Vraag & Aanbod 13 - 2024 by online-mbm

Procesinnovatie nodig voor groei in arbeidsproductiviteit P9

Krimp winst beperkt de doorgroei van mkb

De industrie heeft in 2023 een omzetgroei behaald van bijna zeven procent. Daarmee deed de branche het beter dan het mkb-gemiddelde, maar de groei was minder sterk dan in 2022 (+12,5%). Dat blijkt uit het nieuwe ‘Branches in Zicht’-rapport van SRA. De winstontwikkeling was met 18,4 procent bovengemiddeld, maar deze volgde op een eenmalige krimp in 2022 (-6,1%).

Afgezien van 2019 (8%), heeft de industrie tot en met 2021 jaarlijks een winstgroei in de dubbele cijfers laten zien, met 2014 als extra positieve uitschieter (ruim 68%). In 2023 was de winstgroei weer op niveau, ondanks dat de personeelskosten in de industrie relatief sterk zijn gestegen (+10,8%), zowel ten opzichte van het mkb-gemiddelde (+9,7%) als in vergelijking met een jaar eerder in de branche zelf (+6,3%). De brutomarge trok per saldo sneller aan dan een jaar geleden (+11,8% tegenover +6,6% in 2022). De over het algemeen lagere grondstoﬀenprijzen zijn in het voordeel van industriële ondernemers en dat zien we terug in de marges. Deze lagere prijzen hangen echter deels samen met een lagere economische vraag en die zal weer gevolgen hebben voor de industriële afzet. In hoeverre het een opweegt tegen het ander, moet de komende periode blijken.

Binnen de industrie waren de verschillen

'Als die armslag er niet of nauwelijks is, heeft dat gevolgen voor de investeringen'

groot. De helft van de ondernemers zag de winst vorig jaar afnemen en een derde zelfs met vijftig procent of meer. De deelbranche vervaardiging en installatie van machines en apparaten liet een bovengemiddelde winstgroei zien. Het onderzoek kijkt ook naar het mkb in zijn geheel. Voor het derde jaar op rij heeft een groot deel van het kleinere mkb de winst zien afnemen. ‘Dit zijn cijfers die de kwetsbaarheid van deze zogeheten microbedrijven tonen’, aldus Pieter van der Kwaak, bestuurslid van SRA. ‘Het gaat hier om 83 procent van alle bedrijven in ons land. Zij

dragen voor een groot deel bij aan onze welvaart en innovatiekracht.’

‘Van elke honderd euro aan omzet blijft er afgerond acht euro over. Van die acht euro moet de ondernemer de belastingen, als hij schulden heeft de rente en last but not least de investeringen betalen.’ Maar, benadrukt Van der Kwaak, de mkb-ondernemer heeft omzet- en winstgroei nodig om de kansen en uitdagingen die er liggen, zoals de krapte op de arbeidsmarkt, digitalisering en verduurzamingsdoelen, te kunnen betalen. ‘Als die armslag er niet of nauwelijks is, heeft dat gevolgen voor de investeringen, doorgroeimogelijkheden en de innovatiekracht van het mkb.’ Volgens Van der Kwaak is een consistent overheidsbeleid, vereenvoudiging en vermindering van regelgeving en een goed investerings- en ﬁnancieringsklimaat onontbeerlijk voor ondernemers.

www.sra.nl

Arbeidstekorten remmen groei P4

HIGH TECH BIJ

FABRIEK VAN DE TOEKOMST BIJ ROBOJOB P15

ECONOMIE

Groei in investeringen machines

DEN HAAG • Het volume van de investeringen in materiële vaste activa was in april 2024 7,4 procent groter dan een jaar eerder, meldt het CBS.

Dat komt vooral doordat er meer is geïnvesteerd in gebouwen, machines (onder meer defensiematerieel), infrastructuur, overige wegvervoer (vrachtauto’s, opleggers, etc.) en vliegtuigen. De investeringen hangen onder meer samen met de situatie op de afzetmarkten en met de situatie op de ﬁnanciële markten. www.cbs.nl

Fabrikant

Fabrikant van

Fabrikant

Door de krimp van de winst wordt de doorgroei en innovatiekracht beperkt.

GOUDEN AI TOEKOMST VISION, ROBOTICS & MOTION P16

VAN HORECA NAAR

DUMACO P13

Luma Hengelo

IJZERSTERK IN METAAL.

Van concept tot werkelijkheid, ons plaatwerk kent geen limiet.

Engineering Lasersnijden

Plaatwerk/constructie

Draaien/frezen Poedercoaten

Lasersnijden 6 x 2,5m

Duurzame oplossingen voor slijtage en corrosie

Altijd een oplossing Up-to-date

We lossen problemen op of denken al in de ontwikkelingsfase met u mee. Zo helpen we productieprocessen weer op gang, verlengen we de levensduur van materialen, en bieden we een alternatief voor dure of moeilijk verkrijgbare metalen. Onze adviseurs helpen u graag.

De Stenenmaat 6

Constructief in plaatwerk

Persoonlijk advies Snelle levertijden Kwalitatief

Maastricht +31 43 363 2021 chromin.nl

Kwaliteit in alle lagen

'Bèta-technisch onderzoek en onderwijs is van essentieel belang'

ONDERWIJS Het kabinet wil ﬂink bezuinigen op het bèta-technische onderzoek en onderwijs

Bezuinigingen op bèta-technisch onderwijs raken Nederlandse industrie

en onderwijs

DEN HAAG • Het kabinet wil ﬂ ink bezuinigen op het bèta-technische onderzoek en onderwijs. Dit zal de Nederlandse industrie en onze economie ernstig schaden. Bovendien vertraagt dit de energietransitie en alle andere maatschappelijke uitdagingen waar we nu hard aan werken. Dit geven grote bedrijven en de landelijke topsectoren aan met een recent ingezonden brief.

Namens de maakindustrie, de hightechindustrie en de topsectoren doen ze daarmee de dringende oproep aan het nieuwe kabinet om te blijven investeren in bèta-technisch onderwijs en onderzoek, de succesvolle motor van de Nederlandse economie. Bèta-technisch onderzoek en onderwijs is van essentieel belang voor de grote maatschappelijke transities waarin we ons bevinden, zoals die op de terreinen van energie, grondstoﬀen, gezondheid, veiligheid, duur-

zaamheid, digitalisering en klimaat, aldus de ondertekenaars van deze brief aan het kabinet. De helft van de ondertekenaars zijn internationale bedrijven, naast bekende nationale namen en de topsectoren. Denk bijvoorbeeld aan Shell, ASML, Tata Steel en VDL ETG. Evenals de Kenniscoalitie zijn de ondertekenaars bezorgd dat de voorgenomen bezuinigingen de positie van Nederland als kennis- en innovatieland a reken.

5.000 euro minder

In het huidige regeerakkoord wordt het Nationaal Groeifonds stopgezet (bezuiniging: 6,8 miljard euro), wordt het Fonds Onderzoek & Wetenschap verlaagd (1,1 miljard euro) en worden de landelijke sectorplannen voor hoger onderwijs gekort (met 215 miljoen per jaar). Dit terwijl iedere euro die via het Nationaal Groeifonds en het Fonds Onderzoek en Wetenschap is geïnvesteerd tot 2040 maar liefst 5,80

euro aan bbp-rendement oplevert. Door het schrappen van beide fondsen loopt de Nederlandse economie op lange termijn negen miljard euro mis. Dit komt neer op vijfduizend euro per Nederlander.

Nieuwe technologieën

De voorgenomen bezuinigingen op het bèta-technisch onderzoek en onderwijs zullen het bedrijfsleven, en vooral de maakindustrie van ons land, hard treﬀen. De maakindustrie is verantwoordelijk voor twaalf procent van het bbp en groeit harder dan andere sectoren (gemiddeld met 2,1 procent per jaar ten opzichte van 1,5 procent groei van de Nederlandse economie als geheel). Om een succes te blijven heeft de maakindustrie nieuwe technologie en nieuwe producten nodig. Daarnaast vraagt een duurzame samenleving om schone energie en het ontwikkelen van nieuwe energiedragers zoals energie uit waterstof en

duurzame batterijen. Maar ook andere sectoren, zoals defensie, landbouw en de zorg, kunnen niet zonder technische innovaties.

De voorgenomen bezuinigingen gaan ook de Nederlandse arbeidsmarkt raken. De industrie is sterk a ankelijk van goede technici en wetenschappers opgeleid in de bèta-techniek. In de laatste tien jaar is de vraag naar bèta-technisch geschoolden dan ook alleen maar gegroeid. In 2023 bleek het aantal vacatures in de bèta-techniek 2,7 keer groter dan in 2016: van ruim 42.000 in 2016 naar bijna 113.000 in 2023. Het tekort aan bèta-technisch opgeleiden is in Nederland zelfs groter dan in de omringende landen. De voorgenomen bezuinigingen op onderwijs en wetenschap zullen deze kloof tussen vraag en aanbod aan bèta-technische krachten verder vergroten en een probleem vormen voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Niet vrolijk

Ai, dat is toch even een bittere pil. De overheid – het nieuwe kabinet – wil gaan bezuinigen op het technisch onderwijs. En dat doet pijn en daar worden we ook niet vrolijk van.

Waren we net in de veronderstelling dat het met het technisch onderwijs de goede kant op ging, krijgen we dit over ons heen. En dat is best wel een lastige, gezien het potentieel dat de Nederlandse maakindustrie heeft en het personeel dat hiervoor nodig is.

Het belang van het opleiden in eigen huis, komt hiermee in een nog helderder daglicht. Het is absoluut noodzakelijk om deze interne opleiding vol te houden en ook vol op in te zetten. Bovendien geeft het de medewerkers kansen om door te groeien. Hiermee behoud je in ieder geval het eigen personeel.

Maar daar is het personeelstekort natuurlijk nog niet mee opgelost. Wat zou je dan moeten doen. Nu je kunt als bedrijf aan de weg timmeren en de huidige medewerkers stimuleren om eens rond te kijken naar eventuele nieuwe aanwas. Bijvoorbeeld binnen de vrienden- en kennissen kring.

Hierbij is het wel van belang dat je als bedrijf de zaakjes goed voor elkaar hebt, een stabiele omzet een mooie werkomgeving en nog enkele leuke, interessante secundaire dan wel tertiaire arbeidsvoorwaarden.

Wellicht goed om deze een keer in ogenschouw te nemen en via het huidige personeel zo te proberen nieuw personeel aan te trekken. Ik zou zeggen het is het proberen waard.

Rolf Elling, hoofdredacteur

Reageren?

E-mail: rolfelling@vraagenaanbod.nl

+31 (0) 50 55 15 655 verkoop@barteling-buizen.nl www.barteling-buizen.nl

Bèta-technisch onderzoek

is van essentieel belang voor de grote maatschappelijke transities.

OPLEIDING

Scholen en verspanende bedrijven starten unieke mbo-opleiding

HENGELO • Bedrijfsvakschool

Drenthe (BVT) en STODT hebben de krachten gebundeld om een unieke en aantrekkelijke mbo niveau 4 opleiding te bieden. Deze samenwerking zorgt ervoor dat studenten tijdens hun studie al vertrouwd raken met de nieuwste technologieën in de CNC-wereld.

Het initiatief legt de basis voor een doorlopende leerlijn en biedt studenten de kans om met de nieuwste technologieën en methoden te werken, waarbij de nadruk ligt op een toekomst in de maakindustrie.

Stap vooruit

Een grote stap vooruit in deze samenwerking is de integratie van de 5-assige freesmachine Haas UMC500 in het curriculum van BVT. John van der Laan, directeur bij BVT, voorzag zeven jaar geleden de toenemende behoefte aan automatisering. Dankzij zijn inspanningen en vooruitziende blik krijgen studenten nu de mogelijkheid om te werken met apparatuur die hen voorbereidt op de eisen van de moderne industrie.

Hand in hand

Deze samenwerking is tot stand gekomen door de gezamenlijke inspanningen van BVT, RTC Hardenberg, STODT, Skills4Future en Drenthe College. Drenthe College maakt deel uit van een groter samenwerkingsverband met Noorderpoort en Alfa-College, het zogenaamde DNA. BVT heeft als doel het bevorderen van technische opleidingen en biedt nu een unieke mogelijkheid voor studenten in de regio. De praktische training met de 5-assige freesmachine, ondersteund door de educatieve expertise van STODT, zorgt ervoor dat studenten met waardevolle vaardigheden het werkveld betreden.

De samenwerking resulteert in een aantrekkelijke mbo niveau 4 opleiding: Productietechnicus (Verspaningstechnoloog). Deze opleiding combineert werk en leren, waarbij studenten niet alleen een salaris ontvangen tijdens hun studie, maar ook geen cursuskosten hebben. Dankzij de hybride leermeesters uit het bedrijfsleven en geavanceerde technologieën zoals het ontwerpprogramma Fusion, worden studenten uitstekend voorbereid op een toekomst waarin automatisering en AI een grote rol spelen.

De toekomstplannen van BVT zijn ambitieus. Binnen twee jaar zal de campus verhuizen naar een nieuw technologiecentrum, een project van twaalf miljoen euro. Deze vernieuwing zal het onderwijs en de praktische ervaring van de studenten naar een hoger niveau tillen.

www.rtc-hardenberg.nl / www.drenthecollege.nl

ECONOMIE De meeste sectoren laten na een lastig 2023 dit jaar een bescheiden herstel zien

Arbeidstekorten remmen groei

AMSTERDAM • De meeste sectoren laten na een lastig 2023 dit jaar een bescheiden herstel zien. Naar verwachting zal deze trend zich in 2025 verder voortzetten. Zo neemt in de industrie de vraag voor het eerst sinds 2022 toe en kan de sector in 2024 (+1,5 procent) en 2025 (+6 procent) groei tegemoetzien. Ook de TMT-sector (+3 procent) en de transportsector (+2 procent) zitten dit jaar in de lift.

Het verhogen van het welzijn van werknemers kan helpen bij het werven van nieuw personeel en het verhogen van de productiviteit. Hoewel sprake is van een langzaam economisch herstel, is dit niet bij alle sectoren terug te zien. Zo ligt voor de agrarische sector (-3 procent) en de bouw (0 procent) in 2025 geen groei in het verschiet. Ondanks het feit dat de economie sinds eind 2022 nauwelijks is gegroeid, blijft de arbeidsmarkt zeer krap. Deze structurele krapte is in bijna alle sectoren nog altijd de grootste belemmering voor groei, concludeert ABN AMRO in de Sectorprognoses 2024-2025. Door de vergrijzing, die in 2040 een

METAAL

piek bereikt, blijven deze personeelstekorten verder groeien. In verschillende sectoren gaat de komende jaren een aanzienlijk deel van de medewerkers met pensioen. De transportsector staat voor de grootste uitdaging: meer dan drie op de tien medewerkers (31 procent) in deze sector is 55 jaar of ouder, terwijl dit in de gehele Nederlandse economie gemiddeld 23 procent is. Dit is zorgwekkend, aangezien bijna de helft van de werkgevers in de transportsector nu al met een tekort aan arbeidskrachten kampt. Ook in de vastgoedsector, de industrie, de agrarische en foodsector is het personeelsbestand relatief grijs. Bijna een derde van de bedrijven in deze sectoren heeft nu al te maken met personeelstekorten.

ABN AMRO benadrukt dat in de huidige gespannen arbeidsmarkt investeren in het welzijn van medewerkers cruciaal is. Dat kan niet alleen helpen bij het werven van nieuw personeel, maar ook bij het verhogen van de productiviteit. In de meeste sectoren is het welzijn van medewerkers de afgelopen jaren verbeterd, blijkt uit de Sectorale Welzijnsmonitor van ABN AMRO. Ondernemers

hebben met name ingezet op persoonlijke ontwikkeling en een betere balans tussen werk en privé. Zo is de werkdruk afgenomen en ervaren minder Nederlanders hun werk als teveel of te zwaar. Daarnaast bieden meer werkgevers hun personeel inspraak in werktijden.

‘Het is positief dat het aantal bedrijven dat investeert in het welzijn van hun personeel groeit. Door meer aandacht te besteden aan de ontwikkeling van medewerkers ontstaat ruimte voor innovatie, waardoor ook de arbeidsproductiviteit kan groeien, blijkt uit onze jaarlijkse Sectorale Welzijnsmonitor. De bouwsector valt hierbij positief op, met meer baanzekerheid, minder fysieke belasting en ﬂexibele werktijden. Bedrijven in andere sectoren kunnen hieraan een voorbeeld nemen’, zegt Albert Jan Swart, sectoreconoom ABN AMRO. ‘Meer werkgeluk leidt tot hogere productiviteit en lager verzuim. De productiviteit kan vooral verhoogd worden bij complexe taken, die door toenemende automatisering en gebruik van technologie steeds vaker voorkomen.'

www.abnamro.nl

Structurele arbeidstekorten remmen groei bedrijven.

Tata Steel voegt proefplatenstation toe aan warmbandwalserij

IJMUIDEN • Tata Steel Nederland heeft een belangrijke stap gezet in de verbetering van haar staalproductie door een uniek proefplatenstation te introduceren in de Warmbandwalserij in IJmuiden.

Dit innovatieve station stelt het bedrijf in staat om snel en e ciënt staaleigenschappen te testen en te certiﬁceren, waardoor zowel de ontwikkeling van nieuwe staalsoorten als de levering aan klanten aanzienlijk versneld wordt.

Tom Eussen, managing director van Tata Steel IJmuiden, benadrukt het belang van deze investering: ‘Het nieuwe station is een belangrijke investering waardoor we sneller de kwaliteit van ons staal kunnen beoordelen en sneller aan onze klanten kunnen leveren.’

De introductie van het proefplatenstation volgt op een reeks eerdere investeringen in de Warmbandwalserij, gericht op het produceren van dikker, sterker en slijtvaster staal. Dit type staal is essentieel voor veeleisende toepassingen in de markt voor industriële voertuigen en energie, zoals trucks,

trailers, graafmachines, hijskranen en mijnbouwapparatuur, evenals pijpleidingen voor gas, water en waterstof.

Dun

In de warmbandwalserij worden dikke plakken staal verhit, gewalst en gekoeld, waardoor ze tot wel 1,5 millimeter dun kunnen worden gemaakt. Het nieuwe proefplatenstation speelt

een cruciale rol in dit proces door volledig automatisch monsters te nemen van het hele productiespectrum, inclusief ultrahoogsterktestaal en staal tot 25 millimeter dik. Deze monsters worden zelfs heet uitgenomen, wat de capaciteit voor bemonstering aanzienlijk vergroot. Eussen vervolgt: ‘Investeringen zoals deze stellen ons in staat om nieuwe

staalsoorten te ontwikkelen, zoals slijtvaststaal, ultrahoogsterktestaal en buizenstaal. In combinatie met de mogelijkheid voor klanten om hun scope 3-emissies te verlagen via Zeremis Carbon Lite en Zeremis Delivered, blijven we onze positie in een zeer concurrerende staalmarkt versterken.’

www.tatasteelnederland.com

Het nieuwe station is een belangrijke investering.

BUSINESS

Dormac CNC Solutions verwelkomt Gurutzpe

DE GOORN • Dormac CNC Solutions wordt de officiële vertegenwoordiger van het Spaanse merk Gurutzpe. Met deze samenwerking breidt Dormac de positie in de markt en het aanbod van geavanceerde CNC-oplossingen verder uit.

Gurutzpe, gevestigd in Baskenland, staat bekend om zijn CNC-draaibanken die precisie en veelzijdigheid combineren. Met deze toevoeging kan Dormac nu een breder scala aan hoogwaardige machines aanbieden aan sectoren zoals luchtvaart, olie en gas, en spoorwegen.

Reputatie

Gurutzpe heeft een sterke reputatie opgebouwd met zijn Heavy Duty horizontale CNC-draaibanken. Hun productlijn omvat horizontale vlak- en schuinbed-draaibanken, evenals hydrostatische en turn-mill CNC-machines.

Maatwerk

Naast hun standaardmachines biedt

Gurutzpe ook maatwerkoplossingen. Bedrijven kunnen functies zoals slijpen, frezen, boren, polijsten en meten toevoegen aan hun CNC-machines.

Dit stelt klanten in staat om hun productieprocessen te optimaliseren en zich beter te onderscheiden in de concurrerende markt.

Totaaloplossingen

‘Met de toevoeging van Gurutzpe kunnen wij onze klanten nog beter ondersteunen door hen machines te bieden die hun specialisatie verhogen en hun operationele efficiëntie verbeteren’, zegt Joost Verschure, directeur van Dormac CNC Solutions. ‘Dit past perfect bij onze filosofie om totaaloplossingen te bieden die zijn afgestemd op de specifieke behoeften van onze klanten.’

Dormac CNC Solutions is leverancier van CNC-machines en totaaloplossingen voor de maakindustrie.

www.dormaccncsolutions.nl

BUSINESS

Nieuwe toekomst voor Matel Metaal na faillissement

VRIEZENVEEN • Las- en constructiebedrijf Metal Metaal uit Vriezenveen werd op 22 mei failliet verklaard, maar wordt nu voortgezet door Lammerink Constructiewerken uit Geesteren, zo meldt Tubantia.

Volgens curator Jilles Knotter vroeg Matel Metaal zelf het faillissement aan vanwege een schuld van bijna twee miljoen euro, die niet op te lossen viel. Zusterbedrijf Level Trappen uit Hoogeveen ging eerder ook al failliet, net als de Matel Holding

Overname

Er zouden zich al snel meerdere overnamekandidaten hebben gemeld, een maand later blijkt dus dat metaalbewerkingsbedrijf Lammerink Constructiewerken het bedrijf overneemt.

Oprichter Martijn Lammerink denkt dat er nog toekomst zit in Matel en denkt dat hun werkzaamheden goed aansluiten op de eigen activiteiten.

Naam blijft

Lammerink Constructiewerken heeft twintig medewerkers in dienst en zal vijftien van de 25 medewerkers van Matel Metaal overnemen. Deze blijven werken in Vriezenveen, ook de naam Matel Metaal blijft behouden www.matelmetaal.com

BUSINESS

Disselhorst Metaal gaat op in MaatHof Groep

RAALTE • Disselhorst Metaal wordt onderdeel van de MaatHof Groep, bestaande uit Broeze Nijverdal, Denekamper Metaalindustrie en GS Metaal uit Vriezenveen. De integratie wordt gerealiseerd door een volledige overname van de aandelen van Disselhorst Metaal.

De samenwerking heeft geen gevolgen voor de medewerkers van de betreffende bedrijven. De huidige eigenaar, Guido Slump, blijft nog gedurende 2024 aan als directeur om een soepele overgang te waarborgen.

‘De toetreding tot de MaatHof Groep biedt ons een unieke kans om te profiteren van elkaars expertise en middelen. Ik ben ervan overtuigd dat deze samenwerking de positie van Disselhorst Metaal in de markt aanzienlijk zal versterken en onze toekomst verder veilig zal stellen.’

Door de samenvoeging ontstaat een krachtige groep metaalbewerkende bedrijven met een gezamenlijke omzet van 35 miljoen euro en een personeelsbestand van tweehonderd medewerkers.

www.disselhorstmetaal.nl

Van links naar rechts: Arnold Hofmeijer, Frank Gelen, Jan van de Maat. (Foto: MaatHof Groep)

Ondernemen

De begrafenis

Soms zit het even niet mee en dan doel ik niet op ons nieuwe kabinet of die innovatie, die even niet zo uitpakte als gedacht. Nee, het persoonlijk drama van als een medewerker overlijdt.

Het overkwam me voor het eerst toen ik een jaar of 30 was en leiding gaf aan 900 productiemedewerkers, waarvan één overleed. Paniek. Wat nu. De groepsleider over de rooie en ik had geen idee. Ik belde een oudere ervaren collega van een andere vestiging. Dat hielp. Ik moest bellen met de nabestaande (in dit geval zijn vrouw), een advertentie, krans of bloemen aanbieden, vragen om langs te komen en of we namens de werkgever iets moesten zeggen op de uitvaart en in ieder geval gaan. Al die jaren ben ik dat zo blijven doen met wisselende antwoorden. Het went niet, het blijft zwaar.

Op een uitvaart voel je je wat verloren. Aangekeken door familie zo van wie is die man in pak?

Vaak kende ik de medewerker maar een beetje, soms alleen van gezicht en naam, maar van zijn of haar persoonlijk leven eigenlijk heel weinig tot niets. Tijdens de uitvaart hoor je de verhalen aan en naderhand praat je wat met collega’s en condoleert te familie. Soms is je gevraagd wat te zeggen en dan voel je de rest van het gezelschap zich afvragen wat mij het recht geeft te spreken. Wat doe ik hier vroeg ik me vaak af. Totdat een medewerker me eens naderhand aansprak en vertelde hoe het team het gewaardeerd had dat ik er was. Ze hadden het erover gehad en vonden het respectvol dat ik er was om de collega’s te steunen. Dus blijf ik het zo doen.

Andersom komt helaas ook voor. Een dierbare uit mijn eigen omgeving overlijdt en de werkgever komt. Ook dan komt er wel eens kritiek uit mijn omgeving wat zo iemand daar doet. Hij of zij is daar niet voor ons, leg ik dan uit, maar wel voor de collega’s van de overledene. Zij werkten vaak lang en dagelijks met hem of haar samen en de baas is er om hen te steunen. Dat verdient respect.

Er is geen handboek voor hoe je je als werkgever opstelt bij het overlijden van een collega. Het is en blijft een gevoelskwestie. Maar aandacht vanuit de hoogste baas is voor mij cruciaal in het verwerkingsproces van de medewerkers.

Joachim Driesen, onafhankelijk adviseur Reageren?

E-mail: redactie@vraagenaanbod.nl

Eigen gereedschapmakerij

Zeecontainers met toegevoegde waarde

• Verkoop en verhuur

• Nieuwe of gebruikte modellen

• Naar wens uitgevoerd in uw bedrijfskleur(en)

• Zeecontainers uitgevoerd als kantoor- en magazijnruimte

Eigen gereedschapmakerij is één van de specialismen bij GB Metaal.

GB Metaal Edisonstraat 9, 7601 PS Almelo 0546 - 443111 www.gb.nu

• Milieucontainers

• Leverbaar met afzetsystemen

• Maatwerk

• Transport met eigen laad- en loskraan Stobbeweg 11 2461 EX Ter Aar Telefoon: (0172) 60 43 43 E-mail: info@pietersecontainer.nl www.pietersecontainer.nl

Meer informa�e +31 78 69 170 11 info@valkwelding.com www.valkwelding.com

T ijdens de gehele zomerperiode is onze ‘pitstraat’ beschikbaar voor het herslijpen van uw snij-/kantbankgereedscha p.

Zo kunt u zorgeloos vanuw vakantie genieten en bij terugkomst uw productieweerscherphervatte n!

TKM Diacarb is gespecialiseerd in het slijpen envervaardigen van industriële snijgereedschappen. Tevensleveren wij nieuwe plaat- schaarmessen,uithoekmessen en kantbank gereedschap in elk gewenst profiel en hebben we een wekelijkse transportservice door vrijwel de geheleBenelux.

Plan vóór u op vakantie gaat uw slijpwerk bijons in!

Slijp- en transportservice: +31 (0)10-45 999 55 slijp-transportservice@tkmdiacarb.com

Afdeling verkoop: +31 (0)10-45 999 45 info@tkmdiacarb.com

Perfectie in metaalbewerking en plaatwerk

Al 35 jaar dé specialist in slimme metaaloplossingen

lasersnijden cnc-zagen walsen cnc-(vloei)boren kanten glasparel-stralen engineering (robot)lassen draai/freeswerk

fast. safe. easy.

Marconistraat 26

7575 AR Oldenzaal 0541 533 369 info@dumeta.nl www.dumeta.nl

Uw specialist voor het positioneren en roteren van werkstukken

Wilt u ook een machine naar uw eigen wensen laten bouwen? Neem dan contact met ons op!

Every part counts.

Engineering

Lasersnijden

Dumaco biedt een uitgebreid aanbod van metaalbewerkingen. Dit maakt ons een onestopshop voor alle metaalbewerkingsbehoeften.

Dankzij onze negen vestigingen én online bestelportal bieden we niet alleen lokale ondersteuning, maar ook een uitgebreide landelijke dekking.

Kanten (Robot)lassen

Watersnijden

En meer...

Buizen in elke maat en kwaliteit

UITGELICHT

'Bedrijven

geven aan dat samenwerking essentieel is voor producten procesinnovatie'

PERSONEEL Het bestaande arbeidstekort zal als gevolg van vergrijzing groter worden

UTRECHT • De Nederlandse industrie kan zich voorzichtig opmaken voor een periode van groei. Uit de groeivoorspelling van de Rabobank voor komend jaar blijkt een groei van 0,5 procent. Dat is mooi, maar hoe kan een bedrijf groeien wanneer er nu al arbeidskrapte is?

Het al bestaande arbeidstekort zal als gevolg van vergrijzing groter worden. Om de komende tien jaar toch te kunnen groeien, moet de arbeidsproductiviteit fors omhoog. Hiervoor moet de industrie gaan investeren in procesinnovatie. Maar dat klinkt gemakkelijker dan het in de praktijk is. Welke barrières zijn er voor bedrijven en hoe zijn die door samenwerking te overwinnen?

Drie voorbeelden

Procesinnovatie staat voor het innoveren van het proces dat hoort bij bepaalde producten of diensten. Ondernemers hechten veel waarde aan procesinnovatie. Het helpt om beter, sneller en goedkoper te produceren. Hoe kan procesinnovatie bijdragen aan het verhogen van de arbeidsproductiviteit? Rabobank geeft drie voorbeelden:

1. Automatisering met behulp van robots Robotisering is het proces van het automatiseren van taken, processen of activiteiten met behulp van robots of cobots. Een mooi voorbeeld is de volledig geautomatiseerde metaalbewerking bij Rodin Machining in Opmeer. Het volledige klantproces – van aanmelden tot werkvoorbereiding, productie en facturatie – is gerobotiseerd. Klanten bestellen via een portal onderdelen die zelfstandig op een volledige gerobotiseerde productielijn worden geproduceerd. Dit kan 24/7 zonder dat er handmatig werk aan te pas komt. Deze procesinnovatie zorgt voor een enorme stap in arbeidsproductiviteit en snelheid. Robots worden ook steeds meer gebruikt bij geautomatiseerde kwaliteitscontrole en logistieke optimalisatie.

2. Digitaliseren van het productieproces In de industrie spelen Digital Twins een cruciale rol. Een Digital Twin is een virtuele versie van een product, die gebruikt wordt in productontwerp, simulatie, controle, optimalisatie en onderhoud. Een Digital Twin kan; Vroegtijdig fouten uit prototypes halen, Complexe planningen maken, Monteurs gericht aansturen, Precies aangeven hoe een product te produceren Het Vlaamse bedrijf RheaVita ontwikkelt unieke vriesdroogapparatuur voor de farmaceutische industrie. In samenwerking met TNO verbeterde dit bedrijf met behulp van hun Digital Twin

Procesinnovatie nodig voor groei in arbeidsproductiviteit

het complexe vriesdroogproces. Met de digitale tweeling kunnen ze precies zien wat er in het apparaat gebeurt, nog voor deze is gemaakt.

3. Inzetten van Artiﬁcial Intelligence (AI) De toepassing van AI (kunstmatige intelligentie) in de industrie levert ook een sterke bijdrage aan het verhogen van de productiviteit, verlagen van de kosten en snellere innovatie. AI heeft het vermogen om grote hoeveelheden data te analyseren. Door machine learning en big data-analyses kunnen bedrijven patronen en trends ontdekken die eerder onzichtbaar waren. Dit kan in de ontwerpfase veel geld en tijd schelen. Twentynext – een bedrijf gespecialiseerd in de inzet van AI in de industrie en bouw – heeft een aantal klanten geholpen door het engineering proces drastisch te versnellen. Ontwerpen gebeurt tegenwoordig met Computer-Aided Design en Computer-Aided Manufacturing (CAD/CAM). Dit is een tijdrovende klus voor hoogopgeleide medewerkers en een bepalende taak voor de voortgang op de werkvloer. Doordat veel producenten met steeds meer variabelen werken, wordt de taak complexer. Maar ook dit (intelligent) repetitieve werk is te vangen in algoritmes en wiskundige formules. Martijn van Grieken, CEO Twentynext: ‘Wij hebben voor onze klanten een algoritme ontwikkeld dat veel beter ontwerpt dan de engineer, omdat het in staat is om iedere seconde duizenden controles en varianten te onderzoeken. Dit leidt tot goedkopere, lichtere, sterkere en minder milieubelastende ontwerpen. Je kunt ons algoritme vergelijken met een virtuele CAD/CAM engineer die binnen dertig seconden een gepersonaliseerd ontwerp maakt, waar een engineer van vlees en bloed minimaal twee uur mee bezig is.’

Uitdagingen procesinnovatie

Procesinnovatie is vaak een ingewikkelde opgave. Ondernemers die zich bezighouden

met procesinnovatie staan voor speciﬁeke uitdagingen:

• Technologische integratie Het integreren van nieuwe technologieën naast bestaande IT-systemen is niet makkelijk. Ondernemers moeten ervoor zorgen dat hun processen naadloos kunnen samenwerken met digitale tools en systemen.

• Verandering in werknemersvaardigheden Het implementeren van nieuwe technologieen vereist vaak nieuwe vaardigheden bij medewerkers. Ondernemers moeten investeren in opleiding en ontwikkeling om hun teams up-to-date te houden.

• Organisatorische weerstand

Niet alle medewerkers zijn enthousiast over verandering. Ondernemers moeten een cultuur van innovatie bevorderen en weerstand tegen verandering overwinnen.

• Kosten en budget

Procesinnovatie betekent soms een behoorlijke investering. Vooral voor kleine en middelgrote bedrijven. De juiste balans vinden tussen kosten en verwachte voordelen is een voortdurende uitdaging.

• Cybersecurity

Met de toenemende digitalisering ontstaan grotere risico’s op cyberaanvallen. Ondernemers moeten proactieve maatregelen nemen om hun processen te beschermen tegen bedreigingen en gegevenslekken. Procesinnovatie vraagt om continue aandacht en moet onderdeel worden van de strategie van het bedrijf. Het omgaan met veranderingen, nieuwe technologische mogelijkheden en de impact hiervan op samenwerking en benodigde competenties binnen het bedrijf is essentieel. Naast strategische aandacht vraagt procesinnovatie ook om kennis, tijd en geld.

Samenwerken essentieel

Rabobank ziet dat bedrijven behoefte hebben aan inspiratie en willen weten wat in de praktijk

werkt. Ondernemers realiseren zich dat ze zelf onvoldoende kennis hebben en weten dat meer ondernemers die uitdaging kennen. Het is daarom essentieel om samen te werken, zeker voor het mkb. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven waar die samenwerking rond procesinnovatie tot stand komt. Een aantal Nederlandse voorbeelden: • Gate 2, een initiatief van Midpoint Brabant, is de Smart Industry hub in Midden-Brabant dat zich richt op de ontwikkeling en realisatie van innovatieprojecten op het gebied van productietechnieken, simulatie en digitalisering. Met en voor het regionale mkb ontwikkelen en testen veel organisaties hier samen met kennisinstellingen pilotprojecten en businesscases. Ook worden op Gate 2 opleidingen en trainingsprogramma’s voor productietechnieken en onderzoek voor regulier onderwijs en bedrijfsleven ontwikkeld en uitgevoerd. Onder andere op het gebied van lijmtechnieken, composieten, metallurgie, 3D Printing, niet-destructief onderzoek en voorspelbaar onderhoud.

• Brainport Industries Campus (BIC) is een locatie in Eindhoven waar hightech toeleveranciers niet alleen samen produceren, maar ook samen innoveren. Met gedeelde kennis en gedeelde kostbare faciliteiten zoals ﬂexibele productieruimtes, magazijnen en kantoorruimtes. De partijen bepalen samen het gezicht voor (inter) nationale klanten. De campus is de ideale vestigingsplaats voor technische toeleveranciers in de hightech maakindustrie die samen willen ondernemen, innoveren en produceren.

• Robohouse is onderdeel van RoboValley, het robotica centrum op de TU Delft campus. In RoboHouse kunnen productiebedrijven de mogelijkheden van cognitieve robotica ontdekken in een industriële omgeving. RoboHouse is ontstaan uit een partnership tussen verschillende bedrijven in het veld en onderwijsinstellingen. Het is ontworpen als een expositie-, innovatie- en leercentrum waar bedrijven kunnen samenwerken.

• Perron038 brengt hightech bedrijven en onderwijs-, onderzoeksinstellingen en studenten samen. Ze faciliteren in innovatieprojecten en talentontwikkeling. Machinebouwers en technische productontwikkelaars werken hier samen.

• Op TechValley werken ruim 60 innovatieve machinebouwers en smart suppliers uit Noord-Holland samen op het gebied van kennisontwikkeling en innovatie.

Wat bovenstaande initiatieven gemeen hebben, is dat bedrijven aangeven dat samenwerking essentieel is voor producten procesinnovatie.

meer op: www.vraagenaanbod.nl

Procesinnovatie nodig voor groei in arbeidsproductiviteit.

STOOMTECHNIEK

* Uitgerust met een economiser.

STOOMKETELVERHUUR

• Gedurende reparatie van uw ketels • Bij periodieke inspectie • Als tijdelijke capaciteitsverhoging

40 HUURKETELS BESCHIKBAAR

Cap. van 60-10.000 kg/h in drukken tot 25 bar.

DRUKVATEN ONDER KEUR

STOOMKETELREPARATIE - REVISIE - VERHUUR KETELHUISINSTALLATIE - LEIDINGWERK

Dieptrekken is één van de

www.buislasersnijden.nl

12 UITGELICHT

ENERGIE Nederland heeft in 2023 voor 16,6 miljard euro aan technologie ingevoerd

'Bij de energietransitie speelt de inzet van kritieke grondstoffen een grote rol'

Toename invoer technologie voor energietransitie

DEN HAAG • Nederland heeft in 2023 voor 16,6 miljard euro aan technologie ingevoerd die voor de energietransitie kan worden ingezet. Dat is 13 procent meer dan in 2022. Elektrische en hybride auto’s vormen de grootste groep, en de importwaarde hiervan steeg het hardst. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.

Zonnepanelen en elektrische auto’s zijn bekende voorbeelden van technologische producten voor de energietransitie [1]. Daarnaast wordt er ook geïmporteerde technologie ingezet voor het opwekken van energie uit aardwarmte (zoals warmtepompen), windenergie (bijvoorbeeld magneten voor windturbines), waterenergie, stroomopslag en het gebruik van biobrandstoﬀen.

Schone energie

De elektrische (inclusief hybride) auto’s werden in 2023 het meest ingevoerd (6,9 miljard euro). Deze categorie groeide ook het hardst, met een 44 procent hogere invoerwaarde dan in 2022. De andere twee grote categorieen zijn installaties voor het opwekken van zonne-energie (3,9 miljard euro, met name zonnepanelen), en technologie die geschikt is om verschillende soorten schone energie op te wekken (5,0 miljard euro). Van deze zogenaamde multifunctionele technologie (zoals schakelborden, automatische regelaars en warmtewisselaars) werd 13 procent meer ingevoerd, van technologie voor het opwekken van zonne-energie 16 procent minder.

Duitsland en China

De grootste leverancier van tech-

SUBSIDIE

Zonnepanelen is een bekend voorbeeld van een technologisch

nologie voor de energietransitie is Duitsland; Nederland importeerde in 2023 voor 4,8 miljard euro uit Duitsland. Op de tweede plaats staat China (3,8 miljard euro), gevolgd door België (1,4 miljard). De import uit Duitsland, België en Zuid-Korea bestaat vooral uit elektrische (inclusief hybride) auto’s, uit China komen vooral zonnepanelen. Als we de doorvoer van goederen

in buitenlandse handen meerekenen, dan is China de grootste leverancier van technologie voor de energietransitie (11,8 miljard euro, tegen Duitsland met 6,3 miljard). Nederland voert namelijk veel zonnepanelen en elektrische auto’s in uit China, die weer worden doorgevoerd naar het Europese achterland. Inclusief alle doorvoer heeft Nederland in 2023 voor ruim 28 miljard aan transi-

tie-technologie ingevoerd, 11 procent meer dan in 2022.

Import grondstoffen

Bij de energietransitie speelt de inzet van kritieke grondstoﬀen een grote rol. Vaak komen deze Nederland binnen als onderdeel van technologie, zoals silicium of gallium in zonnecellen van zonnepanelen, of kobalt en lithium in batterijen van elektrische auto’s.

Ook worden grondstoﬀen zelf ingevoerd om te worden ingezet voor de energietransitie. Zo worden koper en aluminium bijvoorbeeld gebruikt bij de aanleg van stroomkabels in Europa, om het stroomnetwerk dat voor de energietransitie nodig is uit te breiden. Nederland importeert mede daarom grondstoﬀen als aluminium (3,2 miljard euro import in 2023), nikkel (1,3 miljard euro) en koper (0,6 miljard euro). De invoerwaarden liggen wel lager dan in 2022 vanwege een normalisatie van de metaalprijzen in 2023 in vergelijking met het recordjaar 2022. Andere cruciale grondstoffen voor de energietransitie, zoals bijvoorbeeld lithium, kobalt en zeldzame aardmetalen, zijn meestal al verwerkt in producten voor de energietransitie, en worden daarom nauwelijks onbewerkt ingevoerd door Nederland.

Grootste leveranciers

Noorwegen (1,0 miljard euro) en IJsland (0,9 miljard euro) leveren de meeste grondstoﬀen voor de energietransitie aan Nederland. Uit IJsland komt vrijwel alleen aluminium. De import uit Noorwegen bestaat voor 57 procent uit aluminium, en voor 27 procent uit nikkel.

Na Noorwegen en IJsland volgen op afstand Chili (lithium, koper), Australië (nikkel) en Zuid-Afrika (met name aluminium). Rusland was in 2023 de achtste leverancier van transitiegrondstoﬀen (in 2022 nog de tweede na Noorwegen). China staat niet in de top tien, omdat dit land zelf veel eindproducten exporteert waarin kritieke grondstoﬀen al verwerkt zijn, zoals zonnepanelen, elektrische auto’s, magneten en lithium-ion-batterijen. www.cbs.nl

Subsidie grensregio slaat brug tussen prototype en productie

APELDOORN • Het Europese project ‘Manufacturing NextMaterials (MNM)‘ ondersteunt mkb’ers bij opschaling en duurzaamheid in de maakindustrie. Zij ondervinden vaak moeilijkheden bij de overgang naar productie en het betreden van de markt.

MNM richt zich op het aanpakken van deze belemmeringen en biedt oplossingen voor vraagstukken met betrekking tot productietechnieken, kwaliteitsborging de en naleving van wettelijke eisen. De tweede MNM Call gaat op 2 september van start. De eerste Open Call van Manufacturing NextMaterials is gesloten. Deze oproep heeft een aantal innovatieve projectvoorstellen opgeleverd. Goedgekeurde projecten uit deze ronde kunnen al in oktober starten. De tweede Open Call staat gepland voor het najaar van 2024, de deadline voor indiening is op 18 oktober 2024. Goedgekeurde projecten kunnen in januari 2025 beginnen aan het opschalingsproject.

Slimmere maakindustrie

Manufacturing NextMaterials (MNM) is een Interreg-programma gericht op het opschalen van prototypes naar testproductie, om onderdelen en componenten gemaakt van innovatieve materialen

ook daadwerkelijk op de markt te krijgen. Dit stelt de maakindustrie in staat om snel en e ciënt in te spelen op de groeiende vraag naar slimme en duurzame producten. Denk aan duurzame materialen voor lichtgewicht voertuigen of voor veilige en recyclebare batterijen die beter zijn voor het milieu en de mens.

Concept of prototype

Met een beschikbaar subsidiebudget van 1,1 miljoen euro heeft MNM ruimte om mkb’ers te ondersteunen bij de opschaling. Aanmelden kan bij één van de partners: Oost NL, BOM of NMWP. MNM

Manufacturing NextMaterials (MNM) is een ambitieus Europees initiatief gericht op opschaling van prototypes naar testproductie van onderdelen en componenten met slimme en duurzame eigenschappen. Het MNM-project richt zich op het leveren van ﬂexibele productietechnologieën voor het MKB, voor de verwerking van slimme en duurzame materialen die worden gebruikt in lichtgewicht componenten voor mobiliteit, geavanceerde batterijsystemen en duurzame energieoplossingen.

www.mnm-interreg.eu

product voor de energietransitie.

UITGELICHT

'Lars en toekomstige leerlingen kunnen volop oefenen met programmeren'

BUSINESS Nieuwe freesbank geschikt voor de interne opleiding

Jorine van Knippenberg

VENLO • Het werven van gekwaliﬁceerd personeel is een steeds grotere uitdaging binnen de maakindustrie. Ubroek (tegenwoordig vallend onder Dumaco Group, als Dumaco Venlo) kiest daarom voor het interne opleiden van leerlingen en zij-instromers en heeft speciaal hiervoor een nieuwe freesbank aangeschaft: de Kunzmann WF 410MC. Deze machine stelt leerlingen in staat om kleine producten te vervaardigen en zo praktijkervaring op te doen.

Lars Smedts is een perfect voorbeeld van hoe Ubroek (Dumaco Venlo) deze strategie in de praktijk brengt. Smedts maakte de overstap van de horeca naar de techniek, een keuze ingegeven door de wens om werk en privé beter te kunnen combineren.

Onder begeleiding van John Theelen, hoofd productie en al sinds 1988 werkzaam op deze locatie, leert Smedts nu de basisprincipes van frezen. Hij deelt enthousiast: ‘Het is geweldig om te werken met een ervaren collega die mij stap voor stap het vak leert. Elke dag leer ik iets nieuws.’ Zijn collega’s merkten al snel dat hij de juiste mentaliteit had voor het werk. ‘De rest kunnen we hem wel leren’, aldus Theelen. Smedts heeft 25 vrijdagen les gehad op het Summa college in Eindhoven om de (theoretische) basis van metaalbewerking eigen te maken. De rest leert hij op locatie achter de Kunzmann onder leiding van Theelen.

Kostbaar

Theelen vertelt dat er twijfel was tussen twee machines, maar de keuze uiteindelijk op de Kunzmann viel omdat deze veel in het onderwijs wordt gebruikt. Dankzij de ingebouwde beveiligingen blijft de schade beperkt bij eventuele botsingen. Dat maakt deze

Van horeca naar high tech bij Dumaco

freesbank geschikt voor de interne opleiding. De keuze voor de aanschaf van een nieuwe machine heeft met name te maken met de opdrachten die Dumaco krijgt. De vestiging in Venlo is gespecialiseerd in groot verspaning, waarbij werkstukken tot twintig ton bewerkt worden. Denk aan draaien, frezen, rondslijpen, vlakslijpen, kotteren, draadvonken, meten en ook engineering. Theelen: ‘Normaal gesproken kan een leerling bij seriewerk wat extra stukken maken, waarbij de eerste tien stuks fouten mogen bevatten. Doordat wij grote producten maken is dit veel te duur. Alles moet gelijk goed gaan. De investering in de Kun-

zmann stelt ons in staat om kleinere producten te produceren, waardoor Lars en toekomstige leerlingen volop kunnen oefenen met programmeren in het instellen van machines.’ Hoewel Smedts momenteel voornamelijk oefenstukken maakt, kan hij af en toe ook een spanmal voor intern gebruik vervaardigen.

Vrije plek

Op het moment is Smedts de enige leerling, maar Theelen ontving ook al een interne aanmelding van een bankwerker die graag verder wil groeien. Hij geeft aan dat er nog ruimte is voor meer zij-instromers en leerlingen die pas klaar zijn met

De nieuwe Kunzmann WF 410MC freesbank. (Foto: Dumaco)

hun opleiding. Omdat begeleiding vooral in de beginfase erg intensief is, ziet Theelen ruimte voor twee leerlingen tegelijkertijd. ‘Het traject is vooral in de eerste weken erg intensief, de begeleiding is bijna één op één. Na een week of twee bouwt dit af. Nu na een week of acht is er nog zo’n uur per dag nodig aan begeleiding’, vertelt Theelen. In totaal verwacht hij dat het traject ongeveer een jaar in beslag neemt, voordat Smedts kan doorstromen naar een grotere machine. ‘Bij CNC-frezen moet je voordat je überhaupt beweging in de machine krijgt al een heleboel handelingen verrichten, daarom is intensieve begeleiding een must.’

Sollicitanten

Theelen merkt op dat het vinden van nieuwe medewerkers tegenwoordig anders verloopt dan vroeger. Waar eerder een advertentie in de krant afdoende was is dat nu niet meer genoeg. Er komen weinig zelfstandige sollicitaties binnen, veel gaat via uitzendbureaus en LinkedIn. De interne opleiding is een mooie manier om een andere doelgroep aan te boren. Theelen geeft aan dat er veel extern wordt geprogrammeerd middels een CAD/CAM-pakket. Dit levert niet alleen tijdswinst op, maar maakt ook dat het niveau van de man aan de machine minder hoog hoeft te zijn. ‘Hij of zij hoeft net iets minder te weten dan vroeger. Maar uiteraard moeten ze nog steeds wel weten waar ze mee bezig zijn. De route is uitgestippeld, maar je moet zelf opletten en in kunnen grijpen wanneer iets niet goed gaat’, aldus Theelen. Waar vroeger de nadruk lag op technische kennis, draait het nu meer om het beheren van het proces en deze onder controle houden. Dat biedt weer mogelijkheden voor een bredere groep aan potentiële medewerkers, die via de interne opleiding bij Dumaco kunnen instromen. Wat wellicht kan bijdragen aan het verminderen van de schrijnende tekorten in de technische sector.

www.dumaco.com/venlo/

Lars Smedts voor de freesbank. (Foto: Dumaco)

'Door de succesvolle verkoop groeide het bedrijf uit haar jasje'

BUSINESS RoboJob presenteert Fabriek van de Toekomst tijdens inhuldiging nieuw gebouw

Fabriek van de Toekomst gelanceerd bij Robojob

Rozendaal

Jerom

HEIST-OP-DEN-BERG,(BE) • RoboJob heeft een nieuw automatiseringsconcept gelanceerd waarmee volledig autonoom-werkende productiebedrijven binnen handbereik komen. De Wall, zoals het systeem gedoopt werd, moet de spil in de fabriek van de toekomst worden. De lancering werd gedaan tijdens de o ciële opening van een fonkelnieuw bedrijfsgebouw dat verdere groei van het Belgische bedrijf mogelijk moet maken.

Met Coby CNC, de Turn-Assist, Mill-Assist en Pallet-Load maakte RoboJob het automatisch beladen en lossen van CNC-machines al mogelijk en met de Tower konden aanvullend werkstukken en opspanmiddelen gewisseld worden. ‘Met de Wall maken we het nu ook mogelijk om gereedschap te verwisselen en kan er volledig autonoom gewerkt worden’, vertelt Marketing Manager Steven Craenen.

We bevinden ons in de gloednieuwe showroom van RoboJob in Heist-opden-Berg waar de verschillende automatiseringsproducten van het bedrijf staan uitgestald in een werkomgeving met CNC-machines. RoboJob had in de derde week van juni klanten, leveranciers en andere relaties uitgenodigd voor de Grand Opening van haar nieuwe productievestiging.

Centraal magazijn

‘De Wall’ valt niet op en zal door de vluchtige voorbijganger voor een muur aanschouwd worden. Het betreft een constructie die totzes meter hoog is opgebouwd uit modules van een meter breed. Het modulaire systeem kan variëren in zowel hoogte als breedte. In elke module bevinden zich trays die gevuld kunnen worden met werkstukken, opspanmiddelen en gereedschappen. Volgens het principe van een geautomatiseerd magazijn brengt een takelsysteem deze trays naar de laadstations, van waar robots de CNC-machine kunnen voorzien van de nodige opspanmiddelen, gereedschappen en grondstoﬀen. Waar de vorige producten van RoboJob zich richten op individuele machines, brengt het Belgische bedrijf met de Wall alle machines in het vizier. ‘Dit is onze visie op de fabriek van de toekomst’, vertelt medeoprichter en CEO Helmut De Roovere. ‘Op de Wall kunnen verschillende machines aangesloten worden die allen door het centrale magazijn uitgerust kunnen worden. Als je de bevoorrading van de laadstations en de afvoer van gereed product automatiseert met AMR’s kun je volledig autonoom werken.’

Moduleerbaar

Omdat het systeem moduleerbaar is, kan het met een bedrijf meegroeien. ‘Je zou kunnen starten met één machine en er in de loop van de jaren meerdere aan toevoegen’, vertelt Craenen. ‘Maar het is wel belangrijk dat je daarbij vanaf het begin het grotere plaatje uitgetekend hebt, om-

dat de locatie van het systeem in de fabriek erg belangrijk is.’ Door in de hoogte te werken, slaagt RoboJob erin de werkvloer vrij van rails te houden en wordt de schaarse en dure bedrijfsruimte van maakbedrijven benut. Craenen geeft aan dat RoboJob met de nieuwste innovatie mikt op een brede doelgroep. ‘Denk bijvoorbeeld aan bedrijven met meerdere vestigingen die met dit systeem in principe vanuit één locatie de productie kunnen aansturen.’ Tot dusver mikte het bedrijf met haar producten vooral op metaalbewerkingsbedrijven, apparatenbouwers en machinebouwers die met automatisatie een quick-win eciencyslag wilden maken.

Noodzakelijke verhuizing

Met het initiële business model, dat ook in de toekomst de belangrijkste pijler zal blijven, behaalde het bedrijf veel succes. Na de oprichting in 2007 maakte het een sterkte groei door en opende het in 2020 een Technology

Center in Lehrensteinsfeld en volgde in 2021 een expansie naar Amerika door het opzetten van een joint venture met een lokale automatiseerder. In de loop der jaren installeerde het meer dan 1.700 robots in meer dan dertig landen.

Door de succesvolle verkoop groeide het bedrijf uit haar jasje en volgde dit jaar de verhuizing naar een gloednieuwe locatie op het industriepark van Heist-op-den-Berg. Het nieuwe gebouw huisvest zowel de productie-en montage afdeling (1.000 m²), het magazijn (800 m²), showroom (600 m²), een opleidingscentrum (800 m²) en de kantoorruimtes. De nieuwbouw nam anderhalf jaar in beslag en ging gepaard met een investering van 6 miljoen euro.

Met de verhuizing naar het nieuwe gebouw, verdrievoudigt RoboJob haar productiecapaciteit en kunnen 600 robotsystemen per jaar gemaakt worden. ‘Het was dringend noodzakelijk’, becommentarieert De Roovere. ‘We

zaten in een huurpand dat te klein was en onze activiteiten waren over twee locaties verdeeld. Door onze activiteiten te concentreren onder een dak boeken we e ciencywinst en het grotere oppervlakte biedt ook mogelijkheden tot verdere groei.’

Groei onvermijdbaar

Dat een verdere groei mogelijk is, staat voor de CEO in de sterren geschreven. ‘Automatisering is ingezet en zal alleen nog maar verder doorgevoerd worden. Als redenen wijst hij onder andere op het arbeidstekort, oplopende loonkosten, reshoring en ook het ‘zweepslageﬀect’ van order gestuurde supply chain’ waarbij voorraden tot een minimum beperkt worden. Hij legt uit: ‘Door deze productiewijze is er sprake van een zweepslageﬀect waarbij verderop in de keten de gevolgen van een veranderende vraag steeds harder zichtbaar zijn.’

Concreet betekent dit een zeer volatiele vraag met kleinere series, wis-

selende stukken als gevolg. Dit vergt een grote ﬂexibiliteit van het bedrijf dat snel moet kunnen schakelen in de productie. De Roovere: ‘Met automatisatie is dat gemakkelijker op te vangen en kunnen de steeds schaarser wordende werknemers ingezet worden voor het creatieve werk. Dit vergroot nog eens de aantrekkelijkheid van de job.’

Volgens De Roovere heeft corona het vertrouwen in automatiseringsoplossingen een grote boost gegeven. ‘Door hygiëne beperkingen hebben veel bedrijven de productie stil moeten zetten. Bedrijven met geautomatiseerde productieprocessen konden doorwerken. Daarnaast is de gevoeligheid van mondiale supply chains in deze periode gebleken en is reshoring ingezet.’

Geopolitieke spanningen Alhoewel de lange termijn er rooskleurig uitziet, merkt RoboJob dat de geopolitieke spanningen onzekerheid met zich meebrengen. Dat geldt niet alleen voor Europa, maar ook voor Amerika. Dit terwijl het land met de Inﬂation Reduction Act het terughalen van de productie nastreeft.

Volgens De Roovere zou Europa een voorbeeld moeten nemen aan de Amerikanen. Door stijgende loonkosten, hoge energieprijzen en overdreven regeldruk hobbelt de concurrentiepositie van onze bedrijven achteruit. Er is nood aan een langere termijn visie voor de industrie die als katalysator zou kunnen dienen voor de trend van reshoring’, besluit hij. robojob.eu/nl

Helmut De Roovere voor de Wall.

In de nieuwe productiehal van RoboJob worden de automatiseringsoplossingen, een tower in dit geval, geassembleerd.

Steven Craenen, marketing manager van RoboJob in de assemblagehal.

Evert Bruinekool

Honderdtwintig exposanten en veertig sprekers delen op 5 en 6 juni tijdens Vision, Robotics & Motion in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch praktische oplossingen en inzichten om slim te automatiseren met 1.796 bezoekers in een productieomgeving.

Nieuw is de toevoeging: Digital Innovation en hot is AI. ‘Steeds meer maakbedrijven willen automatiseren en digitaliseren. Onder andere door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt waardoor bedrijven e ciënter moeten werken, maar ook door steeds strenger wordende producteisen.’

Nieuwe mogelijkheden

‘Waar begin je? Wij laten met deze beurs zien wat de mogelijkheden

zijn en brengen bedrijven met elkaar in contact,’ zegt Charlotte de Jong, programmamanager van Vision, Robotics & Motion van organisator Mikrocentrum. Het enthousiasme is op deze 21e beurs van zowel bezoekers als standhouders weer groot op de drukbezochte beursvloer. Opvallend is dat bin-picking motion en vision steeds meer samen een rol vindt in de markt en steeds geavanceerder wordt. Veel fabrikanten spelen daarop in. Op basis van

industrie 4.0 is er binnen de bedrijven steeds meer mogelijk om het personeel te ontlasten en verder te automatiseren.

Servo de basis

Herbert van Burken, area salesmanager van Fanuc: ‘Wij zijn veel op beurzen te zien, Vision, Robotics & Motion is een heel belangrijke beurs. Tegenwoordig laten we ook motion zien, de basis waar Fanuc mee begon, de servo.’ Partners en machinebouwers maken met de servo tal van toepassingen. Het hart van de Fanuc-robot is immers de servotechniek. ‘Powermotion is zeer nauwkeurig te positioneren, daar kunnen we inmiddels tweehonderd servo’s tegelijk mee aansturen, het is voor veel verschillende nauwkeurige bewerkingen toepasbaar.’

Motion Control voor industriële applicaties zijn systemen die je zelf kan bouwen voor tal van handelingen, door middel van servo’s. ‘Alleen de servo’s in het demo-apparaat zijn

Gouden AI toekomst Vision, Robotics & Motion

van ons, de mechanische toepassing is door een partner gebouwd.’ De rekenkracht verschilt hier weer met bin-picking en vision. De nieuwe Fanuc M-10i/12 op het demoplein showt 3D-vision: twee sensoren voor bin-picking en een voor kwaliteitsinspectie, met de nieuwe R-30lb plus controller. Die wordt los gebruikt van de centrale robotbesturing en is daardoor krachtiger dan de standaard bin-picking vision aansturing.

Automatisering bereikbaarder

Eigenlijk is simpelweg de computer voor bin-picking vision nu los van de controlekast geplaatst waar hij vroeger in zat, dus een krachtigere standalone. De rekenkracht is nu veel groter geworden. Bin-picking vision wordt steeds bereikbaarder en krachtiger. Beelden worden steeds sneller naar een pickpoints vertaald.

‘De camera en de extra losse softwaremodule berekent de pickpoints steeds sneller aan de hand van het model.’ Het is nog steeds geprogram-

meerd en learning. De toekomst wordt: zoek-zelf-maar-uit-waar-jehet-kan-pakkenrobot.

De Fanuc CRX10ia, de korte-armvariant biedt het bedrijf op dit moment in een actie aan voor machinebouwers. ‘Wij koppelen de klant dan aan partners die het kunnen integreren in hun systeem,’ stelt Van Burken.

Druk bekeken

Op het Young talent paviljoen showde Fontys Hogeschool een ﬂexibel manufactering concept van een automatisch systeem waar auto’s of andere producten van robotstation naar robotstation gebracht wordt om daar verder geassembleerd te worden. Een transportsysteem gekoppeld aan robotstations dat overal toegepast kan worden. In rijen stonden belangstellenden om het systeem heen.

Frank Epping van Dormack Cobots demonstreerde de Doosan P3020 voor het distributiesegment, hij is zo nieuw dat de folders nog niet eens

EVENEMENTEN P raktische oplossingen en inzichten om slim te automatiseren

Nog betere bin-packing vision door extra besturing bij Fanuc.

Fanuc motion control door servos

'Er is steeds meer mogelijk om het personeel te ontlasten en verder te automatiseren'

gedrukt zijn. Het prototype wordt gedemonstreerd met de langste reikwijdte van 2.03 meter. Doorlopend wordt er door de robot met dozen op pallets geschoven. Een veilige cobot die gewoon tussen de mensen kan werken. ‘Een opvallende eigenschap van de P3020 is dat hij weinig stroom gebruikt, het is vergelijkbaar met een gemiddelde waterkoker wat er aan stroom nodig is.’

Kofﬁe en voetbal

Naast de stand staat ook met een kleine kiosk de cobot van Doosan Coﬀee Barista DR.Presso ko e in te schenken voor klanten. Aan de andere kant van de P3020 staat om aandacht te trekken een voetbaltafel. ‘Een desillusie voor veel spelers, niemand kan eigenlijk winnen van de door onze stagiair gemonteerd en ontworpen voetbaltafel,’ vertelt Hugo Stijnen business development manager bij Promation. In de rij staan de mensen die het opnemen tegen de extreem hard schietende

cobot. Uiteraard vision gestuurd, hij wist de oranje bal altijd te vinden. Het productportfolio van Stäubli Robotics omvat 4- en 6-assige industriële robots, cobots, mobiele robotica en Automated Guided Vehicles (AGV). De AGV-line is onlangs ook in Nederland gelanceerd. Maar deze zijn vooral gericht op ladingen van 1,5 tot 4,5 ton. De AGV is daarnaast te koppelen aan belading en ontladingen mobiele robotsystemen die een machine kunnen beladen en ontladen.

Automatiseren

Door de AGV is een proces volledig te automatiseren en rijden er bijvoorbeeld geen heftrucks meer in een bedrijf. Alles kan industrie 4.0 geautomatiseerd worden. Industriële intralogistieke oplossingen, van het laden en lossen van een enkele pallet met een AGV-vorkheftruck of het transport van meerdere pallets met een AGV-platform tot het verwisselen van laadbakken. Zelfs een kop-

pelbare mobiele robot zou machines kunnen beladen.

‘Je kan je kostbare personeel elders inzetten, mensen zijn immers het kostbaarste goed in een bedrijf,’ stelt Erik Nabben van Stäubli. ‘Een transportband neemt veel plaats in en AGV’s lossen dat probleem op. In 2018 startte Staubli met AGV’s en nu ook in Nederland.’ Naast de AGV die niet op de beurs aanwezig is wordt er een easy programming systeem ‘Val Blocks’ gedemonstreerd, een graﬁsche interface die het mogelijk maakt zonder robotkennis een robot te programmeren.

Hoogwaardige technologie Demcon werkt aan oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Dat doen ze door het ontwikkelen, produceren en leveren van hoogwaardige technologie en innovatieve producten. Demcon focal is gespecialiseerd in het ontwerp, de engineering en de assemblage van op maat gemaakte opto-mechatronische sys-

temen voor hightech markten zoals semicon, bio-medisch, life science, ruimtevaart, industriële productie en andere markten.

Marc van Dijk van Demcon business development doet vision en optiek ontwikkeling: ‘Het gaat hier om leaserbeam delivery en hoe je daar data vanaf krijgt, bijvoorbeeld in operatiekamers tot industrie.’ Vision schuift op, steeds meer naar smart Cam en AI gebaseerd gemeengoed. ‘Ons werk schuift met de grens wat mogelijk is mee. Je ziet veel gebeuren in autonomische robotica en je ziet life science dataverwerking ook bij operaties.’ Met kennis kunnen wij klanten een voorsprong bieden met bijvoorbeeld smartcams en CAD-based vision bij industrie 4.0-achtige inspecties.

Innovatieve oplossingen

Het vormgeven van oplossingen door het samenvoegen van data en technologie. Wij combineren realisme en pragmatisme met een open benade-

ring van technologische uitdagingen. De uitgebreide multidisciplinaire kennis van engineering stelt ons in staat om geïntegreerde oplossingen op systeemniveau te leveren. Ze demonstreren dan ook een inspectierobot voor waterleidingen in de straat van 100 tot 200mm. Autonome navigatie en robotica. Op basis van AI en complexe autonome navigatie gekoppeld aan data en live beelden vindt hij zelf zijn weg door onbekende paden en brengt ze in beeld. In een aparte hal staan twintig softwarepartijen gespecialiseerd in onder andere RPA (Robotic Process Automation), PLM, PDM, DMS, productconﬁguraties tot cybersecurity en 3D CAD software. Ze deelden hun inzichten en tips over slimmer werken in een high mix, low volume omgeving waarbij het doel was om maximale interactie te bereiken tussen de vakman en de machine door werkplekstandaardisatie.

www.vision-robotics.nl/

Op de stand van Fanuc.

Frank Epping (midden) van Dormack Cobots demonstreerde de Doosan P3020.

Staubli start bij aanvang beurs de robot op met een helpende hand.

Topkwaliteit Plaatwerk

Al uw plaat- en laswerk op afroep leverbaar

Omdat uw producten in serie en daarmee milieuvriendelijker en goedkoper worden gemaakt, en in ons magazijn (7.000 m2) worden opgeslagen, kunnen wij u op afroep leveren. Dat scheelt u ruimte èn geld!

Uw voordelen • Lagere prijs • Facturering bij afname • Verzekerd van voorraad

• Groenste productie

Veluw Metal Creations

...waar vakmanschap, hightech en duurzaamheid hand in hand gaan

Klompenmaker

Explosieveilige pallettrucks

Linde Material Handling presenteert drie elektrische pallettrucks van de Linde T16 EX tot T20 EX serie. De trucks hebben compacte afmetingen en zijn ontworpen voor het transporteren van ladingen in de kleinste ruimtes. Een ander nieuw product voor explosiebeveiligde vorkheftrucks is de op kunstmatige intelligentie (AI) gebaseerde ‘Reverse Assist Camera’. Dit systeem registreert mensen aan de achterkant van de truck en waarschuwt bestuurders voor mogelijke botsingen, waarbij gerichte en geleidelijke waarschuwingen worden gegeven. Elke nieuwe explosiebeveiligde truck van Linde MH wordt gelijktijdig ontwikkeld met de prototype voor de ‘standaardversie’. Hierdoor kunnen klanten in de chemische, farmaceutische, cosmetische en voedingsmiddelenindustrie al in een vroeg stadium profiteren van de technische verfijningen. De introductie van de Linde T16 EX tot T20 EX serie markeert het debuut van nieuwe compacte meelooppallettrucks op de markt. Ze hebben een robuust chassis en versterkte vorken en zijn ontworpen voor lasten tot en met twee ton. De modellen zijn verkrijgbaar in de categorieën 2G/2D en 3G/3D voor ATEX-zones 1/21 en 2/22. Door het smalle ontwerp, de kleine draaicirkel en de intuïtieve besturing en bediening zijn de trucks snel en eenvoudig te manoeuvreren in kleine ruimtes.

www.motrac.nl

PERFECTIE TUSSEN MENS EN METAAL

lassen, lasersnijden, kanten, walsen, engineering, framebouw, constructie, industriële behuizingen, machine- en apparatenbouw

Sinds 1919 biedt Assink & Schipholt betrouwbaarheid en hoogwaardige kwaliteit.

Wilt u meer weten over Assink en Schipholt? Kijk dan op www.assinkschipholt.nl

$/ton3-mnds

BUSINESS

RICHTPRIJZEN 17

RICHTPRIJZEN 21

STAAL

Toelichting op de Vraag & Aanbod richtprijzen

DEVENTER • De prijzen die in de bovenstaande tabellen worden vermeld zijn indicatieve, brutoprijzen. De daadwerkelijke prijzen liggen meestal een stuk lager afhankelijk van de hoeveelheid en frequentie waarop de materialen worden afgenomen.

Hierna een verder specificatie van de kunststofprijzen. De prijzen die in de tabellen van kunststoffen worden genoemd zijn onderveeld in: - gangbare grondstoffen, in grotere volumes, per silowagen geleverd - technische grondstoffen, in hoeveelheden van 5 ton, geleverd in zakken op pallets

Hierna een verder specificatie van de kunststofprijzen. De prijzen die in de tabellen van kunststoffen worden genoemd zijn onderveeld in: - gangbare grondstoffen, in grotere volumes, per silowagen geleverd - technische grondstoffen, in hoeveelheden van 5 ton, geleverd in zakken op pallets

Het zijn richtprijzen, rekening houdend met ontwikkelingen op kor-

te termijn, kortom, een prijstrend aangevend. De noteringen worden gegeven door een gemiddelde te berekenen tussen gepubliceerde contractprijzen en actuele spotprijzen op de markt. Volume speelt een belangrijke rol. Zeer grote afnemers doen rechtstreeks zaken met producenten. Meestal wordt bij de uiteindelijk te betalen prijs van een kunststofsoort rekening gehouden met de maandelijks gepubliceerde monomeerprijs. Daarnaast kunnen kwantumkortingen worden bedongen en speelt continuïteit/beschikbaarheid de laatste jaren ook een rol. De netto prijs is in deze categorie lager dan de in onze tabel genoemde richtprijzen. De prijs van PVC poeders ligt vrij-

wel op de richtprijs. Verwerkers van gangbare kunststoﬀen, die aangewezen zijn op distributeurs, betalen meer, echter ook hier geldt dat het volume bepalend is voor de toeslag bij levering van minder dan een volle wagen. Een relatief gering verschilwordt doorberekend voor een volle wagen, toeslagen volgens een staﬀel kunnen vanaf 0,10 tot 0,75 euro per kg oplopen bij kleinere zendingen.

wel op de richtprijs. Verwerkers van gangbare kunststoffen, die aangewezen zijn op distributeurs, betalen meer, echter ook hier geldt dat het volume bepalend is voor de toeslag bij levering van minder dan een volle wagen. Een relatief gering verschilwordt doorberekend voor een volle wagen, toeslagen volgens een staffel kunnen vanaf 0,10 tot 0,75 euro per kg oplopen bij kleinere zendingen.

Prijzen van technische grondstoffen lijken stabieler, echter, bij ABS en POM heeft invoer op lage prijzen de markt onder druk gezet, andere soorten zijn a ankelijker geworden van onverwachte prijsstijgingen door schaarste in andere werelddelen. Ook hier is het verschil in af te ne-

Prijzen van technische grondstoffen lijken stabieler, echter, bij ABS en POM heeft invoer op lage prijzen de markt onder druk gezet, andere soorten zijn afhankelijker geworden van onverwachte prijsstijgingen door schaarste in andere werelddelen. Ook hier is het verschil in af te ne-

men volume per keer van grote invloed op de prijs. Des te kleiner het volume, des te hoger de toeslag, die kan oplopen tot vele euro’s per kilo, a ankelijk van het speciﬁek gewenste, of voorgeschreven type. Grote afnemers betalen aanzienlijk minder dan de aangegeven richtprijzen.

men volume per keer van grote invloed op de prijs. Des te kleiner het volume, des te hoger de toeslag, die kan oplopen tot vele euro’s per kilo, afhankelijk van het specifiek gewenste, of voorgeschreven type. Grote afnemers betalen aanzienlijk minder dan de aangegeven richtprijzen.

Regranulaat en maalgoed De prijzen van regranulaten en maalgoed volgen met vertraging de prijzen van de originele materialen. Bepalend is de continuïteit van kwaliteit en beschikbaarheid. Wel is sprake van grote verschillen met de aangegeven richtprijzen wanneer het te leveren recyclaat uit

meerdere soorten bestaat. Het prijsverschil kan tot tientallen procenten onder de richtprijzen liggen, in een kwaliteit die wel goed verwerkbaar is.

Aan de gegeven richtprijzen kunnen geen rechten worden ontleend. Het is duidelijk dat nooit een absolute hoogte van een prijs wordt genoemd. Onze richtprijs let op toekomstige ontwikkelingen, houdt rekening met meerdere factoren die van invloed zijn op de verwachte marktprijs. Deze wijkt meestal af van de hogere contractprijzen die door producenten worden afgegeven. Te beschouwen als bruto verrekenprijzen waar kortingen op kunnen worden gegeven. Afwijkend van de actuele marktprijzen.

Schroeftransporteurs, aslose spiraalschroeven, schroefbladen

Asloze transportschroeven zijn uitermate geschikt voor het transporteren van kleverige en vezelige materialen zoals geschredderde mais, ontwaterde mest, slib etc.

Weten wat er speelt in de maakindustrie?

Lees het in Vraag&Aanbod

Neem nu een voordelig proefabonnement

Ga naar vraagenaanbod.nl/proefabonnement

     

Beurzen I

SEPTEMBER

AMB

10-14/9 2024 Stuttgart

Inl.: Messe Stuttgart www.messe-stuttgart.de/amb/en Kunststoffenbeurs

18-19/9 2024 ‘S -H ertogenbo S c H Inl.: Mikrocentrum kunststoffenbeurs.nl

OKTOBER

Welding Week powered bij NIL

1-3/10 2024 g orinc H em Inl.: NIL welding-week.nl

AM for Production

3/10 Veld H oV en Inl.: Mikrocentrum www.mikrocentrum.nl

Euroblech 2024

22-25/10 2024 H annoV er (de)

Inl.: RX Global www.euroblech.com

NOVEMBER

Precisiebeurs

13-14/11 2024 ‘S -H ertogenbo S c H Inl.: Mikrocentrum precisiebeurs.nl

Nationale Cobot Dag 20/11 2024 tiel

Inl.: Nationale Cobot Dag www.nationalecobotdag.nl

Engineering Event Safety

27/11 2024 ‘S -H ertogenbo S c H Inl.: Mybusinessmedia www.safetyevent.nl

MAART Machineering

26-28/3 2025 b ru SS el Inl.: Industrial Fairs www.machineering.eu

APRIL

Empack

2-3/4 ‘S -H ertogenbo S c H Inl.: Easyfairs www.empack.nl

OKTOBER

K Messe

8-15/10 2025 d ü SS eldorf (de) Inl.: Messe Düsseldorf www.k-tradefair.nl

NOVEMBER

Houtpro+

4-7/11 2025 'S -H ertogenbo S c H Inl.: Claever Associates www.houtproplus.nl

Blechexpo/Schweisstec

4-7/11 2025 Stuttgart (de)

Inl.: P. E. Schall GmbH & Co. KG www.blechexpo-messe.de/en/

FEBRUARI

Indumation.be

4-6/2 2026 Kortrij K Inl.: Industriafairs www.indumation.be

LEZERSSERVICE

Faillissementen

UITGESPROKEN

De Bouwmeesters-West bv, hodn De Bouwmeesters-Midden; De Bouwmeesters-Noord; De Bouwmeesters-Oost; De BouwmeestersUitzendgroep; De Bouwmeesters-West; De Bouwmeesters-Zuid; EU Job Solutions; HollandJob.eu; TMBBouwservice

Ethaanstraat 1, 7463 PC Rijssen

Curator: mr G.W. Weenink, Postbus 214, 7600 AE Almelo, tel. 0546-488540

Hogenhout Infra Techniek bv Celsiusstraat 38, 6716 BZ Ede

Curator: mr B.S. Witteveen, Koningstraat 27, 2, 6811 DG Arnhem, tel. 088-3226000

Rovers Transport

Klein Holtum 15, 6122 EG Buchten

Curator: mr M. Woisch, Wilhelminastraat 25, 6131 KL Sittard, tel. 046-4205660

Easy Metal bv

Zilverenberg 36, 5234 GM 's-Hertogenbosch

Curator: mr A.C. Blankestijn, Postbus 619, 7550 AP Hengelo OV, tel. 074-2593867

Allround Hulsing Renovatie Lindenlaan 11, 5751 AW Deurne

Curator: mr D.A.A.P. de Jong, Postbus 63, 5600 AB Eindhoven, tel. 088-4402400

CVK Bouw bv Odiliadijk 14, 5435 XA Sint Agatha

Curator: mr O.B.J. Poorthuis, Hugo de Grootlaan 33, 5223 LB 's-Hertogenbosch, tel. 088-4402200

Van Meer Bouw

Dreslanden 1, 9407 JW Assen

Curator: mr R.P. van Boven, Postbus 399, 9400 AJ Assen, tel. 0592-311001

Diverso Klusbedrijf

Tolstraat 53C, 1073 RW Amsterdam

Curator: mr V.G.M. Leferink, Postbus 75181, 1070 AD Amsterdam, tel. 020-3035900

C&W Installatie Techniek bv Bredeweg 45, 2751 GH Moerkapelle

Curator: mr S. El Hadouchi, Laan van Waalhaven 482, 2497 GR 's-Gravenhage, tel.

070-4131100

Hovo Transport bv Homberg 2228, 6601 ZC Wijchen

Curator: mr F.M. Aarts, Postbus 1392, 6501 BJ Nijmegen, tel. 024-3222255

Milan Transport bv Bisschopsweg 187, 3817 BT Amersfoort

Curator: mr B.R. Rolevink, Postbus 24046, 3502 MA Utrecht, tel. 085-2010010

Uitzendbureau Veenendaal bv Patrimoniumlaan 8, 3904 AD Veenendaal

Curator: mr M. Kolbrink, Postbus 85207, 3508 AE Utrecht, tel. 030-2635050

NB Glasservice

Dorpsstraat 583, 1723 HB NoordScharwoude

Curator: mr M.A.M. de Vries-Meijer, Wilhelminalaan 10, 1815 JC Alkmaar, tel. 072-5312000

Veerdonk Projecten

Citadellaan 11, 5212 VA 's-Hertogenbosch

Curator: mr T.G.G. Raijmakers, Postbus 8727, 5605 LS Eindhoven, tel. 040-2501414

Anzabouw bv Smaragdstraat 18, 2403 BT Alphen aan den Rijn

Curator: mr C.A.B. Plomp, Postbus 357, 2400 AJ Alphen aan den Rijn, tel. 0172-442417

Schildersbedrijf Devaka

Westerzicht 119, 4385 AD Vlissingen

Curator: mr R.M.A. Lensen, Postbus 1047, 4530 GA Terneuzen, tel. 0115-683344

Fahrenheit Logistics bv Portugalweg 6, 4455 TZ Nieuwdorp

Curator: mr K. van Overloop, Postbus 130, 4460 AC Goes, tel. 0113-211640

Satink Parts Manufacturing bv

Willem Royaardsstraat 50, 7558 RW Hengelo

Curator: mr G. Beekman, Enschedesestraat 123, 7551 EL Hengelo (Overijssel), tel. 074-2909199

Machinefabriek Ten Heggeler bv Granaatstraat 20, 7554 TR Hengelo

Curator: mr G. Beekman, Enschedesestraat 123, 7551 EL Hengelo (Overijssel), tel. 074-2909199

Renofa Kozijntechniek bv Marconistraat 36, 7442 DD Nijverdal Curator: mr S.W. Vos, Postbus 623, 7400 AP Deventer, tel. 088-6160010

Architech totaalbouw bv

Ingelandenweg 1, 1069 WE Amsterdam

Curator: mr L.E. Pordon, Postbus 75727, 1070 AS Amsterdam, tel. 020-3052030

Schoonmaakbedrijf Suzana vof Lex Althoffstraat 21-3, 1063 ZM Amsterdam

Curator: mr R.T. Mets, Rietlandpark 301, 1019 DW Amsterdam, tel. 088-5004300

R.J.G. Van Leeuwen Onderhoudswerken

Tuinpad 32, 2242 TC Wassenaar

Curator: mr Z. Koscielniak, Alexanderstraat 2, 2514 JL 's-Gravenhage, tel. 070-3110711

VDM-Service bv

Bijsterhuizen 2114, 6604 LG Wijchen

Curator: mr R.J.W. Pijls, Postbus 1126, 6501 BC Nijmegen, tel. 024-3810810

Lignum Houtbouw bv, hodn Lignum Eco Houtbouw; LignumEco

Bijsterhuizen 5024, 6604 LZ Wijchen

Curator: mr T. van der Meeren, Postbus 1392, 6501 BJ Nijmegen, tel. 024-3222255

MEVA Transport bv, hodn Mr. Move Wiekenweg 46E, 3815 KL Amersfoort

Curator: mr D. de Goede, Postbus 3053, 3502 GB Utrecht, tel. 088-4070444

Anytime Logistics bv Amsterdamsestraatweg 208BS, 3551 CN Utrecht

Curator: mr T.H. Roelen, Postbus 13086, 3507 LB Utrecht, tel. 030-2122800

Bobbytrans Internationaal Transport bv, hodn ThijsTrans Reactorweg 17, 3542 AD Utrecht

Curator: mr A.R. Logtenberg, Postbus 354, 3500 AJ Utrecht, tel. 030-2320800

Service & Installatiebedrijf Rivana

Beurtschip 57, 1602 BA Enkhuizen

Curator: mr M.A.Th. Klaver, Nieuwe Steen 29, 1625 HV Hoorn NH, tel. 0229-276300

Alegria Bouw en Montage, hodn BT In en Verkoop Automobielen

Sfeen 20, 1703 EH Heerhugowaard

Curator: mr A. Glijnis, Kennemerstraatweg 2, 1815 LA Alkmaar, tel. 072-5121300

Bouw- en Aannemingsbedrijf van Egten

Zuidwolde bv, hodn Bouwbedrijf Van Egten

Nijverheidsweg 2A, 7921 JJ Zuidwolde

Curator: mr J.S. van Burg, Postbus 538, 9400 AM Assen, tel. 088-7373800

Bart Bouw en Montage

Curator: mr A.D.E. Karneris, Postbus 600, 8000 AP Zwolle, tel. 088-7520000

VEREENVOUDIGDE AFWIKKELING

BPD Transport bv

Grote Kerk 13A, 5251 AA Vlijmen

Curator: mr J.M.M. Roefs, Postbus 5054, 5201 GB 's-Hertogenbosch, tel. 073-7003600

VERIFICATIEVERGADERING

Noordelijk Expeditiebedrijf Overzee bv, hodn N.E.O.

Papierbaan 50A-1, 9672 BH Winschoten

Curator: mr K.M. Löwik-Felt, Postbus 7015, 9701 JA Groningen, tel. 050-3140840 Pro forma verificatievergadering op 25 juli

2024

Uiterste datum van indiening vorderingen: 11 juli 2024

GEËINDIGD

Edit Project bv, hodn Edit [A]; Edit [Architectuur]; Edit [B]; hodn Edit [Bouw] Henricuskade 121A, 2497 NB 's-Gravenhage Wegens gebrek aan baten

Detach bv, hodn K.E.G. Infra Technical Services Zuidereind 5, 3741 LG Baarn Door verbindende uitdelingslijst

HAT Infrawerken bv Zuidereind 5, 3741 LG Baarn Door verbindende uitdelingslijst

K.E.G. Infra Support bv Zuidereind 5, 3741 LG Baarn Door verbindende uitdelingslijst

Nijbroek Infra Techniek bv Zuidereind 5, 3741 LG Baarn Door verbindende uitdelingslijst

MB Express logistics bv Ivoorwit 17, 2718 AG Zoetermeer Wegens gebrek aan baten

Ed Hoenen Schilderwerken Pasteurstraat 14, 2522 RL 's-Gravenhage Wegens gebrek aan baten

Gelderland Bouw Arnhem bv Bruningweg 19A, 6827 BM Arnhem Wegens gebrek aan baten

Van Hamond Timmerwerken, hodn Van Hamond Dakwerken Staakakker 41, 5275 AM Den Dungen Wegens gebrek aan baten

Van Laerhoven Schilderwerken bv Sint Annastraat 20, 5124 NN Molenschot Wegens gebrek aan baten

Stukadoor en Schilder Totaal bv, hodn

Totaal Project Schilder en Werken De Corridor 14J, 3621 ZB Breukelen Wegens gebrek aan baten

De Mier Transport Palmhof 2, 7601 ST Almelo Wegens gebrek aan baten

DV Materialen bv Groesweg 52, 5993 NN Maasbree Door verbindende uitdelingslijst

Flexba Bouw bv, hodn TBMG Bouw bv Molenplein 2, 9561 KS Ter Apel Venne 155, 9671 ES Winschoten Wegens gebrek aan baten

Holland Duurzaam Bouw bv hodn Holland Duurzaam Bouwen; Holland Duurzaam Ontwikkeling; Holland Duurzaam Projecten

Van Hennaertweg 13, 2952 CA Alblasserdam Wegens gebrek aan baten

Breda Totaalbouw bv Ceresstraat 13, 4811 CA Breda Wegens gebrek aan baten

Heel Metaal bv Edisonstraat 28, 7006 RD Doetinchem Door verbindende uitdelingslijst

Van Gelder Engineering bv, hodn Labiron Systems

Nieuwe Aamsestraat 88, 6662 NK Elst Door verbindende uitdelingslijst

SLOTUITDELINGSLIJST

"Welsec" Schilders- en Classificeerbedrijf bv Lange Lijnbaan 9, 8861 NW Harlingen

RHDW bv Stavorenweg 8, 2803 PT Gouda

VERVANGING CUR/BWV

Anzabouw bv Smaragdstraat 18, 2403 BT Alphen aan den Rijn

Curator wordt: mr X. Huijser, Postbus 263, 2400 AG Alphen aan den Rijn

Bron: www.rechtspraak.nl

Uitgeverij

Mybusinessmedia Holding bv Postbus 58 7400 AB Deventer

Verschijning

Tweewekelijks op vrijdag

Redactie

Postbus 58

7400 AB Deventer

Telefoon: 06 517 998 89

E-mail: redactie@vraagenaanbod.nl

Hoofdredacteur

Rolf Elling

Eindredactie

Kasper Weigand

Webredactie

Jorine van Knippenberg

Uitgever

Arjan Stoeten

Advertentieverkoop

René Wibbelink

Tel.: 06 319 077 44

Roy Wösting

Tel.: 06 225 483 04

E-mail: verkoop@vraagenaanbod.nl

Abonnementen

Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u:

Mailen naar: klantenservice@mybusinessmedia.nl

Schrijven naar:

MYbusinessmedia Holding Vraag&Aanbod Postbus 58 7400 AB Deventer

Abonnementsprijs

Jaarabonnement Nederland € 329,-* Jaarabonnement buitenland € 399,-*

* Prijzen zijn excl. 9% BTW. Jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Beëindiging van het abonnement kan uitsluitend schriftelijk geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.

Druk

Printman, www.printman.nl

Basislayout Bureau OMA bv, www.bureauoma.nl

Vormgeving Bureau OMA bv, www.bureauoma.nl

Auteursrechten © voorbehouden. Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotocopie, microfilm, elektronisch of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Op de advertentiecontracten of overeenkomsten tot plaatsing van losse advertenties zijn van toepassing de Regelen voor het Advertentiewezen van de Stichting ROTA zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam onder nummer 28114570. Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, dan kunt u dit melden aan Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv, t.a.v. afdeling Relatiebeheer, Postbus 58, 7400 AB Deventer. Lid FPPB, Federatie van de

CMAK KRAANSYSTEMEN

Voor ieder bedrijf dat zoekt naar bovenloopkranen, portaalkranen, wandconsolekranen en halfportaalkranen. Wereldwijd gewaardeerd, modulair opgebouwd, gebruiksvriendelijk, aantrekkelijk geprijsd en met 6 jaar garantie*