Op de Rails 4 - april 2021

OP DE RAILS 2021-4

IN DIT NUMMER: Liberalisering goederenvervoer

Een nieuw station voor New Delhi De tram van Straatsburg MAANDBLAD

VAN

DE

NVBS,

89E

JAARGANG,

APRIL

2021

BLZ.

157-204

Op 21 april 2015 trekken twee door Crossrail Benelux N.V. van Beacon Rail Leasing geleasete elektrische Bombardier Traxx F140 AC2-locomotieven containertrein 40125 (Zeebrugge – Milano Smistamento) over het klassieke Gotthardtraject bij Wassen.

Foto's bij dit artikel, tenzij anders vermeld: Wouter Radstake.

Europees jaar van het spoor - deel vier

Liberalisering van het Europese railgoederenvervoer (vervolg*)

WOUTER RADSTAKE

I

n totaal zijn er nu ongeveer 1.200 spoorwegondernemingen in Europa, waarvan er 650 goederenvervoer verrichten. Zoals al uit het eerste deel van dit artikel op te maken is, zijn de meeste van deze ondernemingen in Duitsland te vinden. Er zijn 69 ondernemingen internationaal actief in Europa (daarvan 41 ook in Duitsland, al dan niet met een binnenlandse onderneming), waarvan er zestien in Nederland en Duitsland (mogen) rijden. De grootste reikwijdte hebben Deutsche Bahn (16 landen), SNCF (13), ÖBB (12), FS (9), PKP Cargo (9), Rhenus (9), Grup Feroviar Român (8), EP (7), Exploris (7), ČDCargo (6), CFL Cargo (6), Lineas (6) en Budamar Logistics (6). Het is duidelijk dat de (voormalige) staatsbedrijven een voorsprong hebben, niet in de laatste plaats door hun diepe zakken waarmee ze buitenlandse private ondernemingen hebben opgekocht. Echter, een aantal private logistieke groepen – met name uit Oost-Europa – kon door de zwakte van de staatsbedrijven ter plekke hun vleugels uitslaan.

Rhenus SE & Co. KG uit Duitsland is in dit rijtje eigenlijk een vreemde eend in de bijt. Wereldwijd biedt het logistieke diensten aan met een omzet van 5,5 miljard euro en meer dan 33.000 medewerkers in 2019. Het bedrijf lijkt hiermee qua logistieke activiteiten op de grote staatsbedrijven en qua spoorwegactiviteiten meer op de grote private goederenvervoerders. Na ÖBB is Rhenus de meest internationaal opererende onderneming die niet in Nederland actief is. Zij heeft echter in Nederland haar zusteronderneming LTE Netherlands als partner. Ook vele andere buitenlandse spoorwegondernemingen geven hun treinen aan de Nederlandse grens over aan een onderneming met een geldige vergunning en veiligheidsattest in Nederland. De noodzaak is er voor buitenlandse vervoerders niet echt meer om moeite te doen voor het optuigen of aanpassen van een eigen organisatie om in een klein land te rijden met andere regelgeving, taal * Vervolg op OdR 2021-3.

O P D E R A I L S 4 - 2 0 2 1 177

Het lokale transport binnen de metropool Delhi wordt verzorgd door de Delhi Suburban Railway en maakt gebruik van dezelfde sporen als de langeafstandstreinen. De stellen bestaan altijd uit twaalf rijtuigen waarvan een tweetal exclusief voor vrouwelijke reizigers; 25 mei 2019.

Foto’s bij dit artikel, tenzij anders vermeld: Henry van Amstel.

Een nieuw station voor New Delhi In maart 2020 kondigde de Indiase overheid het voornemen aan om het station van New Delhi geheel te renoveren – lees: vrijwel volledig te slopen en opnieuw op te bouwen. Blikvanger zal zeker de indrukwekkende hoge kap over alle sporen en perrons worden.

Alle aanleiding om het verhaal te vertellen van het huidige centraal station van New Delhi dat het bijna honderd jaar heeft volgehouden.

I

HENRY VAN AMSTEL

ndia is met 3.287.263 km² ongeveer tachtig keer zo groot als Nederland. Het aantal inwoners bedraagt ongeveer 1,35 miljard en dat is ook al ongeveer tachtig keer zo veel. Het is verstandig deze verhouding in het achterhoofd te houden, omdat ze de reusachtige cijfers waarmee India zich doorgaans laat beschrijven enigszins nuanceert, immers de gemiddelde bevolkingsdichtheid van India en Nederland is bij benadering hetzelfde.

Indian Railways

Met 1,3 miljoen werknemers is Indian Railways (IR) een van de grootste werkgevers ter wereld. Dit enorme aantal heeft tot gevolg dat in de Indiase miljoenensteden het aantal spoorwegbeambten in de vele duizenden loopt. Er zijn, duidelijk zichtbaar vanwege meertalige borden, hele wijken

– zogenaamde railway colonies – ingericht waar zij wonen, netjes ingedeeld in voorzieningen voor lager en hoger spoorwegpersoneel. Meestal zijn deze wijken te vinden in de buurt van de stations.

Er lag in 2020 ruim 68.000 kilometer spoor in India, nog afgezien van de vele zeer uitgestrekte emplacementen. Ruim 92 % hiervan is breedspoor (1.676 millimeter). Er bestaan nog lijnen in andere spoorwijdten (1000, 762 en 610 millimeter), maar deze zijn de afgelopen decennia massaal naar breedspoor omgespoord. Hier en daar vind je nog restanten van het ooit uitgebreide net van meterspoorlijnen, maar voor de meeste liggen de omsporingsplannen al klaar. Een uitzondering wordt gemaakt voor die spoorlijnen die tot het (inter)nationaal erfgoed zijn gaan behoren zoals de Darjeeling Himalayan Railway. Omdat er naast twee korte O P D E R A I L S 4 - 2 0 2 1 185

De brug over de Rijn voor trams, fietsers en voetgangers tussen Frankrijk en Duitsland, zowel Pont Beatus Rhenanus als Beatus Rhenanus Brücke genaamd, met een tram onderweg tussen Straatsburg en Kehl; 28 juni 2018.

Foto: Bas Schenk.

De tram in Straatsburg vroeger en nu Na een lange afwezigheid werd in Straatsburg de tram eind vorige eeuw met succes in ere hersteld. Na enige politieke strijd in de jaren tachtig werd besloten een nieuw tramnet aan te leggen in de stedelijke agglomeratie, inclusief de stad Kehl aan de Duitse kant van de Rijn, waarop fraaie en comfortabele trams een frequente dienst onderhouden. Een overzicht van de historische tram en de baanbrekende invoering van de nieuwe tram sinds 1994.

S

HANS DE JONGE

traatsburg ligt in de Elzas in het noordoosten van Frankrijk. De stad werd gesticht door de Romeinen die het de naam Argentoratum gaven. Later, in 496, kwam de Elzas in het Frankische Rijk terecht en werd Strateburgum gedoopt. Bij de definitieve opdeling van het Frankische Rijk van Karel de Grote (Verdrag van Verdun, 843) werd de Elzas samen met Lotharingen als deel van het Middenrijk toegewezen aan Karels kleinzoon Lotharius.

Maar kort na diens dood, in 870, werd bij het verdrag van Meerssen, dit Middenrijk verder opgedeeld tussen zijn broers, Karel de Kale en Lodewijk de Duitser. De Elzas, Lotharingen en een deel van de Nederlanden werden toen toebedeeld aan Lodewijk de Duitser, koning van het OostFrankische Rijk dat men al gauw met Duitsland aangaf.

192 O P

DE RAILS 4-2021

Omdat dit Duitsland in 962 transformeerde tot het Heilige Roomse Rijk, ging de Elzas samen met andere gebieden ook daartoe behoren, een staatkundige situatie die tot eind zeventiende eeuw bleef bestaan. In de Middeleeuwen werd Straatsburg een autonome stad, direct ressorterend onder de Duitse keizers. Dit duurde tot de zeventiende eeuw toen de Elzas grotendeels in Franse handen kwam. In 1681 werd de stad veroverd door Lodewijk XIV die naar natuurlijke grenzen van zijn land streefde, in dit geval de Rijn. De stad bleef Frans tot de Frans-Pruisische oorlog van 1870-’71 die smadelijk werd verloren door Napoleon III. Bij de vrede van Frankfurt op 10 mei 1871 werden de Elzas en een deel van Lotharingen geannexeerd door Duitsland. Dit duurde tot het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1918, toen de

laatste pagina blader pdf_Op de Rails Basis 10-1-2014 20:56 Pagina 1

NVBS, PASSIE VOOR SPOOR !

Nieuwsgierig geworden naar de rest van de inhoud van dit nummer van Op de Rails?

Denk er dan eens aan om lid te worden van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS).

De NVBS-leden ontvangen maandelijks het blad in de bus, maar de NVBS biedt veel meer!

In alle delen van het land worden bijeenkomsten belegd waarop presentaties gehouden worden over trein en tram in binnen- en buitenland. De Stichting NVBS Excursies organiseert reizen. Er is ook een afdeling Jongeren.

In de NVBS Winkel kun je boeken en dvd’s over railverkeer kopen. En voor wie zich wil documenteren zijn er de NVBS-Bibliotheek en de Stichting NVBS Railverzamelingen. De winkel, de bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in NVBS Centraal in het stationsgebouw van Amersfoort.

Afdelingen Op diverse plaatsen zijn er afdelingen die maandelijks een bijeenkomst houden, waar leden door middel van presentaties informatie met elkaar uitwisselen. Deze avonden bieden een uitgelezen kans om andere spoorhobbyisten te ontmoeten. De agenda voor de komende periode is in Op de Rails of op de NVBSwebsite te vinden.

ook abonnementen op vele binnen- en buitenlandse tijdschriften op spoor- en tramweggebied. Bureau Railatlas en Bureau Materieeltekeningen bezitten topografische kaarten en schematische tekeningen van sporen en materieel.

Winkel In de NVBS Winkel worden boeken, tijdschriften en dvd’s verkocht. Er is een uitgebreide tweedehandsafdeling. Bestellingen via internet of per post zijn mogelijk.

Excursies De aangeboden excursies variëren van een eendaagse binnenlandse trip tot een reis van vier weken in het buitenland. Voorbeelden: bezoeken aan werkplaatsen en remises, meerdaagse treinreizen door landen in en buiten Europa, maar ook dagbezoeken aan Nederlandse spoor- en trambedrijven. En elk jaar een Oliebollenrit!

Beeldmateriaal Het filmarchief, de diatheek en het fotoarchief bezitten een enorme collectie historische en actuele films, dia’s, prentbriefkaarten en foto’s. Leden kunnen zich abonneren op een fotorondzending. Tienmaal per jaar wordt een pakket foto’s, door leden gemaakt, rondgestuurd.

Documentatie De Stichting NVBS-Railverzamelingen beheert een grote verzameling krantenknipsels, dienstregelingen, vervoersbewijzen en andere documenten. In de bibliotheek staan meer dan elfduizend boeken en vele ingebonden jaargangen tijdschriften. De bibliotheek heeft

Afdeling Jongeren Ook jongeren voelen zich thuis bij de NVBS. De NVBS-afdeling Jongeren organiseert speciaal voor leeftijdgenoten bijzondere activiteiten: een wedstrijd treintrekken bijvoorbeeld, een rondje per trein in het nabije buitenland of een bezoek aan een bouwproject.

Op de Rails Het magazine Op de Rails verschijnt maandelijks. Elk nummer bevat berichten over spooractualiteiten en over de vereniging, over nieuw verschenen boeken en dvd’s (die in de winkel te koop zijn) en aankondigingen van excursies.

Daarnaast zijn er langere artikelen over spoor- en tramwegen in binnen- en buitenland. Het maandblad dat door vrijwilligers wordt gemaakt, is full colour en vrij van advertenties.

www.facebook.com/OpdeRails

Lid worden?

Nieuwsgierig geworden en meer willen weten, een proefnummer van Op de Rails ontvangen of lid worden? Een lidmaatschap kost 55 euro per jaar, ben je jonger dan 25? Dan betaal je slechts 28 euro voor een heel jaar!

Meer weten? Bezoek ons op http://www.nvbs.com

Trambestuurders groeten elkaar onderweg, zo gaat dat overal, al zijn de omstandigheden soms erg verschillend. In Den Haag steekt de bestuurder van een Avenio op lijn 2 zijn hand op naar een collega op een RegioCitadis van lijn 3 op het tramplatform bij het Centraal Station; 15 maart 2016. Iets minder behaaglijk waren de omstandigheden op 9 maart 2010 in de Tataarse hoofdstad Kazan, bij de ontmoeting met een tegemoetkomende KTM-5-tram van lijn 3.

Foto’s: Tim Boric, Thierry Hamal.

000