vervolgens zou dan bij het persen de zak nog, om wat voor reden dan ook, lek kunnen raken. Ook hier wordt daarom stofdetectie toegepast. De lucht wordt tijdens het persen afgezogen en overstijgt de hoeveelheid stof een zekere drempelwaarde dan kan ook hier de operator ingrijpen alvorens de zak in de grijper van de robot belandt. Hand in hand Inmiddels draait de installatie naar volle tevredenheid en laat ook qua prestatie niets te wensen over. De fysieke belasting van de operators is fors verminderd. Dat zij de zakken van rond de 20 kg niet meer met de hand van afzakmachine naar persstati-

on naar pallet hoeven te brengen, heeft een positieve uitwerking op het ziekteverzuim gehad. Als klap op de spreekwoordelijke vuurpijl had de installatie een half jaar na de inbedrijfname al tot een 20 procent hogere productie geleid. Geen geringe prestatie omdat operators een nieuwe installatie hoe dan ook moeten leren kennen en de opbouw onherroepelijk leidt tot een terugval in de productie. Niet in dit geval. Verbetering van de arbeidsomstandigheden in combinatie met productiviteitsverbetering gaan hier hand in hand.•

KOM IN CONTACT Op www.robototize.nl is meer te vinden over de diensten van de productieautomatiseerder. In woord en beeld worden hier onderverdeeld in verschillende rubrieken de nodige projecten besproken, die de joint venture van Machinefabriek Geurtsen en Hollander Techniek heeft uitgevoerd.

Stay on track!

Güdel TMF – De industriële standaard voor alle merken en typen robots

Güdel Güdel AG AG Echelpoelweg Echelpoelweg 1b 1b 7595 7595 KA KA Weerselo Weerselo Netherlands Netherlands

Gudel.indd 1

AB_ART_Techniek02.indd 15

Phone Phone +31 +31 541 541 66 66 22 22 50 50 Fax +31 541 66 18 Fax +31 541 66 18 74 74 info@nl.gudel.com info@nl.gudel.com

www.gudel.com www.gudel.com 15 19-05-21 10:52

10-06-2021 09:10

MACHINEVEILIGHEID Risico-inventarisatie en -evaluatie

CE voor een mobiele lascobot ‘Tweedelige’ RI&E voor mobiele cobot Onder cobotgebruikers leven de nodige vragen over de geldigheid van de CE-markering op de cobot, de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor de toepassingen en de maatregelen die je kan treffen voor de CE-markering van een geheel systeem. Hoe is dat bij Nooteboom Trailers gegaan, dat eind 2019 een lascobot van Yaskawa in het productieproces heeft opgenomen, die bovendien mobiel is en op verschillende locaties in het bedrijf wordt gebruikt?

Een cobot is bedoeld om in een gemeenschappelijke werkomgeving samen te werken met mensen. Dat is één verschil dat

ze vaak al onderscheidt van de gebruikelijke industriële robot. En waar een cobot relatief eenvoudig op meer dan een plaats kan worden ingezet, zijn industriële robots veelal ontworpen om op een vaste locatie of met een duidelijk begrensde bewegingsruimte zelfstandig of met beperkte begeleiding te functioneren. Die vaste plek wordt vervolgens beschermd door hekwerken, lichtschermen en

“Een RI&E voor elke gebruikslocatie”

De connectoren worden door beugels beschermd bij eventuele botsingen.

AB_ART_Reportage03_0002.indd 16

eventuele andere veiligheidsmaatregelen. De ‘system integrator’ van de robotapplicatie verzorgt de installatie, de RI&E, het technisch dossier, de CE-markering, de oplevering en plaatst alle benodigde hekwerken en lichtschermen. Omdat de industriële robot niet van die afgeschermde plek komt, wijzigen de risico’s en bijbehorende preventiemaatregelen uit het RI&E-document ook niet en kan de CE-markering zonder problemen actief blijven.

Alleen de cobot Ook een cobot wordt geleverd met een CE-markering. Maar die CE-markering is alleen van toepassing op de arm van de cobot en op de bijbehorende besturing. De system integrator kan de cobot samenbouwen voor de gewenste toepassing en voorzien van de benodigde gereedschappen. De integrator dient daarbij wel de Machinerichtlijn in acht te nemen; voor de samengestelde machine dient een RI&E te worden opgesteld, een technisch constructiedossier te worden aangelegd en een gebruikshandleiding te worden gemaakt, een EG-verklaring van overeenstemming te worden opgesteld alvorens de CE-markering kan worden aangebracht. RI&E indelen Bij Nooteboom Trailers zijn de Yaskawa HC10-lascobot en de lasapparatuur samengebouwd op een verrijdbare werktafel. De cobot kan zo op verschillende plekken worden neergezet. Dit heeft gevolgen voor de RI&E. Automise uit Wijchen heeft niet alleen de lascobot geleverd, geïnstalleerd en geïntegreerd, maar in samenwerking met de veiligheids-

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:11

Automise heeft bij Nooteboom Trailers de integratie van een Yaskawa HC10-lascobot met alle benodigde veiligheidsvoorzieningen verzorgd.

deskundige van Nooteboom Trailers een RI&E opgesteld, die weer is beoordeeld door een extern deskundige. De RI&E is opgedeeld in twee delen. Het eerste deel specifiek voor de samengestelde machine, het tweede deel specifiek voor de omgeving waarin de cobot mag functioneren. Voor alle locaties waar de cobot wordt gebruikt, moet het tweede deel van de RI&E worden beoordeeld. Door de lascobot te voorzien van een aantal veiligheidsvoorzieningen is het mogelijk om de omgeving af te schermen van de mogelijke gevaren. Dit maakt dat het tweede deel van de RI&E voor elke locatie relatief eenvoudig is op te stellen, zolang op alle locaties de veiligheidsvoorzieningen worden gebruikt. Bij Nooteboom Trailers zijn hiervoor zowel fysieke, visuele als softwarematige maatregelen getroffen.

Lascobot In samenwerking met Nooteboom Trailers zijn werkinstructies opgesteld om de veiligheidsvoorzieningen juist te gebruiken. Om een afgeschermd werkgebied te creëren is het noodzakelijk lasschermen te verbinden met de robotbesturing. Wanneer de lasschermen niet verbonden zijn, is het niet mogelijk om het programma van de cobot te starten. De kabels van de lasschermen en de besturing zijn afgeschermd met kabelbruggen op de grond om struikelgevaar te voorkomen. Alle connectoren zijn beschermd met stalen beugels. Mocht er toch een botsing plaatsvinden, dan is het gevaar dat connectoren beschadigd raken en daarmee de kans op elektrocutie nihil. Behalve de fysieke veiligheidsvoorzieningen zijn er ook een aantal visuele en softwarematige maatregelen getroffen. Bij

een botsing of alarm van de cobot, treedt een oranje zwaailamp in werking. Gecertificeerde medewerkers in de omgeving weten op dat moment dat zij de cobot bedachtzaam kunnen benaderen om eventuele verstoringen of botsingen te verhelpen. De cobot-arm is voorzien van koppelsensoren. Bij een botsing met de arm zal de besturing alle bewegingen stop zetten. Door deze beveiliging mogen cobots samen met mensen in dezelfde omgeving werken. Samengestelde machine Het gaat hier om een samengestelde machine. Dit betekent dat de risico’s van de verrijdbare opstelling en het lasproces ook moeten worden beoordeeld in de RI&E. Bij het lasproces is sprake van schadelijke UV-straling. Door de verplichte lasscher17

AB_ART_Reportage03_0002.indd 17

10-06-2021 09:11

De nieuwe generatie industrie-gasveren. Met een service die u volledig tevreden zal stellen.

Onze nieuwe gasveren familie NEWTONLINE staat voor langere levensduur, betere loop-eigenschappen en meer toepassings mogelijkheden - omdat de uitschuifkracht meteen ter beschikking staat. Dat hebben wij bereikt door het toepassen van nieuwe zuigertechnologie, nieuwe ventiel-techniek en - vooral - door het nieuwe rolgroef-design. Meer weten? www.newtonline.ace-ace.com

Alles. Altijd. Top. Meer informatie? T +31 (0)165 - 714 455 Vraag de gratis ACE catalogus aan! benelux@ace-int.eu www.ace-ace.nl

Hét online platform voor engineers!

Vind de juiste engineer voor uw vacature met Engineersonline.nl! Dagelijks bezocht door duizenden engineering professionals. vacatures.engineersonline.nl/mogelijkheden

AB_Advertenties.indd 18

10-06-2021 09:00

MACHINEVEILIGHEID Risico-inventarisatie en -evaluatie

UNIVERSEEL LASERZOEKSYSTEEM LASNADEN Automise is bezig met de ontwikke• hoge nauwkeurigheid; ling van een laserzoeksysteem voor • hoge zoeksnelheid; lasnaden, toepasbaar is op alle • compact formaat; merken cobots en robots. Momenteel • draaduitsteeklengte en een wordt het systeem getest op de vervuilde gascup hebben geen cobot bij Nooteboom Trailers. invloed op het zoekresultaat; Volgens Sander Oude Vrielink van • procestijdbesparing van 30 tot 50 Automise maakt maar een klein procent; percentage van de bedrijven die met • korte terugverdientijd door relatief een robot of cobot lassen gebruik lage investering. van een laserzoeksysteem. De meeste bedrijven ‘zoeken’ de Het laserzoeksysteem bestaat uit een producten/lasnaden met de lasdraad standaard behuizing en een montaof de gascup. De reden is dat de gebeugel. Om de totale toorts zo benodigde investering in de bestaan- Automise ontwikkelt een compact mogelijk te houden, wordt de laserzoeksystemen te hoog wordt universeel laserzoeksysteem de montagebeugel voor bevestiging voor lasnaden, dat op alle geacht. Bovendien vindt deze groep van de laser aan de cobot of robot merken cobots en robots kan de de systemen veelal te groot van op voor de klant op maat gemaakt. worden gebruikt. formaat. Dit formaat kan leiden tot Het laserzoeksysteem is zowel online problemen de bereikbaarheid, zodat als offline eenvoudig te programmede robot of cobot niet kan lassen. Door een systeem ren. Bij het offline programmeren worden automatite ontwikkelen dat gebruikmaakt van een industriële sche de benodigde referentiepunten gegenereerd. lasersensor stelt Oude Vrielink dat de investering én Het display van de laser geeft de meetwaarde het formaat sterk kunnen worden gereduceerd. duidelijk weer, zodra het referentiepunt is benaderd De voordelen op een rijtje: gaat er een lampje branden. De robotprogrammeur • mogelijk op alle merken cobots en robots; kan eenvoudig referentiepunten aanmaken en waar • zowel online als offline te programmeren; nodig corrigeren.

men is dit risico op oogschade minimaal en zijn de medewerkers goed beschermd. De lasdraad is scherp en na het lassen nog heet. Ook al is de cobot voorzien van koppelsensoren, er kan nog altijd een verwonding ontstaan wanneer de lasdraad in contact komt met de huid. Om te voorkomen dat een medewerker zich kan verwonden is de lasbron zo geconfigureerd dat na elke las de lasdraad volledig wordt teruggetrokken. Om te voorkomen dat een medewerker in zijn gezicht gewond kan raken is het werkgebied van de cobot opgedeeld in verschillende zones. In het lasgebied kan de cobot met de maximaal toegestane snelheid voor een cobot bewegen. Ter hoogte van de hals en het gezicht van een medewerker die naast de cobot aan het werk kan zijn, is de snelheid begrensd en moet de lastoorts naar beneden zijn gericht. De medewerker heeft zo ruim de tijd om aan de kant te stappen. Lukt het niet om aan de kant te stappen dan is de impact dermate laag dat eventuele verwondingen beperkt blijven. 19

AB_ART_Reportage03_0002.indd 19

Met deze veiligheidsvoorzieningen is de samengestelde cobot binnen zijn werkgebied als veilig beoordeeld. Cobot en omgeving In het eerste gedeelte van de RI&E is de cobot-installatie als werkcel beoordeeld. Om de complete werkcel op te kunnen pakken en op iedere locatie in te zetten moet de werkplek ook beoordeeld worden in het tweede gedeelte van de RI&E. De voorwaarden waaraan de werkplek van de cobot moet voldoen, komen voort uit het tweede gedeelte van de RI&E. Daarin wordt onder andere beschreven waar de lasschermen moeten worden geplaatst om een veilige werkplek te creëren. Hierin staat ook hoeveel ruimte rondom de samengestelde cobot installatie vrij moet zijn om struikelgevaar te voorkomen en toegang tot de installatie te kunnen garanderen. Met een checklist kan de medewerker nagaan of de nieuwe omgeving waar hij of zij de cobot in wil plaatsen, voldoet aan de

eisen die gesteld zijn in de RI&E. Is dit niet het geval, dan kan worden gekeken naar mogelijke maatregelen om ook de nieuwe locatie te kunnen gebruiken. Waar nodig kan voor deze locatie apart een RI&E worden opgesteld en kunnen de daarbij behorende maatregelen worden getroffen. Opstellen van een RI&E voor een samengestelde cobottoepassing geeft de integrator en de eindgebruiker inzicht in de mogelijke gevaren . Door na te denken over de gevaren en adequate maatregelen te treffen, kan aantoonbaar al het nodige worden gedaan aan de veiligheid van de machine en de medewerker. Door de RI&E op te delen is het ook bij een flexibel systeem mogelijk om een werkbaar document voor elke locatie op te stellen. •

KOM IN CONTACT www.automise.nl

19 WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:11

Holland Actuators – Klantspecifiek, specialties en heavy duty In de laatste jaren is Holland Actuators B.V. uitgegroeid tot de specialist in elektromechanische aandrijftechniek voor onder meer de industriële, maritieme en offshore markt. Waar klantspecifieke oplossingen noodzakelijk zijn, zet het bedrijf haar mensen en brede programma in om het allerbeste te bieden. Van ontwerp tot onderhoud. Een programma dat voortdurend in beweging is en sinds kort meer focus legt op heavy duty toepassingen met een vermogen tot 900 kN. Holland Actuators is, samen met zusterbedrijf Holland Hydraulics B.V., onderdeel van de Holland Motion Group. Groeiend als betrouwbare partner op het gebied van elektromechanische aandrijftechniek. En dat wereldwijd. VAN ONTWERP TOT ONDERHOUD Actuatoren leveren kunnen velen. Het vermogen om een oplossing aan te bieden voor zeer specifieke vraagstukken, is een heel ander verhaal. Precies daarin onderscheidt Holland Actuators zich van andere bedrijven. Algemeen directeur Bram van den Nieuwboer: ‘Met een kundig team aan ervaren engineers en als partner van het Noord-Spaanse NIASA, leveren wij wereldwijd hoogwaardige elektromechanische systemen. Niet als product, maar als oplossing die in feite de technische vertaling is van een specifieke klantvraag. Indien gewenst begeleiden en bedienen we onze klanten daarbij van a tot z.’

AB_Advertenties.indd 20

Zijn laatste opmerking houdt in dat de samenwerking in veel gevallen al begint in de ontwerpen engineeringfase. De klant profiteert hierbij van de uitgebreide kennis en ervaring van het engineeringteam op uiteenlopende disciplines en in diverse markten. Hiermee is de specialist in elektromechanische aandrijftechniek in staat een oplossing te bieden die niet alleen technisch goed functioneert maar tevens kwalitatief hoogwaardig, energiezuinig en bovenal veilig is. ASSEMBLAGE EN TESTEN Wanneer het ontwerp door de klant is goedgekeurd, wordt het productieproces in gang gezet. De oplossing wordt afgebouwd in Hengelo en omvat tevens alle benodigde veiligheids-, regelen besturingstechniek. Vervolgens wordt het systeem in eigen fabriek volledig getest en vindt een Factory Acceptance Test (FAT) plaats. Dit als laatste

controle van de eisen van de klant, specificaties, kwaliteit en veiligheid. Tot slot volgt de installatie en inbedrijfname op locatie. Een belangrijke stap in het hele traject om er zeker van te zijn dat de aandrijving goed en veilig functioneert in de betreffende omgeving. Naar wens speelt Holland Actuators bovendien een rol in het onderhoud om een efficiente en veilige werking te garanderen bij zo laag mogelijke onderhoudskosten. Bram van den Nieuwboer: ‘Naast ondersteuning in het geplande onderhoud – bijvoorbeeld middels een onderhoudscontract – staat er ook 24/7 een service- en onderhoudsteam klaar. Altijd beschikbaar om storingen en ongeplande stilstand zo snel mogelijk op te lossen. Onze mensen zijn volledig opgeleid om eigen apparatuur te bedienen en werkzaamheden op locatie uit te voeren.’

10-06-2021 09:01

ONDERHOUD HEFPLATFORM VOOR AUTONOME VOERTUIGEN Een mooi voorbeeld van een project waar Holland Actuators de klant van a tot z ondersteunde, is de turnkey installatie voor een hefplatform. Dit hefplatform wordt gebruikt in de farmaceutische industrie en dient hier als onderhoudsplatform voor autonome voertuigen. Door middel van vier elektromechanische aandrijvingen zijn de voertuigen hiermee op de juiste hoogte te brengen voor de betreffende onderhoudsmedewerker. Deze kan op deze manier ergonomisch en efficiënt zijn werkzaamheden uitvoeren. Op basis van pulsentellers en eindschakelaars is de gelijkloop van de vier aandrijvingen gegarandeerd. Daarnaast kan de gebruiker de aandrijvingen afzonderlijk aansturen middels bedieningsknoppen op de besturingskast. Precies zoals de klant dit wenst. VEILIGHEID Een expliciete eis vanuit de opdrachtgever was het realiseren van een maximale veiligheid. Mensen werken immers in de directe nabijheid van het hefplatform en mogen op geen enkele manier gevaar lopen. Daarom is gebruik gemaakt van zelfremmende spindels en een rem op iedere afzonderlijke elektromotor. Wanneer de spanning wegvalt, treedt de rem automatisch in werking. De actuatoren worden na bediening dan ook ontkoppeld van de besturing waarmee de activatie van de remmen tijdens bedrijf is gewaarborgd. Tot slot is de aandrijving voorzien van een veiligheidsfunctie die bij overmatige slijtage voorkomt dat het hefplatform naar beneden kan bewegen. Om deze slijtage überhaupt te voorkomen, voorziet de oplossing in een uitsparing waardoor de conditie van de moer/ spindel visueel is te inspecteren. TURNKEY OPLOSSINGEN De kennis en kunde van de medewerkers van Holland Actuators komen vooral tot hun recht PROJECT PLATFORM - Vier elektromechanische aandrijvingen met een vermogen van 25 kN axiaal en 11 kN radiaal - Besturing - Bevestigingsframes - Installatie - Inbedrijfname

AB_Advertenties.indd 21

in de vele turnkey oplossingen die het bedrijf inmiddels wereldwijd heeft geleverd. Bram van den Nieuwboer: ‘Het zijn juist de niet standaard vraagstukken die de meerwaarde van ons bedrijf benadrukken. Daarbij kun je op verschillende vlakken afwijken van ‘de standaard’.’ HEAVY DUTY Eén van deze vlakken betreft de krachten die de betreffende elektromechanische actuator moet kunnen opbrengen. Om het aantal mogelijkheden te vergroten, focust Holland Actuators zich meer op Heavy Duty actuatoren. Deze varianten leveren vermogens tot 900 kN en zijn hiermee bij uitstek geschikt voor toepassingen in bijvoorbeeld offshore, maritiem en de zware machinebouw. EXTREME OMGEVINGEN Andere uitdagingen liggen in de eisen die een omgeving kan stellen aan een elektromechanische aandrijving. Denk hierbij aan extreem vuile, vochtige of corrosieve (kust) omgevingen. Of omgevingen met explosiegevaar (ATEX). Maar ook daar draait Holland Actuators haar hand niet voor om. Zo werd voor een bedrijf in de staalbouw – dat levert binnen de sector bouw & infra – een gecontroleerd deursysteem ontwikkeld dat onder extreme buitenomstandigheden betrouwbaar moet functioneren. Dit deursysteem bestaat uit vier aandrijvingen met elk een vermogen van 35 kN en een slag van 3.390 mm. In combinatie met de klantspecifieke besturing drijft dit systeem de schuifdeuren exact synchroon aan met een snelheid van 27 mm/s. Een betrouwbare en veilige werking van het systeem in de bijbehorende vuile en agressieve omgeving is op verschillende manieren gerealiseerd. Onder meer door maatregelen te nemen die voorkomen dat er vuil in de aandrijvingen kan komen. Daarbij is de oplossing robuust uitgevoerd en de materialen van de componenten bestand tegen vocht en vuil.

NIASA De belangrijkste partner van Holland Actuators is het Noord Spaanse NIASA. Dit familiebedrijf is in 1984 ontstaan door uitbreiding van het gerenommeerde Duitse NEFF. 25 jaar later ontwerpt, produceert en verkoopt het bedrijf lineaire actuatoren voor uiteenlopende toepassingen in evenveel sectoren. De hoge kwaliteitsstandaard en bedrijfsnormen en -waarden van NIASA sluiten perfect aan op die van Holland Actuators. Dit partnerschap geeft Holland Actuators bovendien toegang tot de zeer sterke R&D faciliteiten en de complete productievoorzieningen van NIASA. Het uitgebreide programma omvat schroefspindelaandrijvingen, lineaire actuatoren, tandwielkasten, mechanische actuatoren, lineaire tafelaandrijvingen en losse spindels en moeren. Bovendien ondersteunt het bedrijf haar afnemers net zo goed als Holland Actuators dit zelf doet. Eveneens met een team mensen bordenvol ervaring op uiteenlopende vlakken en de ‘drive’ om er iets goeds van te maken. Bram van den Nieuwboer: ‘Ons portfolio blijft zich uitbreiden met steeds weer nieuwe oplossingen voor uiteenlopende specifieke vraagstukken. Daarbij zijn wij altijd bereid om met de klant mee te denken en tot de beste oplossing te komen.’

HOLLAND ACTUATORS B.V. BINNENHAVENSTRAAT 14 7553 GJ HENGELO +31 (0)74 – 30 30 576 INFO@HOLLAND-ACTUATORS.NL WWW.HOLLAND-ACTUATORS.NL

10-06-2021 09:01

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Voedingsmiddelenindustrie

Open ontwerp en rvs Lineaire eenheden voor de voedingsmiddelenindustrie De voedingsmiddelenindustrie en farmacie stellen hoge eisen aan het ontwerp van de machines die hun grondstoffen verwerken. Er mogen absoluut geen blinde hoeken en gaten in zitten waarin etensresten of microben kunnen achterblijven. Almotion in Elst heeft speciaal voor deze markt roestvast stalen lineaire aandrijvingen ontwikkeld. Ook vanuit andere sectoren is er belangstelling. Ad Spijkers

De basis van de gangbare lineaire eenheden van Almotion is een zelf ontwikkeld aluminium profiel, dat door een gespecialiseerd (meestal Nederland) bedrĳf wordt geëxtrudeerd. Daar omheen wordt op klantenspecificatie een lineaire geleider opgebouwd. De lineaire eenheden die specifiek voor de voedingsmiddelenindustrie worden gebouwd, zĳn in kleine stapjes ontwikkeld. Dat begon zes jaar geleden met de toepassing van aluminium eenheden die werden vernikkeld en waarbĳ stalen onderdelen werden vervangen door roestvast staal. Sinds anderhalf jaar brengt het bedrĳf ook lineaire eenheden op de markt die volledig uit roestvast staal worden gemaakt. Roestvast staal Technisch directeur Leo Peerboom legt uit aan welke eisen lineaire geleidingen (en componenten in het algemeen) moet voldoen. "Het allerbelangrĳkste is dat een lineaire eenheid goed is te reinigen. Daar is een norm voor: EN 1672: Machines voor voedselbereiding - Algemene basisregels. Er mogen geen blinde hoeken en gaten in machines en componenten zitten waarin etensresten of microben kunnen achterblĳven. Verder moeten de gebruikte materialen bestand zĳn tegen de reinigingsmiddelen die in de voedingsmiddelenindustrie worden 22

AB_ART_Reportage01.indd 22

toegepast. Aluminium is dat niet, roestvast staal wel. We hebben onze eenheden voor deze sector samen met een engineering-bureau uitgewerkt. Sinds ruim een jaar hebben we een eenheid die helemaal open is en aan alle kanten is te reinigen. Daarop hebben we vorig jaar octrooi verkregen." Afwijkend De rvs eenheid wĳkt behoorlĳk af van een standaard eenheid voor de algemene machinebouw. Deze laatste heeft bĳna altĳd een aluminium profiel met T-gleuven om de eenheid te kunnen monteren en om externe sensoren aan te brengen. De voedingsmiddelenindustrie accepteert echter geen T-gleuven omdat zich juist daar voedselresten en microben kunnen nestelen. Almotion is afgestapt van het standaard ontwerp van een lineaire eenheid. Het bedrĳf heeft de eenheid helemaal open gemaakt; een hogedrukspuit blaast er dwars doorheen. De basis is een roestvast stalen plaat, die op een speciale manier wordt gezet. Aanvullende eisen Almotion werkt volgens EN 1672, maar krĳgt nauwelĳks vragen die samenhangen met HACCP en EHEDG, twee richtlĳnen die binnen de voedingsmiddelenindustrie worden gehanteerd om de hygiëne in

bedrĳven en productieprocessen te garanderen. Het zĳn vooral de voedselverwerkers, verpakkers en machinebouwers die aan deze richtlĳnen moeten voldoen. Het gaat niet zover dat ze voor audits bĳ Almotion op de stoep staan. "In onze

ervaring gaan auditors niet verder dan de machinebouwers. Die laatste weten echt wel hoe ze hygiëne-eisen moeten vertalen naar specificaties voor de componenten die hun toeleveranciers zoals Almotion leveren. De machinebouwers schrĳven ons voor welke rvs-kwaliteit ze willen en uit welke goedgekeurde (FDA approved) materialen de tandriemen moeten zĳn vervaardigd. Voor de rest hebben wĳ vrĳheid in de keuze van de materiaalkwaliteiten en de leveranciers waar wĳ onze materialen en onderdelen van betrekken", aldus Peerboom. Opbouw De roestvast stalen eenheden worden

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:12

De roestvast stalen geleidingen worden op een aparte werktafel geassembleerd, volledig gescheiden van de aluminium geleidingen.

Montage van een rvs geleiding. Let op de blauwe tandriem, waarvan slijtdelen goed zichtbaar zijn bij visuele en camera-inspectie.

opgebouwd uit basisprofielen, dwarsverbindingen, lagers, geleiders, tandriemen en tandwielpoelies. Schrapers, afdichtingen en motoren zitten er niet op. Peerboom: "De basis bestaat uit twee gezette profielen en ronde bussen. De geleidewielen, poelies en tandriemen betrekken wĳ van geselecteerde leveranciers. De tandriemen zĳn van Brecoflex en blauw van kleur. Voedingsmiddelen zĳn hoogst zelden blauw, en blauwe slĳtagedelen zĳn dus goed herkenbaar voor visuele en camera-inspectie tĳdens de verwerking. De onderdelen voor de eindkappen en de sledes worden verspaand door onze verspaner. Wĳ gebruiken geen smeermiddelen en schrapers. Smeermiddelen worden gewoon weggespoten, aan schrapers kunnen zich voedselresten en micro-organismen hechten. We bouwen geen motoren op de roestvast stalen eenheden. Onze klanten hebben voorkeuren

De roestvast stalen lineaire geleiding is open en bevat geen dode hoeken en gaten waar zich voedselresten en microben kunnen vastzetten.

voor bepaalde leveranciers en wĳ laten de keuze en aanbouw aan hen." De maximale lengte van de rvs eenheden is 2 m. Zĳn grotere lengten gewenst, dat moeten twee profielen aan elkaar worden gelast. Dat is werk voor specialisten, zeker als de lassen porievrĳ en glad moeten worden afgewerkt. Bĳ behoefte wordt een gespecialiseerde lasser ingehuurd, die in het pand van Almotion de vereiste werkzaamheden verricht. Het bedrĳf in Elst kan op verzoek van klanten wel in eigen huis beitsen en polĳsten. Productie Almotion produceert de roestvast stalen lineaire eenheden gescheiden van de aluminium eenheden. Peerboom: "De aluminium lineaire eenheden bewerken we helemaal zelf, bĳ de roestvast stalen eenheden doen we alleen de assemblage. We hebben voor elk type eenheid een grote werktafel waarop we de eenheden produceren en assembleren. Bĳ elke werkbank liggen díe gereedschappen en losse onderdelen die we voor dat type nodig hebben. We hebben een aparte werktafel waarop alleen roestvast stalen eenheden worden geproduceerd. De gereedschappen en onderdelen blĳven gescheiden van die voor de aluminium eenheden. Er is dus geen gevaar voor kruiscontaminatie, verontreiniging van het materiaal door sporen van een ander materiaal. Omdat we de roestvast

stalen onderdelen niet zelf verspanen, hebben we ook geen aparte machines die we alleen voor dit metaal gebruiken. De profielen, dwarsverbindingen en sledes worden buiten de deur per klantenorder op maat gezaagd en de gaten op maat geboord." Almotion maakt de eenheden meestal uit rvs 304, een kwaliteit die goed bruikbaar is voor applicaties in de voedingsmiddelenindustrie. Er heeft zich inmiddels een aantal klanten uit de botenbouw gemeld die vragen om een lineaire eenheid uit rvs 316. Deze kwaliteit is beter bestand tegen zoutcorrosie en wordt veel toegepast in de procesindustrie, de offshore en in voedselverwerkers die reinigen met agressieve media. Het is wel duurder dan rvs 304. Markt Veruit de belangrĳkste markt voor de roestvast stalen lineaire eenheden is Nederland. Zo'n 80 procent van de producten wordt afgezet voor machines voor de verwerking van voedingsmiddelen. Tot nu zĳn ze vooral gebruikt in slachtlĳnen, de bakkerĳ-industrie en voor verticale bewegingen van vloeistofmengers. Ook zĳn eenheden ingezet voor het uitstoten van producten vanaf transportbanden. Maar er zĳn ook al aanvragen geweest uit de papierindustrie, waar de omstandigheden ook nat en vochtig zĳn, en voor de botenbouw. • www.almotion.nl 23

AB_ART_Reportage01.indd 23

10-06-2021 09:12

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Machinebouw en ontwerp

300 insulinepennen per minuut Servo-perskit hart flexibele assemblagelijn Ongeveer 10 miljoen mensen krijgen jaarlijks te horen dat ze diabetes hebben. Hierdoor stijgt de vraag naar insulinepennen voor zelfinjectie. De Deense dochter van Syntegon Technology met vestigingen in Weert en Schiedam en de voortzetting van de voormalige verpakkingsdivisie van de Bosch Groep, heeft een geautomatiseerd systeem ontwikkeld voor de assemblage van de pennen. Centraal staat de modulaire YJKP-servo-perskit van Festo. Tekst: Festo | Foto’s: Syntogon

“Ik heb een droom”, zegt Michael Andersen, verkoopdirecteur van Syntegon Technology Sandved in Denemarken. “Ik droom ervan dat onze machines on-the-fly formaatveranderingen kunnen uitvoeren. Dat zou het hoogtepunt zijn van de filosofie van flexibiliteit en wendbaarheid die we in ons bedrijf nastreven. Door gebruik te maken van het automatiseringsplatform van Festo, waar de servo-perskit deel

van uitmaakt, zijn we al heel dicht bij de verwezenlijking van deze droom.” De servo-perskit YJKP van Festo – een vooraf geconfigureerd modulair systeem bestaande uit software, controllers en standaard elektrische aandrijvingen – kan eenvoudig in de lijn worden geïntegreerd en biedt een hoge mate van flexibiliteit dankzij de vooraf geïnstalleerde software. Dit

De assemblagelijnen zetten tot 300 insulinepennen per minuut in elkaar afhankelijk van het model. De automatiseringsgraad is schaalbaar en kan ook later worden aangepast.

AB_ART_Festo.indd 24

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:12

SYNTEGON Syntegon levert al meer dan 50 jaar complete oplossingen voor de farmaceutische en voedingsmiddelenindustrie. Het portfolio omvat standalone machines, maar ook complete systemen en diensten. Toepassingsgebieden in de farmaceutische industrie zijn de productie, verwerking, afvullen, inspectie en verpakking van vloeibare en vaste farmaceutische producten (bijvoorbeeld spuiten en capsules). In de voedingsmiddelenindustrie omvat de portefeuille procestechnologie voor zoetwaren en verpakkingsoplossingen voor droge levensmiddelen als repen, bakkerijproducten en koffie, diepvriesproducten en zuivelproducten.

betekent dat het modulaire perssysteem met servo-aandrijving voor elektrisch persen en verbinden tot 17 kN klaar is voor onmiddellijk gebruik en naar verluid in vergelijking met andere oplossingen, zowel intuïtief te parametreren als rendabel is. Meer dan 100 “We hebben meer dan 100 servo-perssets geïnstalleerd in de geautomatiseerde assemblagelijnen voor insulinepennen”, zegt Ulrik Keldke, hoofd van Syntegon’s engineering afdeling in Sandved. De nauwkeurig instelbare persen verbindingskrachten zorgen voor een constante kwaliteit en een laag afkeurpercentage. “Wat ons vooral bevalt aan de servo-perskit van Festo is dat hij snel en eenvoudig in gebruik kan worden genomen en dat de machinebedieners niet hoeven te worden opgeleid om ermee te werken.” Kwaliteit en veiligheid “Het automatiseren van de assemblagelijn is een voorwaarde om aan de eisen voor het eindproduct te kunnen voldoen: de insulinepennen moeten veilig en gebruiksvriendelijk zijn”, aldus Andersen. De pennen mogen niet breken wanneer ze door de patiënten worden gebruikt, want dat zou hen in gevaar brengen. De servo-kit houdt de spanning en de druk constant. “Het glas van de spuiten mag nooit onregelmatig onder druk komen te staan, want dan zouden ze breken”, zegt Keldke. De geautomatiseerde systemen zorgen ervoor dat de insulinepennen altijd correct zijn geassembleerd en de exacte hoeveelheid insuline kunnen toedienen. Schaalbaar Afhankelijk van het type machine, produceren de assemblagelijnen van Syntegon tot 300 pennen per minuut. De automatiseringsgraad is schaalbaar naar behoefte en kan ook later nog worden aangepast. De machineconcepten zijn gebaseerd op een draaitafel voor lage tot gemiddelde

De servo-perskit YJKP voert drie stappen uit voor het samenvoegen en persen: van het inbrengen van de patroon, de naald en de veer tot het inbrengen van het glas en het kunststof omhulsel.

outputs of op een lineair transportsysteem voor hoge outputs. Het systeem kan worden uitgebreid met automatische toevoerapparaten en stations om de capaciteit en de automatiseringsgraad te verhogen. Syntegon, voorheen Bosch Packaging Technology, ziet zichzelf als een aanbieder van geïntegreerde oplossingen. De assemblagelijn voor insulinepennen kan worden uitgebreid tot een complete lijn met andere systemen van het bedrijf. Farmaceutische fabrikanten kunnen zo beschikken over machines voor alle processtappen, van vullen, afsluiten, assembleren, testen tot etiketteren en verpakken – voorgeconfigureerd en uit één hand. Standaardisatie Het besturingssysteem van de machines is gebaseerd op elektrische en pneumatische componenten en modules van het automatiseringsplatform van Festo, wereldwijd verkrijgbaar zijn en met open interfaces naar bovenliggende controllers. De CPX-E-CEC-module van Festo zorgt voor de verbinding met de procesbesturing en kan communceren via Profinet of voor andere klanten in Europa met EtherCat. Voor Noord-Amerikaanse klanten kan het systeem ook met een Ethernet/IP-module kunnen worden geleverd. Standaardisatie van de componentenzijde heeft nog andere voordelen die voor Syntegon een concurrentievoordeel blijken te zijn: een snellere time-to-market. “Deze trend wordt steeds belangrijker in de farmaceutische industrie”, volgens Andersen. “Momenteel zijn we in staat om systemen na zes tot negen maanden te leveren. Ons doel is echter om dit terug te brengen tot drie tot zes maanden. Met onze aanpak gericht op flexibiliteit en wendbaarheid, komen we elke dag dichter bij dit doel.” •

KOM IN CONTACT www.festo.com www.syntegon.com 25

AB_ART_Festo.indd 25

10-06-2021 09:12

Beweging is onze passie. De as - Wij denken vooruit.

AB_Advertenties.indd 26

10-06-2021 09:02

www.hiwin.nl AB_Advertenties.indd 27

10-06-2021 09:02

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Machinebouw en -ontwerp

Wat zeg je? LOSTPED? Dimensioneren en selecteren van een lineair bewegingssysteem Lineaire bewegingen spelen in veel productiemachines een belangrijke rol. Zeker nu steeds meer fabrikanten het gemak en de flexibiliteit van lineaire bewegingssystemen ervaren, worden ze overal toegepast. Om engineers en designers te herinneren aan de factoren die een rol spelen bij het dimensioneren en selecteren van dergelijke systemen, is er een geheugensteuntje: LOSTPED. LOSTPED is een acroniem dat staat voor Load, Orientation, Speed, Travel, Precision, Environment en Duty Cycle. Oftewel: de zeven factoren die een rol spelen bij het dimensioneren en selecteren van een lineair bewegingssysteem. Om tot de beste systeemprestaties te komen, moeten engineers en designers al deze factoren kritisch overwegen, zowel afzonderlijk als in combinatie met de andere factoren. Helaas zien ontwerpers deze kritieke eisen nog wel eens over het hoofd bij het dimensioneren en selecteren van lineaire systemen. Met alle negatieve gevolgen van dien, zoals extra kosten voor het herzien van het ontwerp of in het ergste geval: voor aanpassingen aan de machine. Bovendien kan een incomplete aanpak leiden tot een systeem dat duurder en complexer is dan noodzakelijk. Alle informatie “Omdat engineers en designers tegenwoordig zóveel oplossingen voor handen hebben, is het voor hen niet eenvoudig om de juiste keuzes te maken”, aldus Roel Boessen, sales Factory Automation bij Bosch Rexroth. “Hoeveel belasting moet een systeem aankunnen? Hoe snel moet het systeem bewegen? En welk ontwerp is het kostenefficiëntst? Om ontwerpers te helpen bij het verzamelen van alle informatie die nodig is om voor applicaties de juiste eisen aan een lineaire systeem vast te stellen, 28

AB_ART_Reportage02.indd 28

biedt LOSTPED een meer dan welkom geheugensteuntje.” Zorgvuldig overwegen Volgens Boessen kiezen engineers en designers steeds vaker voor lineaire modules in plaats van losse lineaire componenten. “Daardoor wordt de interactie tussen de systeemcomponenten – zoals lineaire geleidingen en kogelomloop-spindels, riemaandrijvingen of lineaire motoren – complexer. En dat maakt het ontwerpen van een optimaal presterend

“Engineers en designers [hebben] tegenwoordig zóveel oplossingen voor handen” systeem uitdagender. Ontwerpers kunnen LOSTPED dan als ezelsbruggetje gebruiken. Vooral om er zeker van te zijn dat alle individuele en samenhangende factoren zorgvuldig overwogen worden.” Load Belangrijkste vragen: -W at veroorzaakt de belasting en hoe is de oriëntatie? -Z ijn er speciale eisen aan de manier waarop een product behandeld dient te worden?

- Hoeveel gewicht of kracht treedt er op in de applicatie? - Is er sprake van een drukkracht, trekkracht of zijdelingse kracht? Load staat voor de belasting. Dat is het gewicht of de kracht die op het systeem wordt uitgeoefend. Alle lineaire systemen komen in aanraking met een zekere belasting. Denk aan neerwaartse krachten in handelingssystemen of aan drukbelastingen bij applicaties waarin geboord, geperst of geschroefd wordt. Andere applicaties ondervinden een constante belasting, zoals het handelen van wafers. Hierbij wordt een FOUP (Front-Opening Unified Pod) verplaatst van de ene naar de andere positie. Een derde type belasting is te definiëren als variërende belastingen, zoals bij een dispenser. Hierbij neemt de belasting bij elke stap af. Orientation Belangrijkste vragen: - Wat is de oriëntatie van de lineaire module of actuator? - Is de oriëntatie horizontaal, verticaal of ondersteboven? - Waar bevindt zich de last ten opzichte van de lineaire module? - Veroorzaakt de belasting een rol- of pitchmoment op de lineaire module? Ook de oriëntatie is belangrijk. Hiermee

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:13

Lineaire bewegingen spelen in veel productiemachines een belangrijke rol.

wordt de relatieve positie of richting waarin de kracht wordt uitgeoefend bedoeld. Sommige lineaire modules kunnen – dankzij de geleiding en het ontwerp van het systeem – meer druk- of trekkrachten weerstaan dan zijdelingskrachten dankzij de lineaire geleidingen die worden gebruikt in de module. Andere modules kunnen – dankzij andere geleidingen – in alle richtingen even zwaar belast worden. Boessen: “Neem de Rexroth Compact Module CKK. Omdat deze twee kogelomloop-geleidingen heeft, zetten we deze module vaak in bij axiale belastingen. Maar we gebruiken deze ook als modules zijdelings gemonteerd moeten worden. Omdat leveranciers van lineaire modules vooral oplossingen bedenken voor specifieke situaties, is het belangrijk om de allerbeste modules te kiezen. Dat zijn modules die precies de belasting aankunnen die de vereiste oriëntatie vraagt.” Speed Belangrijkste vragen: - Welke snelheid of cyclustijd moet worden gerealiseerd? - Is er sprake van een constante of een variabele snelheid? - Hoe beïnvloedt de belasting de versnelling en vertraging? - Welk bewegingsprofiel is gewenst?

-W elk aandrijfmedium past het beste bij de gewenste snelheid en versnelling? Ook snelheid en acceleratie beïnvloeden de keuze voor een lineair systeem. Een last versnellen of vertragen zorgt immers voor heel andere krachten dan wanneer iets met een constante snelheid beweegt. Ook het bewegingsprofiel – zoals trapezium- of driehoeksbedrijf – moet zorgvuldig worden afgewogen, aangezien de benodigde acceleratie om een bepaalde snelheid of cyclustijd te bereiken sterk afhangt van het type beweging. Bij een trapeziumvormig bewegingsprofiel wordt de last versneld, om deze vervolgens op constante snelheid te bewegen en daarna weer af te remmen. Een dergelijk bedrijf is typisch voor point-to-point bewegingen, zoals een pick&place-toepassing. Snelheid en versnelling zijn daarnaast ook bepalend bij de keuze voor het aandrijfmedium, zoals een kogelomloop-spindel, tandriem of lineaire motor. Travel Belangrijkste vragen: -W elke afstand moet worden overbrugt? -H oeveel extra slag is er nodig in het geval van een noodstop? Hiermee bedoelen we de slag. Oftewel: de afstand of de af te leggen weg. Het is

LINSELECT Aansluitend op LOSTPED heeft Bosch Rexroth een selectie- en dimensioneringstool ontwikkeld: LinSelect. Deze tool vereenvoudigt het selecteren van meerassige systemen, lineaire assen, actuatoren en Smart Function Kits fundamenteel. Dat biedt engineers en designers veel voordelen: - Snelle engineering: binnen vijf minuten resultaat - Naadloos selectie-, configuratie- en bestelproces - Mechanica, motor en aandrijfcombinatie selecteren met één stuk gereedschap - Nauwkeurige en betrouwbare resultaten - Altijd up-to-date: productgegevens continu aangeleverd Bovendien helpt de duidelijke en intuïtieve gebruikersinterface van LinSelect engineers en designers stap-voor-stap naar het ideale resultaat. www.boschrexroth.nl/linselect 29

AB_ART_Reportage02.indd 29

10-06-2021 09:13

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Machinebouw en -ontwerp

eigenschappen op het gebied van snelheid, nauwkeurigheid en belastbaarheid. De toepassing dicteert hierbij vanzelfsprekend de beste keuze. Environment Belangrijkste vragen: - Welke omgevingsfactoren en vervuilingen zijn er aanwezig? - In hoeverre is het lineaire systeem zelf een bron van vervuiling?

Elek aandrijfmedium heeft specifieke eigenschappen op het gebied van snelheid, nauwkeurigheid en belastbaarheid.

belangrijk om hierbij niet alleen te letten op de effectieve slag, maar ook op de uitloopafstand. Door aan het einde van de slag veiligheidsmarge aan te houden, blijft er ruimte over om af te remmen. Bijvoorbeeld in het geval van een noodstop. Precision Belangrijkste vragen: - Hoe belangrijk zijn de slag-, positioneeren herhaalnauwkeurigheid? - Welke nauwkeurigheden moeten worden gerealiseerd? - Is nauwkeurigheid belangrijker dan snelheid of een van de andere aandachtsgebieden? Nauwkeurigheid is een breed begrip. Vaak wordt het gebruikt in relatie tot de slag (hoe gedraagt een systeem zich tijdens het bewegen van punt A naar B) of de positioneernauwkeurigheid (hoe dicht kan het systeem bij de doelpositie komen). In andere gevallen wordt de herhaalnauwkeurigheid bedoeld: hoe goed wordt dezelfde eindpositie benaderd bij verschillende slagen in dezelfde omstandigheden? Het is belangrijk om het 30

AB_ART_Reportage02.indd 30

verschil tussen deze vormen (slag-, positioneer- of herhaalnauwkeurigheid) goed te begrijpen. Alleen dan kan immers met zekerheid worden gesteld of een systeem voldoet aan de eisen. Let er bij deze factor ook op dat een systeem niet onnodig nauwkeurig wordt uitgevoerd. De belangrijkste reden om zorgvuldig na te denken over de gewenste nauwkeurigheid is hiermee echter nog niet genoemd. Dat is namelijk de keuze van het aandrijfmedium: een tandriem-, spindel- of lineaire motor. Elk aandrijfmedium heeft specifieke

Met omgeving bedoelen we de condities waarin een systeem wordt gebruikt. Zo kunnen extreme temperaturen de prestaties van kunststofcomponenten en smeermiddelen beïnvloeden. Vuil, vloeistoffen en andere vervuilingen kunnen ervoor zorgen dat de loopvlakken en rolelementen in de geleidingen beschadigen. Met afdekstrips en speciale coatings is de schade door omgevingsfactoren te beperken. Daarnaast maken speciale smeermiddelen en het gebruik van overdruk het mogelijk om modules of actuatoren in cleanrooms in te zetten. Duty Cycle Belangrijkste vragen: - Hoeveel wordt het systeem gebruikt, inclusief eventuele verblijftijd tussen slagen of bewegingen? - Hoe lang moet het systeem meegaan? Met duty cycle bedoelen we de hoeveelheid tijd die nodig is om een bewerkingscyclus te voltooien. In lineaire systemen bepalen de interne componenten de levensduur van het uiteindelijke systeem. Neem de levensduur van een lager. Die wordt direct beïnvloed door de toegepaste belasting, maar ook door de inschakelduur die het lager zal ondergaan. Als een lineair bewegingssysteem 24/7 actief is, bereikt het dus eerder het einde van zijn levensduur dan wanneer het slechts een deel van de dag draait. Ook de hoeveelheid gebruikstijd versus de rusttijd heeft invloed op de warmteopbouw in een lineair bewegingssysteem. En dat heeft weer een directe invloed op de levensduur van het systeem en de eigendomskosten. Door dit vooraf te verduidelijken, kun je later veel tijd en ergernis besparen. •

In lineaire systemen bepalen de interne componenten de levensduur.

www.boschrexroth.nl

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:13

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Onderzoek & ontwikkeling

Lineaire assen in paraboolvlucht Transport van construtiedelen naar de ruimte is nogal inefficiënt en duur. Dit komt omdat ze in de eerste plaats zijn ontworpen om de hoge belastingen tijdens de lanceringsfase van een ruimtevaartuig te weerstaan. Maar voor het gebruik dat daar op volgt, zijn ze dan wel overgedimensioneerd. Studententeam AIMIS-FYT uit München wil daar wat aan doen door constructiedelen te 3D-printen in de ruimte. Maar printen in gewichtloze toestand?

Als onderdeel van hun programma voor het verkrijgen van hun lucht- en ruimtevaartdiploma hebben ze een printproces ontworpen dat dit in theorie zou moeten kunnen. Maar hoe test je dat in de praktijk? Door je in te schrijven voor het Fly your thesis!- programma van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA voor masterstudenten en promovendi en dan een van de winnaars te worden. Vervolgens mag je de theorie dan testen tijdens paraboolvluchten met een Airbus A310 Zero-G, waarbij elke parabool die het vliegtuig maakt ongeveer 22 s microzwaartekracht oplevert.

YES

Lineaire modules Het team koos voor een 3D-printproces op basis van fotoreactieve hars en uv-licht. Voor de experimentele tests van het proces in gewichtloze toestand moest de 3D-printer wel nog even worden ontworpen en gebouwd. Tijdens hun zoektocht naar de juiste

Projecten zoals AIMIS-FYT worden door Igus ondersteund als onderdeel van het ‘young engineers support’-programma. Met het universiteitsinitiatief wil Igus leerlingen, studenten en docenten ondersteunen met gratis ‘samples’, kortingen voor universiteiten en sponsoring en de ontwikkeling van innovatieve projecten. Kijk voor meer informatie over de ondersteuning van universiteiten op www.igus.nl/yes. aandrijftechniek heeft het team Igus benaderd en bleken de drylin SAW lineaire assen precies wat ze zochten. De lineaire modules worden gebruikt in de twee z-assen en in de x-as van de printer en vormen zo de centrale aandrijfeenheid. De lineaire assen zijn laag in gewicht, omdat ze gemaakt zijn van aluminium en onderhoudsvrije glij-elementen van hoogwaar-

De 3D-printer in paraboolvlucht. (Foto: AIMIS-FYT)

dig polymeer. Om de speling van de smeringsvrije en vuilafstotende polymeer lineaire geleiders te verminderen, namen de ingenieurs in spe hun toevlucht tot instelbare lagers. Om ervoor te zorgen dat het printfiltament ook kan worden geroteerd, werd een compacte robolink D rotatieas met wormwiel in de printer geïnstalleerd. Probleemloos "De lineaire assen werkten probleemloos bij alle experimenten, en dus waren we in staat een kleine stang en ook kleine raamwerkstructuren te printen bij elke parabool", kon Torben Schäfer van het AIMIS-FYT- team tevreden concluderen. • www.igus.nl 31

AB_ART_1p.indd 31

10-06-2021 09:14

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Verbindingstechniek

Klinkt ‘cool’ TOX-ElectricDrive met waterkoeling voor meervoudige klinkverbindingen Klinken, het duurzaam verbinden van twee onderdelen – snel en ongecompliceerd. Je hoeft geen draad te snijden voor een schroefverbinding of bang te zijn dat het materiaal vervormt zoals bij lassen kan gebeuren. In één arbeidsslag worden de te verbinden delen door het vervormen van de klinknagels verbonden. Dat kan bijvoorbeeld met een C-frame pers met elektromechanische servo-aandrijving van TOX Pressotechnik.

De C-frame-pers voor de automotive-toeleverancier levert tot 1000 kN perskracht.

Belangrijk voor een goed resultaat is een systeem dat de noodzakelijke perskrachten kan genereren en opvangen. De combinatie van een passend persframe met persaandrijving, die het bedrijf uit Weingarten in Baden-Württemberg op de markt brengt, voorziet gebruikers van een optimale en economische oplossing voor het verbinden van plaatdelen. Hierbij heeft de klant de mogelijkheid een passend perssysteem als bouwpakket samen te stellen met een hydro-pneumatische of elektromechanische aandrijving. Als het gaat om vormsluitende verbin-

dingstechnologie als drukvoegen (clinchen), klinken of inpersen kan TOX hier uitgebreid over adviseren. Koppelingscomponenten Het leveringspakket overtuigde ook een Slowaakse toeleverancier aan de automobielindustrie en zijn machinebouwer. Voor het klinken van koppelingscomponenten zochten zij een systeem, dat aan de hoge eisen voor serieproductie kon voldoen. Belangrijk hierbij is dat, behalve een hoge doorvoersnelheid, ook de nauwkeurigheid is gewaarborgd. De hier gekozen oplossing bestaat uit een stabiele C-frame-pers met verwisselbare gereedschappen en een rondtakttafel met vier stations – alles gemonteerd op een grondplaat. De te klinken koppelingscomponenten worden in de producthouder gelegd en onder de pers gebracht. Nauwkeurigheid Bij dit montageproces worden in één arbeidsslag meerdere klinknagels geklonken. Daarvoor is een hoge, precies instelbare en vooral reproduceerbare perskracht noodzakelijk en bovendien een stabiel persframe. De engineers van TOX kozen voor een C-frame-pers van het type PC 100. Het massieve gelaste frame heeft een minimale openbuiging. Bovendien is de pers voorzien van een met vier zuilen geleide stootplaat, die ook bij eenzijdige belastingen de functionaliteit en proceszekerheid van het gereedschap garandeert. Voor het leveren van de hoge perskracht voor de meervoudige klinkverbindingen, is de keuze gevallen

AB_ART_Techniek03.indd 32

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:15

Uit de bouwdoos van TOX Pressotechnik kan voor elke applicatie de juiste pers worden samengesteld.

EXACTE PERSKRACHT NAUWKEURIGE BEWEGING TOX ElectricDrive ®

Servo persen tot 1000 kN op een elektromechanische servo-aandrijving TOX-ElectricDrive EPMK 1000. De aandrijving beschikt over een hoge vermogensdichtheid, is compact opgebouwd en levert een perskracht tot 1000 kN. De slaglengte bedraagt 300 mm en een positioneersnelheid tot 90 mm/s. Hiermee zijn dynamische processen en snelle takttijden bij het klinken mogelijk. Bedrijfszeker met koeling Teneinde de hoge belastingen tijdens continue gebruik in ploegendienst te kunnen doorstaan, is de TOX-ElectricDrive voorzien van een extern waterkoelsysteem. Voor de veiligheid tijdens gebruik is de aandrijving uitgerust met een snelrem en veiligheidsrem. Ook is een servo-controller met TOX-software geleverd. Hiermee kan de aandrijving worden geparametreerd en bestuurd. TOX heeft de hoofdcomponenten, pers, aandrijving en besturing geleverd – aansluitklaar en gereed voor montage. De leverancier van het productiesysteem heeft de engineering van de complete productielijn verzorgd. Met het nauwkeurige basissysteem met aandrijving, controller, software en de praktische HMI, beschikt de klant over een oplossing die tijd en kosten bespaart. •

Precisie en flexibiliteit voor elke applicatie Van modulair systeem tot complete pers met veiligheidsbesturing TOX®-SoftWare, alle proces-parameters in een oogopslag Toepasbaar met alle standaard interfaces Ontwikkeld voor: - Inpersen - Verbinden - Monteren - Stansen

& TOX® PRESSOTECHNIK GmbH Co. KG info@tox-nl.com

tox-pressotechnik.com

nl.tox-pressotechnik.com 33

AB_ART_Techniek03.indd 33

10-06-2021 09:15

COMPUTER AIDED ENGINEERING Digital twin & machine learning

Voorspellend onderhoud Met een model als ‘digital twin’ Als industriële apparatuur kapot gaat, dan zijn de kosten veelal niet die van het vervangen van de apparatuur maar die van de niet-geplande stilstand. Een stilstaande productielijn kan duizenden euro’s per minuut kosten. Periodiek onderhoud kan niet-geplande stilstand helpen voorkomen maar geeft geen garantie dat de apparatuur niet uitvalt. Wat als de machine zelf zou kunnen aangeven dat een van de onderdelen ervan het binnenkort kan begeven? Wat als de machine zelfs zou kunnen zeggen welk onderdeel moet worden vervangen? Niet-geplande stilstand zou drastisch worden teruggebracht en planmatig onderhoud alleen worden uitgevoerd als dat nodig is – en niet met vaste intervallen. Dat is het doel van predictief onderhoud: stilstand voorkomen door sensorgegevens te gebruiken om te voorspellen wanneer onderhoud nodig is. Steve Miller, Technical Marketing, MathWorks

Een algoritme voor voorspellend onderhoud (Predictive Maintenance) is gebaseerd op sensorgegevens. Die kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om een classificatie-algoritme te trainen om defecten te detecteren. Uit de sensorgegevens worden in een voorbewerkingsstap voorspellende kenmerken gehaald, waarmee dan vervolgens een Machine Learning-algoritme kan worden getraind dat kan voorspellen wanneer een defect zal gaan optreden en het dus mogelijk maakt om op tijd onderhoud te plegen. Dit algoritme kan voor verificatie naar simulatiesoftware

zoals Simulink worden geëxporteerd en als alles goed blijkt te werken, kan het van daaruit ook automatisch worden omgezet naar geschikte code voor de besturingseenheid van de machine. Digitale representatie Dit klinkt mooi maar het is niet altijd mogelijk om in een productieomgeving de typerende gegevens voor specifieke foutcondities uit de apparatuur te verkrijgen die nodig zijn om een betrouwbaar voorspellend algoritme te trainen. Als we in een productieomgeving fouten laten

Afbeelding 2 Schematische afbeelding van een drieplunjerpomp en zijn debiet.

AB_ART_Reportage03.indd 34

gebeuren, dan kan dit tot kostbare defecten leiden en kan de apparatuur zwaar beschadigd raken. Zelfs onder gecontroleerde omstandigheden kan het lang duren, duur zijn of zelfs onmogelijk zijn om sommige fouten met opzet te laten optreden. Een oplossing hiervoor is om een digitale representatie van de apparatuur te maken en via simulatie sensorgegevens voor verschillende foutcondities te genereren. De ontwikkelaar kan met deze aanpak alle voor het trainen van het predictief onderhoud algoritme noodzakelijke sensorgegevens genereren, inclusief tests met alle mogelijke combinaties van meer en minder ernstige fouten. Drieplunjerpomp In dit artikel wordt deze werkwijze geïllustreerd met het ontwerp van een voorspellend onderhoudsalgoritme voor een drieplunjerpomp. Dit wordt gedaan met behulp van Matlab, Simulink en Simscape (afbeelding 1). Het model voor de pomp is in Simscape geconstrueerd en

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:16

Afbeelding 1 Workflow voor voorspellend onderhoud.

getuned naar daadwerkelijke meetgegevens van de pomp, zodat het als ’digitale tweeling’ (digital twin) kan fungeren. Met Machine Learning wordt dan het voorspellend algoritme gebouwd. Het algoritme heeft alleen de uitlaatdruk van de pomp nodig om te herkennen welke onderdelen of combinaties daarvan binnenkort defect raken.

ontbreken of zijn alleen als ‘liggend tussen twee waarden’ gespecificeerd. In dit voorbeeld hebben we de boven- en onderdruk nodig, waarbij de drie terugslagkleppen naar de uitlaat open en dicht gaan. We hebben geen exacte waarden hiervoor omdat ze onder andere. afhankelijk zijn van de temperatuur van de verpompte vloeistof.

Het fysisch model bouwen Een drieplunjerpomp heeft drie door een krukas aangedreven plunjers (afbeelding 2). De plunjers zijn zo gemonteerd dat ze de persslag van elkaar overnemen. Dit zorgt voor een soepelere stroming, een constantere druk en daarmee minder belasting dan bij een pomp met maar één plunjer. Typische defecten van zo’n pomp zijn versleten krukaslagers, lekkende plunjerafdichting en geblokkeerde inlaten. In dit geval hebben we van de fabrikant een CAD-model van deze pomp gekregen. Dit kan in Simulink worden geïmporteerd en gebruikt om een mechanisch model van de pomp te bouwen voor 3D-multibody-simulatie. Om het dynamisch gedrag van het systeem te modelleren, moet de pomp vervolgens met hydraulische en elektrische elementen worden aangevuld. Enkele van de parameters die nodig zijn om het fysisch model te maken, zoals boring, slag en asdiameter, zijn in de datasheet van de fabrikant te vinden maar andere kunnen

Optimalisatie De grafiek in afbeelding 3 laat zien dat het simuleren van de pomp met ruwe schattingen (blauwe lijn) niet voldoende bij de feitelijke gegevens (zwarte lijn) aansluit. De blauwe lijn lijkt enigszins op de gemeten curve maar er zijn duidelijk grote verschillen. We gebruiken Simulink Design Optimization om de parameterwaarden automatisch in te stellen, zodat het model resultaten genereert die met de metingen overeenkomen. Dit is een aanpak waarbij

de structuur van het fysisch model met echte metingen aan een daadwerkelijke pomp wordt gecombineerd om tot een digital twin te komen. De voor optimalisatie geselecteerde parameters komen uit het Simscape-blok ‘Check Valve Outlet’ (afbeelding 4). Simulink Design Optimization selecteert parameterwaarden, voert de simulatie uit en berekent het verschil tussen de gesimuleerde en gemeten curves. Op basis van dit resultaat worden nieuwe parameterwaarden geselecteerd en wordt een nieuwe simulatie uitgevoerd. De gradiënten van de parameterwaarden worden berekend om te bepalen in welke richting de parameter moet worden aangepast. In dit voorbeeld is al snel convergentie bereikt, omdat er maar twee parameters moeten worden afgeregeld. Bij complexere scenario’s met meer parameters kan dit lastiger zijn maar kunnen vaak meer geavanceerde optimalisatiemethoden en/of parallel computing mogelijkheden worden gebruikt om toch een acceptabele convergentiesnelheid te bereiken. Het voorspellend model bouwen Nu we een digitale tweeling van onze pomp hebben, is de volgende stap om het gedrag van defecte componenten aan het model toe te voegen. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Sommige Simscape-blokken hebben keuzemenu’s voor typische defecten als kortsluiting of contactbreuk. Effecten als wrijving of fading kunnen eenvoudig worden gemodelleerd door parameterwaarden aan te passen. In dit voorbeeld wordt met drie typen defecten rekening gehouden: • e xtra wrijving door een versleten lager; • e en kleinere doorgang door een geblokkeerde inlaat; • lekkage langs de plunjers. Voor de eerste twee defecten moeten de blokparameters worden aangepast. Om

Afbeelding 3 Parameters schatten op basis van metingen.

AB_ART_Reportage03.indd 35

10-06-2021 09:16

COMPUTER AIDED ENGINEERING Digital twin & machien learning

Afbeelding 4 Parameterwaarden in Simscape afregelen.

lekkage te modelleren moeten we een kortsluitleiding over de plunjers toevoegen. Zoals in afbeelding 5 is aangegeven, kunnen de gekozen defecten aan en uit worden gezet in de gebruikersinterface of met Matlab-commando’s. In het hier gepresenteerde model worden alle defecten met Matlab-commando’s bediend. Zo kan het hele proces door middel van scripts worden geautomatiseerd. Inlaat én afdichting In de pompsimulatie bovenin afbeelding 6 zijn twee defecten ingeschakeld: een geblokkeerde inlaat en een lekkende afdichting bij plunjer 3. Deze defecten worden met rode cirkels aangegeven. De grafiek in afbeelding 6 laat de simulatieresultaten zien voor de uitlaatdruk, zowel ruisvrij (blauw) als met ruis (geel). De ruis wordt toegevoegd om rekening te houden met niet gemodelleerde effecten zoals meetruis en het effect van kwantisatie. De door de simulatie gegenereerde gegevens zijn zo realistischer en daardoor beter geschikt om ons foutdetectie-algoritme te trainen. Het groene kader in afbeelding 6 geeft de normale variatie van de uitlaatdruk aan. Er zijn duidelijk pieken te zien die daarbuiten vallen en een of ander defect aangeven. Alleen al deze grafiek zou een technicus of operator kunnen vertellen dat er iets mis is met de pomp maar het is nog niet eenvoudig te bepalen wat het defect precies is. We gebruiken deze simulatie om drukmetingen voor de pomp te genereren onder alle mogelijke combinaties van defecten. Er zijn ongeveer 200 scenario’s gemaakt. Elk scenario moet talloze keren worden gesimuleerd om ook 36

AB_ART_Reportage03.indd 36

voldoende met de ruis rekening te houden. Omdat bij deze aanpak duizenden simulaties nodig zijn, willen we het generatieproces kunnen versnellen. Fast Restart Een veel gebruikte aanpak is om dan de simulaties te verrichten op een krachtige multi-core computer waarop meerdere simulaties in parallelle threads kunnen draaien of ze te verdelen over meerdere van dat soort machines in een computercluster. Afhankelijk van de complexiteit van het probleem, tijdsdruk en beschikbare middelen kan daarvoor gebruik gemaakt worden van de Parallel Computing Toolbox en Matlab Parallel Server. Iets wat ook zonder parallellisering al werkt is om gebruik te maken van de functie Fast Restart in Simulink. Normaalgesproken doet Simulink een aantal initialisatiestappen voordat de eigenlijke simulatie kan starten. Deze kunnen bij complexere modellen ook behoorlijk tijdrovend zijn terwijl ze voor de tweede en volgende simulatieruns niet strict noodzakelijk zijn.

Met Fast Restart worden deze stappen overgeslagen, terwijl je toch verschillende scenario’s kunt simuleren. Verder kun je ook gebruikmaken van het opslaan van de precieze toestand van de simulatie, nadat het systeem zich heeft gestabiliseerd. Deze eerste fase hoeft dan maar één keer te worden gesimuleerd. Alle volgende simulaties kunnen dan vanaf dat punt worden begonnen. In het huidige voorbeeld is dit opstartgedrag ongeveer 70 procent van de voor één test benodigde simulatietijd (afbeelding 7). Dat betekent dus dat de simulatietijd op deze manier met circa tweederde kan worden ingekort. Hiermee is duidelijk dat Fast Restart uitermate geschikt is om het trainen verder te versnellen. ‘Machine learning’ De volgende stap is om de simulatieresultaten te gebruiken voor het maken van geschikte training data voor het machine-learning-algoritme. Predictive Maintenance Toolbox heeft hier verschillende opties voor. Omdat het gebruikte signaal periodiek is, lijkt Fast-Fourier-transformatie (FFT) het veelbelovendst. Zoals in afbeelding 8 te zien is, resulteert dit in een klein aantal duidelijk gescheiden pieken van verschillende amplitudes voor individuele defecten en voor combinaties van defecten. Een machine-learning-algoritme kan hier uitstekend mee overweg. De FFT-resultaten voor elk foutscenario worden in een tabel gezet met de actieve defecten plus de waargenomen frequenties en amplitudes. Dit heeft tot gevolg dat met maar een relatief klein aantal parameters rekening hoeft te worden gehouden. Nu alle gegevens beschikbaar zijn die nodig zijn om het foutdetectie-algoritme te trainen, kunnen deze in de Statistics and Machine

Afbeelding 5 Het modelleren van lekkage in de drieplunjerpomp. De parameters kunnen in het dialoogvenster van het pompblok (boven) of met een Matlab-commando (onder) worden gewijzigd.

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:16

Afbeelding 7 Fast Restart in Simulink gebruiken om de simulatietijd te verkorten.

Afbeelding 6 Boven: Pompschema met geblokkeerde inlaat en lekkende afdichting. Onder: Grafiek van de uitlaatdruksimulatie (blauwe lijn) en met toegevoegde ruis (gele lijn).

Learning Toolbox worden geïmporteerd. We houden een subset van de gegenereerde gegevens apart om het getrainde algoritme te verifiëren. We visualiseren de resultaten van het trainingsproces in de Statistics and Machine Learning Toolbox. Met deze visualisaties kunnen we de sterke en zwakke punten van verschillende algoritmes vergelijken en bepalen of extra training nodig is. We selecteren het getrainde algoritme dat de pompdefecten op basis van de gemeten gegevens met de grootste nauwkeurigheid kon bepalen. We importeren dat algoritme in het model om het te verifiëren met de voor dit doel apart gehouden zeven testcases (afbeelding 9). Het eindresultaat laat zien dat het classificatie-algoritme alle zeven scenario’s probleemloos kan detecteren. Het kan vervolgens in de besturingseenheid worden geïmplementeerd. Praktische workflow De hiermee geïllustreerde workflow kan daadwerkelijk worden toegepast op bijvoorbeeld industriële apparatuur die wereldwijd onder sterk uiteenlopende omgevingscondities wordt gebruikt. Zulke

apparatuur kan onderhevig zijn aan allerlei wijzigingen: er kan bijvoorbeeld een andere (plaatselijke) toeleverancier voor afdichtingen of kleppen worden gebruikt. Ook kan de pomp worden gebruikt met verschillende soorten vloeistoffen of in nieuwe gebieden met een heel ander klimaat. Al deze factoren zijn van invloed op de door de sensor gemeten druk en kunnen het foutdetectie-algoritme onbetrouwbaar of zelfs onbruikbaar maken. Het kan daarom van het grootste belang zijn om de algoritmen snel te kunnen aanpassen: bijvoorbeeld om de apparatuur in nieuwe markten te kunnen gebruiken. Daartoe kan de hier beschreven workflow met Matlab-scripts worden geautomatiseerd en grotendeels eenvoudig worden hergebruikt. De enige stap die moet worden herhaald in ons voorbeeld is het genereren van meetgegevens onder de gesimuleerde nieuwe gebruiksomstandigheden. Met de allernieuwste ontwikkelingen in smart connectivity wordt het voor machinefabrikanten zelfs mogelijk om apparatuur aan klanten te leveren met standaardinstellingen, dan op afstand gegevens te verzamelen onder de feitelijke omstandigheden ter plaatse, het foutdetectie-algoritme opnieuw te trainen en dan op afstand in de machine te implementeren. Dit maakt de weg vrij voor nieuwe mogelijkheden in klantondersteuning, zoals het opnieuw trainen van foutdetectie in apparatuur die al enige tijd onder bijzondere omstandighe-

Afbeelding 9 Het nauwkeurigste model

Afbeelding 8 Een Fast Fourier-transformatie gebruiken om gegevens voor training te extraheren.

den gebruikt wordt. De inzichten die met talloze machines worden verkregen, zijn daarbij nuttig voor zowel klant als fabrikant. Samenvatting Predictief of voorspellend onderhoud helpt om precies te bepalen wanneer apparatuur onderhoud nodig heeft. Het vermindert stilstand en voorkomt defecte apparatuur doordat onderhoud op basis van de actuele behoefte kan worden ingepland in plaats van op vaste intervallen. Het is vaak te duur of zelfs onmogelijk om op de echte machine de omstandigheden voor defecten te creëren die nodig zijn om een algoritme voor predictief onderhoud te trainen. Een oplossing voor deze uitdaging is om meetgegevens van een werkende machine te gebruiken om daarmee een fysisch 3D-model te tunen en een digital twin te maken. Deze digitale tweeling kan dan worden gebruikt om een detectie-algoritme voor predictief onderhoud te ontwerpen dat in de besturingseenheid van de machine kan worden geïmplementeerd. Het proces kan worden geautomatiseerd, zodat het snel aan wisselende omstandigheden, te verwerken materialen en apparatuurconfiguraties kan worden aangepast. •

exporteren voor verificatie.

nl.mathworks.com 37

AB_ART_Reportage03.indd 37

10-06-2021 09:16

A ANDRIJ VEN EN BESTUREN Machineonderdelen

Glückauf! Industriële schokdempers op een diepte van 800 m Zelfs wanneer een mijn niet meer produceert, gaan de ondergrondse werkzaamheden vaak door. Op vele plaatsen moeten gangen worden opgevuld om de stabiliteit van de mijn op lange termijn te waarborgen. De Aarde is tenslotte geen Emmenthaler en met al die gangen en gaten is het niet heel verrassend om met enige regelmaat te horen over breuklijnen en verzakkingen door ‘sink holes’. Robert Timmerberg

Mijnbouwingenieurs besteden daarom nauwgezette aandacht aan de permanente stabiliteit. Om dit te bereiken vullen ze ook gaten. Zo ook in de Merkers-zoutmijn in Thüringen, gelegen in het Werra-mijnbouwgebied op de grens van Hessingen en Thüringen in hartje Duitsland. In de potasmijn wordt een trechter gevuld tot de maximumcapaciteit van een ton. Op dat

moment – aan het einde van het traject – hebben de restzouten een afstand van 12 kilometer afgelegd en openen de ‘Rolllochklappen’ (rolgatluiken) onder de trechter zich en het restmateriaal stort 60 meter in de diepte. Zelfgemaakte hydraulische dempers De luiken openen door de massa van het

MAGNUM-DEMPERS Het geheim van de schokdempers zit in het inwendige verborgen. Ongeacht of het zelfinstellende of instelbare elementen zijn, ongeacht of zij van staal of rvs zijn gemaakt, de dempers uit de MC33V4A-MC64V4A-serie zijn uitgerust met moderne dempingstechnologie. Voorzien van een gehard geleidelager en een geïntegreerde vaste aanslag, is een lange levensduur ook onder de moeilijkste omstandigheden gegarandeerd aldus de makers. Een belangrijk voordeel voor constructeurs: hoge energieabsorptie in een compacte ontwerp. Afhankelijk van de uitvoering zijn ze leverbaar met schroefdraad in de maten M33, M45 en M64 en met een grote verscheidenheid aan verbindingsstukken en toebehoren. 38

AB_ART_ACE.indd 38

restmateriaal en sluiten met behulp van een massa-gecompenseerde arm. Bij het openen is het van belang dat de zwenkarmen aan de luiken in rust worden gebracht, zodat het lossen efficiënt gebeurt. In het verleden werd dit met zowel zelfgemaakte hydraulische dempers als met rubberen buffers bewerkstelligd. Het succes van die oplossing was beperkt: de zelfgemaakte dempers waren onderhevig aan grote slijtage en het onderhoud ging gepaard met onaanvaardbaar tijdverlies. Bovendien hadden de rubberen buffers last van een uitdempende trilling, die het proces verder verstoorde. Online rekenprogramma’s De oplossing kwam via een ACE Stoßdämpfer GmbH en een lokale verkooppartner. Op hun website is een verscheidenheid aan rekenprogramma’s terug te vinden. Ook Sebastian Rohrbach, machinebediener bij K+S KALI GmbH van de potasfabriek in Werra, heeft hier gebruik van gemaakt. Hij kende ACE nog uit zijn opleidingstijd. Maar de invoer in het online-programma was niet meer dan het begin van de optimale oplossing. Dempers met geleidepen De online tool raadde industriële schokdempers MC6450EUM-2-HT aan. Aangezien

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:17

De trechter boven de luiken die wordt gevuld met een ton aan

De industriële dempers van ACE aan de zwenkarmen zijn

restmateriaal.

beduidend beter dan constructie met de eigengebouwde dempers en rubber buffers.

het ontwerp van de zwenkarmen van het tegengewicht een hoekafwijking van meer dan 5 graden ten opzichte van de as van de schokdemper vertoonde, werden in dit specifieke geval de schokdempers uit de Magnum-familie van ACE elk gecombineerd met een geleidepen. De pen van gehard hogesterkte-staal wordt op het schokdemperhuis geschroefd en werkt als een verlengde zuigerstang. De geleidepen is getest op een botshoek tot 25 graden. Zonder de geleidepen zou de levensduur de van schokdempers afnemen. De zijdelingse impact van de massa op de zuigerstang is funest voor de afdichting van de schokdemper, zodat die hydrauli-

sche vloeistof kan verliezen. Zo niet bij het gebruik van een geleidepen. 1.870 Nm per slag De hier gebruikte hoge-temperatuur-uitvoeringen kunnen 1.870 Nm per slag absorberen en een effectieve massa tussen 460 en 1.850 kg dempen. In continubedrijf gaat het om een energieabsorptie van 159.000 Nm per uur bij temperaturen tot 100 °C. Met hun compacte ontwerp maken de dempers die net geen 3 kg wegen, de maximale benutting van een machine mogelijk. Ondergronds Samen met verkooppartner Technischer

Handel Schenk ging ACE Stoßdämpfer bij deze toepassing ter plaatse nog verder. De deskundigen van de twee bedrijven zijn met K+S ondergronds gegaan om een zeer nauwkeurig beeld te krijgen van de installatie van de kleppen ter plaatse. Het resultaat: zij stelden voor het bovenste derde deel van de geleidepennen met vierkante flenzen te bevestigen. Op die manier was het mogelijk de zijdelingse belastingen extra te verminderen en de slijtage nog verder tegen te gaan dan in de oude situatie. •

KOM IN CONTACT www.ace-ace.nl 39

AB_ART_ACE.indd 39

10-06-2021 09:17

A ANDRIJ VEN EN BESTUREN Frequentieregelaars

Eén ‘bakkie’? Nee, 180 per minuut Iedereen kent ze en op de machines van Michael Hörauf Maschinenfabrik GmbH, uit Donsdorf tussen Stuttgart en München, worden ze gemaakt: de papieren koﬃebekers voor je ‘coﬀee-to-go’. En terwijl jij van je ‘bakkie’ geniet, realiseer jij je niet dat de machines per minuut 180 van die bekers produceren. Dat dit met dat tempo lukt is mede te danken aan de frequentieregelaars van Yaskawa.

De bekers danken hun vorm aan de cup shaper van een meter in doorsnede die de cups in de goede vorm perst. Met 180 bekers per minuut moeten drie perscycli per seconde met bijbehorende versnellingen en vertragingen worden doorlopen. Dankzij de uitgedachte oplossing en toepassing van een frequentieregelaar is dat gelukt zonder servo-systeem. Tien jaar onderhoudsvrij De GA700-serie frequentieregelaars – die in 2017 is geïntroduceerd – herbergt de ervaring en kennis die Yaskawa met laagspanningsfrequentieregelaars heeft opgebouwd. Ook de voedingsmiddelenindustrie weet het ontwerp, de flexibiliteit en de duurzaamheid van de omvormerreeks te waarderen. Eric van Driel, business-unit manager bij Yaskawa Benelux:

“Wij garanderen een onderhoudsvrije werking gedurende tien jaar. Je hebt er dus geen omkijken naar.” “Yaskawa is trots wereldwijd al over een grote installed base in deze sector te beschikken. Dat kan alleen maar door de taal van voedselverwerkende bedrijven en hun applicatie te spreken. We denken dan ook dat de GA700- serie kan tegemoet komen aan de behoeftes die daar spelen. Dat dankt deze serie in de eerste plaats aan zijn duurzaam ontwerp. Wij garanderen een onderhoudsvrije werking gedurende 40

AB_ART_Techniek05.indd 40

tien jaar. Je hebt er dus geen omkijken naar. Bovendien heeft hij enkele slimme functies meegekregen, zodat hij in deellastbedrijf tot 6 procent extra energie kan besparen. Ook voor permanentmagneetmotoren is er zo een additionele besparing mogelijk.” Meteen geschikt De tweede pijler waarop de reeks gebouwd is, is het gebruiksgemak. “De Yaskawa-ingenieurs hebben hem als het ware van artiﬁciële intelligentie voorzien. Dat maakt dat hij voor 95 procent van de toepassingen meteen geschikt is. De aanpassingen die dan toch nog nodig zijn, kan de ‘autotune’-functie automatisch voor zijn rekening nemen. Hij zal de motor in kwestie dus automatisch inleren en zich eraan aanpassen. De aansluiting kan trouwens zeer eenvoudig gebeuren, door de goede bereikbaarheid van de terminal”, aldus Van Driel. Om de GA700-frequentieregelaars te programmeren staan de gebruiker verschillende mogelijkheden ter beschikking. “Dat kan via de terminal, maar Yaskawa stelt ook een gratis app ter beschikking voor tablet of smartphone om het parametriseren via Bluetooth te laten verlopen. Moet het even wat uitgebreider, dan kan het via software op pc of laptop”, Regelplatform De verschillende toepassingen in een voedingsomgeving, vragen om verschillende oplossingen. “De GA700-serie is ontworpen als ‘general purpose regelplatform’. Met andere woorden, dezelfde hardware leent zich voor een zeer brede waaier aan toepassingen. Het is met de software dat het verschil

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:17

GA700-serie frequentieregelaars zijn gebouwd op jarenlange praktijkervaring.

KOM IN CONTACT

kan gemaakt worden per machine of applicatie. Dat is de flexibiliteit die machinebouwers en eindgebruikers zoeken vandaag.” De serie dekt een bereik af van 0,55 kW tot 355 kW en kan evengoed aansluiten bij inductiemotoren als permanentmagneetmotoren (SM of IM) of synchrone reluctantiemotoren. “En dat is best wel bijzonder, om met één regelaar deze drie types te kunnen aansturen.” •

Behalve in de ‘food & beverage’ zijn de regelaars en andere aandrijfen besturingsoplossingen van Yaskawa terug te vinden in vrijwel alle industrieën voor uiteenlopende toepassingen. Kijk voor meer informatie over producten, oplossingen en toepassingen op www. yaskawa.nl.

Naast SCVA- en SCSQ-serie levert Norgen tal van veiligheidscomponenten voor verschillende performance levels, zoals de SCVA- en SCSQ ventiel serie, 2-handen beveiligingen, slow-start / ontluchtingsventielen met geïntegreerde sensor, ventielen met geïntegreerde sensor, slangbreukbeveiligingen en nog veel meer.

SCSQ

Kijk snel op https://www.norgren.com/nl/nl/list/veiligheids-ventielen voor meer informatie SCVA

AB_ART_Techniek05.indd 41

10-06-2021 09:17

ENERGIE Noodstroomvoorziening

Stroom aan de Schelde Nieuwste generatie noodstroomaggregaat voor Antwerps stadhuis Een grote stad zit niet te wachten op een stroomuitval die de kritieke infrastructuur schaadt. Dat geldt ook voor het stadhuis. Daarom nam E. Van Wingen, een Belgische fabrikant van hoogwaardige dieselgeneratoren, contact op met WEG om tot een bedrijfszekere noodstroomvoorziening voor het Antwerpse stadhuis te komen. Het stadhuis is niet alleen het belangrijkste bestuurscentrum in elke grote stad, van waaruit de burgemeester en wethouders regeren, maar ook een symbool van de plaatselijke overheid. Het stadhuis van Antwerpen, hoofdstad van de gelijknamige Vlaamse provincie, hanteert daarom strenge beveiligingsprotocollen. Want de risico's in het Antwerpse stadhuis zijn in feite groter dan in veel andere overheidsgebouwen. “Het stadhuis staat niet ver van de Antwerpse haven, de tweede grootste petrochemische overslag ter wereld, direct na Houston in Texas,” vertelt Werner Joosens, projectmanager bij WEG Benelux. “Een stroomuitval maakt niet alleen de burgemeester en de ambtenaren ongelukkig, maar vormt tevens een groot veiligheidsrisico als deze is veroorzaakt een cyberaanval (DDoS). Mocht het systeem ooit verstoord raken, dan hebben we een crisissituatie waarin de gevestigde oliebedrijven en de haven zelf een tikkende tijdbom zouden kunnen worden. Omdat dit een extreem geval is, richtte E. Van Wingen zich tot WEG om te garanderen dat de juiste noodstroomvoorzieningen aanwezig zijn.” Noodstroomvoorziening Als toeristen de schitterende zestiende-eeuwse gevel van het Antwerpse stadhuis bewonderen, beseffen ze waarschijnlijk niet hoe belangrijk de cyberbevei42

AB_ART_Reportage04.indd 42

liging van het gebouw is. De meesten denken ook niet aan de elektromotoren in de kelder om de stroomvoorziening veilig te stellen. Een dieselmotor drijft de generator van het gebouw aan. Deze wordt jaarlijks op deugdelijkheid gecontroleerd en levert 400 V als voeding voor de computers en andere systemen in het stadhuis. E. Van Wingen begreep volledig dat het cruciaal was de vereisten van het stadhuis te vervullen. Het bedrijf raakte betrokken bij het project om een noodstroomaggregaat te leveren en had daarbij een vertrouwde leverancier van stroomvoorzieningen nodig. WEG’s aandrijvingen en motoren worden gebruikt bij de onder-

In dit project is een 135 kVA generator type GTA251AIHD van de nieuwste generatie toegepast.

grondse mijnbouw en in risicovolle omgevingen met olie en gas, want het zijn erkende producten voor gevarenzones. Synchrone generator WEG’s samenwerking met E. Van Wingen begon in 2015 met de levering van asynchrone generatoren, voordat geleidelijk op de verkoop van synchrone generatoren werd overgeschakeld. Het stadhuis vereiste een synchrone motor. “Synchrone generatoren blijven de meest efficiënte voedingen in de industrie,” legt Joosens uit. “Ze kunnen mechanische vermogens effectief en zuinig in elektrische energie omzetten. Het is ook bekend dat ze de stroomkosten verlagen en de efficiëntie van de elektrische installatie kunnen verbeteren. De oorspronkelijke aanschafkosten van de generator kunnen na een paar jaar worden terugverdiend via de lagere stroomrekening.” Nieuw type bekrachtiging Maar bij het stadhuis ging het nog een stap verder. Voor dit project is een generator met een nieuw type bekrachtiging en sterke magneten voor een betere voeding toegepast. De 135 kVA generator, type GTA251AIHD, heeft vier polen en kan 1.500 tpm maken. De synchrone generator gebruikt een statische bekrachtiging met een collector en borstels — meestal uit grafeen of koolstof vanwege de goede

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:18

De noodstroomaggregaten van het Antwerpse stadhuis zijn gebonden aan strenge beveiligingsprotocollen.

geleiding — om de geleverde gelijkstroom direct aan de generator af te geven. Ze worden ingezet waar hoge prestaties en een sterke aanpasbaarheid vereist zijn. Dat is met name erg nuttig in industriesectoren als de mijnbouw, staalproductie, papier en cellulose, waterzuivering, olie en gas, cement, rubber en krachtoverbrengingen.

om de spanning vanzelf te regelen — dat wil zeggen een fluctuerende spanning op een constant niveau houden. De regelaar moet de geleverde spanning van de generator automatisch gelijk houden terwijl het toerental varieert, waardoor de spanning niet te hoog wordt of de accu's worden overladen. De AVR is belangrijk bij cyberaanvallen,

Voordelen Maar wat zijn de voordelen van dit systeem voor het stadhuis? WEG’s nieuwe generatie bekrachtigde generator kost om te beginnen minder dan een groter exemplaar met meer vermogen. Het systeem werkt tevens betrouwbaarder en het generatortoerental is gemakkelijker te regelen. De generator is geschikt voor toepassingen met een hoog aanloopkoppel of een lage startstroom, en hoewel deze eigenschappen nuttig zijn bij hoge massatraagheden, zijn ze voor het stadhuis onmisbaar als de noodstroomvoorziening moet aanslaan.

“Synchrone generatoren blijven de meest efficiënte voedingen in de industrie”

Spanningsregelaar WEG’s generatoren hebben een automatische spanningsregelaar (AVR). De AVR dient

omdat deze de stroom en spanning stabiel houdt als het toerental van de generator mocht veranderen. De regelaar voorkomt tevens dat de spanning vanuit de generator te laag wordt, waardoor systeemstoringen kunnen ontstaan of accu's onvoldoende worden geladen. “Elektronische spanningsregelaars vinden we bijvoorbeeld in de computervoedingen,” vult Joosens aan. “Als er iets misgaat in het stadhuis, wordt het voltage gestabiliseerd

— wat essentieel is om de computers van het stadhuis goed te laten werken zonder dat schade of fouten ontstaan door overspanningen.” Partnerschap WEG heeft E. Van Wingen intensief ondersteund, zodat de klant de motoren kon monteren en installeren. Joosens: “We stuurden hun de technische gegevens, waaronder de 3D-ontwerptekeningen. Omdat de motoren in de kelder stonden, moesten we alles heel precies volgens hun specificaties uitvoeren.” Dankzij de betrouwbare generator hoeven de toeristen, medewerkers en zelfs de burgemeester van Antwerpen zich nooit meer zorgen te maken over de noodstroomvoorziening in de kelder van het stadhuis. Het partnerschap van E. Van Wingen en WEG was onmisbaar om dit belangrijke symbool van het Antwerpse stadsbestuur te beschermen tegen stroomuitval en cyberaanvallen — het laatste wat een grote stad nodig heeft. • www.vanwingen.be www.weg.net 43

AB_ART_Reportage04.indd 43

10-06-2021 09:18

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Machinebouw en -ontwerp

‘Game changer’ voor sportvelden Van hydraulisch naar elektrisch gestoken grasmat Enkele jaren geleden maakte Galesloot Constructie de omslag van bouwer van staalconstructies naar de bouw en ontwikkeling van complete machines. Een van hun paradepaardjes is een machine om in sportvelden wereldwijd een kunststof draad bij te steken zodat een hybride grasmat ontstaat. Doordat de machines de hele wereld over vliegen en gemorste olie een grasmat zelden goed doet, zochten zij naar een elektrisch alternatief voor de aanvankelijk hydraulische cilinders die het zware werk doen. Die vonden ze bij Ewellix. Liam van Koert

“Herinner je je de kunstgrasaffaire nog?”, vraagt Micky van der Wilt die als hoofdengineer bij Galesloot Constructie verantwoordelijk is voor de technische realisatie van het groeiend aantal machines dat zijn bedrijf in de markt zet. “De kankerverwekkende korrels die er in waren verwerkt maakten dat menig kunstgrasmat vervangen moest worden door een beter alternatief. Nu maakten wij sinds 2012 al zogenoemde carpetbeaters voor diverse loonwerkers die daarmee kunstgras verwijderen. Maar sinds 2015 groeide door de affaire ook de vraag naar hybride velden. Dit zijn grasvelden waar om de twee centimeter telkens een kunststof PE-draad wordt bijgestoken. Je behoudt hiermee de natuurlijke eigenschappen, maar maakt de mat tegelijkertijd een stuk slijtvaster. Bovendien is de afwatering veel beter zodat de bespeelbaarheid bij regen er ook een stuk op vooruit gaat.”

Van de Universal-kunstgrassteekmachine voor SISGrass worden nu ook de steekcilinders elektrisch aangedreven.

AB_ART_Techniek06.indd 44

Gepatenteerde steektechnologie De overstap naar hybride leidde in 2015 tot een aanvraag van SISGrass uit Engeland. Als aanlegger van sportvelden wereldwijd – met name voetbal, cricket en rugbyvelden – waren zij op zoek naar een kunstgrassteker die kunstgras efficiënt kon bijsteken. Hoewel Galesloot er tot op dat moment nog geen in het assortiment had, werd het vertrouwen in de relatief jonge machinebouwer uit Nederhorst den Berg al snel beloond: het met verse ogen naar

kunstgras steken kijken, leidde tot een slimmer en inmiddels gepatenteerd steekprincipe dat het aantal steken per uur ten opzichte van op de markt zijnde machines verdubbelt. Van der Wilt:” Bij een hybride veld gaat het meestal over een draad van 20 centimeter lengte die 18 centimeter diep de grond in wordt gestoken. De resterende twee centimeter steken boven het maaiveld uit. Afhankelijk van de grootte van de machine gaan er een 40 naalden met een onderlinge afstand van twee centimeter gelijktijdig de grond in, waarbij er per slag 40 cm aan PE-draad wordt gestoken: de op lengte gesneden draad gaat als een lus de grond in en je steekt dus feitelijk dubbel. Eenmaal gestoken, rijdt de machine iets vooruit zodat er een steekpatroon van 2x2 centimeter of 2x4 centimeter ontstaat. Bij de traditionele machines verlopen al deze stappen sequentieel. In ons ontwerp vindt het snijden parallel aan het doorvoeren plaats doordat het geheel in een roterende trommel is geplaatst. Een typische steekcyclus van tien tot elf seconden wisten we daarmee terug te brengen naar 4,5 seconden, waardoor groundsmen aanzienlijk aan tijd kunnen besparen.” Hele wereld over De feitelijke duur van het omtoveren van een voetbalveld in een hybride grasmat is volgens Van der Wilt echter niet precies te zeggen. Dit is erg

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:19

SISGrass legt wereldwijd hybride grasmatten aan met machines van Galesloot Constructie.

afhankelijk van de ondergrond. Deze kan zanderig zijn, maar ook bestaan uit lastig doordringbare klei. Bovendien wil het nog wel eens gebeuren dat er ook stenen of andere verontreinigingen onder de graszoden schuilen die de steektijd behoorlijk kunnen beïnvloeden. Omdat de krachten bij dergelijke ondergronden behoorlijk kunnen oplopen, werd er voor de eerste twee machines die Galesloot voor SISGrass bouwde van hydraulische cilinders gebruikgemaakt om de naalden tot de gewenste insteekdiepte te brengen.

Deze hadden echter ook een nadeel: ze kunnen lekken, wat natuurlijk niet echt bevorderlijk is voor de gezondheid van het omringende gras. Bovendien vliegen kunstgrasstekers de hele wereld over. Na het aanleggen van een hybride veld kan de stadionmat er weer acht tot tien jaar tegen en gaan de machines op weg naar hun volgende klus.

40 NAALDEN EN

DRAADSPOELEN

in een SISGrass Universal

Vergroening Hoewel hydrauliek zeker zijn sterke kanten heeft, maakte ook dit veelvuldige transport de hydraulische cilinder niet tot de ideale actuator. Van der Wilt: “Ook in sportgrasland – helemaal na het negatieve kunstgrasimago – staat vergroening hoog op de

“Onze klant wilde .. naast een compacter ontwerp ook een volledig elektrische variant voor alle actuatoren”

Dankzij de roterende trommel kan de PE-draad worden doogesneden tegelijkertijd met het doorvoeren en heeft Galesloot Constructie de duur van de steekcyclus meer dan gehalveerd.

agenda. Onze klant wilde daarom naast een compacter ontwerp ook een volledig elektrische variant voor alle actuatoren zodat er van lekkende olie geen sprake meer kon zijn. Dit gold voor zowel de hefcilinders van de wals, de stuurcilinders, als voor de steekcilinders die de injectie van de naalden verzorgen. Met name voor laatstgenoemde vonden 45

AB_ART_Techniek06.indd 45

10-06-2021 09:19

LINEAIRE A ANDRIJ VINGEN Machinebouw en – ontwerp

TOEGEPASTE CILINDERS Steekcilinders

Hefcilinders

Voor het insteken van het kunstgras zijn twee LEMC 21-cilinders toegepast. Deze robuuste IP54 spindel-aangedreven cilinders van Ewillex zijn speciaal ontwikkeld ter vervanging van hydraulische cilinders. Ze zijn geschikt voor belastingen tot 54 kN, hebben een maximale snelheid van 1000 mm/s en een maximale slag van 600 mm. Ze kunnen zowel met normale servomotor als met een geïntegreerde overbrenging en slimme asynchrone motor worden verkregen. In het laatste geval beschikt de cilinder ook over diverse standaard functies voor soft-start en motorbescherming en kan er draadloos met de besturing worden gecommuniceerd middels Near Field Communication.

Voor het instellen van de hoogte van de walsen zijn er vier CAHB-22-cilinders van Ewellix toegepast. Deze elektromechanische cilinders zijn met hun IP69 beschermingsgraad geschikt voor uitdagende omgevingen en bovendien nagenoeg onderhoudsvrij. De maximale belasting is 10 kN, de maximale snelheid 55 mm/s en de maximale slag 700 mm. Hoewel verkrijgbaar met limitswitches en position feedback heeft Galesloot ervoor gekozen de encoder er tussenuit te laten

Ook voor het heffen van de wals en de stuurinrichting werden elektrische alternatieven gevonden.

Stuurcilinders

Een van de twee LEMC 21-steekcilinders.

Voor het sturen van de kunstgrassteekmachine zijn twee IP54 CASM 63-cilinders gebruikt. Met een flink vermogen van 21 kN en een slag van 800 mm, zijn ze vooral ook snel en precies. De maximale snelheid bedraagt 1000 mm/s met een nauwkeurigheid van +/- 0,1 mm. Overigens kan Galesloot beamen dat deze specificaties conservatief zijn. Ze hebben er zelf een zwaardere motor opgezet die al jaren probleemloos draait.

we dat best spannend. Ze moesten niet alleen de juiste kracht kunnen leveren, maar dit ook nog eens duizenden keren per dag in de buitenlucht.” Cilinderexpertise Om zich heen kijkend wie hen hiermee zou kunnen helpen, kreeg Galesloot ook Ewellix – toen nog SKF – in het vizier. Van der Wilt: “Van alle aanvragen die we deden, zag de constructie van de Ewellix-cilinders er het meest robuust uit, waar we vanuit onze eigen achtergrond wel verstand van hebben. Ze stonden bovendien erg goed aangeschreven. Zo bleken ze al samen te werken met Lenze – de leverancier van de door ons toepaste motoren – en kon dus ook de doorrekening voor wat betreft krachtenspel, slaglengte, cyclustijd en motorvermogen gezamenlijk worden opgepakt. Ook het feit dat ze ons hier snel, kundig en volledig ondersteunden, nog voordat er feitelijk een order lag, gaf veel vertrouwen.” Geen probleem Van der Wilt geeft aan dat hij geen moment spijt 46

AB_ART_Techniek06.indd 46

heeft gehad van zijn keuze. Zeker toen ook nog eens bleek dat de encoders op de hefcilinders niet eens noodzakelijk bleken. Hierdoor werd voor Galesloot het ontwerp eigenlijk al nog maar eenvoudiger. “De synchronisatie van beide cilinders bleek gezien de mechanische constructie eigenlijk overbodig en kleine verschillen konden gemakkelijk worden opgevangen.” De encoders konden er dus gewoon tussenuit worden gelaten. Voordelig in meer dan een opzicht: minder componenten verlagen de storingskans. En dat heeft volgens Van der Wilt “tot een nog robuustere machine geleid”. •

KOM IN CONTACT Ga voor een impressie van de SISgrass-machine, op een cricketveld, naar www.youtube.com/watch?v=DXElByVhF_k Voor meer over de verschillende cilinders, moet je naar www.ewellix.com. Galesloot Constructie doet natuurlijk nog meer. Bezoek hun website galeslootconstructie.nl.

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:19

PRODUCTNIEU WS Bekijk meer op www.aandrijvenenbesturen.nl

HYGIËNISCHE AFSTANDSKOPPELING De afstandskoppeling EWLC, met een totale lengte tot 3 m, heeft een in lengte verstelbaar tussenstuk van rvs A2 of A4. De buis wordt verbonden met twee metalen balgkoppelingen van rvs A4. In veel gevallen kan de EWLC-afstandskoppeling worden gebruikt als spelingvrije verbinding, aandrijflijn of synchrone as. Uitlijnfouten, in het bijzonder parallelverdraaiingen, kunnen over een aanzienlijk bereik worden gecompenseerd. De halfschaal-naven vergemakkelijken de montage en garanderen een veilige, krachtgesloten verbinding. De koppeling is geschikt voor toerentallen tot 6000 min-1 bij een laag massatraagheidsmoment. De EWLC is leverbaar in 7 maten met een nominaal koppel tot 1200 Nm. Boringdiameters tussen 7 mm en 85 mm kunnen worden gehanteerd. www.enemac.de

HVAC-FREQUENTIEREGELAAR Control Techniques heeft de reeks industrie-specifieke frequentieregelaars uitgebreid met de H300 voor HVAC-toepassingen met energetisch rendement als kernfunctie en specifieke functies. Dankzij bijvoorbeeld de Fire Mode blijft de regelaar in het geval van brand continu en ononderbroken werken. Hierdoor is de veilige afvoer van rook mogelijk en blijven de andere functies van de regelaar werken. De H300 werkt eﬃciënt in omstandigheden van -20 tot 55 °C en ondersteunt de BACnet- en Modbus RTU-protocollen. Optiemodules voor protocollenals Powerlink, EtherNet I/P, Modbus TCP en Profinet zijn beschikbaar. De frequentieregelaar is volgens de makers een van de kleinste in zijn klasse en valt ook onder gratis vijfjarige garantieregeling www.nidec-netherlands.nl

VEILIGE DRAADLOZE BESTURING

universeel toepasbaar voor industrieel gebruik

Onafhankelijk

Gecertificeerd

Gratis testen? info@teleradio.nl

TELERADIO.NL

Tel. +31 (0) 70 - 419 41 20

SAFE  SMART  STRONG 47

AB_Productnieuws.indd 47

10-06-2021 09:19

PRODUCTNIEU WS Bekijk meer op www.aandrijvenenbesturen.nl

TANDWIELKAST

Corrosievaste lineaire modules De SM01 lineaire modules (IP69) zijn speciaal ontwikkeld voor de 'food’ en 'pharma’. De modules beschikken over geïntegreerde LinMot lineaire motoren en hebben optioneel een rvs MagSpring verticale lastcompensatie. Het motorhuis en montagedelen zijn uitgevoerd in rvs 1.4404 (AISI 316L). De geleidingsstangen kunnen uit oppervlaktegehard rvs worden gemaakt. De geleiding kan worden uitgerust met lineaire rvs kogellagers en levensmiddelsmering (NSF H1) of polymeerlagers met FDA-goedkeuring.

De nieuwe XP+ High Torque planetaire tandwielkast levert volgens de makers de hoogste koppeldichtheid en torsiestijfheid van alle momenteel verkrijgbare planetaire tandwielkasten: tot 144 procent meer koppeldichtheid, een dubbele torsiestijfheid en een tweeënhalf keer beter kantelmoment. De nieuwe serie start met vier verschillende groottes, met vijf overbrengingsverhoudingen en drie uitgangsmogelijkheden. Dankzij cynapse - een geïntegreerde sensormodule met een datalogger en een IO-Link-interfaceinterface – is de reductor voorbereid op verschillende digitale diensten.

www.groneman.nl

alpha.wittenstein.biz

Your Global Automation Partner

Turbocharger voor IIoT Managed Ethernet Switch in IP67 Datasnelheden tot 1 Gbps optimaliseren toepassingen met de hoogste snelheidseisen, zoals de overdracht van video streams De high-speed link up functie ondersteunt een snelle gereedschapswissel in minder dan 150 ms voor minimale cyclustijden bij robottoepassingen Veilige en efficiënte industriële ethernet netwerken door middel van een geïntegreerde firewall, NAT-routing en bewaking van de netwerkbelasting op alle poorten

AB_Productnieuws.indd 48

www.turck.com/switches

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:19

Compacte Elektrische grijpers vergrendelmagneten van Oriental Motor bestand tegen hoge dwarskrachten

BARCODELEZER De nieuwe barcodelezer BCL 200i ondersteunt geleide container- en tray-identificatie en is bijzonder geschikt voor de detectie van 1D-codes bij bakkentransport. Ongeacht of de barcode verticaal of horizontaal op het etiket is gedrukt, gewoon een kwestie van montage. Het apparaat beschikt over geïntegreerde Ethernet TCP/IP- of PROFINET- veldbuscommunicatie. De web based configuratietool maakt diagnose op afstand mogelijk.

Uitge li novem cht ber 2019

www.leuze.com

Actuatoren

De GTX060 is de derde flensmaat in de GTX-reeks elektromechanische actuatoren met planetaire rollenomloopspillen en geïntegreerde motor. De serie bestaat nu uit drie modellen (60, 80 en 100 mm) voor continue krachten tot 15.329 N en dubbele piekkrachten. De snelheid bedraagt maximaal 1.016 mm/s. De actuatoren, aan te sturen met de meeste motion/motor-controllers, zijn verkrijgbaar in VAC- en VDC-uitvoeringen en leverbaar met spievertanding van de drijfstang om rotatie te voorkomen. atbautomation.eu

Kwetsbare onderdelen of onderdelen die makkelijk kunnen vervormen, moeten in geautomatiseerde Onlangs heeft Magnet worden Schultz behandeld. een doorontwikkeling processen voorzichtig Hiervoor van de serie Oriental G SC X geïntroduceerd onder de naam introduceert Motor – in Nederland G SC X … B01. Deze nieuwe generatie onderscheidt vertegenwoordigd door Rotero uit Woerden – een zich onder andere doorwordt het feit dat het elektrische grijper die aangedreven door de magneetlichaam vast is verbonden met deuit aandrijving eigen hoognauwkeurige stappenmotoren de waardoor AZ serie. de spoel niet kan worden gedraaid of uitgewisseld. Door de compacte bouw zijn de elektromagnetisch bekrachtigde vergrendelingen, De lichtgewicht grijper zelf is zeer compact uitgevoerd met afmetingen beschermingsklasse bestand hoge met van 91 × 46IP40, × 48,5 mm en tegen heeft een dwarskrachten. Dit levert eenkunnen kostenvoordeel op gewicht van 380 gram. Daarbij de klembekken nog altijdzijn deuit mogelijkheid om25 te mm –terwijl die eenvoudig te wisselen –bestaat maximaal kiezen voor een stangafdichting met een hogere uit elkaar bewegen (12,5 mm naar iedere kant) en een beschermingsgraad. maximale grijpkracht opbrengen van 25 N. Ook de positioneernauwkeurigheid liegt er niet om en bedraagt Kenmerkend is tevens de beschikbare aansluiting voor ±0,02 mm voor iedere kant. beschermingsleiders waarmee ook nominale spanningen tot elektrische 250 VAC totgrijpers de mogelijkheden Op basis De hebben driebehoren. hoofdfuncties: de compacte en robuuste zijn tot slot hogere •van vastpakken en opnemen van bouw kwetsbare producten mogelijk die (inofstilstand) kunnen oplopen •dwarskrachten positioneren van producten misschien beter gezegd: van 750leggen tot wel 3.000 N. recht zijn te vinden in het vergrendelen van •Toepassingen meten van producten uiteenlopende mechanische onderdelen zoals deuren en luiken.weten? Neem contact op met Rotero. Meer Nu verkrijgbaar bij Rotero!

ROTERO HOLLAND Pompmolenlaan 21 3447 GK Woerden 0348-495150 info@rotero.com www.rotero.com

49 Rotero.indd 1

AB_Productnieuws.indd 49

27-05-2021 16:39

10-06-2021 09:19

COLOFON Uitgave van MYbusinessmedia Holding bv Postbus 58, 7400 AB Deventer www.mybusinessmedia.nl t (0570) 50 43 00

MODULAIRE LASTSCHAKELAARS Het nieuwe P1MS-assortiment lastschakelaars voor de ontkoppeling en isolatie van elektrische leidingen wordt gebruikt in verdelers, maar de schakelaars worden ook vaak in de machine zelf geïnstalleerd. De hendelbediende schakelaars zijn geschikt voor toepassingen met een bereik van 32 tot 125 A en verkrijgbaar in 1-, 2-, 3- en 4-polige versies. Dankzij de OFF-ON- markering op de hendel is de staat van de contacten direct duidelijk. Met een breedte van 17,5 mm per pool kunnen de modulaire lastschakelaars worden uitgerust met hulpcontacten en een hangslotblok. Door de breedte van de klemmen is de bedrading eenvoudig mogelijk en toegankelijk voor 1,5 tot 50 mm2. De lastschakelaars zijn goedgekeurd door TÜV-Rheinland en EAC en voldoen aan IEC/EN/BS 60947-3. www.calpe.nl

AB biedt vakinformatie voor gebruikers en ontwerpers van aandrijfen besturingscomponenten/systemen en software. We streven ernaar lezers te inspireren en informeren zodat ze hun werk (nog) beter kunnen uitvoeren. Dit willen we bereiken door de combinatie van applicatieartikelen, bedrijfsreportages en interviews op het gebied van de ontwikkeling, modificatie en het onderhoud van machines, installaties en productielijnen en het vertalen van fundamentele informatie naar praktische toepasbaarheid en door inzicht te geven in ontwikkelingen op het gebied van techniek. Redactie Robin Zander (hoofdredacteur) t +31 (0)6 22 20 80 34 e-mail: r.zander@mybusinessmedia.nl Liam van Koert t +31 (0)6 17 58 82 65 e-mail: l.vankoert@mybusinessmedia.nl Vaste medewerkers Ad Spijkers, Marjolein de Wit - Blok Uitgever Arjan Stoeten e-mail: a.stoeten@mybusinessmedia.nl Advertenties Dennis Wielheesen, d.wielheesen@mybusinessmedia.nl, +31 (0)6 53 69 24 613 René Wibbelink, r.wibbelink@mybusinessmedia.nl, +31 (0)570 50 43 52 Bram de Ridder, b.ridder@mybusinessmedia.nl + 31 (0)6 53 32 56 81 Publishing Services Sonja Wolsink, +31 (0)6 12 97 02 31, orders.engineering@mybusinessmedia.nl Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het advertentiewezen 1990’. Vormgeving Bureau OMA, www.bureauoma.nl Druk Drukkerij Roelofs, Enschede

Frequentieregelaars

De DG1 General Purpose-frequentieregelaars zijn toepasbaar in een breed scala aan applicaties en hebben een ingebouwde pompregeling. Twee onafhankelijke, trapsgewijze PID-regelaars kunnen naar wens worden geconfigureerd. De regelaars met netspanningen van 230, 400 tot 500 V, en 525 tot 600 V voor vermogens van 0,75 tot 630kW zijn via een WLAN-module ook te integreren in industriële draadloze netwerken (IIoT). De omvormers (100 kA kortsluitvast) hebben een Safe Torque Off-functie. De vermogenseenheid heeft een nominaal temperatuurbereik van -30 tot 50 °C zonder derating. De in- en uitgangen kunnen worden uitgebreid met twee extra slots. Onboard interfaces en protocollen, zoals Modbus RTU, Modbus TCP, Ethernet IP en Bacnet MS/ TP zijn aanwezig.

Abonnementen Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u: Bellen met: + 31 (0)570 50 43 25 Mailen naar: klantenservice@aandrijvenenbesturen.nl Schrijven naar: MYbusinessmedia Holding bv ab Postbus 58 7400 AB Deventer Abonnementstarieven Jaarabonnement Nederland € 170,00* Jaarabonnement Buitenland € 181,50* *Prijzen zijn excl. 9% BTW Jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, per e-mail of telefonisch geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats. Reproductie Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit ab is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever. MYbusinessmedia Holding bv, 2021 ‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’. ISSN 1385-0091 MYbusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hiertegen bezwaar heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia Holding bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.

www.eaton.nl/dg1 50

AB_Productnieuws.indd 50

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 4 - 5 | M E I - J U N I 2021

10-06-2021 09:19

Optimaliseer uw automatisering 50 jaar ervaring - een toekomst vol innovatie Ewellix ontwikkelt lineaire geleidings- en actuatortechnologieën voor industriële automatisering. Onze ontwikkelaars en ervaren ingenieurs ontwerpen flexibele oplossingen die de productiviteit, kwaliteit en veiligheid verhogen en tegelijkertijd de operationele en onderhoudskosten verlagen. Ewellix helpt uw bedrijf vooruit. Presteer sneller, presteer beter, presteer veiliger.

Ewellix Benelux B.V. Papendorpseweg 83 - 3528 BJ Utrecht +31 (0)30 79 20 222 sales.benelux@ewellix.com

AB_Advertenties.indd 51

10-06-2021 09:05

Ervaar direct engineering vrijheid met de Festo servo drives Met de merkonafhankelijke connectiviteit van onze drives bent u perfect verbonden met uw PLC en mechanische as.

Wereldwijd leverbaar

CMMT-AS

Standaardlevering of per expresse met vermelding van de levertijd

CMMT-ST

4838072_Q-FESTO_Adv185x259_CMMT_NLD.indd 1

AB_Advertenties.indd 52

09-06-2021 11:00

10-06-2021 09:05