Odr201-02

OP DE RAILS 2015-2

IN DIT NUMMER: De ontsporing in Hilversum Inzet van het NS-materieel Trams in Frankrijk Materieeloverzichten Nederland De spoortunnel in Delft 8 3 E J A A R G A N G , F E B R U A R I 2 0 1 5 B L Z . 4 9 - 1 0 6 NEDERLANDSE VERENIGING VAN BELANGSTELLENDEN IN HET SPOOR- EN TRAMWEGWEZEN

De hersporing van intercity 1652 van Enschede naar Schiphol bij station Hilversum; 15 januari 2014.

Foto: Henk Koster.

De ontsporing in Hilversum Op woensdag 15 januari 2014 ontspoorde een intercity van Enschede naar Schiphol op een overloopwissel even buiten station Hilversum. De trein en de bovenbouw raakten zwaar beschadigd, maar onder de passagiers vielen gelukkig slechts twee lichtgewonden. Het had ook heel anders kunnen aflopen. Een tegemoetkomende trein kon tijdig stoppen. Was het ongeval bij hogere snelheid gebeurd, dan hadden de gevolgen ook zonder botsing met een tegentrein veel ernstiger kunnen uitpakken.

RENÉ T. JONGERIUS

V

andaar dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid een volledig onderzoek naar dit ongeval heeft ingesteld. Het rapport van de raad verscheen op 18 december 2014. Op diezelfde dag stuurde staatssecretaris Mansveld (voor de pers vrij onopgemerkt) een rapport van de Inspectie Leefomgeving & Transport (ILT) en een rapport van ProRail naar de Tweede Kamer. In dit artikel bespreken we aan de hand van die drie rapporten de toedracht van de ontsporing èn vooral hoe het zo ver heeft kunnen komen. Overigens is het rapport van de inspectie niet een echt onderzoeksrapport maar een ‘verslag van toezicht op onderzoek en verbetermaatregelen van ProRail’, ofwel: een oordeel van de Inspectie over hoe ProRail zijn

eigen onderzoek heeft aangepakt. Het ProRail-rapport is een wat merkwaardige externe verantwoording, waar we later in dit artikel nog kanttekeningen bij zullen plaatsen.

De directe oorzaak

Intercity 1652 (Enschede – Schiphol) vertrok om 15.53 uit Hilversum. De trein bestond uit de ICM-treinstellen 4053 en 4202. Direct buiten station Hilversum, juist voorbij de overweg in de Schoolstraat/Hoge Larenseweg, liggen twee sets overloopwissels (in de rijrichting 3B/3A, 1B/1A). Nadat de eerste rijtuigbak en het eerste draaistel van de tweede rijtuigbak wissel 3B waren gepasseerd, verschoof de rechtertong van dit wissel. De rest van de trein liep naar het linkerOP DE RAILS 2-2015

69

De trek-duwstammen ICR met locomotief serie 1700 behoren weldra tot het verleden. De 1752 met een zevenwagenstam onderweg als trein 3659 van Zwolle naar Roosendaal snelt over de Rijnbrug bij Arnhem; 28 oktober 2014.

Foto: Peter Boere.

De dienstregeling 2015

Inzet van het NSmaterieel Met vertraging keren er DDAR-stammen terug in dienst, net op tijd om het ICR uit de binnenlandse dienst te halen ten behoeve van de HSLZuid. Door de verbouwing van Utrecht Centraal wisselen grote treinseries in de Noord-Oost- en de Noord-Zuidverbindingen van materieel en net als vorig jaar is de inzet van plan V nog altijd nodig om de omloop rond te krijgen, ook al begint dit park nu sterk in te krimpen.

E

J.M. TEN BROEK

en flinke vertraging van de (her-)indienststelling van treinstammen DDAR en een abnormaal hoge defectenstand bij een aantal materieelsoorten hebben ervoor gezorgd dat het probleem van de overvolle treinen, dat president-directeur Huges in augustus 2014 dacht te hebben aangepakt, nog niet is opgelost. In het najaar van 2014 bereikten de klachten over overvolle treinen nieuwe hoogtepunten doordat treinen niet volgens de geplande samenstelling reden als gevolg van materieeldefecten. Waarschijnlijk zendt NS schietgebedjes voor zacht winterweer naar de weergoden, want voor het eerst sinds de rampzalig verlopen winter 2010/’11 is er geen operationeel reservematerieel meer en ook geen strategische reserve die op korte termijn kan worden ingezet.

Zoals in de vorige aflevering van deze artikelenreeks betoogd (OdR 2014-9, blz. 461), is het al erg twijfelachtig

om de terugkeer van achttien driewagenstammen DDAR als oplossing te beschouwen voor overvolle treinen, omdat deze de reserve niet echt vergroten en voornamelijk dienen om rijtuigen ICR te kunnen verhuizen naar de HSL-Zuid en de Beneluxdienst. DDAR ter vervanging van de V250, het is een speling van het lot, maar aan het eind van de doorschuifcyclus van materieel komt het daar wel op neer.

Waarschijnlijk zou plan V ook niet meer in dienst geweest zijn als alles met de Fyra volgens plan gelopen zou zijn.

Weliswaar zullen de treinen over de HSL ongetwijfeld reizigers overnemen van het klassieke net, maar er wordt niet op gerekend dat de treinen over de Oude Lijn tussen Amsterdam en Rotterdam substantieel korter kunnen worden. Zo houdt de materieelschaarste dus nog wel even aan, zeker nu ook de afvoer van plan V’s noodgedwongen weer in gang is gezet.

OP DE RAILS 2-2015

77

Twee Incentro-lagevloertrams op de in 1985 in gebruik genomen lijn 1.

Halte Gare SNCF, 18 mei 2007.

Foto’s bij dit artikel tenzij anders vermeld: Arthur Staal.

Trams in Frankrijk

Nantes

De stad Nantes is de eerste gemeente in Frankrijk die de tram herintroduceerde. Het betekende de ommekeer in het denken over stedelijk openbaar vervoer en het begin van de niet te stuiten terugkeer van de tram in dit land. Nantes werd een voorbeeld voor vele andere steden en agglomeraties, ook wat betreft de complexiteit van de voorbereidingen, inbedding in de bestaande structuren en aanleg van complete tramnetten. Dit werd een exportproduct, waarbij Alstom en samenwerkingspartners zichzelf goed op de kaart hebben weten te zetten. Reden waarom we in deze artikelenreeks langer stilstaan bij dit trambedrijf.

De hoofdstad van het departement Loire Atlantique ligt aan de monding van de Loire, waar de Erdre en de Sèvre Nantaise stromen. De stad is ontstaan tussen 900 en 600 voor Christus. De naam Namnetes stamt uit de Gallische tijd, later hebben Kelten, Romeinen, Franken, Saksen, Vikingen en Normandiërs geprobeerd hun stempel te drukken op de stad en omgeving voordat de Bretonnen het voor het zeggen kregen.

Vanaf het eind van de veertiende eeuw werd Nantes door handelsactiviteiten een steeds belangrijkere havenstad. Na 84

(vervolg*)

ARTHUR STAAL EN BOUDEWIJN DEURVORST

OP DE RAILS 2-2015

de Franse revolutie kwam de handel stil te liggen als strafmaatregel voor de betrokkenheid bij een contrarevolutionaire beweging. In het midden van de negentiende eeuw herstelde de stad zich en kwam de handel weer tot bloei. In 1930 had Nantes 170.000 inwoners. Lange tijd bestonden de economische activiteiten uit overslag van grondstoffen en goederen, zware industrie (zoals metallurgie) en lichtere industrie.

In 1943 is de stad zwaar beschadigd bij een geallieerd bombardement waarbij negenhonderd burgers omkwamen.

Desondanks zijn tal van historische gebouwen bewaard gebleven. Een bezienswaardigheid is de gotische Cathédrale Saint-Pierre, waarvan de bouw begon in 1434 en pas in 1893 werd voltooid. Nadat deze in de Tweede Wereldoorlog beschadigd was geraakt, is hij nadien weer gerestaureerd. Een ander markant bouwwerk is het Château des Ducs de Bretagne, waarvan het oudste deel stamt uit de tiende eeuw. In 1466 werd het kasteel door hertog Frans II herbouwd. In de zuidelijke voorstad Rezé verrees midden vorige eeuw een stervormige wijk, Cité Radieuse, ontworpen door de bekende architect Le Corbusier. Schrijver Jules * Vervolg op OdR 2014-7.

Een blik in de nieuwe spoortunnel in Delft die op 28 februari in gebruik wordt genomen.

Het nieuwe, oostelijke perron gezien in noordelijke richting; 18 september 2014.

Foto: Huib Nederhof.

De spoortunnel in Delft De spoortunnel in Delft wordt op 28 februari in gebruik genomen. Het treinverkeer tussen Den Haag en Rotterdam wordt dan geleid over twee nieuwe sporen tussen km 67.4 en km 70.8. Ongeveer op dezelfde kilometrische ligging (km 69.5) als bij de oude sporen (km 69.6) is in de tunnel een perron gebouwd. Ook het hart van het nieuwe stationsgebouw ligt iets noordelijker dan het oude. Tegelijk met de opening van de nieuwbouw zullen de oude baan met het spoorviaduct en de oude perrons met sporen worden verlaten.

SJOERD EEFTENS

B

ehalve het stationsgebouw uit 1885 zal zowat alles verdwijnen wat aan de huidige situatie herinnert.

Het ruim achthonderd meter lange spoorviaduct ten noorden van het station bereikte zijn vijftigjarige diensttijd nipt, of zo men wil net niet: het werd in zuidelijke richting in gebruik genomen op 13 september 1964, al duurde het tot 4 juli 1965 voordat ook het treinverkeer naar Den Haag eroverheen werd geleid.

In de jaren vijftig van de vorige eeuw begon de spoorweg die Delft op maaiveldhoogte doorsneed, een knellende

band te vormen. Ten westen van de binnenstad en ten noorden van het station bevonden zich vijf overwegen met handbediende spoorbomen, die voor het ook toen al drukke treinverkeer en voor rangeerdelen nogal eens gesloten waren. Daarnaast werd het wegverkeer drukker doordat de stad uitbreidingen aan de westzijde kreeg. De rijen wachtenden werden steeds langer, ook al was er al in 1932 bij de overweg Wateringsevest, nabij de nog bestaande molen, een voetgangerstunnel aangelegd (km 68.398). Hetzelfde gebeurde al in 1927 bij de Binnenwatersloot nabij het station OP DE RAILS 2-2015

95

laatste pagina blader pdf_Op de Rails Basis 10-1-2014 20:56 Pagina 1

NVBS, PASSIE VOOR SPOOR !

Nieuwsgierig geworden naar de rest van de inhoud van dit nummer van Op de Rails?

Denk er dan eens aan om lid te worden van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS).

De NVBS-leden ontvangen maandelijks het blad in de bus, maar de NVBS biedt veel meer!

In alle delen van het land worden bijeenkomsten belegd waarop presentaties gehouden worden over trein en tram in binnen- en buitenland. De Stichting NVBS Excursies organiseert reizen. Er is ook een afdeling Jongeren.

In de NVBS Winkel kun je boeken en dvd’s over railverkeer kopen. En voor wie zich wil documenteren zijn er de NVBS-Bibliotheek en de Stichting NVBS Railverzamelingen. De winkel, de bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in NVBS Centraal in het stationsgebouw van Amersfoort.

Afdelingen Op diverse plaatsen zijn er afdelingen die maandelijks een bijeenkomst houden, waar leden door middel van presentaties informatie met elkaar uitwisselen. Deze avonden bieden een uitgelezen kans om andere spoorhobbyisten te ontmoeten. De agenda voor de komende periode is in Op de Rails of op de NVBSwebsite te vinden.

ook abonnementen op vele binnen- en buitenlandse tijdschriften op spoor- en tramweggebied. Bureau Railatlas en Bureau Materieeltekeningen bezitten topografische kaarten en schematische tekeningen van sporen en materieel.

Winkel In de NVBS Winkel worden boeken, tijdschriften en dvd’s verkocht. Er is een uitgebreide tweedehandsafdeling. Bestellingen via internet of per post zijn mogelijk.

Excursies De aangeboden excursies variëren van een eendaagse binnenlandse trip tot een reis van vier weken in het buitenland. Voorbeelden: bezoeken aan werkplaatsen en remises, meerdaagse treinreizen door landen in en buiten Europa, maar ook dagbezoeken aan Nederlandse spoor- en trambedrijven. En elk jaar een Oliebollenrit!

Beeldmateriaal Het filmarchief, de diatheek en het fotoarchief bezitten een enorme collectie historische en actuele films, dia’s, prentbriefkaarten en foto’s. Leden kunnen zich abonneren op een fotorondzending. Tienmaal per jaar wordt een pakket foto’s, door leden gemaakt, rondgestuurd.

Documentatie De Stichting NVBS-Railverzamelingen beheert een grote verzameling krantenknipsels, dienstregelingen, vervoersbewijzen en andere documenten. In de bibliotheek staan meer dan elfduizend boeken en vele ingebonden jaargangen tijdschriften. De bibliotheek heeft

Afdeling Jongeren Ook jongeren voelen zich thuis bij de NVBS. De NVBS-afdeling Jongeren organiseert speciaal voor leeftijdgenoten bijzondere activiteiten: een wedstrijd treintrekken bijvoorbeeld, een rondje per trein in het nabije buitenland of een bezoek aan een bouwproject.

Op de Rails Het magazine Op de Rails verschijnt maandelijks. Elk nummer bevat berichten over spooractualiteiten en over de vereniging, over nieuw verschenen boeken en dvd’s (die in de winkel te koop zijn) en aankondigingen van excursies.

Daarnaast zijn er langere artikelen over spoor- en tramwegen in binnen- en buitenland. Het maandblad dat door vrijwilligers wordt gemaakt, is full colour en vrij van advertenties.

www.facebook.com/OpdeRails

Lid worden?

Nieuwsgierig geworden en meer willen weten, een proefnummer van Op de Rails ontvangen of lid worden? Een lidmaatschap kost 55 euro per jaar, ben je jonger dan 25? Dan betaal je slechts 28 euro voor een heel jaar!

Meer weten? Bezoek ons op http://www.nvbs.com

Als er iets veranderd is bij het spoorwegbedrijf, dan is het wel de beveiliging en de bediening ervan. De honderden seinhuizen van waaruit de seinen en wissels mechanisch bediend werden in een gebied dat door de ramen min of meer te overzien was, zijn in een halve eeuw samengesmolten tot dertien verkeersleidingcentra van waaruit de seinen en wissels op grote afstand elektrisch bediend worden met tussenkomst van de elektronica, vaak zonder dat er nog een mens aan te pas komt. Zicht naar buiten is niet meer nodig en de zonneschermen gaan al gauw naar beneden als er teveel licht op de beeldschermen valt. Op de foto’s: post T Alkmaar op 17 maart 1948 en de verkeersleidingspost Amsterdam op 21 november 2013.

Foto’s: Verzameling SNR en Jos van Zetten.