25. Równania – poszukiwanie niewiadomej. Obliczanie czy zgadywanie?

jaskrawym mazakiem na zabezpieczonej folią i powiększonej kratownicy. Po zmoczeniu wacika wodą i wyciśnięciu go można bardzo szybko wytrzeć zamalowane fragmenty. Dzięki wielu próbom zapalania kolejnych segmentów uczniowie poznają schemat działania zegara elektronicznego, polegający na tworzeniu następnych cyfr. Pracują w parach, partnerzy na zmianę zapalają elementy według poleceń kolegi, a następnie tworzą dalsze liczby wskazujące godziny na zegarze elektronicznym. Wspólnie ustalają, które segmenty gasną, a które się zapalają. Następnie uczniowie rozwiązują zagadki, np. Jaki segment się zapali, a jaki zgaśnie? Krzyżykami wykreślają gasnące elementy i domalowują brakujące. Ważne jest to, aby na podstawie doświadczeń samodzielnie skonstruowali zadania dla kolegów, np. Zapal lub zgaś jeden segment, by zapis był prawdziwy. Uczniowie dokonują samooceny i oceny koleżeńskiej.

Wdrażanie uczniów do samodzielności w zakresie tworzenia jest niezwykle istotnym elementem gromadzenia doświadczeń. Każdy przemyślany krok sprzyja samodoskonaleniu. Praca w parach ma wiele zalet. Uczeń nieprzerwanie skupia się na zadaniu, ponieważ jest nadzorcą, wykonawcą i generatorem pomysłów.

Za każdym razem, gdy uczniowie spotykają się z równaniami, zadają nauczycielowi pytania: Mam to policzyć czy odgadnąć? Na czym polega to obliczanie, a na czym zgadywanie? Królowa Matematyka zaprasza uczniów do Zagadkowa i proponuje im zabawę54 Jak nazywa się liczba, która zniknęła? Na tablicy widać cztery działania matematyczne: 7+8=15, 13–4=9, 3·2=6, 20:5=4. Nauczyciel zasłania w działaniach wybraną liczbę, a uczniowie mówią, czego w nich brakuje, np. dzielnej, dzielnika, sumy, odjemnika itp. Kolejna zabawa to Jak policzyć liczbę, która zniknęła? Uczniowie mają podać działanie, za pomocą którego obliczą brakujący element, np. jak obliczysz liczbę 2, mając do dyspozycji liczby: 6 i 3?

Kiedy dzieci odkryją intuicyjnie zasadę obliczania niewiadomej, Królowa wręcza grupom zadania tekstowe i prosi, aby ułożyły działanie, które pasuje do treści takiej jak np.: – W kieszeni miałam kilka cukierków. Gdy wrzuciłam tam jeszcze pięć, okazało się, że razem mam trzynaście. Ile cukierków miałam w kieszeni na początku? Uczniowie powinni ułożyć schemat: ▯+5=13. Jeśli ułożą działanie 13–5=, to otrzymają rozwiązanie.

Królowa prosi, żeby zespołyzaproponowały rozwiązanie zadania. Dzieciwymyślają, że można je odgadnąć. Królowa potwierdza to, ale dodaje, że nie zawsze będą to tak proste działania, i co wtedy? Dzieci proponują dopełnianie do trzynastu. Królowa również się zgadza i dalej pyta

54 Scenariusz dostępny na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej MEiN, https://epodreczniki.pl/a/program-ze-scenariuszami-do-edukacji-wczesnoszkolnej-2/DaXPSLeIq [dostęp: 20 grudnia 2020].