Aandrijven en Besturen 11/12 2020

25 JAAR AB Michiel Scheenstra en Gert Jan Braam: innovatie en digitalisering moeten sneller

11/12 AANDRIJVEN & BESTUREN Jaargang 25 | november/december 2020

14

18

24

‘GOLDDIGGER’ VOOR COLOMBIA

COVID-19 EN PRODUCTONTWIKKELING

‘TJILPEN’ ALS MACHINETAAL

Hydraulische motoren op een elektrische cutterwielzuiger

Een prototype in vier en een ‘fabriek’ in zes weken

De ‘Long Range’-kampioen draadloze communicatie

AB_Cover.indd 1

05/11/2020 08:56

AB_Advertenties.indd 2

05/11/2020 10:33

Next level hydraulic control

Gebruik Delta RMC motion controllers en grafische RMC Tools software om complexe bewegingen te vereenvoudigen en te verbeteren.

Bezoek onze website voor video’s, referenties en specificaties.

Vindt referenties uit uw branche en toepasbare applicaties.

Tot en met 32 assen gesynchroniseerde positie, snelheid en krachtregeling.

www.tsb-bescom.nl

AB_Advertenties.indd 3

05/11/2020 10:34

IN DIT NUMMER editie 11/12 | november/december 2020

18

COVID-19 EN PRODUCTONTWIKKELING

In vier weken een prototype van een noodbeademingsapparaat en in zes een mondkapjesfabriek in een zeecontainer.

24 LORA Op La Gomera kunnen ze naar de titel fluiten: LoRa is

10

de ‘Long Range’kampioen draadloze communicatie.

MICHIEL EN GERT JAN

Over verdienmodellen, investeringen in machines en mensen en in digitalisering.

28 ‘SNELSTE LASSTRAAT’

Met behulp van 30 motorreductoren en een kegelwielmotorreductor.

14 ‘GOLDDIGGER’ Hydraulisch aangedreven lieren voor een cutterwielzuiger op goudjacht.

4

AB_Inhoud.indd 4

& VERDER 06 22

AANDRIJFNIEUWS 5G in de fabriek, een wedstrijd ‘wie weet wanneer welke switch’ en meer.

HYGIËNISCH AFDICHTEN Twee hygiënische afdichtingsoplossingen. Ook voor hogedruktoepassingen.

32 36

LUISTEREN! Hoe laat je mobiele machines beter en gelijkwaardig samenwerken?

PRODUCTNIEUWS Over eenvoudige toegang tot je machinedata en ander mooi ‘spul’.

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:51

OP DE COVER Op de TechDay begin september toonde Bosch Rexroth het heden, de nabije en de verre toekomst van de automatisering van mobiele machines. Denk aan een oogstmachine en volgwagens die op relatief hoog cognitief niveau met elkaar samenwerken op het veld. Lees meer over dit onderdeel van DurableCASE – en die mestrobot van Lely – op pagina 32.

ADVERTEERDERSINDEX Bosch Rexroth Delta Electronics Duranmatic EAO Benelux Elsto Aandrijftechniek Euchner Benelux MC Technology Tele Radio TR Electronic Nederland TSB Bescom Turck Van Steen

40 02 16 16 16 39 39 37 39 03 23 07

Verloren In mijn lokale krant las ik het bericht dat de Zeeuws Vlaamse Gieterij in Sas van Gent failliet is. Of de ‘ijzergieterij’, zo wordt de gieterij in de volksmond genoemd, een doorstart maakt is onbekend. Gieterijen in Nederland hebben het al jaren – beter gezegd decennia – lastig.

Lagelonenlanden uiteraard, maar de huidige pandemie zorgt bij de gieterij nu ook voor een afname van de orders van de vaste klanten. En als je die omzet dan bijna ziet halveren.

Behalve een industriële gieterij heeft de ZVG ook de nodige faam opgebouwd als gieter van kunstwerken. Dat heb ik grotendeels van horen zeggen, maar van één speciaal kunstwerk weet ik al sinds de jaren negentig van de vorige eeuw: ‘Lost Luggage Depot’.

Wie wel eens bij Hotel New York op de Wilhelmina-pier in Rotterdam heeft gestaan, kan het werk niet zijn ontgaan. Om het obligate criterium dat gietwerk altijd zwaar is aan te halen: het kunstwerk heeft een massa van ongeveer 65.000 kg. En wat krijg je daar dan voor? Een levensgroot depot met achtergebleven bagage.

Het werk van de Canadees Jeff Wall herinnert natuurlijk aan de geschiedenis van de locatie. Waar duizenden emigranten met de Holland-Amerika Lijn vertrokken naar de Verenigde Staten. En dan werd er in het gedrang en de drukte om aan boord te komen wel eens een koffer of tas vergeten. Of niet ingeladen. Het is net vliegen. Daar kunt u zich vast nog wel een voorstelling van maken.

Dat was toen. Niet dat vliegen, maar die emigranten. Wall heeft trouwens wel gedacht aan de verbinding met het heden. In het depot staat ook een laptoptas. Die had je al in 2001 toen het werk is neergezet.

Die emigranten vertrokken destijds met de hoop op een betere toekomst.

Dat zal nu ook zo zijn. Nu is dat hele systeem voor het verkrijgen van een permanente verblijfsvergunning wel wat eigenaardig. Heb je geen vaardigheden waar ze op zitten te wachten, dan moet je gokken op de jaarlijks loterij voor een vergunning. Jaarlijks 50.000 ‘Green Cards’ voor rond de zes miljoen gegadigden. Of je überhaupt nog moet willen? In het ‘land of the free’ gaat tenslotte heel snel meer verloren, dan je in het depot in Rotterdam kan opslaan.

ROBIN ZANDER H OOF DRE DAC T E U R R.Z ANDE R@ MY B U S INE SS ME DIA.NL

5

AB_Inhoud.indd 5

05-11-20 12:51

A ANDRIJFNIEU WS Meer nieuws op www.aandrijvenenbesturen.nl

‘CERTIFIED EXCELLENCE PARTNER’ Met ingang van 26 oktober 2020 mag MH Hydraulics, voorheen bekend als Morssinkhof Hydraulics, zich ‘Certified Excellence Partner’ van Bosch Rexroth noemen. Het Certified Excellence-certificaat is uitgereikt aan Marco Kraak, directeur-eigenaar van MH Hydraulics door de Arjan Coppens, verkoopdirecteur Bosch Rexroth Nederland.

Op 11 december 2019 werd de intentieverklaring getekend en het afgelopen jaar heeft MH Hydraulics alle stappen op weg naar het gecertificeerde partnerschap succesvol doorlopen. Het certificeringsproces omvat verschillende fasen van voorselectie naar evaluatie en implementatie. Alle fasen zijn door MH

2,03 Siemens verkoopt Flender voor 2,025 miljard euro aan de investeerders van The Carlyle Group

Hydraulics succesvol afgerond is de mijlpaal bekrachtigd met een certificaat-uitreiking. MH Hydraulics is dus nu ‘C.E.’ Service Partner van Rexroth en gespecialiseerd op het gebied van hydraulische plunjerpompen en motoren. De samenwerking met gecertificeerde partners garandeert inclusief Rexroth's eigen reparatiewerkplaatsen een landelijke dekking in Nederland met dezelfde gegarandeerde en vertrouwde kwaliteit. MH Hydraulics heeft bijvoorbeeld toegang tot de afstelgegevens van de fabriek en een grote voorraad originele onderdelen. www.mhhydraulics.com

32

Dat is de procentuele omzetstijging bij servicerobots vorig jaar, tot een waarde van 11,2 miljard dollar

Wie weet wanneer welke switch toe te passen?

Machines en installaties worden steeds vaker direct verbonden via (industrieel) ethernet. Hierbij breidt het aantal op ethernet gebaseerde componenten steeds verder uit, zelfs tot in het veld.

‘Switches’ zijn hierbij belangrijke schakels om tot een duurzame en betrouwbare verbinding te komen. Wie weet wanneer welke switch toe te passen kan nu bij Murrelektronic met die kennis een iPad winnen. Moet je wel bovenaan eindigen in het klassement van de online 'switch game’. De game test of je weet welke switch te gebruiken in verschillende situaties. Je kan tot en met 31 december meespelen.

Om de kennis even op te frissen: unmanaged switches verbinden in 6

AB_Aandrijfnieuws.indd 6

eenvoudige installaties ethernet-gebaseerde signalen. Instellen gaat niet en diagnostische informatie is niet beschikbaar. Maar prijs-kwaliteit is dan ook het belangrijkste hier.

Wil je wel diagnostische informatie dan heb je managed switches, die beschikken over een ingebouwde webserver voor de instellingen. Je kan bijvoorbeeld poorten aan- en uitzetten, zodat een vrije poort geen toegang tot het productienetwerk geeft.

PoE (Power Over Ethernet) switches hebben het voordeel dat PoE-camera’s en PC’s direct met slechts één kabel kunnen worden aangesloten. Succes! www.switch2murrelektronic.nl

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:53

TIEN ONTWERPEISEN AAN DE DIGITALE SAMENLEVING VAN MORGEN

Namaaklagers Als laatste stap in het elimineren van valse lagers bundelt NSK de krachten met de WBA (World Bearing Association) om een nieuwe app te ontwikkelen die voor de producten van meerdere fabrikanten gebruikt kan worden: de 'WBA Bearing Authenticator: WBA Check'. De WBA werkt wereldwijd aan de handhaving van de wet op namaak en het elimineren van valse lagers – ook door middel van de ontwikkeling van apps.

De non-profit industriële vereniging versterkt de gemeenschappelijke, rechtmatige belangen van de lagerindustrie wereldwijd, zoals een open economisch beleid, duurzame ontwikkeling en de bescherming van wettelijke rechten. NSK is een actief lid. De WBA check app is vergelijkbaar met NSK Verify en beoordeelt de authenticiteit van het lager.

Bedrijven die lid zijn van WBA werken met compatibele 2D-barcodes, wat het makkelijker maakt voor klanten die lagers van meerdere fabrikanten inzetten. De app verwittigd meteen automatisch NSK als een ongeregistreerde lager wordt gedetecteerd. www.stopfakebearings.com

Met de doorbraak van ‘immersieve’ technologieën zoals ‘augmented reality’, ‘virtual reality’ en spraakcomputers gaat de digitale samenleving een nieuwe fase in. Onze vergaande ‘onderdompeling’ in digitale technologie vervaagt de grens tussen mensen en computer, tussen fysiek en digitaal. Kunnen we nep nog van echt onderscheiden?

Hoe gaan we met elkaar om in de nieuwe digitale wereld? Sturen wij de digitale wereld aan, of worden wij door de digitale wereld aangestuurd? Diverse publieke waarden zijn in het geding, waaronder privacy, autonomie, waarachtigheid en gezondheid. De fysieke en digitale wereld raken meer dan ooit met elkaar verknoopt.

Het Rathenau Instituut deed onderzoek naar ‘virtual reality’, ‘augmented reality’ en spraaktechnologie. Met deze technologiën worden we dieper dan ooit ondergedompeld in de digitale wereld. Dit roept urgente maatschappelijke en politieke vragen op.

Daarom heeft het Instituut heeft daarom een manifest gepubliceerd met tien ontwerpeisen aan de digitale samenleving van morgen, Als startschot voor een breed publiek en politiek debat. Het manifest is te downloaden via hun website. ww.rathenau.nl/nl/manifest

ONLINE M12-CONFIGURATOR

Provertha heeft een online configurator voor M12-systeemkabels en klantspecifieke kabelassemblages gelanceerd. Of het nu gaat om Profibus B-codering, CAN-bus A-code, Profinet D-codering, EtherCAT D-codering, Railcat of Railcat-crossover – een veelvoud aan toepassingen komt aan bod. De configurator is aan te klikken op de Provertha-homepage. Behalve de selectie van de gewenste toepassing wordt voor elke configuratie gevraagd om de versie (geconfigureerd, overmoulded), het type connector (mannetje-vrouwtje, vrouwtje-vrouwtje, mannetje-mannetje) en de kabellengte in te voeren. Via de configurator kunnen klanten ook hun specifieke kabelassemblage online aanvragen door de bijbehorende tekeningen en specificaties te uploaden. Het plan is de configurator uit te breiden met de D-Sub- en High-Density D-Sub- productreeksen, M8- en busaansluitingen. www.provertha.com

Servomotor defect ?

• Reparatie van alle merken • Nr. 1 in servo-reparaties in de Benelux • Korte offerte- / reparatietijd • Alle werkzaamheden en kennis onder één dak www.Servo-Repair.nl

AB_Aandrijfnieuws.indd 7

024-366 88 65

Ook voor: - spindelmotoren - watergekoeld - schijfanker - specials

05-11-20 12:53

A ANDRIJFNIEU WS Meer nieuws op www.aandrijvenenbesturen.nl

ABB NEEMT CODIAN OVER ABB heeft Codian Robotics uit Ede overgenomen, leverancier van delta-robots die voornamelijk worden gebruikt in uiterst nauwkeurige pick-and-place toepassingen. Met de overname versterkt ABB de aanwezigheid in de groeiende markt van delta-robots.

Codian heeft wereldwijd 20 mensen in dienst. Het bedrijf blijft de klanten rechtstreeks bedienen. De overname werd ondertekend en afgerond op 1 oktober 2020 en beide partijen kwamen overeen geen details bekend te maken met betrekking tot het overnamebedrag.

Het assortiment van Codian omvat onder andere een hygiënische robotlijn. De lijn maakt door het ontwerp veilige, onverpakte voedselverwerking mogelijk. Maar deze robots zijn ook geschikt voor andere omgevingen waar strenge hygiënische eisen gelden, zoals de farmaceutische industrie.

Hans Wimmer, president van de ‘Machine Automation'-divisie van ABB en managing director van B&R, zei naar aanleiding van de overname: “Met Codian Robotics verwerven we een van 's werelds meest succesvolle leveranciers van delta-robots met een buitengewone staat van dienst in de sector van machinebouwers. In de toekomst zullen we in staat zijn om onze klanten volledig geïntegreerde oplossingen aan te bieden – wereldwijd en voor alle industrieën."

Industrieel 5G in Franse fabriek Schneider Electric en Orange hebben de implementatie van het eerste ‘indoor’ 5G-netwerk in de Franse industriële sector bekendgemaakt. In de fabriek ‘Le Vaudreuil’ worden twee specifieke projecten uitgerold. De eerste ‘use case’ is een applicatie die behulp van Schneider Electric’s ‘augmented reality’- toepassing: EcoStruxure Augmented Opera-

tor Advisor medewerkers real-time gegevens en virtuele objecten op een kast of een machine laat projecteren. De tweede is een AXYN mobiele robot die bezoeken (op afstand) aan Le Vaudreuil inplant. Dankzij 5G kunnen video's van zeer hoge kwaliteit – met minimale vertraging – worden gebruikt bij de virtuele interacties.

ONLINE CURSUSSEN OVER TEST- EN MEETTECHNOLOGIE HBK heeft voor de komende maanden een uitgebreid programma online cursussen ontwikkeld. Het gaat om algemene cursussen over test- en meettechnologie, over het uitvoeren van duurtesten, om testen op het gebied van betrouwbaarheid en onderhoudsvriendelijkheid en cursussen over het meten van geluid en vibratie. Op de website van HBK is een compleet overzicht van de cursussen, links naar de registratiepagina’s en meer informatie over de cursussen en de deelnamekosten te vinden.

De serie cursussen bevat onder andere een cluster cursussen over het meten van geluid en trillingen. Een daarvan is ‘Fundamentals of Sound and Vibration’. Deze cursus biedt een inleiding in de fysieke aspecten van geluids- en trillingsverschijnselen, de parameters die gebruikt worden om ze te testen en de basis test- en meettechnieken. ‘Introduction to Modal Testing and Analysis’ is een vierdaagse cursus die een introductie geeft in de principes, de basis definities en geavanceerde toepassingen.

Er is ook een serie cursussen gepland over duurtesten. De cursussen gaan onder meer in op de toepassing van nCodeDesignLife (een vermoeiingsanalyse voor gelaste constructies) en ‘Correlating CAE Results with Test Data’. hbkworld.com/public-online-courses

8

AB_Aandrijfnieuws.indd 8

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:53

'ROLLING GRANTS’ In een advies over een zogenaamd rolling-grantfonds aan minister Van Engelshoven pleit de KNAW voor beurzen voor wetenschappers in verschillende fases van hun carrière. Het fonds is bedoeld om de aanvraagdruk te verlagen doordat het niet langer nodig is om ook voor de kleinste onderzoekprojecten bij NWO aan te kloppen.

Nederlandse wetenschappers besteden een onevenredig groot deel van hun tijd aan subsidieaanvragen terwijl de honoreringspercentages erg laag zijn. En, nog belangrijker, ze kunnen het geld niet besteden aan die zaken waar de wetenschap volgens henzelf het meest bij gebaat is. Door dit alles gaat er veel tijd en geld verloren.

Daarom moeten alle wetenschappers met een vaste aanstelling bij een universiteit of umc een eigen werkkapitaal krijgen, dat ze naar eigen inzicht aan hun werk mogen besteden. Ontvangers mogen zelf bepalen hoe ze het geld besteden: aan de aanstelling van een promovendus of technicus, of de aanschaf van een apparaat bijvoorbeeld.

In het advies van de Akademie gaat het om oplopende bedragen, van 250.000 euro voor een universitair docent tot 500.000 euro voor een hoogleraar. Het benodigde jaarlijkse budget voor het fonds wordt geschat op ruim een half miljard euro. www.knaw.nl

TRILLINGMONITORING ‘AS A SERVICE’ Industriële dienstverlener I-care komt met ‘Wi-care as a service’. De industriële dienstverlener is naar eigen zeggen hiermee de eerste organisatie die draadloze trillingmonitoring aanbiedt als een OPEX-oplossing. Pieter van Camp, cco van I-care zegt op basis van eigen marktonderzoek: “Wij geloven in een model dat opdrachtgevers de mogelijkheid biedt om snel nieuwe technologieën te implementeren. Uit ons onderzoek bleek dat veel partijen graag op een andere manier de overgang naar draadloze trillingsmonitoring willen financieren. Zeker bij een implementatie op grote schaal, waarbij soms tienduizenden gemonteerde apparaten onder handen moeten worden genomen, is een op OPEX-gebaseerd leveringsmodel veel aantrekkelijker.”

I-care, met het hoofdkantoor in België, helpt met het selecteren van de optimale manier van dataverzameling. Data-analisten zetten de gegevens om in bruikbare informatie en KPI’s, die de opdrachtgever zelf kan raadplegen op een visueel dashboard. Van Camp: “Dankzij deze datarapportages kunnen klanten proactief handelen, kosten verlagen en de uptime verhogen. Omdat ‘Wi-care as a service’ kosten verrekent naar gebruik, inclusief hardware, installatie, analyse, rapportage, ondersteuning en garantie, hoeven opdrachtgevers veel minder kapitaal te reserveren. Dankzij het OPEX-model is onze dienst niet alleen betrouwbaar, maar ook gemakkelijk op te schalen.” www.icareweb.com

Digitale dreiging Medewerkers in Nederland maken zich relatief weinig zorgen over hun digitale veiligheid. Dat geldt vooral voor medewerkers van het grotere mkb (10-199 medewerkers) en het grootbedrijf (200+ medewerkers). Slechts een kwart van deze twee groepen maakt zich (enige) zorgen over hun digitale veiligheid. Dit terwijl 1 op de 5 bedrijven jaarlijks te maken krijgt met een cyberaanval zoals ‘phishing’ of ‘ransomware’.

Hoewel deze groep haar eigen online gedrag als veilig inschat, ondernemen met name medewerkers van het grotere mkb relatief weinig acties om hun online veiligheid te waarborgen.

Zo ligt het gebruik van antivirussoftware bij deze groep lager dan bij het kleine mkb en het grootbedrijf, net zoals het frequent maken van back-ups en het uitvoeren van updates.

Dat blijkt uit Veilig Online 2020: medewerkers bedrijfsleven, onderdeel van het jaarlijkse onderzoek naar het bewustzijn van Nederlanders rondom cybersecurity in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

Het Digital Trust Center, onderdeel van het ministerie van EZK, is begin september begonnen met de organisatie van een phishingtest voor het mkb. Bij de deelnemende wordt een phishingaanval gesimuleerd.

Werknemers worden gedurende de testperiode onderworpen aan één of meerdere (nep) phishing mails om na te gaan of zij deze als phishing herkennen.

Deelnemende bedrijven krijgen achteraf een geanonimiseerde rapportage.

9

AB_Aandrijfnieuws.indd 9

05-11-20 12:53

INTERVIEW markt en strategie

‘Tempo moet omhoog’ Innovatie en digitalisering de sleutel

“..blijvend investeren in technologie en het kennisniveau van medewerkers..”

Michiel & Gert Jan Veel industriële bedrijven leggen de productie van onderdelen en modules neer bij toeleveranciers.

Deze beschikken over specialistische kennis, hebben het juiste machinepark en personeelsbestand en kunnen door hun volume tegen lagere prijzen produceren. Andere bedrijven willen juist alles zelf maken om de eigen expertise te behouden en hun intellectueel eigendom te beschermen. Hoe kijkt een bank als ING daarnaar? A&B spreekt met Gert Jan Braam en Michiel Scheenstra.

Tekst: Ad Spijkers │ Foto's: Bart van Overbeeke 10

AB_Interview2.indd 10

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:55

ING is ontstaan in 1989 door het samengaan van Postbank en Nederlandse Middenstandsbank (NMB), gevolgd in 1991 door een fusie met Nationale Nederlanden. ING Nederland telt meer dan 14.500 medewerkers en heeft hoofdkantoren in Amsterdam en Leeuwarden.

Michiel Scheenstra is senior relatiemanager Industrie in de regio Noordoost-Nederland. Met zijn team bedient hij industriële klanten in de regio met, behalve relatiebeheerders, transactie- en leasing-specialisten, specialisten op het gebied van 'commercial finance', enzovoorts. "We zien steeds meer bedrijven naar kop-staart ondernemingen toegaan. Vaak wordt deze trend gedreven door kostprijs, efficiency en specialisatie. Uitbesteden wordt gemakkelijker omdat de digitale connectiviteit tussen bedrijven veel hoger ligt dan vroeger. Specificaties, stuklijsten en tekeningen stuur je in ettelijke seconden de wereld rond. Maar met name bij kleine seriematige producties willen bedrijven hun flexibiliteit behouden en daarom alles zelf doen. Die keuze zie je steeds scherper. Over het geheel genomen gaat de trend naar uitbesteden omdat kostprijs een grote rol speelt." ’Een bepaald DNA’ Gert Jan Braam, voorheen brandmanager maakindustrie bij Jaarbeurs en branchemanager FPT-Vimag bij FME, is sector banker bij ING en verbindt de diverse industrieteams en de totale markt. Als sectorautoriteit faciliteert hij de (kennis)ontwikkeling van de industrie binnen ING Nederland, om klanten te helpen vooruit te blijven gaan. Hij vormt een verbindende schakel tussen bedrijven, industriële klantadviesteams van ING en andere marktpartijen en vult Scheenstra aan: "Een bedrijf heeft een bepaald DNA. Maar vooral de strategie is erg bepalend in welke technologische competenties het heeft geïnvesteerd, welke toegevoegde waarde wordt gerealiseerd en welke rol de onderneming in de keten vervult. ‘Hightech’ bedrijven en machinebouwers zijn in de jaren voor Covid-19 meer gaan uitbesteden aan gespecialiseerde Nederlandse toeleveranciers, maar nog meer aan buitenlandse. Dat heeft deels te maken met kosten."

Digitalisering is de sleutel Nederlandse toeleveranciers hebben best mogelijkheden om hun positie te verbeteren; daar heeft ING ook over gepubliceerd. Braam vervolgt: "Een eerste mogelijkheid is het verhogen van de arbeidsproductiviteit. Dan kijk je naar robotisering, procesoptimalisatie en digitalisering. Een goed voorbeeld van arbeidsproductiviteit en specialisatie is de strategie ‘digital first’ waarbij van order tot aflevering alles digitaal verloopt. Ten tweede kun je meer expertise inbrengen, waarbij digitalisering en productieautomatisering zorgen voor flexibiliteit en kleinere series tegen concurrerende prijzen. Een ‘product plus’-strategie, ten derde, kan zorgen dat bedrijven meer

expertise inbrengen bij hun afnemers. Dan ga je kijken naar de maakbaarheid van producten en meedenken over ontwerpen.

“Je kunt als bedrijf ook verticaal denken, dat werkt dan meer op de lange termijn. Dan trek je delen van het proces uit de keten naar je toe, zodat je die ook aan kunt bieden. Dan kun je denken aan assemblage en logistiek. Je gaat meer richting een 'make and advise' strategie dan naar pure toelevering. Uiteindelijk ga je systemen bouwen waar technologie in zit die afnemers niet beheersen en de verantwoordelijkheid voor de prestatie bij de toeleverancier ligt."

Ketendenken Volgens Scheenstra kijken banken steeds nadrukkelijker naar de positie in de keten. "Onder in de keten gaat het meestal puur om de prijs in combinatie met kwaliteit. Dat was onder andere dé drijfveer voor het uitbesteden naar lage lonen landen. Door de efficiency en kwaliteit die je kunt halen met een technologisch geavanceerd machinepark komt steeds meer werk terug naar Nederland. Het continu blijven investeren in het juiste machinepark is essentieel.

Doordat specialisten volledig zijn gefocust op hun core business, kunnen ze daarin investeren en daardoor de maximale efficiency behalen.

“Tijdig blijven investeren is dé uitdaging voor een onderneming.

Daar zien we dat bedrijven nog wel eens achterstanden oplopen. Het gevaar daarvan is, dat het kostprijsverschil ten opzichte van de concurrentie zodanig hoog wordt, dat de kasstroom opdroogt waardoor het investeringsniveau nog verder onder druk komt te staan. De oproep naar specialisten is dan ook: investeer tijdig in een up-to-date machinepark en ga mee in de ontwikkelingen. Hoger in de keten gaat het steeds meer naar samenwerking, maakbaarheid en engineering. Hier gaat het echt om kennis, toegevoegde waarde en 'human resources'."

Braam knikt. "Behalve met machines en apparatuur moet je ook continu processen optimaliseren. Als die niet goed ingericht zijn, mis je de echte potentie van die nieuwe technologie. Met optimale processen heb je een kortere levertijd en een kortere 'time to market' en ben je veel flexibeler. Dat wordt steeds meer van een bedrijf gevraagd."

Toegevoegde waarde In het verleden plaatste een uitbesteder bestellingen en deed een toeleverancier zijn ding. Tegenwoordig is steeds meer sprake van samenwerking en verschuivingen binnen de keten. Scheenstra: "Het is gemakkelijker geworden door de moderne technologie. Digitalisering en werken in platforms (cloud) neemt de laatste twee, drie jaar een grote vlucht. Daarnaast wordt er vanuit de top van de keten, vanuit de OEM-er, veel strakker gestuurd: wie zit waar in het proces?

Dat gaat niet zoals in een klassieke keten verticaal, maar naast elkaar. Dan is digitalisering, het koppelen van systemen aan elkaar,

25 JAAR A&B – MARKT EN STRATEGIE Aandrijven & Besturen bestaat 25 jaar, een goede reden om stil te staan bij verleden, heden en toekomst. In dit afsluitende interview kijken we hoe bedrijven in de toekomst op hun markt kunnen blijven opereren. Dan gaat het om

verdienmodellen, investeringen in machines en mensen en in digitalisering. Gert Jan Braam en Michiel Scheenstra zijn werkzaam bij het onderdeel van ING Nederland dat het grootzakelijke klantsegment ondersteunt.

11

AB_Interview2.indd 11

05-11-20 12:55

INTERVIEW markt en strategie

bedrijfsovernames. Dat zijn voor ondernemers en bank samen interessante gesprekken, omdat je kijkt naar de toekomst en daarin wederzijdse expertise nodig hebt."

Braam: "Cijfers alleen zijn al langer niet meer alleen bepalend of een bedrijf wel of niet een lening krijgt. Natuurlijk bespreken we ook de strategie, de visie en de stip op de horizon. Door onze expertise kunnen we meedenken en meepraten als ‘sparringpartner’. Omdat we vaak bedrijven in een vergelijkbare positie in de keten of subsector in onze portefeuille hebben, kunnen we ook ‘benchmarken’, vanzelfsprekend met inachtneming van de privacy van relaties. Door de verdienmodellen, ketenposities en subsectoren te vergelijken, leer je welke bedrijven voorop lopen en welke marktvolgers of misschien wel laatkomers zijn. In het verleden zei dit zeker niet alles over het rendement wat gehaald wordt. Door de versnelling in digitalisering en informatie-uitwisseling veranderd dit echter. Laatkomers hebben vaak de expertise wel, maar ze hebben hun andere zaken nog niet op orde. Dat gaat bij de versnelling van digitalisering dan direct ten koste van de concurrentiepositie."

Gert Jan Braam: "Wij denken dat 'reshoring' zichtbaar gaat worden in het soort orders binnen Europa en Nederland.”

onontkoombaar. Dat is de slag die bedrijven nu maken en ook móeten maken. Ze moeten de digitalisering voor elkaar krijgen om met elkaar te kunnen communiceren, om met name bij kleine series snel te kunnen schakelen."

Braam: "Het gaat er vooral om welke toegevoegde waarde je op welk moment kunt leveren. Dat wordt door ketendenkers echt goed in kaart gebracht, ze weten precies wat ze waar kunnen halen. Daar kun je als leverancier je strategie op afstemmen. Opdrachtgevers zijn opener aan het worden, vragen specifieke expertise en geven aan wat er in de toekomst wordt verwacht aan kennis en dienstverlening. Toeleveranciers kunnen daar beter op inspelen."

Scheenstra knikt bevestigend. "We zien toenemende aandacht bij ondernemingen voor het creëren van een regiefunctie en aansturen van de keten. Bijvoorbeeld ASML heeft daar een sterke positie in, maar voor een kleine onderneming is dat veel lastiger. We zien daarom consolidaties bij industriële ondernemingen om een bredere basis te vormen en een groter deel van de koek te pakken, maar ook dat bedrijven in een keten opschuiven. Het gaat over strategische keuzes die ondernemers maken voor hun onderneming. Vraagstukken hierbij zijn het aangaan van samenwerking en het inzetten op 12

AB_Interview2.indd 12

Wereldeconomie Bedrijven kunnen nog zo goed bezig zijn, er zijn altijd factoren van buitenaf waarop ze geen invloed hebben. Voorbeelden zijn de handelsoorlog tussen Verenigde Staten en China, Brexit en COVID-19. Hoe kunnen bedrijven hierop inspelen?

Braam (dit interview vond plaats vóór de Amerikaanse presidentsverkiezingen, red.): "Handelsprotectionisme is een verschijnsel dat de laatste jaren weer opkomt. Dat president Trump een handelsoorlog met China startte, was overigens niet voor niks; daar zat echt wel wat scheef in de handelsbalans. Ik weet niet of het uiteindelijk echt banen heeft opgeleverd in de VS, maar het heeft wel gevolgen voor de volumes van de wereldhandel. Daar heeft Nederland met een groot exportaandeel en een belangrijke logistieke functie ook last van. Uiteindelijk zullen alle partijen een deal moeten sluiten, en daar werken ze ook wel naar toe. Voorlopig hebben we nog te maken met hogere invoertarieven voor bepaalde producten. Ook als de Democraten aan de macht zouden komen, zal de handelspolitiek niet zomaar veranderen; waarschijnlijk alleen de manier waarop.

“In Europa gaat Brexit een behoorlijke invloed hebben. Duitsland en België zijn de grootste handelspartners voor Nederland, het Verenigd Koninkrijk is nummer drie. Alle drempels die daar worden opgeworpen, zijn kostenverhogend. Daar zullen bedrijven zeker wat van merken. Daarnaast is Nederland een belangrijk doorvoerland.

Onze havens en infrastructuur zijn heel belangrijk voor ons bruto binnenlands product (BBP)."

Scheenstra: "Het belangrijkste is dat er duidelijkheid komt voor de ondernemers. Ze zitten nu in een soort vacuüm. Bedrijven twijfelen of ze wel of niet overnames doen, of een productielijn in het Verenigd Koninkrijk gaan opzetten. Maar die drempels gelden ook voor Britse ondernemingen, hun concurrentiepositie op de Europese markt wordt moeilijker. De laatste cijfers geven aan, dat de Britse economie harder daalt dan ze hadden verwacht, ook het COVID-19 effect meegerekend."

Volgens Braam gaan bedrijven hun risico's beter spreiden. Tijdens de pandemie werd duidelijk dat de afhankelijkheid van China wel erg groot is. Dat heeft macro-economisch gezien geleid tot een bredere 'local to local'-benadering. Nederlandse bedrijven zijn risico’s aan het spreiden en strategische leveranciers dichter bij huis gaan

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:56

Michiel Scheenstra: “..duidelijke toename van de wil tot samenwerking, zowel langs digitale weg als met tenders.”

zoeken. Dat zat er trouwens toch al voorzichtig aan de komen, mede uit duurzaamheidsoverwegingen. COVID-19 heeft dat effect versterkt. Braam: "Wij denken dat 'reshoring' zichtbaar gaat worden in het soort orders binnen Europa en Nederland. 'Single sourcing globally' is duidelijk kritisch gebleken, daar moet je oplossingen voor vinden. Het zoeken naar de juiste prijs zal altijd blijven.

Daarom moet je ook nu blijven investeren in nieuwe technologie en digitalisering, om je kostprijs te verlagen."

‘Snel reageren op veranderingen’ Wat zijn de sterkten, zwakheden, kansen en bedreigingen (SWOT-analyse) van de Nederlandse bedrijven?

Scheenstra: "Door onze kleine thuismarkt, flexibiliteit en internationale focus kunnen we snel reageren op veranderingen. Onze logistieke en digitale infrastructuur is goed en Nederlandse ondernemingen bieden toegevoegde waarde. Ik zie een duidelijke toename van de wil tot samenwerking, zowel langs digitale weg als met tenders. Wij kijken als bank naar de toegevoegde waarde, de positionering in de keten en tijdige investeringen in digitalisering en technologie. Nederland zal nooit de goedkoopste zijn, dus we moeten het hebben van handel, technologische ontwikkeling en efficiency. Ook onze focus op duurzaamheid geeft ons een voorsprong. Aandachtspunt is dat bedrijven vaak niet voldoende investeren en geen duidelijke positionering in de keten of op de markt hebben."

Braam: "Het tempo van productieautomatisering en digitalisering moet echt omhoog. Je moet blijvend investeren in technologie en het kennisniveau van medewerkers, zodat je flexibel kunt blijven, kortere doorlooptijden kunt realiseren en de arbeidsproductiviteit kunt verhogen. Dat levert onder aan de streep marge op waarmee je weer kunt investeren. Dan kun je strategische overnames doen en positioneer je je steeds beter in de keten."

Financiering In het verleden was financiering van panden en bedrijfsmiddelen eenvoudig: je kocht of je huurde. Vandaag zijn er heel andere modellen om in die middelen te investeren, zoals leasing. Wat zijn daar de trends?

Scheenstra: "Financieren is onze dagelijkse business. Wij kijken eerst naar de strategie, of die bij het bedrijf past. De jaarcijfers zijn een uitvloeisel van de strategie die een onderneming heeft. Daar komt vanzelf de behoefte aan financiële middelen uit voort. Door de jaren heen zie je de wijze van financiering wel verschuiven. De meeste investeringen in machineparken komen nog steeds tot stand via bancaire financieringen. Leasing is de loop der jaren steeds meer naar voren gekomen. De technologie gaat steeds sneller, daardoor verouderen machines steeds sneller en moeten bedrijven vaker herfinancieringen doen. Dan geeft leasing met een aanvangsinvestering en een interessante inruilwaarde veel vrijheid voor een onderneming. Via leasing gefinancierde en ingeruilde machines zijn soms heel gewild in de markt. Er zijn altijd bedrijven die bepaalde machines niet fulltime gebruiken en niet de hoofdprijs kunnen of willen betalen voor een nieuwe machine.

“Aan de andere kant zie je ook steeds meer experimentele constructies zoals 'pay per use': je betaalt voor gebruik en niet voor bezit. Je ziet daar buiten de industrie steeds meer vormen van. Een goed voorbeeld zijn deelplatformen: mensen kopen geen auto meer die 95 procent van de tijd voor de deur stilstaat, maar betalen per uur of per kilometer dat ze er in rijden. Ook binnen de industrie verwachten we dat die tendens zich gaat doorzetten, eerst bij toeleveranciers van materialen bijvoorbeeld waar je ‘koopt op afroep’ of in abonnementsvorm. Het is wel een uitdagende manier van financieren, ook voor de voorfinanciering door de aanbieder. En het duurt ook lang eer de markt het accepteert.

“Natuurlijk hebben we met klanten de laatste maanden veel gesproken over de impact van Covid-19. Los daarvan praten wij de laatste jaren vooral over de toekomst, de ‘roadmap’ van de onderneming. Waar gaan ze heen, wat is hun verdienmodel op langere termijn. Dan kom je toch weer op de strategie, de actualiteit van machinepark, het kennisniveau van mensen, het samengaan van ondernemingen.

“Tijdens die gesprekken komt steeds meer duurzaamheid om de hoek kijken. Naast overheidsbeleid zijn na multinationals steeds meer ondernemingen eisen gaan stellen aan de energiehuishouding en CO2-emissie van hun leveranciers. Voor bedrijven die zich hiermee 'future proof' kunnen maken, zie ik kansen." • 13

AB_Interview2.indd 13

05-11-20 12:56

REPORTAGE hydraulische aandrijftechniek

Op zoek naar goud Bosch Rexroth levert Hägglunds-motoren voor cutterwielzuiger Grote kans dat Bosch Rexroth binnenkort bijdraagt aan het winnen van goud. Het Boxtelse bedrijf heeft namelijk zeven Hägglunds-motoren geleverd aan lierenfabrikant Marotechniek. De motoren gaan de zeven lieren aandrijven van een elektrische cutterwielzuiger op een baggerschip van een Colombiaanse gouddelver. Dat schip wordt gebouwd door ROHR-IDRECO: specialist in de bouw van diepgravende baggerschepen.

Fulco Vrooland was erg blij met de opdracht van het Colombiaanse bedrijf Mineros Aluvial voor de bouw van een elektrische cutterwielzuiger. “Zo’n schip spreekt natuurlijk tot de verbeelding”, vertelt de ceo van ROHR-IDRECO. “Mineros is een absolute wereldspeler in de goudwinning. We zien het dan ook als een eer om voor zo’n multinational zo’n cruciaal onderdeel te mogen bouwen.”

Elektrische cutterwielzuiger Dat cruciale onderdeel is een grote elektrische cutterwielzuiger, bedoeld om bodemmateriaal op te baggeren voor goudwinning. De zuiger heeft een maximale graafdiepte van 28 m en een productiecapaciteit van 270 m3 per uur. Het baggerschip zelf heeft een lengte van 53 m, een breedte van 8,60 m en weegt ongeveer 255 t. We hebben het dus over een klus van formaat.

“De zeven hydraulische lieren van de cutterwielzuiger zorgen voor de positionering van het baggerschip en de ladder”, aldus Vrooland. “Daarbij komen enorme krachten vrij, dus de lieren moeten buitengewoon sterk zijn. De aandrijving speelt daarbij vanzelfsprekend een grote rol. Omdat ze bij Mineros zeer gecharmeerd waren van de zogenaamde Hägglunds-motoren, hebben we onze lierenfabrikant 14

AB_ART_Reportage02.indd 14

Marotechniek gevraagd om lieren te bouwen die worden aangedreven door deze motoren. Daarvoor hebben zij op hun beurt Bosch Rexroth ingeschakeld.”

Hägglunds-motoren Michel Maat is engineer bij Marotechniek.

Als bedrijfsverantwoordelijke voor dit project vond hij Mineros’ keuze voor Hägglunds-motoren meteen een logische.

“Ze bouwen volledig hydraulische lieren.

“ L agere massatraagheid is het grootste voordeel van Hägglunds-motoren” Afgaande op de vermogensvraag kom je dan al snel uit bij Hägglunds-motoren: die zijn direct gekoppeld aan de lieren, zonder tandwielkast dus. Het grootste voordeel daarvan is de lagere massatraagheid.

Daardoor komen de lieren meteen tot stilstand als het nodig is. In tegenstelling tot andere motoren draaien ze dus niet nog enkele toeren door. Eén omwenteling van de motor is dan ook echt één omwenteling van de lier. Dat maakt de lieren heel verfijnd regelbaar; ideaal voor de besturing van de cutterwielzuiger,

bijvoorbeeld om te voorkomen dat deze de bodem raakt.”

Vele voordelen Namens Bosch Rexroth is accountmanager Jeroen Oude Smeijers betrokken bij het project. Volgens hem bieden Hägglunds-motoren nog meer voordelen dan de lagere massatraagheid. “Omdat het direct-drive-motoren zijn, hebben ze een erg hoog volumetrisch rendement: 98 procent. Daarnaast heeft een Hägglunds-motor een veel hoger startkoppel dan een elektromotor met een tandwielkast. Ook worden eventuele belastingpieken op de kabels relatief eenvoudig opgevangen doordat de olie enigszins samendrukbaar is en een dempende werking heeft.”

Maar daar blijft het volgens Oude Smeijers niet bij. Zo noemt hij ook de vermogensdichtheid en de betrouwbaarheid van de Hägglunds-motoren (die Bosch Rexroth zelf ontwikkelt en bouwt in Zweden). “Een elektromotor heeft vaak veel meer inbouwruimte nodig door de tandwielkast”, legt hij uit. “Hägglunds-motoren bouwen we direct tegen de liertrommel aan. Dat bespaart veel ruimte, wat gezien de beperkte oppervlakte van een schip natuurlijk ideaal is. De betrouwbaarheid is dat vanzelfsprekend ook: deze motoren gaan zo’n vijftien tot twintig jaar zonder problemen én zonder onderhoud

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:57

De zeven lieren die Marotechniek levert voor een elektrische cutterwielzuiger worden aangedreven door evenzoveel hydraulische Hägglunds-motoren.

15

AB_ART_Reportage02.indd 15

05-11-20 12:57

Robuust. Modulair. Betrouwbaar.

Nieuwe Serie 09 robuuste CAN keypads.

Power, Control & Green Solutions Official partner Benelux

Ontworpen voor E1 applicaties met functional safety en CAN bus integratie.

. Individueel 4-segmenten en RGB halo ring verlichting . Ontworpen voor functional safety: ISO 26262 & ISO 13849 . Uitwisselbare ISO 7000 of klantspecifieke symbolen . Intelligente HMIs met CAN bus integratie . Robuust design met IP67 bescherming www.eao.com/nl/09

Aandrijf & besturingsspecialist

EAO_AD_09_Applications_Keypads_A&B_90x123mmNL.indd 1

16.08.2019 06:52:14

Motoren (met rem/ATEX) Motorreductoren Planetaire reductoren Frequentieregelaars & HMI Lineaire aandrijvingen Servoaandrijvingen

Winmate industriële computers ■

Panel PC’s, Displays & Touchscreens van 7 tot 65 inch

■

Rugged Tablet PC’s

■

Marine Panel-PC’s & Displays met DNV keur

■

Paneel montage, RVS behuizing, IP66, IP69K, EX-proof

Koppelingen & componenten

T +31(0)88 7865200 E info@elsto.eu

AB_Advertenties.indd 16

elsto.eu

Duranmatic B.V. | Robijn 800 | 3316 KE Dordrecht T+31 (0)78 631 05 99 | info@duranmatic.nl

05/11/2020 10:34

REPORTAGE hydraulische aandrijftechniek

volle samenwerking met Bosch Rexroth.

Maat: “Het is niet de eerste keer dat we de kennis en diensten van Bosch inschakelen.

Ze weten als geen ander waar ze over praten als het gaat over aandrijving.

Bovendien kunnen ze op alle niveaus meedenken. Dat maakt het voor ons als engineers prettig schakelen. Wat ik verder

Door de Hägglunds-motoren direct tegen de liertrommel aan te bouwen bespaart ROHR-IDRECO veel ruimte aan boord.

mee. Een elektromotor met tandwielkast kan soms goedkoper zijn in de aanschaf, maar is ook veel servicegevoeliger. De uptime van een Hägglunds-motor is een doorslaggevende factor.”

Succesvolle samenwerking De elektrische cutterwielzuiger wordt naar

verwachting eind 2020 in gebruik genomen in Colombia. Maar bij Marotechniek kijken ze nu al terug op een succes-

zeer waardeer in de samenwerking met Bosch, is de enorme toewijding van het bedrijf. Aan alles voel je dat hun medewerkers dit ook een gaaf project vinden; er is geen sprake van fire and forget. Dat tref je in onze branche lang niet overal.”

Hoewel ze bij ROHR-IDRECO tijdens het project vooral met Marotechniek schakelen, is Vrooland ook te spreken over de rol van Bosch. “Onlangs was hier een inspecteur van Mineros voor een tussentijdse controle. Hij was erg onder de indruk van de kwaliteit van wat we bouwen. Aan hun nadrukkelijke wens voor Hägglunds-motoren kunnen we dankzij Bosch voldoen. Het baggerschip is straks het resultaat van een mooie samenwerking met al onze leveranciers en hun toeleveranciers.” •

“ B ij Mineros zijn ze onder de indruk van de kwaliteit van wat we bouwen”

De cutterwielzuiger voor Mineros Aluvial moet eind dit jaar gereed zijn.

17

AB_ART_Reportage02.indd 17

05-11-20 13:11

REPORTAGE COVID-19 & productontwikkeling

Vier weken voor een noodbeademingsapparaat Grotendeels virtueel ontwikkeld concept

Zestien jaar lang lag het concept voor een noodbeademingsapparaat in een la van de Britse overheid.

Het concept gebaseerd op automatiseringscomponenten van Festo, was indertijd ontwikkeld door een groep wetenschappers als reactie op de pandemie die in 2002 en 2003 werd veroorzaakt door het SARS-coronavirus. Dankzij een flexibel ontwikkelingsproces en snel leverbare standaardcomponenten is een nieuw concept voor de huidige COVID-19-pandemie ontwikkeld.

In maart 2020 – op het hoogtepunt van de coronaviruspandemie – hoorde Festo van het bestaande concept na een vraag van een klant in het Verenigd Koninkrijk. Die vraag was de impuls om de plannen weer op te diepen en een noodbeademingsapparaat te ontwikkelen met moderne automatiseringscomponenten, deels gebaseerd op innovatieve piëzotechnologie. “Deze maatoplossing voor een COVID-19-behandeling leverde het antwoord op de dreigende voorraadtekorten aan beademingsapparaten”, vertelt dr. Frank Jacob, hoofd van de businessunit LifeTech bij Festo Voornamelijk standaardcomponenten “Festo is toonaangevend leverancier van automatiseringstechnologie en heeft tientallen jaren ervaring in het ontwerpen van kant-en-klare subsystemen. De businessunit LifeTech ondersteunt bijvoorbeeld fabrikanten van apparatuur en systemen bij het ontwikkelen van oplossingen voor de nauwkeurige regeling van zuurstof”, legt Jacob uit.

Proportionele ventielen met piëzo-techno18

AB_ART_Reportage04.indd 18

logie spelen hierbij een belangrijke rol. Zij maakten het de Festo-medewerkers mogelijk om in slechts vier weken tijd met een goed doordacht concept voor een noodbeademingsapparaat te komen. “Het

“..voornamelijk standaardcomponenten gebruikt, die in grote hoeveelheden en op korte termijn beschikbaar zijn” bijzondere aan het systeem is dat er voornamelijk standaardcomponenten van Festo worden gebruikt, die in grote hoeveelheden en op korte termijn beschikbaar zijn”, vertelt Jacob verder.

Interdisciplinaire samenwerking Om de ontwikkeling verder te versnellen, vertrouwde Festo steeds op een flexibele en interdisciplinaire aanpak. In dit geval waren de partners geen fabrikanten van apparatuur en systemen, maar longspecialisten uit ziekenhuizen in Zuid-Duitsland.

In een continu ontwikkelingsproces dat uit verschillende fasen bestond, gaven de artsen waardevolle feedback, zodat het concept optimaal kon worden aangepast aan de specifieke kenmerken van een COVID-19-behandeling.

Het project ging van start met tien medewerkers van Festo van de businessunits LifeTech en Advance Development.

Toen de eisen toenamen, werd het team aangevuld met collega's van de verschillende afdelingen die zich toeleggen op pneumatische aandrijvingen, elektrische aandrijvingen en procesautomatisering. En zo groeide het uit tot een interdisciplinair team van bijna 100 creatieve breinen. De samenwerking was voor het grootste deel virtueel, aangezien in die periode vanwege de lockdown bijna alle medewerkers vanuit huis werkten.

Piëzotechnologie Een grote uitdaging voor het geautomatiseerde beademingsapparaat was het nauwkeurig regelen van de verhoudingen van diverse gassen voor de ademlucht. Ook

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:58

Het proportionele VEMD-debiettregelventiel is een ideale massastroomregelaar voor gebruik in mobiele apparaten.

Het proportionele piëzoventiel VEAE regelt Het bijzondere aan het prototype van het noodbeademingsapparaat is dat er voornamelijk

nauwkeurig de gasstromen, of het nu gaat

standaardcomponenten worden gebruikt, die snel in grote hoeveelheden beschikbaar zijn.

om zuurstof, lucht, stikstof of inerte gassen.

diende er rekening mee te worden gehouden dat bij het uitademen een lichte overdruk moest worden behouden ter voorkoming van een klaplong of vochtophoping in de longen.

“Hiervoor bleken Festo's proportionele ventielen op basis van piëzotechnologie de ideale oplossing. Zij maken snelle aanpassing van de druk en zeer nauwkeurige regeling mogelijk. Verder zijn de piëzoventielen ook bijzonder compact, lichtgewicht, stil en energiezuinig”, aldus Jacob.

bacteriën en virussen uit de ingeademde luchten filteren.

Componenten voor zuurstof Het noodbeademingsapparaat van Festo laat zien hoe eenvoudig het is om eenvoudig geïntegreerde componenten met duidelijke interfaces samen te voegen tot geschikte systemen. De businessunit LifeTech profiteert van de het feit dat Festo als automatiseringsspecialist actief is in een grote verscheidenheid aan sectoren: “Zo kan de businessunit bijvoorbeeld gebruikmaken van expertise uit de voedingsmiddelenindustrie en elektronica-industrie, waar de hoogste normen voor zuiverheid en

hygiëne gelden”, zegt Jacob.

Aangemoedigd door dit succesvolle concept, en met het oog op de toenemende vraag en het aantal potentiële toepassingen, breidt Festo de portfolio met producten die geschikt zijn voor gebruik met zuurstof uit. Dit zijn momenteel het 2/2-weg proportioneel ventiel VEAE en de massadebietcontroller VEMD met geïntegreerde besturingselektronica.

Project CAROLA De COVID-19-pandemie confronteerde de wereld eerder dit jaar ook met een tekort aan gezichtsmaskers. Dit leidde tot verschillende initiatieven en ook een waar Festo nauw bij betrokken raakte: project CAROLA. Het doel van dit non-profit-initiatief met deelnemers van alle gezindten was de ontwikkeling van een schaalbare productielijn voor gezichtsmaskers.

Afhankelijk van de versie kan het systeem 50 tot 100 maskers per minuut vervaardigen. De maskers zijn gebaseerd op ‘meltblown’ vlies, dat bestaat uit vele lagen fijne vezels die de kleinste deeltjes als

Zes weken Belangrijke andere partij bij de technische ontwikkeling van het systeem was Mikron dat met technische ondersteuning van Festo de lijn in zes weken wist te ontwikkelen. "Normaal gesproken heb je zes maanden nodig voor systemen van deze omvang", legt Nils Rödel, general manager van Mikron Berlijn, uit. Maar dat is tijd die je niet hebt in de huidige coronaviruspandemie. "Dus 20 van onze ontwerpers en monteurs hebben zich een week lang volledig geconcentreerd op dit project en kwamen met een 3D-model als basis voor dit schaalbare systeem."

Het project werd versneld door de technische ondersteuning van Festo. "Zelfs in deze crisisperiode waren de elektrische en pneumatische componenten die we nodig hadden snel beschikbaar. Het feit dat de integratie en inbedrijfstelling van de elektrische aandrijvingsoplossingen in het systeem en de aansluiting op de Beckhoff 19

AB_ART_Reportage04.indd 19

05-11-20 12:58

REPORTAGE COVID-19 & productontwikkeling

Het doel van project CAROLA: lokale productie van neus-mondmaskers voor lokaal gebruik.

PLC zo snel en eenvoudig was, was ook nuttig", aldus Rödel, die er nog aan toevoegde: "De Festo Automation Suite software maakte de integratie en inbedrijfstelling van de CMMT-servobesturing kinderspel en we waren in staat om snel beslissingen te nemen over de juiste afmetingen.”

Alle processtappen In alle processtappen – vanaf het drielaags afwikkelstation, het vorm- en vouwstation voor het vlies, het ultrasone afdichtingsstation voor het afdichten van de randen tot aan de bevestiging van oorelastieken – zorgen elektrische en pneumatische componenten van Festo voor een betrouwbaar transport van de onderdelen of klemmen het materiaal. In de toepassing worden CMMT-servobesturingen gebruikt voor de aansturing van de EMMT-servomotoren,

omdat ze eenvoudig kunnen worden aangesloten op PLC's van andere fabrikanten zoals Beckhoff, Siemens en Rockwell.

De in het systeem geïnstalleerde pneumatische componenten uit het Festo kernassortiment, zoals de compacte ADN-cilinder, de DFM-geleidingscilinder of de ronde cilinder DSNU, zijn wereldwijd op voorraad en binnen 24 uur leverbaar. Dit zijn de beste voorwaarden voor het snel en betrouwbaar bouwen van systemen voor het produceren van maskers binnen de kortst mogelijke tijd. De pneumatische aandrijvingen worden bediend door MPA-kleppen. Het veiligheidsventiel MS6-SV-E zorgt ervoor dat de veiligheidskritische systeemcomponenten bij een plotselinge noodstop zo snel mogelijk ontlucht en energieloos zijn.

20-voet zeecontainer Het mooie van Mikron's systeem is dat het

past in een 20-voet zeecontainer, die ook als ‘cleanroom’ kan fungeren. Die kan je bijvoorbeeld voor een ziekenhuis, naast een winkelcentrum of achter een school installeren. Door het geïntegreerde airconditioningsysteem met luchtzuiveringsfilters is de productie zelfs mogelijk op plaatsen met een hoog risico op virusvervuiling. Afhankelijk van de grondstoffen kan het systeem meer dan twee uur autonoom werken. Dit vermindert het aantal benodigde personen en daarmee het risico op besmetting. Dit betekent dat de minifabriek ook in afgelegen gebieden of zelfs in crisisgebieden waar het voldoen aan hygiënenormen een grotere uitdaging is, maskers kan produceren.

Productie op locatie Bij fabrieken denk je al snel aan locaties ver weg van de plek waar het nodig is, wellicht

Het door Mikron met Festo in zes weken ontworpen 25 containers betekent 50 miljoen neus-mondmaskers

systeem past in een 20-voet zeecontainer en maakt

per maand – genoeg voor heel Duitsland.

50 tot 100 maskers per minuut.

20

AB_ART_Reportage04.indd 20

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:58

Het prototype maakt gebruik van wereldwijd snel beschikbare standaardcomponenten, Zoals de DFM-geleidingscilinder

zelfs aan de andere kant van de wereld. Dit bleek bij de aanvang van de pandemie ook het grote probleem: toen de vraag omhoogschoot, bleken wereldwijde toeleveringsketens minder robuust – en vatbaar voor corruptie. Als het gaat om medische beschermingsmiddelen, kan het mislukken van een levering mensenlevens kosten.

Zonder transport wordt het eindproduct goedkoper, vooral wanneer je de maskers kan verkopen aan individuele eindverbruikers op de plaats waar ze zijn geproduceerd. Het systeem kan, afhankelijk van hoe het is geconfigureerd, verpakkingen van tien maskers of individuele maskers maken, die voor de hygiëne in krimpfolie worden verpakt en desgewenst in bedrukte zakken en dozen.

Dankzij het internationale productie- en verkoopnetwerk zijn de producten van Festo snel beschikbaar in 176 landen en kunnen de systemen decentraal worden gebouwd op locaties over de hele wereld.

Dit is volledig in overeenstemming met de wereldwijde open-sourceaanpak van project CAROLA, die de aanzet heeft gegeven tot het ontwerp van het systeem.

Wikifactory Het systeem moet natuurlijk net zo gemakkelijk in gebruik te nemen zijn als het te bouwen is. Om reisbeperkingen voor de inbedrijfstellers te voorkomen kwam

Mikron met een gedigitaliseerde oplossing.

Met de HoloLens zou de inbedrijfstelling ook virtueel met behulp van een interactieve 3D-projectie kunnen worden uitgevoerd.

Zover is het helaas (nog) niet gekomen. Als gevolg van de coronapandemie heeft Mikron heeft eerder dit jaar moeten besluiten de vestiging in Berlijn te herstructuren. Aangezien de kennis, betrokkenheid en betrokkenen van Mikron Berlijn essentieel waren voor het project, is

eind juni de stekker uit project CAROLA in de toen geldende opzet getrokken.

Maar als ‘open-source’ project is al het beschikbare materiaal via Wikifactory nog steeds te vinden en kan het project in heel korte tijd weer op poten worden gezet. Dat zal nog het nodige werk vergen aangezien het er niet op lijkt dat Mikron is ingegaan op de oproep om de laatste technische ontwikkelingen rondom het prototype te delen als open-source documenten. •

Compatibel met de hogere besturingen van Beckhoff, Siemens of Rockwell: de servoaandrijving CMMT-ST/AS van Festo.

21

AB_ART_Reportage04.indd 21

05-11-20 12:58

TECHNIEK machineonderdelen

Hygiënisch afdichten Nieuwe afdichtingen voor ‘food and beverage’-toepassingen Freudenberg Sealing Technologies breidt het portfolio hygiënische afdichtingsoplossingen uit met twee producten die ook voor hogedruktoepassingen zijn ontworpen. Dit werd mogelijk gemaakt dankzij speciale ontwerpoplossingen en de hoogwaardige, in eigen huis ontwikkelde elastomeer- en PTFE-materialen.

De verwerking van levensmiddelen vraagt om strenge hygiëne- en reinheidsnormen. Het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen stoffen kunnen migreren uit de materialen die in contact komen met voedsel, wat kan leiden tot verontreiniging van het product.

Freudenberg Sealing Technologies’ hygiënische productlijn afdichtingsoplossingen voldoet aan de normen van de voedingsmiddelenindustrie en is ook bestand tegen CIP/SIP-media. De ’Hygienic Forseal’ en ‘Hygienic Pressure Seal’ zijn de nieuwste producten.

Geen dode ruimte Een van de basisvereisten voor afdichtingsoplossingen in overeenstemming met de hygiënische ontwerpnormen is een constructie zonder dode ruimte. Het voorkomt het opvangen en bezinken van bijvoorbeeld productresten en micro-organismen in ondersnijdingen.

Lena Eberspach, Rainer Kreiselmaier en Sina Etter (v.l.n.r.) van Freudenberg Sealing Technologies bespreken de nieuwe producten.

22

AB_ART_Techniek03.indd 22

Ook de keuze van de toegepaste materialen en hun bestendigheid tegen heet water, stoom, zuren, logen en hoge drukken zijn relevant. Het observeren van de vervorming bij de betreffende temperatuur speelt een bijzonder belangrijke rol bij het opsporen van vervormingen en de daarmee samenhangende vorming van dode ruimtes in een vroeg stadium van de productontwikkeling.

Hygienic Pressure Seal De nieuwe Hygienic Pressure Seal is speciaal ontworpen voor hoge drukken in de levensmiddelentechnologie, bijvoorbeeld als stangafdichting voor gebruik in afsluiters of pompen. Het lijkt functioneel op een traditionele stangafdichting en kan aan dezelfde hoge eisen op het gebied van hygiëne voldoen, maar functioneert anders. Behalve afdichten bij hogere druk, heeft het ook een sterk verminderde wrijving, een ontwerp zonder dode ruimte en een langere levensduur.

Om de wrijving te verminderen, maakt de afdichting gebruik van Quantum PTFE, ontwikkeld door Freudenberg, in combinatie met een hoogwaardig elastomeer.

De rubberen ring is ontworpen voor een langdurige contactdruk tegen het PTFE-element. Beide elementen vormen een vlak oppervlak vrij van dode ruimte tegen het medium. Indien gewenst wordt de nieuwe Hygienic Pressure Seal in speciale klantspecifieke uitvoeringen geproduceerd, bijvoorbeeld met een stalen ring voor ondersteuning, als zuigerafdichting met enkel- of tweezijdige werking of met een extra stoflip.

Hygienic Forseal De Hygienic Forseal is gebaseerd op de klassieke en beproefde Forseal van Freudenberg, maar het ontwerp en de materialen zijn aangepast aan de eisen in de

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 12:59

De nieuwe Hygienic Pressure Seal (voorgrond) en Hygienic Forseal.

voedingsmiddelenindustrie. De klassieke oplossing wordt geleverd met een standaard PTFE en een metalen veer, maar de nieuwe ontwikkeling is van Quantum PTFE met een elastomeerring voor een optimale contactdruk. Aanvullende belangrijke kenmerken zijn vlakke oppervlakken, certificeringen die voldoen aan de huidige regelgeving voor de voedingsindustrie en geen ondersnijdingen.

Portfolio De twee nieuwe ontwikkelingen zijn een uitbreiding van het portfolio afdichtingsoplossingen voor hygiënische ontwerptoepassingen. Daartoe behoren ook producten als aseptische O-ring schroefverbindingen volgens DIN 11864, dode-ruimte-vrije radiale asafdichtingen van de Radiamatic HTS II-serie met een geavanceerde afdichtingslip van PTFE en het hygiënische Usitschroef- en afdichtingssysteem voor hygiënische schroefverbindingen. • foodandbeverage.fst.com

Your Global Automation Partner

Turbocharger voor IIoT Managed Ethernet Switch in IP67 Datasnelheden tot 1 Gbps optimaliseren toepassingen met de hoogste snelheidseisen, zoals de overdracht van video streams De high-speed link up functie ondersteunt een snelle gereedschapswissel in minder dan 150 ms voor minimale cyclustijden bij robottoepassingen Veilige en efficiënte industriële ethernet netwerken door middel van een geïntegreerde firewall, NAT-routing en bewaking van de netwerkbelasting op alle poorten

www.turck.com/switches 23

AB_ART_Techniek03.indd 23

05-11-20 12:59

TECHNIEK draadloze netwerken

‘Tjilpen’ als machinetaal LoRa als licentievrije langeafstandsboodschapper LoRa is de langeafstandskampioen onder de draadloze communicatietechnologieën: zet een LoRa-gateway op je dak en je kan vele kilometers overbruggen. Hang er een weerballon of satelliet aan en landsgrenzen vervagen. En dat terwijl het nauwelijks energie kost. Dat geldt ook voor de datakosten.

LoRa maakt niet voor niets gebruik van de licentievrije sub-GHz-banden. Helaas is er zoals altijd een prijskaartje. Die zit hem in de datalimiet opgelegd door de natuur- en overheidswetten.

Liam van Koert

Zoals wel vaker het geval bij nieuwe communicatiestandaarden, begint ook ons LoRa-verhaal bij een chipfabrikant. Nou ja, bijna dan. Want voordat Semtech in 2012 het Franse Cycleo voor 5 miljoen dollar kon overnemen, moesten drie Franse techneuten eerst een disruptieve gedachte dusdanig succesvol uitwerken, dat de chipfabrikant uit Silicon Valley moeilijk anders kon. Hun idee? ‘Chirp Spread Spectrum’-modulatie (CSS) gebruiken voor het over lange afstanden verzenden van data. Doel hierbij was het draadloos communicatief maken van ver gelegen elektriciteits-, gas- en watermeters. Dat zou de energiesector volgens de heren flink op zijn kop kunnen zetten.

Nu was CSS verre van nieuw. Ook in 2010 – het jaar waarin Nicolas Sornin, Olivier Seller en François Sforza hun bedrijf oprichtten – werd ‘chirpen’ al veelvuldig in de maritieme wereld gebruikt in sonar en in de luchtvaart in radar. Ook in het dierenrijk was ‘chirpen’, dat zich het beste als tjilpen laat vertalen, al jaren een verdienstelijke manier van communiceren. Denk aan vogels, vleermuizen, maar ook dolfijnen. Toch had tot op dat moment nog niemand gepoogd de modulatietechniek in te zetten voor dataoverdracht. Voor digitale communicatie was er immers al ‘Frequency Shift Keying’ (FSK). En waarom zou je veranderen wat werkt?

Eigen ‘tjilptaal’ voor lange afstanden Misschien is de vergelijking met de fluittaal die op La Gomera – een van de Canarische Eilanden – nog 24

AB_ART_Techniek04.indd 24

steeds wordt gebruikt voor het over grote afstanden communiceren in de bergen zo raar nog niet. LoRa klinkt in elk geval een stuk zangeriger dan haar FSK-modulatie gebruikende tegenhangers. Tekenen we een radiogolf in een grafiek met op de ene as de frequentie en op de andere de tijd, dan wordt meteen duidelijk waarom. In draadloos digitaal communiceren geven we enen en nullen mee aan een radiogolf.

Dat zouden we kunnen doen door de golf alternerend een hoge en een lagere frequentie mee te geven. In grafiekvorm uit zich dat als de welbekende blokgolf.

Een andere methode zou zijn om geleidelijk van de ene naar de andere frequentie te gaan. Doen we dit lineair, dan krijgen we iets wat meer weg heeft van een zingende zaag. Het blijkt dat deze vorm beter bestand is tegen omgevingsruis, waarbij de mate van robuustheid afhangt van de snelheid waarmee van de ene naar de andere frequentie gegaan wordt (sweep rate of spreading factor) en de afstand tussen de frequenties (bandbreedte).

Door deze dynamisch aan omstandigheden aan te passen, slaagden Sornin, Seller en Sforza erin om telkens het optimum tussen signaalruisverhouding en energieverbruik te vinden. Immers, hoe meer bandbreedte, des te beter de signaalkwaliteit, maar ook des te meer energie dit kost. Voor wat betreft spreading factor geldt dat een langzame verandering van frequentie eenvoudiger te decoderen is. Maar de hoeveelheid informatie die in een bepaalde tijd verstuurd kan worden, is in dat geval beperkt. De frequentie sneller laten oplopen levert meer bits per

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:00

LoRa is een ‘Long Range'-communicatieprotocol.

seconde, maar te snel en het wordt een onontcijferbaar rommeltje.

Kwantificeren Kort door de bocht is LoRa dus een modulatietechnologie die CSS gebruikt en telkens een optimale verhouding tussen spreading factor en bandbreedte verzorgt. Staat een LoRa-sensor of actuator ver van een gateway vandaan, dan is een hoge spreading factor nodig, met een lagere data rate als gevolg. Staat een node dichtbij, dan kan de spreading factor omlaag en de snelheid omhoog.

Om LoRa te kwantificeren hangt het er een beetje vanaf in welke omgeving een LoRa gateway zich bevindt. Dit heeft onder andere met de line of sight te maken. In landelijke gebieden is die groot en specificeert de LoRa Alliance afstanden tot 15 km. In dichtbevolkte stedelijke gebieden is deze kleiner, maar zijn nog altijd afstanden tot 5 km haalbaar.

Hierbij wordt het stroomverbruik gemeten in mW, waarbij de eindnodes (sensoren) slechts enkele keren per dag relatief kleine datapakketjes versturen. De rest van de tijd slapen ze en zijn . hierdoor vele jaren online met één enkele batterij.

LoRaWAN Met de nieuwe LoRa-modulatietechniek met weinig

energie datapakketjes over grote afstanden naar een gateway kunnen sturen was een mooie mijlpaal. Toch was er voor het verwerken van die pakketjes binnen een netwerk meer nodig. Reden voor Semtech om ook een LoRaMAC-protocol te ontwikkelen dat beschreef hoe berichten waren opgebouwd en onder andere de beveiligingslagen specificeerde. En omdat de chipproducent zich terecht realiseerde dat voor de adaptatie van LoRa een ecosysteem met meer dan alleen chips nodig was, werd in 2015 de LoRa Alliance opgericht. Kort daarop introduceerde de nieuwe club versie 1.0 van het LoRaWAN-protocol dat als open netwerkprotocol de interoperabiliteit tussen LoRa-apparaten moest garanderen.

Meer dan 500 leden Anno 2020 lijkt dat aardig gelukt. De LoRa Association telt inmiddels meer dan 500 leden en presenteerde onlangs LoRaWAN TS1-1.0.4, waarin het hele proces van de ontwikkeling, het testen, certificeren en in gebruik nemen van LoRa-apparaten is vastgelegd.

Eerder waren in voorgaande versies ook broodnodige elementen als het op afstand updaten van firmware en eigentijdse authentiecatie-methoden opgenomen die nodig waren om LoRa uit de hippe ‘makers’-fase te halen en klaar te stomen voor de grote toepassingen. Ook dat lijkt volgens de LoRa Association aardig 25

AB_ART_Techniek04.indd 25

05-11-20 13:00

TECHNIEK draadloze netwerken

‘TJILPEN’ OUDE STIJL OP LA GOMERA.

Bij ‘Chirp Spread Spectrum’-modulatie gaat het geleidelijk van de ene naar de andere frequentie. De helling van de zaagtand correspondeert met de spread factor.

gelukt te zijn. Volgens eigen zeggen is een derde deel van de LPWAN-toepassingen ter wereld op LoRaWAN gebaseerd, wat neerkomt op 100 miljoen LoRa-apparaten. Dit aantal groeit met 42 procent per jaar.

Miljoenen berichten Kijken we naar de capaciteit, dan kan een LoRaWAN-netwerk miljoenen berichten verwerken, afhankelijk van het aantal geïnstalleerde gateways.

Een achtkanaals gateway biedt ruimte voor enkele honderdduizenden berichten in een periode van 24 uur. Dus wanneer een LoRa-device gemiddeld 10 keer per etmaal online komt, dan is één gateway voldoende voor ongeveer 10.000 deelnemers. Heb je tien gateways, dan vertienvoudigt ook de capaciteit.

Hierbij heeft overigens als zodanig geen routing

plaats. Een LoRa-device communiceert met alle binnen bereik zijnde gateways. Het ontdubbelen van berichten gebeurt op de netwerkserver. Hierdoor verminderen ook eventuele fouten door niet aangekomen pakketjes.

Steeds meer hybride toepassingen Het grote bereik, het lage energieverbruik en de beperkte hoeveelheid data die kan worden verstuurd, maken LoRa bij uitstek geschikt voor meten of schakelen op grote afstand. In de agrarische sector kan dit bijvoorbeeld een slim irrigatiesysteem zijn dat op basis van sensordata in of uitgeschakeld wordt. Ook voor het tracken van de veestapel – in sommige landen heeft die een aanzienlijk groter graasoppervlak dan in de Nederlandse polder – wordt

De topologie van een LoRa netwerk.

26

AB_ART_Techniek04.indd 26

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:00

De LoRa’technology stack’.

LoRa in toenemende mate ingezet. De locatie wordt hier dan afgeleid uit de timestamps van verzonden pakketjes. Eigenlijk is LoRa een interessante automatiseringstechnologie voor alle sectoren waar ‘asset tracking’ logistieke meerwaarde heeft. Verder zijn er in de steden voorbeelden te over van slimme parkeersystemen, antidiefstalsystemen voor fietsen en mogelijkheden voor gebouwautomatisering. In de industrie is staat naast asset tracking uiteraard ook condition monitoring veelvuldig op het menu.

Met name toepassingen waarbij een beperkte infrastructuur voorhanden is, hebben veel baat bij het energiezuinige LoRa. De instapkosten zijn laag en er zijn door het gebruik van licentievrije sub-GHzbanden – deze verschillen per regio – geen datakosten. Door het open karakter kan bijvoorbeeld iedereen vrij gebruik maken van het omvangrijke netwerk van ‘The Things Network community’ met ruim 16.000 gateways in 150 landen. Is een LoRa-sensor of -actuator binnen het bereik van één van die

gateways, dan is deze na aanmelden zonder al te veel moeite via het internet bereikbaar. Bevindt jouw LoRa apparaat zich helemaal in de ‘middle of nowhere’, dan is er altijd nog de gateway van Lacuna Space, die als satelliet periodiek zijn rondjes rond de aarde draait en waar ter versterking diverse gatewaylanceringen gepland staan.

Is betalen voor een simkaart geen probleem, ook KPN biedt een betaalde LoRa-variant aan, dan komen ook enkele andere nieuwe IoT-standaarden in aanmerking. Zo wordt NB-IoT – een langeafstandsprotocol dat gebruik maakt van bestaande 3/4g infrastructuur – vaak gezien als LoRa-concurrent. De Amerikaanse evenknie LTE-M wordt eveneens in hetzelfde rijtje geschaard. Diverse onderzoeksrapporten geven echter aan dat het maar de vraag is of hier echt sprake is van concurrentie. Veelal versterken de technologieën elkaar en naar verwachting zullen steeds meer hybride oplossingen het licht zien. Hoe dat werkt? Dat bewaren we voor een volgende keer. •

LoRa-gateways in Nederland van The Things Network Community.

27

AB_ART_Techniek04.indd 27

05-11-20 13:00

IN BEDRIJF elektrische aandrijvingen

‘Snelste lasstraat van Nederland’ Vlemmix kan op prijs en kwaliteit prima concurreren met het buitenland Noord-Brabant is – na Noord- en Zuid-Holland – de grootste economie van Nederland. Van oudsher draait deze vooral om de landbouw. Maar kenniswerk en maakindustrie worden steeds belangrijker.

Een voorbeeld van beide is Kuunders Technoworks. Dit innovatieve bedrijf levert voor elk technisch vraagstuk een oplossing. Een voorbeeld? Vlemmix, fabrikant van aanhangwagens en boottrailers.

Kuunders Technoworks is gevestigd in Bakel en bestaat uit zeven engineers en vier werkplaatstechnici met gouden handen – louter Willie Wortels, volgens oprichter Willem Kuunders. Als boerenzoon begon hij al op jonge leeftijd als zzp’er. Hij bleek bedreven te zijn op de laptop en in het maken van tekeningen van machines. Zo rolde hij de wereld van de logistiek en de maakindustrie in. En maakte hij hydraulische persmachines, platendroogtunnels en slangenknipmachines. Kuunders: “Wat de klant

“ Wat de klant vraagt, maken wij, en vaak nog beter en mooier dan hij voor ogen had”

vraagt, maken wij, en vaak nog beter en mooier dan hij voor ogen had.”

Vlemmix Aanhangwagens Willem Kuunders ontvangt ons bij zijn klant Vlemmix Aanhangwagens in Asten. Rick en Bas Vlemmix, zonen van de oprichter van het bedrijf dat in 2006 voortkwam uit een varkenshouderij, lopen ons 28

AB_ART_Techniek02.indd 28

tegemoet. De fabriekshal waarin we staan, is indrukwekkend. Rick Vlemmix: “Ons pa bedacht bij de aanschaf van een aanhangwagen dat hij deze beter, en vooral goedkoper, zelf kon maken. Nu heeft ons bedrijf 15 man in dienst en maakt het verrijdbare onderstellen voor ‘tiny houses’, machines en boten.

Het bedrijf groeit als kool en we exporteren onze aanhangwagens naar landen in Europa en zelfs naar Nieuw-Zeeland en Australië.”

Carrousel met lasrobots Hoe is die groei tot stand gekomen? Naast de noodzakelijke ondernemingsgeest en durf, en volgens de Vlemmix-broers het sterke arbeidsethos van de jongeren in de buurt, speelt automatisering een cruciale rol. En hier komt Kuunders Technoworks uit Bakel om de hoek kijken. Willem Kuunders leidt ons door de fabriekshal van zijn klant Vlemmix en wijst ons op de volautomatische en volgens hem waarschijnlijk snelste lasstraat van Nederland: “Het is veruit mijn mooiste project tot nu toe: een carrousel met twee lasrobots die volautomatisch profielen aan elkaar lassen en zo gigantisch veel manuren besparen.”

De opdracht van Vlemmix stelde de creativiteit van zijn mensen wel op de proef. Vlemmix wilde het

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:01

Kuunders TechnoWorks heeft voor aanhangwagen- en trailerbouwer Vlemmix een lascarrousel met twee lasrobots ontwikkeld

29

AB_ART_Techniek02.indd 29

05-11-20 13:01

IN BEDRIJF elektrische aandrijvingen

De carrousel wordt aangedreven door een SEW-kegelwielmotorreductor, type KA67/T DRN112M4.

arbeidsintensieve handmatig lassen van stalen onderdelen tot een chassis automatiseren. Kuunders bedacht een constructie in de vorm van een carrousel met lasrobots, een uniforme mal en een aan- en afvoerstation. De ingenieurs gingen aan de slag en ‘bedachten wel 20 mogelijke concepten, sommige

De toe- en afvoerbaan van de lasstraat worden aangedreven met 30 SEW-Spiroplan-motorreductoren, type W30 DRN71M4.

30

AB_ART_Techniek02.indd 30

met tandheugels of kettingen voor de aandrijving’.

Uiteindelijk zijn het de draaistroommotoren van SEW-Eurodrive geworden die de bewegingen van de lasstraat verzorgen.

Twee lasrobots Op het aanvoerstation wordt de mal gevuld met de stalen constructiedelen die door middel van klemmen worden vastgezet. Speciale aandacht is besteed aan de bereikbaarheid van de mal. Deze is zodanig uitgevoerd dat de profielen er strak inpassen. De mal is ook multifunctioneel; er zijn slechts kleine aanpassingen nodig om alle trailervarianten te kunnen maken. De omsteltijd is minimaal, dus bijna geen tijdverlies, een grotere productiviteit en dat alles ergonomisch verantwoord uitgevoerd.

De mal wordt vervolgens met behulp van rollerbanen – aangedreven door frequentiegeregelde SEW-motoren – de carrousel van 14 m lang en 2,5 m breed ingevoerd. Hier vindt het lasproces plaats door twee lasrobots (van Valk Welding) aan weerszijden van de straat. Ze overlappen elkaar qua reikwijdte, maar zitten elkaar niet in de weg. De carrousel kan acht posities tussen +90° en -270° aannemen. Hierdoor kan iedere gewenste hoek worden bereikt.

Nadat alle onderdelen zijn gelast, wordt de mal via de afvoerrollerbanen de carrousel uitgeleid. Daar hebben de monteurs dan de tijd om het chassis af te

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:01

“ O ké, SEW is niet de goedkoopste in de markt, maar vlekkeloos en probleemloos draaien is voor ons veel belangrijker.”

monteren, af te voeren en plaats te maken voor de volgende trailer.

Mooi in balans Voor de berekeningen en selectie van de aandrijftechniek hebben Kuunders en SEW nauw samengewerkt.

Kuunders gaat voor ‘digitaal’: “Wij willen alleen maar digitale informatie, geen heen en weer sturen van papier. Via Online Support van SEW kunnen we 3D-modellen downloaden en offertes opvragen, ideaal. Oké, SEW is niet de goedkoopste in de markt, maar vlekkeloos en probleemloos draaien is voor ons veel belangrijker.”

Kuunders was er bij het ontwerp van de carrousel op gericht om de gecombineerde massa – met een leeg gewicht van de carrousel van 4000 kg en van de mal inclusief product van 3000 kg – dicht bij het middelpunt van de carrousel te krijgen. Met behulp van het Workbench-berekeningsprogramma van de Rotterdamse aandrijfspecialist zijn de verschillende massatraagheden verwerkt en is een juiste selectie gemaakt van de aandrijving: een SEW-kegelwielmotorreductor, type KA67/T DRN112M4.

Het resultaat is een lage massatraagheidsverhouding tussen de aandrijving en de last/carrousel, waardoor deze mooi in balans is en nauwkeurig kan positioneren (< 5 mm). Voor het positioneren is gebruikgemaakt van de nieuwe geïntegreerde encoder van de

EI8-serie met 1024 pulsen.

Prijs en kwaliteit Klant Vlemmix is zeer tevreden met het eindresultaat. Na wat kleine aanpassingen in de programmering van de aansturing draait de lascarrousel vlekkeloos. Vol trots melden de broers dat zij als Nederlands bedrijf nu qua prijs en kwaliteit prima kunnen concurreren met het buitenland. De toekomst van het bedrijf ziet er zonnig uit.

Kuunders is alweer bezig met volgende projecten, waarbij AGV’s (automated guided vehicles) een grote rol gaan spelen. Hij denkt aan ‘torens’ waarin goederen en materialen via een liftbeweging kunnen worden gestapeld. Dan kan fors op vloeroppervlakte worden bespaard, waarbij de aan- en afvoer via AGV’s gaan. Dit moet leiden tot de complete automatisering van het interne logistieke proces. •

KOM IN CONTACT Op zoek naar een aanhangwagen, boottrailer of platform voor een ‘tiny house? Bezoek www.vlemmixaanhangwagens. nl. Meteen technische uitdaging kunt u digitaal aankloppen op www.kuundertechnoworks.nl.

Voor meer informatie over de aandrijvingen is www.sew-eurodrive.nl het adres.

Na het laswerk wordt het chassis afgewerkt.

31

AB_ART_Techniek02.indd 31

05-11-20 13:01

TECHNIEK mobiele machines

Containerwagen luistert naar oogstmachine Open Robot Operating System en intelligente digitale elektronica op het veld Met de TechDay begin september toonde Bosch Rexroth onder het motto ‘Next. Now. Beyond’ het heden, de nabije en de verre toekomst van de automatisering van mobiele machines. In die visie worden hydraulische en elektrische aandrijftechniek steeds vaker gecombineerd – als voorbeeld voor fabrieksautomatisering. Denk aan een oogstmachine en volgwagens die op relatief hoog cognitief niveau met elkaar samenwerken op het veld.

Marjolein de Wit - Blok Jan Benders, programmanager besturingssystemen aan de HAN University of Applied Science presenteerde het project dat onder andere elektrische tractorbouwer H2Trac, universiteiten, andere hogescholen en bedrijven als Bosch Rexroth en Bosch Engineering als participanten heeft. Studenten maken binnen het project onder meer gebruik van de open programmeeromgeving van het Robot Operating System (ROS) en de intelligente digitale elektronica voor mobiele applicaties uit het BODAS-pakket van Bosch Rexroth.

DurableCASE De HAN timmert al enkele jaren aan de weg als het aankomt op samenwerking met andere onderwijs- en onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven. Jan Benders: “In dit kader is twintig jaar geleden al het lectoraat ‘HAN Automotive Research’ opgezet waarbinnen opdrachten binnen de ‘automotive’ worden uitgevoerd. Tijdens de TechDay presenteerden we twee toepassingen uit het lopende onderzoeksproject DurableCASE waarbinnen we ook hebben samengewerkt met Bosch Rexroth en Bosch Engineering.”

DurableCASE staat voor: Durable Cooperative Agrobotics Systems Engineering. ‘Durable’ houdt verband met het optimaal gebruik maken van beperkte biologische en energetische bronnen.

‘Systems engineering’ verwijst naar het bouwen of koppelen van een systeem met behulp van beschikba32

AB_ART_Techniek03_0002.indd 32

re elementen, waarbij het systeemgedrag vooraf kan worden gesimuleerd. Als onderdeel van het projectresultaat wordt ook het bijbehorende workflowmodel ontwikkeld. Het tussenliggende ‘Cooperative Agrobotics’ richt zich op de samenwerking tussen geautomatiseerde voertuigen voor de agrisector.

Van strontzuiger..

Jan Benders: “Individuele voertuigen automatiseren is niet zo heel bijzonder meer. Via een GPS-systeem, eventueel vision of andere sensoren, zijn voertuigen inmiddels met een hoge mate van betrouwbaarheid het letterlijke veld in te sturen om daar hun werkzaamheden te doen. Eventueel op afstand bij te sturen of te controleren. Een ‘next step’ is de wens om machines onderling beter te laten samenwerken.

Hierbij zijn hun activiteiten dus niet van te voren geprogrammeerd, maar afhankelijk van de activiteiten van een andere machine. Daarbij níet alleen fungerend als master-slave-principe, maar tevens op basis van gelijkwaardigheid. Ook bij machines een uitdaging.”

Het eerste voorbeeld uit DurableCASE betreft onderzoek naar robots van Lely die stallen reinigen door ‘stront te slurpen’. Oorspronkelijk werken deze robots autonoom. Ze krijgen een deel van de stal toegewezen die zij vervolgens reinigen waarna ze terugkeren naar hun basis. Wanneer één van de robots in storing raakt ontstaat het probleem dat de

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:02

Hoe je in de stal robots als de Discovery Collector, een mestrobot, onderling laat samenwerken is onderdeel van het onderzoeksproject DurableCASE.

Op het veld werkt de oogstmachine samen met autonome kistenkarren. Ook hier de focus op samenwerkend robotgedrag.

boer bij aankomst in de stal géén schone stal heeft.

Jan Benders: “Wanneer we deze robots onderling kunnen laten communiceren, nemen werkende robots automatisch de taak over van de robot die is uitgevallen. Ondertussen wordt gecommuniceerd dat er een storing is.” ..tot kistenkar Het tweede voorbeeld uit de presentatie betreft de ontwikkeling van samenwerkende autonome voertuigen die worden ingezet voor bijvoorbeeld de worteloogst. Dit gebeurt met een tractor die de oogstmachine voorttrekt waarmee de wortelen uit de grond worden gehaald. De groente wordt vervolgens via een transportband in kisten op een meerijdende kistenkar gestort en afgevoerd voor verdere verwerking.

Probleem is dat de meerijdende karren na het vullen relatief zwaar worden en de ondergrond ongewenst verdichten. Een oplossing kan zijn om kleinere karren in te zetten maar dat betekent dat er vaker moet worden gewisseld wat ten koste gaat van de oogsttijd. Bovendien kost dit meer mankracht die in de agrisector niet voor het oprapen ligt.

In de geautomatiseerde oplossing gaat de oogstmachine samenwerken met (toch) een groep lichtere, autonome kistenkarren die naast de oogstmachine rijden om de oogst te verzamelen en te transporteren. Wanneer een kar vol is, zal een volgende kar zich tijdig melden en naadloos de plaats van de eerste kar innemen. De eerste rijdt vervolgens naar het punt waar de wortelen verder worden verwerkt terwijl de tweede wordt gevuld door de oogstmachine.

Samenwerkende robotgedrag Jan Benders: “De focus in het project ligt op het samenwerkende robotgedrag. In het projectplan hebben we een concept-architectuur van de robotbesturing opgesteld. Daarbij is het groene deel feitelijk het traditionele, functionele ontwerp van geautomatiseerde agro-voertuigen. Het blauwe deel wordt gerealiseerd met behulp van ROS terwijl het gele deel – de samenwerking tussen de autonome voertuigen – het betreffende project voor de onderzoekers en studenten inhoudt. Het rode deel tot slot betekent enerzijds verbinding met de cloud waar alle mogelijke data worden opgeslagen in het kader van remote diagnostics en bijvoorbeeld cloud-gebaseerde 33

AB_ART_Techniek03_0002.indd 33

05-11-20 13:02

TECHNIEK mobiele machines

Concept-architectuur van de robotbesturing. De samenwerking tussen de autonome voertuigen (geel) is het project voor de onderzoekers en studenten.

SLIMME ‘MAMMA’ De TechDay keek na een korte blik op het nu (Now) en een stevige presentatie over ‘morgen’ (Next), voorspellend in de toekomst (Beyond). Met als uitgangspunt van de TechDay de ontwikkelingen die al langer spelen in de mobiele wereld. Een wereld waarin hydraulische aandrijvingen nog steeds goed vertegenwoordigd zijn, maar waar elektronificatie steeds dieper doordringt. Glenn Ignacio, business development manager Digitalization bij Bosch Rexroth: “Deze ontwikkelingen zijn in principe ook zeer interessant wanneer we kijken naar fabrieksautomatisering waarbij wij als bedrijf optimaal profiteren van onze moeder.”

Rexroth valt tenslotte al twintig jaar onder de Bosch Groep. Had Rexroth altijd een focus op hydrauliek, het moederbedrijf is van oudsher een reus op het vlak van softwareontwikkeling en elektronica voor de industrie, automotive én consumentenproducten. Een reus die gaat voor véél en gróót en dus maximaal investeert in een goede kwaliteit. Eén foutje of onvolkomenheid komt immers terug in tientot honderdduizenden producten.

“Kortom, nu de rol van software en elektronica in de mobiele hydrauliekwereld steeds groter wordt, kunnen we direct gebruik maken van de producten maar vooral van de kennis die bij Bosch in de volle breedte beschikbaar zijn. Onder meer op het vlak van robotica en autonomie en inclusief alle bijbehorende hardware (actuatoren en sensoren), software (besturing en HMI) en open communicatieprotocollen. Daarbij werken afdelingen diepgaand samen aan complexe projecten zoals de ontwikkeling van CVO’s (Commercial Vehicles Offroad). De samenwerking heeft bovendien geleid tot een compleet modulair programma dat gebruik maakt van open standaarden, schaalbaar is en eenvoudig toegankelijk. Met daarbij een maximale focus op de eisen ten aanzien van cybersecurity.”

34

AB_ART_Techniek03_0002.indd 34

deep learning. Anderzijds is het een koppeling met een (remote) operator die middels zijn input de aansturing van de voertuigen kan beïnvloeden.”

BODAS en ROS Binnen dit project kan Bosch Rexroth op diverse fronten goede oplossingen bieden. Ten eerste is er BODAS wat staat voor: Bosch Rexroth Digital Application Solutions. In feite de verzamelnaam van alle componenten die nodig zijn voor het realiseren van intelligente digitale elektronica voor mobiele applicaties. Enerzijds is dit de hardware bestaande uit onder andere sensoren, controllers, bedieningscomponenten en displays. Anderzijds de software waarbij de keuze bestaat om gebruik te maken van standaard modules of juist volledig naar eigen inzicht te programmeren in een open omgeving. Een derde component van het pakket betreft de tools (veelal apps) ten behoeve van onder meer programmering, diagnose en Internet of Things-oplossingen.

Jan Benders: “Vooral de RCU-controller uit dit schaalbare pakket is geschikt voor ons onderzoek omdat we hiermee relatief eenvoudig applicaties kunnen programmeren. De controller vormt daarbij een goede oplossing voor een veilige basisbesturing van de machine en wordt aangevuld met machineautomatisering. Voor dit laatste zetten we ROS in. Het Robot Operating System waarmee op een eenvoudige manier softwaremodules zijn te koppelen en dat voorziet in een rijk pakket van bibliotheken en tools. Dit systeem wordt door de DESKA Development Kit voor machineautomatisering van Bosch Engineering ondersteund.”

Master en nodes Het systeem werkt met een master die een netwerk

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:03

Een met behulp van het Robot Operating System gecreëerde oplossing van een master en een netwerk van ROS-nodes die met elkaar kunnen communiceren. (www.ros.org)

Voorbeeld van het gebruik van ROS in een cameratoepassing

creëert van ROS-nodes die met elkaar kunnen communiceren. De nodes registreren zich hiervoor eerst bij de master en kunnen vervolgens onderling informatie uitwisselen. Bij een cameratoepassing functioneert dit als volgt: Op de robot bevindt zich de ROS-master en een tweetal nodes: die voor de camera en de die voor de beeldverwerking (Image Processing Node). Op de laptop is de Image Display Node te vinden. Wanneer de master opstart, melden de nodes zich en vinden elkaar via de master. Bij de aanmelding van de camera-node, geeft deze aan dat hij de topic /image_data zal publiceren. Wanneer hij daadwerkelijk beeld ontvangt van de camera, zal hij dat vervolgens delen met de andere twee nodes.

Hierdoor wordt het beeld zichtbaar op de laptop die dit ook weer terugkoppelt aan de master.

Jan Benders: “Op deze manier is de informatie van vele sensoren bij de master aan te bieden en hebben zij onderling de mogelijkheid om te communiceren.

Precies wat er nodig is om autonome voertuigen met ieder hun eigen radar, camera’s, GPS, ultrasound sensoren, radio enzovoorts met elkaar te laten samenwerken. Het mooie aan de Bosch DESKA-oplossing is dat je hierin, naast een bibliotheek van standaardfuncties, je eigen ROS-nodes kunt toevoegen en deze vervolgens ook weer vanuit de cloud kunt aanpassen. In het project zullen we overigens overstappen op ROS2 die eveneens op de DESKA-roadmap beschikbaar is.”

Uiteindelijke intelligentie De uiteindelijke intelligentie van de oplossing zit vooral in de manier waaróp de robots gaan samenwerken. Voor machinebouwers en boeren is het van belang dat de oplossing robuust is en optimaal blijft functioneren onder alle omstandigheden. De hele groep van samenwerkende robots mag bijvoorbeeld niet uitvallen omdat één van de robots een probleem heeft of omdat de communicatieverbinding het even laat afwegen. Jan Benders: “Daarbij hebben we drie kernwoorden gedefinieerd: safe, secure & perfor-

mant. Oftewel, de oplossing moet op een veilige manier functioneren, beveiligd zijn tegen cyber aanvallen en altijd optimaal blijven presteren.”

Floriade 2022 Benders sluit af: “Het is een bijzonder aansprekend project dat we de komende anderhalf jaar verder gaan uitwerken en hopen op de Floriade 2022 volledig te kunnen demonstreren. Vergeet daarbij niet dat juist dit type ontwikkeling ook relevant is voor de automotive en andere industrieën waar ‘mobiel’ wordt toegepast. De benodigde technologie is grotendeels hetzelfde alleen kun je in de agrisector sneller innoveren omdat hier onder andere wettelijk meer is toegestaan.” •

De ‘Rexroth Communication Unit’(RCU) is onderdeel van de hardware uit de ‘Bosch Rexroth Digital Application Solutions’ (BODAS).

35

AB_ART_Techniek03_0002.indd 35

05-11-20 13:03

PRODUCTNIEU WS Bekijk meer op www.aandrijvenenbesturen.nl

GELEIDEROL

Igus brengt een geleiderollensysteem op de markt, opgebouwd uit zwartgeanodiseerde aluminium buizen en xiros-polymeerkogellagers. De geleiderol is tot 48 procent lichter dan metalen oplossingen en de massatraagheid 42 procent lager. Met de online geleiderolexpert kan een geschikte geleiderol worden gekozen. De gebruiker geeft de buiten- en binnendiameter, de lengte van de rol, de belasting en de belastingsituatie op en de omgevingstemperatuur. Door het invoeren van de uitgeoefende kracht en de mate van omwikkeling, berekent de online expert de resulterende kracht op de rol en adviseert de juiste materialen voor de buis. In de tweede stap, kan de gebruiker de geleiderol selecteren op basis van de afbuiging, gewicht en prijsgegevens, de CAD-gegevens van de configuratie downloaden en de rol direct online bestellen. xiros-guide-rollers-expert.igus.tools

MEERASSIG SERVOSYSTEEM

De nieuwe GSX gecombineerde vorksensor combineert de voordelen van optische en ultrasone sensoren. De sensor detecteert een breed scala aan labels, ongeacht hun materiaal- en oppervlaktekenmerken, zelfs labels van inhomogeen BOPP-materiaal. De vorksensor wordt via de teachknop worden ingesteld om de label-dragercombinatie in te leren. De IO-Link interface kan worden gebruikt voor onder andere remote teaching of om de knoppen te vergrendelen. Bij wisselen van formaten bij het vervangen van rollen is opnieuw inleren niet nodig. Het formaat wordt snel gewijzigd door het selecteren van de juiste parameterset. De parameterkeuze wordt direct op de etiketteermachine uitgevoerd via de HMI. Dit bespaart niet alleen installatietijd, maar verhoogt ook het productievolume en maakt het systeem zuiniger.

Het modulaire multi-as servosysteem DIAS Drive MDD 2000 is ontworpen met een-, twee- en drieassige modules in verschillende maten en vermogensklassen en biedt veiligheidsfuncties in het standaardmodel. Het systeem kan als enkelfase of driefasen met 230-480 VAC worden gebruikt en beschikt over een voeding, vermogensfilter, remweerstand en DC-Link-circuit, binnen het formaat van 75x240x219 mm in de kleinste uitvoering (size 1). In deze uitvoering is het servosysteem goed voor 4 kW (3x5A nominaal bij 3x15 A piekstroom) en in het opvolgende formaat (size 2), tot 9 kW (3x10 A rated bij 3x30 A piekstroom). De overbelasting factor is tot 300 procent. Zeer korte controller-cyclustijden van 62,5 Âľs geven de DIAS Drives uitstekende servoprestaties.

Behalve de veilige stopfuncties Safe Torque Off (STO) en Safe Stop 1 (SS1) bevat de MDD 2000-serie Safe Operating Stop (SOS), Safe Brake Control (SBC) en Safety Limited Speed (SLS) en maakt toepassingen tot SIL 3, PL e, Cat mogelijk. 4.

De digitale motorfeedbackinterface Hiperface DSL is de standaard interface, die bedrading en tijd bespaart tijdens de eerste opstart.

Behalve de single cable-oplossing worden verschillende encodertypes ondersteund: EnDat 2.1 en 2.2, Hiperface, Resolver, Sin/Cos, TTL, BiSS-C of Tamagawa.

www.leuze.nl

www.sigmacontrol.eu

Gecombineerde vorksensor

36

AB_Productnieuws.indd 36

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:03

MACHINEDATA

Draaieenheid

De Schunk ERT-draaieenheid is optioneel leverbaar met een rem, die via de besturingseenheid wordt bediend. Hierdoor blijft de hoogte ongewijzigd. De eenheid kan worden gebruikt als draaitafel voor componenten, modules en gereedschappen, maar ook als draaieenheid voor portaaloplossingen, als roterende indexeertafels of als een nauwkeurige positioneringsmodule. De permanent bekrachtigde koppelmotor met absolute encoder heeft een herhaalnauwkeurigheid van 0,01°, korte reactietijden en hoge koppels. Door de opening in het midden gaan kabels en slangen of kan een camera worden gebruikt. Het is mogelijk aandrijfcontrollers van verschillende fabrikanten te gebruiken. In de eerste fase is de module verkrijgbaar in drie maten: 12, 50 en 300 met nominale koppels van 1,5 Nm, 7,8 Nm en 32 Nm, buitendiameters van 120 mm, 167 mm en 277 mm en maximaal toelaatbare massatraagheidsmomenten van 0,07, 0,39 en 5,53 kgm2. In een tweede uitbreidingsfase zijn optionele draaidoorvoeren voor de slangloze of draadloze overdracht van elektrische signalen, bussignalen of vloeistoffen, evenals stof- en spatwaterdichte varianten (IP54) beschikbaar.

Met de Ewon DataMailbox hebben machinebouwers en fabriekseigenaren overal ter wereld makkelijk toegang tot data van hun machines. Hoe werkt het?

De Ewon Flexy-routers maken verbinding met een machine en verzenden data via Ethernet of een mobiele dataverbinding naar de Talk2M cloud. De DataMailbox is onderdeel van de Talk2M cloud zodat applicatieontwikkelaars makkelijk historische data kunnen ophalen van meerdere Ewon-gateways met een API- oproep. Zo kan je data van meerdere machines wereldwijd verzamelen om later te analyseren. In een paar uur tijd kan je een dataverbinding opzetten, hoe complex de IT-omgeving ook is, en zo nodig opschalen. Gebruikers kunnen met een paar muisklikken machines aan het proces toevoegen. Met de DataMailbox als databuffer voorkomen gebruikers dat ze data verliezen, ongeacht het aantal sites waarop ze worden verzameld, aangezien de data automatisch worden opgeslagen en doorgestuurd, zodra de internetverbinding wegvalt. De DataMailbox is een freemium dienst binnen de Ewon Talk2M cloud.

Dit betekent dat klanten er gratis en voor onbepaalde tijd gebruik van kunnen maken. Door over te stappen op de Pro-versie krijgen klanten een unieke Service Level Agreement en kunnen ze nog meer data verwerken. www.ewon.biz

www.schunk.nl

VEILIGE DRAADLOZE BESTURING

universeel toepasbaar voor industrieel gebruik Gratis testen? info@teleradio.nl

TELERADIO.NL

Onafhankelijk

Gecertificeerd

20th

Tel. +31 (0) 70 - 419 41 20

Anniversary

Tele Radio Benelux

SAFE  SMART  STRONG 37

AB_Productnieuws.indd 37

05-11-20 13:04

COLOFON Uitgave van MYbusinessmedia Holding bv Postbus 58, 7400 AB Deventer www.mybusinessmedia.nl t (0570) 50 43 00 AB biedt vakinformatie voor gebruikers en ontwerpers van aandrijf- en besturingscomponenten/systemen en software. We streven ernaar lezers te inspireren en informeren zodat ze hun werk (nog) beter kunnen uitvoeren. Dit willen we bereiken door de combinatie van applicatieartikelen, bedrijfsreportages en interviews op het gebied van de ontwikkeling, modificatie en het onderhoud van machines, installaties en productielijnen en het vertalen van fundamentele informatie naar praktische toepasbaarheid en door inzicht te geven in ontwikkelingen op het gebied van techniek.

WARMTEBEELDCAMERA

De TiS20+ MAX-warmtebeeldcamera heeft een vaste focus, dus alleen richten en schieten om een warmtebeeld vast te leggen. De camera heeft een thermische resolutie van 10.800 pixels (120 x 90) en een meetbereik van -20 tot 400 °C. Met IR-Fusion kan je warmtebeelden combineren met normaal beeld, waarmee objecten gemakkelijk zijn te herkennen. Het toestel kan via wifi contact maken met een smartphone of tablet met de gratis Fluke Connect app of de Connect-desktopsoftware voor analyse en rapportage. De Fluke TiS20+ MAX kan worden voorzien van een KWS kalibratiecertificaat in het Euro-Index kalibratielaboratorium. Dit laatste is belangrijk als de camera niet uitsluitend indicatief wordt toegepast om hotspots te registreren, maar er conclusies worden verbonden aan de gemeten temperaturen in een installatie www.euro-index.nl

Redactie Robin Zander (hoofdredacteur) t +31 (0)6 22 20 80 34 e-mail: r.zander@mybusinessmedia.nl Liam van Koert t +31 (0)6 17 58 82 65 e-mail: l.vankoert@mybusinessmedia.nl Vaste medewerkers Ad Spijkers, Marjolein de Wit - Blok Uitgever Joachim Driessen e-mail: j.driessen@mybusinessmedia.nl Advertenties Dennis Wielheesen, d.wielheesen@mybusinessmedia.nl, +31 (0)6 53 69 24 613 René Wibbelink, r.wibbelink@mybusinessmedia.nl, +31 (0)570 50 43 52 Bram de Ridder, b.ridder@mybusinessmedia.nl + 31 (0)6 53 32 56 81 Publishing Services Sonja Wolsink, +31 (0)6-12970231, orders.engineering@mybusinessmedia.nl Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het advertentiewezen 1990’.

Vormgeving Bureau OMA, www.bureauoma.nl Druk Drukkerij Roelofs, Enschede

Reductoren

Sumitomo heeft de ECY0-serie compacte reductoren speciaal voor toepassingen zoals bewerkingsmachines, positioneereenheden, handling-robots en cobots ontwikkeld. De reductoren combineren de principes van een conventionele harmonische overbrenging met de technologie van een cycloïde reductor. De kleinste in de serie, de ECY103, heeft een buitendiameter van 74 mm en een lengte van 52,5 mm. Hij weegt 0,9 kg en heeft een vergrote holle asdiameter van 19 mm, die alle ECY-reductoren hebben om kabels, assen en toevoerleidingen te kunnen doorvoeren. Het geïntegreerde lager maakt hoge belastingen aan de uitgaande zijde mogelijk, biedt een spelingvrije krachtoverbrenging en een hoge transmissienauwkeurigheid in combinatie met een maximale stijfheid.

Abonnementen Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u: Bellen met: + 31 (0)570 50 43 25 Mailen naar: klantenservice@aandrijvenenbesturen.nl Schrijven naar: MYbusinessmedia Holding bv ab Postbus 58 7400 AB Deventer Abonnementstarieven Jaarabonnement Nederland € 170,00* Jaarabonnement Buitenland € 181,50* *Prijzen zijn excl. 9% BTW Jaarabonnement geldt tot wederopzegging.

Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, per e-mail of telefonisch geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.

Reproductie Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit ab is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever.

MYbusinessmedia Holding bv, 2020 ‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’.

ISSN 1385-0091 MYbusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hiertegen bezwaar heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia Holding bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.

emeia.sumitomodrive.com/en-de 38

AB_Productnieuws.indd 38

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 11/ 12 | NOV E MBE R / D E C E M B E R 2020

05-11-20 13:04

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. n l

MGB2 Modular

Multifunctional Gate Box Veiligheidssysteem met vergrendeling Modulair ontwerp, flexibel combineerbaar Busmodule met ProfiNet / ProfiSafe Tot 6 deuren op één busmodule Uitbreidingsmodule MCM voor nog meer functies Categorie 4 / PLe conform ISO 13849-1

EUCHNER (BENELUX) BV

I

P O S T B U S 11 9

I

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

I

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

I

INFO@EUCHNER.NL

Tel. 072-5717821 info@mctechnology.nl www.mctechnology.nl

ElectroCraft IMD series

©kras99, ©ag visuell - Fotolia

Stappen- en BLDC motoren en Lineaire actuators met opgebouwde driver/controller

Power on - safety up - Absolute positie Voeding 12-48 Vdc • Digitale en Analoge I/O • Open of Closed loop • RS232/CANbus 2.08 • CANopen/EtherCat •

• • • •

•

Stand-alone programmeerbaar Single of Multi axis controle Koppel, Snelheid of Positie mode Krachtige en gebruiksvriendelijke MotionPRO software Compact en kosten besparend

Kleinste absolute roterende encoder voor SIL-3-toepassingen TR-Electronic presenteert absolute veiligheidsencoder met CIPsafety Ethernet / IP. _ SIL 3 / SIL 2 - CIP-veiligheidsencoder in standaardformaat 58 mm _ Redundant ontwerp (CAT 4): twee volledig onafhankelijk multiturn roterende encoders in één behuizing _ CIP Encoder-profiel 0x22, ACD, DHCP, DLR, Preset on the fly _ CIP Safety 2.16, Hybrid Device

www.tr-electronic.nl

AB_Advertenties.indd 39

05/11/2020 10:35

Smooth sailing in tough applications

De zee is geen plek om risico’s te nemen. Directe hydraulische Hägglunds aandrijvingen leveren niet alleen een volledig koppel van nul tot topsnelheid, maar geven ook onverslaanbare startefficiëntie en zijn uitermate bestand tegen schokbelastingen. Alles in een compact pakket dat ruimte bespaart aan boord, waardoor het varen, zelfs in zware omstandigheden, soepel verloopt. Driven to the Core.

AB_Advertenties.indd 40

05/11/2020 10:35