Safetywijzer 2021 by online-mbm

SPONSORED BY:

safetywijzer2021

CST_SW_Cover.indd 35

02-11-2021 09:36

SAFETYWIJZER 2021

‘Hot and spicy’ en safe GEOPTIMALISEERDE VEILIGHEID EN EFFICIËNTIE IN EEN PRODUCTIELIJN VOOR TORTILLACHIPS Al in 2017 besloot Poco Loco zijn productielijnen en -processen op de testbank te zetten. Optimalisatie als doel. De focus van het concept: de efficiëntie, maar ook de veiligheid van de lijnen. Sindsdien fungeert de configureerbare kleine besturing PNOZmulti 2 bij de Belgische producent van hoogwaardige Tex Mex-producten als centraal veiligheidsorgaan voor een gelijkblijvende goede en ook veilige productie van smakelijke knabbelproducten. K W I N T E N C A N T R A I N E , P I L Z BE L G I Ë

Het portfolio van Poco Loco uit het Belgische Roeselare, een snackfoodfabrikant van de Paulig Group, laat zich lezen als een menukaart van een Mexicaans restaurant. De onderneming biedt zijn klanten uit de hele wereld praktisch alles van chips tot dips: verschillende soorten tortillawraps, tortillachips in de meest uiteenlopende smaakvarianten, volledige maaltijdpakketten, maar ook kruidenmengsels en salsa's. Ook in vele eigen merken is Poco Loco thuis.

De configureerbare veilige, kleine besturing PNOZmulti 2 van Pilz waakt als centraal veiligheidsorgaan over de tortillachips-productielijn.

CST_Art03.indd 36

Bijvoorbeeld in tortillachips voor klanten in heel Europa. Met zijn assortiment hoort de snackfoodfabrikant hier bij de marktleiders op het gebied van Tex Mex-producten. Bakken, bakken - tortilla Het productieproces voor tortillachips is even omvangrijk als het portfolio: eerst worden de ingrediënten zoals water en meel toegevoerd en tot maisdeeg vermengd, voorbereid en gedoseerd. Het maisdeeg wordt vervolgens door een extrusiepers gedrukt om een goede textuur te krijgen. Daarna gaat het mengsel naar de uitrolmachine, die uit twee gigantische walsen bestaat die op korte afstand tegen elkaar in draaien en zo het deeg op de gewenste dikte uitrollen. Tegelijkertijd worden bij deze stap van het productieproces de chips uitgesneden. Hierna volgt een droogproces, voordat de chips in de hete olie van de friteuse worden afgebakken. Na een tussentijdse kwaliteitscontrole worden de door de klant gewenste kruiden toegevoegd. Pas dan gaan de tortillachips de zak in. Kortom, een arbeidsintensief productieproces met nauwkeurig gedefinieerde processtappen die in de keten op elkaar zijn afgestemd en nauwkeurig afgewerkt moeten worden. “Juist dit heeft in het verleden voor problemen gezorgd, ook omdat de installatie decentraal werd aangestuurd,” zegt SPS-programmeur Jeroom Verstaete van Poco Loco. “Dit kwam omdat de keten van installaties in de productielijn door verschillende machinebouwers constructeur 05 - 2021

02-11-2021 09:36

De PNOZmulti 2 bestuurt alle veiligheidsfuncties, waarbij op het verlichte display naar wens ook de statusweergaven kunnen worden opgeroepen.

werd geïnstalleerd en ook de besturing van de installatie een combinatie van verschillende SPS-systemen en noodstoprelais was.” Beter in samenhang besturen De machines werden gezien als aparte eenheden – niet alleen op besturingsniveau onhandig. ‘Lastige neveneffecten’, zoals Poco Loco dit noemde, waren het gevolg. Zo had bijvoorbeeld iedere deelinstallatie een eigen noodstopcircuit. Dit leidde ertoe de noodstoppen deels gescheiden van elkaar veiligheidszones uitschakelden. Een typisch probleem bij het aaneenschakelen van meerdere machines, weet Francky Maveau, leider van de afdeling Elektro bij Poco Loco. Ook een ander groot nadeel beschrijft hij: “Bij de technische afdeling hadden we iedereen nodig bij het zoeken naar storingsoorzaken. Wanneer er bij een veiligheidsbesturing alle noodstoppen in serie geschakeld zijn, is het bij een uitval vaak moeilijk om het probleem nauwkeurig te lokaliseren. Vaak moesten we zowel verdeeldozen en noodstekkers openen en letterlijk alle afzonderlijke kabels controleren. Dit leidde vaak tot lange stilstandtijden.” Het werd de snackfabrikant snel duidelijk: niet alleen een veilige productielijn, maar ook een efficiëntere bediening moest het doel zijn. Jeroom Verstraete, PLC-progammeur bij Poco Loco vertelt welke aspecten al snel bovenaan de wensenlijst stonden: "We wilden de decentrale besturing omzetten in een centrale SPS met decentrale E/A voor de afzonderlijke machines. De noodstoppen moesten in een bovengeschikt systeem worden geïntegreerd. Ook de visualisatie van de installatie, met direct een helder overzicht van alle productielijnen, moest ingebouwd worden.”

De oplossing van Pilz maakt de productielijn niet alleen veiliger, maar ook efficiënter. Zo wordt het tijdsintensieve proces voor zowel de engineering als het zoeken naar storingen sterk gereduceerd.

hebben op het gehele proces. Als er een probleem optreedt, krijgt de monteur op zijn bedieningsapparaat direct te zien op welke plek in de aaneengeschakelde installatie welke veiligheidsfunctie - welke noodstop of welke deur - betrokken is. Dit vereenvoudigt het zoeken naar storingsoorzaken enorm. Technisch lost de kleine besturing dit op, als via de software elk veiligheidscomponent een eenduidig DIAG-adres (Dynamic Information and Action Gateway-adres) toegewezen krijgt. Zo kan informatie door middel van virtuele bits via een veldbussysteem verzonden worden naar de bovengeschikte besturing, zodat deze daarmee voor de diagnose kan worden voorbereid. Bovendien worden via het display van de kleine besturing de statusmeldingen weergegeven. Tot 20 verschillende meldingen kunnen hiermee onafhankelijk van de bovengeschikte installatiebesturing direct worden verzonden. Zo kunnen monteurs de diagnose direct uitvoeren, zonder dat er een laptop voor een verdere diagnose hoeft worden aangesloten. Er is nóg een pluspunt voor de veiligheid: na het voltooien en valideren wordt het veiligheidsprogramma van een Cyclic Redundancy Check voorzien >

Steeds overzicht van de productie De visualisatie van de totale installatie is tegenwoordig zo geregeld, dat problemen vroegtijdig worden herkend en geen grote uitwerking meer kunnen c o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art03.indd 37

02-11-2021 09:36

DE VEILIGE ROBOTCEL!

Bestel makkelijk & snel

E-Shop! pilz.nl/e-shop

Hekschakelaar 1. PSENmlock

Heksensor

2. PSENslock

Knoppenunit 3. PITgatebox

RFIDsysteem

Van safetysysteem naar safety solution

4. Pitmode Fusion

Configuratietool 5. PNOZmulti 2

De complete beveiliging in en rondom de robotcel De samenwerking met robots is niet meer weg te denken uit de huidige industriële omgevingen. Door de mogelijkheid van opschaling in productie en het verkorten van productietijd gaan de ontwikkelingen op dit gebied razendsnel. De veiligheid en beveiliging van deze omgevingen staan vaak laatste in de rij. Pilz helpt u graag met de vraagstukken van de beveiliging in en rondom de robotcel.

WE’RE NOT JUST CREATING REMOTE CONTROLS, WE’RE CREATING A SAFER WORKPLACE INDUSTRIAL RADIO REMOTE CONTROLS

NOVA-XL 4.3 Inch Touch De NOVA-XL 4.3 INCH TOUCH de meest recente toevoeging aan de lijn van de Hetronic NOVA radiografische zenders. Deze zender beschikt over een 4.3 inch touch screen om de gebruiker directe feedback te presenteren en daarop te acteren richting de aangesloten machine. Standaard voorzien van display key-pad met custom graphic overlay, SIL3 remote E-STOP, SIL3 Compliant control functies en adaptive antenne. Verder uit te breiden met volledig programmeerbaar software voor schermprogrammering, Videofeedback WiFi, hellings- en/of valdetectie en extra interface voor GUI update.

Bezoek onze stand op het Engineering Event Safety of via www.hetronic.nl

CST Advertenties_0002.indd 38

02-11-2021 08:35

en wordt deze gedocumenteerd. Elke tussentijds uitgevoerde wijziging kan zo snel herkend worden. Dit verhoogt de veiligheid tegen manipulaties en in het geval van aansprakelijkheid is de traceerbaarheid bewezen. Beter bewogen, beter geproduceerd Ook het bewegingsmanagement voor de installatie werd door gebruik van de kleine besturing met het oog op de veiligheid en diagnose verbeterd: de productielijn werd omgebouwd tot aandrijvingen met frequentieomvormers, die met een STO-functie (Safe Torque Off = veilig uitgeschakelde koppel) zijn uitgerust. Als in het verleden een veiligheidsbereik veilig werd uitgeschakeld, gebeurde dit over het algemeen wanneer de stroom in de aandrijvingen met behulp van magneetschakelaars werd uitgeschakeld. Een daaropvolgende storingsdiagnose was niet mogelijk. Als er nu een noodstop activeert, zorgt de koppeling via de PNOZmulti 2 ervoor dat de aandrijving via de STO-functie gecontroleerd wordt stilgezet. In zones denken Aan de aaneengeschakelde productie-installatie voor tortillachips zijn naast vijftien noodstoppen talloze veiligheidsschakelaars gemonteerd. De productielijn zelf is in zones onderverdeeld, zodat het uitschakelen van de ene zone geen invloed heeft op de andere zone. Tegenwoordig kunnen niet alleen de noodstoppen eenvoudig en - naar wens - altijd opnieuw worden geconfigureerd aan de hand van een veiligheidsmatrix via de voor de kleine besturingen PNOZmulti 2 gemaakte softwaretool PNOZmulti Configurator. De friteuse kan gewoon verder werken, ook als een storing aan het begin van de lijn optreedt. Oorspronkelijk prefereerde men drie zones bij Poco Loco, de praktijk heeft echter aangetoond dat een omzetting naar in totaal negen zones voordelen geeft. Functies intuïtief en flexibel hanteren Met de configuratietool PNOZmulti Configurator c o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art03.indd 39

Een van de belangrijkste argumenten voor het gebruik van PNOZmulti 2 bij Poco Loco: de softwaretool PNOZmulti Configurator. Gecertificeerde softwarecomponenten zorgen voor een snelle en eenvoudige engineering.

kunnen bij Poco Loco niet alleen de voor de programmering van de SPS bevoegde technici, maar ook andere technische medewerkers een PNOZmulti-programma opstellen en bij voldoende rechten ook aanpassen. Tegelijkertijd kan deze tool door de monteurs gebruikt worden voor het zoeken naar storingsoorzaken en een eenvoudige diagnose van de storing. Maarten Dedeurwaerder, projectingenieur bij Poco Loco, laat in verband met deze software-uitvoering ook het eenvoudige gebruik zien: “Dat we voor PNOZmulti 2 gekozen hebben als zelfstandige besturing van de veiligheid en dat we deze tool ook gebruiken bij de bovengeschikte machinebesturing, heeft vooral te maken met de eenvoud van de te bedienen configuratietool.” Verschillende gebruikersniveaus in de software van de tool voorkomen dat veiligheidsprogramma's tijdens een onderhoudsbeurt kunnen worden gemanipuleerd. “Om de tool juist voor het oplossen van problemen te kunnen gebruiken, werd de volledige technische afdeling een halve dag lang in de functies en bedieningen van het PNOZmulti-systeem getraind”, legt Dedeurwaerder uit. De zo opgeleide technici en monteurs kunnen de dynamische programmaweergave, waarin het volledige veiligheidsprogramma kan worden gevolgd, probleemloos starten. Een ‘groene lijn’ leidt rechtstreeks door de analyse, wat een zeer gebruikersvriendelijke manier van de toepassing is, vindt de projectingenieur en brengt meerwaarde op dit punt: “Omdat de tool sterk visueel opgesteld is en een intuïtieve werkwijze mogelijk maakt.” De volledige productieverloop werd door de modernisering duurzaam geoptimaliseerd, inclusief veiligheid. Want het centrale besturingsorgaan zorgt ervoor dat een storing niet tot een omvangrijke stilstand en daarmee tot een lagere productie-efficiëntie kan leiden. WWW.PILZ.NL WWW.POCOLOCO.BE

02-11-2021 09:37

SAFETYWIJZER 2021

Veiligheidsdetectiesystemen voor robots De afgelopen jaren zijn enorm veel innovatieve producten ontwikkeld op het gebied van detectie- en aandrijfsystemen in industriële automatiseringstoepassingen. Dit maakt de weg vrij voor procesoptimalisatie bij bestaande robottoepassingen en/of een nieuw tijdperk van interactie tussen mens en machine. Verdieping in functionele veiligheid en de bijbehorende normen (bijvoorbeeld IEC 61508, IEC 62061 en ISO 13849-1/-2), zorgt ervoor dat deze productinnovaties in robotica met geoptimaliseerde functies een nauwe samenwerking mogelijk maken tussen mens en machine in dezelfde werkruimte. Maarten Braadbaart, productmanager SICK BV

Tabel 1 Overzicht van de verschillende internationale veiligheidsnormen voor robottoepassingen.

Door menselijke vaardigheden te combineren met die van robots in industriële omgevingen, ontstaan productieoplossingen die worden gekenmerkt door betere kwaliteit, lagere kosten, verbeterde ergonomie en snellere werkcycli, om maar een paar voorbeelden te noemen. Met als basis de huidige status van de internationale normen die betrekking hebben op de veiligheid van industriële robots (ISO 10218-1/-2) – en specifiek de veiligheid van robots voor collaboratieve toepassing (ISO/TS 15066) – wordt uitgelegd hoe en wat er onder andere mogelijk is met slimme veiligheidssensoren bij de RISICO BEOORDELING

ROBOT LEVERANCIER

ROBOT INTEGRATIE

COLLABORATIEVE ROBOTS

CHINA

GB/T 15706-2012

GB 11291.1-2011

GB 11291.2-2013

GB 11291.2:2013

KS B ISO 10218-1

KS B ISO 10218-2

USA

“ANSI/ISO 12100 ANSI B11.0”

“ANSI/RIA R15.06 (1st half)”

“ANSI/RIA R15.06 (2nd half)”

RIA TR R15.606

EUROPA

EN ISO 12100

EN ISO 10218-1

EN ISO 10218-2

ISO/TS 15066

CNS 14490-1 B8013-1

CNS 14490-2 B8013-2

TAIWAN

CST_Art08.indd 40

Mens-machine interactie en veiligheid In de industriële productieomgeving is er een toenemende behoefte aan flexibele machines die autonoom kunnen werken en snel en efficiënt aangepast kunnen worden aan continu wijzigende productieomstandigheden. Robots zijn hiervoor

REGIO ZUID KOREA

ontwikkeling van veilige collaboratieve robottoepassingen. We belichten ook de grenzen van de huidige technologieën en kijken natuurlijk ook vooruit naar wat wij denken dat in de nabije toekomst mogelijk wordt. Een overzicht van de verschillende normen is te vinden in tabel 1.

CANADA

“CSA Z432, CAN CSA-Z1002”

CAN/CSA-Z434 (1st Half)

CAN/CSA-Z434 (2nd Half)

BRAZILIË

ABNT NBR ISO 12100

ABNT NBR ISO 10218-1/2

constructeur 05 - 2021

02-11-2021 09:35

In coöperatieve toepassingsscenario’s zijn operator en robot op verschillende tijden actief in dezelfde werkruimte. Technische veiligheidsmaatregelen zijn daarom vereist.

met name geschikt. Om personen te beschermen tegen de gevaren van zo’n robot, met name de snelheid, beweging en kracht, werken robots meestal achter een hekwerk. Als er echter een nauwe interactie tussen mens en machine nodig is, kan deze effectieve standaardmethode voor het fysiek scheiden van ‘de persoon die gevaar loopt’ en ‘de bron van het gevaar’ niet worden bewerkstelligd. Om deze reden moeten alternatieve methoden worden toegepast om het risico te verminderen. Definities – Terminologie De interactie van mensen met actieve robots en/of machines die vergelijkbaar zijn met robots kan worden gekarakteriseerd op basis van twee parameters: ruimte en tijd. Als er geen gemeenschappelijke ruimte en geen gemeenschappelijke tijd is waarin de mens en de actieve robot bewegen, vormen de bewegingen van de robot geen risico en wordt de situatie als ‘niet interactief ’ beschouwd. Als de mens en de robot gelijktijdig actief zijn maar in een gescheiden omgeving spreekt men van ‘co-existentie’. Situaties waarin mensen en robots wel een gemeenschappelijke ruimte delen, maar niet gelijktijdig gebruiken wordt als ‘coöperatief ’ beschouwd. De term ‘collaboratie’ wordt gebruikt om de situatie te beschrijven waarin mensen en robots tegelijkertijd in dezelfde ruimte ‘samen’ werken. Een overzicht van de definities is weergegeven in tabel 2. Co-existentie Zelfs in industriële robottoepassingen waarbij geen menselijke tussenkomst nodig is tijdens het productieproces, zal het nog steeds noodzakelijk zijn voor een operator om de werkruimte van de robot te betreden, bijvoorbeeld voor onderhoudswerkzaamheden. Bij dit soort toepassingen wordt de werkruimte omheind en met bewaakte en eventueel vergrendelde toegangsdeuren gemonic o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art08.indd 41

tord. De bewaking (met veiligheidsdeurschakelaars) moet ervoor zorgen dat gevaarlijke robotfuncties worden uitgeschakeld wanneer een operator de gevaarlijke zone betreedt. De vergrendeling kan nodig zijn indien de veiligheidsafstanden (EN 13855) niet worden gehaald en/of in verband met eventuele productieproceseisen. Coöperatie De processen waarbij een operator de robotcellen laadt en ontlaadt, zijn veel voorkomende toepassingen voor industriële robots. In deze coöperatieve toepassingsscenario’s zijn operator en robot actief in dezelfde werkruimte op verschillende tijden. Ook hier zijn technische veiligheidsmaatregelen vereist. Afhankelijk van hoe het laad- en lossysteem is opgezet kan deze toepassing geschikt zijn om opto-elektronische beveiligingsapparatuur zoals veiligheidslichtgordijnen of veiligheidslaserscanners te gebruiken. Waar in het verleden vaak met een drukknop het voorkomen van onverwachts opstarten moest worden ‘gereset’, kan tegenwoordig met meervoudige uitgangen welke moderne veiligheidsscanners bezitten in combinatie met een volgordebewaking in de veiligheidsbesturing, deze functie (beladen – ontladen) automatisch worden gereset zonder tussenkomst van de operator. Het is ook mogelijk om via bijvoorbeeld een veiligheidsbus zoals Profinet-Profisafe, EtherCat FSoE of CIP Safety over EtherNet/IP direct met de robot, de veiligheidssbesturing en de veiligheidsscanner te communiceren. Richtingsherkenning, snelheid en positie van de robot kunnen nu worden gebruikt in het bepalen van de activatie van juiste veiligheidsvelden in de scanner. Collaboratie In bepaalde toepassingen is het nodig dat mensen en actieve robots tegelijkertijd in dezelfde werkruimte werken. In deze scenario's, die we col- >

Ook al vraagt het productieproces niet om menselijke tussenkomst, omheiningen met vergrendelde en bewaakte toegangsdeuren, denk aan onderhoud, blijven noodzakelijk.

02-11-2021 09:35

INDUSTRIELE VEILIGHEID

safety rules! We helpen je graag met: ◼ risicobeoordelingen ◼ machineveiligheid ◼ veiligheidsbesturingen ◼ veiligheid van arbeidsmiddelen ◼ explosieveiligheid

Bezoek onze stand op het Engineering Event Safety (17/11/21) en ga in gesprek met onze Safety Doctor over de de toekomstige Machineproductenverordening

088 220 1400

TCPM.NL

SAFETY INTEGRATED VAN SIEMENS

Veiligstellen van mens, machines, en de toekomst Safety Integrated is ons slimme antwoord op flexible oplossingen voor machineveiligheid. Siemens biedt u met Safety Integrated oplossingen een flexibele invulling van uw veiligheidsvraagstukken en een groot assortiment aan producten, ondersteunende tools en specialisten met ruime praktijkervaring. siemens.com/nl/machineveiligheid

CST Advertenties_0002.indd 42

02-11-2021 08:36

RUIMTE VS TIJD

Gescheiden werkplek

Gedeelde werkplek

NIET INTERACTIEF

COÖPERATIE

CO-EXISTENTIE

COLLABORATIE

Sequentieel proces

Simultaan proces

Tabel 2 De begrippen ‘niet interactief’, ‘co-existentie’, ‘coöperatie’ en ‘collaboratie’ geïllustreerd

laboratief noemen, moeten de kracht, snelheid en bewegingspaden van de robot worden beperkt. Inherente veiligheidsmaatregelen (vanuit het ontwerp) of aanvullende veiligheidsmaatregelen zoals koppelbegrenzing door de aandrijving of door de veiligheid gerelateerde delen van de besturing, kunnen worden gebruikt om het risico te minimaliseren. Kracht, snelheid en bewegingspaden moeten ook worden gecontroleerd en gemonitord op basis van de actuele risicograad. Dit risico is daarbij ook afhankelijk van de afstand tussen mens en robot. Conclusie Deze applicaties vragen om betrouwbare sensoren

Zijn mens en robot in dezelfde ruimte tegelijkertijd actief zijn, dan moeten de kracht, snelheid en bewegingspaden van de robot worden beperkt.

constructeur 05 - 2021

CST_Art08.indd 43

die niet alleen maar menselijke aanwezigheid kunnen detecteren, maar ook zowel de afstand als de snelheid kunnen bepalen waarmee deze mensen op weg zijn naar de gevaarlijke zone. In wezen moeten deze sensoren de toekomstige uitdagingen kunnen overwinnen die een onvermijdelijk gevolg zijn van de ontwikkeling van collaboratieve technologieën. Maarten Braadbaart is trainer CFSAE (SGS-TÜV Saar) en is lid van de Nederlandse Normcommissie NC 380299 'Robotics' en NEC44 'Elektrische uitrusting van machines'. WWW.SICK.NL

Volgorde-bewaking zorgt voor een automatische reset bij een coöperatief productieproces.

02-11-2021 09:35

BEDRIJFSPROFIELEN

ABB b.v. Electrification Business Area George Hintzenweg 81, 3068 AX Rotterdam Postbus 301, 3000 AH Rotterdam Tel.: 088 2600 900 E-mail: nl-tech-EP@abb.com www.abb.nl/lowvoltage

EUCHNER (Benelux) BV Visschersbuurt 23 NL - 3356 AE PAPENDRECHT Tel.: +31-(0)78-615 4766 Fax: +31-(0)78-615 4311 E-mail: info@euchner.nl www.euchner.nl

Writing the future of safe, smart and sustainable electrification

Veiligheid staat bij EUCHNER hoog in het vaandel. Veiligheidstechniek ter bescherming van mensen en machines, maar ook ter verbetering van productieprocessen. EUCHNER ontwikkelt hoogwaardige kwaliteitsproducten die doen wat ze horen te doen en hun weg vinden in uiteenlopende industrieën over de hele wereld.

ABB’s Electrification Business Area is wereldwijd koploper in elektrische producten en oplossingen en is met meer dan 200 productielocaties actief in ruim 100 landen. Onze meer dan 50.000 medewerkers zetten zich in om de manier waarop mensen leven, met elkaar in verbinding staan en werken, te veranderen met veilige, slimme en duurzame elektrificatieoplossingen. Wij geven vorm aan de toekomstige elektrificatietrends en onderscheiden ons met technologische en digitale innovatie. Daarnaast bieden wij onze klanten een uitstekende ervaring door operational excellence in de utiliteit, industrie, gebouwtechniek, infrastructuur en mobiliteit. Kijk voor meer informatie op www.abb.nl/lowvoltage

Bihl + Wiedemann GmbH Floßwörthstraße 41 D-68199 Mannheim Duitsland Tel.: +31 6 11 20 51 33 E-mail: mail@bihl-wiedemann.de Deze middelgrote onderneming uit Mannheim is in 1992 opgericht door Jochen Bihl en Bernhard Wiedemann. Het ontwikkelt en produceert complete automatiseringsoplossingen voor functionele veiligheid en datacommunicatie in machines en installaties. Producten en oplossingen van de onderneming zijn wereldwijd in gebruik bij vooraanstaande fabrikanten van consumptie- en investeringsgoederen, met name in industriële automatisering, transporttechniek en machinebouw. Bihl+Wiedemann loopt technologisch voorop in de automatiserings- en veiligheidstechniek met AS-Interface (ASi) en leverde een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van alle ASi-generaties.

CST_SW_Profielen.indd 44

Elke locatie vraagt om zijn eigen specifieke benadering. Er is heel wat kennis en inzicht nodig om een juist evenwicht te bereiken: een oplossing waarin alle veiligheidscomponenten voldoen aan de gestelde normen en de productie optimaal verloopt. EUCHNER heeft de techniek en de kennis in huis om voor elke situatie een praktische, duurzame en doeltreffende oplossing te vinden.

Hetronic B.V. Rijnkade 15 1382 GS Weesp The Netherlands Tel.: +31 (0) 294 239 870 E-mail: info@hetronic.nl Hetronic is gevestigd in Weesp (NL). We zijn gespecialiseerd in het ontwerpen, bouwen en onderhouden van industriële radiografische besturingssystemen, zodat uw bedrijfsvoering veiliger wordt en blijft. Om dit te realiseren, beschikken wij over een ruim assortiment standaard systemen, maatwerkoplossingen en een deskundig team van engineers. Kom langs op onze stand om te bepalen hoe wij samen met u uw systeem veiliger voor u en uw klanten kunnen maken.

ifm Safety Service Deventerweg 1e 3843 GA Harderwijk Tel.: +31 341 438 438 www.ifm.com/nl ifm Safety Service helpt u een compleet technisch dossier op te bouwen waarbij rekening wordt gehouden met eventuele certificering bij een Notified Body. Deze diensten worden uitgevoerd door bekwaam personeel dat door permanente bijscholing altijd op de hoogte is van de nieuwste richtlijnen, normen en technologie. ifm Safety Service geeft niet alleen advies maar maakt ook documentatie op maat zoals risicoanalyse & plan van aanpak, veiligheidsconcept en -ontwerp, berekeningen, testen (incl. test rapporten), gecertificeerde geluidsmetingen, vibratie metingen en verificatie & validatie. Wij stemmen vooraf met u af hoe wij voor uw specifieke vraag ons onderzoek uitvoeren. U bent hierin leidend. Dus heeft u een vraag over industriële veiligheid, (mobiele) machineveiligheid, CE-markering, adviestraject of training? Wij helpen u graag verder.

Pilz Nederland Havenweg 22, 4131 NM VIANEN Tel.: (0347) 32 04 77 www.pilz.nl E-mail: info@pilz.nl Pilz is een toonaangevend, innovatief bedrijf in de industriële automatiseringstechniek. Als expert in de veiligheid van mens, machine en milieu biedt Pilz wereldwijd klantgerichte oplossingen voor alle industriële branches. Wij bieden totaaloplossingen die individueel zijn afgestemd. Hiertoe behoren innovatieve producten en een uitgebreid dienstenpakket op het gebied van procesoptimalisatie, besturingstechniek, aandrijftechniek, consultancy, engineering en trainingen. Pilz is marktleider in de belangrijkste deelgebieden van industriële automatisering, onderzoek en technologie.

02-11-2021 09:34

BEDRIJFSPROFIELEN

Sick BV Postbus 186, 3720 AD BILTHOVEN Tel.: 030 204 40 00, fax: (030) 229 39 94 www.sick.nl E-mail: info@sick.nl

Siemens Nederland N.V. Prinses Beatrixlaan 800 2595 BN Den Haag Tel.: 070-3333515 E-mail: vip.nl@siemens.com www.siemens.nl/industry/machineveiligheid

Veiligheid voor alles. De oplossing komt van SICK. In geautomatiseerde productie- en logistieke systemen is effectieve ongeval- en persoonsbeveiliging topprioriteit. SICK loopt voorop in het ontwikkelen en produceren van nieuwe technieken en producten welke het werk veiliger maken. SICK is ook uw partner voor risicoanalyses, het opstellen van veiligheidsconcepten en projectmanagement t.b.v. ontwerp, installatie en validatie. Feilloos en betrouwbaar signaleren en reageren, daar draait het om bij SICK sensoren die processen sneller en betrouwbaarder maken, sensoren die de continuïteit van productieprocessen.

TCPM Ingenieurs & Adviseurs Boogschutterstraat 40, 7324 BA Apeldoorn Tel: +31 (0)88 220 1400 www.tcpm.nl E-mail: iv@tcpm.nl TCPM: uw kennispartner voor industriële veiligheid.

Machineveiligheid vraagt om Siemens Safety Integrated. Geen situatie is gelijk. Dit vraagt dan ook om flexibele oplossingen voor machineveiligheid. Siemens biedt u met Safety Integrated oplossingen flexibele invulling van uw veiligheidsvraagstukken en een groot assortiment producten, ondersteunende tools en specialisten met ruime praktijkervaring. Van stand-alone oplossing met veiligheidsrelais tot en met volledig geïntegreerde oplossing met failsafe controllers en – drives, met als aanvulling daarop een compleet protfolio veiligheidscomponenten, zoals (noodstop) drukknoppen, veiligheidsschakelaars en signaalzuilen. Al dan niet voorzien van veilige communicatie via PROFIBUS, PROFINET en AS-interface.

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

TCPM is een onafhankelijk ingenieursbureau met ruim 200 medewerkers, vijf kantoren in Nederland en dagelijks betrokken bij een veelvoud aan duurzame innovatieve projecten voor industriële opdrachtgevers. Industriële projecten worden alsmaar complexer en tegelijkertijd spelen veiligheid, duurzaamheid en kosten een steeds belangrijkere rol. Vanuit een samenhangend pakket aan diensten op het gebied van engineering, projectmanagement en industriële veiligheid worden industriële bedrijven door TCPM geholpen met complete en integrale oplossingen. Onze ervaren veiligheidskundigen bieden al jaren ondersteuning en effectieve oplossingen op het gebied van machineveiligheid, veiligheidsbesturingen, explosieveiligheid, risicobeoordelingen en arbeidsmiddelen.

w w w . e u c h n e r. n l

MGB2 Modular

Multifunctional Gate Box Veiligheidssysteem met vergrendeling Modulair ontwerp, flexibel combineerbaar Busmodule met ProfiNet / ProfiSafe Tot 6 deuren op één busmodule Uitbreidingsmodule MCM voor nog meer functies Categorie 4 / PLe conform ISO 13849-1

EUCHNER (BENELUX) BV

Euchner.indd 1

CST_SW_Profielen.indd 45

P O S T B U S 11 9

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

INFO@EUCHNER.NL

22-10-2021 08:53

02-11-2021 09:34

SAFETY EVENT 2021

Passieve veiligheidstechniek tot SIL3/PLe REDENEN TE OVER OM ACTIEF TE WORDEN Verminderde complexiteit, aanzienlijke kostenbesparingen en de nodige knowhow qua functionele veiligheidstechniek – dit alles pleit voor de Safety-oplossingen van Bihl+Wiedemann. Met passieve veiligheid voegt het bedrijf uit Mannheim nog een instrument toe aan zijn portfolio – met de mogelijkheid om met SIL3 en PLe te voldoen aan de hoogste veiligheidsnormen Functionele veiligheid in combinatie met klassieke oplossingen op ethernetbasis betekent in besturingsen bedradingstechnisch opzicht dat elke afzonderlijke actuator via voorgeconfectioneerde verbindingskabels moet worden bedraad en van een eigen veilige uitgang moet worden voorzien. Dit is bijvoorbeeld ook te realiseren met de ASi Safety gateways en Safe Link van Bihl+Wiedemann, waarmee bijna 2000 safety-signalen veilig via ethernet aan elkaar kunnen worden gekoppeld. Het voordeel dat deze oplossing bied, ligt voor de hand: maximale flexibiliteit binnen de volledige veiligheidstopologie, omdat elke actuator apart kan worden

24 V AUX (niet geschakeld)

Gateway Aansturing via veilige uitgang

Initiatoren · gevoed via ASi · signalen blijven actief bij uitschakelen

Nood-stop Aftakking

24 V AUX (veilig geschakeld) SCHAKELKAST

Ronde kabel met M12-aansluiting

24V AUX (niet geschakeld) 24 V AUX BWU4725 BWU3064 (veilig geschakeld) BWU3490 Passief veilige uitschakeling

Toepassingsmogelijkheden voor passieve veiligheid.

CST_Art05.indd 46

uitgeschakeld. Maar is het überhaupt nodig om de spanning van elke aangedreven rol van een transportbaan of elke actuator van een verpakkingsmachine af te schakelen? Is het soms niet afdoende om in geval van nood gewoon hele groepen actuatoren in één keer uit te schakelen? Maar wat gebeurt er vervolgens met de communicatie met de actuator als dit om veiligheidsredenen via ethernet wordt uitgeschakeld? Precies: De datalijn is dan dood; de modules kunnen dan niet meer worden aangestuurd of uitgelezen, er is geen diagnose of een terugmelding van een fout niet meer mogelijk. Dit druist in tegen het principe van Industrie 4.0 en ook niet in de geest van gedigitaliseerde IT-structuren van toekomstbestendige machineconcepten. Daar komt bij dat de beslissers bepaald niet enthousiast zullen zijn over de hogere hardware- en bedradingskosten van een directe veldbusaansluiting voor elke individuele actuator.

Aandrijvingen · gevoed via 24 V AUX · worden veilig uitgeschakeld

Frequentieomvormer

Veiligheidsconcepten beoordelen en optimaliseren Het gaat te ver om de individuele veiligheidsgerichte uitschakeling van actuatoren ongediﬀerentieerd te bekritiseren. Voor vele scenario’s, of dat nu in een ethernet- of ASi-netwerk is, kan individuele uitschakeling de beste oplossing zijn. Bijvoorbeeld om aan veiligheidstechnische normen te voldoen en de veiligheid van de machine te garanderen. Dat weten ook de veiligheidsexperts van Bihl+Wiedemann uit eigen ervaring. Maar steeds meer machine- en installatiebouwers plaatsen intussen vraagtekens bij hun veiligheidsconcepten. Ze zien in dat maximale flexibiliteit - één van de kenmerken van individuele veilige uitgangen - niet altijd nodig is. Bijvoorbeeld in situaties waarin hele groepen actuatoren om proconstructeur 05 - 2021

02-11-2021 09:32

kan mogelijk enorme kosten en inspanning met zich meebrengen. Onnodig, omdat het eenvoudiger en tegelijk ook eleganter kan: met ASi en de producten van Bihl+Wiedemann die geschikt zijn voor passieve veiligheid. Passieve veiligheidstechniek met ASi Het idee van passieve veiligheidstechniek met ASi is gebaseerd op het feit dat alle aangesloten actuatoren via hun respectievelijke niet-veilige uitgang worden aangestuurd en uitgeschakeld, anderzijds zo nodig met één enkele veilige uitgang hele groepen actuatoren spanningsloos worden geschakeld. ASi de wereldwijd gestandaardiseerde veldbus voor het eerste automatiseringsniveau is ideaal voor dit doel. Ten eerste is het ASi-bedradingsconcept financieel bijzonder aantrekkelijk met een kostenbesparing tot 68 procent ten opzichte van gebruikelijke veldbusverbindingen. Ten tweede kan de gele ASi-kabel voor besturingssignalen en voeding tot 8 A gescheiden worden gelegd van de zwarte AUX-kabel voor hulpenergie tot 20 A. Daardoor > komt de vereiste galvanische scheiding – de Gebruik van verschillende AUX-mogelijkheden binnen één installatie.

ces- of machinetechnische redenen toch al gelijktijdig veilig moeten worden uitgeschakeld. Normen eisen uitsluiting van kruislingse sluiting Passieve veiligheid staat of valt met de galvanische scheiding tussen de stroomvoorziening voor communicatie en sensoren en de voeding van de actuator. Hierdoor moet kruislingse sluiting worden voorkomen, dan wel in meer algemene zin storingen tussen de hulpenergie voor de actuatoren (AUX) en het externe potentiaal (de stroomvoorziening via ASi), zodat bij uitschakeling een aandrijflijn gegarandeerd spanningsloos wordt geschakeld. Dit is bij de meeste standaard bedrading, waar ronde M12-kabels worden toegepast, niet het geval. Uitgaande van de machinerichtlijn 2006/42/EG wordt dit in de veiligheidsnormen EN ISO 13849-1 en EN 62061 nader gespecificeerd en voorgeschreven. Dit betekent tegelijkertijd dat één enkele niet passief veilige module in de topologie er de oorzaak van is dat het hele systeem geen passief veilige structuur heeft. Ook in de veiligheidstechniek bepaalt de zwakste schakel de sterkte van de hele keten. Het is weliswaar zo dat, naargelang de applicatie, door een grondige veiligheidsbeoordeling van het hele relevante bekabelingstraject in principe kan worden aangetoond dat alle foutcondities altijd tot een veilige toestand leiden, een dergelijke integrale aanpak c o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art05.indd 47

Communicatie en sensorvoeding in geval van uitschakeling van AUX bij ASi en bij systemen op basis van ethernet.

02-11-2021 09:32

PLC onafhankelijke veiligheidstechniek Flexibel, eenvoudig, kostenbesparend www.bihl-wiedemann.com

CST Advertenties_0002.indd 48

02-11-2021 08:36

Een enkele niet-passief veilige module op AUX voorkomt een passief veilige structuur.

scheiding tussen de stroomvoorziening voor communicatie en sensoren en de stroomvoorziening voor de actuatoren – ‘automatisch’ tot stand. Bij Bihl+Wiedemann hoeft de gebruiker zich er ook niet mee bezig te houden of wel aan de veiligheidsnormen wordt voldaan. Bijna alle nieuwe ASi-5-modules, bijvoorbeeld die met geïntegreerde IO-Link Master, en een groot aantal ASi-3-modules van de onderneming voldoen aan de eisen van passieve veiligheid – wat expliciet wordt aangegeven in de gegevensbladen van de overeenkomstige producten. Met de veiligheid zit het goed ... Met de genoemde modules is een passieve veiligheid tot SIL3 en PLe haalbaar. Zodra de hulpenergie in de zwarte profielkabel wordt uitgeschakeld, worden de aangesloten actuatoren niet meer gevoed en kunnen ze geen bewegingen meer maken die de veiligheid in gevaar brengen. Ze blijven wel permanent bereikbaar. Via de gele profielkabel blijft namelijk de stroomvoorziening van de sensoren en de buscommunicatie – en daarmee de transmissie van signalen – ook bij uitschakeling intact, dit in tegenstelling tot vele oplossingen op basis van ethernet. Daardoor blijft het mogelijk modules – en vaak ook de aangesloten periferie – te bereiken en bijvoorbeeld diagnosegegevens uit te lezen die aanwijzingen over mogelijke oorzaken van storingen kunnen opleveren. ... met het kostenaspect ook Of ze nu geel of zwart zijn, ASi-profielkabels kunnen als gestandaardiseerde kabels voordelig worden c o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art05.indd 49

geproduceerd en op haspels in voorraad worden gehouden. Zij hoeven niet worden voorgemonteerd zoals ronde kabels voor voor veldbussen, en zij vereisen geen speciale speciale M12-aansluittechniek voor sensoren of actuatoren. Deze worden eenvoudig en veilig met doordringingstechniek op de ASi-kabel aangesloten. Bovendien kan de zwarte AUX-kabel tot 20 A duidelijk meer hulpenergie leveren dan typische M12-oplossingen met ronde kabel. Veel stroom tegen lage ‘overdrachtskosten’: ideaal voor motoren in de transporttechniek, maar ook voor de integratie van oplossingen met IO-Link. In plaats om voor elke actuator een dure veilige uitgang te moeten ‘spenderen’, is voor de realisering van passieve veiligheid maar één veiligheidsmonitor met lokale uitgangen en één contactuitbreidingsmodule nodig om de voedingsspanning centraal uit te schakelen. Qua kosten een veel aantrekkelijker alternatief. Interessant uitgangspunt De passieve veiligheid van Bihl+Wiedemann vormt een interessant uitgangspunt om daar waar het past, technisch efficiënte en economisch rendabele safety-oplossingen te realiseren die ook nog in alle gangbare besturingsplatformen te integreren zijn. De onderneming heeft op dit gebied een zeer breed portfolio. Dit is dankzij Safe Link ook toepasbaar in complexere applicaties met een veilige koppeling tussen meerdere gateways en overkoepelende veiligheidsfuncties. In veel gevallen kan zo de veiligheidstechniek effectief worden aangevuld. WWW.BIHL-WIEDEMANN.DE/NL

02-11-2021 09:32

SAFETYWIJZER 2021

De (on)voorspelbare mens EN HOE MACHINEVEILIGHEID ZICH AANPAST De ISO 14119-norm ‘Veiligheid van machines - Blokkeerinrichtingen gekoppeld aan afschermingen - Grondbeginselen voor het ontwerp en de keuze’ heeft de gebruiker centraal staan. Er wordt niet meer enkel aandacht besteed aan wat er beveiligd moeten worden, maar ook hoe dit op een gebruikersvriendelijke manier kan. De norm is vooral voor machineontwerpers en -bouwers belangrijk, maar ook voor gebruikers, en een goed hulpmiddel bij de uitdaging mens/machine.

Machines werken systematisch en zijn voorspelbaar. De mens – die met de machine moet werken – is echter nogal variabel in zijn doen en laten. Snel geërgerd, lui en creatief. Hoe moet je nu mens en machine samenbrengen tot een veilig geheel? Het bestuderen van menselijk gedrag geeft veel inzicht bij het kiezen van ergonomische aanpassingen: Vaak moet een operator vier keer onnodig lopen en lastige handelingen verrichten om het machinegebied te betreden. Zou het niet beter zijn om de bedienpost vlak bij de deur te monteren? Labyrinthek Even een voorbeeld dat we allemaal kennen. In het park is een houten labyrinthek om fietsers en scooters te weren of om hun snelheid af te remmen. En waar staan dus de bandensporen? Juist! Aan weerskanten in de struiken. Hoeveel ‘olifantenpaadjes’

Machines werken systematisch en zijn voorspelbaar. De mens – die met de machine moet werken – is echter nogal variabel in zijn doen en laten.

CST_Art01_0002.indd 50

zie je niet naast het trottoir die schuin ergens heen afsteken omdat het handiger is. Projectontwikkelaars hebben hiervan geleerd en wachten met definitieve bestratingen totdat de uitgesleten paadjes zichtbaar zijn geworden. Dus dáár komt het voetpad. Als we even omdenken dan kunnen we deze voorbeelden vertalen naar machineveiligheid. Ver te zoeken Begrip hebben voor veiligheid is vaak ver te zoeken bij personeel rond machines. Simpelweg een stukje informatie zou daarbij wonderen doen. Een training, en informatiesessie, een handleiding; begrip kweken werpt meteen zijn vruchten af. Vladimir Dragosavic, lid van PL- en SIL-normcommissies en trainer machineveiligheid: “Als je mensen goed over veiligheid informeert, je hen laat meedenken over oplossingen, en de veiligheid zo ergonomisch mogelijk maakt, dan is er geen motivatie meer om systemen onklaar te maken. Goed voor de gezondheid én goed voor de productie. Voor de machine-designers en -bouwers is de ISO 14119 een leidraad die aangeeft waarmee ze qua beveiliging rekening moeten houden, wil de machine goed werkbaar zijn en geen manipulatie uitlokken. Voor gebruikers is het van belang dat ze bij de aanschaf vragen of ook déze norm is toegepast. Ook bij het onderhoud van machines speelt de norm een grote rol.” (Anti-)manipulatienorm In het veld wordt ISO 14119 ‘Veiligheid van machines - Blokkeerinrichtingen gekoppeld aan afconstructeur 05 - 2021

02-11-2021 09:30

Zou het niet beter zijn om de bedienpost vlak bij de deur te monteren?

worden er dan gewoon afgeschroefd met het vorkje erin. Ook tijdens onderhoud worden de beveiligingscomponenten vaak omzeild, puur uit gemak, soms uit noodzaak. “Het weghalen en omzeilen van deze componenten is de voornaamste oorzaak van bedrijfsongevallen in de industrie”, aldus Dragosavic.

schermingen - Grondbeginselen voor het ontwerp en de keuze’ ook wel de (anti-)manipulatienorm genoemd. “Manipulatienorm triggert toch veel meer dan de formele titel”, vertelt Dragosavic.“ Maar over deze woordkeus is veel discussie. In de Engelse versie wordt vaak het woord defeat gebruikt, dat verslaan betekent. Een leger kun je verslaan, maar toch niet een veiligheidsschakelaar? Het woord manipulatie hoeft trouwens niet per se negatief te zijn, eigenlijk betekent het alleen maar dat je met je handen iets doet. Misschien zijn omzeilen of saboteren wel betere woorden. Al bijna tien jaar De internationale norm is er al bijna tien jaar en geeft de principes aan voor het ontwerp en de keuze van blokkeerhulpmiddelen die worden toegepast bij afschermingen. Het gaat hierbij om de veiligheid van de gebruikers van de machines en van de mensen die in de buurt ervan werken. ISO 14119 is de opvolger van de vroegere EN 1088, waarin stond hoe en waar je beveiligingscomponenten moest monteren en ook met welke bevestigingsmiddelen. Er werd daarbij rekening gehouden met omgevingsinvloeden zoals temperatuur, vocht, gevaarlijke stoffen, maar ook langsrijdend materieel zoals heftrucks. Alles uit de 1088 is opgenomen in de 14119 en aangevuld met heel veel over manipulatie. Want in de industrie wordt er veel gemanipuleerd! Zeker als je de componenten niet juist monteert, ze in de weg zitten of kapot gaan en gaan haperen. Ze c o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art01_0002.indd 51

Geërgerd, lui of creatief? Wat nou labyrinthek?

Alle machines, alle markten ISO 14119 is onlosmakelijk verbonden met ISO 13849-1. Het betekent ‘geen ISO 14119, dan ook geen PL’. En die ISO 14119 geldt voor álle machines in álle markten. Het gedeelte in de ISO 14119 dat rekening houdt met manipulatie is heel duidelijk. Tekeningen laten constructeurs precies zien wat zij moet doen. Dragosavic: “De tendens om meer rekening te houden met manipulatie, zag je >

02-11-2021 09:30

delingen. Een oplossing is bijvoorbeeld detectie: staat de motor stil en is het water weg? Wanneer op beide vragen het antwoord ja is, dan wordt het sein veilig gegeven en kan de deur onmiddellijk worden geopend. Niet meer onnodig wachten dus. Als je weet en ziet dat het op deze manier werkt, dan heb je eigenlijk al geen behoefte meer om de boel te manipuleren. Je wint er namelijk geen tijd meer mee. De fabrikant en de ontwerper moeten het ergonomische maken voor de gebruiker.”

lang geleden al aankomen. Werd er in de oude norm niet gesproken over ‘defeat’, ‘defeating’ of ‘defeated’, in de twee amendementen bij de norm kwamen die woorden steeds vaker voor. In de ISO 14119 wordt verteld wat de beste plaats is om te monteren en met welke montagemiddelen je dit moet doen. Zo wordt het weghalen en omzeilen van de componenten vrijwel onmogelijk gemaakt.” Drie pijlers De norm ISO 14119 bestaat uit drie pijlers: • Aanleidingen reduceren; aanleidingen reduceren kan door ergonomisch te ontwerpen. De behoefte om te manipuleren neem je op die manier weg. • Mogelijkheden reduceren ; door moderne gecodeerde veiligheidssensoren toe te passen, kun je manipulatie heel lastig maken. • Voordelen reduceren; door geen beloning te laten ontstaan, bijvoorbeeld door het activeren van wachttijden of het instellen van sancties, is door aan manipulatie geen voordeel meer te behalen. Dragosavic: “De eerste pijler ‘aanleidingen reduceren’, dus eigenlijk de motivatie om te manipuleren, is een heel belangrijke. Deze motivatie moet je wegnemen. Vaak speelt onnodig wachten een grote rol. Het wekt veel ergernis op, want je wilt doorgaan. En waarom wachten als je ziet dat de machine al stilstaat? Stel je hebt een industriële wasmachine. Je kunt ervoor kiezen om er een component op te zetten met een timer die na één minuut ontgrendeld. Maar met kleine wasjes is dit heel vervelend, omdat de trommel veel eerder stilstaat. Die minuut is natuurlijk gekozen bij een volle trommel. Het is eigenlijk 45 seconden, maar dan rekenen we toch maar een minuut want de ontwerper gaat liever voor zekerheid. Fabrikanten van (was)machines moeten er dus over nadenken wat de motivatie van mensen is om te manipuleren. Zij moeten oplossingen verzinnen waarbij de toegang niet lastig wordt gemaakt door onnodig wachten en onnodige han52

CST_Art01_0002.indd 52

Hoe ver wil je gaan en waarom? Creatief manipuleren van een tweehandenbediening.

Waslijst “De tweede pijler heeft veel met techniek te maken", legt Dragosavic uit. “Zo wordt er tegenwoordig meer gewerkt met bijvoorbeeld lichtschermen in plaats van afschermingen met deuren. Zo is sneller toegang mogelijk, maar er zijn consequenties: de lichtschermen zenden continu informatie uit. Ze bestaan uit twee delen. De ene zendt en de ander ontvangt. Als hier iets tussendoor komt, dan valt er een signaal weg. Op het moment dat de lichtstraal wordt verstoord, wordt dit doorgegeven aan het systeem en stopt de machine. Hierbij kan zelfs rekening worden gehouden met de ‘inreiksnelheid’. Het gevaar moet stoppen voordat jij daar met je hand bent aangekomen. Dus het lichtscherm moet net zo ver naar achter worden gezet als de inreiksnelheid is en daarbij moet ook rekening worden gehouden met de stoptijd van de machine. Daar moet je dus wel even serieus aan rekenen. Naast de lichtschermen heb je ook schakelaars met tweehandenbediening en systemen waarbij je eerst een aanvraag moet doen door bijvoorbeeld een code in te toetsen. Veiligheidsschakelaars die door een vorkje worden ingeschakeld en die aan de buitenkant gemonteerd zitten, zijn echt verleden

Projectontwikkelaars wachten inmiddels met definitieve bestratingen totdat de ‘olifantenpaadjes’ duidelijk zijn geworden. Deze niet.

constructeur 05 - 2021

02-11-2021 09:30

tijd. Om die te omzeilen wordt er vaak een reserve-vorkje in gestoken. werden ze er afgeschroefd, afgeplakt of een paperclip in gestoken. Voor fabrikanten geldt: neem ‘state of the art’ veiligheidscomponenten; wat er nu modern verkrijgbaar is in de markt, dat is goed. Blijf niet hangen in heel oude systemen, want dat is achterhaald. Als je toch die oude componenten - zoals schakelaars met vorkjes - wilt blijven gebruiken, dan is daarvoor een waslijst van voorwaarden in de norm opgenomen.”

Data uit slimme sensoren en actuatoren en algoritmes die via interpretatie tot zelfstandige veiligheidsbeslissingen komen. Wordt het menselijk handelen voorspelbaar?

Sancties De laatste pijler onder ISO 14119 geeft aan dat er geen voordelen door manipulatie mogen ontstaan. Dragosavic: “De voordelen bij manipuleren zijn duidelijk: tijd winnen en geen ergernis meer. Als door de eerste twee pijlers al zoveel mogelijk winst is behaald en ergernis is weggenomen, wat zou je dan nog meer kunnen doen? Hierop is maar een antwoord: sancties! In eerste instantie denk ik aan sancties die door het proces zelf worden verstrekt. Als het proces in staat is om manipulatie te herkennen, dan moet het proces voor een bepaalde tijd onbruikbaar worden. Op het beeldscherm verschijnt dan bijvoorbeeld een melding ‘storing, check veiligheidscircuit’. De norm schrijft een sanctie van tien minuten voor. Maar je kunt ook procedurele sancties gebruiken. De medewerker die heeft gemanipuleerd krijgt een berisping. Er volgt geen straf, maar alles wordt wel gelogd. Dat vinden mensen niet fijn. Zeker niet als ze ook nog voor hun eigen manipulatie (gedrag) een handtekening moeten zetten. Op plaatsen waar vaker wordt gemanipuleerd, worden de nodige veranderingen doorgevoerd.”

Innovatieve oplossingen De prikkelt ontwerpers en fabrikanten om op een andere manier te gaan denken. Zo ontstaan er veel nieuwe ideeën. Om deze uit te werken moet er geïnvesteerd worden in onderzoek en ontwikkeling en ook in feedback van gebruikers. Dit zal zich snel terugverdienen. Minder manipulatie omdat je niet wordt uitgelokt, tijdwinst en – heel belangrijk – veel minder bedrijfsongevallen! Data uit slimme sensoren en slimme actuatoren kan door een slimme besturing worden geïnterpreteerd. Met algoritmen kunnen vervolgens voorspellingen worden gedaan. Zo kan de besturing voorspellen of bijvoorbeeld onderhoud aan een lager nodig is omdat andere sensoren in de omgeving van dat lager verhoogde temperaturen en vibraties meten. En dit terwijl die andere sensoren een heel andere taak hebben. Heel interessante materie. Even brainstormen en je kunt veel meer verbanden leggen en die in je AI gaan benutten. Het mooiste zou zijn als een beveiligingssysteem ooit menselijke lichaamsdelen op een fail-safe manier zou kunnen herkennen, maar of dat ooit in PLe / SIL3 mogelijk zal zijn? Er zijn al wel bepaalde automerken die voetgangers kunnen herkennen aan hun bewegingen. Maar zolang dit meer informatief dan absoluut zeker is, kan het in de industrie, in de machinebouw, niet worden toegepast. In de industrie moet het 100 procent betrouwbaar zijn. Conclusie We zijn heel goed op weg in machineland. Machinebouwers en -gebruikers hebben steeds meer aandacht voor menselijk gedrag. AI-algoritmen worden al gebruikt bij het voorspellen van menselijk handelen. Veiligheidscomponenten worden steeds slimmer. De mogelijkheden maar ook de complexiteit neemt toe. Dus laten we wel met z’n allen geïnformeerd blijven, overzicht houden en slimmere oplossingen integreren!

‘Anti-manipulatienorm’ ISO 14119 bestaat uit drie pijlers om zowel de motivatie om te manipuleren, de mogelijkheden tot manipulatie en de bijkomende voordelen te verminderen.

c o n s t r u c t e u r 0 5 - 2 0 2 1

CST_Art01_0002.indd 53

WWW.EUCHNER.NL

02-11-2021 09:31

PRODUCT

Nieuws RADAR-ZONEBEWAKING

— Engineered by you. And us. Meerwaarde bieden. Daar draait het om bij machinebouwers en system integrators. Die meerwaarde ontstaat wanneer machines niet alleen functioneel en efficiënt zijn maar ook voldoen aan strenge veiligheids- en gezondheidseisen. ABB biedt oplossingen waarmee u meerwaarde kunt bieden. Oplossingen waarin machineveiligheid, flexibiliteit en digitalisering een hoofdrol spelen. Engineered by you. And us. Scan de QR-code voor meer informatie.

De nieuwe PSEN rd1.2 radarsensor voor het veilige radarsysteem PSENradar heeft een tweekanaals structuur voor bescherming tot PLd cat. 3. De radarsensor kan via bevestiging aan drie assen bevestigd, ook verticaal aan het plafond worden bevestigd (draaiing rond de X- en Y-as. De nieuwe sensor heeft een bereik van 5 m en een openingshoek van 20° verticaal en 20-100° horizontaal (verstelbaar). De nieuwe evaluatie-eenheid eenheid PSEN rd1.0 I/O PS ETH beschikt nu over een Ethernet- en Profisafe-interface en kunnen meer zonesets worden gegenereerd. WWW.PILZ.NL

VEILIGHEIDSSENSOR De veiligheidssensor CES-C14 van Euchner bevat een volledig in industrieel epoxyhars verpakte transpondersensor die zelf al een IP69-beschermingsgraad heeft. Interne printplaten en elektronica-onderdelen worden tijdens het productieproces volledig in een hars gegoten en voldoen hierna aan IP69. De 'solidstate’ sensor èn actuator worden op hun beurt weer volledig ingegoten in een epoxyhars. Het resultaat is dat er geen opgesloten luchtbellen zijn, waardoor de kans op ademen en het naar binnenzuigen van vloeistoffen tot een minimum wordt beperkt. WWW.EUCHNER.NL

CST_product.indd 54

constructeur 05 - 2021

02-11-2021 09:28

INVESTEREN IN PRODUCTIVITEIT ÉN VEILIGHEID

Als de productiviteit omhoog moet, mag dat geen gevolgen hebben voor de veiligheid. Met SICK als partner heeft u toegang tot tal van slimme veiligheidsoplossingen die processen soepeler laten verlopen, mens en machine beter laten samenwerken en de grenzen verleggen van wat haalbaar is. Nog nooit vormden turnkeyoplossingen, veilige robots, mobiele platforms en buitenbeveiligingssystemen zo’n perfecte eenheid. Onze Sensor Intelligence staat tot uw beschikking. www.sick.nl

CST Advertenties_0002.indd 55 SICK20201403 SICK Safety-advertentie 210x297.indd 1

02-11-2021 15:22 08:36 08-07-2020