Cultuur Magazine Overijssel

Check in

Cultuur in Overijssel 2019

“Je hebt frisse lucht nodig om te komen tot vernieuwing” Gedeputeerde Roy de Witte over de vertrekpunten van het nieuwe cultuurbeleid

Bestemming 2024

28 november

Boek nu je ticket voor Cultuurcongres 2019!

FIRST CLASS

BOARDING

Overijssel

Terry Brochard, experience designer

Overijssel 2019

“Laat je alleen je jas achter of ook je dagelijkse sores?”

Cultuurcongres

Theaterbeleving begint in garderobe

es Cultuurcongr FLIGHT :

21/24 SEAT :

OV

FROM :

2019

DATE

GATE :

10

TIME :

09 : 30

2021

PASS

28/11

TO :

2024

FROM :

FLIGHT :

2021

21/24 SEAT :

TO :

OV

2024

GATE :

10

TIME :

SEAT :

09.30

28/11

Cultuurcongres

Overijssel 2019

Overijssel FIRST CLASS

BOARDING

PASS

28/11 DATE:

Overijssel

89000000000000

No : 1234567

Check in, aanmelden voor vertrek Check in! Bestemming 2024. De provincie Overijssel is onderweg naar nieuw cultuurbeleid, maar reist hierbij zeker niet alleen. Het wordt een groepsreis waarbij we de vertrekpunten weten en het eindpunt samen gaan verkennen.

Hoe ziet het vluchtschema eruit?

Commissie Cultuur en Sociaal

Consulteren culturele veld

Medio oktober hebben we de startnotitie met uitgangspunten voor het nieuwe beleid opgesteld.

Eind november vindt de behandeling van deze startnotitie plaats in de Commissie Cultuur en Sociaal van Provinciale Staten (PS). Eind dit jaar nemen PS een besluit over deze startnotitie.

We gaan in het eerste kwartaal van 2020 op verschillende manieren in gesprek met het culturele veld.

Vaststellen nieuw cultuurbeleid In het voorjaar 2020 stellen we het nieuwe cultuurbeleid vast.

Cultuurcongres 2019 Tijdens dit congres op donderdag 28 november vindt de take-off plaats om samen te komen tot nieuw cultuurbeleid. Voorafgaand aan een debat-nieuwestijl praten we je bij over enkele actuele thema’s.

FIRST CLASS

BOARDING PASS

Overijssel

FROM :

FLIGHT :

Cultuurcongres Overijssel 2019

2

Cultuurcongres 2019 FLIGHT :

GATE :

SEAT :

TIME :

21/24 OV

FROM :

2021

DATE

10

09 : 30

28/11

2021

21/24 SEAT :

TO :

OV

2024

GATE :

10

TIME :

SEAT :

09.30

28/11

TO :

2024

Wil je alvast inchecken? Boek nu jouw gratis ticket voor het Cultuurcongres 2019 op jijenoverijssel.nl/cultuurcongres.

Cultuurcongres Overijssel 2019

Overijssel FIRST CLASS

PASS

Contributors Aan dit magazine werken allerlei creatieve talenten uit Overijssel mee.

Foto: Isabelle-Renate-la-PoutrĂŠ

In deze editie tonen Nick, Femke en Egbert hun werk.

Nick Felix uit Zwolle schreef het gedicht op de achterkant van dit magazine. Nick studeerde journalistiek en vervolgens Creative Writing aan ArtEZ. Hij maakt onderdeel uit van het Dichtersgilde van Overijssel; een groep talentvolle, jonge dichters. Zij treden als literaire ambassadeurs op in de provincie.

Kennismaken met Nick // overijsselverwoord.nl

Femke Teussink uit Deventer studeerde in 2000 af aan de Constatijn Huygens Academie als visual artist met als focus fotografie. Met haar camera als penseel, vormt zij een eigen wereld. Haar foto’s zijn als verstilde dromen die vaak gevoelige snaren raken. Femke fotografeerde de cover van dit magazine.

Kennismaken met Femke // femketeussink.nl

Egbert Scheffer uit Deventer is creatief ondernemer. Hij wil mensen in aanraking brengen met de spuitbus, tape art en street-art. Zijn inspiratie haalt hij uit dagelijkse dingen en hij wil zichzelf absoluut geen kunstenaar noemen. Wie zijn werken ziet, weet wel beter, maar street artist klinkt gewoon goed. Egbert maakte de illustratie op pagina 23.

Kennismaken met Egbert // egbertegd.nl

Inhoud 4 + 5

| Kennismaken // meetingpoint Roy de Witte, gedeputeerde Cultuur

6 + 7

| Opvallen // eyecatchers Bijzondere cultuurprojecten uit Overijssel

8 t/m 11 | Interview // Terry Brochard, experience designer

12 t/m 17 | Rondreizen // Op weg naar een nieuwe cultuurnota 18 + 19 | Programma cultuurcongres 2019 20 + 21 | Meedoen // All Inclusive Merel van der Vaart over publieksparticipatie 22 + 23 | Inspireren // local Check in op social media: de influencers van poppodium Hedon

Colofon Cultuur in Overijssel is een magazine voor culturele instellingen, autonome kunstenaars, gemeenten en (kunst)onderwijsinstellingen.

Dit magazine heeft als doel de inspanningen en impact van provincie en haar samenwerkingspartners op het gebied van cultuur zichtbaar te maken. Cultuur in Overijssel is een uitgave van provincie Overijssel // Postbus 10078 // 8000 GB Zwolle // overijssel.nl Concept en realisatie: Redactie Oosten // BERBER Communicatie // provincie Overijssel Ontwerp: provincie Overijssel // Vormgeving: NU Reclame // Druk: SMG Groep, Hasselt

3 1

Kennismaken // meetingpoint

Meet team Cultuur De provincie maakt zich er elke dag sterk voor dat inwoners kunnen genieten van cultuur, hun eigen talenten kunnen tonen en ontwikkelen en zich verbonden voelen met hun (streek)cultuur. Team Cutuur koestert de goede samenwerking binnen de sector en wil de impact van alle inspanningen nog beter zichtbaar maken. Dat begint met kennismaken; weten wat mensen motiveert en waar ze energie van krijgen. Wij beginnen....

Yvonne Hermus // beleidsadviseur

cultuur (focus talentontwikkeling en cultureel aanbod)

“Elke werkdag loopt anders dan verwacht. Maar mijn rode draad is duidelijk: het stimuleren van talentontwikkeling. Daarvoor en ook voor het bevorderen van nieuwe culturele producties en het versterken van culturele organisaties heb ik een aantal subsidieregelingen onder mijn hoede. Ik ga het liefst naar de instellingen en de (nieuwe) makers toe; daar waar het gebeurt. Dan praten we over ambities, de toekomst en de manier waarop de provincie kan helpen.

Met de regeling Nieuwe Makers Overijssel hebben we bijvoorbeeld al veel talenten een duwtje in de rug kunnen geven. Als ik deze kunstenaars nu zie ‘vliegen’, ben ik echt heel trots!”

Marieke van Engelen //

beleidsadviseur cultuur (focus cultuurnota en samenwerking Oost-Nederland en Rijk) “Overijssel heeft zoveel moois te bieden. Dat raakt me iedere dag weer. De impact van cultuur is zo groot.

Ook allesomvattende opgaven zoals de energietransitie en het klimaat kunnen niet zonder de culturele sector en zijn ideeën om anders te kijken naar oplossingen.”

“Als accounthouder van de door het Rijk gesubsidieerde instellingen en musea voel ik me een spil in het netwerk.

Zo wil ik me ook inzetten voor onze culturele instellingen: het zien en benutten van kansen voor samenwerking en verbinding. Dat hebben we ook nodig om een nieuwe cultuurnota met breed draagvlak te ontwikkelen.

We trekken al intensief op met de acht steden uit Landsdeel Oost en de provincie Gelderland. In de landelijke overleggen met het ministerie breng ik graag de verhalen van Overijssel en Oost-Nederland voor het voetlicht. We zijn hier met elkaar bezig om kunst en cultuur bereikbaar te maken voor iedereen.”

“Zelf fotografeer ik graag. Door het perspectief te veranderen, krijg je verrassende beelden en inzichten.

Die metafoor inspireert me.”

“Om hoofd en lijf leeg te schudden ga ik lekker hardlopen.

Het inhalen van de jonkies is mijn geheime uitdaging!

Ook ben ik zorgvrijwilliger in Hospice Zwolle waar ik mensen bijsta in de laatste fase van hun leven. Enorm dankbaar en relevant ‘werk’. Het helpt mij de dagelijkse beslommeringen te relativeren, bewuster te leven én bovenal te genieten!”

Ook kennismaken?

4

Team Cultuur spreekt je graag op het komende Cultuurcongres op 28 november 2019.

Ook heet het team je van harte welkom op het provinciehuis in Zwolle of komt naar je toe.

Een afspraak maken kan via cultuur@overijssel.nl. Check overijssel.nl/cultuur voor de culturele ambities van de provincie. In de volgende editie van dit magazine (voorjaar 2020) stellen we andere teamleden aan je voor.

“Zorg dat je erbij bent!”

Hij houdt wel van een beetje chaos en gaat niet klakkeloos mee in bestaande structuren en spelregels.

Ook het ‘samenwerken om het samenwerken’ laat hij aan zich voorbij gaan. Nieuwe gedeputeerde Roy de Witte zoekt liever verbinding dáár waar het echt meerwaarde oplevert voor alle partijen. “En als ik dan Foto: Arjo Kleinhuis

dieper doorvraag, hoor ik wel eens: ‘maar daar gaat de provincie toch helemaal niet over?’. Dat maakt mij minder uit. Ik wil gewoon graag weten hoe we van betekenis kunnen zijn.”

Functioneel de boel een beetje opschudden dus.

“Maar ik ga zeker het culturele veld niet omwoelen.

Waarom zouden we? Ik zie veel zaken erg goed gaan.

Onze talentontwikkeling wordt geroemd, we hebben een intensieve samenwerking op het gebied van cultuureducatie en prachtige topinstellingen binnen de provinciegrenzen. Minstens zo belangrijk vind ik ook de binding die veel mensen voelen met ons erfgoed; de volksverhalen, de tradities en rituelen.

Wat er dus allemaal al gebeurt, wie er bij betrokken zijn en hoe goed cultuur een onderdeel uitmaakt van onze samenleving; daarin zijn we echt koploper in Nederland.”

“We kunnen in het nieuwe cultuurbeleid wellicht nog wat meer focus kiezen en minder bescheiden, dus meer zichtbaar, zijn. Als je tot in de haarvaten van Overijssel wilt doordringen, van grote stad tot kleine plattelandskern, en met kunst en cultuur impact wilt hebben op zoveel mogelijk inwoners, dan heb je ook gewoon rust nodig in je beleid. Doorbouwen op de goede pijlers.”

Zuurstof verrijkt met frisse lucht “Cultuur is de zuurstof in de samenleving, zo allesomvattend. Toch ervaar ik de positie van cultuur nog steeds als best kwetsbaar. Zo is bij bezuinigingen cultuur vaak een van de eerste onderdelen waar de streep doorheen gaat. Ik werk graag samen met partners die met energie met cultuur aan de slag gaan of willen. Het Rijk is een belangrijke partner hierin.

Ik trek graag samen op en vind het belangrijk dat er ook ruimte blijft voor eigenheid en vernieuwing.

Een goede balans tussen aansluiten bij kansrijke landelijke ontwikkelingen en zelf keuzes maken.”

Cultuur is van ons allemaal Roy de Witte belooft dat het culturele veld hem veel gaat zien. “Dat is mijn motto ook een beetje: ‘zorg dat je erbij bent’. Sta tussen de mensen, weet wat ze bezighoudt, beleef het mee en ga het gesprek aan.

Dan ontstaat er een ander soort relatie.

Meer vertrouwen ook!”

“Je hebt lucht nodig om te komen tot creatieve vernieuwing” “Ik ga zelf natuurlijk naar openingen van exposities, tentoonstellingen en uitvoeringen, maar ik ga de uitnodigingen ook zeker verdelen onder mijn collegagedeputeerden. Kunst en cultuur is van ons allemaal!

En ik zie de kracht ervan juist graag terug in relatie tot andere beleidsterreinen en andere maatschappelijke uitdagingen.”

“Ik ben zelf ooit begonnen, maar ook weer snel geëindigd, met de blokfluit. Bij mijn vier kinderen stimuleer ik graag het creatieve talent. Maar wel alleen als ze het zelf willen. De oudste neigt toch meer naar sport. Bij mijn jongste dochter zie ik al wel wat muzikaal talent. Ze pakt graag speelgoed wat geluid produceert.

Maar die blokfluit vertrouw ik haar nog niet toe hoor!”

5

Opvallen // eyecatchers

75 jaar vrijheid Oorlogswinter In 2020 vieren we dat we 75 jaar in vrijheid leven. Overijssel staat hierbij stil met een uitgebreid programma met zo’n 350 activiteiten, waaronder veel muziek, theater, exposities en herdenkingen. Theatergroep De Jonge Honden komt in samenwerking met Stichting 4 Oost met de familievoorstelling Oorlogswinter, geïnspireerd op Jan Terlouws bekende jeugdboek over de Tweede Wereldoorlog.

Deze spannende voorstelling, die vanaf het voorjaar te zien is in de Overijsselse theaters, gaat over vriendschap, vertrouwen en volwassen worden tijdens een verschrikkelijke oorlog. Oorlogswinter is mede vanuit het cultuurbeleid mogelijk gemaakt.

Meer weten // overijsselviertvrijheid.nl // tgdejongehonden.nl // #75jaarvrijheid

Overijssel Toont Talent Schrijfwedstrijd Misversta(a)nd In Overijssel wonen ruim 450.000 amateurkunstenaars. Veel mensen doen dus iets met hun creatieve talent. Tijdens de IK TOON de WAK (Week van de Amateurkunst) in het voorjaar en de zomer tonen veel kunstenaars en verenigingen hun passie. De provincie Overijssel organiseert ieder jaar workshops zodat creatieve inwoners zich verder kunnen ontwikkelen. Dit jaar werden er in 15 gemeenten en verschillende middelbare scholen schrijfworkshops georganiseerd. Daaraan werd de schrijfwedstrijd Misversta(a)nd gekoppeld. De top vijf verhalen zijn verwerkt tot spannende, ontroerende of humoristische podcasts. Deze podcasts kun je voor het eerst beluisteren tijdens Cultuurcongres 2019.

Podcasts luisteren // vanaf december 2019 op jijenoverijssel.nl Meer weten // misverstaand.nl // Kennismaken met amateurkunstenaars // overijsseltoonttalent.nl // #overijsseltoonttalent

Laaggeletterdheid Taal- en Digipunt Deventer Ziekenhuis

6

Ongeveer 11% van de Overijsselaars heeft moeite met lezen en schrijven. Dit maakt bijvoorbeeld het lezen van recepten en bijsluiters, het invullen van formulieren en het begrijpen van een patiëntenfolder natuurlijk lastig.

In samenwerking met Bibliotheek Deventer en Stichting Lezen en Schrijven heeft het ziekenhuis een Taal- en Digipunt opgezet. Iedereen kan hier terecht met

vragen over of ondersteuning bij het lezen, begrijpen en invullen van documenten. Patiënten worden eventueel doorverwezen naar de bibliotheek voor verdere hulp bij lezen en schrijven.

Meer weten // overijsselsebibliotheken.nl/taalwerkt

Nieuwe Makers Zandpeer Stephanie Nypels (27) en Esmay Groot Koerkamp (26), afgestudeerd aan de AKI in Enschede, namen in 2018-2019 deel aan de Nieuwe Makers regeling Overijssel. Onder begeleiding van Tetem konden zij hun talenten verder ontwikkelen en zich als kunstenaar professionaliseren. Samen werkten zij aan een film en een expositie, getiteld Zandpeer. Hierin staat de innerlijke strijd centraal. Rondtollende emoties, oplopende frustraties en intieme relaties van een jongvolwassene worden uitgediept. Esmay: “Er zijn veel manieren waarop je iets mogelijk kunt maken. Je bent bekend met je eigen

maakproces. Meekijken met iemand anders, in dit geval Stephanie, heeft invloed gehad op hoe ik de dingen nu aanpak. Op school leer je met name ‘hoe’ je het werk maakt. De wereld moet het dan vervolgens maar oppakken. In dit traject hebben we geleerd hoe je zo’n grote expositie echt kunt neerzetten. We hadden een volle zaal bij de première. Dat hadden we toch niet helemaal verwacht. Wel gehoopt natuurlijk!”

Nieuwe Makers Regeling // overijssel.nl // esmaygrootkoerkamp.nl // stephanienypels.com

Erfgoedsterren Kapitaal voor ons allemaal Oude gebouwen en historische plekken zitten vaak vol verhalen en bieden unieke kansen voor nieuwe initiatieven. Het Oversticht organiseert in opdracht van de provincie in 2020 de wedstrijd Erfgoedsterren. Iedereen die een idee heeft om een maatschappelijk doel te verbinden aan erfgoed kan meedoen en kans maken op € 10.000,- uitvoeringsbudget. Ook biedt het Oversticht tijdens de uitvoering professionele begeleiding en toegang tot nieuwe netwerken.

Meer informatie // hetoversticht.nl // erfgoedsterren@hetoversticht.nl // #erfgoedsterren

Culturele Vernieuwing in stedelijke regio’s Minister Van Engelshoven trekt in 2019 en in 2020 4 miljoen euro uit om culturele vernieuwing in de regio te stimuleren. Dit bedrag is door verschillende stedelijke regio’s verdubbeld tot 8 miljoen euro.

Er zijn 15 culturele proeftuinen, verspreid over het hele land, gestart. Hierin bundelen gemeenten, provincies, rijk en instellingen hun krachten.

kunstenaars en theatermakers in op talentontwikkeling. In de Stedendriehoek gaat de Stichting IJsselbiënnale aan de slag met de proeftuin ‘Kunst en Landschap’. Hierin staat de vraag centraal hoe beeldende kunst bestaande waardes van verschillende landschappen zichtbaar kan maken en mensen erbij kan betrekken.

In Overijssel zijn er drie proeftuinen. Proeftuin Maakplaatsen-Generator is een Twents project, geïnitieerd door Universiteit Twente, ROC van Twente en Tetem. Uitgangspunt is het creëren van een ecosysteem gericht op innovatie, technologie en creativiteit. In de regio Zwolle zet het Hybride Productiehuis samen met muzikanten,

Ook investeert de provincie Overijssel in de Proeftuin Meertaligheid, geïnitieerd door We the North. Hierin werken provincies, culturele makers en taalorganisaties samen aan cultureel programma dat op reis gaat door de deelnemende provincies. Deelname past bij onze ambitie om het gebruik van het Nedersaksisch actief te bevorderen.

7

Interview

Kijk door de ogen van je bezoeker

Maak van bezoek een belevenis Toen Terry Brochard net niet door de selecties van de toneelschool kwam, koos hij in een impuls voor Industrieel Ontwerpen aan TU Delft. Hij was meteen verkocht en wist

ard

h Terry Broc

Spreker res ng Cutuurco9!

201

bovendien een theatrale draai aan zijn studie te geven. Hij studeerde af op theaterbeleving en brengt zijn kennis nu al vier jaar in de praktijk als zelfstandig experience designer. Centraal staat hierbij de interactie tussen culturele instelling en bezoeker.

Voor de beantwoording van zijn onderzoeksvraag ‘Hoe geef je klanten een onvergetelijke ervaring?’ dook Terry de boeken in, sprak hij schouwburgmedewerkers en schaduwde hij bezoekers van onder andere Carré en Soldaat van Oranje. “Ik ontdekte al snel dat het soort beleving afhangt van de identiteit van een theater. In een grote stad kun je je als podium heel precies profileren. Zo had De Kleine Komedie vroeger lachspiegels bij de wc’s. Maar een regiotheater moet alles zijn voor iedereen. Toch moet je je ook daar afvragen hoe je het voor al die mensen goed kunt doen. Kun je de aanpak en houding afstemmen op het publiek van die avond? Wat losser bij cabaret, bubbels bij opera? Wat alle theaters gemeen hebben is dat er live bepaalde thema’s worden aangesneden.

Benut dat. Probeer al in de foyer de gedachten van bezoekers te prikkelen. Ook geldt overal dat

8

bezoekers even weg willen van hun dagelijkse gedoe.

Dus: kun je in de garderobe alleen je jas achterlaten of ook je sores? In dat kader is het interessant dat veel theaters roepen dat ze de huiskamer van de stad willen zijn. Wil je dat echt? Mensen zoeken geen huiskamer, ze willen er juist even uit!”

“Theater als huiskamer van de stad? Mensen willen hun huiskamer juist even uit!”

Klant geen prio Het afstudeerproject leverde veel inzichten op.

“Ik hoorde en zag wat bezoekers deden, wat ze voelden en fijn vonden. Soms waardeerden ze vooral de sfeer van een theater, soms juist de logistiek.

Het ideale theater bestaat alleen op papier.”

Terry presenteerde zijn inzichten tijdens een veelbesproken lezing tijdens het VSCD-congres in 2015. “Ik had 50 visitekaartjes mee en die waren allemaal op. Een week later schreef ik me in bij de Kamer van Koophandel.” Zijn kennis is breder inzetbaar dan in de podiumkunsten: “Ik zie mezelf ook nog wel eens beginnen met treinstationbeleving.nl of museumbeleving.nl’.

Zijn focus ligt nu nog bij theaters maar dat is best een uitdaging: “Ik kon na mijn afstuderen niet langer gratis helpen. Toen begreep ik al snel: bij veel podia heeft de klant weinig prioriteit door

gebrek aan geld en tijd. Terwijl je zelf echt niet ziet hoe je het doet en hoe het anders kan.”

Tags en emoties Gelukkig zijn er theaters die wel durven te vernieuwen. “Diverse podia, waaronder het Wilminktheater in Enschede, zijn aan de slag gegaan. Met de door mij ontwikkelde app ‘Bezoek in Beeld’ lieten ze door gasten hun bezoek van deur tot deur vastleggen. In beeld maar ook met tags en emoties. Foto’s en gevoelens zeggen veel meer dan een rapportcijfer en leveren veel ideeën op.

Bijvoorbeeld dat met een fysiek entreekaartje de voorpret meer begint dan met een e-ticket.” Ook Theater De Krakeling in Amsterdam zette de app in, gecombineerd met een intern innovatietraject.

“Ze wilden de entree aanpakken omdat bleek dat de ervaring daar beter kon. Ze hebben het kassameubel

9

Interview Over Terry Terry is interactie-ontwerper in de culturele sector. Zijn streven: bezoekers een onvergetelijke ervaring geven. Hij kijkt per situatie/ locatie welke interactie bereikt moet worden en wat de boodschap is. Het eindproduct kan variĂŤren van aankleding tot interactief spel.

Hij adviseert, verzorgt workshops en ontwikkelde onderzoek-app Bezoek in Beeld. Daarnaast ontwierp Terry de nieuwste PodiumCadeauKaart en schrijft hij artikelen voor Theatermaker.

10

Terry Bro c

hard

Spreker Cutuurco ngres 2019!

“Klantgericht denken is een transitie die tijd en geld kost.”

weggehaald en testten in de praktijk wat er wel en niet werkte als alternatief. Uiteindelijk hebben ze een tweedehands meubel gekocht dat ze met eigen mensen helemaal aanpassen. De medewerkers worden hier helemaal blij van!” Waar hij zelf ook vrolijk van wordt, is Theater de Kampanje in Den Helder. Daar staat innovatie nu standaard op de agenda. En zo merkt Terry dat zijn aandacht verschuift naar wat de medewerker kan doen. “Hoe krijg je de eigen mensen in beweging en laat je ze denken in kansen? Als je trotse medewerkers hebt die zelf veranderingen hebben doorgevoerd, werkt dit ook door richting bezoekers!”

Een transitie die eerst geld en tijd kost. “En dat is lastig, want in een theater moet alles altijd nú gebeuren. Maar wil je werken aan je ambities, dan moet je toch echt in beweging komen. Als je vanuit de bezoeker leert denken, ontdek je kansen en mogelijkheden die je voorheen niet zag.“

Zie wat je niet zag

Terry Brochard geeft op donderdag 28 november 2x een workshop tijdens Cultuurcongres Overijssel.

Hij laat proeven van zijn methodiek om in drie stappen van beleid naar beleving te komen.

Toepasbaar voor elke culturele instelling!

Meer informatie over congres & aanmelden op pagina 18.

Hoe dan ook: theaters moeten volgens Terry (nog meer) switchen van product- naar klantgericht denken.

Meer weten // theaterbeleving.com

11

Rondreizen // input & feedback

Do-it-together-cultuur Op weg naar nieuw cultuurbeleid.

Een paar reisgenoten checkten vast wat ‘bagage’ in, in de vorm van hun verwachtingen, inspiratie en vooruitblik.

Wilja Jurg directeur Tetem // tetem.nl

“De versnelling vraagt om flexibiliteit”

“Het gaat niet meer alleen om cultuur beleven.

Publiek wil betrokken worden! De do-it-togethercultuur (DIT) laat traditionele verhoudingen als zenderontvanger en maker-bezoeker vervagen. Cultuur richt zich ook steeds meer naar buiten en werkt samen met andere partners aan sociale vraagstukken.

Cultuur is dus niet meer alleen te vinden in de cultuurinstellingen; het is een onderdeel van de hele samenleving. Die wereld verandert razendsnel,

12

onder meer door digitalisering. Livestreaming, virtuele musea, games; er zijn zoveel meer manieren om cultuur tot ons te nemen. Die versnelling zal alleen maar toenemen. Daarom moet nieuw beleid ruimte bieden aan nieuwe initiatieven. Tegelijkertijd moeten projecten ook tijd en ruimte krijgen zich te ontwikkelen. Een spannende balans tussen dynamiek en stabiliteit dus. Kritische (zelf)reflectie zal ons op dit pad steeds moeten begeleiden.”

Dennis Platvoet teamleider De Nieuwe Oost pop // denieuweoost.nl

“Onze meest opvallende kracht is samenwerking” “We moeten ruimte nemen om nog intensiever met elkaar te sparren en te onderzoeken wat echt nodig is in de sector.

Concrete praktijkvoorbeelden leveren ons leerzame informatie. Beleid moet raken aan de activiteiten in het veld. Dat vereist heldere keuzes. Die worden al gemaakt, maar ik voel nog ruimte. Onze meest opvallende kracht is samenwerking. Ik zie dat sterk binnen de (pop)sector. De frequentie waarop verschillende partijen elkaar vinden is bijzonder en draagt echt bij aan een gezonde en vitale muzieksector. Onze provincie is rijk aan creatieve jonge makers. Meer samenwerken, ook met andere disciplines en met verschillende achtergronden, is intensief en persoonlijk, maar levert ons echt zoveel op!”

Leo Adriaanse directeur Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland // immaterieelerfgoed.nl

“Tradities, rituelen en ambachten eigentijds inzetten” “Immaterieel erfgoed speelt zich tot diep in de poriën van de samenleving af. Toch staat het bij veel culturele instellingen nog niet duidelijk op de radar, al neemt de zichtbaarheid wel toe. Dat is de komende jaren zeker een aandachtspunt. Betrek dus vanaf het begin ook erfgoedgemeenschappen uit Overijssel bij het te ontwikkelen beleid. Hoe kunnen we onder meer tradities, rituelen en ambachten eigentijds inzetten

en zo ons DNA voor het voetlicht brengen? Het antwoord ligt grotendeels bij de inwoners zelf. Veel vrijwilligers maken zich sterk voor hun regionale identiteit. Door hen te betrekken en te koesteren, ontstaat vernieuwing. We zouden in het beleid zo mooie verbindingen kunnen leggen tussen erfgoed en andere belangrijke pijlers zoals sociale cohesie, cultuurparticipatie, talentontwikkeling en circulaire economie.”

13

Lieke Bisseling zakelijk directeur Theater Sonnevanck // sonnevanck.nl

“Laat zien wat er nú in de wereld speelt” “Het beleid van de afgelopen jaren is al een mooie basis. De doorontwikkeling van het nieuwe beleid zit wat mij betreft in de versteviging van de cultuurprofielen van onze drie cultuurregio’s (Twente, Stedendriehoek, Zwolle). We zijn een provincie met een fijnmazig cultureel ecosysteem waar topkunstinstellingen, vele professionals en een groot amateurveld samen zorgen voor een breed en rijk cultuuraanbod. En die kunst en cultuur hebben we als provincie keihard nodig. Om talent aan te trekken en te behouden. Om te innoveren.

Om te verbinden. Om ons aan te laven. Om ons te laten twijfelen aan onwrikbare meningen. Om empathie te oefenen. We willen met elkaar laten zien wat er nú in de wereld speelt. Daarbij hebben we zeker de inspiratie van kinderen en jongeren nodig. Wat houdt hen bezig. Als Sonnevanck zetten we hun interesses en de onze naast elkaar. Waar ze elkaar kruisen, begint de inspiratie. Laten we op het komende cultuurcongres ook gezamenlijk inspirerende kernpunten formuleren. Ik ben erbij!”

Vincent Robijn directeur Historisch Centrum Overijssel // historischcentrumoverijssel.nl

“Diversiteit en inclusiviteit zijn de sleutelwoorden” “Versterk het culturele netwerk! Grotere instellingen en organisaties kunnen zich nog meer ontwikkelen tot knooppunten in het netwerk. Punten waar kleinere instellingen zich tot kunnen wenden voor advies en ondersteuning. De samenleving is voortdurend in beweging. Cultuurbeleid moet dus flexibel zijn. In vier jaar kunnen er nieuwe wensen en behoeften ontstaan. Die laten zich nu nog niet

14

voorspellen. Als we samen grotere programmalijnen opstellen, houden we ruimte voor die gewenste flexibiliteit.

Diversiteit en inclusiviteit zijn sleutelwoorden voor de toekomst. We moeten als cultuuraanbieders daarbij toch anders naar ons aanbod en programma kijken; onze denkpatronen kritisch onder de loep nemen en durven los te laten. Dat lukt lang niet altijd vanuit jezelf, daar heb je dus anderen bij nodig.”

Ralph Keuning directeur Museum de Fundatie // museumdefundatie.nl

Foto: Annabel Oosteweeghel

“Europa en de wereld vol in beeld” “Kunst staat middenin de wereld en cross-overs tussen autonome en toegepaste kunst worden steeds belangrijker. Europa en de wereld zijn juist in een grensprovincie als de onze vol in beeld. Overijssel wordt in Europa het nieuwe centrum. Ik zou dus graag inzetten op het verbinden van de regio met daarin plaats voor zowel de internationale kunst als de lokale initiatieven. En dat in combinatie met talentontwikkeling. Het zou mooi zijn als nieuwe makers nog wat steviger worden omarmd.”

“Ik vind het cultuurbeleid altijd al sterk gericht op kwaliteit en continuïteit.

We zijn goed in samenwerken en zijn excellent in de uitvoering met relatief overzichtelijke budgetten. Museum de Fundatie zet aan om samen met de creatieve opleidingen en de creatieve industrie een beeldbepalend programma van kunst neer te zetten. Dit programma krijgt de titel ‘Het Nieuwe Museum’ en zal op een aantal locaties in de provincie te zien zijn.”

Martin Bellers projectleider Stichting RIBO (Restauratie & Innovatie in de Bouw in Overijssel) // ribo.nl

“Koesteren van vakmensen” “Het opleiden van jonge vaklieden is voor het behoud van cultureel erfgoed enorm belangrijk.

Het huidige cultuurbeleid onderschrijft dat belang.

Het scholen van vakmensen vraagt vandaag de dag om voortdurende aandacht. Een mooie pijler daarbij kan duurzaamheid vormen. Bij de sloop van

oude panden komen veel authentieke materialen van hoge kwaliteit vrij die uitermate geschikt zijn voor hergebruik. Willen we ons erfgoed koesteren, dan zullen we het belang van restauratiekennis en -vaardigheden en hergebruik van materialen een plek moeten geven in het nieuwe beleid.”

15

Nicolette Klein Beumink zakelijk leider Theater Gnaffel // gnaffel.nl

“Investeren in het cement van de samenleving” “Onze lijfspreuk is: ‘De magie van theater, dat gun je toch ieder kind.’

Het nieuwe beleid zou dus inclusiviteit moeten uitstralen. Kunst en cultuur verbindt en verbaast en de kracht daarvan op de samenleving verdient grote waardering. Toch is er weinig budget vanuit overheden. Daarmee komen zaken onder druk te staan, denk ook aan de invoering van de Fair Practise Code. Hoe gaan we dat goed toepassen en blijven we in staat kwaliteitsproducties te maken? Hierover zouden we met elkaar moeten sparren. We zijn in Overijssel goed in samenwerken, kennis overdragen en elkaar versterken. Beleid zou die basis nog verder kunnen stutten, zonder dat er bij instellingen overlevingsangst is of er volgend jaar nog wel geld is.

Subsidies zijn investeringen in het cement van de samenleving”

Anne Riemersma directeur Poppodium Hedon // hedon-zwolle.nl

“Meepraten in een kleine setting” “Ik zou het mooi vinden als we juist in een aantal kleinere sessies mee kunnen praten over toekomstbestendig cultuurbeleid. In een kleinere setting haal je beter de relevante trends en ontwikkelingen op. Ik verwacht dat we in het nieuwe beleid accent willen leggen op een nog beter makersklimaat, meer cross-overs met andere

16

domeinen, meer inclusie en eerlijkere beloningen.

Natuurlijk pleit ik ervoor dat de popsector nog wat steviger aandacht krijgt. Gelukkig zie ik dat educatie en talentontwikkeling al jarenlang goed zijn ingebed.

Talentontwikkeling zou in ieder geval sowieso hoog op de prioriteitenlijst moeten blijven. En dan zijn productienetwerken natuurlijk onmisbaar.”

Mieke Conijn directeur Kunstenlab // kunstenlab.nl

“Meer diepgang door meer verschillende partijen mee te laten denken” “Het interactieve traject van de afgelopen cultuurvisie was een mooie aanzet, maar had net te weinig diepgang om echt wat op te leveren. Het zou heel mooi zijn als er nog meer verschillende mensen betrokken worden bij het opstellen van cultuurbeleid. Denk bijvoorbeeld aan het bedrijfsleven, maatschappelijke partners en landschapsbeheerorganisaties. De cultuursector op zijn beurt zou vaker betrokken kunnen worden bij het opstellen van beleid op andere terreinen. Samen weten we meer en er zijn sowieso steeds meer crossovers. Grenzen vervagen: tussen disciplines onderling, tussen cultuur en andere beleidsterreinen, tussen provincies en zelfs landen. De cultuursector loopt daarin voor de troepen van de fondsen, subsidieregelingen en overheden uit.”

“Cultuur is onderdeel van onze hele maatschappij, maar wordt beleidsmatig nog vaak vooral gezien als onderdeel van de vrijetijdseconomie. Ook staat cultuur nog steeds onder financiële druk, waardoor de Fair Practice Code nauwelijks haalbaar lijkt. Het is aan de ene kant wel fijn om te weten dat niet elke vier jaar de kaders en focus van het beleid volledig veranderen, zodat je als organisatie kunt doorbouwen en programma’s kunt doorontwikkelen. Aan de andere kant is het heel belangrijk dat er ook ruimte is voor nieuwe initiatieven die interessant zijn. Op dit moment zijn de subsidieregelingen behoorlijk ingekaderd waardoor de provincie zelf ook kansen op nieuwe dynamiek dreigt mis te lopen.”

17

Waarom zou je inchecken?

Er staat je op donderdag 28 november een bijzonder reisprogramma te wachten. Naast de culturele verrassingen is het vooral de inhoud van de sessies en

Reserveer nu gratis je ticket voor onze nieuwste bestemming: 2024!

workshops die uitnodigt tot debat en samenwerking.

Het Cultuurcongres is dé take-off van het proces om te komen tot nieuw cultuurbeleid. Deze donderdag stijgen we op. We vliegen door actuele thema’s en inspirerende praktijkvoorbeelden.

Laat je op 28 november inspireren door: Alexander Ramselaar // Cultuur + Ondernemen Alexander richt zich op de boeiende praktijk van financiering in de culturele sector en de financiële instrumenten van de toekomst!

Merel van der Vaart // bureau Muse – Mensen & musea Merel is expert in participatie, innovatie en cocreatie. In haar lezing komt ook het betrekken van (kwetsbare) jongeren bij cultuur aan bod.

Marianne Versteegh // Kunsten’92 Marianne stond mede aan de wieg om te komen tot de Fair Practise Code. Hoe werkt dit kader voor ‘loon naar werken’ in de culturele sector nu in de praktijk?

Terry Brochard //Theater Beleving Terry is ‘experience designer’ voor de culturele sector.

Zijn streven: bezoekers aan een theater, museum of event een onvergetelijke ervaring geven.

Lisan Beune // Culture2Business Lisan is medeontwikkelaar van een impactmonitor waarmee de resultaten en de waarde van culturele projecten inzichtelijk worden gemaakt. Een hot item!

Verder in het programma...

Speeddates met de gedeputeerde // in gesprek met OCW over landelijke ontwikkelingen // plenaire talkshow ‘DWDD-style’ over take-off nieuw cultuurbeleid // podcasts ‘Mooiste verhaal van Overijssel’ // bus-bioscoop met korte films (nieuwe) makers // excursie over het terrein // inspiratiesessie Bestuurlijk Kader Cultuur en Onderwijs.

Check het hele programma op jijenoverijssel.nl/cultuurcongres en schrijf je meteen in!

18

Ready for take-off!

Jouw reisleider op 28 november is Jesper Rijpma. Hij heeft een heleboel vlieguren als het gaat om ‘public speaking’, met name in de culturele sector. Zijn scherpte en energie staan garant voor een aangename vlucht!

Ready for take-off!

Cultuur

congres congres 2019

Bestemming 2024 28 november 2019 09.30 (inloop) tot 17.00 uur Vliegveld Twenthe Hangar 10

Een geheel verzorgde groepsreis voor 250 personen.

Gegarandeerd vertrek. r nu Reservee kies een n e t e k ic je t preker(s) s e d ij b stoel keuze! van jouw

In de cockpit 5x speeddate met gedeputeerde Roy de Witte en zijn crew Check nu in en maak kans op een speeddate met Roy de Witte. Slecht 5 plaatsen beschikbaar. Geef op jijenoverijssel.nl/cultuurcongres aan of je een speeddate zou willen en welk onderwerp je wilt aansnijden. Je krijgt medio november bericht of je bent uitgekozen voor deze upgrade. Aanmelden Cultuurcongres op jijenoverijssel.nl/cultuurcongres

19

Meedoen // All Inclusive

Merel van der Vaart

Co-creatie: een reis met onbekende bestemming Cultuurparticipatie, co-creatie: hippe begrippen?

Merel van der Vaart vond het betrekken van museumbezoekers al interessant sinds het begin van haar studie aan de Reinwardt Academie.

Vandaag de dag adviseert ze musea in binnen- en buitenland over hoe zij hun verhalen door anderen kunnen laten vertellen. Haar advies: “Ga de deur uit, spreek anderen, luister veel. Zet je expertise in, maar laat je expert-zijn los”.

“Bepaal welke millennials je wilt aanspreken en kijk waar die uithangen”

20

Merel van

der Vaart

Spreker res ng Cutuurco9!

201 Na de Reinwardt Academie en een vervolgstudie aan de Universiteit van Utrecht stak Merel het kanaal over voor de master Museum Studies in Leicester. “Dat was een feestje. Er was enorm veel kennis aanwezig.” Haar eerste baan - als ‘associate curator’ bij het befaamde Science Museum in Londen – bood daarna precies wat ze zocht. Ze mocht met ‘buitenstaanders’ een actuele betekenis geven aan historische objecten uit de collectie. “Een ingewikkeld apparaat uit de jaren ’50 vormde de aanleiding. Aan de hand van deze voorloper van de synthesizer zouden we weleens de geschiedenis van de elektronische muziek kunnen vertellen. Maar hoe? We benaderden via via muzikanten waarmee we een intensief traject ingingen.

Hoe konden we meer mensen aansteken met hun enthousiasme voor elektronische muziek? Samen ontwikkelden we een unieke expositie.” Het was een reis met onbekende bestemming, omdat het museum de verantwoordelijkheid echt bij de groep neerlegde.

Deze voor het museum compleet nieuwe insteek pakte bijzonder goed uit: “Er kwam een vervolgproject en het museum onderhoudt tot op de dag van vandaag contact met de groep.”

Durf te ontsporen Niet elke culturele instelling heeft (meteen) ruimte en geld voor zo’n intens traject. Merel: “Probeer iets nieuws eerst klein uit. Houd bij wat je doet en wat er misgaat. Waarom blijven bijvoorbeeld reacties uit na een oproep? Misschien zoek je wel te breed of moet je een vergoeding bieden. Zoals het Stedelijk in Amsterdam dat doet: studenten willen onder meer Blikopener (ambassadeur-programmeur, red.) zijn omdat dat beter betaalt dan vakkenvullen.” Essentieel: op tijd beginnen. “Als je pas mensen betrekt als je al op een rijdende trein zit, ben je te laat. Je moet continu bezig zijn met het leren kennen van je regio.

Dat is een investering, maar een diverser publiek is veel waard. Onderzoek heeft bovendien uitgewezen dat een nicheonderwerp ook beter wordt gewaardeerd door een bréde groep.

Juist door de focus en zorgvuldige aanpak.”

Een welkome plek Veel musea willen meer ‘jongeren’ bereiken. “Maar dat is een lastig begrip. Zo bestaat een kwart van de Nederlandse bevolking uit ‘de’ millennial. Bepaal dus goed met wie precies je iets wilt doen. Die groep bereik je vervolgens zeer waarschijnlijk niet via je eigen social media. Kijk waar ze wel uithangen en ga een partnership aan met relevante netwerken en platforms. Wil je jonge – wellicht kansarme – kinderen bereiken, werk dan bijvoorbeeld intensief samen met een school. Ga je museum uit! En bedenk goed: als je nu alleen maar blanke hogeropgeleiden bereikt, dan moet je eerst zelf veranderen. Je moet ook een welkome plek worden voor anderen.” Met resultaat: “Ik ervaar bijvoorbeeld bij het Stedelijk Museum Schiedam dat je met zo’n open houding ook zelf steeds vaker gevonden en benaderd wordt. Dat kan niet allemaal leiden tot projecten en exposities. Maar je kunt mensen ook al enorm helpen met je kennis, ervaring en netwerk!”

Meer weten? Kom naar het Cultuurcongres op 28 november en hoor Merel live spreken!

Zie pagina 18.

Over Merel Merel van der Vaart is zelfstandig adviseur/vernieuwer met een fascinatie voor de verbinding tussen mensen en musea . Ze combineert gedegen theoretische kennis met ruim tien jaar ervaring in de culturele sector. Merel houdt al sinds haar studietijd de blog museumeducatie.nl bij en doet promotieonderzoek naar het gebruik van digitale media in het museum.

Tips van Merel 1. Stop met zenden en overtuigen. Leg je oor bij heel uiteenlopende mensen te luister, werk samen en snap wat echt relevant is.

2. Onderzoek of een mogelijke samenwerkingspartner wel de (hele) beoogde doelgroep vertegenwoordigt.

Anders kun je de plank flink misslaan.

3. Heb vooraf helder hoe ver je kunt en wilt gaan.

Wees eerlijk tegenover deelnemers. Let op: houd je de volledige controle, dan is er geen sprake van co-creatie.

4. Zie je participanten als volwaardige collega’s. Maar stuur mensen niet zonder hulp het bos (of je depot) in. Houd mensen aan de andere kant zo ‘naïef’ en fris mogelijk.

5. Maak intern tijd om ervaringen te delen, bijvoorbeeld tijdens lunchlezingen. Wees kritisch als een manager iets tegenhoudt: kan het niet of durven we het niet?

21

Inspireren // local

Influencers checken in Poppodium Hedon in Zwolle heeft er zo’n 100 van: de o zo populaire influencers. Dit legertje schiet niet met hagel, zeker niet: elke actie treft doel. Recht in het hart van de muziekliefhebber. “Je wilt toch ook niet een hiphopevent over de tijdlijn van een metalfan gooien?”

Marketeer Thomas Siemonsma koestert zijn influencers.

“Ik doe er alles aan om van ons podium hun feestje te maken. Als zij erbij willen zijn, nodigen ze online ook hun eigen scene uit. Zo landen wij als poppodium op de social media precies tussen de juiste bezoekers.”

Hoe vind je nou de juiste influencers?

En wat bied je dan?

“Zelf online gaan! Ontdekken wat de populaire personen zijn. Waarover praat de doelgroep? Wat en wie is ‘hot’? Je kunt voor je eigen organisatie op relevante hashtags (#) zoeken. Bij ons is dat #dance of #hiphop bijvoorbeeld. Check wie een goede ‘following’ heeft. Dat wil zeggen: een relevante achterban. Ik heb niks aan 200.000 volgers als daarvan 150.000 in Duitsland wonen. Regionaal moet een influencer dus een goed netwerk hebben.

500 volgers in een bepaalde niche kan heel waardevol zijn. Bij ons is dat bijvoorbeeld techno, een heel moeilijk te bereiken scene. Heb je jouw influencer gevonden, dan leg je contact”

“Influencers willen relevant zijn. We geven ze meteen nieuwe releases door, zodat zij als eerste in hun netwerk op de hoogte zijn. Dat geeft ze status.

Een soort ‘ik-zit-dicht-bij-het-vuur’-imago.

Ook kunnen ze korting aanbieden via hun naam.

Een volger van Melissa kan bijvoorbeeld met de code 001melissa goedkoper aan kaartjes komen. Zo biedt Melissa een relevante service aan haar volgers.

Onze influencers worden verder uitgenodigd voor afterparty’s en borrels. Kunnen eerder backstage, dat soort zaken.”

Een influencer is iemand die bovengemiddeld invloed heeft op het (koop)gedrag van anderen via social media.

22

“Sommige influencers kennen hun waarde. Onze stelregel is: we betalen niet! We zijn een culturele instelling en een influencer moet vooral ‘fan’ zijn.

Liefhebber van de stad en liefhebber van een bepaald muziekgenre.”

Hoe ga je om met een influencer?

“Beschouw je social media niet als een reclamedoorgeefluik. Je gaat niet een zakelijke deal aan

Illustratie: street artist Egbert Scheffer (zie pagina 3).

met influencers. Het gaat hen om betrokkenheid.

Als je met influencers werkt, is dat vrij intensief.

Het vergt veel onderhoud en relatieopbouw. Veel van onze influencers hebben bijvoorbeeld mijn persoonlijke 06-nummer. Die persoonlijke band is belangrijk.

Je bent samen verantwoordelijk voor een geslaagde avond. Het is ook hun avond in ons pand. Dat gevoel!”

“Naast deze 100 micro-influencers, zetten we ook

macro-influencers in. Mensen met een enorm bereik.

Dat zijn de artiesten zelf. We vragen ze een video over hun tijdlijn te gooien en publiek uit te nodigen voor hun optreden in Hedon. Als we een Amerikaanse artiest hebben waarvan we weten dat Typhoon er groot fan van is, dan vragen we hem een video te maken met waarom hij zo geïnspireerd wordt. Dat moet wel authentiek zijn.

Typhoon moet echt van die artiest houden. Publiek prikt overal zo doorheen.”

1. Begin klein in je eigen stad. Zoek een leuke online ‘speeltuin’ voor jezelf: followers die betrokken zijn bij jouw organisatie en die het avontuur willen aangaan.

2. Geef duidelijk aan wat de tegenprestaties zijn. Niets vervelender dan een influencer die andere verwachtingen heeft. Dat kan zelfs tegen je werken.

3. Zorg dat je benaderbaar bent voor jouw influencer.

4. Biedt kwalitatief hoogwaardige informatie.

Maak de influencer relevant voor zijn eigen netwerk.

Foto: Maan Limburg

Tips van Thomas

23

Uitzicht Ga je stilletjes onder de dekens schuilen?

Omdat we op de weg naar de toekomst de straatlantaarns nog moeten installeren en niet weten hoe fel het donker daar brandt?

Dat kietelende bibberen is toch precies wat we willen?

De potentie van samen meer, groter en oneindig beter Het achtbaanbuikgevoel voor het opstijgen elkaar in spanning vasthouden Vlak voor we de wolken doorklieven en glunderen als goud Kom, vertel, zing, dans, speel, schilder en schreeuw, want wat er komen gaat hebben we nog nooit gezien.

Nick Felix Dichtersgilde Overijssel

2019-546

Copyright Deel deze inhoud met zoveel mogelijk vakgenoten, collega’s, vrienden en bekenden. We stellen het op prijs als je de uitgever hiervan inlicht!