28
VERSLAVING EN VERLANGEN
BACHS KAFFEEKANTATE ALS EMANCIPATIESPEL
Thomas Höft
Johann Sebastian Bach was een begenadigd verteller. Als Thomaskantor in Leipzig vertelde hij vooral over het lutherse geloof, over lijden, hoop en verlossing. Dit betekent echter niet dat hij niets anders te melden had. Er waren genoeg verhalen over het leven van alledag, over liefde en plezier, zelfs over verslaving en verlangen. Een bijzonder mooi voorbeeld hiervan is zijn Kaffeekantate. Regisseur Thomas Höft brengt het stuk samen met bariton Dietrich Henschel, countertenor Philipp Mathmann en het collectief ĀRT HOUSE 17 in een scenische uitvoering op de planken tijdens het komende Festival Oude Muziek Utrecht. In dit artikel licht hij een tip van de sluier op.
Café Zimmermann aan de Katharinenstraße 14 in Leipzig was niet alleen een plaats om lekkere koffie te drinken, het was ook een bekende concertzaal. Elke week gaven leden van het plaatselijke Collegium Musicum, dat nog door Georg Philipp Telemann was opgericht, hier gratis toegankelijke concerten – in de koelere jaargetijden in een grote zaal en in de zomer in een gastentuin aan de rand van het stadscentrum. Van 1729 tot 1739 leidde Johann Sebastian Bach de concerten en componeerde hij er nieuwe stukken voor. Sommige van deze composities passen totaal niet in het beeld dat tegenwoordig bestaat van de religieuze, serieuze meester van het contrapunt. De Kaffeekantate is hiervan misschien wel het beroemdste voorbeeld. Bach met een lach Voordat we de cantate nader bekijken, is het belangrijk om te beseffen hoe ver Bachs muziek van ons verwijderd is geraakt. Niet alleen is de muziek zo’n drie eeuwen geleden gecomponeerd, ons zicht wordt vooral vertroebeld door de geniecultus van de negentiende eeuw, de Bachtraditie
