BEELDSPRAAK
EEN ‘LEESBAAR’ SCHILDERIJ HET FAMILIEPORTRET UIT 1640 VAN HENDRICK VAN VLIET
kon worden achterhaald dat dit een portret moet zijn van Michiel van der Dussen en zijn gezin. Van der Dussen was een vermogende notabele. Hij en zijn echtgenote zouden zes kinderen krijgen, de jongste was in 1640 klaarblijkelijk nog niet geboren. De dag waarop Van Vliet het portret signeerde en dateerde, was de dertiende trouwdag van het Delftse echtpaar. De identificatie kan dus niet missen.
Ruim twee meter breed, meer dan anderhalve meter hoog: het is een knaap van een familieportret dat tot de pronkstukken behoort van Museum Prinsenhof Delft. Hendrick Cornelisz van Vliet, vooral bekend geworden als schilder van kerkinterieurs, signeerde het op 25 mei 1640. Wie zijn die mensen op dit bijna levensgrote doek? En wat hebben de muziekboeken en blokfluiten te betekenen? De vele attributen verschaffen misschien niet volledige opheldering, maar wel veel. Een
crucifix op de kast verraadt dat de heer des huizes en opdrachtgever zijn katholieke geloof kenbaar wenste te maken, in een protestantse Republiek. Hij wijst naar de lessenaar links, waarop een muziekboek staat. Het notenbeeld is identificeerbaar als de eerste baspartij van Factum est silentium van Hieronymus Praetorius, een achtstemmig motet voor de aartsengel Michael. De tekst ‘In Festo S. Michaelis’ is duidelijk leesbaar. Een Delftse schilder, een katholieke opdrachtgever, Michael: door de combinatie
Symboliek Wie vijf kinderen had en ze wilde laten portretteren, kon er desgewenst voor kiezen om ze als de ‘vijf zinnen’ (zintuigen) te vereeuwigen. Zo is het hier ook gegaan. De jongste, het staande meisje, heeft een pikkende vogel op de hand: het gevoel. De dochter rechts houdt een tros druiven vast: de smaak. De zus naast haar heeft een roos: de geur. De zoon in het midden houdt een hoge partij vast van het Praetorius-motet: het gezichtsvermogen. De andere zoon hanteert een blokfluit: het gehoor. Ook vader Michiel heeft een blokfluit vast en verder zwerven er nogal wat blokfluiten linksonder. De kunsthistorici Eddy de Jongh en Frauke
