Uitgave van
MYbusinessmedia Holding bv Postbus 58, 7400 AB Deventer www.mybusinessmedia.nl t (0570) 50 43 00
AB biedt vakinformatie voor gebruikers en ontwerpers van aandrijfen besturingscomponenten/systemen en software. We streven ernaar lezers te inspireren en informeren zodat ze hun werk (nog) beter kunnen uitvoeren. Dit willen we bereiken door de combinatie van applicatieartikelen, bedrijfsreportages en interviews op het gebied van de ontwikkeling, modifi catie en het onderhoud van machines, installaties en productielijnen en het vertalen van fundamentele informatie naar praktische toepasbaarheid en door inzicht te geven in ontwikkelingen op het gebied van techniek.
Redactie
Robin Zander t +31 (0)6 22 20 80 34 e-mail: r.zander@mybusinessmedia.nl
Vaste medewerkers
Liam van Koert, Ad Spijkers, Marjolein de Wit-Blok
Uitgever
Arjan Stoeten e-mail: a.stoeten@mybusinessmedia.nl
Dennis Wielheesen, d.wielheesen@mybusinessmedia.nl, +31 (0)6 53 69 24 613
René Wibbelink, r.wibbelink@mybusinessmedia.nl, +31 (0)570 50 43 52
Publishing Services orders.engineering@mybusinessmedia.nl
Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het advertentiewezen 1990’.
Vormgeving Bureau OMA, www.bureauoma.nl
Druk
Drukkerij Roelofs, Enschede
Abonnementen
Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u: Bellen met: + 31 (0)570 50 43 25 Mailen naar: klantenservice@mybusinessmedia.nl Schrijven naar: MYbusinessmedia Holding bv ab Postbus 58 7400 AB Deventer
Abonnementstarieven
Jaarabonnement Nederland € 195,00*
Jaarabonnement Buitenland € 215,00* *Prijzen zijn excl. 9% BTW
Jaarabonnement geldt tot wederopzegging.
Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, per e-mail of telefonisch geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.
Reproductie
Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit ab is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever.
MYbusinessmedia Holding bv, 2022 ‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’.
ISSN 1385-0091
MYbusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hiertegen bezwaar heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia Holding bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.
“Het is een nutsvoorziening en een nutsvoorziening betekent dat we niet kunnen leven zonder gas water of licht en waarom gebeurt er nu niets?” Dat hoorde ik Cor Molenaar zeggen in het programma Kassa. Molenaar werd geïntroduceerd als hoogleraar bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Dat heb ik uiteraard even gecontroleerd. Want die linkse consumentenprogramma’s? Met als geselecteerde taal Nederlands vond ik op de site van de universiteit dat hij ‘visiting fellow’ is aan de Rotterdam School of Management en dat hoort dan weer bij de universiteit. Een bijbaan denk ik. Ergens anders vond ik dan weer dat hij daar bijzonder hoogleraar ‘eMarketing’ en ‘Distance Selling’ is. Nu associeer ik vooral dat ‘Distance Selling’ met helemaal niets en ook niet met de energiemarkt. Dus waarom hij daar dan precies stond was mij in eerste instantie niet duidelijk. Maar dat veranderde toen ik zijn reacties hoorde op de opmerkingen van CDA-kamerlid Henri Bontenbal, die volgens de CDA-site ‘EZK (klimaat & energie) en Digitale Zaken’ als portefeuilles heeft. En iemand die een beetje uitgesproken zijn mening wil verkondigen wil je wel in je programma. “Quatsch”, noemde Molenaar bijvoorbeeld het verhaal van Bontenbal over beleid dat in de maak is dat woningen met een E-, F- of G-energielabel van particuliere verhuurders dan in 2030 niet meer verhuurd zouden mogen worden. Want er zijn nu al “honderdduizenden woningzoekenden”. Bontenbal, zo lees ik op zijn clubsite, is een echte Rotterdammer. Of Molenaar echt een Rotterdammer is weet ik niet. Wel dat het ‘niet lullen maar poetsen’ dat zo vaak als karakteristiek van de inwoners van de Maasstad wordt genoemd hem beter leek te passen. Maar goed – het einde van ons energiecontract nadert. We hebben alvast een geweldig aanbod gekregen van onze huidige leverancier Innova om voor door de 1000 euro per maand een nieuw energiecontract af te sluiten. Wie denkt dat ik in een kasteel woon, mag een keer langskomen. Wie wel een kasteel heeft – wellicht kan ik komen poetsen. Mocht ik een bijbaan nodig hebben.
FEDA-voorzitter en mede-organisator
Arjan Coppens over de aankomende World of Technology & Science.
MARCH VII is een volledig dynamisch en breingestuurd exoskelet.
Erik van Driel (Yaskawa
Benelux): “Het ecosysteem dat op zo’n lounge ontstaat.”
‘GEN E‘
Studententeams van de TU Delft werken met hun innovaties elk jaar aan onze toekomstige mobiliteit.
Mark Dijkstra (Pneutec): “De WoTS is voor ons een manier om snel in contact te komen met veel potentiële klanten.”
De dagen van de schakelkast zijn geteld volgens Murrelektronik. Kom kijken op de WoTS.
Iedereen die een pc heeft is wel bekend met ‘Patch Tuesday’, als Microsoft uw pc wil updaten. Zijn updates ook nodig voor industriële apparatuur?
De elektrische CAKE Kalk
OR 'dirt bike’ weegt 1186 kg.
Als je naar de CO2e-uitstoot kijkt tenminste, die bij de productie van de motor in al zijn onderdelen komt kijken.
Door innovaties van de motoren, accu’s en gewichtsbesparingen zijn de prestaties van elektrische auto’s de komende jaren nog aanzienlijk te verbeteren. Studententeams van de Technische Universiteit Delft werken elk jaar aan het ontwikkelen en verbeteren van de motoren en aandrijving voor onze toekomstige mobiliteit. Ga naar pagina 10.
Kent u ze nog? Nutsvoorzieningen. Iets met openbaar nut toch?
Onderscheidingen, samenwerkingen, handige software en zo nog wat.
Seminar ‘Innovaties in de aandrijftechniek’ op eerste dag WoTS.
Eerste keer op de WoTS: hét technologische verhaal achter de actualiteit.
“Groothandel zijn betekent niet alleen dozen schuiven”
PRECIES IN HET MIDDEN Een handelsorganisatie als link tussen klant en leverancier.
VAN MÜNCHEN NAAR CAIRO
Met een nieuwe geleidewagen die niet rolt maar glijdt – en op een testbank.
HMI's, frequentieregelaars, sensoren, een micro-tandkranslager en meer.
In 2022 zijn bijna 11.000 inzen dingen uit 57 landen ingediend voor de iF Design Award. De Commander S micro-frequentie regelaar is in combinatie met de Marshal-app onderscheiden in de productcategorie Industry/ Tools. De Commander S is een frequentieregelaar die volgens de makers snel te installeren is en gemakkelijk in bedrijf is te stellen. De Commander is snel ingeregeld met de Marshal-app dankzij de gegevensoverdracht tussen een mobiel apparaat en de Commander S. Dit is mogelijk dankzij NFC-technologie. Sinds
1954 organiseert het iF Internati onal Forum Design GmbH jaarlijks de iF Design Award. IF Design is een wereldwijde designprijs die designprestaties in alle disciplines zoals product-, verpakkings-, communicatie- en serviceontwerp, architectuur en interieurarchitectuur en professi oneel concept, gebruikerserva ring (UX) en gebruikersinterface (UI) erkent. Alle bekroonde inzendingen zijn te vinden op www.ifdesign.com en worden gepubliceerd in de iF Design App. www.nidec-netherlands.nl/
MILJOEN EURO Schaeffler koopt voor dat geld Ewellix, de voormalige lineaire tak van SKF, van de Triton Fund V-investeerders.
MILJOEN EURO
Dat was vorig jaar de jaaromzet van de door ABB van Siemens overgenomen (LV) NEMA-motorendivisie.
Renate Pilz, tot eind 2017 aan het hoofd van, heeft voor de zomer de Rudolf Diesel-medaille ontvangen in de categorie ‘Succesvolle innovatie’. Sinds 1953 eert het ‘Deutsches Institut für Erfindungswesen e.V.’ met de Rudolf Diesel-medaille ondernemers en ondernemingen die blijk hebben gegeven van hun vindingrijkheid én van hun vermogen om ideeën op onderne mende wijze met succes in praktijk te brengen. Dr. Heiner Pollert en prof. dr. Alexander Wurzer, – beiden verbonden aan het ‘uitvindersinstituut’ – brachten hulde aan de ondernemersgeest van Renate Pilz. "Pilz geldt als pionier van de moderne machineveiligheid. De onderneming heeft door haar techni
sche innovaties industriële normen gesteld en daarmee industriële geschie denis geschreven. Net als Rudolf Diesel moest Renate Pilz tegen vastgeroeste opvattingen over techniek of elektrome chanica ingaan, om fundamentele innovaties zoals elektronische oplossin gen in de veilige besturingstechniek industrieel ingang te doen vinden ten voordele van de mensen". Renate Pilz nam de onderscheiding in ontvangst met de woorden: "Namens mijn echtge noot Peter Pilz en onze fantastische medewerkers neem ik deze onderschei ding met veel genoegen in ontvangst en ben ik oneindig dankbaar voor wat er is bereikt." www.pilz.nl
Rollon wil het gebruikers makkelijker maken het optimale lineaire product voor hun toepassing te vinden met myRollon. MyRollon is een interactief platform voor informatie, productkeuze, configuratie, voorselectie en vergelijking van hun lineaire oplossingen. Het doel is om ingenieurs en ontwerpers op de best mogelijke manier te ondersteunen en op de kortste weg naar het meest geschikte product te leiden.
Het platform leidt de gebruiker stap voor stap door het proces. De keuze heeft plaats op basis van parameters, als soort component/systeem, omgevingscondi ties, werkgebied en/of aandrijfsysteem. Alle belangrijke informatie, zoals beschik bare opties en maten, technische details en capaciteitsgegevens is in een oogop slag zichtbaar met de mogelijkheid verschillende producten met elkaar vergelijken. Live contact met Rollon is mogelijk via chat.
Geregistreerde gebruikers profiteren van een groot aantal functies. Hierbij horen onder andere het downloaden van de catalogus, een snelkeuze-assistent voor een toepassingsspecifieke voorselectie, de weergave van prijzen (incl. meerdere opties voor verschillende cyclustijden), de weergave van bijpassende accessoires en het downloaden van 3D-gegevens via koppelingen ,met onder andere Cadenas en Traceparts). Gedigitaliseerd projectbe heer en een opdrachttraceerfunctie zitten in de planning.
Wereldwijd is ‘motion control-markt – met onder andere servomotoren, regelaars en besturingen – in 2021 met 21,6 procent gegroeid. Dit jaar komt daar nog eens 9,1 procent bij. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Engelse onderzoeksbureau Interact Analysis, dat voorziet dat de verkopen zullen groeien van USD 14,5 miljard vorig jaar tot USD 19 miljard in 2026. Het onderzoek vermeldt ook dat ‘motion control’-leveranciers de prijzen hebben verhoogd vanwege de wereldwijde tekorten in toeleverketens – voor al in de halfgeleidermarkt – en gestegen grondstofkosten. De gemiddelde verkoopprijzen stegen in 2021 met 6 procent in de EMEA-regio, 7 procent in Noord- en Zuid-Amerika en 4,6 procent in de regio Azië-Pacific (APAC). De onderzoekers verwachten dat de prijsstijgingen ook dit jaar zullen aanhouden. De grootste markt voor motion control in 2021 was die van de metaalbewer kingmachines; de sector met de sterkste stijgende vraag in de periode tot 2026 is naar alle waarschijnlijkheid die van de mobiele robots met een voorspelde jaarlijkse groet van 52 procent (CAGR).
Azië-Pacific was veruit de snelst groeiende regionale markt in 2021, met een groei van 24,7 procent tot een waarde van USD 5,17 miljard. China was vorig jaar goed voor 36 procent van de wereldwijde inkomsten uit motion control. De voorspelling is dat de Chinese markt in 2026 goed is voor USD 5,33 miljard – meer dan de hele APAC-markt in 2021. In Japan groeide de markt het minst tot een omvang van USD 2,16 miljard. EMEA was vorig jaar goed voor 31 procent van de omzet wereldwijd. Noord- en Zuid-Amerika waren gezamenlijk goed voor een omzet behaalden van ongeveer USD 3 miljard. ‘Motion control’-leveranciers uit de APAC-regio - zoals Mitsubishi Electric, Fanuc en Yaskawa – presteerden in 2021 beter dan die in EMEA en Noord- en Zuid-Amerika. Samen zijn de top 10 leveranciers goed voor 65 procent. Voor uitgebreide markt- en toekomstinformatie heeft Interact Analysis recent de derde editie van hun Motion Controls-rapport gepubliceerd met zowel algemene motion control (GMC)
CNC-technologie als basis.
De coating verankert zich aan het metaal en verviervoudigt de levensduur van een motor. Check het bewijs in de voedselverwerkende industrie op
“Welke elektromotor ik ook koop, er voldoet geen één. Bij elke motor laat de laklaag
SKF en ABB gaan de mogelijkhe den voor een samenwerking op het gebied van de automatisering van productieprocessen onderzoe ken. In ABB's Robotics Experience Center in het Zweedse Västerås hebben SKF-ceo Rickard Gustaf son (rechts in beeld) en ABB-ceo Björn Rosengren het bijbehorende Memorandum of Understanding ondertekend. Het is niet voor het eerst dat beide bedrijven samen werken. Zo is in de ultramoderne SKF-fabriek in Göteborg een klein legertje ABB-robots geïnstalleerd. Ook hebben de twee recent nog verschillende contracten onderte kend voor specifieke projecten op het gebied van bijvoorbeeld productieautomatisering en ‘random bin-picking’ met robots. www.abb.com www.skf.com
Familiebedrijf LAPP uit Stuttgart
wordt vanaf 1 oktober 2022 geleid door de derde generatie: Matthias Lapp (39), kleinzoon van oprichtster Ursula Ida Lapp, wordt dan de ceo van Lapp Holding AG. Zijn oom Andreas Lapp (66), voorzitter van de raad van bestuur, en zijn vader Siegbert E. Lapp (70), voorzitter van de raad van commissarissen, leggen op 30 september 2022 hun operatio nele activiteiten voor de LAPP-groep neer
"Ik kijk er erg naar uit om LAPP samen met alle medewerkers de toekomst in te leiden. We hebben een sterke strategie en zijn uitste kend gepositioneerd om onze klanten antwoorden te geven op de grote vraagstukken van onze tijd, bijvoorbeeld op het gebied van digitalisering en duurzaamheid", benadrukt Matthias Lapp die in 2017
ceo werd van LA EMEA (La tijns-Amerika, Europa, het Mid den-Oosten en Afrika) - de grootste regio. Hier hoort ook de belangrijke thuismarkt Duitsland bij. Andreas Lapp draagt bij het begin van het boekjaar 2022/23 op 1 oktober 2022 zijn functie over aan zijn neef Matthias Lapp, die tegelij kertijd ceo LA EMEA blijft. Siegbert E. Lapp draagt zijn functie als voorzitter van de raad van toezicht over aan zijn voormalige plaatsver vanger, dr. Hans Schumacher (67), die al sinds 2015 deel uitmaakt van de raad. Tegelijkertijd zal Katharina Lapp (24), de dochter van Andreas Lapp, tot lid van de raad van toezicht worden benoemd. Dit betekent dat één familielid vertegenwoordigd zal blijven in de raad van bestuur en één in de raad van toezicht: lappbenelux.lappgroup.com
De ‘Award for Innovation and Entrepreneurship in Robotics & Automation’ (IERA) gaat dit jaar naar Drishti. De ‘action recognition’-technologie van het bedrijf uit Mountain View, California, gebaseerd op video-analyse, helpt werknemers aan assemblagelijnen bij het vermijden van fouten. Drishti streamt videobeelden bij elk station aan de produc tielijn en vertaalt die met behulp van AI in data. De ‘action recognition’-technologie levert vervolgens in en paar seconden feedback aan de operators, waardoor fouten worden vermeden. De informatie wordt ook achteraf gebruikt om fabrikanten te helpen bij het verbeteren van de productiviteit, kwaliteit, training en veiligheid. Wereldwijd wordt 72 procent van de productietaken door mensen uitgevoerd. Met Drishti's videoanalyse zijn fabri kanten erin geslaagd om het aantal defecten in slechts drie maanden te halveren, de output van al geoptimaliseerde lijnen met 15 procent te verbeteren en de benodigde tijd om nieuwe lijnmedewerkers op te leiden ook te halveren. "De baanbrekende technologie die is uitgevonden door Drishti brengt nieuwe verbetermogelijkheden aan het licht op assemblagelijnen en geeft tegelijkertijd de mensen op de fabrieksvloer meer mogelijkheden", zei Milton Guerry, voorzitter van de IFR, tijdens de IERA-prijsuitreiking in München, Duitsland. "Dit is een uitstekend voorbeeld van de samenwerking tussen mens en machine.” drishti.com
Aalberts N.V. neemt alle aandelen over van KML Linear Motion Technology GmbH en KML Precision Machining GmbH (KML) over. KML, opgericht in 1994, is gevestigd in het Oostenrijkse Wenen en is met 120 medewerkers goed voor een jaaromzet van ongeveer EUR 35 miljoen. KML ontwikkelt en produceert mechatronische oplossingen voor snelle lineaire en roterende bewegingen in geavanceerde toepassingen – denk aan de halfgeleiderindustrie. De systemen worden vooral gebruikt als integraal subsysteem van machines. Het programma bestaat in hoofdzaak uit op maat gemaakte oplossingen –van ontwerp tot serieproductie - precies afgestemd op de individuele behoeften van de klant. KML is partner vanaf de projectdefinitie en het ontwerp tot en met de engineering, fabricage en assemblage, inclusief training en aftersales service. Tevens hebben de Oostenrijkers gestandaardiseerde lineaire motorsystemen en componenten. KML en Aalberts gaan nauw samenwerken om groei te stimuleren. Medeoprichter Andreas Wiedrich blijft samen met zijn managementteam beide ondernemingen leiden. aalberts.com
Steeds meer mensen gaan een elektrische auto rijden om bij te dragen aan een duurzamere wereld. Aangejaagd door een aanzienlijke aanschafsubsidie groeide de verkoop van elektrische personenauto’s in de eerste helft van 2022 met bijna 83 procent, vergeleken met dezelfde periode in 2021. Door innovatie van de motoren en accu’s en gewichtsbesparingen zijn de prestaties van elektrische auto’s de komende jaren nog aanzienlijk te verbeteren. Studententeams van de Technische Universiteit Delft werken elk jaar aan het ontwikkelen en verbeteren van de motoren en aandrijving voor onze toekomstige mobiliteit.
Peter Gloudemans, Co-Workx
Het Brunel Solar Team heeft dit jaar bijvoorbeeld een compleet nieuwe elektrische motor ontwikkeld voor de Nuna 11s zonneauto. Daarmee willen ze de Sasol Solar Challenge gaan winnen, die van 9 tot 16 september is verreden in Zuid-Afrika. Omdat deze editie van AB al voor die tijd op de drukpers diende te liggen, is op dit moment van schrijven nog onbekend of de
Nuna 11s als uiteindelijke winnaar uit de bus is gekomen.
‘Direct drive double air gap’ motor “Wij hebben voor de terrein- en weersomstandigheden in Zuid-Afrika de meest krachtige allround motoren nodig, vertelt Laurens de Boer, Mechanical&Structural-engineer van het team. “Daarop lag dit jaar
voor ons een belangrijke focus tijdens de ontwerp- en engineeringfase. Om alle elektrische en mechanische onderdelen zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen hebben wij met behulp van CATIA op het 3DEXPERIENCE-platform van Dassault Systèmes onze nieuwe motor ontwikkeld. Deze zogeheten direct drive double air gap-motor levert mede dankzij een nieuwe spoelconfiguratie aanzienlijk meer vermogen per kilogram in vergelijking met onze vorige motor. Verder is ook nog onze accu de helft lichter van gewicht dan de vorige versie en de efficiency van onze zonnepanelen geoptimaliseerd.”
Multidisciplinair en iteratief
“Zelf heb ik het motorontwerp parametrisch opgezet met de design, assembly en surface workbenches van CATIA, om zo flexibel mogelijk te kunnen anticiperen op vrijwel dagelijkse veranderingen van het elektrische ontwerp”, vervolgt de Boer. “Dat parametrische ontwerp en het feit dat wij multidisciplinair iteratief konden samenwerken aan hetzelfde ontwerpmodel op het 3DEXPERIENCE-platform heeft ons enorm veel tijd bespaard. Als student luchtvaart-
en ruimtevaarttechniek heb ik al eerder met CATIA ontworpen, maar nu pas echt de voordelen van multidisciplinair in realtime samenwerken ervaren zoals dat ook in het bedrijfsleven gebeurt. Verder heb ik geholpen om de nieuwe motoren en remmen te integreren in de wielen, wat door minimale toleranties ook een ontwerp- en engineeringuitdaging was.” De nieuwe motor en aansturing die het Brunel Solar Team heeft ontwikkeld voor de Nuna 11s zijn innovaties die ook interessant kunnen zijn voor de volgende generatie elektrische personenauto’s.
Onder in plaats van boven de rails Ook het Delft Hyperloop-studententeam werkt hard aan het innoveren van onze toekomstige mobiliteit. Met een transportoplossing vergelijkbaar met de buizenpost, waarmee op termijn mensen en goederen met ruim 1.000 kilometer per uur te vervoeren moeten zijn. In 2017 heeft het Delftse team daarvoor al de Hyperloop Pod Competition van Elon Musk gewonnen
op het gebied van ontwerp en performance. Omdat Musk te druk is met andere activiteiten, heeft de TU Delft in juli de European Hyperloop Week georganiseerd in Delft en Hilversum.
“Wij hebben dit keer de radicale keuze gemaakt om onze pod met behulp van elektromagneten onder een rails te laten
passeren zijn. Verder hebben wij de levitatie verbeterd en een linear synchronous motor (LSM) drive system ontwikkeld om zowel de wedstrijd met andere teams te kunnen winnen als een beter te implementeren oplossing te creëren.”
Daar zijn ze zeker in geslaagd, want op 24 juli kreeg het team op de Grote Markt in Delft de Complete Pod Design Award uitgereikt voor het beste totaalsysteem.
“Het is een geweldige prestatie en beloning voor al het harde werk van afgelopen jaar. Op deze prijs hebben we onze ogen gericht, omdat dit toch echt het totaalplaatje van de hyperloop omvat”, zegt Thijs Bolscher, projectmanager van Delft Hyperloop.
“Wij hebben de Helios I vanaf het eerste conceptidee ontworpen met CATIA op het 3DEXPERIENCE- platform”, aldus Watson.
zweven, in plaats van toe nu toe zwevend boven de rails”, vertelt mechanical engineer Eliot Watson. “Onder andere omdat daarmee eenvoudiger wissels te
“De wijze waarop je daarmee interactief multidisciplinair kunt samenwerken stelt ons team in staat om in een korte tijd innovaties te ontwerpen, te engineeren en
“ D eze direct drive double air gap motor levert mede dankzij een nieuwe spoelconfiguratie aanzienlijk meer vermogen per kilogram”Heeft de Nuna 11s de Sasol Solar Challenge 2022 gewonnen?
Elektrische aandrijftechniek
Dassault Systèmes helpt al ruim 40 jaar bedrijven en onderwijsorganisaties sneller te innoveren, in 11 markten. “Onze klanten integreren de echte wereld in een virtual twin experience om datagestuurde besluitvorming mogelijk te maken en duurzame innovatie te versnellen”, vertelde executive vice president EMEA Olivier Ribet, tijdens een interview op de Hannover Messe. “Het 3DEXPERIENCE platform wordt wereldwijd veel gebruikt in de auto- en vliegtuigindustrie, door grote bedrijven als Airbus, Boeing, BMW, Groupe PSA en Renault. Maar ook door innovatieve startups die de markt uitdagen met nieuwe aandrijftechnieken zoals de waterstofauto van het Franse Hopium en de zonneauto van het Nederlandse Lightyear. Lightyear is een voorbeeld van een spin-off van de Technische Universiteit Eindhoven. Nederland en België zijn voor ons belangrijke groeimarkten vanwege de vele innovatieve bedrijven en de concentratie van universiteiten en hogescholen met getalenteerde ingenieurs.“
te produceren. Vanuit CATIA kunnen wij namelijk gemakkelijk en snel onderdelen exporteren naar onze 3D-printer. Verder vereenvoudigen de visualisatiefuncties op het 3DEXPERIENCE-platform de communi catie tussen alle teamleden en andere projectbetrokkenen. Met onze nieuwe linear synchronous motor halen wij een acceleratie van maar liefst 1g. Verder is het koelingsysteem in de nieuwe motor geïntegreerd en hebben wij het regenera tieve remsysteem verbeterd”. Behalve de verbeterde pod heeft het Delftse studenten team ook twee uitgebreide rapporten geschreven voor de volgende stap richting een echte Hyperloop-implementatie als alternatief voor een auto-, trein- en vliegreis binnen Europa.
Een ander Delfts studententeam heeft het afgelopen jaar gewerkt aan het verbeteren van een exoskelet om mensen met een dwarslaesie in staat te stellen zelfstandig te
lopen. Het nieuwe ontwerp is eind augustus gepresenteerd én gedemonstreerd door Koen van Zeeland. Lieke Roelofs, teammanager van Project MARCH VII vertelt: “Omdat de Cybathlonwedstrijd waaraan wij tot nu toe deelnamen dit jaar niet doorging hebben wij de focus verlegd naar het optimaliseren van ons exoskelet voor dagelijks gebruik. Dan wil je er ook mee naar buiten en krijg je te maken met meer verschillende ondergronden en onbekende obstakels en hellingen dan bij een geconditioneerde Cybathlon in een sportzaal. Buiten wordt elke stap anders. Wij hebben daarop ingespeeld met een verbeterd enkelontwerp, de compactste elektromotoren en algoritmen die elke stap aansturen via opnames van dieptecamera’s. Als basis voor de stapsgewijze exoskeletbesturing hebben wij dronemotoren gebruikt, omdat het de meest compact leverbare zijn. Verder hebben wij het zelfstandig kunnen aantrekken van het exoskelet eenvoudiger gemaakt met vast te klikken schoenen.”
“Wij hebben de Helios I vanaf het eerste conceptidee ontworpen met CATIA op het 3DEXPERIENCE- platform”Delft Hyperloop heeft dit jaar de felbegeerde ‘Complete Pod Design Award’ in de wacht gesleept, mede dankzij een nieuw ontwikkelde lineaire aandrijving.
Even wennen Roy Mastboom heeft als engineer meegewerkt aan alle verbeteringen van het MARCH-exoskelet: “Het uitgangspunt was de hardware en software optimaal op de gebruiker af te stemmen en de besturing te vereenvoudigen. Iemand die een trap wil aflopen heeft bijvoorbeeld maar amper twee centimeter ruimte achter de voet, waardoor alle onderdelen voor de enkel en voet zo compact mogelijk moeten worden ontworpen. Dat doen wij met behulp van CATIA op het 3DEXPERIENCE-platform. Zelf heb ik tijdens mijn opleiding met SOLIDWORKS van Dassault Systèmes leren werken, dus was het even wennen aan de uitgebreide functionaliteit en workbenches van CATIA. Gelukkig konden wij onze vragen bijna 24/7 aan een expert van Dassault Systèmes stellen, die ze snel beantwoordde. Ons ultieme teamdoel is een zelfstandig aan te trekken en zelf balancerend exoskelet voor buitengebruik door mensen met een dwarslaesie te ontwikke-
len, maar dat duurt nog wel enkele jaren.”
meer over de onlangs gehouden
van het nieuwe exoskelet van
MARCH op de volgende pagina's.
De visie van studententeam Project MARCH is om met technologie de kwaliteit van leven van mensen met een dwarslaesie te verbeteren. Met een exoskelet – een gemotoriseerd robotisch pak – wordt het mogelijk dat iemand met een dwarslaesie weer op kan staan en lopen. Vrijdag 19 augustus is het nieuwe prototype van het MARCH VII-exoskelet gepresenteerd.
Tijdens het Project MARCH-evenement in de Maassilo in Rotterdam liet het studententeam in een live demonstratie de verschillende vernieuwingen aan het exoskelet zien. Koen van Zeeland, de bestuurder van het exoskelet, heeft een pad afgelegd met meerdere obstakels waarmee het team erin is geslaagd om volledig dynamisch te lopen. Bovendien heeft Project MARCH voor het eerst het exoskelet laten lopen door middel van breinaansturing.
Dynamisch lopen Scheefliggende stenen, opstapjes en onverwachte obstakels: het overwinnen hiervan is met de MARCH VII een stuk eenvoudiger geworden. Dankzij twee dieptecamera’s wordt de omgeving gescand en is het mogelijk om voor iedere stap de ideale voetpositie te bepalen. De dieptecamera’s zijn de ogen van het exoskelet. Net als bij het biologische proces extraheert de camera 3D-informatie uit digitale beelden door informatie over een scène vanuit twee gezichtspunten te vergelijken. De software vertaalt deze informatie in gebieden waar het exoskelet kan lopen en berekent hoe de stappen moeten worden aangepast. MARCH VII ontwierp een computervisie-algoritme dat in elke omgeving veilige posities kan bepalen om naartoe te stappen. Het algoritme zoekt naar gebieden die redelijk vlak zijn en groot genoeg zijn om een hele voet te
plaatsen. Als vanuit deze positie geen stap gevonden kan worden, kijkt het algoritme om dat punt heen om alternatieven te vinden. Dit ene algoritme wordt gebruikt voor alle terreinen. Er is ook een nieuw, flexibel algoritme ontworpen. Dit algoritme berekent de exacte bewegingen die nodig zijn om de gewenste voetposities te bereiken
De looppatronen die met dit algoritme worden gegenereerd, zijn dynamische gangen. Eerder was het bijvoorbeeld nodig om voor ieder opstapje te stoppen en een
zich nog boven de voet bevindt. Het optillen van deze voet creëert nog meer instabiliteit. Om te weten op welke voet het gewicht van de piloot rust, zijn drukzolen nodig. Deze zolen meten de druk op verschillende plaatsen in de voet, waardoor een nauwkeuriger schatting van het evenwicht van de piloot mogelijk is.
looppatroon te kiezen voordat doorgelopen kon worden. Dit jaar zijn de voorgeprogrammeerde looppatronen door deze dynamische manier van lopen verleden tijd geworden.
Door de uitdaging van oneffen terrein is evenwicht nog belangrijker dan in voorgaande jaren. Het exoskelet mag geen stap zetten als het gewicht van de piloot
De gewrichten van het exoskelet zijn van groot belang. Het MARCH VII-exoskelet heeft een gemotoriseerde heup, knieën en enkels. De translatiegewrichten zijn dit jaar het sterkst verbeterd. De kracht van de translatiegewrichten is vergroot door de centrale actuator te verbeteren met een aangepast motorontwerp dat binnen de ontwerpruimte past. De hefboomarmen en spillen in elk gewricht zijn vervangen om een groter bewegingsbereik mogelijk te maken. Dit resulteert in gewrichten die meer dan drie 3 keer sterker zijn en een minstens 15 procent groter bewegingsbereik hebben.
Tijdens het lopen ontstaat een beweging die bekend staat als ‘afzetten’. Wanneer je loopt, bestaat een deel van je stap uit het afzetten van je achterste been met je tenen. Deze afzet helpt bij het creëren van de voorwaartse beweging die nodig is voor een natuurlijk looptempo. Het verplaatsen van
“Bijzonder om te zien hoe dit team zich ontpopt heeft tot echte experts in de afgelopen twaalf maanden”
het volledige gewicht van mens en machine vereist een kracht die de gewrichten momenteel niet kunnen leveren. Dit wordt ondervangen door een veer toe te voegen. De veer laat nog steeds de volledige bewegingsvrijheid van de gewrichten toe, terwijl hij in de enkel de extra kracht levert die nodig is voor de afzet.
Naar buiten
MARCH VII wil op elk moment naar buiten kunnen, maar elektronica is niet blij met bepaalde weersomstandigheden. Voor een spatwaterdicht ontwerp zijn slimme oplossingen bedacht. Door de scheidingslijnen van de afdekkingen te laten overlappen, afdichtingen aan te brengen en open ruimtes bij de verbindingen te beperken, kan water niet naar binnen sijpelen. Als er toch water binnensijpelt, zijn er goten in
de afdekkingen aangebracht die het water weer naar buiten leiden.
Ook in de elektronica zelf is het nodige verbeterd, bijvoorbeeld voor een stabielere stroomtoevoer en betere communicatie. Nauwkeurige temperatuursensoren zijn toegevoegd aan de verbindingen en andere belangrijke plaatsen om gevaarlijke situaties en onherstelbare schade te voorkomen. Kabels worden opgeborgen achter een scharnierend deurtje, waarop de elektronica wordt bevestigd. Dit ontwerp vermindert het risico van beschadiging door het verkeerd klemmen van kabels of het aanraken van onderdelen. Het voordeel is ook dat elektromagnetische interferentie wordt verminderd.
Dit jaar is een gigantische stap gezet in de
exoskelettechnologie op het vlak van breingestuurd lopen. Het zevende team van Project MARCH heeft na veel onderzoek op dit gebied laten zien dat aansturen van het exoskelet mogelijk is met elektro-encefalografie (EEG). Op het moment dat bestuurder Koen, denkt aan lopen, worden deze signalen door middel van EEG waargenomen en gestuurd naar het exoskelet. Hierdoor wordt het exoskelet aangestuurd en begint Koen met lopen. Ditzelfde geldt voor het stoppen met lopen.
Ook het ‘input device’ op de kruk heeft vernieuwing ondergaan. Het input device zorgt ervoor dat de piloot met het exoskelet kan communiceren. Dit jaar bestaat deze uit een smartphone met een zelfontwikkelde applicatie. De draadloze communicatie tussen de smartphone en het exoskelet komt tot stand via een lokaal wifi-netwerk.
De applicatie is gebruiksvriendelijk en intuïtief, zodat de piloot hier snel en makkelijk mee kan werken.
De gebruiksvriendelijkheid voor de piloot stond dit jaar centraal binnen de ontwikkeling van het nieuwste exoskelet. Zo kan Koen nu met zijn eigen schoenen in het exoskelet stappen. Het studententeam heeft dit mogelijk gemaakt door een klikmechanisme te ontwikkelen waarmee Koen zijn schoenen vast kan maken aan de voetplaat van het exoskelet. Op deze manier is het eenvoudiger om in en uit het exoskelet te gaan.
De armaturen zijn de onderdelen die de piloot met het exoskelet verbinden. Deze gaan rond de benen en de buik van de piloot, dragen zijn gewicht en zijn precies gevormd naar het lichaam van de piloot.
Deze bevestigingen moeten worden vastgezet terwijl de piloot zit. MARCH VII wil dat de piloot alle bevestigingen zelf kan
sluiten. Om de bevestigingen aan de onderbenen en voeten te kunnen bereiken, moet hij voorover kunnen leunen. Door de rompbevestiging zowel lager te maken als minder voor de buik te plaatsen, heeft de piloot meer bewegingsvrijheid om de beenbevestigingen te verstellen.
Teammanager Lieke Roelofs blikt terug op afgelopen jaar: “Het is enorm bijzonder om te zien hoe dit team zich ontpopt heeft tot echte experts in de afgelopen twaalf maanden. Niet alleen hebben we een innovatief exoskelet neergezet waarmee we dichter bij de implementatie in het dagelijks leven zijn gekomen, maar door het intensieve samenwerken hebben we ook veel over onszelf geleerd. Hierdoor is iedereen individueel enorm gegroeid en zijn er sterke onderlinge banden gecreëerd. Een uniek avontuur om trots op te zijn!” •
www.projectmarch.nl
Koen kan zelf ‘instappen’ met zijn eigen schoenen en ook zittend zelf het nodige verstellen aan het exoskelet zonder hulp van anderen.
“Door het intensieve samenwerken hebben we ook veel over onszelf geleerd”Denkt Koen van Zeeland aan lopen, dan wordt dit via EEG waargenomen. De signalen worden naar het exoskelet gestuurd en hij met lopen.
ERIKS Nederland biedt vanuit Roermond een breed pakket aan producten en diensten binnen hoofdzakelijk de hydraulische aandrijftechniek. Omdat puur hydraulische aandrijvingen steeds meer terrein moeten prijsgeven aan de elektrische variant, breidde ERIKS haar assortiment uit met elektromechanische cilinders van RACO-ELEKTRO MASCHINEN GMBH .
ERIKS is een gespecialiseerde industriële dienstverlener met vestigingen op verschillende locaties in Nederland. Iedere locatie heeft zo zijn eigen specialisme wat betekent dat de verschillende units elkaar kunnen aanvullen op verschillende vlakken. Een groot goed. ‘Aandrijftechniek’ is ondergebracht in Roermond, Schoonhoven, Capelle a/d IJssel en Groningen. De twee locaties in Roermond en Schoonhoven richten zich gezamenlijk met een breed productenpakket op Hydrauliek, motion control en industriële automatisering. Lineaire krachtenoverbrenging, mechanische en hydraulische aandrijftechniek spelen de hoofdrol waar het gaat om het leveren van producten maar óók onderhoud, opleiding en engineering. Daarbij is er ruime ervaring in conditie monitoring en voorspellend onderhoud.
De aandrijftechnische tak van de grote organisatie is kien op ontwikkelingen in de markt en grijpt kansen om hierop in te spelen. Een van de trends binnen de hydraulische aandrijftechniek, die zich al langer geleden inzette, is bijvoorbeeld de behoefte van de markt om steeds meer hydraulische aandrijvingen te vervangen door elektrische. Op zich geen vreemde keus. Elektrische aandrijftechniek is eenvoudiger te ontwerpen, te installeren, vraagt minder ruimte, is eenvoudiger aan te sturen en biedt de mogelijkheid eenvoudig data aan het systeem te onttrekken. Daarbij ontbreken
de grote hydraulische powerunits die vaak ook een hoger geluidsniveau hebben én elimineert de gebruiker de kans op lekkage en hiermee vervuiling van de omgeving.
Bas Vossen is Application Engineer Hydrauliek en weet: ‘Daarbij worden de elektromotoren ook steeds beter. Meer vermogen binnen dezelfde afmetingen, langere levensduur, energiezuiniger. De markt heeft dus nogal een keuze wat dat betreft. Wij willen hier graag een brede rol in spelen door beide takken van sport te kunnen aanbieden. Enerzijds de puur hydraulische aandrijvingen die alsnog de enige oplossing zijn voor toepassing die hoge eisen stellen aan krachtdichtheid en dynamische regeling. Anderzijds willen we aanhaken bij de energietransitie en elektrische oplossingen. Omdat kwaliteit bij ons bijzonder hoog in het vaandel staat, zijn we niet over een nacht ijs gegaan om de juiste leverancier te selecteren. Na uitgebreid marktonderzoek kwamen we uit bij het Duitse RACO Elektromaschinen.’
RACO is een familiebedrijf dat zich de afgelopen bijna zeventig jaar ontwikkelde tot toonaangevend fabrikant van elektromechanische systemen voor lineaire verstelling. Inmiddels wordt het bedrijf geleid door de derde generatie die zich (onveranderd) met veel passie richt op de engineering en fabricage van
kogelomloopspillen en elektrische actuatoren die onderverdeeld zijn in ‘heavy duty’ en ‘compact’ uitvoeringen. Daarbij heeft het bedrijf zich altijd laten leiden door de wensen en behoeften van de markt hetgeen inmiddels heeft geleid tot een flink aantal innovaties maar ook kennis en ervaring bij de medewerkers.
Bas Vossen: ‘We hebben specifiek voor RACO gekozen omdat niet alleen de producten van bewezen hoge kwaliteit zijn, maar ook door de prettige benadering van de markt en de flexibiliteit. Hun focus ligt bijvoorbeeld sterk op het ontwikkelen van klantspecifieke oplossingen; maatwerk is feitelijk hun core business. Dat past uitstekend in de grote, vaak complexe projecten die wij als ERIKS veel uitvoeren. Inmiddels zijn we officieel importeur voor Nederland. Dat betekent dat ieder Nederlands bestek waarin RACO is opgenomen, automatisch bij ons terecht komt.’
De hoge kwaliteit en flexibele instelling van de ‘nieuwe’ partner is goed te verklaren. Ten eerste is het een Duits bedrijf dat Duitse
kwaliteit levert. Daarbij heeft RACO zijn eigen productie- en assemblageafdeling wat betekent dat ieder klantspecifiek product op korte termijn ter plekke kan worden gemaakt. Daarbij wordt ieder afzonderlijk product voorzien van een uniek serienummer waarmee voor elke component eenvoudig de herkomst is te achterhalen. Bas Vossen: ‘Maar de registratie gaat nog verder wat uiteindelijk behoorlijk wat voordelen oplevert. Zo is te achterhalen wie het product heeft gekocht, wat de specificaties zijn, of er in de tijd nog revisies zijn uitgevoerd enzovoorts. En last but nog least is hun afdeling engineering echt geweldig. Hier zijn ze niet alleen technisch zeer begaafd maar tevens communicatief vaardig. Dit betekent dat ik bij ieder project wel weer wat nieuws leer maar ook dat zij uitstekend kunnen overleggen met onze klanten om zo tot het allerbeste eindresultaat te komen. De samenwerking geeft echt energie.’
Naast de elektromechanische cilinders zelf heeft RACO ook de aansturing, regeling en bewaking van hun actuatoren volledig in eigen hand. Van oudsher worden de actuatoren aangestuurd met hun eigen besturing RACOMatic©. Deze aanvulling breidt de functies van de actuatoren uit tot gebruiksklare, geïntegreerde aandrijvingen waarvan de mechanische componenten, software en sensoren perfect op de systeemarchitectuur en het betreffende pakket van eisen zijn afgestemd. Daarbij is een op maat gemaakte oplossing voor elk bewegingsprofiel beschikbaar in een breed scala aan prestatieklassen en ontwerpen. Bas Vossen: ‘Tevens kan deze besturing communiceren met verschillende bussystemen waaronder Profinet, Profibus en CANopen. Alleen met dit soort besturingen
RACO elektrische cilinders worden steeds vaker toegepast bij bruggen.
bereik je een volledige reproduceerbare motion control in de automatisering waardoor de eindgebruiker kan profiteren van een maximale procesbetrouwbaarheid en een consistente productkwaliteit.’
Tevens ontwikkelde RACO haar eigen PLC waarmee tot vier actuatoren synchroon zijn aan te sturen en die is uitgerust met een MMI met grafische interface. De communicatie verloopt via een CANopen systeembus waarbij de digitale en analoge in- en uitgangen alle mogelijkheid bieden om de PLC in het systeem te integreren.
Bas Vossen: ‘Tot slot zijn we erg blij met het beschikbare pakket sensoren waarmee diverse grootheden zijn te meten. Enerzijds in het kader van monitoring en conditiebewaking, anderzijds in het kader van veiligheid en automatisering. Standaard zijn bijvoorbeeld de lastbeveiliging,
standmelder en de eindstop. Dit in combinatie met gebruikersvriendelijke software maakt het wat ons betreft écht compleet. Een goede robuuste elektrische actuator die maximaal is te integreren in vrijwel ieder systeem en bovendien eenvoudig in bedrijf is te stellen en aan te sturen. Dus denkt u aan vervanging van uw cilinder, dan kunnen de RACO elektrische cilinders een duurzame oplossing zijn.’
www.eriks.nl/RACO
Als voorzitter van medeorganisator FEDA, is Arjan Coppens al geruime tijd bezig met het tot stand brengen van de ‘World of Motion & Drives’ als onderdeel van de WoTS. Ondanks het feit dat niet alle grote algemene beurzen het de laatste tijd goed doen, heeft Coppens er vertrouwen in. “Maar dan moeten de ménsen het wel maken”, geeft hij aan. “Standhouders én bezoekers kunnen er een feestje van maken en deze week optimaal inzetten voor het opdoen van inspiratie, het vinden van nieuwe werknemers en – laten we dat alsjeblieft niet vergeten – persoonlijk contact leggen.” Marjolein de Wit-Blok
Het beurslandschap verandert. Daarvan is iedereen zich al een tijdje bewust. Daar waar een beurs voorheen fungeerde als veredeld marktplein waar gewoon zaken werden gedaan, is een beurs in de huidige tijd verworden tot een plaats waar relaties worden gevormd én verstevigd. En omdat relaties vormen en behouden mensenwerk is, gelooft Coppens in het échte contact tijdens een fysieke beurs. Bekrachtigd door een handdruk of eventueel een boks en ondersteund met de enige echte beurskoffie gebracht door vriendelijk lachende dames of heren.
“Je ontkomt er niet aan om corona te noemen als belangrijkste reden dat mensen elkaar zakelijk soms al jaren niet in het echt hebben gezien”, geeft Coppens aan. “Digitale en online communicatie zijn ervoor in de plaats gekomen en zijn in bepaalde gevallen ook zeker een prima alternatief. Maar het échte contact leggen gebeurt live. Dat mensen daar behoefte aan hebben, blijkt onder meer uit drukbezochte seminars en klantdagen die ik de afgelopen maanden heb meegemaakt. De
WoTS kan eenzelfde rol vervullen en moet op dezelfde manier kunnen bruisen. Dat lukt echter alléén wanneer standhouders zich pro-actief opstellen.
”Dus niet alleen een stand neerzetten en hopen dat de digitale beurscatalogus vanzelf bij je klanten openvalt op toevallig
altijd alles op één plek laten zien. Geef wat dat betreft aan wat je wel en mogelijk niet presenteert.”
jouw bedrijf. Nee – actief mensen uitnodigen, de beursorganisatie heeft daar alle mogelijkheden voor. Afspraken maken. Communiceren dat je op de WoTS staat, op welke plek en wat je gaat laten zien. Dit laatste is niet onbelangrijk omdat we gemerkt hebben dat er een probleem is met de gelijktijdigheid van beurzen. Internationaal opererende bedrijven moeten hun beursmodellen soms verdelen over verschillende locaties en kunnen dan niet
“Ik spreek uit eigen ervaring dat afspraken maken echt werkt", vervolgt Coppens. “Je (potentiële) klant zal verguld zijn dat hij wordt uitgenodigd en zich gezien voelen en gewaardeerd. Bij bestaande klanten kun je zowel aangeven dat het leuk is om elkaar weer te ontmoeten, maar ook dat je graag wilt laten zien wat je als bedrijf in coronatijd allemaal hebt gedaan en bereikt. Contact houden is in de afgelopen jaren immers niet heel eenvoudig geweest en goed uitleggen waar de ontwikkelingen in jouw bedrijf liggen kan mogelijk de klant triggeren om hiermee aan de slag te gaan. De afspraken hoeven overigens niet alleen gericht te zijn op klanten. Ik ben ervan overtuigd dat je een beurs ook kunt inzetten om nieuwe medewerkers te vinden. Nodig dus studenten uit, bijvoorbeeld de studerende kinderen van je medewerkers, maar laat ook stagiaires onderdeel van je beursteam zijn en laat zien hoe leuk techniek is!
“Zoek die keten op en dan niet alleen de bedrijven die direct voor en na jouw bedrijf zijn gepositioneerd, maar kijk ook verder”
productie verhogen, de uitval verkleinen, de kwaliteit verbeteren of wil je de data vooral gebruiken voor condition based of voorspellend onderhoud? Een ander punt is de overdraagbaarheid van data. Data verzamelen op één punt is een stap. Maar in welk format verstuur je ze naar een volgende afdeling, een toeleverancier of juist een klant? Het zou immers handig zijn wanneer de volgende schakel de data 1:1 kan inlezen en direct kan gebruiken en het niet nodig is om zaken over te typen of informatie plat te slaan. Tot slot hangt digitalisering ook direct samen met cybersecurity: hoe waarborg je deze? Allemaal vraagstukken waarop de antwoorden op de WoTS zijn te vinden.”
”Daar heb je overigens ook geen stand van tientallen vierkante meters voor nodig. Laat de stand in elk geval kwaliteit en je identiteit uitstralen: een weergave van wie en wat je bent. Train bovendien je standbemanning om een goede gastheer of -vrouw te zijn. Soms lijkt het wel alsof we opnieuw moeten leren om contact te leggen en bezoekers aan te spreken. Zorg ervoor dat er altijd iemand op de stand aanwezig is, wijs een standmanager aan die dit soort zaken in de gaten houdt en drukte in goede banen kan leiden.”
Zelf een rondje maken Naast contact met klanten meent Coppens dat de WoTS ook uitstekend geschikt is om je eigen inspiratie op te doen. “Ik denk dat het goed is als medewerkers van standhouders expliciet de tijd krijgen om zelf op pad te gaan en contact te leggen met andere bedrijven. Samenwerking is immers wel het thema van de huidige tijd. De technologieën worden immers alleen maar complexer en de time to market steeds korter. Je kunt het niet meer alleen. Ik zou zeggen: zoek die keten op en dan niet alleen de bedrijven die direct voor en na jouw bedrijf zijn gepositioneerd, maar kijk ook verder. Wat zijn de wensen en behoeften van toeleveranciers, wat van de eindgebruiker?
“Wat dat betreft is het ook niet verkeerd om tijdens deze week ook een aantal andere beursvloeren te bezoeken dan alleen die van Automation en Motion &
Drives. Zo is de opstelling op dit moment zodanig dat je door hal 10 ‘moet’ lopen om bij Motion & Drives te komen. Dit is de wereld van de procestechniek waar ook genoeg gebeurt op het vlak van het aandrijven van bijvoorbeeld pompen en mengers. Hoe meer we het samen begrijpen, hoe beter een ieder zijn klanten kan bedienen.”
Beursorganisatoren FEDA en FHI zien het eveneens als taak om deze samenwerkingen te faciliteren. Onder meer door het organiseren van lezingen die overkoepelend zijn; bijvoorbeeld over innovaties in de aandrijftechniek. FEDA organiseert als vanouds de FEDA lounge waar leden hun stand kunnen opbouwen en zowel met elkaar als de bezoekers in gesprek kunnen gaan.
De trends die Coppens verwacht tegen te komen zijn onder meer digitalisering, servitization en energie-efficiëntie.
“Digitalisering heeft alles te maken met ‘smart’. De term die al een tijdje de ronde doet en veel belooft maar uiteindelijk alleen de beoogde voordelen kan opleveren als bedrijven in staat zijn op de juiste manier te digitaliseren. Vooral aan de praktische kant schort er hier bij veel bedrijven nog het nodige aan; dit betekent dat adviseurs en leveranciers van sensoren en bijbehorende software op dit vlak aan de bak kunnen. Wat kun en moet je digitaliseren en wat is je doelstelling? Wil je je
Het uitbrengen van advies en meedenken met klanten past volgens Coppens tevens naadloos in de tweede genoemde trend: ‘servitization’. Hierbij leveren bedrijven niet alleen producten, maar tevens bijbehorende diensten. “Dat kan een stukje advies zijn maar bijvoorbeeld ook onderhoud en monitoring op afstand. Ook kan het een bepaald gebruiksmodel zijn waarbij bedrijven niet zozeer het product afnemen maar betalen voor de prestaties ervan. Bijvoorbeeld een aantal kuub perslucht, een aantal draaiuren van een pomp et cetera.”
En uiteraard zal efficiënt aandrijven nog lang de aandacht hebben. Coppens: “We besteden hier als FEDA ook al de nodige tijd aandacht aan, maar met de gestegen energieprijzen is het een item als nooit tevoren. Bovendien is het niet alleen energiebesparing en -efficiëntie die de boventoon voeren, maar duurzaamheid in het algemeen. Dit betekent ook aandacht voor het verlengen van de levensduur van assets om het onnodig gebruik van schaarse grondstoffen te voorkomen. Bijvoorbeeld door het optimaal inrichten van je onderhoud maar ook door het zuinig afstellen van je installaties. Daarbij kun je zo ver gaan als je wilt en bijvoorbeeld ook rekening houden met de transportkilometers die nodig zijn om bepaalde onderdelen op een specifieke plaats te krijgen.”
Ondanks alle technische aspecten en industriële ontwikkelingen die Coppens noemt, is zijn verhaal doorspekt van de wil
om méér van de beurs te maken. “Zorg er nu gewoon voor dat je bezoeker met een goed gevoel van jouw stand of de beurs komt. Dat hij tevreden in de trein of auto
zit en denkt: morgen ga ik nóg een keer om met nóg meer mensen te praten en nog meer dingen te zien. Beurzen veranderen. Technieken ook. Maar mensen niet. Die
“Zorg er nu gewoon voor dat je bezoeker met een goed gevoel van jouw stand of de beurs komt”
zullen altijd gevoelig blijven voor persoonlijk contact, vriendelijkheid, aandacht en natuurlijk ook een goede technische oplossing. Maak gebruik van deze wetenschap en dan zie ik iedereen graag in Utrecht!”
feda.nl fhi.nl/wots
Op 27 september wordt op de WoTS het seminar ‘Innovaties in de aandrijftechniek’ georganiseerd. Tot nu toe hebben vijf bedrijven zich als spreker aangemeld om meer te vertellen over hún bijdrage aan de ontwikkelingen binnen de aandrijftechniek. De beursorganisatie geeft aan zich hiermee te willen richten op de ‘next level’ verbeteringen in onder meer gebruikersgemak, energie en flexibiliteit. Marjolein de Wit-Blok
Innovaties en ontwikkelingen vormen de ‘echte’ kern van een technische vakbeurs. Waar gebeurt het? ‘What’s in it for me’? Om het de bezoeker een beetje makkelijker te maken, zal een aantal innovaties in één seminar worden behandeld.
Open en functioneel besturingsplatform
Bosch Rexroth pakt dit aan met een lezing over de toepassing van het nieuwe platform ctrlX AUTOMATION bij het jonge bedrijf Robot ART. Dit besturingsplatform is hardware-onafhankelijk en opgebouwd uit verschillende componenten waaronder servo-drives, motoren en HMI’s. Het hart van het systeem is de ctrlX CORE: een realtime Linux-controller waarop apps zijn te installeren die uiteenlopende functionaliteiten aan het platform kunnen toekennen. Deze apps zijn enerzijds beschikbaar in de openbare App stores, maar tevens is het mogelijk om specifieke ‘eigen’ apps te ontwikkelen met behulp van de software development kit. En dat in iedere gewenste taal. Met het bijbehorende softwarepakket ctrlX WORKS zijn software en apps te testen met een virtuele controller. Dit maakt het mogelijk om de software al grotendeels te ontwikkelen nog voordat de hardware aanwezig is
Werner Knapen, productspecialist bij Bosch Rexroth: “Met dit platform zijn we voorbereid op de toekomst
en beter in staat om voor onze eigen klanten te engineeren to order. Maar ook om optimalisaties door te voeren. Productondersteunende software is bijvoorbeeld ook te gebruiken om met toerentalgeregelde aandrijvingen efficiëntere systemen te ontwerpen waarmee de eindgebruiker energie en geld kan besparen. Tijdens de lezing gaan we in op de toepassing van het dit open platform bij Robot ART. Dit bedrijf is distributeur van Hyundai Robotics, Neura Robotics en Wepall Smart palletising software binnen de Benelux-markt. Daarnaast bedenken en bouwen ze een aantal slimme en intuïtief te bedienen entry-level oplossingen op het gebied van robotautomatisering.”
Walter Nieboer is application engineer Robotics bij Robot ART en vult aan: “Voor ons palletiseersysteem hebben we een heel eigen interface ontwikkeld die we graag wilden blijven gebruiken. Dus zochten we naar een besturingsplatform met Rest API. Dit hebben we gevonden in ctrlX AUTOMATION. Hiermee kunnen we onder meer eenvoudig Ethercat instellen waardoor we direct met de robots kunnen communiceren. Een ander – belangrijk – voordeel voor ons is het feit dat wij werken met jonge, ambitieuze medewerkers die graag gebruik maken van de mogelijkheden van een eigentijdse PLC. En daar praten we nu over. Met de eerder genoemde apps
13:00 - 13:30 Ontvangst met koffie/thee 13:30 - 13:55 Een nieuwe kijk op verduurzaming van elektromotoren Jan Bakker, Kolmer Elektromotoren 13:55 - 14:20 Waarom voor een elektrische actuator kiezen?
Henk Lafeber, Linak 14:20 - 14:45 Hybride Power systemen Eric Peeters, Bakker & Co 14:45 - 15:00 Pauze
15:00 - 15:25 Efficiënt machines bouwen met een korte time-to-market Arjen Schutte, Itsme 15:25 - 15:50 Een platform dat zich onderscheidt in openheid en functionaliteit Werner Knapen, Bosch Rexroth en Willem van Dam, Robot ART
kunnen we alle benodigde functionaliteit toevoegen. Momenteel onderzoeken we of we met ctrlX SAFETY de machineveiligheid kunnen garanderen.”
Ook Linak benadert de lezing vanuit de praktijk. Henk Lafeber zal de bezoeker meenemen in het traject dat hij doorloopt om de juiste aandrijving te kiezen. Elektrisch, hydraulisch of pneumatisch? “Vooral wanneer het gaat om het verstellen van machineonderdelen, grijpen vele machinebouwers al snel terug op een pneumatische of hydraulische aandrijving. In sommige gevallen een prima oplossing, maar ik denk dat de markt ook langzaam vaker zou kunnen denken aan een elektrische aandrijving; onder meer vanwege de eenvoudige inbedrijfstelling en regelbaarheid maar ook het
lagere energieverbruik en dito geluidsniveau. De agrarische sector weet dit al langer. Wanneer híer iets wordt ontwikkeld is een van de eerste opmerkingen altijd: kan het ook elektrisch? Eenvoudig omdat hier positieve ervaringen zijn opgedaan met de olie- of luchtslangloze oplossingen; ze willen niet anders meer.” Tijdens zijn lezing zal hij aangeven welke mogelijkheden er zijn met elektrische aandrijvingen op plaatsen waar de gemiddelde toehoorder het niet verwacht. De aandrijving zelf is niet de innovatie, de brede toepassing als alternatief voor hydrauliek of pneumatiek op onverwachte locaties wel.
Koppelingen voor hybride toepassingen Ook bij het verhaal van Bakker & Co gaat het niet zozeer om een productinnovatie. Eric Peeters vertelt tijdens zijn presentatie over de toepassing van
27-30 september, Jaarbeurs, Utrecht
Waarom voor een elektrische actuator kiezen? Henk Lafeber van Linak legt het uit in zijn presentatie.
‘Effi ciënt machines bouwen met een korte time-to-market’ is de titel van de lezing van Arjan Schutte van itsme.
bestaande koppelingen voor hybride systemen. “Steeds vaker maken machines gebruik van verschillende soorten aandrijvingen waarbij de combinatie veelal bestaat uit een diesel, een elektrische, hydraulische of pneumatische aandrijving. Afhankelijk van hun taak op een specifiek moment moet de gebruiker veilig, efficiënt en eenvoudig kunnen schakelen van het ene naar het andere systeem.” Peeters noemt als voorbeeld een grondverzetmachine of een kraan die tijdens het transport naar de bouwplaats op diesel rijdt, maar op de plaats van bestemming overschakelt op een elektrische powerpack om de hijswerkzaamheden elektrisch te kunnen uitvoeren. Een lager geluidsniveau, geen emissies en een goede regelbaarheid zijn de voordelen op dat moment.
Hij geeft aan: “Om dit in de praktijk te realiseren, is het vooral belangrijk dat de verschillende systemen optimaal op elkaar zijn afgestemd. Om dit beter te kunnen uitleggen, noem ik een mooi praktijkvoorbeeld: bij verbrandingsmotoren zorgen de cilinders
voor axiale en radiale krachten op as. Wanneer je dit ongedempt laat werken, zal je eveneens gekoppelde elektromotor/generator geen lang leven beschoren zijn. En wil je weten wat er gebeurt wanneer de uitlijning niet klopt in dergelijke hybride systemen?
Ik vertel dit – en nog veel meer praktische zaken – tijdens het innovatieseminar.”
Arjen Schutte van itsme vertelt tijdens zijn presentatie onder meer hoe innovaties zodanig zijn toe te passen dat machinebouwers hun time-to-market kunnen minimaliseren. Het gaat daarbij om innovaties die het mogelijk maken om de volledige route van ontwerp, engineering, werkvoorbereiding en bouwen zo efficiënt mogelijk in te richten.
De lezing geeft onder andere antwoord op de volgende vragen:
• Welke mogelijkheden zijn er om de time-to-market te verkorten door efficiënte oplossingen te bedenken in de aandrijftechniek?
• Welke slimme technieken – bijvoorbeeld configureren – zijn geschikt voor uw bedrijf?
• Welke processen – zoals commissioning – kun je optimaliseren om tijd te besparen?
Veel van de oplossingen zijn in eigen huis ontwikkeld en inmiddels getest en toegepast bij zowel grote als kleinere bedrijven. Door deze te delen, verwacht Schutte dat meer bedrijven hiervan kunnen profiteren: “Na de lezing is er gelegenheid om vragen te stellen aan onze ervaren specialisten van Industrial Automation.”
Een echte productinnovatie betreft een coating van Kolmer Elektromotoren waarmee de levensduur van elektromotoren is te verlengen met minimaal een factor vier. Vooral waar het gaat om elektromotoren die moeten functioneren in agressieve en corrosieve omgevingen. In dit type omgevingen zorgen weersomstandigheden, vocht, zuur, zout en vuil ervoor dat coatings versneld gaan bladderen en onderhoud nodig is om de werking en veiligheid van de motor te blijven garanderen.
Verkoopleider Jan Bakker geeft aan: “Deze coating is echt ontwikkeld op basis van vragen uit de markt en tot stand gekomen op basis van 4,5 jaar lang onderzoek en testen bij een Duits laboratorium. Het eindresultaat is een waterdunne, doorzichtige coating die over de bestaande laklaag wordt aangebracht. Vervolgens dringt hij door de verf en primer heen en gaat een verbinding aan met het onderliggende
metaal. Door deze hechting kan er geen vocht of vuil onder de coating komen wat betekent dat er geen kans is op corrosie.”
Om er zeker van te zijn dat de coating ook veilig is, liet Kolmer het product uitgebreid onderzoeken door TNO. Dat gaf groen licht: niet gevaarlijk voor mens en milieu en bovendien níet gebaseerd op nanotechnologie. Hierop ontving de coating ook een Voedselveiligheidscertificaat dat sinds kort is aangevuld met een verklaring dat deze bescherming mag worden toegepast in explosiegevaarlijke omgevingen (IIB als de IIC categorie). Bakker: “Tijdens onze presentatie gaan we in op de mogelijkheden om met deze coating niet alleen onderhoudskosten te besparen maar wijzen we ook op het feit dat het verlengen van de levensduur van je elektromotoren een bijdrage levert aan het besparen op de steeds schaarser wordende grondstoffen.” •
bakker-co.com www.boschrexroth.nl www.itsmenederland.nl www.kolmer.nl www.linak.nl
Meld je gratis aan voor beurs- en/of seminarbezoek via de website van World of Technology & Science op fhi.nl/wots.
De Kolmer Top Coating verlengt naar zeggen de levensduur van een elektromotor minimaal met een factor 4.
Yaskawa is van oorsprong een Japans bedrijf maar opereert inmiddels wereldwijd. De Benelux vestiging heeft twee business units waarvan ‘Drives Motion Controls’ deelneemt aan de WoTS. Business Unit Manager Erik van Driel vertelt over het belang van beurzen en de meest recente ontwikkelingen binnen het bedrijf waaronder een focus op duurzaamheid met speciale frequentieomvormers. Marjolein de Wit-Blok
Yaskawa Benelux prijst zich gelukkig met haar standplaats midden in het hightech centrum van Eindhoven: Brainport Industries Campus. Een ‘bruisende’ plek waar mensen en bedrijven elkaar inspireren om steeds weer met technische innovaties de wereld nóg wat beter, veiliger en efficiënter te maken. Dit doet de Benelux vestiging van Yaskawa via twee business units: Robotics en Drives Motion Controls. Erik van Driel is business manager van de laatstgenoemde en geeft aan: “Onze unit vloeide voort uit het Japanse moederbedrijf dat al sinds 1915 bestaat en groot is geworden in de industriële automatisering met mechatronica als specialisatie.
Dit jaar vind ik bijzonder omdat we ook de mensen gaan ontmoeten die we door de COVID periode eigenlijk uitsluitend online hebben g esproken en gezien
Voor onze business unit betekent dit dat de focus ligt op respectievelijk servosystemen, motion control en frequentieregelaars en daarnaast PLC en HMI.”
De grootste kracht van het bedrijf ligt wat Van Driel betreft in de enorme hoeveelheid kennis over en ervaring met industriële automatisering in een breed
pallet aan sectoren en branches. Dit aangevuld met een uitgebreid programma én goed opgeleide mensen, betekent dat Yaskawa voor praktisch ieder vraagstuk op het vlak van industriële automatisering een antwoord heeft. Veelal nog standaard beschikbaar in het assortiment ook.
“Veel van onze producten zijn afgestemd op mechatronische oplossingen”, geeft hij aan. “Daar waar mechanische en elektrische aandrijftechniek synergetisch wordt gecombineerd met de juiste software. Door de breedheid van het programma is het relatief eenvoudig een klantspecifieke oplossing samen te stellen die exact is afgestemd op de applicatie. Omdat we verder wereldwijd werken, produceert Yaskawa haar componenten bovendien in grote hoeveelheden wat een gunstige invloed heeft op de prijs én de kwaliteit.”
Op de WoTS toont Yaskawa enkele serieuze innovaties. De meest in het oog springende is wel i³ CONTROL (spreek uit: i-cube control). Een platform dat een universele oplossing biedt voor branchespecifieke controllers waarin alles technisch op elkaar is afgestemd: van de engineeringsoftware en controller hardware tot en met de geïntegreerde chiptechnologie. Van Driel: “Een volledig ‘open’ platform dat eenvoudig is te combineren met componenten van derden. De officiële introductie vond plaats op de
afgelopen Hannover Messe en Nederland doet dit dunnetjes over op de WoTS. Naast het universele karakter is een van de kenmerkende voordelen dat dit platform te programmeren is met behulp van C-Sharp en C++, maar ook geschikt is voor hogere programmeertalen. Een eigenschap die door vooral de nieuwe generatie software engineers wordt gewaardeerd.” Met enige trots noemt hij ook het programma frequentieregelaars dat regelmatig wordt uitgebreid met nieuwe uitvoeringen voorzien van nieuwe functionaliteiten. “Yaskawa is met recht een ‘grote’ producent” geeft hij aan. “We hebben inmiddels een installed base van 32 miljoen stuks wereldwijd wat meteen betekent dat de hoeveelheid kennis van
frequentieregelaars in praktisch iedere denkbare applicatie groot is. Qua nieuwe functionaliteit hebben we onder meer de CR700 toegevoegd die specifieke voordelen biedt voor kraantoepassingen.”
Tot slot zal op de stand in de FEDA-lounge expliciet worden gewezen op de rol van techniek – waaronder frequentieregelaars – binnen het wereldwijde streven naar een duurzame samenleving. Dit geldt eigenlijk al voor de standaard regelaars die voorkomen dat energie onnodig wordt ‘weggesmoord’, maar zeker voor de generatie die gebaseerd is op de zogenaamde matrixtechnologie. Deze compacte omvormers zijn in staat
“Ik nodig echt alle OEM-ers uit om een kijkje te nemen op onze stand en in elk geval kennis te maken”
Met de GA700 General Purpose frequentieregelaars zetten we op verschillende aspecten de norm. Meer dan 100 jaar ervaring met het aandrijven van elektromotoren heeft Yaska wa ertoe gebracht producten te ontwikkelen die technische superioriteit perfect combineren met eenvoudige bediening. Kwaliteit, betrouwbaarheid en functionaliteit zijn constant gebleven. Met meer dan 32 miljoen verkochte frequentierege laars vertrouwen veel klanten wereldwijd op Yaskawa.
• Moeiteloze netwerkintegratie
• Snelle en gemakkelijke installatie
• Krachtige configuratietools
• Geïntegreerde functionele veiligheid
• Voldoet aan wereldwijde normen
• Standaard Energy Saving Software aan boord
• Geschikt voor inductie-, permanentmagneet- en synchrone reluctantiemotoren
Bezoek ons op de WoTS van dinsdag 27 t/m vrijdag 30 september. U bent van harte welkom op onze stand in de FEDA lounge: 11B020
Het programma frequentieregelaars wordt regelmatig uitgebreid met nieuwe uitvoeringen voorzien van nieuwe functionaliteiten, zoals de CR700 met specifi eke voordelen voor kraantoepassingen.
om remenergie – bijvoorbeeld van roltrappen, robots, takels en HVAC-machines –weer op te nemen en af te geven aan het net. Een e ciëntieverbetering is het gevolg.
Een serieuze primeur voor
Nederland: de iC9210-PN-controller – de eerste hardware voor het i3 CONTROL-platform met de door Yaskawa ontworpen TRITON ARM-processor.
“Het
zal zijn uitgespeeld. Dit jaar vind ik bijzonder omdat we ook de mensen gaan ontmoeten die we door de COVID periode eigenlijk uitsluitend online hebben gesproken en gezien. In deze tijd hebben we heel bewust het contact met onze klanten opgezocht; via een telefoontje of een webinar waarin we ons kunnen deelden. Een beetje tegen de verwachtingen in heeft dat tot diverse mooie relaties en inmiddels ook oplossingen geleid.”
oplossing.
Een tijd van weerzien Maar waarom eigenlijk een stand in de FEDA-lounge voor zo’n groot, wereldwijd opererend bedrijf? Voor Van Driel geen moeilijke vraag: “Het ecosysteem dat op zo’n lounge ontstaat, spreekt me als eerste erg aan. Daarnaast is het ook een praktische oplossing. Er zijn door COVID zoveel beurzen gecanceld dat het niet rendabel was om een grote stand voor alleen de WoTS in te richten. De beschikbare stands op de FEDA-lounge waren wat dat betreft echt een uitkomst. ”En natuurlijk heel prettig dat deze beurs wél weer kan plaatsvinden. Het is een van de mogelijkheden om in korte tijd met veel mensen contact te hebben; wat dat betreft denk ik dat de rol van beurzen nooit
Alle OEM-ers uitgenodigd Ook deze oplossingen toont het bedrijf graag op de WoTS waarmee het kan laten zien dat deze van hoge kwaliteit zijn. Maar óók om aan te geven hoe zij hun klanten ondersteunen bij het volledige traject van ontwerpen en installeren tot het programmeren en het uitvoeren van onderhoud. Hiervoor is tevens een ‘hotline support’ ingericht. Van Driel: “Last but nog least dragen we graag onze kennis over aan zowel beginners als gevorderden binnen onze Yaskawa Benelux Academy. Ik nodig echt alle OEM-ers uit om een kijkje te nemen op onze stand en in elk geval kennis te maken.”
www.yaskawa.nl
Wij begrijpen hoe belangrijk het is om de juiste expertise te vinden voor uw bedrijfsapplicaties.
U bent verzekerd van de best passende producten, services en solutions voor uw specifieke behoeften.
Klanten over de hele wereld vertrouwen op Endress+Hauser als het gaat om procesautomatisering. Ons gezamenlijke doel is om de beschikbaarheid, efficiency en veiligheid van uw installaties te garanderen. Wij staan elke dag voor u klaar, waar u ook bent.
People for Process Automation
ons op de WOTS
Dinsdag 27 september
- 17.30 uur
Woensdag 28 september 10.00 - 17.30 uur
Donderdag 29 september 10.00 - 17.30 uur
Vrijdag 30 september 10.00 - 16.00 uur
Een bezoek aan World of Technology & Science is gratis. U kunt zich van te voren aanmelden via de bezoekersregistratielink op: www.databadge.net/wots2022/reg/
scan de QR-code!
World of Motion & Drives - Hal 11
ABI b.v. 11B042
Altra Industrial Motion 11B077
Apex Dynamics 11B020
ATS Applied Tech Systems B.V. 11C001
AXIS & Stuifmeel BV 11A054
Bakker & Co. B.V. 11A032
Bauer Gear Motor GmbH 11B077
Bender Benelux B.V. 11C002
Bruin aandrijftechniek bv 11B020
CC Nederland B.V. 11A020
Delta Motion Ltd 11A057
Dertec 11A035
Eisses aandrijftechniek 11B020
ELSTO Aandrijftechniek 11B054
Eltrex Motion 11A079
Epe-Goldman BV 11B020
EPLAN Software & Services B.V.11C006
Euronorm Drive Systems 11A007
FEDA 11B020
Festo B.V. 11B076
Fortop 11A039
Frontfolies.com 11B073
Groschopp B.V. 11A067
Helukabel BV 11B006
ILME SpA 11A031
INELMATEC 11B002
Kolmer Elektromotoren 11B010
LINAK Actuator-Systems B.V. 11B026
LKQ IPAR Industrial Partners B.V.11B020
MA-IT 11B020
Phoenix Mecano B.V. 11C006
Pneutec 11B020
PROCENTEC 11A072
Rittal B.V. 11C006
RKB Europe SA 11B060
Rossi BeNeLux B.V. 11A063
Rotero Holland B.V. 11A076
Routeco B.V. 11A006
Sensor Partners B.V. 11A028
SMC Nederland B.V. 11A040
Stromag GmbH 11B077
TechAward World of Motion & Drives11A073
Tele Radio Benelux 11B019
Thomson Industries 11B077
Wisman Techniek 11A066
Yaskawa Benelux B.V. 11B020
Zilvertron B.V. 11B064
Temperatuur is een belangrijke parameter in veel processen, systemen en machines. Tem pe ratuurvariaties, drift of ongewenste temperatuurverschillen kunnen het proces en de prestaties ongewenst beïnvloeden. Het goed kunnen meten en regelen van temperatuur zorgt voor minder uitval en heeft een positief effect op de levensduur van machines.
Tempcontrol ontwikkelt en produceert temperatuursensoren op klantspecifi catie en in standaard uitvoering. Met ruim 45 jaar ervaring is het ons specialisme om voor elke specifieke toepassing de juiste oplossing te vinden. Bijna alles behoort tot de mogelijkheden: een snelle responsietijd, hoge nauwkeurigheid, lange termijnstabiliteit, bestand tegen hoge of juist lage temperaturen.
Temperatuursensoren in vele uitvoeringsvormen
Transmitters, isolators, regelaars
Wij beschikken over een eigen productieafdeling, cleanroom en kalibratie- en researchlab waar we o.a. kunnen meten, optimaliseren, kalibreren en stabiliseren. Ook (lange termijn) testen, responsietijdmeting en onderzoek van temperatuursensoren en onderdelen behoort tot de mogelijkheden.
Tevens leveren wij een breed assortiment aan kwaliteitsinstrumenten temperatuur, vocht en dauwpunt. Vraag ons naar de mogelijkheden.
Klimaatkamers, kalibratiebaden
Handheld apparatuur
Tempcontrol levert aan bijna alle industrieën waar
ruimte-
scheepvaart,
installatie bedrijven
kunststoffenindustrie
laboratoria
Pneutec is een kenniscentrum, ontwikkelaar en bouwer op het gebied van pneumatiek, vacuümtechniek, ‘fluid control’ en dempingtechniek. Op de WoTS zal de aandacht zich specifiek richten op ‘material handling’. Hierbij staat het vastpakken van producten centraal – veelal met behulp van de vacuümtechniek van het Zweedse Piab dat nog regelmatig bijzondere innovaties lanceert.
Marjolein de Wit-Blok
35 jaar geleden werd Pneutec opgericht als handelsfirma in onderdelen voor pneumatische oplossingen. In de jaren die volgden, ontwikkelde het bedrijf zich tot een partner die meedenkt met zijn klanten over de juiste oplossing voor een specifieke applicatie.
Niets dozenschuiven dus, maar praktisch een engineeringbureau waar het gaat om oplossingen die gebruik maken van pneumatiek, vacuümtechniek, dempingtechniek en fluid control. In 2017 is het bedrijf overgenomen door Aalberts waarmee de mogelijkhe-
“Ik denk dat de belangrijkste trends in onze sector te vinden zijn op het vlak van functionaliteit en communicatie”
liefst de complexe varianten. Producten die zeer glad zijn, zwaar, een onregelmatige oppervlaktestructuur hebben of een onregelmatige vorm en natuurlijk de zeer kwetsbare producten zoals koekjes of eieren.”
De klanten van Pneutec zijn over het algemeen machinebouwers of robot integrators die het bedrijf inschakelen voor de koppeling tussen de robot of de machine en het product. Zij stellen daarbij niet alleen eisen aan de betrouwbaarheid van het vastpakken, maar ook aan de snelheid van handelen wat de toepassing meestal complexer maakt.
den op het vlak van engineering maar ook productie en assemblage verder zijn uitgebreid.
Mark Dijkstra is business development manager bij
Pneutec: “Op de WoTS zullen we ons vooral richten op material handling. Dit zijn oplossingen waarmee onze klanten uiteenlopende producten kunnen handelen. Ongeacht het materiaal of de vorm. Daarbij ligt onze focus op het daadwerkelijk vastpakken van het product. En dan natuurlijk het
In veel gevallen wordt voor het ontwikkelen van een klantspecifieke oplossing gebruik gemaakt van de vacuümcomponenten van Piab. Pneutec vertegenwoordigt dit bedrijf al meer dan twintig jaar in Nederland en nog steeds naar volle tevredenheid van beide partijen. Piab is wereldwijd een toonaangevend producent van oplossingen voor vacuum automation en vacuum conveying. Voor Pneutec bovendien een betrouwbare en waardevolle partner die ondersteuning biedt bij het vinden van een optimale oplossing voor complexe vraagstukken.
Bovendien innoveert Piab voortdurend. Kort geleden introduceerden zij bijvoorbeeld een gripper die speciaal is afgestemd op cobots. Dit betekent dat de gripper een hele lage massa heeft heeft van 270
gr om de mogelijke impact van de cobot met een mens onder veilige grenzen te houden. Daarbij is hij toch in staat om massa's tot 5 kg te handelen. Bovendien is hij maximaal flexibel inzetbaar door de mogelijkheid om de grijper via de snelkoppeling snel te verwisselen en de beschikbaarheid van diverse grijperoppervlakken voor het handelen van uiteenlopende materialen. Met recht een zeer bruikbare ‘robothulp’. Bijzonder om te vermelden is dat deze oplossing gebruik maakt van de COAX-vacuüm-ejectortechnologie. Een technologie die het bedrijf al jaren geleden ontwikkelde en nog steeds een moderne oplossing is wanneer het gaat om betrouwbare en tevens energiezuinige vacuümtechnologie.
Piab heeft bovendien begin augustus AVAC Vakuumteknik AB overgenomen. Een bedrijf dat de mogelijkheden op het vlak van de handling van diverse producten nog verder uitbreidt.
Door de jarenlange ervaring heeft Pneutec een goed zicht op de trends en ontwikkelingen in de markt van vacuümtechnologie. Mark Dijkstra: “Ik denk dat de belangrijkste trends in onze sector te vinden zijn op het vlak van functionaliteit en communicatie. Zo hebben we een serie vacuümgeneratoren in
het programma die voorzien is van mogelijkheden om te communiceren via IO-Link. Dit betekent dat gebruikers eenvoudig data kunnen uitlezen voor onder meer monitoringdoeleinden en voorspellend onderhoud. De generatoren passen hiermee uitstekend in een tijd waarin de ultieme ‘smart factory’ de aandacht heeft van velen.”
Het uitlezen van (big) data hangt bovendien samen met een andere belangrijke trend binnen de hele industrie: het streven naar een maximale e ciëntie en hiermee minimaal energieverbruik. Mark Dijkstra: “Het thema kwam al eerder voorbij middels de energiezuinige technologie van Piab, maar het is natuurlijk een onderwerp dat de aandacht op alle fronten verdient. Zeker met de huidige energieprijzen maar ook in het kader van de klimaatproblematiek. Waar klanten vroeger te kennen gaven dat energie voor de eindgebruiker geen issue is, realiseren bedrijven zich steeds meer dat het elimineren van bijvoorbeeld energieslurpende mechanische pompen op een gemiddelde productielocatie al snel tienduizenden euro’s per jaar kan schelen. Ook het
“Wil je bijblijven in je markt, dan moet je de WoTS bezoeken”270 GRAM is de eigen massa van de Mini Cobot Gripper van Piab.
De Mini Cobot Gripper van Piab is in staat om massa's tot 5 kg te hanteren.
voorkomen of oplossen van (kleinere) lekkages kan uiteindelijk tot grote besparingen leiden.”
De diverse trends en innovaties zal Pneutec tonen op een van de stands in de FEDA Lounge. Mark Dijkstra kijkt er oprecht naar uit: “De WoTS is voor ons een manier om snel in contact te komen met veel (potentiële) klanten en om onszelf aan de markt presenteren. Vanwege de afgelopen jaren met COVID is het toch lastiger geweest om goed in contact te blijven met onze doelgroep, dus we
Dankzij de snel uitwisselbare grijper is de Mini Cobot Gripper eenvoudige aan te passen aan het te hanteren product.
hebben er erg veel zin in om op de WoTS aanwezig te zijn. We verwachten veel mensen te spreken en er een mooie beurs van te maken. Ik denk wat dat betreft dat beurzen bij uitstek de mogelijkheid bieden om een gevoel te krijgen van hetgeen er bij onze klanten speelt. Waar zoeken ze oplossingen, welke richting willen ze inslaan en welke rol kunnen wij daar mogelijk in spelen? Wil je bijblijven in je markt, dan moet je de WoTS bezoeken.” •
www.pneutec.nl
27-30 september, Jaarbeurs, Utrecht
WoTS Stories is een gloednieuw onderdeel van de World of Technology & Science 2022 en biedt de beursbezoeker nog meer verdieping. De WoTS Stories-lezingen, met tal van topsprekers, zijn gefocust op thema’s die op economisch, wetenschappelijk en maatschappelijk gebied impact hebben: kernenergie, halfgeleiders, COVID-19, robotica en het technisch onderwijs.
Dinsdag 27 september 2022
13:00 - 13:30 Ontvangst
13:30 - 14:00 Presentaties RH Marine, KITT Engineering en Bosch Rexroth
14:00 - 14:45 Interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven
14:45 - 15:00 Pauze
15:00 - 15:40 Presentaties Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Leiden, Avans Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam
15:40 - 16:15 Interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven
Dinsdag 27 september vertellen drie technische bedrijven in korte presentaties hoe zij afgestudeerde professionals meenemen in hun bedrijfsvoering. Zij gaan ook in op de manier waarop zij samenwerken met het beroepsonderwijs (mbo en hbo). Vier onderwijsinstellingen geven in dit interactie-seminar aan hoe zij met bedrijven samenwerken om scholieren/studenten goed op het toekomstige beroep voor te bereiden. Deze voorbeelden zullen dienen als inspiratiebron voor bedrijven en andere onderwijsinstellingen. De centrale vraag is: welke kansen zien alle betrokkenen in de zaal en hoe kunnen we die inspiratie gebruiken in de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven?
Dinsdag 27 september 2022
13:00 - 13:30 Welcome
13:30 - 14:00 Shaping the European digital decade. Together. Maurits Tichelman, VP Sales & Marketing, General Manager EMEA Territory Intel
14:00 - 14:30 The foundry industry and the possibilities with fabrication technologies for semiconductors Paul de Bot, General Manager Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) Europe BV
14:30 - 15:00 Services and support for deep-tech start-ups in the semiconductor industry Romano Hoofman, Strategic Development Director imec.IC-link
15:00 - 15:30 Break
15:30 - 16:15 Startups – the new semiconductor companies
Halfgeleiderindustrie en high-tech Eveneens op de openingsdag van de WoTS geven presentaties van Intel, TSMC en Imec een compleet beeld van het belang van de halfgeleiderindustrie voor de high-tech. In de presentaties komen investeringen, productie, R&D en de ondersteuning van startups aan de orde. De sprekers zullen het belang van de digitalisering, de activiteiten in Europa, de mogelijkheden met de fabricagetechnologieën en de samenwerking in de keten aanhalen. De toekomst van de halfgeleiderindustrie wordt getoond door enkele startups. Zij zullen met special envoy van techleap.nl prins Constantijn van Oranje over de toekomst van de halfgeleiderindustrie discussiëren.
In de afgelopen maanden zijn kerncentrales en nucleaire energie volop in het nieuws geweest. Vanaf
de publicatie in het coalitieakkoord en de wereldwijde zoektocht naar alternatieven voor olie en gas, zit er een nieuwe politieke en emotionele lading in dit onderwerp. Zo nu en dan komen experts aan het woord, maar tijdens de World of Technology & Science 2022 wordt op woensdag 28 september door drie sprekers technische deskundigheid naar voren gebracht over de veiligheid en robuustheid van kerncentrales. De sprekers zijn Jan van Cappelle (Stichting KernVisie), Jan Willem Spoelstra (NRG) en Professor Jan Leen Kloosterman (TU Delft). Dit programma biedt het nuchtere en technische verhaal.
Gedurende de coronapandemie heeft de maatschappij diverse crisismomenten meegemaakt die met deskundigheid opgepakt zijn door experts. Hoe is dat gegaan in de zorg, door productie, met coronatesten en in de ontwikkeling van vaccins? Hoe kunnen lessen uit deze tijd gebruikt worden in de toekomst? Op donderdag 29 september vertelt Rob van der Kolk, directeur hartcentrum Amsterdam UMC en coördinator LCH, hoe een nauwe samenwerking zorgde voor voldoende beschermingsmiddelen en een goede ondersteuning van de zorg. Jan Groen, ceo Intravacc, gaat in op de benodigde deskundigheid bij het ontwikkelen van vaccins en het desgewenst opschalen van productie, terwijl Pier Eringa (voorzitter Testen voor Toegang) vertelt over het massaal organiseren van coronatesten met een maatschappelijk doel. Zij gaan allemaal in op de lessen voor de toekomst.
Robotica is niet meer weg te denken in de industrie, terwijl de wetenschap robots steeds verder weet te verbeteren. Bovendien zijn robots in deze tijden van personeelsschaarste broodnodig. In dit Engelstalige WoTS Stories-programma op vrijdag 30 september zal Georgios Petropoulos (MIT, Stanford University, Bruegel) de impact van robotica op de werkgelegenheid, economie en de werkvreugde belichten, terwijl Julian Langowski (WUR) dieper ingaat op de impact van de natuur op biometrie. Want er valt ook bijvoorbeeld van de boomkikker veel te leren. Paul Buisman (Moba) vertelt hoe robots sneller inzetbaar zijn door middel van standaardisatie en Robert van Riet (MAREL) vertelt hoe kunstmatige intelligentie en 3D-scans robots aangestuurd kunnen worden.
Gratis een of meer van de seminars en/ of de beurs bezoeken? Meld je aan via www.fhi. nl/wots/wots-stories.
Woensdag 28 september 2022
09:00 - 09:30 Ontvangst
09:30 - 10:15
De basistechniek van een kerncentrale
Jan van Cappelle, Stichting KernVisie
10:15 - 10:45 De vergunning van een kerncentrale
Jan-Willem Spoelstra, NRG
10:45 - 11:00 Pauze
11:00 - 11:45 De toekomst van kerncentrales
Professor Jan-Leen Kloosterman, TU Delft
11:45 - 12:15 Q&A
COVID-EXPERTS VOOR DE ZORG, PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN, TESTEN EN VACCINS
Donderdag 29 september 2022 13:00 - 13:30 Ontvangst
13:30 - 14:15 Samenwerking voor een goede zorg en de aanpak rond beschermingsmiddelen
Rob van der Kolk, directeur hartcentrum Amsterdam UMC en coördinator LCH (maart – juli 2020)
14:15 - 14:30 Q&A
14:30 - 14:45 Pauze 14:45 - 15:15 Deskundigheid van het ontwikkelen van vaccins en het desgewenst opschalen van productie Jan Groen, ceo Intravacc
15:15 - 15:45 Massaal organiseren van testen met een maatschappelijk doel
Pier Eringa, voorzitter Testen voor Toegang 15:45 - 16:00 Q&A
Vrijdag 30 september 2022 09:00 - 09:30 Welcome 09:30 - 10:00
The Impact of Industrial Robots on EU employment, economy and quality of work Georgios Petropoulos, MIT, Stanford University, Bruegel
10:00 - 10:30
Biomimetics – Learning from millions of years of adaptation to (almost) every problem!
Julian Langowski, WUR
10:30 - 10:45 Q&A
10:45 - 11:00 Break
11:00 - 11:30
11:30 - 12:00
Added value by making robots standard in rapidly changing circumstances
Paul Buisman, Moba
The use of 3D scans, vision and AI to calculate a Robot toolpath
Robert van Riet, MAREL
12:00 - 12:15 Q&A
Murrelektronik breidt zijn business model uit en biedt met Vario-X het eerste volledig decentrale automatiseringsplatform dat devices in het veld brengt zonder schakelkasten. Vario-X gecombineerd met een digital twin bespaart tijd en geld in alle projectfasen: planning, installatie, gebruik en service. Tekst en beeld: Murrelektronik
Toenemende digitalisering, kortere ontwikkelingscycli, hogere klanteisen en een toenemend tekort aan geschoolde arbeidskrachten - de wereld van de automatisering verandert in razend tempo. Murrelektronik heeft het antwoord op al deze vereisten en presenteert Vario-X, een modulair en flexibel automatiseringsplatform waarmee alle automatiseringsfuncties voor de eerste keer volledig decentraal, dat wil zeggen zonder schakelkastarchitectuur kunnen worden geïmplementeerd.
Zonder schakelkast
Vario-X brengt sensoren en actuatoren rechtstreeks in de besturingsomgeving en zorgt voor een betrouwbaar spannings-, signaal- en databeheer. Maar ook voor de naadloze integratie van decentrale servoaandrijvingen. Het hart wordt gevormd door robuuste,
waterdichte en stofdichte modules met IP65-classificatie welke voedingen, besturing, werkschakelaars, veiligheidstechnologie en I/O-aansluitingen bevatten. Ze kunnen eenvoudig naast elkaar worden gemonteerd op een backplane. Eenmaal geassembleerd kan de Vario-X oplossing zonder verdere bescherming worden bevestigd aan alle gangbare montagesystemen. Uitgerust met een multicore CPU kan Vario-X aan alle besturingseisen voldoen en als open besturingsplatform gemakkelijk worden geïntegreerd in alle industriële Ethernet-netwerken.
De installatie en bekabeling is plug-and-play met standaard M12- en MQ15-connectoren, waardoor bedradingsfouten worden voorkomen en de montagetijd wordt verkort. Dit voorkomt ook dure en tijdrovende installatiewerkzaamheden in de schakelkast, zoals het monteren van componenten, het strippen, labelen en aansluiten van losse aders. Om het modulaire concept voor uw machinebesturing uit te breiden, kunnen extra stations eenvoudig worden verspreid rond de machine en met elkaar worden verbonden. Denk aan het toevoegen van een extra voeding om lokale servomotoren te ondersteunen. Evenzo kunnen remote IO-modules rechtstreeks worden aangesloten om signalen van sensoren en actuatoren te verwerken zonder een backplane of kast-I/O. Dit beperkt het aantal varianten van besturingshardware en stroomlijnt de kabelarchitectuur aanzienlijk.
"Vario-X biedt 100-procent decentrale, kastloze automatisering," zegt Olaf Prein, hoofd van de globalUitgerust met een multicore CPU kan Vario-X aan alle besturingseisen voldoen.
Vario-X maakt het mogelijk alle automatiseringsfuncties volledig decentraal, dat wil zeggen zonder schakelkastarchitectuur, te implementeren.
Dankzij het geïntegreerde installatieconcept alleen al, verkort Vario-X een machine-installatie met ongeveer 40 procent."
business unit Automation bij Murrelektronik. "Ons automatiseringsplatform zorgt voor modulaire en transparante processen, een hogere toegevoegde waarde op alle gebieden van uw bedrijf en daarmee meer concurrentievermogen en winstgevendheid in de machine- en installatietechniek. Dankzij het geïntegreerde installatieconcept alleen al, verkort Vario-X een machine-installatie met ongeveer 40 procent."
Lucht uit de productie Vario-X bevordert de elektrificatie van productieprocessen en biedt volgens de bedenkers een veel e ciënter alternatief voor pneumatiek. Met een e ciëntie van slechts 10 tot 20 procent wordt er veel te veel energie verspild door het gebruik van perslucht als energiebron als gevolg van talloze lekken in het systeem en ine ciënte actuatoren. Het vervangen van pneumatiek door elektronica – het vervangen van een luchtcilinder door een servomotor – levert voordelen op voor alle betrokkenen. De engineer die de ine ciënte, slecht stuurbare en relatief dure pneumatiek in zijn machine kan terugdringen, de productieplanner die zich kan concentreren op één fysieke energiebron: elektrici-
Vario-X brengt sensoren en actuatoren rechtstreeks in de besturingsomgeving en zorgt voor een betrouwbaar spannings-, signaal- en databeheer.
teit. En de werknemers die eindelijk kunnen werken in een merkbaar stillere werkomgeving. En zeker niet onbelangrijk; door minder energie verbruik helpen we onze planeet.
VARIO-X is niet alleen een backplane, besturing, kabels en meer. De met VARIO-X geautomatiseerde
september,
installatie heeft vanaf het begin een digital twin. Een beweegbaar 1:1 beeld van de echte installatie, die alle functies en parameters van het latere systeem bevat - en dit reeds in de projectfase voordat zelfs maar het eerste mechanische onderdeel is besteld of geassembleerd.
Voor dit doel, biedt Murrelektronik de mogelijkheid om machine en installatie ontwerpdossiers in speciale software te creëren, waarin latere bewegingen en processen kunnen worden gesimuleerd. Op het virtuele model wordt hetzelfde besturingsprogramma uitgevoerd als op de echte machine. De installatie kan direct in de daaropvolgende productiehal worden ‘geplaatst’ met behulp van augmented reality met een app op een mobiele telefoon of tablet. "Dit alles verkort de montage- en inbedrijfstellingstijd aanzienlijk”, vat Prein de voordelen van de digital twin samen. “Daarnaast kunnen monteurs de digital twin gebruiken als '3D-blauwdruk', bijvoorbeeld via een augmented reality-app of virtual reality-bril. Dit werkt vaak veel sneller dan het begrijpen van een in 2D getekend plan.”
Wat als automatisering eenvoudig was?
"Met Vario-X bieden we het antwoord op de prangende vragen en uitdagingen van productie-, installatieen installatieplanning in de automatiseringstechniek", concludeert Prein. “Vario-X elimineert een tijdrovende installatie. Insteltijden en foutbronnen worden verleden tijd. Service en uitvaltijden worden aangepast aan uw productiecycli door voorspellend onderhoud. Klinkt complex, maar Murrelektronik maakt het heel eenvoudig!”
Tijdens de WoTS van 27 t/m 30 september presenteert Murrelektronik de Vario-X voor het eerst in Nederland in een werkende machine. Kom kijken in de World of Automation, hal 11 op stand E008.
Met Vario-X brengt Murrelektronik de absolute top in automatiseringstechniek voor machines en installaties. Dit modulaire systeem is geniaal eenvoudig en maakt de schakelkast volledig overbodig.
Waar sta jij?
Maar niet iedere machine installatie hoeft naar de top: soms voldoet bedraden vanuit de kast. Veel vaker is een actieve decentrale installatie een betere oplossing.
Jij bepaalt waar je staat. En wij begeleiden je daarbij.
Wij tonen je deze stappen graag op onze stand tijdens de WoTS. Kom langs!
Onze hightlights op de stand:
IO-Link
Decentrale installatie voor mobiele machines
Decentrale installatie zonder schakelkast
Kom langs op onze stand en ervaar het zelf!
stand
"Met Vario-X bieden we het antwoord op de prangende vragen en uitdagingen van productie-, installatie- en installatieplanning in de automatiseringstechniek"
In de FEDA-lounge is Bruin Aandrijftechniek aanwezig op twee stands. Het nieuwe FEDA-lid presenteert zich hiermee voor het eerst op de WoTS met enerzijds een ruim programma aandrijfcomponenten en anderzijds haar exclusieve vertegenwoordiging van het merk Motive voor de Benelux. Uit een gesprek met directeur-eigenaar Paul Bruin blijkt dat de technische groothandel hiermee stevig aan de weg timmert.
Marjolein de Wit-Blok
Ruim dertig jaar geleden werd Bruin Aandrijftechniek opgericht met een focus op landbouwmechanisatie. Toen zoons Stefan in 1990 en Paul in 2002 in het bedrijf kwamen, en uiteindelijk de onderneming overnamen, werd de focus verlegd én uitgebreid. Zo werd het programma aandrijftechnische componenten aangevuld met producten voor de algemene industrie en de recyclingindustrie en ook het aantal medewerkers groeide gestaag naar 15.
Klassiek in een moderne jas Bruin Aandrijftechniek is anno 2022 een klassieke aandrijftechnische groothandel waar iedere machinebouwer terecht kan voor praktisch alle gangbare componenten. Variërend van V-snaren, kettingen, tandriemen, lagers, reductoren en tandwielen tot cilinders, koppelingen, lineair techniek, elektromotoren en spanelementen. Ook gereedschappen en zowel elektrische als pneumatische cilinders behoren tot het assortiment. “Bovenaan staat dat we de klant willen ontzorgen”, zegt mede-eigenaar Paul Bruin. “Bedrijven hebben immers geen tijd meer om zelf uit te zoeken welke componenten
zij nodig hebben voor nieuwbouw of onderhoud; daarnaast zie je dat steeds vaker ook de kennis ontbreekt. Dit zoek- en selecteerwerk nemen wij graag over wat betekent dat wij de beste oplossing zoeken op basis van de gegevens die de klant met ons deelt.”
Met deze laatste zin maakt Bruin een vanzelfsprekende brug naar de ándere kant van het bedrijf. Naast de functie als
bijvoorbeeld ook met het nauwkeurig op maat draaien van kettingwielen. De klant hoeft dan na het bestellen en ontvangen van zijn onderdelen niet nog uren aan de slag om alles passend te krijgen. Deze dienst bieden we al van oudsher aan en leveren we vanuit onze eigen, moderne draaierij. Tevens hebben we al jaar en dag een 24/7 storingsdienst.”
groothandel, met een assortiment dat is ondergebracht in een magazijn van 1.400 m2 en meer dan 50.000 artikelen ter waarde van 1,3 miljoen euro omvat, stelt het bedrijf zich ook bewust op als partner. “Groothandel zijn betekent niet alleen dozen schuiven”, verklaart Paul Bruin. “En ontzorgen betekent niet alleen helpen bij het selecteren van componenten, maar
Deze servicegerichte instelling heeft Bruin Aandrijftechniek de afgelopen jaren verder geïntensiveerd en uitgebreid. Zo zitten medewerkers regelmatig met de engineering afdeling van klanten om tafel om hen te ondersteunen tijdens het ontwerpproces en het maken van de juiste keuzes. Of het bedrijf levert complete en soms zeer geavanceerde aandrijfsystemen.
Paul Bruin: “Daarnaast worden we regelmatig ingeschakeld voor het oplossen van problemen op locatie. Zo hebben we ooit een klant geholpen die last had van gemagnetiseerd water waardoor lagers in de machine ijzerdeeltjes aantrokken.
Metaaldeeltjes die in een lager terecht komen: ik neem aan dat ik de gevolgen niet
"We worden regelmatig ingeschakeld voor het oplossen van problemen op locatie”
hoef uit te leggen. Eén van onze specialisten heeft het probleem opgepakt en uiteindelijk met de OEM-er van de machine opgelost. Een service die je niet zomaar van een groothandel verwacht, maar die voor ons heel normaal is. Om die reden zijn ook al onze medewerkers goed opgeleid. Onder andere via opleidingen van het ROVC maar ook door intensieve (product)trainingen van onze diverse toeleveranciers. Hieronder gerenommeerde merken als Schae er, SKF, MetalWork Pneumatic, Tsubaki, NSK Optibelt, KTR, Motive en Du Norton. Het maakt onze mensen tot flexibele specialisten die niet terugdeinzen voor complexe vraagstukken.”
Eén van de meest recente ontwikkelingen is de vertegenwoordiging van het merk ‘Motive’. Een Italiaans bedrijf dat elektromotoren, reductoren en frequentierege-
laars ontwikkelt en produceert. Bruin Aandrijftechniek heeft sinds 1 januari 2021 de exclusieve vertegenwoordiging voor de Benelux maar is ook hiermee een stapje verder gegaan. Paul Bruin: “Zo zijn we de eerste Europese vertegenwoordiger die een eigen Motive Lab heeft opgezet voor de Benelux. Dit lab betreft een compleet ingerichte werkplaats – inclusief testfaciliteiten – waar we zelfstandig de bijbehorende tandwiel- en wormwielreductoren assembleren. Hiermee kunnen we elke motor/reductor-combinatie voor onze klanten maken. Inclusief testcertificaat met koppel- en druktest en een uniek nummer voor elke afzonderlijke reductor en in het kader van traceerbaarheid.”
Verder richt het bedrijf zich voortdurend op het ontdekken en bedienen van nieuwe markten. Hierbij is Bruin Aandrijftechniek
hard bezig om zijn landelijke bekendheid uit te breiden. Een uitstekend tijdstip dus om voor het eerst deel te nemen aan de WoTS. Paul Bruin: “We zijn dit jaar lid geworden van FEDA en maken graag gebruik van de mogelijkheid die zij bieden om op de FEDA-lounge een stand in te richten. Of in ons geval: twee stands. Eentje voor het totale pakket en de andere specifiek gericht op onze Motive vertegenwoordiging. De beslissing om op de FEDA-lounge te staan, was voor ons eigenlijk niet zo moeilijk. Het was ten eerste financieel voordelig ten opzichte van een ‘eigen’ stand op de beurs. Daarnaast verwacht ik hier het publiek dat we graag willen spreken om ons netwerk uit te breiden en onze naamsbekendheid te vergroten. We kijken er in elk geval erg naar uit!”
LKQ IPAR richt zich als handelsorganisatie met een breed assortiment aan producten op de voertuigenbouw, machinebouw en maintenance. Op de FEDA-lounge willen ze graag hun bestaande en nieuwe relaties ontmoeten. Bovendien moet er voldoende tijd overblijven om zelf een flinke ronde over de beurs te lopen om al het nieuws te kunnen bekijken. Marjolein de Wit-Blok
IPAR Industrial Partners b.v. is onderdeel van LKQ Europe, een dochteronderneming van LKQ Corporation. LKQ Europe is distributeur van onderdelen voor auto’s, bedrijfswagens en industriële voertuigen in Europa. IPAR zelf richt zich voor het belangrijkste deel op industriële toepassingen en levert daarbij uit voorraad aan diverse branches.
Marijn Marsman is manager van LKQ IPAR: “Op de WoTS focussen we ons op hydrauliek en alle aanverwante producten. Hierbij valt te denken aan koeltechniek, appendages, koppelingen, meet- en regeltechniek en onze specials. Tevens leveren we in dit bereik diverse benodigdheden op het vlak van filtratietechniek met bijvoorbeeld aanzuig- en retourfilters, leidingfilters, bypass filters en beluchtingsfilters. De filtratietak is overigens veel breder en ook gericht op smeerolie, brandstof, lucht en cabines. Maar voor de WoTS beperken we ons tot de hydrauliekfilters en natuurlijk ook de bijbehorende mogelijkheden voor olieanalyse.”
De sterkte van IPAR ziet Marsman vooral in de breedte van het assortiment en het grote aantal leveranciers met hoofdzakelijk A-merken dat letterlijk achter het bedrijf staat. Bovendien is het grootste deel van de producten uit voorraad leverbaar waardoor het bedrijf eigenlijk altijd snel kan schakelen. Marsman: “We doen overigens meer dan alleen producten leveren. Dagelijks brengen we advies uit met betrekking tot zowel standaard elementen als klantspecifieke oplossingen. Hiermee
zijn we de link tussen de klant en de leverancier en kunnen we voor praktisch iedere vraag een passende oplossing vinden. Het maakt dit werk als groothandel bovendien extra interessant.”
Omdat IPAR al jarenlang lid is van brancheorganisatie FEDA, leek het een logische stap om op de FEDA lounge een stand te bemannen. Marsman: “Een prima plaats om onze bestaande relaties te ontmoeten en natuurlijk ook graag toekomstige relaties. Het wordt ook de plek waar we zelf onze noviteiten tonen op het vlak van onder meer koppelingen, koelers en filters. Bovendien willen we zelf expliciet de tijd nemen om over de WoTS te lopen en kennis nemen van de laatste ontwikkelingen. Wat dat betreft verwacht ik er veel van. Technieken en processen veranderen immers snel en de WoTS geeft een duidelijk overzicht van de mogelijkheden op allerlei gebieden.”
www.ipar.nl
“Op de WoTS focussen we ons op hydrauliek en alle aanverwante producten.”
Wij
Iedereen die een pc heeft, is wel bekend dat elke tweede dinsdag van de maand, de zogenaamde ‘Patch Tuesday’, Microsoft uw pc wil updaten. Maar waarom eigenlijk? Is dit echt nodig? En zijn updates ook nodig voor industriële apparatuur?
Rob Hulsebos
De antwoorden op bovenstaande vragen zijn: om hackers buiten de deur te houden, ja, en ja. Vanuit een IT-afdeling is er veel aandacht voor het bijhouden van pc’s, maar wie kijkt er naar de industriële apparatuur? Daar zit minstens evenveel (of wel meer) software in dan in een pc. Maar de beveiliging is vaak veel slechter: vanwege de ouderdom van de apparatuur, onveilige netwerkprotocollen, lakse leveranciers, en een gebrek aan aandacht van de productievloer.
consumentenproducten, IT-producten, maar ook steeds meer OT-producten (operational technology) .
Mocht een kwetsbaarheid in een product bekend worden, dan is het aan de leverancier om deze kwetsbaarheid te verwijderen. De software krijgt een aanpassing, zodat de kwetsbaarheid verdwijnt. De leverancier stelt dan de nieuwe software ter beschikking aan klanten / gebruikers van die software. In jargon heet dit een patch
De ene kwetsbaarheid is de andere niet. Hoeveel moeite kost het een hacker om binnen te komen?
Het begint allemaal bij fouten in software. Elke programmeur maakt fouten in zijn of haar software: typfouten, denkfouten, algoritmefouten, architectuurfouten, domheden. Gebruikers maken configuratiefouten. Veel hiervan zullen gevonden (en opgelost) worden tijdens testen, maar er zullen altijd fouten overblijven. Persoonlijk heb ik wel eens fouten in software opgelost die er al meer dan 10 jaar in zaten.
Van de overgebleven fouten kan er soms een zijn die door een hacker kan worden misbruikt. In jargon wordt dit een ‘kwetsbaarheid’ (vulnerability) genoemd. Jaarlijks worden er meer dan 20.000 van bekend, in allerlei soorten software:
De gebruiker/klant moet die patch dan wél eerst nog installeren. Deze activiteit heet patchen. De (oude) bestanden van de software worden dan overschreven met nieuwe bestanden. Na het opnieuw opstarten van het apparaat is de kwetsbaarheid verdwenen. U kent dit wel, op elke tweede dinsdag van de maand – Patch Tuesday – komt Microsoft met een serie van soms wel meer dan 100 patches uit, voor allerlei delen in Windows en applicaties als Office. En aan het eind moet de PC dan opnieuw worden opgestart.
Industriële leveranciers, zoals Siemens en Schneider, volgen ook het ritme van de tweede dinsdag. Cisco doet het voor sommige productlijnen tweemaal per jaar. Maar de meeste leveranciers hebben geen vastgelegde tijdstippen voor publicaties van patches. En er zijn ook leveranciers die er niets aan doen.
De National Vulnerability Database (NVD) is dé plaats waar alle bekende kwetsbaarheden in software
worden bijgehouden. Ook al lijkt ‘National’ te suggereren dat het alleen om Amerikaanse producten gaat, is dat niet zo. In totaal zijn er nu meer dan 150.000 kwetsbaarheden beschreven sinds 1999. Dit betreft dan allerlei mogelijke software- en soms ook hardware-producten. Elke kwetsbaarheid heeft een eigen ‘ID’, die begint met ‘CVE’, gevolgd door een jaar en dan nog een volgnummer. Een voorbeeld is ‘CVE-2020-10292’, die een kwetsbaarheid beschrijft in robotsimulatiesoftware (nvd.nist.gov/vuln/detail/ CVE-2020-10292). De CVE-notatie wordt door iedereen binnen de cybersecuritywereld gebruikt.
Een nadeel van de NVD-database is dat er zo veel in staat – voor consumentenproducten, gewone IT en ook voor OT. Een subset van de NVD, puur gericht op kwetsbaarheden in industriële producten, is de database van CISA, de Amerikaanse Cybersecurity & Infrastructure Security Agency. Kwetsbaarheden zijn hier per leverancier opgesomd (bijvoorbeeld https:// www.cisa.gov/uscert/ics/advisories-by-vendor?glossary=B).
Deze website is ooit opgericht in een tijd dat industriële leveranciers zelf niets deden aan cybersecurity, maar er toch behoefte was aan een centraal informatiepunt. Een ‘collega’ van ICS-CERT is het Duitse VDE-VERT (https://cert.vde.com/en/), waar veel Duitse industriële bedrijven hun kwets-
baarheden melden. Ook al is VDE-CERT Duits, alle informatie is in het Engels.
Rapportcijfer 10 = slecht
De ene kwetsbaarheid is de andere niet, qua gevaar. Hoeveel moeite kost het bijvoorbeeld een hacker om binnen te komen? Is de – onbewuste – hulp van de gebruiker nodig? Kan de hacker via internet zijn werk doen, of moet hij toegang hebben tot het lokale netwerk? Dit is een aantal aspecten waarop een kwetsbaarheid beoordeeld kan worden. Hoe zo’n beoordeling gaat, is vastgelegd in de CVSS-standaard – Common Vulnerability Scoring System. Dit resulteert uiteindelijk in een soort rapportcijfer, lopend van 0,1 (zeer onschuldig) tot 10,0 (zeer gevaarlijk !)
De primaire bron van informatie over kwetsbaarheden moet in principe de leverancier zijn. Veel leveranciers maken kwetsbaarheden (en patches) bekend op een webpagina; en u wordt per email geïnformeerd. Soms komt het voor dat alleen geregistreerde klanten informatie krijgen. Helaas zijn er ook nog veel leveranciers die niets publiceren; als klant bent u in het ongewisse of u kwetsbaar bent voor malware. Spreek uw contactpersoon er op aan hoe dat precies zit.
Ook van belang is de termijn waarop een product patches krijgt. Als u van plan bent een product 10 jaar
Via CERT@ VDE (cert. vde.com) melden veel Duitse industriële bedrijven hun kwetsbaar heden.
te gaan gebruiken, maar de ondersteuningstermijn al na 5 jaar stopt, dan is er gedurende de laatste 5 jaar een verhoogd risico: nieuw ontdekte kwetsbaarheden die dus niet opgelost gaan worden. Welke apparatuur heb ik?
Het aantal te installeren patches is vaak zo groot dat ze niet allemaal kunnen worden geïnstalleerd. Voordat u daarmee klaar bent is het alweer de volgende Patch Tuesday. Bovendien moet de productie meestal worden gestopt tijdens de patch-nstallatie. Er moet dus een keuze gemaakt worden, wat wel en wat niet? Een aantal mogelijke strategieën:
- Installeer zo snel mogelijk alle patches met een CVSS-score hoger dan (bijvoorbeeld) 8,0. Patches met lagere scores worden ingepland voor installatie tijdens de volgende productiestop.
- Installeer alleen die patches die het risico op een hack voor een bedrijf sterk verlagen.
- Installeer alleen de patches voor de ‘kroonjuwelen’: de machines/ productielijnen voor de belangrijkste producten.
Er zijn geen vaste regels. Iedereen kan zelf bepalen wat het beste past in het eigen bedrijf. Een goede maatregel is ook om alle binnenkomende (nieuwe) apparatuur meteen op de laatste stand van software te brengen.
Uiteraard moet wel bekend zijn welke (industriële) apparatuur allemaal aanwezig is in een systeem. En hier gaat het vaak al fout. Veelal is er geen enkel overzicht van wat er allemaal aanwezig is, en indien die er wel mocht zijn, dan is het vaak verouderde informatie. De eerste stap is dus om uit te zoeken wat er is: merk, type, netwerkadres. aanwezige software/ firmware-versie, locatie, laatst geïnstalleerde patch enzovoort. De eerste keer zal het een flinke klus zijn, en vaak met een flinke tegenvaller: er kan makkelijk meer dan tweemaal zoveel apparatuur zijn dan gedacht. Als bekend is welke apparatuur er allemaal is, kan verder worden gezocht (bij de leveranciers) naar beschikbare patches.
Systeembeheerders vinden het patchen vaak vervelend en ondankbaar werk. En als het werk gedaan is, is er de volgende maand misschien wel wéér een nieuwe patch om te installeren. Het is een oneindige stroom van werk, de ene maand weinig, de volgende maand veel.
In veel bedrijven is patchen nu een ad hoc actie – ongedefinieerd, en niet ingepland. Dat levert altijd conflicten op met andere werkzaamheden, leidt tot wrijving met productie, het moet tussen het normale werk door en geeft overwerk. Dit alles voor een activiteit waarvan het nut voor velen geheel
onzichtbaar is.
Volgens de norm voor industriële cybersecurity, IEC-62443, kan dat beter. Een bedrijf moet een ‘patchmanagementproces’ hebben. Een gedefinieerd proces dat beschrijft over welke apparatuur het gaat, hoe wordt uitgezocht welke patches er zijn, hoe die worden geselecteerd, hoe de testprocedure is, hoe de installatie gaat, hoe wordt geleerd van opgedane erva ringen. Als de procedure er is, kan hij worden ingepland – persoonlijk begin ik er op de tweede dinsdag van de maand mee – met personen en verantwoordelijkheden, budgetten en KPI’s (Key Performance Indicators). Een goed opgezet proces is ook niet afhankelijk van de opgeslagen kennis in het hoofd van één werknemer.
Om een patch te kunnen installeren, is het meestal nodig om de applicatiesoftware te stoppen. Dit heeft de consequentie dat een bijvoorbeeld een complete machine of productielijn ook moet stoppen. Dit is een groot nadeel van patchen, en het zorgt er ook voor dat de productiechef niet enthousiast wordt als u langskomt.
Meestal moet patchen dan ook gebeuren in de kleine uurtjes, op een zondag, of tussen kerst en Nieuwjaar.
Zelf had ik eens een keer een klant waar ik alleen op zondagochtend langs mocht komen, omdat dan de operators naar de kerk waren en de productie toch stil lag.
Het installeren van een patch zelf kost niet zo vreselijk veel tijd – gemiddeld een kwartier tot een half uur – als alles goed is voorbereid. Is er misschien speciale installatiesoftware nodig op een speciale laptop, of een bepaald geheugenkaartje, of een speciale kabel? Welke handelingen moeten worden uitgevoerd? Als dit ter plekke nog uitzoek werk vereist, ligt de productie langer stil. Een goede reden om in het patchmanagementproces vast te leggen dat dit van te voren moet worden uitge zocht.
Het bijblijven op de laatste softwarestand wordt gezien als een van de meest effectieve maatregelen op het gebied van cybersecurity. Ook al doet u verder niets aan cybersecurity, doe het patchen dan wél. • cert.vde.com nvd.nist.gov www.cisa.gov
Het ‘Common Vulnera bility Scoring System’ legt met een soort rapportcijfer de grootte van het gevaar vast 0,1 (zeer onschuldig) tot 10,0 (zeer gevaarlijk!).
Wie als machinebouwer concurrerend wil blijven, moet inspelen op de eisen die de ‘smart factory’-revolutie stelt. De wereldmarkt voor slimme productieomgevingen groeit snel en blijft dat de komende jaren ook doen. Om ook motorsystemen snel en eenvoudig te kunnen opnemen in deze digitaliseringsgolf, heeft ABB Novolink voor geavanceerde motorbeveiliging en monitoring.
Met de ‘smart factory’ wordt een sprong voorwaarts gemaakt van traditionele automatisering naar een volledig verbonden en flexibele productieomgeving. Een omgeving waarin gekoppelde productiesystemen een constante stroom data leveren die wordt gebruikt om de productieomgeving aan te passen aan nieuwe eisen. Een slimme productieomgeving integreert zo gegevens uit de hele fabriek om de productie, het onderhoud en het voorraadbeheer te sturen. Om dit groeiende marktsegment te kunnen bedienen, zullen machinebouwers bij het ontwerp van hun machines rekening moeten houden met dergelijke gekoppelde productiesystemen.
Het maken van die connectiviteits- en digitaliseringslag is voor veel machinebouwers een pittige uitdaging. Toch zijn er ook eenvoudige, economische en kant-en-klare oplossingen. Een goed voorbeeld daarvan is Novolink van ABB. Deze wordt eenvoudig op bestaande magneetschakelaars voor motorstartapplicaties geklikt, waarna geprofiteerd kan worden
van de voordelen van digitalisering voor bijvoorbeeld het onderhoud en energiemanagement. Belangrijk voor de machinebouwer die de eerste stappen op dit gebied zet: de oplossing kan stapsgewijs worden geïmplementeerd, waarbij vanaf het eerste moment van de technische en economische voordelen wordt geprofiteerd.
Motorsystemen Motorsystemen zijn in sommige landen verantwoordelijk voor circa 70 procent van het industriële elektriciteitsverbruik. Door motoren goed te onderhouden kunnen de prestaties en output van de motorsystemen worden geoptimaliseerd. Goed onderhoud is hoe dan ook geen overbodige luxe als je bedenkt dat uit onderzoek blijkt dat meer dan 90 procent van de mechanische storingen vermijdbaar is. Voorspellend onderhoud staat daarom hoog op de agenda van machinebouwers én hun klanten. Dat blijkt onder meer uit de toenemende inzet van voorspellend onderhoud.
Voorspellend onderhoud levert niet alleen kosten- en tijdvoordelen, maar sluit ook naadloos aan op de wereldwijde verschuiving naar connectiviteit en het Industrial Internet of Things (IIoT). Deze ontwikkeling werd nog eens versneld door de COVID-19 pandemie, die beperkingen oplegde aan het reizen en de toegang tot locaties.
Naarmate het Industrial Internet of Things (IIoT) een steeds grotere rol gaat spelen binnen en tussen bedrijven, ervaren onderhoudstechnici de kracht van real-time data. Met deze gegevens zijn zij beter in staat om te voorspellen wanneer onderhoud noodzakelijk is.
En wie beter weet wanneer welk onderhoud moet worden uitgevoerd, profiteert van minder downtime. Het onderhoud kan bovendien worden ingepland op momenten dat het voor de productie goed uitkomt en reservedelen aanwezig zijn.
De bewakingsmogelijkheden op afstand van Novolink identifi ceren problemen in een vroeg stadium,
Om als onderhoudstechnicus de vruchten te kunnen plukken van voorspellend onderhoud, moeten aangesloten belastingen, elektrische metingen en andere belangrijke onderhoudsvariabelen, continu worden bewaakt en gerapporteerd. Met die informatie kan de onderhoudsengineer de motor immers efficiënter laten werken. En door de motor in de optimale bedrijfstoestand te houden, kunnen ook nog eens de bedrijfskosten worden verlaagd. De benodigde informatie voor het voorspellend onderhoud kan op verschillende manieren worden verkregen. ABB biedt daarvoor een groot aantal mogelijkheden. Dat varieert van hulpschakelaars voor lokale besturingslogica en koppeling met PLC’s tot het allesomvattende ABB Ability Energy & Asset Management. Daar is nu ook Novolink toegevoegd als kant-en-klare oplossing voor geavanceerde motorbeveiliging en monitoring.
Het aansluiten van magneetschakelaars met Novolink is uiterst eenvoudig en biedt een kant-en-klare oplossing voor digitalisering in productieomgevingen. De Novolink SFM1-module wordt met een 24VDC-spoel rechtstreeks vastgeklikt op een magneetschakelaar AF09..AF96 van de AF-serie.
Speciale bekabeling is hiervoor niet nodig. De module is naadloos geïntegreerd in het B&R automatiseringssysteem en biedt relevante onderhoudstellers zoals motorbedrijfsuren en trip-tellers en zorgt via een digitale ingang voor bewaking van kortsluitbeveiligingen. Problemen in bijvoorbeeld de belasting of de voeding kunnen zo snel worden opgelost.
Tot het Novolink-programma behoort ook de SCV10-motorbeveiliging als optionele uitbreiding op de SFM1. Met deze module kan de status van aangesloten apparatuur worden beoordeeld. Hiertoe meet de SCV10 onder meer de lijnspanning, fasestroom, vermogen, frequentie, totale harmonische vervorming en andere relevante parameters. Voor een optimale regeling van de motor wordt een geavanceerd thermisch model van de motor berekend. De Novolink-modulen worden met een Ethernetkabel aangesloten, waarbij tot acht modulen op een string mogelijk zijn.
Beide modulen zijn volledig geïntegreerd in het B&R automatiseringssysteem. Belangrijk voordeel voor de machinebouwer: het programmeren van de modulen is niet nodig; er kan worden volstaan met het parametreren.
www.abb.nl
In het geval van de elektrische CAKE Kalk OR 'dirt bike’ is dat 1186 kg. Als je naar de CO2e-uitstoot kijkt tenminste, die bij de productie van de motor in al zijn onderdelen komt kijken. Hoezo ‘zero emission’? In het gezamenlijke project Cleanest Dirt Bike Ever laten CAKE en Vattenfall zien wat het effect op het klimaat is van de productie van de CAKE Kalk OR door die in een kubus met een ribbe van 8,6 m hoog te zetten. De kubus geeft het volume van de CO2e-uitstoot weer: pakweg 637 m3 ofwel 1186 kg.
"De populaire term fossielvrije voertuigen staat voor greenwashing totdat de hele productie koolstofvrij is gemaakt, ongeacht de brandstof waarop ze rijden. In feite kennen de meeste bedrijven de koolstofvoetafdruk van hun eigen producten niet. Om onze eigen impact te begrijpen en aan te pakken, hebben we de uitstoot van onze hele productieketen voor één CAKE Kalk OR gemeten, en hebben we de start gemaakt om tegen 2025 elke stap tot een minimum te ‘decarboniseren’. Onze op één na belangrijkste bijdrage aan de planeet is andere fabrikanten te inspireren om
hetzelfde te doen", aldus Stefan Ytterborn, oprichter en ceo van CAKE.
Annika Ramsköld, hoofd van Corporate Sustainability bij Vattenfall, zegt hierover: "Vattenfall streeft ernaar om binnen één generatie een fossielvrij leven mogelijk te maken en is toegewijd aan het vinden van partnerschappen die inspireren en barrières doorbreken. Dit is zo'n project, waarbij onze belangrijkste bijdrage de brede kennis in fossielvrije oplossingen en elektrificatie van industrieën is, die we in de loop van decennia hebben opgedaan in onze eigen en andere industrieën."
Binnen het project Cleanest Dirt Bike Ever werken Vattenfall en CAKE sinds 2021 samen met als doel het allereerste echt fossielvrije voertuig te produceren: de CAKE Kalk OR. De eerste stap in het decarbonisatieproces was het uit elkaar halen van de motorfiets en het meten van de impact, vanuit een klimaatperspectief, van elk afzonderlijk onderdeel. De twee bedrijven werkten samen om de koolstofuitstoot van stap één van het fabricageproces voor elk onderdeel en de eindassemblage – van grondstof tot eindproduct – te kwantificeren.
Van je spijkerbroek tot je elektrische auto: een vergelijking van de CO2-uitstoot bij de productie.
De conclusie van de levenscyclusanalyse (LCA) luidde dat de productie van één CAKE Kalk OR momenteel een uitstoot van 1.186 kg CO2e oplevert, wat overeenkomt met een volume van 637 kubieke meter. Elke succesvolle stap die wordt gezet, leidt tot een vermindering van het volume. Bij de route naar een fossielvrije productie zullen zowel CAKE en haar
bestaande leveranciers betrokken zijn, als een aantal innovatieve producenten van alternatieve componenten en materialen die mogelijkheden bieden om de uitstoot verder terug te dringen.
Een integraal onderdeel van de Cleanest Dirt Bike Ever samenwerking tussen Vattenfall en CAKE zal de kubus zijn, een driedimensionale visualisatie van de koolstofvoetafdruk van de productie. De visualisatie zelf is een innovatieve benadering om een breed begrip te creëren voor een dringend mondiaal probleem waarover vaak wordt gesproken, maar dat moeilijk te begrijpen is. Het doel van de kubus is om het bewustzijn onder consumenten te vergroten, de productie-industrie in het algemeen te inspireren, en
Vattenfall en CAKE te positioneren als leiders in de overgang naar fossielvrije productie.
Veel misvattingen over fossielvrij Alles wat geproduceerd wordt, resulteert in een bepaalde koolstofvoetafdruk. Consumenten kunnen een groot verschil maken door minder en bewuster te consumeren, als zij de kans krijgen te begrijpen wat fossielvrij betekent. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat 83 procent van alle EV-bezitters denkt dat ze al genoeg doen voor het klimaat. De realiteit is dat een elektrische auto bij productie een koolstofuitstoot van 35 ton oplevert, een cijfer dat fabrikanten zelden kunnen overleggen. •
ridecake.com
Compact ontwerp voor optimalisatie van installatieruimte
Ethernetcommunicatie voor integratie in netwerken
Plug-and-play oplossing voor snelle ingebruikstelling
Geschikt voor energie-efficiënte IE5 motoren
NORD Drivesystems Nederland / T: 0252-529544 / E: netherlands@nord.com / www.nord.com
Met de T20 van de drylin W-serie brengt igus een nieuwe lineaire geleidewagen op de markt, die dezelfde afmetingen heeft als de meeste klassieke wagens met kogelomloopgeleidingen. Dit maakt een snelle 1:1 vervanging mogelijk - zonder structurele aanpassingen. Door drylin W te gebruiken, profiteren toepassingen van het feit dat smering niet nodig is, een lange levensduur, minder reinigingsinspanning en een lager gewicht.
Tekst en beeld: Igus
Of het nu gaat om de schuifdeur van een kast, de stoelverstelling van fitnessapparatuur of de flesdispenser van een drankautomaat: steeds meer ontwerpers nemen afscheid van klassieke kogelomloopsystemen als het gaat om lineaire geleidingen, en vertrouwen op lineaire systemen uit de drylin W-serie.
Dit is te danken aan het feit dat de geleidewagen niet rolt, maar heel stil over de rail glijdt – op lagervoeringen van hoogwaardige kunststof. "Duurzaamheid, onderhouds- en smeringsvrij, hygiënisch en licht: de voordelen van drylin W zijn zo groot dat steeds meer ontwerpers zelfs complexe technische wijzigingen aan hun machines doorvoeren om de omschakeling door te voeren", zegt Michael Hornung, productmanager voor drylin lineairr techniek. "Een inspanning die wij onze ontwerpers in de toekomst graag zouden
aan een klassieke geleidewagen met kogelomloop rolgeleiding. "De geleidewagen heeft dezelfde afmetingen als de meeste kogelomloopgeleidingen op de markt - met dezelfde systeemhoogte en identieke aansluitmaten. Dit maakt een directe 1:1 vervanging van de geleidewagen mogelijk en dus een comfortabele verandering van rolgeleider naar schuif geleider - zonder enige wijzigingen aan het ontwerp." Een vergelijkbaar snelle vervanging door lineaire geleidewagens van dezelfde afmetingen was tot nu toe alleen mogelijk op het drylin T-systeem. In dit geval waren de gebruikers echter beperkt tot een T-geleiderail. "Met de nieuwe T20 lineaire geleidewagen wordt de sprong van kogelomloopgeleidingen naar smeer- en onderhoudsvrije lineaire technologie aanzienlijk eenvoudiger."
Tot 18.000 kilometer
besparen." Dat kan met de T20 lineaire geleidewagen, een robuust en corrosievrij monoblok van aluminium met lineaire glijlagervoeringen van iglidur J200 voor een uitzonderlijk lange levensduur op hard geanodiseerde aluminium rails.
Visueel doet de T20 lineaire geleidewagen denken
De drylin W-serie wordt gekenmerkt door een hoge mate van flexibiliteit. Hierdoor kunnen gebruikers kiezen uit verschillende geleiderail modellen. Een van de meest populaire is de drylin W standaard rail WS-10-40 - een robuuste hard geanodiseerde en corrosievrije lineaire geleiderail van aluminium. Een rail die zich kenmerkt door een vlakke constructie en een torsiebestendige dubbele as-geometrie. Dit is aangetoond door tests in het igus-testlaboratorium. Een lineaire slede van de T20-serie bewoog heen en weer op een raillengte van 1000 millimeter tijdens 24/7 gebruik - bij een belasting van 250 N en een versnelling van 10 m/s2. Het systeem haalde een rijprestatie van 2.500 km in volledig droge toestand.
“ D e geleidewagen heeft dezelfde afmetingen als de meeste kogelomloopgeleidingen op de markt”
Dit komt overeen met de afstand tussen München en Caïro. Met een belasting van 2 kg en een langzame rijsnelheid werd een rijprestatie van 18.000 kilometer bereikt.
Naast een lange levensduur biedt de overschakeling op een lineaire geleidewagen met een glijfolie van hoogwaardige kunststof nog meer voordelen. In tegenstelling tot rollende systemen, heeft de bekleding geen externe smering nodig. Geïntegreerde, microscopisch kleine vaste smeermiddelen zorgen voor een wrijvingsarme droge werking.
Het voordeel ligt voor de hand: het weglaten van smeermiddelen bespaart tijd en kosten voor onderhoudswerkzaamheden en heeft een positief effect op de levenscyclusbeoordeling. Even duurzaam: de levensduur van de lineaire geleidewagen is vrijwel onbeperkt, aangezien de voeringen met weinig moeite steeds opnieuw kunnen worden vervangen. De reinigingsinspanning is ook gering, omdat de voering gewoon het vuil van de rail duwt.
Bij rollende systemen daarentegen bestaat vaak het risico dat het vuil zich met de smeerolie vermengt tot een mengsel dat de soepele werking vermindert en het risico van
verontreiniging verhoogt. "Onze verschillende drylin-voeringen maken het mogelijk om het maximale uit elke toepassing te halen", zegt Michael Hornung. "Behalve de aluminium versie hebben wij ook een lineaire geleidewagen van roestvaststaal ontwikkeld. In combinatie met dubbele rails van VA roest vaststaal en lineaire voeringen, bijvoorbeeld van het FDA- en EU-conforme iglidur A160 materiaal, zijn ook uiterst hygiënische en reinigingsintensieve toepassingen mogelijk in de levensmiddelen-, medische en farmaceutische sector." •
Voor zowel sperren als starten kunnen een of meer CKS2-sleutelsystemen worden gebruikt. Bij gebruik van meerdere sleutelsystemen, kunnen deze serieel met elkaar worden verbonden, het veiligheidsniveau blijft daarbij Cat. 4 / PL e. Als visueel onderscheid gewenst is, zijn zowel de frontjes als de sleutels leverbaar in verschillende kleuren. De drie aansluitingen van het CKS2 bestaan uit OSSD-veiligheidssignalen en een communicatiekanaal. Voor individuele aansluiting is er een unit met alleen uitgangen, voor seriële aansluiting is er een unit met zowel in- als uitgangen. Het communicatiekanaal kan optioneel worden aangesloten op een gateway naar IO-Link: Dan ontstaat extra Industrie 4.0 functionaliteit. Door toepassing van RFID transpondertechnologie is er geen slijtage van het systeem. De mechanische toleranties zijn ruim en er zijn
Bedieningspanelen in een compact 7-inch formaat zijn veelzijdig. Als centrale HMI in budgettair krappe industriële toepassingen en kleinere machines of als extra besturingssysteem in machine- of systeemeenheden – het beeld van 154 mm x 85 mm, biedt voldoende actief oppervlak voor heldere visualisatie. Sigmatek heeft verschillende dunne fanless 7”-HMI's met OPC UA als resistieve single of capacitieve multi-touch scherm, met verschillende processors, resoluties en IP-beveiligingstypen. De ETT-panelen zijn uitgerust met tal van interfaces, zoals Ethernet, CAN en USB. De modules hebben RS232/Modbus of TTY. Het standaardontwerp is voor schakelkast installatie. Voor de montage met zwenkarm is de ETT 7321 met vesa 75-bevestiging beschikbaar. Met een rvs front in IP 65-bescherming is de ETT 736 bestemd voor toepassingen met strenge hygiënische eisen. Het 7-inch HMI-portfolio bevat ook een webpaneel, de ETT 764. De vier cores van EDGE3-processor (4x 1,6 GHz) zijn precies op elkaar afgestemd voor een vloeiende visualisatie. Een geoptimaliseerde HTML5-browser biedt een optimale operatorervaring (UX) voor visualisaties. www.sigmacontrol.eu
geen elektrische contacten. De sleutel blijft goed op zijn plek zitten Ook als er iets zwaars aan hangt en wordt met een clip vastgehouden. Dankzij de hoge beschermingsklasse (IP 67) is het CKS2 sleutelsysteem geschikt voor industriële toepassingen, ook daar waar het nat en vuil is. De CKS2 sleutels zijn heel hoog gecodeerd en daarmee beveiligd tegen manipulatie. Alle sleutels hebben een unieke code maar er zijn ook sets leverbaar met identieke codes. Na het inleren van een set wijzigt automatisch de functie van de unit. www.euchner.nl
Onder hoogvermogen frequentieregelaars verstaat Control Techniques Als het gaat over frequentieregelaars van 132 kW t/m 2,8 MW. De Drive Freestanding is een frequentieregelaar (90 kW – 2,6 MW) die vrij is neer te zetten in een technische ruimte of naast uw machine of applicatie . De DFS is ook geschikt voor samenbouw met een motor control center MCC. De DFS zit gebruiksklaar in een systeemkast met een sokkel van 100 mm en inclusief snelle zekeringen, hoofdschakelaar, display met Real Time Clock op de voorzijde en dakventilator met thermostaat. De Unidrive Frame 12 regelaar met een vermogen van 500 kW is slechts 400 mm breed. De regelaar kan worden geïnstalleerd in een standaard schakelkast die zowel de module als de accessoires kan herbergen. De Unidrive M frequentieregelaar (0,25 kW– 2,8 MW) is een multifunctionele regelaar die door de geavanceerde regelstrategie geschikt is voor standaard draaistroom-, -permanentmagneet-, servo- en lineaire motoren voor zowel open Loop als closed Loop. Behalve het gebruiksklare DFS concept zijn er ook losse vermogens modules van de M700 klasse beschikbaar. In totaal kunnen 10 frequentieregelaars/vermogensmodules worden gekoppeld. www.nidec-netherlands.nl
De 20W TDK-Lambda PYD20 serie DC/DC-omzetters voor PCB-montage hebben een ultrabreed 18:1 ingangsbereik van 8,5 tot 160 VDC. Ze zijn ondergebracht in een 2”x1”- behuizing (50,8 x 25,4 x 10,2 mm (L x B x H)). De kunststof behuizing maakt door een gegoten siliconen omhulsel de omzetters zeer goed bestand tegen schokken en trillingen. Dit is gunstig voor toepassingen die moeten voldoen aan EN 50155, de norm voor elektronische apparatuur die wordt gebruikt op rollend spoorwegmaterieel. Andere toepassingen zijn in industriële en meetapparatuur waarvoor een back-up accu of gelijkstroombron nodig is. De PYD20-serie heeft uitvoeringen voor drie nominale enkelvoudige uitgangen (5 V, 12 V en 15 V), die instelbaar zijn over een bereik van -20% tot +10% voor niet-standaard spanningen. Er zijn ook uitvoeringen met een vaste, dubbele uitgang (±12 V, ±15 V en ±24 V), die kunnen worden geconfigureerd om te werken als een enkele 24 V, 30 V of 48 V uitgang.
stroom,
zijn voorzien
tegen
De nieuwe SensoControl SCP04-druksensor in rvs 316 L voor waterstoftoepassingen is bestand tegen hoge druk en kan, omdat het een digitaal gekalibreerde piëzoresistieve meetcel is, een druk van 4 tot 1.000 bar detecteren. De speciaal gelijmde verbinding is bestand tegen lage temperaturen, schokken en trillingen. Een monolithisch ontwerp maakt interne afdichtingen overbodig en elimineert lekkage als gevolg van materiaalmoeheid. De SCP04 heeft geen vloeistof voor drukoverdracht en geen grote drukgebieden. De sensor is ook vacuümdicht en vrij van elastomeren. De procesaansluitingen zijn pakkingsvrij ontworpen, zodat ze voldoen aan de vereisten van waterstoftoepassingen. De sensor is uit te voeren met verschillende beschikbare connectoren en kan worden geconfigureerd met verschillende uitgangssignalen. ph.parker.com/nl/
Delta RMC motion controllers en grafische RMC Tools software om complexe bewegingen te vereenvoudigen en te verbeteren.
onze website voor video’s, referenties en specificaties.Vindt referenties uit uw branche en toepasbare
en met 50 assen gesynchroniseerde
snelheid, en krachtregeling.
De ZL1/ZL3/ZL6-serie meertrapsvacuümejectoren voldoet aan de vacuümeisen voor werkstukken met hoge lekkageniveaus. De ejectoren zijn compact en licht, maar leveren een groot aanzuigdebiet, terwijl de toevoerlucht niet varieert. De drietrapsejectoren bieden een vacuümcapaciteit van 250 procent in vergelijking met een eentrapsmodel. Bovendien verhogen de ZL3 en ZL6 het maximale aanzuigdebiet tot 600 l/min. De ejector vermindert ook het luchtverbruik. De ZL1 zorgt voor een reductie van ongeveer 10 procent, zonder dat dit ten koste gaat van de aanzuigcapaciteit. De energiebesparing wordt bereikt door de toevoerdruk voor het piekvacuum te verlagen tot 0,33 MPa. Daarbij wordt slechts 57 l/ min verbruikt. De ZL3 en ZL6 hebben de optie voor een drukschakelaar met energiebesparingsfunctie die het luchtverbruik tot 90% vermindert. De toevoerlucht wordt dan afgesloten zodra het gewenste vacuüm is bereikt. www.smc.nl
ACE Stoßdämpfer GmbH heeft het assortiment MAGNUM-dempers uitgebreid met zelfinstellende rvs industriële stootdempers in draadmaat M64 en met een slaglengte van 150 mm. Doordat de behuizing uit één stuk materiaal is gemaakt, zijn aan de onderzijde geen afdichtingen nodig. Met een energieopname tot 5.650 Nm en een effectief massabereik tot 63.700 kg hebben gebruikers nu nog meer speelruimte wanneer het gaat om de grootte van de demper en de maximale benutting van de machines. Met de rvs uitvoeringen wordt ook het aantal toepassingsmogelijkheden groter. Zo zijn de rvs stootdempers beter bestand tegen invloeden van buitenaf en zout water dan conventionele uitvoeringen. Ook voldoen ze aan de strenge regelgeving op het gebied van hygiëne in de medische technologie en de levensmiddelenindustrie. De nieuwe demper is tevens geschikt voor toepassingen waarbij de uitstraling een rol speelt. De nieuwe stootdempers met 150 mm slaglengte zijn leverbaar met bijpassend rvs toebehoren. www.ace-ace.nl
De nieuwste toevoeging aan het assortiment ASi-5 modules met geïntegreerde IO-Link master van Bihl+Wiedemann is de ASi-5 module BWU4386 in IP67 met 8 IO-Link master poorten Klasse A. De IO-Link poorten voor het aansluiten van de devices zijn uitgevoerd als 5-polige M12 bussen, met een extra I/O signaal beschikbaar op pin 2. De module wordt via profielkabels met doordringtechnologie aangesloten op ASi en AUX. Alle ASi-5 modules in IP67 met geïntegreerde IO-Link master kunnen precies daar worden aangesloten waar ze nodig zijn, zonder switches of voorgeconfectioneerde kabels, gewoon door middel van doordringtechnologie. Zo kunnen meer dan 60 ASi modules met elk maximaal 8 IO-Link devices worden aangesloten op een ASi-5/ASi-3 gateway per ASi circuit en hun proces-, parameter- en diagnosegegevens kunnen worden verzonden via de in de gateway geïntegreerde OPC UA server, bijv. naar de cloud of naar een HMI. En de inbedrijfstelling en parametrering van de aangesloten devices kunnen comfortabel via de Bihl+Wiedemann softwaresuites worden gerealiseerd. www.bihl-wiedemann.nl
De LBC611- en LBC621-labelcheckers met ingebouwde lens en verlichting worden geleverd met Label Checker-software (versie 3). Ze zijn verkrijgbaar in uitvoeringen met diverse lenzen en bijvoorbeeld infraroodverlichting. De Label Checker biedt optische karakterherkenning (OCR) op meerdere plekken tegelijkertijd, herkent zelf om welk codetype het gaat, en ziet labels ook als ze op de kop staan. De configuratie vindt plaats via een webinterface. Alle berekeningen worden uitgevoerd binnen de camera, zonder aparte evaluatie-eenheid. De compacte versies vallen verder op door de mogelijkheid van beeldrectificatie. Omdat zij vaak op korte afstand worden gebruikt, moeten effecten van lens- en perspectiefvervorming worden geëlimineerd.. De ARM-architectuur maakt een verbeterde verwerkingssnelheid mogelijk. www.sick.nl
De PRT-04 micro heeft een buitendiameter van 60 mm, de kleinste installatiemaat onder de igus PRT-tandkranslagers. Het bestaat uit drie aluminium ringen en een nieuw ontwikkeld glij-element van kunststof, dat bijzonder goed werkt op aluminium en zorgt voor goede slijtagecoëfficienten en een lange levensduur. Het heeft ook een lage vochtopname en een goede chemische bestendigheid. Afhankelijk van de individuele wensen van de klant kunnen ook andere materialen worden gebruikt. Zoals alle lagers van igus is de PRT-04 micro 100% smeermiddelvrij en dus ongevoelig voor vuil, stof en vocht. Mogelijke toepassingen zijn kleine, verplaatsbare verlichtingsinstallaties – zogenaamde ‘moving head’-toepassingen – klaptafels in treinen en vliegtuigen, maar ook automotive toepassingen. De PRT-04 micro is een kant-en-klaar onderdeel is dat direct in een applicatie kan worden geïntegreerd. www.igus.nl
De WEROCK Rockbook X550 G2- en X540-laptops met Intel Core i7 11e generatie processor wegen respectievelijk 2,85 en 3,3 kg. Dankzij de geïntegreerde draaggrepen zijn de toestellen ook tijdens het vervoer zeer comfortabel. Voor lange werkdagen worden de Rockbook X540 en X550 G2 geleverd met twee batterijen: een 46,6 Wh hot-swap batterij en een extra vaste 14,8 Wh batterij. Het toestel blijft volledig functioneel terwijl de batterij wordt vervangen. Het compacte ontwerp en de twee verwisselbare batterijen maken beide modellen ideaal voor langdurig gebruik in het veld. De Rockbook X540 en X550 G2 zijn stof- en waterbestendig (IP65), voldoen aan de militaire normen (MIL-STD-810G) voor temperatuur, vochtigheid en trillingen, en zijn aan 26 zijden getest op vallen vanaf 122 cm. Ze zijn ook geschikt voor gebruik bij extreme temperaturen van -20°C tot +60°C. . Een standaard meegeleverde vingerafdruksensor ondersteunt veilige aanmeldingen via Windows Hello, terwijl de geïntegreerde Kensington Lock-sleuf het werkstation beschermt tegen diefstal. www.werocktools.com
Vario-X van Murrelektronik is het eerste automatiseringsplatform dat sensoren en actuatoren decentraal en zonder schakelkast naar het veld brengt. Het automatiseringsplatform is zeer flexibel, modulair en maakt fabrikantonafhankelijke integratie mogelijk.
Hiermee biedt de Vario-X een oplossing voor de dringendste problemen in de automatisering:
• het tekort aan geschoolde arbeidskrachten
• toenemende digitalisering
• kortere ontwikkelingscycli
• duurzaamheid
Er is 75% minder bekabeling nodig en is 40% sneller geïnstalleerd dan standaard in de schakelkast. Geniaal in al zijn eenvoud. Modulair. Toekomstbestendig in ieder facet. Zo simpel is het.
Neem contact op met ons op en wij informeren u graag over wat Vario-X voor uw machine installatie kan betekenen. Of kom een kijkje nemen op de WoTS | Jaarbeurs Utrecht | 27 t/m 30 september 2022. U vindt ons in Hal 11 Stand E008.
De nieuwe ZLW vlakke grijper heeft een slank ontwerp en is bijzonder licht en maakt zo palletiseren met lichtgewicht robots mogelijk. Afhankelijk van het model en de fabrikant hebben lichtgewicht robots een laadvermogen tot 25 kg. Om ze te kunnen gebruiken voor het in lagen palletiseren en depalletiseren heeft deze vlakke grijper een dieet gevolgd. Het resultaat is een vlakke grijper, die tot 20 kilogram kan tillen en – afhankelijk van de grootte – tussen de 4 en 7,5 kg weegt. Hierdoor heeft de robot voldoende vermogen voor de eigenlijke handlingtaak. De ZLW grijper kan tegelijkertijd meerdere open, holle of gesloten objecten zoals glazen, blikjes of kartonnen dozen van verschillende afmetingen vastgrijpen. Hij compenseert hoogteverschillen in de werkstuklaag met een optioneel verkrijgbare veerbelaste flens. De grijper wordt individueel geconfigureerd; de gebruiker krijgt een efficiënt compleet systeem met componenten die op elkaar én op de taak zijn afgestemd. De vacuümgenerator is zo gedimensioneerd dat deze niet meer vermogen gebruikt dan nodig is. De slanke grijper kan worden voorzien van individuele zuignappen of www.schmalz.nl
Het 7/8”-connectorprogramma van Binder bestaat uit varianten met 3, 4 en 5 pennen, connectors met schroefaansluiting en voorgeassembleerde uitvoeringen met rechte en met haakse connectors. De producten met schroefvergrendeling voldoen aan de voorwaarden van beschermingsgraad IP67, de aangegoten kabels zelfs van IP68, en zijn UL-gecrtificeerd. Met een maximaal toelaatbare stroom tot 13 A in de 3-polige versie en een toelaatbare spanning van 300 V, of 600 V conform de UL-richtlijnen, zijn de ronde 7/8''-connectors geschikt voor vermogenstoepassingen in de automatiseringstechnologie. Gebruikers die 7/8''-technologie willen installeren in apparaatbehuizingen kunnen kiezen uit flensconnectors met diverse draadontwerpen. Aan de binnenkant is er keuze uit voorgemonteerde draden in diverse lengtes of dipsoldeercontacten voor printmontage. www.binder-connector.de
Speciaal voor grotere handling-toepassingen heeft Rollon de O-rail ontwikkeld. Het lineaire systeem heeft een geleiding met drie loopbanen. Het geharde staal van de rail is in het gepatenteerde Rollon-NOX-proces zwart geoxideerd,
hetgeen het extra slijtvast maakt en beschermd tegen corrosie. De FXRG-geleiding van de rail heeft drie loopbanen die onder een hoek van 90 graden zijn geplaatst. Voor een hoog draagvermogen, een soepele en stille werking ook
bij hoge snelheden zorgen wielen met een massieve buitenring en twee rijen lagers. Die zijn met een speciaal vet gesmeerd voor de gehele levensduur en kunnen continu binnen een temperatuurbereik van -40 ° tot +130 °C worden gebruikt. De zeer fijn gepolijste loopbanen hebben een gotisch profiel, waardoor een hoge afrolprecisie met een zeer geringe wrijving en een lange levensduur mogelijk wordt. Twee parallelle rails vormen samen een zelfuitlijnend systeem.
