II.2.7. Spotkanie 7

która ma zadanie wymienić inne jego zastosowanie. Parasol krąży po klasie, a uczniowie proponują różne jego zastosowania. 4. Nauczyciel podsumowuje ćwiczenie wprowadzające, wskazując rolę kreatywnego myślenia.

Faza realizacyjna (ok. 30 min) 1. Prowadzący inicjuje dyskusję na temat znaczenia dobrej komunikacji pomiędzy uczniami a nauczycielem, między rówieśnikami, w rodzinie czy w pracy. Podkreśla, że każda z tych relacji wymaga nieco innych kanałów komunikacyjnych. Rządzą nimi inne reguły, ale zawsze podstawą skutecznego porozumienia jest szacunek i aktywne słuchanie. 2. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, w których uczniowie wykonują ćwiczenia z kart pracy według załącznika.

Ćwiczenie 1. Zaciśnięte pięści Tematy do tego ćwiczenia mogą być dowolne, a propozycje znajdują się w załączniku II.2.6.2. Przedstawiciele grup prezentują wyniki aktywności uczniów, przestrzegając zasady, że żadna z grup nie może powtórzyć sposobu prezentacji. Ten wymóg rozwija kreatywność i zapewnia komunikację w grupie rówieśniczej.

Ćwiczenie 2. Fascynująca opowieść Uwaga! Ćwiczenie wymaga prezentacji efektów pracy grupy, co może je wydłużyć w przypadku klas większych liczebnie. Można wówczas potraktować je jako zadanie dodatkowe, od niego rozpocząć następną lekcję lub z niego zrezygnować.

Faza podsumowująca (ok. 8 min) 1. Nauczyciel inicjuje podsumowanie lekcji, prosząc o dokończenie zdania tak, aby powstało niematerialne „zabranie”, np. Z dzisiejszej lekcji zabiorę przekonanie, że wyobraźnia pomaga w nauce lub Z dzisiejszej lekcji zabiorę….

Temat: Biologia uczenia się – jak zadbać o mózg, aby on zadbał o nas.

Uwaga do lekcji: Przed lekcją warto przypomnieć uczniom podstawy biologii układu nerwowego człowieka35 .

Cel ogólny: uświadomienie znaczenia zdrowego trybu życia w procesie efektywnego uczenie się.

Cele szczegółowe: • zapoznanie z rolą aktywności fizycznej w dotlenieniu organizmu człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem mózgu;

35 Podstawy biologii układu nerwowego, https://pl.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/nervous-system-phy

• wskazanie roli prawidłowego odżywiania się jako paliwa energetycznego mózgu; • wskazanie znaczenia odpowiedniej ilości snu w zdrowym trybie życia i efektywnym uczeniu się; • kształtowanie odpowiedzialności za własne zdrowie; • kształtowanie umiejętności właściwego planowania czasu.

Metody i formy pracy: • dyskusja, • miniwykład, • indywidualna, • grupowa.

Czas trwania zajęć: 45 minut.

Środki dydaktyczne: • instrukcje; • materiały źródłowe przygotowane przez nauczyciela, np. artykuły z czasopism popularnonaukowych, tekst w podręczniku itp.; • materiały do lekcji – załączniki: II.2.7.1. Zagadnienia do losowania w grupach tematycznych wraz z instrukcją pracy grup zadaniowych, II.2.7.2. Propozycja zestawu materiałów dla nauczyciela do wykorzystania na lekcji.

Przebieg zajęć:

Faza przygotowawcza (ok. 7 min) 1. Nauczyciel zadaje pytanie inicjujące: Skąd my (a więc i nasz mózg) mamy energię i siłę do działania?

Odpowiedzi uczniów mogą być elementem luźnej dyskusji lub zostają zapisane na tablicy. Ważne, aby zaakcentować takie odpowiedzi jak: prawidłowe odżywianie, aktywność fizyczna, sen. Mogą pojawić się również: motywacja, potrzeby – np. zarobienia pieniędzy itp. Nie należy komentować wypowiedzi uczniów, lecz tylko je zaakcentować w kontekście tematu lekcji.

Faza realizacyjna (ok. 30 min) A. Metoda pogadanki/miniwykładu: 1. Nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje na temat metabolizmu komórek układu nerwowego, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb energetycznych mózgu. Podkreśla konieczność ciągłego dostarczania tlenu i glukozy, potrzebnych do reakcji zachodzących nieustannie w neuronach, co wymaga dbania o kondycję fizyczną i prawidłowe odżywianie.

2. Prowadzący inicjuje dyskusję, jak to osiągnąć w realiach szkolnych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na konieczność planowania czasu w taki sposób, aby zagwarantować organizmowi niezbędną ilość snu. Można podyskutować na temat ilości naszego snu i czy to ilość wystarczająca.

B. Metoda grupowa: 1. Prowadzący dzieli klasę na grupy, których przedstawiciele losują zagadnienie tematyczne do analizy. 2. Każda grupa wybiera sobie materiały źródłowe oraz wykorzystuje dostępne (polecane przez nauczyciela) strony internetowe. Uczniowie mogą korzystać z telefonów komórkowych i uzupełnić informacje o własne spostrzeżenia. 3. Zagadnienia do analizy w poszczególnych grupach: • Sen – lenistwo czy praca naszego mózgu: Jakie procesy zachodzą w czasie snu? Jak sen pomaga mi w nauce? Ile czasu powinniśmy spać? Czy można poprawić jakość snu? • Jedzenie – smakołyki dla zmysłów czy paliwo naszego mózgu: Jaką rolę pełni jedzenie w naszym życiu? Czy każdy rodzaj pożywienia ma takie samo znaczenie? Jakie jedzenie „lubi” nasz mózg? Jak ułożyć swój jadłospis, aby mózg odwdzięczył się większą efektywnością pracy? • Aktywność − ćwiczenia mięśni czy neuronów mózgu? Jakie znaczenie ma aktywność fizyczna w naszym życiu? Kiedy ćwiczymy najchętniej? Do czego mózg potrzebuje tlenu? Jak mózg reaguje na niedobór tlenu? • Czas − planowanie utrudnia czy pomaga mózgowi? Jak zaplanować swój dzień, aby na wszystko mieć czas? Kiedy jest najlepszy czas na naukę? Czy planowanie czasu zwiększa skuteczność nauki? Jak zapewnić sobie potrzebny czas na naukę? 4. Przedstawiciel każdej grupy prezentuje na forum klasy wyniki analizy tematycznej przeprowadzonej w grupie. Na tablicy przyczepia przygotowane w grupie krótkie hasło, będące podsumowaniem pracy.

Propozycja przygotowania hasła: Hasło uczniowie wpisują na przygotowanej kartce, która jest elementem układanki – puzzli. Nauczyciel dość dużą kartkę przecina na tyle części, ile jest grup, zwracając uwagę, aby części były porównywalnej wielkości, a linie cięcia były nierówne (np. falowane). Uczniowie układają puzzle, przyczepiając swój fragment jako element odtwarzanej całości. Dzięki temu na tablicy powstanie − tworząca jedną całość − wizualizacja, która zawiera wszystkie elementy biologii uczenia się. Jest to informacja, że wszystkie czynniki biologiczne są jednakowo ważne.