OPZIJ OP LITERATUUR
PRIJS
FEMINISTISCH MAGAZINE 4.0
NR . 5 • 20 18 • 4 6 s t e JA A RG A NG • € 6 ,9 9
ZOMERLEZEN...
AFSCHEID RENATE DORRESTEIN INTERVIEWS MET DE GENOMINEERDEN CORINA KOOLEN HET LITERAIRE PLAFOND UITGEVER MIZZI VAN DER PLUIJM & KARIN SLAUGHTER JAARLIJKS FEESTJE
LANGS DE MEETLAT (BEDROEVEND) ALLE COLLEGES VAN B&W
an der Haar, v a r u a L , in ste enate Dorre eeck, Nina Polak, R N E D NEER I M riet Op de B olande Withuis G O , s r N e E a s t G u DE e Jonge, Charlotte M abi, Etchica Voorn, J Hella d ld, Aya S e v e n ij R s a c Marieke Lu IS...
AR
A N N I W E D EN
OP REPORTAGE LESSEN UIT IJSLAND • DOCHTERS VAN INDIA • HINDOSTAANSE
VROUWEN IN NL • COSTA BRAVA GIRLS OP LEEFTIJD & BOEKENDORP MONTOLIEU
2
OPZI
COLOFON/UITGELICHT
FE M I N I S T I S C H M AG A Z I N E 4 . 0
NR . 5 • 201 8 • 4 6 ste JAARGANG • € 6 ,9 9
KLANTENSERVICE Op opzij.nl/abonnementen kunt u zelf een abonnement nemen. Voor contact over abonnementen, bestellingen, wijzigingen en vragen kunt u mailen naar abonnementen@opzij.nl. Een jaarabonnement kost € 42,75 voor 6 nummers. COLOFON Redactieadres Witte Singel 103 2313 AA Leiden redactie@opzij.nl
UITGELICHT
Hoofdredacteur Marianne Verhoeven Chef Redactie Marleen Hogendoorn Art Director Emmely Pardon Medewerkers Hadjar Benmiloud, Irene Berbee, Julie Blik,, Asha ten Broeke, Melissa Casu, Corbino, Carin Gaemers, Jolene Groen, Myrthe Hilkens, Nico Hofstra, Felix Huygen, Nina Klaassen, Annemarie Oster, Sander Pardon, De Reismeiden, Irene Schoenmacker, Sheila Sitalsing, Else Tilman, Fieke Tissink, Paul Tolenaar, Lisa Verdegaal, Renate van der Zee Directeur/uitgever Hans van Brussel Distributie Aldipress Druk HaboDaCosta COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteurs of rechthebbenden. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van druk- en zetfouten. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten van de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die menen nog zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot de uitgever. ABONNEMENTEN Een abonnement wordt tot wederopzegging aangegaan, tenzij anders vermeld. Opzeggingen kunnen UITSLUITEND schriftelijk worden doorgegeven, per post Perfect Groep B.V., Inzake OPZIJ, Karel Doormanweg 41, 3115 JD Schiedam. Of per email naar abonnementen@opzij.nl. PERSOONSGEGEVENS We maken u erop attent dat aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (e-mail)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van Opzij B.V.. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door Opzij B.V., de verantwoordelijke voor uw gegevens. Uw persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnementenadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om u op de hoogte te houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten, eventueel ook na beëindiging van uw abonnement.
RENATE VAN DER ZEE Journalist en vaste OPZIJredacteur Renate van der Zee is een feministisch baken voor onder andere The Guardian, Margriet, HP/De Tijd en nog veel meer bladen. Zij schreef voor dit nummer over de verborgen strijd binnen de Hindostaanse gemeenschap in Nederland. Een onderwerp dat deze correspondent from the war on women aan het hart gaat.
IRENE SCHOENMACKER Voor dit nummer vloog journaliste Irene Schoenmacker naar IJsland om te kijken of wij nog wat van dit land kunnen leren. “De IJslanders zijn met weinig, en wellicht dat ze daardoor zo open en benaderbaar zijn voor buitenstaanders. Ik was onder de indruk van de hechte gemeenschap, waar mannen en vrouwen veel meer naar elkaar lijken toegegroeid dan in Nederland. Mannen noemen zich zonder schroom feminist. Zo’n term ligt hier toch nog wat gevoelig.” OPZIJ 2018 NR. 5
3
EDITORIAL MARIANNE VERHOEVEN
LEKKER NIVELLEREN
W
at is het toch lekker als de zomer in volle hevigheid eindelijk z’n intrede doet. En natuurlijk: officieel mogen we pas vanaf 22 juni over zomer spreken, maar ik geniet al wat langer van dat zomerse gevoel. Niet alleen omdat ik thuis iemand heb die al op 22 december opgelucht ademhaalt, omdat dan de kortste dag achter de rug is en er steevast wordt geroepen dat ‘de lente is begonnen’. Ik hoop dan nog op schaatstochten op het Slotermeer en meer winters plezier. Maar de zomer begint voor mij altijd op 1 mei. Dat is namelijk de dag dat het openluchtzwembad weer opengaat. Tot eind augustus is dit vijftigmeterbad bij voorkeur ’s morgens vroeg de omgeving waar ik heerlijk wakker word. Jaren geleden ben ik met dit ritueel begonnen. Ik had geen zin om het in m’n eentje te doen, dus belde ik een vriendin een oud-topsporter, die ook wel wat beweging kon gebruiken – en vertelde haar van mijn plan. O, leuk, zei ze. Met wie ga je dat doen? Met jou, zei ik. Ze lachte me toen weg, maar inmiddels zijn we aan ons tigste seizoensabonnement begonnen. Ik ben inmiddels ook mateloos geïntrigeerd door de bijzondere dynamiek van ons zwembad en de bezoekers. Om te beginnen ben ik elk jaar benieuwd – en hoopvol gestemd - of de volledige oude garde weer
4
present is. Want elke morgen om precies zeven uur is er al jaren een flinke groep ouderen die zichzelf goed in vorm houdt met hun dagelijkse zwem(half)uurtje. Aan iedereen die weleens twijfelt aan het nut van bewegen zou ik willen zeggen: werp eens een blik op deze mensen. Meer motivatie kun je niet krijgen. Iedereen zwemt zo zijn of haar baantjes. Ik
De samenstelling van de gevormde colleges van wethouders is van een bedroevend niveau qua gendergelijkheid soms in m’n eentje, dan gaat de tijd een stuk langzamer dan wanneer je al kleppend met een vriendin een uur stukslaat. Fascinerend zijn ook de andere vaste bezoekers. Wij hebben daar soms ook bijnamen voor. Zo is daar de Spetteraar, een van onze favorieten en altijd in voor een praatje, alleen met een erbarmelijke
zwemtechniek. We hebben de Italiaan, de Schreeuwer, we hebben de Schrijver, de beroemde auteur, die we helaas al een seizoen wegens kwakkelende gezondheid moeten missen en wiens vrouwelijke fans nu ook zoekende zijn. Sowieso is de verscheidenheid heerlijk groot: een clubje hoogleraren, middenstanders, studenten, fanatiekelingen en kletsende vriendinnen. En dat allemaal ’s morgens in die zwembroek of dat badpak: er is geen verhullen aan en met nat haar ziet iedereen eruit als een dweil. Er is niets zo nivellerend als een zwembad. Lekker klagend over de temperatuur van het water, of uitroepend dat het zulk heerlijk weer is. Of zich boos makend over de (meestal) mannen, die uitgerust met zwembrilletje en – oh valsspelers – zwemvliezen, waardoor ze wat harder zwemmen dan gemiddeld en van geen wijken willen weten. Want eenmaal in baan x gestart, wanen ze zich de rechtmatige eigenaar van die baan en zwemmen desnoods dwars door je heen. De schatten. Ons zwembad ziet eruit alsof er sinds 1960 niets meer is veranderd, en eh, dat is ook bijna zo. De kleedhokjes zijn tochtig, in de het doucheputje ligt altijd een bos haar en de ouderwetse startblokken krijgen eens in de zoveel jaar een lik keiblauwe of knalgele verf. Dat het nog lang zo mag blijven. Maar dan nu echt de zomer. We hebben er zin in en dat is wel te zien
EDITORIAL MARIANNE VERHOEVEN
aan dit dubbeldikke prachtige zomernummer. Met onder andere de uitslag van de OPZIJ Literatuurprijs, zie daarvoor pagina 51 en volgende. We hebben er een heel literatuurdossier van gemaakt, met onder andere een interview met Corina Koolen, die met haar promotieonderzoek een lans breekt voor vrouwelijke auteurs en de OPZIJ Literatuurprijs dan ook van harte ondersteunt. We hebben alle genomineerde auteurs geïnterviewd. Behalve natuurlijk Renate Dorrestein, die eerder dit jaar helaas is overleden. Met Dagelijks werk heeft ze ons een geweldig geschenk nagelaten, dat iedereen zou moeten lezen. Maar neem vooral ook een aantal van de andere titels mee op vakantie, of lees gewoon op het balkon na een dag werken zo’n prachtexemplaar.
Wij waren na het lezen van al die boeken vooral getroffen door de hoge kwaliteit en diversiteit. Aan de OPZIJ Literatuurprijs is ook een geldbedrag verbonden. We vinden het geweldig en heel erg 4.0 dat Bitmymoney dit mogelijk maakt. Een geldbedrag in de vorm van Bitcoins! Laten we hopen dat de winnares het juiste moment van inwisselen kiest! Minder vrolijk, om niet te zeggen, behoorlijk pissig, werden we van de resultaten van ons onderzoek naar aanleiding van de gemeentelijke verkiezingen. De samenstelling van de gevormde colleges van wethouders is van een bedroevend niveau qua gendergelijkheid. Op een paar uitzonderingen na zijn vrouwen nog steeds zeer zwaar ondervertegenwoordigd. Een streefcijfer van dertig
procent, door de overheid vastgesteld voor grote ondernemingen, wordt gemiddeld genomen in de verste verte nog niet gehaald. Maar ja, zoals mijn grootmoeder vroeger al zei: goed voorbeeld doet goed volgen. Precies, onze eigen minister-president kwam weg met het verhaal dat hij niet voldoende goede vrouwen kon vinden voor zijn kabinet, dus uit die hoek gaat de motivatie voor verbetering niet komen. Die inspiratie kun je wel opdoen in de reportage over IJsland. Of in de reportage over India, waar dankzij het project Odisha’s 100 in sommige streken ook al betere resultaten worden behaald dan in Nederland. Ik wens iedereen een fijne, inspirerende zomer, waar en met wie dan ook, vooral lezend, in OPZIJ of een goed boek. O
In die zwembroek of dat badpak: er is geen verhullen aan en met nat haar ziet iedereen eruit als een dweil OPZIJ 2018 NR. 5
5
INHOUD
40
Maatschappij & Wetenschap 08
SAY WHAT?
11
KOPSTOOT
12
ONZE WERELD Opmerkelijk nieuws
40
REPORTAGE BUITENLAND De dochters van India
82
16
34
10
82
REPORTAGE IJSLAND Paradijs voor vrouwen
88
REPORTAGE BUITENLAND De verborgen strijd van Hindostaanse vrouwen
16
OPEN DOEK HANNE VAN AART
94
EXPOSITIE Costa Brava Girls
20
LANGS DE FEMINISTISCHE MEETLAT COLLEGES B&W
OPZI
LITERATUUR
6
Mensen
PRIJS
28
34
48
ZUSTERSCHAP YESIM CANDAN VAKVROUW ROSE KELDER iNTERVIEW CORINA KOOLEN
51
OPZIJ LITERATUURPRIJS
76
iNTERVIEW MIZZI VAN DER PLUIJM
9
Eind score 7
6
5
4
3
2
126
MAN OVER VROUWÂ SANDER KOK 1
126
116
INHOUD
76
Kunst & Cultuur 72
KUNSTKIJKER Lezende zussen
104
INTERVIEW KARIN SLAUGHTER
108
BOEKEN
111
BOEKEN TOP 5
112
FILM & TV
114
PODIUM
115
TENTOONSTELLING
116
VAN OPZIJ KATINKA POLDERMAN
120
OP REIS Boekendorp Montolieu
120
104
Columns 05
EDITORIAL
15 19 32 39 93 130
SHEILA SITALSING ANNEMARIE OSTER HADJAR BENMILOUD ASHA TEN BROEKE LISA VERDEGAAL CARIN GAEMERS
14 38 102
OPSCHUIVEN OPVAKANTIE OPHEMELEN
28
NIE UW!
Service 03 81
COLOFON ABONNEE WORDEN OPZIJ 2018 NR. 5
7
SAY WHAT
#PAARSE tuinbroek Op social media wordt veel gereageerd. Vaak waardevol en leerzaam. Soms zo zuur, dat we er de slappe lach van krijgen. Daarom de rubriek: #paarsetuinbroek. Hierbij de opvallendste oprisping van de afgelopen maand.
SAY
WHAT? FLAUW Het WK Voetbal is in volle gang en daar wordt natuurlijk in alle media volop over bericht. Maar deze tienjarige dame is het niet helemaal eens met het gebrek aan berichtgeving over de wedstrijden van de Oranje Leeuwinnen. Haar terechte noodkreet werd afgedrukt in de Volkskrant.
THE Queen 92 jaar and still going strong. Al honderd jaar van de pasteltinten die nu weer in de mode zijn. Zelden iemand gezien die meer stijlvast is dan Elizabeth. We kunnen niet wachten op het volgende seizoen van The Crown. 8