Odr2016-02

OP DE RAILS 2016-2

IN DIT NUMMER: Vluchtelingencrisis en spoorwegen Omloop van het NS-materieel Materieeloverzichten Trams in Oost-Frankrijk na 1949 8 4 E J A A R G A N G , F E B R U A R I 2 0 1 6 B L Z . 5 7 - 1 0 4 NEDERLANDSE VERENIGING VAN BELANGSTELLENDEN IN HET SPOOR- EN TRAMWEGWEZEN

Op 18 augustus 2015 staat op het grensstation Gevgelija te midden van een grote groep wachtende migranten elektrische locomotief 441-108 van de Macedonische spoorwegen klaar met twee rijtuigen om de nachttrein van Thessaloníki naar Belgrado te versterken.

Foto: Demotix/ Björn Kietzmann.

Vluchtelingencrisis en de spoorwegen De voortdurende oorlogssituatie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika maakte dat het aantal vluchtelingen dat naar Europa wil reizen in 2015 enorm toenam. Een zo grote stroom van op drift geraakte mensen had Europa sinds 1945 niet meer gezien. Op het continent met het dichtste spoorwegnet van de wereld werden de spoorwegen tegen wil en dank onderdeel van deze volksverhuizing. Terwijl uitpuilende treinen een deel van de mensen steeds van de ene landsgrens naar de volgende brachten, volgde een grote massa te voet de spoorwegen als leidraad naar het noorden.

JOHN KRIJGSMAN

p veel plekken in Europa raakte het reguliere spoorwegverkeer ernstig ontregeld door de grote mensenmassa die vervoer nodig had en door maatregelen van overheden die ieder op hun eigen wijze de mensenstroom wilden kanaliseren, reguleren of buiten de deur wilden houden.

O

Niet alle spanningen tussen de spoorwegen en migranten waren in 2015 ‘nieuw’. In Calais, bij de ingang van de Kanaaltunnel, verzamelen zich al sinds jaren groepen migranten die naar Groot-Brittannië willen reizen. Ze proberen bijvoorbeeld aan boord van vrachtauto's te klimmen die met de shuttletreinen door de tunnel gaan. Dat gebeurt vooral buiten de steeds strenger beveiligde terminal. Soms weet men met geweld de terminal binnen te dringen met de be76

OP DE RAILS 2-2016

doeling op de daar nog langzaam rijdende shuttle- en goederentreinen te springen. De Eurostar-treinen van Brussel en Parijs naar Londen rijden bij Calais te snel om daar als vervoermiddel gebruikt te worden. Maar als er personen op het spoor lopen of worden aangereden, moet het treinverkeer worden stilgelegd en daar is dan ook Eurostar de dupe van. In 2015 is dat vele malen gebeurd. Ook zijn er migranten die denken via de vijftig kilometer lange tunnel naar de overkant te kunnen lopen. Op 3 oktober 2015 wist een groep van tegen de tweehonderd personen de Kanaaltunnel te voet tot maar liefst vijftien kilometer diep binnen te dringen. Hierdoor konden er acht uur lang geen treinen door de tunnel rijden. Het is voor zover bekend in 2015 één persoon gelukt via de tunnel te voet Groot-Brittannië te bereiken. Hij kreeg als ‘beloning’ asiel in het Verenigd Konink-

Een Intercity direct Amsterdam – Breda, gereden door Traxx E186 109 met een ingekorte stam voor de dienst Den Haag – Eindhoven, op de fly-over naar de HSL bij Rotterdam Lombardijen; 28 december 2015.

Foto: René de Boon.

Jaardienst 2016

Inzet van het NS-materieel De krimp van het materieelpark van NS Reizigers door de afvoer van plan V valt samen met een periode van groei in het reizigersvervoer, waardoor reikhalzend wordt uitgezien naar de terugkeer van stammen DDM-1 en de komst van de Flirt. Het verdwijnen van plan V en de reconstructie van de treindienst op de Kennemerlijn veroorzaakten flinke verschuivingen in het sprintersegment van het materieel, vooral bij de enige echte Sprinters.

Z

J.M. TEN BROEK

elden zal het materieelbeleid van NS zo in het openbaar besproken en bediscussieerd zijn als in de laatste maanden van 2015. In oktober en november 2015 steeg het aantal klachten over te volle treinen tot recordhoogte als gevolg van de ‘herfstdip’ die vrijwel elk jaar optreedt in het materieelpark en dat jaar vooral SGM, DDAR en DDZ trof. Dat had op zichzelf niet direct te maken met een tekort aan materieel in de planning, maar met een tekort in de praktijk. Daarnaast is er een groeispurt van enkele procenten in het reizigersvervoer aan de gang en vindt die groei voornamelijk in de spitsuren plaats: over 2015 3,3 % meer reizigerskilometers. Treinen die krap aan de maat gepland zijn, raken daardoor voller en juist bij deze treinen doet het ontbreken van een treinstel (door een defect of verstoring van de treindienst) zich extra heftig voelen.

Dat bracht de nieuwe staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu ertoe NS te laten onderzoeken ‘alles uit de kast te halen’ om het materieeltekort voor de eerste maanden van 2016 tegen te gaan. Het resultaat: aan het tekort aan materieel in de planning doet NS niets en als extra winterreserve blijven de laatste plan V’s nog een paar maanden in dienst. Een gebruikelijke maatregel in dergelijke gevallen als de huur van buitenlandse rijtuigen neemt het bedrijf niet in verband met de vrees voor de toelatingseisen van de Inspectie Leefomgeving en Transport. Dat zal realistisch zijn, maar zo’n operatie zou dan ook al maanden eerder in gang moeten zijn gezet. Wat met enige inspanning nog wel had gekund: in de ochtendspits (het piekmoment van de materieelinzet) het dan stilstaande materieel van de Intercity Berlijn (twee stammen van negen rijtuigen) en van de Beneluxdienst (een of twee stammen) in binnen­ O P D E R A I L S 2 - 2 0 1 6 85

Het eindpunt Pont du Canal van de stadslijn in Colmar met motorrijtuig 13 op 16 augustus 1955.

Foto: Maurits van Witsen.

Trams in OostFrankrijk in 1949 Hoewel Grenoble in Oost-Frankrijk is gelegen, kon ik de ligging daarvan ook als zuidoostelijk beschouwen en mijn vorige artikel in OdR 2015-9 ermee afsluiten. Een niet zo lange treinreis voerde me vervolgens naar Lyon, dat toen de derde stad van Frankrijk was. Inmiddels heeft deze metropool Marseille in omvang voorbijgestreefd.

A

MAURITS VAN WITSEN

nders dan in Marseille was tijdens mijn bezoek aan Lyon het voorstadstramnet al danig ingekrompen, terwijl de drukste stadstramlijnen nog in bedrijf waren. Hierdoor was de omvang van het ooit door 33 lijnen bereden tramnet met een lengte van 285 kilometer al drastisch verminderd. Door de hooggelegen plateaus ten westen van de in noord-zuid-richting door de Rhône en Saône doorsneden stad en wegens de toepassing van zowel normaal- als smalspoor was het tramnet tamelijk onoverzichtelijk, al waren er nog slechts zeven normaalsporige en twee smalsporige stadstramlijnen in dienst. Bovendien was het wagenpark zeer divers doordat het afkomstig was van diverse trammaatschappijen. Er was zelfs een serie van 38 tweeassige dubbeldeksmotorwagens afkomstig van de paardentram die bij het trampubliek als Belle Mère bekend stond. Het enige gemeenschappelijke kenmerk van het meeste materieel was de kleur rood, hoewel er één afzon-

derlijke interlokale tramlijn was die terecht te boek stond als de Train Bleu. Bijzonder was dat in Lyon de trambel door middel van een trekkoord met de hand werd bediend.

Uitzonderlijk, omdat de trambestuurder zijn handen al vol had met rij- en remkrukken en best nog wel wat voetexercitie kon gebruiken.

Het oude Lyon

Zoals gebruikelijk kwam ik aan op het centrale station van de stad, het tussen een brug en een tunnel gepropte station Perrache. Het ligt haaks tussen de beide rivieren op het schiereiland waar het stadsleven zich oorspronkelijk vooral afspeelde. Het schiereiland werd doorsneden door de belangrijke tramlijn 7, die zijn beginpunt had op het immense stationsplein van Perrache. Met zijn twaalf vierassige tweewagenstellen met middenbalkon uit 1926 van de Belgische fabriek in Marcinelle maakte het trambedrijf O P D E R A I L S 2 - 2 0 1 6 95

laatste pagina blader pdf_Op de Rails Basis 10-1-2014 20:56 Pagina 1

NVBS, PASSIE VOOR SPOOR !

Nieuwsgierig geworden naar de rest van de inhoud van dit nummer van Op de Rails?

Denk er dan eens aan om lid te worden van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS).

De NVBS-leden ontvangen maandelijks het blad in de bus, maar de NVBS biedt veel meer!

In alle delen van het land worden bijeenkomsten belegd waarop presentaties gehouden worden over trein en tram in binnen- en buitenland. De Stichting NVBS Excursies organiseert reizen. Er is ook een afdeling Jongeren.

In de NVBS Winkel kun je boeken en dvd’s over railverkeer kopen. En voor wie zich wil documenteren zijn er de NVBS-Bibliotheek en de Stichting NVBS Railverzamelingen. De winkel, de bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in NVBS Centraal in het stationsgebouw van Amersfoort.

Afdelingen Op diverse plaatsen zijn er afdelingen die maandelijks een bijeenkomst houden, waar leden door middel van presentaties informatie met elkaar uitwisselen. Deze avonden bieden een uitgelezen kans om andere spoorhobbyisten te ontmoeten. De agenda voor de komende periode is in Op de Rails of op de NVBSwebsite te vinden.

ook abonnementen op vele binnen- en buitenlandse tijdschriften op spoor- en tramweggebied. Bureau Railatlas en Bureau Materieeltekeningen bezitten topografische kaarten en schematische tekeningen van sporen en materieel.

Winkel In de NVBS Winkel worden boeken, tijdschriften en dvd’s verkocht. Er is een uitgebreide tweedehandsafdeling. Bestellingen via internet of per post zijn mogelijk.

Excursies De aangeboden excursies variëren van een eendaagse binnenlandse trip tot een reis van vier weken in het buitenland. Voorbeelden: bezoeken aan werkplaatsen en remises, meerdaagse treinreizen door landen in en buiten Europa, maar ook dagbezoeken aan Nederlandse spoor- en trambedrijven. En elk jaar een Oliebollenrit!

Beeldmateriaal Het filmarchief, de diatheek en het fotoarchief bezitten een enorme collectie historische en actuele films, dia’s, prentbriefkaarten en foto’s. Leden kunnen zich abonneren op een fotorondzending. Tienmaal per jaar wordt een pakket foto’s, door leden gemaakt, rondgestuurd.

Documentatie De Stichting NVBS-Railverzamelingen beheert een grote verzameling krantenknipsels, dienstregelingen, vervoersbewijzen en andere documenten. In de bibliotheek staan meer dan elfduizend boeken en vele ingebonden jaargangen tijdschriften. De bibliotheek heeft

Afdeling Jongeren Ook jongeren voelen zich thuis bij de NVBS. De NVBS-afdeling Jongeren organiseert speciaal voor leeftijdgenoten bijzondere activiteiten: een wedstrijd treintrekken bijvoorbeeld, een rondje per trein in het nabije buitenland of een bezoek aan een bouwproject.

Op de Rails Het magazine Op de Rails verschijnt maandelijks. Elk nummer bevat berichten over spooractualiteiten en over de vereniging, over nieuw verschenen boeken en dvd’s (die in de winkel te koop zijn) en aankondigingen van excursies.

Daarnaast zijn er langere artikelen over spoor- en tramwegen in binnen- en buitenland. Het maandblad dat door vrijwilligers wordt gemaakt, is full colour en vrij van advertenties.

www.facebook.com/OpdeRails

Lid worden?

Nieuwsgierig geworden en meer willen weten, een proefnummer van Op de Rails ontvangen of lid worden? Een lidmaatschap kost 55 euro per jaar, ben je jonger dan 25? Dan betaal je slechts 28 euro voor een heel jaar!

Meer weten? Bezoek ons op http://www.nvbs.com

De winter bleef in Nederland in januari beperkt tot enkele dagen ijzel in het noorden van het land, maar bij de oosterburen ging het er heftiger aan toe. Boven: in Hannover werd vanwege de beurs ‘Domotex’ op lijn 8 tussen Hauptbahnhof en Messe Nord met vierwagentreinen gereden; 17 januari 2016. Onder: het bostraject van de interlokale lijn 25 van München naar Grünwald is altijd fotogeniek, maar een dik pak sneeuw geeft nog iets extra’s. Ludwig-Thoma-Strasse, 18 januari 2016.

Foto’s: Susanne Großnick en Frederik Buchleitner.

000