VOL VAN
LEEG STAND Praktische oplossingen
V O O R O V E R I J S S E LS E D O R P S - E N S TA D S C E N T R A De Stadsbeweging
Claasje Reijers (links) en Geesje Philippi: ‘Het oplossen van leegstand is geen doel op zich voor de centrummanagers.’
INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE
Het belang van een bruisende stad Monique van Haaf en Jeroen Roose-van Leijden —
01
VOORWOORD
Oogst het laaghangend fruit! ‘Vol van Leegstand’ dekt de lading. Wij mochten vanuit de Stadsbeweging initiatieven in beeld brengen die bijdragen aan een bruisend centrum. Laaghangend fruit, dat anderen inspireert en in beweging zet. Om een selectie te kunnen maken uit die grote hoeveelheid laaghangend fruit brachten we 12 bevlogen centrummanagers in duo’s samen. De gesprekken maakten ons duidelijk dat het centrummanagement als vakgebied divers en volop in ont wikkeling is, net zoals de binnenstad. En de interviews bevestigden dat
het oplossen van leegstand geen doel op zich is voor centrummanagers, maar dat het vooral gaat om de overtuiging: ‘Als de binnenstad bruist, trekt dat publiek. Dat vergroot de kans op besteding en verkleint de kans op leegstand.’
belichten we de initiatiefnemer of een betrokkene die een bijdrage levert aan een bruisende stad en het vermijden van leegstand. Het zijn stuk voor stuk mensen die ‘vol van leegstand’ zijn en hun kennis en ervaring willen delen.
De centrummanagers gaven ons inzicht in hun behoefte aan informatie en gaven tips over inspirerende projecten die ze kennen binnen en buiten de provincie. Op basis daarvan selecteerden we vijftien initiatieven die je in deze uitgave terugvindt. In ieder verhaal
Wij zijn vol van het werken aan deze uitgave en hopen dat ook jij je laat inspireren door de voorbeelden die je leest.
Geesje Philippi & Claasje Reijers
In de afgelopen jaren is er een beweging op gang gekomen waarbij actieve inwoners en onder nemers in Overijsselse (binnen-)steden hun tijd en energie inzetten voor het verbeteren van hun stad. Vanuit betrokkenheid bij de eigen stad en leefomgeving ontwikkelen en realiseren zij plannen voor een bruisende binnenstad. Ook de provincie en gemeenten doen mee in deze beweging, samen met inwoners en ondernemers vormen zij de ‘Stadsbeweging’.
2
De perfecte plek voor de weekmarkt
02
Next generation in the city Alexander Muntjewerf, Zutphen
Ben Geelink, Borne
p. 06
04
Leeg pand = kanspand
p. 04
03
Samen voor een aantrekkelijk centrum Jos Geurtjens, Hardenberg
p. 08
05
p. 12
06
Stimuleer aankoop in eigen plaats
Laat zien wat je te bieden hebt
Ernst Pieper, Goor
Martijn Mateman, Enschede
p. 16
p. 20
p. 24
07
08
09
Marcela Jerábková en Edwin Hummel, ˘ Deventer
Leegstandscommissie als spil
Verkiezingen een boost voor de binnenstad
Aanloopstraat met potentieel
Jan van ’t Land, Wijhe
George ten Brummelhuis & Ben Bevelsborg, Hengelo
Bas Mennink & Egbert Scheffer, Deventer
p. 28
p. 34
p. 36
10
11
12
Dromen waarmaken
Vergroten van stadstrots
Eén grote verborgen tuin
Linda Commandeur, Groenlo
Jan-Willem Holtmaat, Almelo
Harry Pierik, Zwolle
p. 40
p. 46
p. 48
13
14
15
Een winkel openen dankzij crowdfunding
On- en offline interactie met consumenten
Een puienfonds als instrument
Carla Mandemaker, Borne
Bert Bourgonje, Raalte
Wim Oosterhuis & Carla Haafkes, Hengelo
p. 50
p. 54
p. 58 3
Monique van Haaf & Jeroen Roose-van Leijden I N T R O DU C TI E
HET BELANG VAN EEN BRUISENDE STAD ‘Vol van Leegstand’ gaat over projecten die een bijdrage leveren aan het oplossen of vermijden van leegstand in de binnenstad. Monique van Haaf (gedeputeerde provincie Overijssel) en Jeroen Roose-van Leijden (centrummanager Utrecht) delen hun visie op het belang van de (binnen)stad en de manier waarop je ervoor kunt zorgen dat er beweging in de stad ontstaat.
Gewoon doen! Van Haaf: “Overijssel kent veel mooie binnensteden en even zoveel rustig buitengebied. Je wilt dat beiden elkaar aanvullen op ruimtelijk, cultureel, sociaal en economisch vlak. Een aantrekkelijke, vitale en leefbare binnenstad fungeert als motor van de economie en zorgt er mede voor dat mensen in het landelijke gebied goed kunnen blijven wonen, werken en leven. Het gaat niet altijd vanzelf om die balans tussen stad en platte land voor elkaar te krijgen, het mag ook best wel even schuren. Als er maar aandacht blijft voor het denken in mogelijkheden.” Roose-van Leijden haakt in: “Werken aan de binnenstad vraagt om lef en uithoudingsvermogen. Wacht niet te lang om iets te gaan doen, je weet
4
namelijk niet altijd of iets lukt. Het is effectiever om gewoon iets uit te proberen. En ga er daarbij niet van uit dat je na een jaar direct resultaat hebt. Je hebt drie tot vijf jaar nodig om iets voor elkaar te krijgen, benut die tijd niet om alleen maar met elkaar te praten.”
Kick-starten en zelfsturing “Als centrummanagementorganisatie zorg je vaak voor een kick-start”, daar ligt volgens Roose-van Leijden echt de toegevoegde waarde. “Ideeën hangen wel in de lucht, maar mensen zoeken elkaar niet vanzelfsprekend op. Ik ben als centrummanager van Utrecht doorlopend bezig om mensen en initiatieven met elkaar te verbinden. Ik probeer mensen die zelf een aandeel hebben in de binnenstad te activeren: ‘Blijf niet
binnen zitten zeuren als je het ergens niet mee eens bent, maar kom zelf in actie!’. Door de verbinding te leggen, komen mensen en initiatieven tot nieuwe inzichten en samenwerking.” Van Haaf: “Om de binnenstad vitaal te houden is het belangrijk dat er niet gebeurt wat de provincie wil, maar dat we juist met alle partijen die in de stad leven, werken en recreëren zoeken naar hun wensen en die helpen mogelijk maken. Pas dan gaat de binnenstad echt bruisen. Als provincie zijn we veel beter in het omgaan met de veelheid aan wet- en regelgeving. Daar kunnen we helpen door overzicht te bieden, door mensen bij elkaar te brengen en door af en toe een financiële impuls te geven aan kleine en grote initiatieven.”
Centrummanager van Utrecht Jeroen Roose-van Leijden en gedeputeerde van provincie Overijssel Monique van Haaf
“Centrummanagement Utrecht staat nu 5 jaar op eigen benen”, geeft Roose-van Leijden aan. “Het eerste jaar moesten we ontzetten leuren en trekken om dingen voor elkaar te krijgen, het tweede jaar werd dat wat minder. Halverwege het derde jaar waren we al door ons budget voor ondernemersinitiatieven in de binnenstad heen. Dan kun je kritischer worden en sturing aan brengen. Nu dienen alle 5 centrum kwartieren een eigen jaarplan in met een mini-begroting. Daarvoor gaan ondernemers met elkaar in gesprek over waar ze wel of niet geld aan uit willen geven en wat voor hen het meeste oplevert.”
georganiseerder en professioneler geworden. De samenwerking met de gemeente op de werkvelden inrichting, beheer en vindbaarheid is inmiddels vastgelegd in een vijf jarig convenant, zo overstijgen we ook de vierjarige politieke cyclus. De hakken gaan niet meer in het zand, we maken samen plannen.”
Een kudde is krachtiger dan één schaap met vijf poten
Ik geloof niet dat je een toekomst bestendig en bruisend centrum voor elkaar kan krijgen met één poppetje, een centrummanager die het schaap met de vijf poten moet zijn. Organiseer het centrummanagement
Het centrummanagement in Utrecht is inmiddels van en voor de onder nemers. Roose-van Leijden: “De stem van de ondernemers is veel
“Werken in de binnenstad is continue schakelen tussen strategie en de dagelijkse praktijk, dealen met nieuwe ontwikkeling, zonder de menselijke kant te vergeten. Zo is techniek een middel om bijvoor beeld de gastvrijheid te verhogen, niet een doel op zich.
als een netwerkorganisatie. De vragen en uitdagingen die in het centrum liggen vragen namelijk gedurende de tijd om verschillende rollen. Iedereen, vrijwilligers en professionals, moeten doen waar ze goed in zijn en waar hun eigen kracht ligt. Op die manier hoef je niet op zoek naar één schaap met vijf poten, maar kun je vertrouwen en bouwen op een hele kudde schapen.” ❖
Zelf ideeën voor jouw stad? Op de achterflap vind je de contactgegevens van de centrummanager in jouw stad.
5
Ben Geelink V E R P LA AT S E N VA N D E WA REN M A RKT
01
De perfecte plek voor de weekmarkt
BORNE – Borne investeert in de openbare ruimte en in een compact en aantrekkelijk centrum. De weekmarkt verhuisde van een parkeerplaats naast het centrum naar het nieuw ingerichte Rheineplein, dat beter aansluit op het winkelgebied.
Wethouder Michel Kotteman vertelt dat alle projecten in Borne gericht zijn op het creëren en behouden van een compact centrum. “We willen de supermarkten bijvoorbeeld direct naast het centrum behouden. Dat zorgt ervoor dat mensen hun bezoek aan de supermarkt sneller combineren met bezoek aan een winkel in het centrum.”
om alle kramen een goede plek te geven. De kramen zouden verspreid worden. Dat leek ons niet handig voor het succes van de markt, die al wat ‘leegstand’ vertoonde door het wegvallen van een aantal kramen. Uiteindelijk bleek er op het Rheineplein meer ruimte te zijn dan gedacht. Alle kramen konden er goed terecht. Er kwam weer echt sfeer terug op de markt.”
Verplaatsen weekmarkt Het verplaatsen van de weekmarkt is ook één van de projecten die bijdraagt aan een compact centrum. “In eerste instantie wilden we de markt gedeeltelijk naar het Rheineplein verplaatsen, zodat we de parkeerplaats konden opknappen waar de markt voorheen was. Toen de markt eenmaal op het Rheineplein stond bleek dat een groot succes: er is een vloeiende overgang ontstaan van de markt naar het winkelgebied. Bovendien levert verplaatsing van de markt veel (gratis) parkeerplekken op, die weer door bezoekers gebruikt kunnen worden.”
Ruimte goed benutten Ben Geelink, marktkoopman van Geelink Beenmode geeft aan dat hij in eerste instantie niet zo enthousiast was over de verplaatsing van de markt. “We zijn nogal gehecht aan onze vaste standplaats. Het Rheineplein leek niet groot genoeg
6
Geelink: “Het Rheineplein was, kort voordat de markt er kwam, opnieuw ingericht. De gemeente had ons daarvoor al gevraagd naar onze wensen voor de locatie van boompjes, bankjes en electra. Nu is het de perfecte plek voor de weekmarkt: tussen twee parkeerplaatsen in, nabij het winkelgebied en in de buurt van de supermarkten. Consumenten kunnen hun inkopen nu combineren.”
aan de inwoners. Hun antwoorden combineren we en op basis daarvan investeren we. Als we stoppen met investeren in de openbare ruimte, dan ontstaat een desolaat centrum. Daar komen geen consumenten op af.”
Stijgende lijn Geelink: “Ik kan alleen maar zeggen dat ik heel blij ben met de nieuwe situatie. Sinds de markt verplaatst is, zie ik een stijgende lijn in het aantal bezoekers én in mijn dagomzet. Ook de andere kramen merken dat. Dat is best uniek voor een waren markt. Ook van de winkeliers horen we dat het op woensdagochtend veel drukker is. Consumenten lopen vanuit het winkelgebied door naar de markt en andersom. Je hoort inwoners letterlijk zeggen dat ze het zo gezellig vinden om nu naar de markt in Borne te gaan.” ❖
Blijven investeren: in relaties en openbare ruimte Kotteman: “Wij beseffen ons heel goed dat we Borne niet maken vanuit het gemeentehuis, maar juist samen met de Bundeling Bornse Ondernemers (BBO), de markt, de consumenten en de inwoners. Ook voor de herinrichting van het Rheineplein en de marktverplaatsing hadden we intensief contact met elkaar. ‘Hoe maak je het centrum aantrekkelijk?’ Ik vraag dat aan detaillisten, aan de marktkooplui en
Meer informatie: Ben Geelink b.geelink@planet.nl
7
Alexander Muntjewerf J A A RL IJ K S E P R O JE C T W E E K B I NN E N S TA D
02
NEXT GENERATION IN THE CITY ZUTPHEN – In Zutphen werken leerlingen van het Baudartius College, een middelbare school één week per jaar aan concepten voor leegstand in de binnenstad. In maart 2017 vond de derde editie van de projectweek plaats. “Het is een manier om jongeren warm te maken voor de binnenstad”, zegt Remco Feith, binnenstadsmanager van Zutphen. “Een nieuwe generatie stelt andere eisen aan het winkelen. Welke nieuwe concepten geven de binnenstad een boost en sluiten aan bij de nieuwe generatie? Die vraag wilden we aan jongeren zelf stellen.”
8
Van links naar rechts: docent Alexander Muntjewerf en leerlingen Noa Spiegelenberg, Suzanne van den Biezenbos, Ruben Eskes en Anne-Marijn Oosterholt.
9
‘ZE KOMEN ACHTER DE SCHERMEN EN ONTDEKKEN DAT ER ONTZETTEND VEEL SPEELT IN DE BINNENSTAD.’ A LE XA N D E R MU N T J E WE RF DO CENT ECO NO M I E B AUDAR TI US CO LLEG E ZUTPHEN
ID EE
Projectweek voor studenten met bedrijfsplannen voor leegstaande panden RESU LTAAT
Leermomenten, weten wat er speelt, een frisse kijk en meer exposure
Alexander Muntjewerf, docent economie aan het Baudartius College in Zutphen, wilde de jaarlijks terug kerende projectweek een nieuw thema geven. Dat thema werd ‘Leegstand in de Binnenstad’. Muntjewerf: “Er zijn leegstaande panden in Zutphen geselecteerd waarvoor 150 leerlingen economie van 4 HAVO en 5 VWO in één week bedrijfsplannen ontwerpen. In de projectweek krijgen de leer lingen een introductie over de binnenstad aan de hand van de Vitaliteitskaart, met 18 gebiedsprofielen. Ze gaan op pad langs leegstaande panden en ontmoeten professionals. Met al die input werken ze hun bedrijfsplannen uit, in 2016 waren dat er 27. Aan het einde van de week worden de 4 beste concepten in een voorronde gekozen door de docenten economie. En op de vrijdag kiest een vakjury de winnaar.”
Wederzijdse inspiratie Muntjewerf: “We zien dat leerlingen door dit project meer betrokken zijn
10
bij de binnenstad. Ze komen achter de schermen en ontdekken dat er ontzettend veel speelt in de binnen stad. Eén van de hoogtepunten van de week is het wereldcafé waar leerlingen in gesprek gaan met onder andere franchisenemers, pand eigenaren, de bank, een makelaar en de gemeente.” Remco Feith: “Het is prachtig om te zien met welke vragen de leerlingen komen en hoe die vol enthousiasme beantwoord worden. De betrokken organisaties worden aan het denken gezet door de frisse blikken. Ik merk bijvoorbeeld dat een aantal pand eigenaren door het project zoeken naar een ander profiel van een huurder dan waar ze voorheen hun pand aan verhuurden.”
voor de deelnemende pandeigenaren geen vereiste dat ze iets met de concepten doen. Ik doe er wel m’n best voor om de eigenaar van het winnende pand ervan te overtuigen iets met het concept te doen. In 2016 won een bedrijfsplan voor een muziekwinkel “No Strings Attached”. De pandeigenaar gaf de winnende groep een weekend lang zijn pand in bruikleen. De winnende groep opende er een pop-up muziek winkel met live bands. Dat leverde veel exposure op voor zowel de pand eigenaar, als de pop-up winkel.” ❖
In 2016 won een bedrijfsplan voor een muziekwinkel; dat leverde veel exposure op.
Winnend concept Feith: “Alle bedrijfsplannen worden middels een dropbox ter inspiratie beschikbaar gesteld aan een ieder die aan de binnenstad werkt. Het is
Meer informatie: Alexander Muntjewerf a.muntjewerf@baudartius.nl
11
Jos Geurtjens VA S T GOE D E IGEN AR E N E N B E LE G G I N G S P O R TEF EU I L L ES
03
SAMEN VOOR EEN AANTREKKELIJK CENTRUM HARDENBERG – ‘Wij (in het oosten) zijn niet interessant genoeg voor een grote vastgoedpartij met veel bezit in de Randstad, laat staan dat we samen kunnen werken’. Het is een veel gehoorde opmerking als een gesprek in Overijssel gaat over grote vastgoed partijen. Hardenberg laat zien dat samenwerken wél kan. “Korte lijntjes zijn de sleutel, nu en in de toekomst”, aldus Jos Geurtjens (commercieel beheerder Kroonenberg Groep).
12
13
Jos Geurtjens (Kroonenberg): “De combinatie tussen strategie en actie spreekt ons aan. Als alle partijen goed weten wat het perspectief voor de binnen stad is, dan kunnen we daar op inspelen.”
Aantal maanden huurvrij voor starters via startjewinkelinhardenberg.nl
In 2008 heeft Kroonenberg Groep vastgoed in Hardenberg aan haar portefeuille toegevoegd: een nieuw stuk centrum dat bij het bestaande centrum is gekomen. “Zowel onder nemers, de gemeente als vastgoed partijen realiseerden zich in die jaren van economische crisis dat het succes van de ander invloed heeft op het eigen succes. Dat maakte dat we in Hardenberg met elkaar samen zijn gaan werken aan een succesvolle binnenstad”, aldus centrummanager Eduard Plate. “De samenwerking is begonnen met het ontwikkelen van een goed plan. Visie, strategie en actie gaan daarin hand in hand. Onze visie is erop gericht dat we een compact en aan trekkelijk centrum willen. Retail concentreert zich in de binnenstad en er zijn vierkante winkelmeters ingeruild voor woonmeters. Dat zorgt voor meer consumenten die hun geld besteden in een compacter gebied. Die visie sprak ook Kroonenberg aan als grote vastgoedeigenaar.”
14
Vormgeven aan samenwerking Jos Geurtjens (Kroonenberg): “De combinatie tussen strategie en actie spreekt ons aan. Als alle partijen goed weten wat het perspectief voor de binnenstad is, dan kunnen we daar op inspelen. Bovendien is de visie van Kroonenberg dat we kort op ons bezit zitten. Als huurders en gemeente je kennen, dan komen ze bij je als er iets niet goed is, of als ze een plan hebben. Dat helpt ons om ons vastgoed er goed bij te laten staan en daarmee creëren we een aantrekkelijke binnenstad. Dat is in ieders belang.” Kroonenberg staat achter de marketinginzet om meer betalende klanten naar het centrum te trekken. Dat uit zich in bereidheid tot creatieve invulling van panden en deelname aan startjewinkelinhardenberg.nl, waarin panden een aantal maanden huur vrij aan starters worden gegeven. Kroonenberg kiest ervoor om de promotiebijdrage, die in de huur
verwerkt is, af te dragen aan de BIZ. Die financiële steun aan de BIZ draagt absoluut bij aan activiteit in de panden en betrokkenheid van Kroonenberg.
50 punten actieplan De korte lijnen die er zijn tussen gemeente, ondernemers en vastgoed zijn essentieel voor de samenwerking. Op regelmatige basis komen centrummanagement, gemeente en Kroonenberg bij elkaar voor het zogenaamde actie-agenda-overleg. Daar strepen ze de acties af uit het 50 punten actieplan. Het actieplan is voortgekomen uit de wens om de binnenstad aantrekkelijker te maken. Er staan acties in zoals: een nieuwe retailstructuurvisie, zijn er daadwerkelijk minder winkelmeters op de markt, hoe verloopt de transformatie en effectiviteit van evenementen (aantal bezoekers en kassawaarde). Het overleg is een mooi moment voor afstemming over signalen die
alle partijen opvangen: welke druk ervaren ze vanuit de markt, welke signalen komen vanuit ondernemers?
Wat levert het op? Geurtjens: “Door de samenwerking ontstaan forse financiële steun voor de BIZ, kwaliteit van de retail structuurvisie en meer slagkracht voor concrete acties. Ik weet niet wat er gebeurt qua leegstand als we niet zouden samenwerken. Door als vastgoedpartij te kijken naar het perspectief van vastgoed én de behoefte van ondernemers en gemeente, vestigen zich meer ondernemers en ontstaat een impuls op investeringen in het centrum. Daar ben ik van overtuigd.” ❖
‘ER ZIJN VIERKANTE WINKELMETERS INGERUILD VOOR WOONMETERS. DAT ZORGT VOOR MEER CONSUMENTEN DIE HUN GELD BESTEDEN IN EEN COMPACTER GEBIED.’ E D U A RD P LAT E CENTR UM M ANAGER HAR DENB ER G
Meer informatie: Eduard Plate eduard@eduardplate.nl
15
Marcela Jerábková ˘ & Edwin Hummel E F F E CT I E V E C O M M U N I C ATI E & O N D ERN EM ERSC H A P
04
Leeg pand = kanspand
DEVENTER – Leegstand is een kans! Vanuit die gedachte werden er binnen korte tijd 3 panden gevuld in Deventer. De DOE-groep Leegstand & Ondernemerschap realiseerde zich dat er veel meer gecommuniceerd moet worden over de kansen in steden en de beschikbaarheid van panden.
Centrummanager Peter Brouwer: “We denken vaak dat we een winkel kunnen vullen door een poster van de makelaar op de ruit, maar er is meer nodig. Waarom gaan we niet met de pandeigenaar, makelaar en het binnenstadsmanagement aan de slag gaan om daar communicatiever mee om te gaan? In Deventer hebben we 70 leegstaande panden maal 15 m2 etalageruimte. We laten 1.050 m2 communicatieruimte liggen!”
Communicatie “Als binnenstad wil je dat er op een positieve manier over je gepraat wordt. Je wilt immers dat mensen naar je binnenstad komen en daar geld besteden. Daar is communicatie- aandacht voor nodig. Die zoeken we via facebook, communicatie op de ruiten en lokale pers. De DOE-groep Leegstand & Ondernemerschap werkt vanuit een strategisch plan van aanpak aan concrete acties om het aanbod te versterken. ‘Leeg pand = Kanspand’ is zo’n actie”, aldus Brouwer.
Actie Met ‘Leeg pand = Kanspand’ wil Deventer inwoners en (toekomstige) ondernemers de kans geven om te vertellen wat hun wensen en dromen zijn voor de binnenstad. Via posters en kreten in de etalages van leegstaande panden worden ze uitgedaagd om hun idee te delen. De actie zorgt ervoor dat de mindset van de consument en de onder nemers op een positieve manier
16
wordt beïnvloed. Brouwer: “Het is essentieel dat je de strategie en het plan zichtbaar maakt. Op de dag dat de mediacampagne voor ‘Leeg pand = Kanspand’ werd gelanceerd, richtten kunstenaars de etalages van de eerste drie kanspanden in. Alledrie de panden zijn binnen een maand na de start van de actie verhuurd. We kiezen nu weer drie nieuwe panden uit voor de actie.”
Kun je beleving meten? Ja, door te horen dat de binnenstad genoemd wordt in de nieuwjaarsreceptie van de gemeente, de Stentor regelmatig publiceert over de binnenstad en provincie en gemeente investeren in de binnenstad. Dan weet je dat je dat je op de goede weg zit. En de 3 panden zijn natuurlijk mooi verhuurd!” ❖
Ondernemen in een kanspand ˘ Marcela Jerábková en Edwin Hummel hebben hun winkel in een kanspand gevestigd. “We speelden al een tijd met het idee om een winkel te be ginnen. We verkopen Tsjechisch glas via websites, maar de schittering en magie van glas zie je veel beter in een winkel. Op Facebook zagen we het pand aan de Proosdijpassage voorbij komen. Door de actie ‘Leeg pand = Kanspand’ op Facebook werd ons duidelijk dat er iemand benaderbaar was die ons verder kon helpen om onze droom te vervullen. Peter Brouwer ging met ons in gesprek over onze twijfels of we aan een winkel konden beginnen en of dit pand de juiste plek was. En nu hebben we een eigen winkel in Deventer!”
Meer informatie: Peter Brouwer stadsmanager@sdbm.nl www.startjewinkelindeventer.nl
Marcela en Edwin zagen op Facebook hun ‘droomwinkel’ aan de Proosdijpassage voorbij komen en grepen hun kans.
Opbrengst Brouwer: “In dit soort trajecten kun je nooit direct de lusten en de lasten naast elkaar zetten. De actie draagt bij aan beleving in de binnenstad.
17
KANS Leegstand is een
PETER BROUWER C EN TR UM M ANAGER , DE VE NT E R
18
19
Ernst Pieper LOYALITEIT AAN LOKALE ONDERNEMERS
05
STIMULEER AANKOOP IN EIGEN PLAATS GOOR – De Gelukspas is een spaarsysteem waarmee inwoners van Goor gestimuleerd worden om aankopen in hun eigen omgeving te doen. Dat stimuleert omzet, behoud van winkels en werkgelegenheid. De Gelukspas wordt dit jaar nog uitgebreid naar de hele gemeente Hof van Twente. Coördinator van de Gelukspas Ernst Pieper: “We zagen dat veel inwoners aankopen deden buiten hun eigen woonplaats, terwijl de meeste dingen gewoon in Goor verkrijgbaar zijn.”
20
21
MID DEL
Fysieke pas of app punten sparen bij lokale winkels RESU LTAAT
Loyaliteit, respect en saamhorigheid
“Ook zag je dat verenigingen aanklopten bij ondernemers voor sponsoring, maar hun inkopen ver volgens deden bij de groothandel buiten de gemeente. Daarop nam ondernemersvereniging Goor Collectief 2,5 jaar geleden het initiatief voor de Gelukspas. Pas houders krijgen, via een fysieke pas of een app, bij iedere aankoop punten per bestede euro. Een punt kan bij iedere deelnemende winkel in Goor worden ingeleverd tegen korting. 1 spaarpunt staat gelijk aan 1 eurocent.”
Startimpuls Een provinciale subsidie gaf een impuls aan de startfase. “Door die subsidie zorgde Goor Collectief ervoor dat iedere inwoner van Goor pashouder kon worden en dat de beschikbare apparatuur voor onder nemers kon worden aangeschaft. De Gelukspas draait in Goor inmiddels heel goed; 30 van de 49 detaillisten doen mee en er zijn zo’n 3.500 pashouders. Ondernemers zien (via een digitaal systeem) dat ze, in veel
gevallen, meer omzet draaien door het spaarsysteem. Ondernemers praten daarover met elkaar en wij zien steeds meer deelnemende winkeliers en dienstverleners.”
Gemeentebreed uitrollen “Het succes van de pas in Goor gebruiken we nu om de Gelukspas, in samenwerking met de gemeente, in heel Hof van Twente uit te rollen. Een werkgroep met ondernemers uit iedere kern zet zich daarvoor in en optimaliseert het business model. De ondersteuning vanuit de ge meente draagt bij aan het gevoel dat de Gelukspas geen eendagsvlieg is. Bovendien willen we straks het mantel zorgcompliment en het minima beleid ook aan de pas koppelen.”
Circulaire economie in je eigen omgeving “Loyaliteit is het sleutelwoord als het gaat over het succes van de pas. De pas stimuleert inwoners om loyaal te zijn en bij ‘eigen winkeliers’ te kopen. We breiden de pas in de loop van 2017 ook uit naar verenigingen.
‘LOYALITEIT IS HET SLEUTELWOORD ALS HET GAAT OVER HET SUCCES VAN DE PAS.’ E RN S T P IE P E R CO Ö R DI NATO R G ELUKSPAS
Pashouders kunnen er straks voor kiezen om 25% van hun spaarpunten te doneren aan een vereniging naar keuze. De vereniging kan die punten dan ook weer inwisselen bij de deelnemende ondernemers in de gemeente. De pas draagt bij aan een circulaire economie in je eigen omgeving.”
dan 3 jaar geleden, positieve berichten verschijnen over het centrum van Goor. Er is meer samenspel tussen veel initiatieven en doordat je met alle ondernemers een platform deelt, ontstaat er veel meer respect voor elkaar. De Gelukspas werkt omdat je er met z’n allen aan meedoet, ondernemers, gemeente, inwoners en verenigingen.” ❖
Stimuleer het gebruik “Daarnaast zijn goede marketing en ambassadeurs essentieel. Enerzijds om zoveel mogelijk consumenten te stimuleren tot het gebruik van de pas. Anderzijds omdat we merken dat je ondernemers echt mee moet nemen in de werking van het systeem. Ondernemers moeten zich ervan bewust worden dat iedere consument een Gelukspas heeft met ‘geld’ erop. Laat zien wat je te bieden hebt en haal die consument naar binnen!”
De Gelukspas werkt “In relatie tot leegstand is het lastig meten of de Gelukspas effect heeft. Wat ik wel merk is dat er, veel meer
Meer informatie: Ernst Pieper service@welkomingoor.nl
Goede marketing en ambassadeurs zijn essentieel voor het slagen van de Gelukspas.
Ernst Pieper in het centrum van Goor: ‘Doordat je met alle ondernemers een platform deelt, onstaat er veel meer respect voor elkaar.’
22
23
Martijn Mateman ACQUISITIE, HET VERLEIDEN VAN ONDER N E M E R S
06
LAAT ZIEN WAT JE TE BIEDEN HEBT ENSCHEDE – ‘Twee periodes per jaar stuurt Gemeente Enschede wekelijks aan 10 bedrijven het bidbook ‘Winkelstad Enschede’ toe. De week erna worden de bedrijven gebeld. “Het bidbook is een prachtig instrument, maar het gaat er wel om wat je ermee doet”, vertelt Duco Hoek, accountmanager binnenstad gemeente Enschede. Op basis van een groot netwerk en het jaarboek ‘Wie, wat, waar in de retail’ bepaalt Hoek aan welke bedrijven hij het bidbook toestuurt.
24
25
D OEL
Jaarlijks de leeg stand met 2% terugdringen MID DEL
Bidbook helpt bedrijven in hun overweging zich in Enschede te vestigen
Het bidbook is een brochure die laat zien wat Enschede te bieden heeft. De brochure is zo actueel mogelijk en beschikbaar in 3 talen. Er staan onderzoeken in van Locatus, maar ook verhalen van ondernemers, over zichten van cijfers en contactgegevens. “De leegstand in Enschede is inmiddels teruggebracht van 14,6% (2014) naar 10,7% (2016). Enschede wil dat percentage jaarlijks met 2% verder verlagen. Het bidbook is een hulpmiddel om bedrijven aan het denken te zetten over een vestiging in Enschede”, aldus Hoek.
State of Art naar Enschede Martijn Mateman, managing director bij State of Art, ontving het bidbook eind 2016. “State of Art heeft van vroeger uit nauwe banden met de textielschool in Enschede. Het past bij ons bedrijf om daar een winkel te openen. Toen we in 2014 door Enschede liepen, zagen we daar geen reden toe. Er was geen
‘De beleving van de stad is nu totaal anders dan in 2014. Je voelt de beweging in de stad’, aldus Martijn Mateman.
26
beleving, veel leegstand, weinig publiek. Eind 2016 liepen we weer in Enschede. Toen was de beleving van de stad totaal anders. Je voelde de beweging in de stad. Ons oog viel op een leegstaand pand aan de Langestraat 9. Toevallig ontvingen we het bidbook de week na ons bezoek. De gegevens daarin bevestigden ons gevoel: we zagen ook in de cijfers een zichtbare verbetering ten opzichte van de jaren daarvoor.” Hij benadrukt: “Retail gaat over gevoel. Je kunt nog zo’n mooi witte vlekkenplan laten maken, maar als ondernemer weet je zelf het best wat je klant wil en waar je je dus wel of niet moet vestigen.”
Inspelen op de behoefte Het bidbook is een hulpmiddel voor acquisitie. Hoek: “Kort na het ver sturen van het bidbook bel ik het bedrijf op. Daaruit maak ik op wat de situatie is bij het bedrijf, welke vragen er leven en desgewenst maak ik een afspraak. Door het telefonische
‘ DE GEGEVENS IN HET BIDBOOK BEVESTIGEN ONS GEVOEL.’ MA RT IJ N MAT E MA N M ANAG I NG DI R ECTO R STATE O F AR T
interview weet ik al of daar bijvoor beeld een collega aan moet schuiven voor vragen over vergunningen of personeel. Als gemeente willen we mooie winkels en zijn we ge focust op de binnenstad. Vanuit economische zaken, maar ook vanuit handhaving, juristen, burgemeester en wethouders.” Mateman: “We waren aangenaam verrast dat gemeente Enschede zo persoonlijk contact met ons zocht en direct inspeelt op onze behoefte. We merken dat de gemeente niet tegenwerkt, maar juist meewerkt aan vestiging in de binnenstad. Vriendelijkheid en elkaar helpen kosten niks.”
om te horen welke merken interessant zijn voor de Duitse consumenten; Hudson’s Bay kwam in de pers toen de V&D dicht ging. Ik wist via het ministerie dat Stibbe in Londen hun zaken behartigt. Daar ging een Engelse versie van het bidbook naar toe. Als enige Nederlandse gemeente lag ons bidbook vervolgens bij Hudson’s Bay in Canada.” Niet alleen grote ketens hebben baat bij het bidbook. Hoek: “Een klein familiebedrijf uit Veenendaal heeft een (fysieke) winkel met schoenen uit Spanje. Via hun webshop zien ze veel verkoop aan Duitse klanten. De cijfers uit het bidbook zorgen er nu voor dat ze er aan denken om in Enschede een winkel te openen.” ❖
Ook voor de kleintjes Hoek: “Het is belangrijk om je oren open te houden. Een collega die naar Scandinavië gaat, krijgt een paar bidbooks mee; we voeren ge sprekken met Duitse burgemeesters
Meer informatie: Duco Hoek d.hoek@enschede.nl
Cover en binnenpagina van het bidbook uit 2016: 'Winkelstad Enschede Samen kansrijk ondernemen'
27
Jan van ’t Land HET BEHOUD VAN VOORZIENINGEN
07
LEEGSTANDS COMMISSIE ALS SPIL WIJHE – Wijhe heeft haar eigen leegstandscommissie. Vrijwillige leden zorgen er met elkaar voor dat er in Wijhe op dit moment slechts één pand leeg staat. De leegstandscommissie vloeide in 2011 voort uit ‘Gastvrij Wijhe’ toen ondernemers in Wijhe de noodklok luidden: “Het is nu twee voor twaalf. Er moet iets gebeuren om het winkelgebied te versterken.” De ondernemers schreven met elkaar een plan van aanpak gericht op vijf pijlers: beleid, communicatie, ruimtelijke kwaliteit, leegstand en promotie.
28
29
De leegstandscommissie in de Langstraat, de winkelstraat Wijhe. V.l.n.r.: Tiny Bergevoet, Jan van ’t Land, Jan van Sandwijk en Wiebren ten Dam. Helaas ontbreekt Wim Nijman op de foto.
MID DEL
Continu in contact met ondernemers, gemeente, vastgoed en inwoners met een commissie die de taal van het vastgoed spreekt RESU LTAAT
Slechts 1 pand dat leeg staat.
Deze vijf pijlers vormde de basis voor ‘Gastvrij Wijhe’. Door Gastvrij Wijhe beseffen inwoners, onderne mers en gemeente dat ze de voorzie ningen in Wijhe in stand kunnen houden door samen te werken. De leegstandscommissie die hieruit voortvloeide, begon met een inventarisatie van de leegstand. Inmiddels is de commissie de spin in het web als het gaat om leegstand. Jan van ’t Land (voorzitter leegstands commissie): “We spreken onder nemers, gemeente, vastgoedpartijen en inwoners. Dat helpt ons om zo veel mogelijk geluiden op te vangen waarop we in kunnen spelen. Zo hoorden we ook dat de Rabobank haar pand wilde verkopen en dat Ygdrasil interesse had om zich in dat pand te vestigen.”
Van even uitproberen naar eigen pand Karin Kooiman (bestuurder Ygdrasil): “Ygdrasil biedt begeleiding aan
30
mensen met een beperking en was, onder andere met een eenvoudige houtwerkplaats, gevestigd in het buitengebied. Wij hebben echter veel belang bij Wijhe als levendig dorp, zowel mijn cliënten als mijn kinderen hebben er hun toekomst. Daarom wilden we wel eens uit proberen hoe het was om met een werkplaats van Ygdrasil in het centrum van Wijhe te zitten. We konden met tussenkomst van een leegstandsbeheerder tijdelijk het pand van de Rabobank huren. De winkel bleek daar zo goed te lopen dat we op zoek gingen naar een pand voor langere tijd in de Langstraat.” Van ’t Land: “De leegstandscommissie zocht contact met de eigenaar van het leegstaande nieuwbouwpand aan Langstraat 3, een grote belegger. Bij hem zat het pand in de verreken bare verliezen. We kenden hem vanuit het arbeidsverleden en hebben duidelijk gemaakt dat het essentieel
was dat de prijs van het pand omlaag zou gaan als hij het in Wijhe wilde verhuren. Dat gebeurde en uiteindelijk heeft Ygdrasil zelf de onderhandeling gevoerd en zich gevestigd.” Kooiman: “De prijs is nog steeds marktconform, we mogen echter wel per jaar huren.”
Andere successen De verhuizing van de werkplaats van Ygdrasil is niet de enige succesvolle actie van de leegstandscommissie. Van ’t Land: “We bemiddelden tussen PostNL en een ondernemer, zodat het postagentschap behouden kon worden in Wijhe. Ook helpen we startende ondernemers om een plek te vinden in het winkelgebied. En heel belangrijk: de gemeente is een hele belangrijke gesprekspartner. Ze stuurt ondernemers die zich willen vestigen eerst naar ons. Het advies van de leegstandscommissie is meestal leidend voor besluiten van de gemeente.”
Ken de mensen en de taal Van ’t Land: “Het helpt dat we de mensen kennen en de taal van het vastgoed spreken. In de leegstands commissie zitten allemaal mensen die beroepsmatig in het vastgoed actief zijn geweest. Bovendien is er een grote inspanningsbereidheid. Ieder van ons weet dat niet alles lukt. Geen van de mensen zegt zomaar ‘ik stop ermee’. Ook niet als het fout loopt.” ❖
‘INWONERS, ONDERNEMERS EN GEMEENTE BESEFFEN DAT ZE DE VOORZIENINGEN IN STAND KUNNEN HOUDEN DOOR SAMEN TE WERKEN.’ J AN VAN ’T LAND V OORZITTER LEEG STANDSCOMMISSIE
Meer informatie: Jan van ’t Land janvantland@hotmail.com
31
ÉÉN PAND Slechts
JAN VAN ’T LAND V O ORZITTER LEEGSTA NDS COM M IS S IE , W IJ HE
32
dat leegstaat
33
George ten Brummelhuis & Ben Bevelsborg H O G E O P K O M S T B IJ D E O N D ERN EM ERSAVO N D
08
Verkiezingen een boost voor de binnenstad
HENGELO – Hengelo verkiest de meest klantvriendelijke winkel en horecazaak door mysteryshoppers. Dat gaf een positieve boost voor de ondernemersavond, ondernemers en de binnenstad. “In 2012 en 2014 schakelden we vanuit de ondernemersvereniging een mysteryshopper in die alle 425 winkels in het BIZ-gebied bezocht. Dat resulteerde in de verkiezing van de Meest Gastvriendelijke Horecagelegenheid én de Meest Klantvriendelijke Winkel van Hengelo”, vertelt centrummanager Gerard Veldhof.
“De uitslag van de verkiezing maakten we bekend tijdens één van de twee jaarlijkse ondernemers avonden. Die avond werd onder de ondernemers aangekondigd. Het werd de drukstbezochte avond die ik me kan herinneren. Ondernemers namen zelfs hun personeel mee. Alle bezochte winkels ontvingen op de avond een code waarmee ze de beoordeling van hun eigen bedrijf konden zien. Zo konden ze ook zelf met de resultaten aan de slag.”
Een opsteker voor de winnaars
De twee trotse winnaars van de verkiezingen: George ten Brummelhuis (Meest Gastvriendelijke Horeca) en Ben Bevelsborg (Meest Klantvriendelijke Winkel)
34
Café de Appel en parfumeriezaak Douglas by Bevelsborg wonnen de verkiezing in 2014. “We wisten niet dat we bezoek hadden gehad van een mysteryshopper. We hoorden pas bij de aankondiging van de ondernemers avond dat we tot één van de 10 ge nomineerden behoorden”, vertellen George ten Brummelhuis (de Appel) en Ben Bevelsborg (Douglas). Bevelsborg: “Het is heel waardevol dat een externe partij alle winkels gescreend heeft op klantvriendelijk heid. Dat zorgt ervoor dat het echt een onafhankelijk onderzoek is. De uitslag wordt daardoor ook serieus genomen door de ondernemers. Als je hoort dat je genomineerd bent, dan trommel je ook je personeel op om naar de bekendmaking te komen. Zo zaten we met een paar
honderd mensen bij de finale.” Ten Brummelhuis: “Het is natuurlijk heel leuk als je de verkiezing wint. De winst motiveerde onze mede werkers. Zij gingen direct kijken wie er aan het werk was op het moment dat de mysteryshopper onze zaak heeft bezocht. Ze zijn trots op de titel en stralen dat uit naar de klanten. Bovendien levert de titel veel publiciteit op. Zeker in het begin ging het gesprek onder onze klanten over de titel en zorgde het voor extra klandizie. Ik ben stiekem wel blij dat de laatste verkiezing in 2014 was. We dragen nog steeds de titel ‘Meest Gastvriendelijke Horecazaak van Hengelo’.”
M I DDEL
Verkiezingen met mysteryshoppers R ESULTAAT
Betrokken winkeliers, positieve mediaaandacht en meer klandizie.
Nieuwe verkiezing Gerard Veldhof: “We willen in 2017 weer een verkiezing organiseren, maar we vertellen natuurlijk niet wanneer de mysteryshopper langs komt. De verkiezing levert ons in ieder geval betrokken winkeliers en positieve media-aandacht op én het trekt klanten naar de stad. De klant wil toch zelf ervaren wat klantvriendelijkheid betekent.” ❖
Meer informatie: Gerard Veldhof veldhofadvies@home.nl
Het embleem dat de winnaars met gepaste trots mogen uitdragen. De B staat voor Beregoed.
35
Bas Mennink & Egbert Scheffer IN W ON E RS B E T R E K K E N M E T S T O RY T EL L I N G
09
AANLOOPSTRAAT MET POTENTIEEL DEVENTER – Op 14 juni 2013 stond de Nieuwstraat in Deventer op zijn kop. Een ‘geheime invasie’ van robots ver overde de straat en zorgde voor een totaal andere beleving van een aanloop straat met veel leegstand. Bas Mennink, mede-oprichter van Gave Dingen Doen: “Veel mensen praatten in 2013 negatief over de Nieuwstraat. Ik hoorde alleen maar verhalen over de verpaupering van de straat, de slechte sfeer en de leegstand. Terwijl ik iedere ochtend juist heel veel potentieel zag als ik naar ons winkelpand liep. Volgens mij vertelden we met elkaar het verkeerde verhaal over de Nieuwstraat.”
36
37
Het beeldmerk van Straatgeheim, ‘een geheim met een knipoog.’
MID DELEN
0 Euro, afval, creatieve en enthousiaste deelnemers
Mennink: “Wat nou als we met elkaar een ervaring konden maken waar kinderen later nog over ver tellen? Op basis van die gedachte ontstond het plan om de straat op een dag ineens helemaal te vullen met straatkunst. Kunst gemaakt door straatkunstenaars samen met kinderen. Ik ontmoette kunstenaar Egbert Scheffer. Die was direct enthousiast en had connecties met de basisschool om de hoek. Binnen no time zat er een schoolklas en een heel vrijwillig team kunstenaars bij elkaar om ‘in het geheim’ te werken aan Straatgeheim.”
Straatgeheim
RESU LTAAT
Andere verhalen dynamiek en betere relaties in de straat en leren denken in mogelijkheden
Egbert Scheffer: “We hebben dit project met een budget van 0 euro gerealiseerd. Iedereen deed mee omdat het gewoon heel gaaf was om mee te doen. Het voelde als een feestje dat je niet wilde missen. Kinderen verzamelden afvalmateriaal en in twee geheime sessies maakten we daar robots van. Op 14 juni 2013 vond de invasie van de Nieuwstraat plaats. De kinderen gingen met de robots onder hun arm naar de winkeliers en vroegen of de robots voor hun winkel mochten staan.
Ducktape-robots werden op de straat en op de prullenbakken geplakt. Winkeliers kwamen naar buiten met limonade en snoep. De hele straat was robot.”
Hele straat op de kop “Aan alle kinderen vertelden we: ‘Dit is een heel geheim project en je mag het niet doorvertellen aan minimaal 5 mensen.’ Een geheim met een knipoog. We hadden de pers uitgenodigd voor de invasie, maar verder wisten winkeliers en gemeente er niks vanaf. De hele straat stond op de kop. Als we een vergunning hadden aangevraagd, hadden we die nooit gekregen. Winkeliers waren soms wel wat overdonderd, maar konden geen ‘nee’ zeggen tegen kinderen die met een zelfgemaakte robot voor hun deur stonden. Aan het eind van de dag dronken winkeliers die al jaren lang niet goed met elkaar omgingen, ineens samen een wijntje.”
Wat kan er wél? Mennink: “Straatgeheim zorgde voor andere verhalen en dynamiek in de straat. Mensen vertelden elkaar hoe gaaf de straat was en relaties
werden erdoor verbeterd. De robots bleven nog weken in de etalages staan en er ontstonden nieuwe projecten. Ondernemers, deelnemers, kinderen en hun ouders leerden te denken in mogelijkheden. Wat er niet kan, dat weten we, maar wat kan er eigenlijk wél?”
Niet bang zijn voor beren op de weg “De gemeente benaderde ons achter af met de vraag of we het nog eens wilden doen”, vertelt Mennink, “en ze gaven ons een onkostenvergoeding van 500 euro. Herhaling zou gaaf zijn, en ook een uitdaging. Het concept valt of staat met mensen die buiten de lijntjes durven te kleuren en daar hun netwerk voor in willen zetten. Goede relaties zijn essentieel. Als men elkaar beter kent, ontstaat er sneller samenwerking. Wij gingen er zelf onbevangen in. Als we nu nadenken over wat er ook allemaal mis had kunnen gaan, maken we misschien andere keuzes. Het is de kunst om niet te veel beren op de weg te zien en er niet bang voor te zijn als ze toch verschijnen.” ❖
Meer informatie: Bas Mennink info@gavedingendoen.nl
‘HET CONCEPT VALT OF STAAT MET MENSEN DIE BUITEN DE LIJNTJES DURVEN TE KLEUREN EN DAAR HUN NETWERK VOOR IN WILLEN ZETTEN.’ BA S ME N N IN K & E GB ERT SC HEFFER I NI TI ATI EFNEM ER S 'STRAATGEHEIM'
De ‘geheim invasie’ van robots en hun makers veroverden op 14 juni 2013 de Nieuwstraat in Deventer.
38
39
Linda Commandeur WE R K P L A ATS VO O R I D EEËN
10
DROMEN WAARMAKEN GROENLO – Een ideeënwerkplaats, waar iedereen zijn eigen omgeving leuker of beter wil maken, geeft in Groenlo een boost aan de binnenstad. BS22 is een inspiratiebron voor onder andere de Stadsmakerij in Enschede. Linda Commandeur, één van de initiatiefnemers van werkplaats BS22: “In 2012 stond de winkelstraat in Groenlo vrijwel leeg, Grolsch was naar Boekelo gegaan, een aantal grote bedrijven waren vertrokken, net als de rechtbank. De sfeer en het sentiment van ‘hier kan niks’ overheerste.”
40
41
BS22 is ook ontstaan door het delen van een droom. De naam komt van het huidige adres: BeltrumseStraat 22.
‘ DE GEMEENTE GEEFT AAN DAT WE ÉCHT EEN BELANGRIJKE BIJDRAGE LEVEREN.’ LIN D A COMMA N D E U R I NI TI ATI EFNEM ER WER KPLAATS B S2 2
ID EE
Werkplaats als broedplaats voor ideeën RESU LTAAT
Meer initiatieven en reuring in de binnenstad
42
Ondanks de aanwezigheid van vele initiatieven, actieve inwoners en innovatieve bedrijven, zeiden we destijds tegen elkaar: ‘Er zijn veel mensen met wensen en ideeën, maar ze weten niet hoe en met wie ze die voor elkaar kunnen krijgen. Laten we zorgen voor een plek waar initiatiefnemers elkaar kunnen vinden. Middenin de lege winkel straat, want juist daar moet meer leven komen.’ En zo ontstond BS22, een werkplaats voor het waarmaken van je ideeën. BS22 is bedoeld voor iedereen die zijn eigen omgeving beter of leuker wil maken”, legt Commandeur uit.
initiatiefnemers willen alleen wat publiciteit voor hun idee, een ander wil helemaal bij de hand worden genomen. Het is niet zo dat je bij BS22 een idee dropt en dan afwacht tot iemand anders er misschien iets mee gaat doen. Onze eerste vraag is altijd ‘wil je er zelf wat mee doen? Je hoeft nog niet te weten hoe, of en met wie, maar je moet wel een actieve rol hebben bij het waar maken van je idee. Een initiatief nemer krijgt geen geld om het idee uit te voeren, wel ondersteuning in menskracht, meedenkkracht, netwerk en we stellen het pand van BS22 ter beschikking.”
Idee + idee-eigenaar gezocht
Gemeente als partner
“Als je een idee hebt en daar verder mee wilt komen, dan kun je je idee delen met de (vrijwillige) kennis makelaars van BS22. Zij helpen je met wat er nodig is. Sommige
“Al vanaf het begin krijgen we subsidie van de gemeente in de vorm van de huur van het pand en krijgt BS22 twee uurtjes per week voor het spreekuur van de kennismakelaar vergoed. De kennismakelaars krijgen
een kleine onkostenvergoeding, maar leveren hun inzet grotendeels vrijwillig. Het is de kracht dat we ons niet afhankelijk opstellen van de ge meente. De gemeente accepteert van ons dat we soms andere beslissingen maken en ziet dat inwoners bij BS22 veel meer informatie delen dan met de gemeente. De gemeente geeft zelf aan dat we echt een belangrijke bijdrage leveren aan de totstand koming van initiatieven in Groenlo.”
Bewust in de binnenstad? “We kozen bewust voor een locatie in de binnenstad. Voorbijgangers zagen direct dat er iets gebeurde. Er brandde ineens weer licht in een pand midden in de winkelstraat. Dat trok de aan dacht. Mensen kwamen binnen, ook al wisten ze niet wat BS22 nou precies was. BS22 heeft veel projecten zicht baar gemaakt en gekoppeld, waardoor er weer geloof in de stad kwam en er heel veel initiatieven ontstonden.
Het is wel belangrijk dat we vooral geen concurrent worden van onder nemers in Groenlo. Als er een aan vraag komt voor een bijeenkomst met meer dan 10 personen, sturen we je naar de lokale horeca om daar de koffie te regelen. En als er een vraag is om cursusruimte, dan sturen we je door naar het cultureel centrum. Die manier van werken levert BS22 een goede relatie op met alle partners. De gezamenlijke horeca overlegt nu bij BS22 over een groot event voor de binnenstad. Dat is toch tof! We willen de zichtbare plek in de binnenstad graag behouden. Vanuit BS22 waaieren initiatieven uit en ontstaat er reuring in de binnenstad. Een mooi voorbeeld daarvan? Achter de jaren ’80 trespa luifel van het pand van BS22 bleek heel veel glas-in-lood te zitten. We hebben met de gemeente voor elkaar gekregen
dat de luifel wegging. Inmiddels hebben 11 andere ondernemers ook hun gevel in die staat hersteld. Zo gaaf, een onbedoeld effect. Dat hadden we niet kunnen voorspellen toen onze luifel eraf ging.” ❖
Meer informatie: Linda Commandeur meedoen@bs22.nl
43
REURING Ideeënwerkplaats BS22 zorgt voor
in de binnenstad 44
LIN D A COMMA N D E U R I NI TI ATI EFNEM ER WER KPLAATS B S2 2 , G ROENL O
45
Jan-Willem Holtmaat E F F I CI Ë N T E CI T Y M A RKETI N G EN -M A N A G EM EN T
11
Vergroten van stadstrots
ALMELO – Het imago van de stad Almelo was van oudsher niet altijd positief. Almelo Promotie, het centrummanagement en (horeca-) ondernemers doen er alles aan om dat imago te verbeteren. En met succes. Het moet leuk zijn om terug te komen Marianne van de Steeg (Directeur Almelo Promotie): “Almelo Promotie heeft als één van haar doelen om de stadstrots te vergroten. De focus ligt daarbij op een aantrekkelijke en spontane binnenstad. We zorgen ervoor dat we met veel partners in de stad dingen voor elkaar krijgen en organiseren. Wij hebben bij Almelo Promotie een jongeren-panel: jongeren die, zelfs als ze elders gaan studeren, als kritische vrienden blijven meedenken en willen dat Almelo een leuke stad is en blijft. De intrinsieke motivatie in Almelo is sterk: Almelo moet leuk zijn om te wonen, werken en recreëren.” Jan-Willem Holtmaat (directeur van der Valk Theaterhotel): “Ons hotel ligt in hartje stad, dus we hebben veel baat bij een bruisend centrum. Onze gasten reageren positief op de Twentse natuur en het water die doorlopen in de stad Almelo, de klantvriendelijkheid, het aanbod van activiteiten en cultuur en de sfeer in de stad. Winkeliers en horeca dragen door hun hartelijkheid echt bij aan die gastvrijheid. En dat is fijn, want zo hebben onze gasten nóg meer redenen om terug te komen.” .
Almelo op de kaart “We doen er alles aan om te laten zien dat Almelo een aantrekkelijke stad is,” vertelt Van de Steeg. Op jaarbasis worden er ruim 180 evenementen en activiteiten
46
georganiseerd. Die lopen uiteen van een enorme stadsmusical, pop-up-theaters en -restaurants in leegstaande panden, tot het terug brengen van water in de binnenstad. We kunnen ons hiermee onder scheiden van andere binnensteden in Twente.” Holtmaat: “Die stadsmusical is inderdaad een prachtig voorbeeld van samenwerken en de stad laten zien. De musical werd georganiseerd ter ere van het 100-jarig bestaan van Gemeente Almelo en woning corporatie Beter Wonen. Het werd een enorm communityproject met professionals en ruim 1.000 vrij willigers. Het Theaterhotel verzorgde onder andere iedere avond voor 1.000 bezoekers het eten. Het succes van zo’n event wordt bepaald door korte lijnen, gedeeld enthousiasme en een enorme netwerkdichtheid. Iedereen kent elkaar in Almelo. We zijn allemaal trots op de stad en willen daar samen aan werken.” Van de Steeg: “De impact van de musical was gigantisch. De musical trok in 2014 ruim 10.000 bezoekers. Het effect van de musical was enorm: mensen met een afstand op de arbeidsmarkt kregen erna betaalde werkzaamheden, jongeren maakten een bewuste keuze voor een vervolgopleiding en tijdens een open dag, tussen de voorstellingen door, werden voor het eerst bouw kavels verkocht. Het leegstaande industrieterrein waar zich dit, nu
ruim twee jaar geleden, afspeelde is nu een gewilde woonwijk geworden. We werken in 2017 aan een grootsere variant in samenwerking met zes andere Twentse gemeenten. Het nieuwe stuk gaat over de grootste bankroof ooit die plaatsvond aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in Almelo. We koppelen er veel andere activiteiten aan: het begint met 6 ‘lokale’ exposities, daarna 20 voorstellingen en tenslotte in 2019 een film. Eromheen zijn er allemaal toeristische arrangementen mogelijk.”
Het economisch rendement “In relatie tot leegstand dragen de activiteiten in Almelo bij aan de positieve storytelling over de stad. We kunnen vertellen wat het economische rendement is van alles wat we doen. Die verhalen helpen de mindset van bijvoorbeeld vastgoedeigenaren te veranderen. Zij willen meewerken aan (creatieve) projecten, zoals het pop-up theater en een pop-up museum. En boven dien merken we dat er door de activiteiten veel kleine zelfstandigen naar Almelo komen. In 2016 ging de centrummanager zo’n 13 keer met een bos bloemen onder haar arm naar een nieuw gevestigde kleine ondernemer.” ❖
Meer informatie: Diana van Os info@almelopromotie.nl
47
Harry Pierik G R O E N I N D E BI N N EN STA D
12
Eén grote verborgen tuin
ZWOLLE – Zwolle zet groen in voor een aantrekkelijke binnenstad, waardoor er betere verbindingen ontstaan in het winkelhart. De gemeente Zwolle vroeg groenvormgever Harry Pierik om in straten en stegen in het Broerenkwartier geveltuinen te ontwerpen.
Harry Pierik: “Het idee van project Secret Garden is dat de binnenstad van Zwolle één grote verborgen tuin is, je ziet de tuin echter nooit hele maal in één blik. Doordat je door de verschillende steegjes heen loopt, krijg je steeds een completer beeld van de tuin. De tuintjes zijn smal en worden tegen de gevels aangelegd. We gebruiken een grote diversiteit aan planten, zodat de tuintjes het hele jaar door groen zijn. Bovendien vormt het gevelgroen een geheel met enkele grotere tuinen, zoals de binnentuin van het Stedelijk Museum, het Broerenkerkplein en de Aldo van Eycktuin. In de zomer van 2016 legden we de eerste twee proeftuintjes aan. Daar werd zo enthousiast op gereageerd door het publiek, inwoners en ondernemers, dat de tuintjes zich verspreidden door de hele binnen stad. In het voorjaar van 2017 leggen we weer een serie geveltuinen in de binnenstad aan.”
Wie neemt het initiatief? Suzanne Douwsma (wijkmanager gemeente Zwolle) vertelt: “De wens voor meer groen in de binnenstad van Zwolle bestond al langer. In het Broerenkwartier was de wens tot vergroening onderdeel van een aantal maatregelen om het gebied aantrekkelijker te maken. Er lag ook een motie vanuit de gemeenteraad voor vergroening van de binnenstad
48
in het algemeen. De inspirator van het Broerenkwartier had onder nemers gepolst en studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein hadden plannen gemaakt. En toch kwam meer groen in de stad niet van de grond. We realiseerden ons dat de gemeente initiatief moest nemen. We vroegen Harry Pierik om de tuinen te ontwerpen. Door de keuze voor één ontwerper houden we de beeldkwaliteit hoog. Inmiddels zien we met dit project dat we als gemeente met een relatief kleine in vestering heel veel kunnen bereiken.”
Groene verbinders Pierik: “Groen geeft veel mensen een geluksgevoel. De geveltuinen dragen bij aan een goede routering door de stad. Ze trekken het winkelend publiek steegjes in waar ze anders misschien aan voorbij zouden lopen. Bovendien zien we minder geparkeerde fietsen en sluiten de geveltuinen aan bij de ruimtelijke conceptvisie van de gemeente. Voordat we in een steegje tuinen aanlegden, organiseerden we een informatieavond voor de onder nemers en de bewonersvereniging. We hebben hen meegenomen in de ontwikkeling van het plan en gevraagd om mee te denken over het onderhoud. Een aantal van hen is zo enthousiast dat ze een geveltuin willen adopteren.”
Douwsma: “En niet onbelangrijk: door de geveltuinen ontstaat er meer gesprek tussen ondernemers en is het aantrekkelijker zich te vestigen in het gebied. Ook vastgoed eigenaren komen eerder in beweging als ze merken dat de gemeente zich actief inzet voor de openbare ruimte.”
Secret Garden Route “Als de planten tot wasdom zijn gekomen, willen we een Secret Garden Route ontwikkelen door Zwolle. De route wordt in nauwe samenwerking met Harry Pierik gemaakt en vertelt het verhaal achter de tuinen van Secret Garden. Hoe die route eruit komt te zien weten we nog niet, maar we denken in ieder geval aan een koppeling met de Zwolle app en Virtual Reality. De route wordt een nieuwe trekker voor toeristen die steegjes, geveltuinen en winkels bezoeken die voorheen een groot geheim waren.” ❖
Meer informatie: Suzanne Douwsma s.douwsma@zwolle.nl
49
Carla Mandemaker FINANCIERINGSVRAAGSTUKKEN ONDERNEMERS
13
EEN WINKEL OPENEN DANKZIJ CROWDFUNDING BORNE – Carla Mandemaker zegde haar baan op in juli 2016 om haar droom na te streven: het openen van haar eigen lingeriewinkel. Een deel eigen financiering was essentieel om een startkapitaal te krijgen. Carla besloot om die eigen financiering via crowdfunding bij elkaar te krijgen. Binnen 6 dagen na de start van de crowdfundings campagne heeft ze het benodigde bedrag van € 10.000,- bij elkaar. Op 8 januari 2017 openden de deuren van de lingeriewinkel Shhh... By Carla in Borne.
50
51
8 januari 2017; de officiële opening van de winkel. (Foto: Marieke Dijkhof)
RESU LTAAT
10.000 Euro in slechts 6 dagen TEG ENPR ESTATIE
5 jaar lang 9% rente op investering
“Er zijn voldoende gedreven onder nemers. Velen hebben, net als ik, geen eigen kapitaal en laten zich afschrikken door financiering. Als je wilt is er een weg. Ik wil graag zien dat mensen die, net als ik, geen eigen vermogen hebben er toch komen.”
bij wat ik wil. Er heeft een adviseur van ROZ meegelezen. Een goed plan was de basis voor contact met een kredietverstrekker en crowdfundings maatschappij. Bovendien hielp mijn enthousiasme om hen ervan te overtuigen met me in zee te gaan.”
Crowdfunding als (deel)financiering?
Bij de crowdfunding van de lingerie winkel ontvangen investeerders gedurende 5 jaar jaarlijks 9% rente op hun investering.
Crowdfunding is een groeiende vorm van financiering waarbij onder nemers, stichtingen en particulieren een beroep doen op een grote groep mensen — ‘the crowd’ — om hun kredietbehoefte in te vullen. Om de financiering te realiseren was een goed plan nodig. “Alles wat ik doe, doe ik vol overgave en met passie. Ik kan niet anders, zo ben ik. Ik geloof in dat wat ik wil bereiken. Ik heb mijn business plan zelf geschreven na diverse cursussen van Regionale Organisatie Zelfstandigen (ROZ), omdat ik echt wilde dat alles past
52
Goede marketing is het halve werk “Er werd een filmpje geschoten om te delen via Facebook, LinkedIn en het crowdfundingsplatform. Het filmbedrijf was zo enthousiast over mijn plan, dat ze een gereduceerd tarief gaven voor de crowdfundings film. Ik leg uit wie ik ben en wat ik wil bereiken met de crowdfunding. Mensen die meer dan € 1000,investeren, krijgen een tegoedbon
‘IK WIL GRAAG ZIEN DAT MENSEN DIE, NET ALS IK, GEEN EIGEN VERMOGEN HEBBEN ER TOCH KOMEN.’ CA RLA MA N D E MA KE R
voor mijn lingeriewinkel. De krant pikte het nieuws over mijn crowd funding op en toen ging het snel. Ik denk dat de mensen mijn passie proeven in mijn crowdfundings campagne. Ik kon al mijn crowd funders enthousiasmeren met een goed en geloofwaardig verhaal.”
hele betaalsysteem is gekoppeld aan internet. Om het over de inkoop en de administratie nog niet te hebben.” Alle kleine beetjes en de gedreven heid van Carla zorgden ervoor dat ze op 8 januari haar eigen lingerie winkel in Borne opende. ❖
Alle bijdragen helpen De crowdfunding was niet de enige succesfactor die ervoor zorgde dat Carla op 8 januari haar eigen zaak opende. “Ik was verliefd op dit pand en wilde het hebben. Het heeft mij heel erg geholpen dat, via de makelaar, de pandeigenaar het pand de eerste 3 maanden beschikbaar stelde zonder huur en borg.” Grootste struikelblok om succesvol te kunnen openen is het aanleggen van de internetverbing. “Het is onvoor stelbaar hoeveel tijd en moeite het kost om dat voor elkaar te krijgen! En zonder internet kan ik niks. Mijn
Meer informatie: Carla Mandemaker info@shhhbycarla.nl
53
Bert Bourgonje HET NIEUWE WINKELEN
14
ON- EN OFFLINE INTERACTIE MET CONSUMENTEN RAALTE – www.winkeleninraalte.nl is één van de lokale voorbeelden in Overijssel waar een overzicht te vinden is van de gevestigde winkeliers en van de activiteiten in het centrum. Veel steden zoeken naar manieren om online en offline communicatie met elkaar te combineren en zo meer interactie met de consument te krijgen. In Raalte werkt het ROV aan winkeleninraalte 3.0.
54
55
Alle leden van het Raaltens Onder nemers Verbond (ROV) staan vermeld op de site www.winkeleninraalte.nl. “Maar de website is veel te statisch”, vindt Bert Bourgonje, lid van de werkgroep communicatie van het ROV. “Ik wil heel graag dat er veel meer interactie komt met de gebruikers van de website. We willen weten wie onze site bezoekt en wat zij er zoeken. Daardoor kunnen we veel beter inspelen op hun behoeften en hen verleiden om niet alleen de site of social media, maar ook Raalte, te bezoeken.”
Een site zonder aantrekkelijk winkelgebied is niks
‘JE KUNT NOG ZO’N PRACHTIGE SITE HEBBEN EN ACTIEF ZIJN OP SOCIALE MEDIA, MAAR ALS BEZOEKERS NAAR JE STAD KOMEN EN ZE VINDEN ER NIKS AAN, DAN KOMEN ZE NIET MEER TERUG.’ BERT B O U R G O N JE W E RKGROE P C O MMU N I C AT I E R O V
56
Bourgonje: “Ook online wil je uit stralen wat Raalte te bieden heeft: klantvriendelijkheid, vakkundig heid, veel speciaalzaken en gratis parkeren. Recent koopstromen onderzoek geeft richting aan de keuzes die gemaakt worden voor de nieuw in te richten website. In het onderzoek staan bijvoorbeeld dingen over de sterke en zwakke punten uit het winkelgebied en het parkeerbeleid. De positieve dingen daaruit moeten natuurlijk terug komen op de site. We beseffen ons dat een website nooit op zichzelf staat. Online communicatie gaat hand in hand met de fysieke inrichting van het centrum, parkeren, de inrichting van de winkels, horeca en de markt. Je kunt nog zo’n prachtige site hebben en actief zijn op social media, maar als bezoekers naar je stad komen en ze vinden er niks aan, dan komen ze niet meer terug. Ik zie het liefst dat alle ondernemers en activiteiten van Raalte een plek krijgen op de website. De site zou
niet exclusief voor leden van het ROV moeten zijn. De bezoeker van de website is geïnteresseerd in wat er te doen is in Raalte en welk winkelaanbod er is. Dan kun je maar beter het totaalaanbod laten zien.”
Koppeling social media “De koppeling met social media is natuurlijk essentieel. Het afgelopen jaar hebben we vanuit het ROV veel geëxperimenteerd met het gebruik van facebook (@winkeleninraalte.nl). Je ziet dat het aantal reacties enorm stijgt door het actieve gebruik. Een mooi voorbeeld: Net voor de winkels open gaan op koopzondag plaatsen we foto’s van de activiteit, zoals het treintje dat rondrijdt. We merken dat daar actief op wordt gereageerd en mensen elkaar uitnodigen om ook even te komen.”
Website van Raaltens Ondernemers Verbond (ROV) www.winkeleninraalte.nl
De grootste uitdaging met actualiteit en interactie is dat je doorlopend actuele informatie biedt en moet reageren op wat er speelt. Dat kost tijd en geld. In het geval van een website gaan de investeringen altijd voor de baten uit. Sommige winkeliers hebben weinig ervaring met websites en social media. Voor hen is het lastig inschatten waarom ze zouden investeren in digitale communicatie. We moeten hen goed meenemen in het verhaal, misschien wel door een cursus ‘Hoe zet ik social media in?’.” ❖
Meer informatie:
Andere inspiratie uit de regio: www.inzutphen.nl www.deventer.info www.uitinenschede.nl www.hallolosser.nl
Bert Bourgonje info@rov-raalte.nl
57
Wim Oosterhuis & Carla Haafkes HE T E LA N VA N D E W I N KEL STRA AT
15
EEN PUIENFONDS ALS INSTRUMENT HENGELO – Gemeente Hengelo levert een actieve bijdrage aan het stimuleren van aanpassingen van voorgevels van panden. Daarmee krijgt de binnenstad zijn oorspronkelijke elan weer terug. Wim Oosterhuis (stedenbouwkundige) en Carla Haafkes (accountmanager Economische Zaken) gaan vanuit gemeente Hengelo in gesprek met pand eigenaren en ondernemers om gebruik van het puienfonds te stimuleren. Oosterhuis: “Het puienfonds is een mooi instrument om dingen in beweging te krijgen.”
58
59
EEN VOORBEELD
Oosterhuis vervolgt: “In 2008 was er een publiek stadsdebat. Eén van de uitkomsten was de wens van inwoners om de binnenstad van Hengelo weer het oorspronkelijke elan terug te geven. Veel mooie panden vallen niet op omdat ze verstopt zitten achter ontsierende luifels en winkelpuien. Het puien fonds stimuleert pandeigenaren en ondernemers om voorgevels en puien in hun oorspronkelijke staat te herstellen.”
Het Puienfonds Oosterhuis: “Ondernemers en pand eigenaren benaderen de gemeente omdat ze iets aan de uitstraling van
60
hun pand willen doen. We zien de beweging die er is als een kans. We gaan met hen in gesprek. Soms vragen we een architect om een schets te maken van een nieuwe situatie. Eén keer in de zes weken bespreken we de binnengekomen plannen in de puiencommissie. Die bestaat uit een stedenbouwkundige van de gemeente, een welstandsarchitect, een inspecteur monumentenzorg en een onafhankelijke voorzitter. Na een positief besluit van de commissie kan er co-financiering worden geregeld vanuit het puien fonds. De spelregels daarvoor zijn simpel en passen in één alinea.”
‘JE ZIET NU DAT HET BESMETTELIJK IS; WE ZIJN IN GESPREK MET MEERDERE PANDEIGENAREN IN ÉÉN STRAAT.’ CARLA HAAFKES A C C O U N T MA N A G E R E C O N O MI S C H E Z A K E N
Oude situatie Nieuwstraat 10 in Hengelo
Schets van de architect
De nieuwe situatie dankzij een verstrekte subsidie van € 10.000,-
Meer dan alleen een pot geld
hem of hij bereid was om de hele winkelpui een facelift te geven. Toen hij enthousiast was, hebben we ook de buurman uitgenodigd. Beide eigenaren delen al 30 jaar een pand en hadden elkaar nog nooit gesproken. Wij brachten ze aan tafel. Het mooie was dat wij de buurman niet hoefden te overtuigen, dat deed de pand eigenaar voor ons.
Zit er energie? Aan de slag!
Haafkes: “Om daadwerkelijk verschil te kunnen maken, moet je meer doen dan alleen een pot geld aanbieden. In alle gevallen draait het om de ondernemer. Wat wil die uitstralen en hoe kunnen we daarin faciliteren? En hoe wordt de pandeigenaar erbij betrokken? We leggen waar nodig verbindingen en maken gevoelig heden bespreekbaar. Soms helpt het dat wij als gemeente net wat beter de taal van het vastgoed spreken dan een ondernemer.”
Van een nieuwe lichtbak naar herstel van een tweelingpand Haafkes: “Een mooi voorbeeld van ons werk is een tweelingpand in de winkelstraat. Een franchise ondernemer deed door een ver andering van huisstijl een aanvraag om zijn lichtreclame te vervangen. Daarop namen wij het initiatief om, via de ondernemer, contact te leggen met de pandeigenaar. We vroegen
Je ziet nu dat het besmettelijk is. We zijn in gesprek met meerdere pandeigenaren in één straat. In 2017 verwachten we stappen te maken die vergelijkbaar zijn met het resultaat in de Drienerstraat. Daar werd in 2013 door meerdere eigenaren geïnvesteerd. Ook de gemeente heeft de straat toen aangepakt op gezamenlijk verzoek van de onder nemers. In die straat bruist het nu van ondernemerschap. De kracht van het puienfonds is dat meerdere zelfstandige projecten een totaal effect hebben op het aangezicht van een straat en uiteindelijk de stad.”
“Zodra wij merken dat er energie zit om een pand op te knappen, gaan we aan de slag. We halen informatie op, kijken naar ieders belangen en doelen en ondernemen daar actie op. We hebben geen restricties om ons werk te doen. Als wij vinden dat iets belangrijk is, dan zorgen we ervoor dat dat gebeurt. Daar is soms wat ambtelijke ongehoorzaamheid voor nodig, maar die zorgt er wel voor dat de binnenstad daadwerkelijk aantrekkelijker wordt.” ❖
Meer informatie: Carla Haafkes c.haafkes@hengelo.nl
61
DE BINNENSTAD AANTREKKELIJK Om
te maken, is soms wat ambtelijke ongehoorzaamheid nodig. 62
CA RLA H A A FKE S ACCO UNTM ANAG ER ECO NO M I SCHE ZAKEN G EM EENTE HENG ELO
63
Vledder
Wilhelminaoord
Dwingeloo
De Blesse
Lemmer
Wapserveen
Oldemarkt Steenwijkerwold
CENTRUMMANAGERS
Kuinre
Bant
Uffelte
Steenwijk
Kalenberg
Creil
A32
Tuk
Havelte
Luttelgeest
Redactie:
Eindredactie:
CO NTACTPER SO O N PER G EMEENTE Blokzijl
Emmeloord
Claasje Reijers, Geesje Philippi (Procesmakers), Peter Kortleve (Shortlife Graphic Design) en Sanne Bonekamp (Provincie Overijssel)
Ketelm eer
Ontwerp en vormgeving: Peter Kortleve (Shortlife Graphic Design)
Swifterbant
Ketelhaven
Centrummanager: Henry Brookhuis Tel.: 06 223 15Rouveen 246
Nijverdal
Centrummanager: Manfred Korbl Tel.: 06 340 81 418 Mail: info@opnaarnijverdal.nl
Kampen
Zwolle
el IJss
Deventer Centrummanager: Peter Brouwer Tel.: 06 515 49 605 Mail: stadsmanager@sdbm.nl
Enschede
12 Centrummanager: Krystle Hemken Dalfsen Olst
Oosterwolde
Wezep
Raalte
‘t Harde
IJssel
Centrummanager: Henny Zomer - te Veldhuis Wapenveld
Nunspeet
Hierden
Putten
Centrummanager: Henk Stephan
Wijhe
Emst
Kootwijkerbroek
Barneveld
Harskamp
Nieuw-Heeten
Schalkhaar
Centrummanager: Patricia Gerrits 04 Tel.: 06 575 43 938 Mail: pc.gerrits@zwolle.nl 09
Teuge
Twello
Apeldoorn K I J K V O O R ACTUELE
A1
Harfsen
IJs
Laren
se
G EG EV ENS l O P Voorst
Lieren
Bathmen
Epse Wilp Gorssel
Klarenbeek www.stadsbeweging.nl
Beekbergen
Heeten
Deventer
Gelderland 10 kilometer
Haarle
Terwolde
Centrummanager: Berryl Michel Tel.: 06 193 84 489 Garderen Mail: b.michel@hofvantwente.nl Hoog Soeren
Stroe
Wesepe
Boskamp
Zwolle
Uddel Hof van Twente
A1
Mariënheem
Centrummanager: Tiny Bergevoet Tel.: 06 404 03 025 Mail: tinybergevoet@hotmail.com Diepenveen
Centrummanager: Gerard Veldhof Leuvenum Tel.: 06 533 65 979 Elspeet Mail: veldhofadvies@home.nlVaassen
Nieuw-Milligen
Luttenberg
Broekland
Olst
Oene
Ove
Raalte
Centrummanager: Eduard Plate Epe Tel.: 8 06 538 46 720 A2 Wissel Mail: eduard@eduardplate.nl Vierhouten
Speuld
Voorthuizen
Wijhe
Staphorst
Hengelo
Ermelo
07
Hardenberg
Hulshorst
Harderwijk
Teksten zijn gezet in Frutiger, Swift en Knockout. Zet- en drukfouten voorbehouden.
Heerde
A50
Wij kunnen ons voorstellen dat je (gedeeltes van) deze uitgave uit trots dan wel enthousiasme wilt delen met anderen, on- of offline. Dat is prima en beschouwen wij als een compliment. Waarvoor dank! Maar... ere wie ere toekomt. De namen van de harde werkers vind je hierboven.
Tel.: 06 301 78 283 Mail: citymanagement@rov-raalte.nl 14
Centrummanager: Piet Hoogers
Lemele
Heino Lemelerveld
Windesheim
Haaksbergen e er em
Hoonhorst
Centrummanager: Arie Oeseburg Tel.: 06 508 64 714 Hattem Mail: a.oeseburg@home.nl
Mail: rob.duursma@winkelhart-enschede.nl Doornspijk
O
Oldenzaal
Flevoland
Centrummanager: Rob Duursma Biddinghuizen ElburgOldebroek ‘t Loo Tel.: 06 513 13 623
Balkbrug
Nieuwleusen
Hasselt
Centrummanager: Chris Brandsema
Dronten
VeeningenZui
Genemuiden
IJsselmuiden
Dalfsen
Drukkerij:
luw Ve
Koekange
Zwartsluis Losser
Zwarte Meer Centrummanager: Ellen Bijsterbosch Tel.: 06 468 11 311 Mail: e.bijsterbosch@borne.nl
Borne
Fotografie:
© 2017 Stadsbeweging www.stadsbeweging.nl
Beulakerwijde
Kampen Belterwijde De Wijk Centrummanager: Diana van Os-Lagas Centrummanager: Linda Zaaijer (tijdelijk) Vollenhove Sint Jansklooster Kraggenburg Tel.: 06 443 73 765 Tel.: 06 232 75 851 IJhorst Staphorst Mail: centrummanager@centrumalmeloaktief.nl Nagele Ens
Urk
Tessa Wiegerinck Fotografie
Meppel
Wanneperveen
Marknesse
Ruinerwold
Almelo
Tollebeek
Claasje Reijers (Procesmakers)
SMG Groep
Nijeveen Giethoorn
Espel
Ruinen
A28
COLOFON
Ossenzijl
Rutten
Eefde
02
Zutphen
Warnsveld
Almen
Loche
VOL VAN LEEGSTAND “Er zijn zo veel (kleinschalige) initiatieven om leegstand tegen te gaan. Die worden nog maar weinig gedeeld, terwijl we juist door te delen veel inspiratie voor onze eigen binnenstad kunnen verzamelen”, aldus een Overijsselse centrummanager. In ‘Vol van Leegstand’ ontdek je 15 inspirerende projecten die een bijdrage (kunnen) leveren aan het oplossen of vermijden van leegstand in de stads- en dorpscentra van Overijssel. Samenwerken, creativiteit, visie en een bruisende binnenstad zijn kernwoorden die passen bij de meeste projecten. ‘Vol van Leegstand’ nodigt uit om je te laten inspireren voor projecten waar ook jij in jouw eigen binnenstad mee aan de slag kunt.
‘ Om de binnenstad vitaal te houden is het belangrijk dat we met alle partijen in de stad zoeken naar hun wensen en die helpen mogelijk maken. Pas dan gaat de stad echt bruisen.’ M O N I Q U E VA N H A A F Gedeputeerde Provincie Overijssel