Odr2015-​07

OP DE RAILS 2015-7

IN DIT NUMMER: De serie 701-750 van de RET Spoorwegen in Vietnam De spoortunnel in Delft 8 3 E J A A R G A N G , J U L I 2 0 1 5 B L Z .

3 2 5 - 3 7 2 NEDERLANDSE VERENIGING VAN BELANGSTELLENDEN IN HET SPOOR- EN TRAMWEGWEZEN

ZGT’s 749 en 703 in hun glorietijd bij het inmiddels gesloopte Centraal Station. Stationsplein, 26 april 1986.

Foto’s bij dit artikel, tenzij anders vermeld: Bas Schenk.

De serie 701-750 van de RET Onlangs voerde de RET de laatste wagens af van het type ZGT. De eerste kwam in december 1981 aan in de Maasstad. Na de buitendienststelling van deze serie is de RET het eerste vervoerbedrijf in ons land waar lagevloertrams nu de hegemonie hebben. Tijd om de serie 701-750 onder de loep te nemen.

PETER BAKKER

R

ond 1980 waren op het Rotterdamse tramnet nog vijftien kleine en veertien gelede Schindlers actief, die op dat moment aan vervanging toe waren. Dit gold nog sterker voor de zes Allan-stellen, die voor versterkingsdiensten tijdens de spitsuren achter de hand werden gehouden en elk maar liefst drie man personeel vergden. Omdat ook enkele uitbreidingen van het tramnet op stapel stonden, te beginnen met de verlenging van lijn 2 naar de Beverwaard, besloot de RET over te gaan tot de aanschaf van 33 nieuwe trams. Die zouden vanaf december 1981 onder de nummers 701-733 moeten instromen. Met het oog op de verlenging van lijn 1 naar Schiedam Woudhoek en die van lijn 4 naar Schiedam Stadserf volgde enkele jaren later een nabestelling van zeventien stuks, die de serie 701-750 completeerde.

Geheel nieuw type

Nadat de plannen om samen met de andere Nederlandse trambedrijven tot een standaardtram te komen door te grote verschillen in inzicht en infrastructuur schipbreuk hadden geleden – zoals bekend was een soortgelijk initiatief voor bussen eerder wel succesvol – had de RET de handen vrij om het type aan te schaffen dat oorspronkelijk voor ogen had gestaan. De nieuwe trams moesten voldoen aan 346

OP DE RAILS 7-2015

het destijds gehanteerde credo ‘assen kosten geld en iedere meter baklengte levert juist geld op’. Op basis hiervan zou een geheel nieuw en voor die tijd revolutionair tramtype het licht zien, dat werd aangeduid als ZGT-6. Deze afkorting geeft aan dat we hier met een Zwevend Geleed Tramrijtuig met zes aangedreven assen te maken hebben.

Om een enkelgeleed rijtuig met een zo groot mogelijke capaciteit te krijgen, werd de geleding niet op de gebruikelijke wijze boven het middendraaistel geplaatst, maar ongeveer twee meter daarachter. Zo ontstond een vierasser met een tweeassige oplegbak, die zo’n vier meter langer kon worden dan een normale zesasser. Doordat in bochten de achterste twee meter van de tram en de voorste twee meter van de achterbak naar buiten zwenkten, kon de binnenwaartse beweging van de rijtuigdelen binnen de perken worden gehouden.

Nieuw was verder dat de voorste as van elk draaistel door middel van een stangenverbinding met de wagenbak zo kon worden aangestuurd dat dit draaistel zich op de boog kon instellen. Het doel van deze constructie was de beperking van de slijtage aan wielen en rails in bogen en de vermindering van lawaai bij het berijden van die bogen.

De aandrijving van de nieuwe trams vond plaats door middel van asynchrone draaistroommotoren, die door een fre-

Een vredig tafereel in Loc Ninh, begin jaren veertig, maar niets is minder waar. Indochina is bezet door Japan.

Franse kolonisten kij­ ken naar de fotograaf terwijl één van de 2’C­locomotieven in afwachting is van wat komen gaat.

Foto’s bij dit artikel: verzameling Tim Doling.

Tijden van oorlog

Spoorwegen in (vervolg*) Vietnam HENRY VAN AMSTEL

De Tweede Wereldoorlog

…Bovendien rolde in de verte de donder…

In eerste instantie klonk die in Oost-Azië zelf. De ChineesJapanse oorlog leidde er in 1937 toe dat de Chinese leider Chiang Kai-shek opdracht gaf de verbinding tussen Dong Dang naar Nanning te voltooien zodat, naast de Yunnanlijn, een tweede aanvoerlijn naar China zou ontstaan. In november 1939 viel Japan echter Nanning binnen en maakte een einde aan alle plannen.

In tweede instantie kwam het geluid uit het verre Europa.

Frankrijk was in 1940 door Duitsland overwonnen en zo werden de koloniale autoriteiten in Indochina onverwacht afgesneden van het moederland en daarmee van financiele middelen en bevoorrading. Men voelde zich niet bij machte een zelfstandig beleid te voeren (in tegenstelling tot Nederlands-Indië, dat daar wel toe in staat was) en zag geen andere mogelijkheid dan te voldoen aan het Japanse verzoek het grensoverschrijdende vervoer op de Yunnanlijn stop te zetten. In september 1940 werden de internationale brug bij Lao Cai, alsmede een aantal installaties ten noorden van de grens opgeblazen. Met pijn en moeite wisten in Yunnan achtergebleven functionarissen van de Compagnie Française des chemins de fer de l’Indochine et du Yunnan (CIY) een deel van de spoorlijn te herstellen. In 1943 nam China formeel en voorgoed het beheer van de spoorlijn over en kon de CIY zich concentreren op het resterende gedeelte in Tonkin.

354

OP DE RAILS 7-2015

Op 23 september 1940 erkende Japan continuering van het Franse bewind in Indochina in ruil voor gebruik van militaire bases en het recht om troepen in Tonkin onder te brengen. Amper twee dagen later voegde Japan de daad bij het woord en viel het via Lang Son en Haiphong Tonkin binnen. De Franse autoriteiten werden vervolgens onder Japanse supervisie gesteld, een situatie die tot 9 maart 1945 zou duren. In deze jaren werden ten behoeve van militair gebruik Japanse 1’C1’-stoomlocomotieven (‘Prairies’) ingevoerd. Deze sterke, robuuste locomotieven zouden het tot in de jaren tachtig volhouden en vormden in NoordVietnam jarenlang de ruggengraat van het spoorwegvervoer.

Ook de Japanners overwogen een directe spoorverbinding aan te leggen tussen Annam, Laos en later ook verder westwaarts naar het door hen bezette Thailand. In 1945 besloten zij tot de aanleg, maar het naderende einde van de oorlog voorkwam de uitvoering.

Dat Indochina door Japan was bezet, en dus zelf eigenlijk slachtoffer van oorlogsagressie was, weerhield de geallieerden er niet van het land zwaar te bombarderen. Tussen 1942 en 1944 concentreerden zij zich op stations, depots en werkplaatsen in het noorden, die in diverse gevallen volledig verwoest werden. Na april 1945 was de omgeving van Saigon aan de beurt. *) Vervolg op OdR 2015-5.

SLT 2646 staat in het nieuwe station van Delft te wachten op vertrek als sprinter naar Breda; 7 maart 2015.

Foto: Julian de Bondt.

De spoortunnel in (vervolg*) Delft SJOERD EEFTENS

De opening van de spoortunnel

Niet helemaal onverwacht werd de rit van de laatste trein over het spoorviaduct in de nacht van 21 op 22 februari 2015 een bijzondere gebeurtenis, waarvan velen getuige waren. Om 1.25 reden de SLT-treinstellen 2416 (voor) en 2656 (achter) naar Den Haag en hielden bij de molen De Roos even halt, opdat ieder die dat wenste het historische moment kon vastleggen. In de treinstellen bevonden zich ongeveer vierhonderd reizigers waarvan velen de rit onder normale omstandigheden niet op dit uur van de dag zouden maken.

Na enkele dagen van werkzaamheden aan de rails, de bovenleiding en de beveiliging aan weerszijden van de tunnelingangen reed op zaterdagochtend 28 februari rond 6 uur de eerste reizigerstrein de tunnel in, bestaande uit VIRM-treinstel 8703. Trein 5110 Dordrecht – Den Haag C, gereden door SLT 2633 was iets vertraagd, zodat deze onbedoeld de tweede trein was die de tunnel inreed, maar wel de eerste die er geheel doorheen reed.

De ingebruikname van de spoortunnel en het nieuwe stationsgebouw in Delft op 28 februari ging gepaard met enkele onvoorziene gebeurtenissen. Zo bleek de luchtdruk, die teweeg werd gebracht door treinen die de tunnel inreden, problemen te veroorzaken met de toegangsdeuren van het stationsgebouw. De baanvaksnelheid voor reizigerstreinen is ter plaatse 140 km/h, al zullen stoppende treinen bij het inrijden van de tunnel deze snelheid niet meer hebben. Er 362

OP DE RAILS 7-2015

werd een tijdelijke snelheidsbeperking ingesteld. Een aannemer plaatste in de nacht van 3 op 4 maart echter foutieve borden (borden met het getal 10, voor een maximumsnelheid van 100 km/h, terwijl er borden met een 8 hadden moeten worden geplaatst voor 80 km/h). Het telefonisch afgeven van extra lastgevingen aan de machinisten bleek spoedig een te zware belasting voor het personeel op de verkeersleidingsposten Binckhorst in Den Haag en Rotterdam.

Bovendien kunnen machinisten de telefoon niet altijd opnemen. Het gevolg was dat het treinverkeer op 4 maart moest worden beperkt. De borden zijn daarom zo spoedig mogelijk vervangen.

Door de deuren anders af te stellen en te zorgen voor een ruimere afvoer van de overtollige lucht, konden de tijdelijke borden na enkele dagen worden verwijderd. In plaats van draaideuren zijn er later dubbele segmentschuifdeuren geplaatst. Ook het inregelen van het brandalarm bleek een struikelblok, zoals op meer plaatsen in den lande (onder meer op de stations Schiphol en Breda). Een brandwacht hield enige dagen een oogje in het zeil om een eventueel alarmsignaal op zijn waarde te schatten.

Hoewel er uiteraard werd geschamperd dat de problemen te voorzien waren geweest en dat er grove ontwerpfouten zouden zijn gemaakt, was er bij het publiek algemene waardering voor de uitstraling en het gebruikersgemak van * Vervolg op OdR 2015-6.

laatste pagina blader pdf_Op de Rails Basis 10-1-2014 20:56 Pagina 1

NVBS, PASSIE VOOR SPOOR !

Nieuwsgierig geworden naar de rest van de inhoud van dit nummer van Op de Rails?

Denk er dan eens aan om lid te worden van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS).

De NVBS-leden ontvangen maandelijks het blad in de bus, maar de NVBS biedt veel meer!

In alle delen van het land worden bijeenkomsten belegd waarop presentaties gehouden worden over trein en tram in binnen- en buitenland. De Stichting NVBS Excursies organiseert reizen. Er is ook een afdeling Jongeren.

In de NVBS Winkel kun je boeken en dvd’s over railverkeer kopen. En voor wie zich wil documenteren zijn er de NVBS-Bibliotheek en de Stichting NVBS Railverzamelingen. De winkel, de bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in NVBS Centraal in het stationsgebouw van Amersfoort.

Afdelingen Op diverse plaatsen zijn er afdelingen die maandelijks een bijeenkomst houden, waar leden door middel van presentaties informatie met elkaar uitwisselen. Deze avonden bieden een uitgelezen kans om andere spoorhobbyisten te ontmoeten. De agenda voor de komende periode is in Op de Rails of op de NVBSwebsite te vinden.

ook abonnementen op vele binnen- en buitenlandse tijdschriften op spoor- en tramweggebied. Bureau Railatlas en Bureau Materieeltekeningen bezitten topografische kaarten en schematische tekeningen van sporen en materieel.

Winkel In de NVBS Winkel worden boeken, tijdschriften en dvd’s verkocht. Er is een uitgebreide tweedehandsafdeling. Bestellingen via internet of per post zijn mogelijk.

Excursies De aangeboden excursies variëren van een eendaagse binnenlandse trip tot een reis van vier weken in het buitenland. Voorbeelden: bezoeken aan werkplaatsen en remises, meerdaagse treinreizen door landen in en buiten Europa, maar ook dagbezoeken aan Nederlandse spoor- en trambedrijven. En elk jaar een Oliebollenrit!

Beeldmateriaal Het filmarchief, de diatheek en het fotoarchief bezitten een enorme collectie historische en actuele films, dia’s, prentbriefkaarten en foto’s. Leden kunnen zich abonneren op een fotorondzending. Tienmaal per jaar wordt een pakket foto’s, door leden gemaakt, rondgestuurd.

Documentatie De Stichting NVBS-Railverzamelingen beheert een grote verzameling krantenknipsels, dienstregelingen, vervoersbewijzen en andere documenten. In de bibliotheek staan meer dan elfduizend boeken en vele ingebonden jaargangen tijdschriften. De bibliotheek heeft

Afdeling Jongeren Ook jongeren voelen zich thuis bij de NVBS. De NVBS-afdeling Jongeren organiseert speciaal voor leeftijdgenoten bijzondere activiteiten: een wedstrijd treintrekken bijvoorbeeld, een rondje per trein in het nabije buitenland of een bezoek aan een bouwproject.

Op de Rails Het magazine Op de Rails verschijnt maandelijks. Elk nummer bevat berichten over spooractualiteiten en over de vereniging, over nieuw verschenen boeken en dvd’s (die in de winkel te koop zijn) en aankondigingen van excursies.

Daarnaast zijn er langere artikelen over spoor- en tramwegen in binnen- en buitenland. Het maandblad dat door vrijwilligers wordt gemaakt, is full colour en vrij van advertenties.

www.facebook.com/OpdeRails

Lid worden?

Nieuwsgierig geworden en meer willen weten, een proefnummer van Op de Rails ontvangen of lid worden? Een lidmaatschap kost 55 euro per jaar, ben je jonger dan 25? Dan betaal je slechts 28 euro voor een heel jaar!

Meer weten? Bezoek ons op http://www.nvbs.com

De Traxx-locomotieven van NS zijn niet alleen op de verbinding Amsterdam – Rotterdam – Breda via de hogesnelheidslijn te zien.

Al enige tijd behoren de CNL’s tussen de hoofdstad en Emmerich tot het vaste takenpakket en ook tijdens allerhande proefritten komen ze buiten het eigenlijke werkterrein. Sinds medio juni wordt regelmatig een van de Traxx’en van de nachttreinen gebruikt als er niet genoeg 1700’en beschikbaar zijn voor de intercity’s van Amsterdam naar Berlijn. De E186 148 of 149 trekt de trein dan naar en van grensstation Bad Bentheim.

Op 25 juni 2015 ontmoette de E186 149 daar Re 421 376 van SBB Cargo, in dienst van HSL Logistik, wachtend op een lege autotrein. Een dag later reed voor het eerst de koninklijke trein met de Bombardier-locomotieven. Het betrof een conditierit van Amersfoort via Lelystad naar Zwolle; de terugweg verliep over de Veluwe. De E186 114, na revisie in Dessau in NS-kleuren gebracht, en E186 122 nog in het rood voor de Fyra-diensten hadden de eer om de tractie te verzorgen. Met de drie rijtuigen reden ze in de landelijke omgeving van Putten.

Foto’s: Aad de Meij en Jeroen Water.