BESTUUR:
Monique van der Borg (voorzitter) Eduard de Vries (vice-voorzitter) Helma de Boer (secretaris) Roeland Spijkerman (penningmeester)
Dolly Bönnekamp (lid) Jaap de Jong (lid) Saskia Roeda (lid)
Aanschrijfadres: Stichting Nanny Maria Wilhelmina de Vries, p/a Prins Hendriklaan 9B, 3743 KA Baarn; e-mailadres: nmw.de.vries@planet.nl
OPZI
colofon/uitgelicht
F E M I N I ST I S C H MAGA Z I N E 4 . 0
NR . 8 • dec/jan 2018/2019 • 4 6ste jaargang • € 6,99
KLANTENSERVICE Op opzij.nl/abonnementen kunt u zelf een abonnement nemen. Voor contact over abonnementen, bestellingen, wijzigingen en vragen kunt u mailen naar abonnementen@opzij.nl. Een jaarabonnement kost € 42,75 voor 6 nummers. COLOFON Redactieadres Witte Singel 103 2313 AA Leiden redactie@opzij.nl Hoofdredacteur Marianne Verhoeven Chef Redactie Marleen Hogendoorn Art Director Emmely Pardon
Medewerkers Irene Berbee, Tamara Berger, Julie Blik, Asha ten Broeke, Kari-Anne Fygi, Carin Gaemers, Joëlle Kelderman, Nina Klaassen, Felix Huygen, Annemarie Oster, Sander Pardon, Alies Pegtel, Noémi Prent, Lize Prins, De Reismeiden, Peggy Sirota/Trunk Archive, Sheila Sitalsing, Fieke Tissink, Etchica Voorn, Renate van der Zee
Achter de islamitische façade
au.’
™ De Stichting Nanny Maria Wilhelmina de Vries beheert een uitgeeffonds dat verwant is aan de fondsen van Uitgeverij Verbum te Hilversum en Uitgeverij U2pi te Den Haag. De uitgaven worden kosteloos toegezonden. Per boek wordt aanvragers ter kennismaking verzocht een vrijwillige donatie te storten op stichtingsrekeningnummer IBAN NL46 INGB 0007 3604 25 t.n.v. Stichting Nanny Maria Wilhelmina de Vries, deze bijdrage komt ten goede aan Herinneringscentrum Kamp Westerbork.
UITGELICHT SORRY! We waren vergeten te vermelden dat alle mooie foto’s bij het artikel over de tentoonstelling 1001 vrouwen in de 20ste eeuw in het vorige nummer werden geschoten door onze fotografe Julie Blik. Voor dit nummer maakte Julie het portret van Nenita La Rose.
Directeur/uitgever Hans van Brussel Distributie Aldipress Druk HaboDaCosta
Nanny de Vries
oppen aniërs ? ningsuilgaat tst ze rbonmacht e rijk. auteur ntwauilgaat Iran, waarin orteld ennen
Stichting Nanny Maria Wilhelmina de Vries ™
COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteurs of rechthebbenden. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van druk- en zetfouten. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten van de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die menen nog zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot de uitgever.
NANNY DE VRIES
ACHTER DE ISLAMITISCHE FAÇADE HET WERKELIJKE IRAN EN TURKIJE
ABONNEMENTEN Een abonnement wordt tot wederopzegging aangegaan, tenzij anders vermeld. Opzeggingen kunnen UITSLUITEND schriftelijk worden doorgegeven, per post Perfect Groep B.V., Inzake OPZIJ, Karel Doormanweg 41, 3115 JD Schiedam. Of per email naar abonnementen@opzij.nl. PERSOONSGEGEVENS We maken u erop attent dat aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (e-mail)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van Opzij B.V.. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door Opzij B.V., de verantwoordelijke voor uw gegevens. Uw persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnementenadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om u op de hoogte te houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten, eventueel ook na beëindiging van uw abonnement.
KARI-ANNE FYGI Kari-Anne is journalist, amerikanist en historicus met een te grote liefde voor boeken. Ze reist regelmatig af naar de Verenigde Staten, niet alleen voor de boekwinkels, maar ook voor de geschiedenis, de natuur, de mensen en het reizen zelf natuurlijk. Op de avond van 8 november 2016 stond ze, net als tienduizenden anderen, op Times Square in NYC met verbijstering naar de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen te kijken. Ze hoopte getuige te zijn van de verkiezing van de eerste vrouwelijke president, maar het lot besloot anders. Haar verbijstering duurt nog altijd voort, vandaar dat zij als therapie in dit nummer het portret over Michelle Obama schreef. OPZIJ 2018/2019 NR. 8
3
abonnee worden
editorial Marianne Verhoeven
NEEM NU EEN ABONNEMENT VOOR
12x OPZIJ en ontvang een sjaal van Sjaalmania
Bordje spaghetti
ter waarde van €89,95 CADEAU!
D
10
? 9
8
Materiaal: 8% cashmere, 47% merino wol, 30% viscose, 15% polyamide
7
6
12x OPZIJ + SJAAL VOOR
5
€ 83,50
4
3
2
1
Keuze uit deze drie kleuren. Wil je meer kleur? Kijk en koop er dan zelf een bij sjaalmania.nl
GA NAAR OPZIJ.NL Deze aanbieding is geldig zolang de voorraad strekt. De eenmalige bezorgkosten bedragen €4,95. Het abonnement is tot wederopzegging en wordt na de actieperiode (12 nummers) verlengd met een jaar. Er geldt een opzegtermijn van drie maanden. Betalingsvoorwaarden en overige informatie zijn opgenomen in het colofon.
CURAÇAO
SEKSUEEL MISBRUIK EN HET MOEDIG SLOPEN VAN TABOES
BOEGBEELD
LENA DUNHAM DE ONSTUITBARE OPMARS VAN JONGE
FEMINISTEN
JUCO / CONTOUR BY GETTY IMAGES
HOUDT DE CELEBRITY FEMINISTEN BIJ DE LES
ANOUK
HEILIGE HUISJES OMVER
ROCKT
RIANNE LETSCHERT ZACHTE G, HARDE RESULTATEN PAULIEN CORNELISSE HOUDT VAN ONGEMAKKELIJKE GESPREKKEN
FEMINISTISCH MAGAZINE 4.0
N R .6 • s e p t /o kt 20 1 8 • 4 6 s t e JA A RG A NG • € 6 ,9 9
N R .7 • n ov 2 0 1 8 • 4 6 s t e JAARGANG • € 6 ,9 9
AFSCHEID RENATE DORRESTEIN INTERVIEWS MET DE GENOMINEERDEN CORINA KOOLEN HET LITERAIRE PLAFOND UITGEVER MIZZI VAN DER PLUIJM & KARIN SLAUGHTER JAARLIJKS FEESTJE
LANGS DE MEETLAT (BEDROEVEND) ALLE COLLEGES VAN B&W
DOSSIERO #M ETO • Amerika neemt het voortouw • Hoe zit het in de popmuziek • Stormy vs Trump • mannenonderonsje in NL
MICROSOFT LANGS DE MEETLAT
KNAPPE KOP EVELINE CRONE PUBERBREIN 2 GLENN CLOSE ÉINDELIJK THE GOOD WIFE
Happily
VIGGO WAAS SCHRIKT NIET VAN FEMINISTEN ANNE FLEUR DEKKER LIEVELINGSACTIVISTE
Dorrestein,
Laura van der
ever after
Haar,
SOFIE VAN DEN ENK
Renate Nina Polak, Op de Beeck, MINEERDEN Mutsaers, Griet Voorn, Jolande Withuis DE GENO Etchica Jonge, Charlotte
PRAKTIJK EN WETENSCHAP
Sabi, Hella de Rijneveld, Aya Marieke Lucas IS...
TOPVROUW MARRY DE GAAY FORTMAN VERDRINKT GEEN DOOIE EENDEN MEER
AAR
EN DE WINN
OPTIMIST CHARLES GROENHUIJSEN ZINGEND HET LAND IN
OP REPORTAGE LESSEN UIT IJSLAND • DOCHTERS VAN INDIA • HINDOSTAANSE VROUWEN IN NL • COSTA BRAVA GIRLS OP LEEFTIJD & BOEKENDORP MONTOLIEU OPZIJ05-COV_p001.indd 2
FE MINI STI SCH MAG AZ IN E 4 .0
HOOP HOUDEN EN STERK BLIJVEN
RENSKE DE GREEF SLETTEN & PRINSESSEN
FEMINISTISCH MAGAZINE 4.0
ZOMERLEZEN...
N R . 7 • n ov 20 18 • 4 6 s te JAARGANG
OEGANDA
OPZIJ
VVD KAMERLID
NIET IN EEN HOKJE TE PLAATSEN
PRIJS
NR . 5 • 2018 • 4 6 ste JA A RG A NG • € 6,99
FE MINISTISCH MAGA ZINE 4 . 0
STELLINGDAME
JUSTINE VAN DE BEEK
DILAN YESILGÖZ
LITERATUUR
FEMINISTISCH MAGAZINE 4.0
NR . 6 • sep t /o kt 20 18 • 4 6 ste JA A RG A NG
HILLARY CLINTON
PRORAIL
LANGS DE MEETLAT
OPZIJOPZIJOPZIJ OP OP
FE MI NIST ISCH MAGAZIN E 4 .0
WATSKEBURT?!
CAREL STOLKER LANGS DE MEETLAT
N R .11 • 2 0 17 • 45 s te JA A RG A NG • € 5,9 9
NR . 5 • 2018 • 4 6 ste JA A RG A NG
‘PECH ALS JE HIER MET EEN VAGINA GEBOREN BENT’
UNIVERSITEIT LEIDEN
F E M I N I STI S CH M A AN D B L A D 4 . 0
F E M I N I ST I S C H MA AN D B LA D 4. 0
ZUID AFRIKA
N R .11 • 2 0 17 • 45 s te JA A RG A NG
N R .10 • 20 17 • 45 ste JA ARG ANG
REPORTAGE
FEMINISTISCH MAANDBLAD 4.0
NR .10 • 2017 • 45 ste JAARGANG • € 5,99
OPZIJ
FEMINISTISCH MAANDBLAD 4.0
OPZIJ
OPZIJ
OPZIJ
OPZIJOPZIJ
SPECIA
1001 HESTER VAN EEGHEN
DE VROUWENTAS CONNEXXION LANGS DE MEETLAT
VROUW ACHTER HET STUUR
L
VROUW EN IN 20STE DE
EEUW DE TENT OON & HÈT STELLING BOEK
#selfie!
e productie van dit nummer was er zo een waar we het nog wel eens over zullen hebben. Vooraf denk je alles goed geregeld te hebben – zoals de publicatie van een hoofdstuk van de autobiografie van Michelle Obama, een mooi achtergrondverhaal en natuurlijk een mooie cover met Michelle – maar toch. Je weet dat Linda. ook met Michelle komt, maar dat is niet erg: andere invalshoek, andere stukken. Maar die cover... Iedereen om me heen zei ‘Linda de Mol staat altijd zelf op de cover,’ dus geen probleem. Maar had ik nu niet ergens gelezen dat Linda had gezegd dat het blad het in de toekomst een keer zonder haar moest kunnen stellen? Dat dat altijd op de cover staan – ook vanwege het ouder worden – een keer zou ophouden? Dus ondanks die geruststellende woorden om me heen, geloofde ik er geen bal van. Ik dacht: als Linda haar plaats afstaat aan iemand anders, dan
niet aan de eerste de beste en dan kom je al snel aan bij Màxima of ja, juist Michelle Obama. En geef haar eens ongelijk! Ik kreeg de cover van de nieuwe Linda. met Michelle onder m’n neus toen ik met een aantal vriendinnen in de bioscoop zat te snikken bij A Star is Born (ga die film zien: ik had niet zo veel met haar maar ben nu megafan van Lady Gaga). Maar, zeiden mijn vriendinnen toen ik onze geplande cover liet zien op m’n iPhone, die coverfoto van jullie is geweldig! Inderdaad, dat was-ie ook. Jammer alleen dat we daags daarna opeens de boodschap kregen dat we hem niet meer mochten gebruiken!? Ja hoor, deze prachtfoto was geschoten door een Fransman met het uiterlijk van Dominique StraussKahn (die Franse bankman, die niet helemaal had begrepen wat ‘nee’ betekent) en deze fotograaf had maar liefst zeven aanklachten aan z’n broek vanwege sexual harassment. Dat was dus inderdaad een no-go. Ik wilde opeens dat ik heel goed kon zingen, en ook met Jackson Maine op een podium kon staan en me door hem laten troosten (en hem en passant van z’n drankprobleem afhelpen – er schuilt in ons allemaal een Florence Nightingale). Sorry, ik zat weer even in A Star is Born, had ik al gezegd dat je die film moet zien? Enfin, onvolprezen art director Emmely kwam met een – misschien wel nog mooiere – nieuwe coverfoto en het resultaat is ernaar. We hebben
er met plezier een bordje spaghetti voor weggewerkt. In dit nummer voor de tiende maal de Top 100 meest invloedrijke vrouwen. Een lustrum en wat een rijkdom, wat een geweldige vrouwen. En we hebben er nog zoveel meer! Maar die komen – net als zoveel talenten die we overal zien opkomen – ongetwijfeld ook een keer aan bod. Maar gelukkig betekent een nieuwe nummer 1 geen afscheid van Carin Gaemers. Ook in 2019 zal zij als columnist ons blijven opporren, want
Ik wilde opeens dat ik heel goed kon zingen en ook met Jackson Maine op een podium kon staan en me door hem laten troosten er is nog genoeg te doen op het gezondheidsvlak, zoals ook haar compaan Hugo Borst weet en zie ook de noodklok die we luiden over de achterstand die vrouwen hebben als het gaat om goede medische zorg. Dit is ons laatste nummer van dit jaar. Ik hoop voor iedereen dat 2019 een in alle opzichten mooi jaar wordt. Het begint op 1 januari in ieder geval weer goed als Eva Jinek haar vertrouwde tv-plek inneemt en uiteraard zitten ook wij vol plannen. We beginnen al in dit nummer met de nieuwe rubriek BoardRoom, waarmee we vrouwen willen stimuleren om dat streefcijfer van dertig procent toezichthouders en commissarissen zoals in de wet is vastgelegd te gaan halen, en liefst ver te overstijgen. En er komt nog veel meer, dus blijf ons in de gaten houden! O
MYRTHE HILKENS over
ZELFVERLIEFD, ZELFSPOT & ZELFBEHOUD DE NIEUWE RIK LAUNSPACH OVER SEKSUELE INTIMIDATIE & MACHTSMISBRUIK IN DE FILMWERELD
en verder Shirin Musa • Cisca Dresselhuys •Emilie Sobels • Daria Bukvić • Safe Spaces • Roemeense Heksen • Tessa de Loo
26-06-18 15:11
OPZIJ 2018/2019 NR. 8
5
36
14
28
46
22
OPZI
100
TOP
60
08
Maatschappij & Wetenschap 08
SA WHAT
09
KOPSTOOT
10
WERELDBEELD Opmerkelijk nieuws
28
REPORTAGE BUITENLAND Rohingya-vrouwen
46
ACHTERGROND vrouwen en medische zorg
58
BOARDROOM Farzaneh Moazzeni en Heske van Eyck van Heslinga
60
TOP100 Meest invloedrijke vrouwen 2018
Mensen
88
22 36 42
72
LANGS DE FEMINISTISCHE MEETLAT L’Oréal
94
72
INTERVIEW Marjolijn Uitzinger
76
BOEKEN
80
FILM
82
TENTOONSTELLING
84
VAN OPZIJ Sandra den Hamer
88
OP REIS Berlijn
10
Eind score 7
ZUSTERSCHAP Nenita La Rose
6
PORTRET Michelle Obama
5
UIT DE AUTOBIOGRAFIE Michelle Obama - Mijn Verhaal
84
Kunst & Cultuur
9
14
6
58
4
Columns 05 13 21 27 45 98
EDITORIAL SHEILA SITALSING ETCHICA VOORN ASHA TEN BROEKE ANNEMARIE OSTER CARIN GAEMERS
52
FEATURE SPORT Onze topsportsters in het buitenland
3
Service
94
MAN OVER VROUW Hugo Borst
2
03 04
1
52
82
COLOFON ABONNEE WORDEN OPZIJ 2018/2019 NR. 8
7
Lees alles over de grote vragen van deze tijd op nrc.nl/watals Neem nu NRC zaterdag en digitaal voor maar â‚Ź 13,- per maand.
denkt door