Odr2014 07

OdR 2014-7 blz. 313 cover v0 Q8 2206.01_Op de Rails Basis 30-06-14 17:01 Pagina 1

OP DE RAILS 2014-7

IN DIT NUMMER: De Hoekse Lijn De Portugese Spoorwegen Trams in Frankrijk 8 2 E J A A R G A N G , J U L I 2 0 1 4 B L Z .

3 1 3 - 3 6 0 NEDERLANDSE VERENIGING VAN BELANGSTELLENDEN IN HET SPOOR- EN TRAMWEGWEZEN

OdR 2014-7 blz. 336-342 Hoekse Lijn II v1_Op de Rails Basis 30-06-14 16:26 Pagina 2

NS SLT 2430 vertrekt naar Rotterdam C. Hoek van Holland Haven, 5 mei 2010.

Foto: Paul van Duin.

De Hoekse Lijn KEES VAN DE MEENE EN SJOERD EEFTENS

Km 5,6 Vlaardingen (Vdg) Geopend op 17 augustus 1891. Er is nog steeds een laad- en losplaats ‘met beperkte bruikbaarheid’; in 1993 reed er nog een buurtgoederentrein. Gegevens over latere jaren zijn niet gevonden. De spooraansluitingen worden op contractbasis bediend door verschillende vervoerders.

Bij de aanleg is een eilandperron met daarop een stationsgebouw met perronkap gemaakt, bovendien een goederenloods en een spoorweghaven. In 1911-’12 is het stationsgebouw afgebroken en vervangen door twee nieuwe perrongebouwen met een nieuwe overkapping die er nu nog is. In 1964 werden de beide perrongebouwen afgebroken. Er kwam een noodgebouw dat dienst heeft gedaan tot de opening op 14 november 1969 van het huidige stationsgebouw waarvan C. Douma de architect is. Van 1940 tot 1955 stond er een plaatijzeren locomotorloods aan de zuidzijde van de goederensporen.

Aan de oostkant van het emplacement lag een draaibrug.

Deze is in december 1988 vervangen door een ophaalbrug.

Ten oosten van de brug kwam in 1898 ten zuiden van de hoofdsporen een spooraansluiting naar de nieuwe vissershaven, de tegenwoordige Koningin Wilhelminahaven. Aan dit spoor, dat bijna tot Vlaardingen Oost doorliep, werden later allerlei bedrijven aangesloten. Aan de westkant van het emplacement lag ook een derde spoor met spooraansluitingen. De gegevens zijn, voor zover beschikbaar, vermeld in de tabel.

Km 7,7 Vlaardingen West (Vdw) Geopend voor reizigers op 1 juni 1969. Officieel geopend op 30 mei 1969. Als stationsgebouw kwam er een sextant (architect Douma), afgebroken in 2006.

Km 12,1 Maassluis (Mss) Geopend op 17 augustus 1891. Gesloten voor wagenladingen op 1 januari 1987. De spooraansluitingen worden op 336

OP DE RAILS 7-2014

(vervolg*)

contractbasis bediend door diverse vervoerders. Ook Maassluis was een eilandstation met een stationsgebouw dat het spiegelbeeld was van dat in Vlaardingen. Op 1 oktober 1979 werd het buiten dienst gesteld en kwam een tijdelijk gebouw in gebruik dat dienst deed tot de opening van het huidige stationsgebouw van architect K. van der Gaast op 25 mei 1980. Bovendien was er een goederenloods. Aan de westzijde van het emplacement takte naar het westen een spoor af dat een haakse bocht maakte en aansloot op een spoor evenwijdig aan de haven. Het spoor liep door tot Het Scheur en had zelf ook zijsporen. In 1984 is dit opgebroken.

In juli 1912 kwam een verbindingsspoor in dienst naar het emplacement van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij (WSM). Het depot van de WSM verviel als zodanig in 1934; de exploitatie van de tramlijn (er was na 1932 alleen nog goederenvervoer) tussen Maasland en Maassluis werd gestaakt in 1938. De tramloodsen en het emplacement werden daarna afgebroken. Een deel van het verbindingsspoor is waarschijnlijk tot 1956 blijven liggen.

Over de haven lag een draaibrug, die in november 2001 is vervangen door een nieuwe. Het treinverkeer tussen Maassluis en Hoek van Holland was daartoe zestien dagen gestremd.

Km 13,1 Van september 1963 tot mei 1978 was er een spooraansluiting naar Elementum voor het lossen van cement.

Km 13,7 Maassluis West (Msw) Geopend voor reizigers 29 mei 1970. Als stationsgebouw kwam er een sextant (architect Douma), afgebroken in 2007. * Vervolg op OdR 2014-3.

OdR 2014-07 blz. 343-350 Portugal dl 1 v0 Q8_Op de Rails Basis 30-06-14 19:12 Pagina 3

Het moderne beeld van de Portugese spoorwegen: links Alfa Pendular 4010 op weg naar Porto Campanhã, rechts een suburbanos richting Ermesinde tegen het decor van het stadion van FC Porto.

Contumil, 30 mei 2014.

Foto: Ernst Kers.

De Portugese spoorwegen De afgelopen periode maakten de spoorwegen in Portugal zowel positieve als negatieve ontwikkelingen door. Aan de ene kant werden spoorlijnen gemoderniseerd, maar voor een aantal regionale verbindingen viel het doek. Reden genoeg om te kijken hoe de Portugese spoorwegen er nu voor staan.

ERNST KERS

ortugal heeft 10,8 miljoen inwoners, iets minder dan België. Ongeveer een half miljoen hiervan woont op Madeira of de Azoren. Het oppervlak, exclusief Madeira en de Azoren, is met een kleine 89.000 km2 ongeveer 20 % groter dan de Benelux. Bijna de helft van de bevolking woont in een van beide grote stedelijke agglomeraties: de Grande Áreas Metropolitanas van Lissabon en Porto. De rest woont voornamelijk in de aan de kust gelegen districten. De oostelijke districten en het gebied tussen Lissabon en de Algarve zijn dunbevolkt.

Portugal heeft slechts een beperkt aantal bodemschatten.

Zware industrie bestond en bestaat nauwelijks. Daardoor is geen fijnmazig spoorwegnet tot ontwikkeling gekomen.

P

Geschiedenis De eerste spoorlijn werd in 1856 geopend tussen Lissabon en Carregado, ongeveer 36 kilometer ten noordoosten van Lissabon. De oorspronkelijke spoorwijdte was 1440 millimeter, maar deze werd al in 1861 gewijzigd in 1668 millimeter om aan te sluiten op het Spaanse breedspoor. In de volgende decennia ontstond een grofmazig net dat een groot deel van het land bedekte. Met name in het noorden van het land werd in de laatste decennia van de negentiende en eerste decennia van de twintigste eeuw een aantal smalspoorlijnen aangelegd. Met uitzondering van een paar kortlevende marginale lijntjes hadden deze allemaal meterspoor of werden later hiernaar omgespoord. De bestaande

OP DE RAILS 7-2014

343

OdR 2014 07 blz 351-357 Frankrijk deel 3_Op de Rails Basis 30-06-14 19:16 Pagina 1

Twee trams in de regenboogkleuren van Angers passeren elkaar op de speciaal voor de tram gebouwde brug over de rivier de Maine; 7 juni 2012.

Foto: Paul van Baarle.

Trams in Frankrijk (vervolg*)

ARTHUR STAAL EN BOUDEWIJN DEURVORST

Angers De historische stad Angers ligt in het westen van Frankrijk (de westelijke Loirestreek in het graafschap Anjou), stamt uit de Romeinse tijd en is gebouwd aan de oevers van de rivier de Maine, in het departement Maine-et-Loire. Angers is de hoofdstad van dit departement.

In de twaalfde en dertiende eeuw was het huis Anjou een machtig adellijk geslacht dat over een groot deel van Frankrijk (en meer) heerste, van de Pyreneeën tot NoordEngeland. Het Château d’Angers was destijds de hoofdzetel van deze dynastie. Dit imposante dertiende-eeuwse kasteel aan de oever van de Maine bestaat nog steeds en trekt jaarlijks vele toeristen.

Angers is ook een industriestad met ruim honderdvijftigduizend inwoners, de agglomeratie telt er 280.000. Het accent van de Angevins, de oorspronkelijke inwoners, wordt in Frankrijk beschouwd als het zuiverste Frans, vergelijkbaar met het algemeen beschaafd Nederlands.

Angers noemt zichzelf ook wel de meest bloemrijke stad van Europa en heeft veel brede, rechte straten en parken. Het Communautair Bureau voor plantenrassen is er gevestigd.

Eerste trambedrijf De stad had al vroeg openbaar vervoer, al in 1828 was er een omnibusnet. Deze voertuigen kampten echter met onvoldoende capaciteit. Jaren later, in 1871, werd een voorstel ingediend voor een paardentramnet. De gemeente had echter geen belangstelling; vijf andere projecten liepen hier-

door ook op niets uit. De oprichting van een tramonderneming door twee zakenmannen die ook betrokken waren bij de trambedrijven van Rennes, Le Mans, Limoges en Besançon, bracht hier uiteindelijk verandering in.

Het eerste trambedrijf bestond uit een stads- en een voorstadslijn, geopend in 1896. Beide waren metersporig. Tien jaar later waren er zes lijnen binnen de stadsgrenzen en twee naar de voorsteden Erigné en Trélazé, waarmee men de regio ten zuiden van de stad ontsloot. Alle lijnen deden het centraal in de stad gelegen Place du Ralliement aan of hadden daar hun eindpunt.

In 1925 verschenen de eerste autobussen. Vanaf 1932 begonnen deze de trams in de stedelijke gebieden te vervangen. De voorstadslijnen was een langer leven gegund, maar ook daar moest de tram eraan geloven. In 1949 ging men volledig over op autobusexploitatie.

Materieel Het materieel bestond aanvankelijk uit 31 tweeassige motorwagens, elk voorzien van twee parallel geschakelde Sprague-motoren. Ze hadden een relatief bescheiden reizigerscompartiment en lange open balkons. Er waren twaalf open tweeassige bijwagens. In 1910 volgden nog drie motor- en drie bijwagens. Afgezien van de verbouwing (dichtmaken) van de balkons na de Eerste Wereldoorlog en de ombouw van parallelschakeling naar het gebruik van * Vervolg op OdR 2014-4.

OP DE RAILS 7-2014

351

laatste pagina blader pdf_Op de Rails Basis 10-1-2014 20:56 Pagina 1

NVBS, PASSIE VOOR SPOOR !

Nieuwsgierig geworden naar de rest van de inhoud van dit nummer van Op de Rails?

Denk er dan eens aan om lid te worden van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS).

De NVBS-leden ontvangen maandelijks het blad in de bus, maar de NVBS biedt veel meer!

In alle delen van het land worden bijeenkomsten belegd waarop presentaties gehouden worden over trein en tram in binnen- en buitenland. De Stichting NVBS Excursies organiseert reizen. Er is ook een afdeling Jongeren.

In de NVBS Winkel kun je boeken en dvd’s over railverkeer kopen. En voor wie zich wil documenteren zijn er de NVBS-Bibliotheek en de Stichting NVBS Railverzamelingen. De winkel, de bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in NVBS Centraal in het stationsgebouw van Amersfoort.

Afdelingen Op diverse plaatsen zijn er afdelingen die maandelijks een bijeenkomst houden, waar leden door middel van presentaties informatie met elkaar uitwisselen. Deze avonden bieden een uitgelezen kans om andere spoorhobbyisten te ontmoeten. De agenda voor de komende periode is in Op de Rails of op de NVBSwebsite te vinden.

ook abonnementen op vele binnen- en buitenlandse tijdschriften op spoor- en tramweggebied. Bureau Railatlas en Bureau Materieeltekeningen bezitten topografische kaarten en schematische tekeningen van sporen en materieel.

Winkel In de NVBS Winkel worden boeken, tijdschriften en dvd’s verkocht. Er is een uitgebreide tweedehandsafdeling. Bestellingen via internet of per post zijn mogelijk.

Excursies De aangeboden excursies variëren van een eendaagse binnenlandse trip tot een reis van vier weken in het buitenland. Voorbeelden: bezoeken aan werkplaatsen en remises, meerdaagse treinreizen door landen in en buiten Europa, maar ook dagbezoeken aan Nederlandse spoor- en trambedrijven. En elk jaar een Oliebollenrit!

Beeldmateriaal Het filmarchief, de diatheek en het fotoarchief bezitten een enorme collectie historische en actuele films, dia’s, prentbriefkaarten en foto’s. Leden kunnen zich abonneren op een fotorondzending. Tienmaal per jaar wordt een pakket foto’s, door leden gemaakt, rondgestuurd.

Documentatie De Stichting NVBS-Railverzamelingen beheert een grote verzameling krantenknipsels, dienstregelingen, vervoersbewijzen en andere documenten. In de bibliotheek staan meer dan elfduizend boeken en vele ingebonden jaargangen tijdschriften. De bibliotheek heeft

Afdeling Jongeren Ook jongeren voelen zich thuis bij de NVBS. De NVBS-afdeling Jongeren organiseert speciaal voor leeftijdgenoten bijzondere activiteiten: een wedstrijd treintrekken bijvoorbeeld, een rondje per trein in het nabije buitenland of een bezoek aan een bouwproject.

Op de Rails Het magazine Op de Rails verschijnt maandelijks. Elk nummer bevat berichten over spooractualiteiten en over de vereniging, over nieuw verschenen boeken en dvd’s (die in de winkel te koop zijn) en aankondigingen van excursies.

Daarnaast zijn er langere artikelen over spoor- en tramwegen in binnen- en buitenland. Het maandblad dat door vrijwilligers wordt gemaakt, is full colour en vrij van advertenties.

www.facebook.com/OpdeRails

Lid worden?

Nieuwsgierig geworden en meer willen weten, een proefnummer van Op de Rails ontvangen of lid worden? Een lidmaatschap kost 55 euro per jaar, ben je jonger dan 25? Dan betaal je slechts 28 euro voor een heel jaar!

Meer weten? Bezoek ons op http://www.nvbs.com

OdR 2014-07 blz. 360 achterpagina v0 Q8_Op de Rails Basis 23-06-14 17:01 Pagina 1

Ter gelegenheid van het 25-jarige bestaan van het Verkehrsverbund Rhein-Neckar en de twintigste verjaardag van de Rheinland-Pfalz-Takt was er tussen 28 mei en 1 juni een Plandampf georganiseerd met als middelpunt Neustadt an der WeinstraĂ&#x;e. Een groot aantal historische treinen met stoomlocomotieven van de Baureihen 01, 38, 41, 52 en 58 nam de plaats in van de normaal gebruikte dieseltreinstellen.

Dat het gebeuren talloze fotografen uit binnen- en buitenland lokte, mag geen verwondering wekken. Op de bovenste foto is de 52 4867 van de Historische Eisenbahn Frankfurt met onder andere drieassige Umbauwagen uit Wilgartswiesen vertrokken; 28 mei 2014. Twee dagen later is de 01 202 van de Zwitserse Verein Pacific 01 202 te zien tegen het decor van de Burg Horneck in Gundelsheim.

Foto’s: Richard Krol.