Parola #11

Free press Καλοκαιρινό περιοδικό ποικίλης ύλης για Πάρο/Αντίπαρο, τεύχος 11. Magazine for Paros/Antiparos | Έκδοση / edition 2019

σελίδα | page | 1

Naoussa, tel: 22840 51445 | f: Yemeni - Traditional Restaurant | www.yemeni.gr σελίδα | page | 2

σούμα... | editorial

These days, Paros reminds me of Hercules when he found himself, the myth has it, at the crossroads of Virtue and Vice. He was then asked to choose one of the two paths.

Vice promised him a life full of effortless riches, pleasures and power, while Virtue set before him a path of constant struggles and grand experiences, the road that grants nothing without labour and care.

Hercules wisely chose the path of Virtue.

Tης Αυγής Καλογιάννη | By Avgi Kalogianni

Paros must now decide which way to take – will it favour the uncritical and unlimited exploitation of its natural resources or will it opt to develop its healthy potential, set boundaries, find its identity, its brand name, and attract the right visitors, preferably dispersed beyond the limits of the August high season?

Η Πάρος μου θυμίζει αυτό τον καιρό τον Ηρακλή όταν βρέθηκε, σύμφωνα με τον μύθο, μπροστά σε δυο δρόμους, της Αρετής και της Κακίας. Του ζητήθηκε τότε να επιλέξει τη μία από τις δύο οδούς. Η Κακία τού υποσχέθηκε έναν δρόμο γεμάτο πλούτη, ηδονές και εξουσία χωρίς κόπους, ενώ η Αρετή τού υπέδειξε τον δρόμο των αδιάκοπων αγώνων και των μεγάλων εμπειριών, τον δρόμο που με ευκολία δεν προσφέρει τίποτε σε κανέναν. Ο Ηρακλής φυσικά διάλεξε τον δρόμο της Αρετής. Πρέπει κι η Πάρος τώρα να διαλέξει προς τα πού θα πάει. Θα διαλέξει τον δρόμο της άκριτης και χωρίς όρια εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων του νησιού ή θα επιλέξει να αναπτύξει αυτό το υγιές δυναμικό που έχει, να βάλει κάποια όρια, να βρει την ταυτότητά της, το brand name, και να προσελκύσει τους σωστούς ανθρώπους και κατά προτίμηση όχι όλους τον Αύγουστο; Την περσινή σαιζόν, την καλύτερη όπως λεν οι στατιστικές εδώ και χρόνια, η κατάσταση τον Αύγουστο βρισκόταν εκτός ελέγχου: μποτιλιάρισμα και χιλιάδες αυτοκίνητα, κοσμοπλημμύρα στα σοκάκια και τις παραλίες, ουρές στα εστιατόρια, νεύρα και βάρβαρες συμπεριφορές. Μήπως πρέπει να μπει ένα όριο στον αριθμό των αυτοκινήτων που θα επιτρέπεται να αποβιβαστούν στο νησί; Μήπως θα πρέπει να προβληθεί το άλλο πρόσωπο της Πάρου για να έρθουν οι επισκέπτες που ενδιαφέρονται για όλα αυτά που μπορεί να προσφέρει το αχτύπητο δίδυμο Πάρος-Αντίπαρος τους υπόλοιπους μήνες; Ένα όμορφο και γλυκό τοπίο, πεντακάθαρη θάλασσα, δεκάδες διαδρομές για πεζοπορίες, ένα ήπιο ανάγλυφο που επιτρέπει κι ενθαρρύνει την ποδηλασία, δέκα περίπου σχολές γιόγκα, ενδιαφέροντα πολιτιστικά δρώμενα,

καλή κουζίνα και τώρα πια και καλά κρασιά και βιολογικά προϊόντα. Δεν υπάρχει όμως ούτε ένας παράδρομος που να μπορεί κανείς να κάνει ποδήλατο ή jogging χωρίς κίνδυνο της ζωής του ή μια σοβαρή διαφημιστική καμπάνια του Δήμου που να προβάλλει όλα αυτά. Περπατώντας φέτος στο Κάστρο της Παροικιάς παρατηρεί κανείς μια ολοφάνερη αλλαγή. Τα παλιά σπιτάκια του Κάστρου ανακαινίζονται και μάλιστα όμορφα και με σεβασμό στην τοπική αρχιτεκτονική παράδοση όμως, ένοικοι τους δεν είναι πια οι Καστρινοί αλλά άνθρωποι από όλα τα μέρη του κόσμου. Άλλοι ιδιοκτήτες, άλλοι Airbnbήδες. Σε μια βεραντούλα ένα ζευγάρι Κινέζων είναι απορροφημένοι στα tablet τους, σε ένα αυλιδάκι παρακάτω δύο Βραζιλιάνες πίνουν τον καφέ τους. Και αναρωτιέμαι βλέποντας τους, αν αυτοί οι νέοι Καστρινοί λένε μια καλημέρα μεταξύ τους σαν συναντιούνται στα σοκάκια, καθώς είναι η συνήθεια του τόπου τούτου. Για αυτό εμείς στο Parola επιμένουμε και φέτος να μιλήσουμε για αυτή την πρώτη ύλη από την οποία φτιάχτηκε η Πάρος όταν έστελνε τα αγόρια της εργάτες στα λατομεία και τα κορίτσια της υπηρέτριες στα αστικά σπίτια της Αθήνας: το μικρό, το αργό και το λίγο, που λέει κι ο Χρίστος Γεωργούσης στη συνέντευξή του. Όχι γιατί είμαστε λάτρεις του παρελθόντος αλλά γιατί είμαστε μ’ αυτούς που ονειρεύονται το μέλλον που αξίζει στην Πάρο και την Αντίπαρο με την ιστορία και τον πολιτισμό που κουβαλάνε. Σας προσκαλούμε λοιπόν και φέτος να ανακαλύψετε την άλλη Πάρο και Αντίπαρο με οδηγό το Parola και τους ανθρώπους του!

Last season, the best in years, according to statistics, things were out of control during August: traffic jams and thousands of cars, crowds swarming the alleys and the beaches, queues in the restaurants, irritation and rough behaviour. Should a limit be set on the number of cars allowed to disembark on the island? Should another face of Paros be promoted to draw visitors who are interested in what the unbeatable Paros-Antiparos pair can provide throughout the rest of the year?

A beautiful gentle landscape, a crystal clear sea, dozens of hiking trails, a mild terrain encouraging cycling, ten yoga schools, engaging cultural events, a delightful cuisine, and, as of recently, well-crafted wines and organic products.

On the other hand, there’s not a single backstreet where one can go cycling or jogging without risking injury, or a serious Municipal advertising campaign informing of what’s worth promoting.

Walking this year around the Castle in Parikia, one cannot but notice an obvious change: the old houses of the Castle are being renovated and, mind you, tastefully and respectfully to the local architectural tradition, however, their occupants are no longer Castle natives, but people from all over the world – other owners and AirBnB guests. On a balcony, a Chinese couple are absorbed in their tablets, further down, in a tiny courtyard, two Brazilian women are sipping their coffee.

When I see these newly-come Castle residents, I wonder if they say good morning to each other when they meet in the alleys, as local customs dictate.

This is why we at Parola insist, yet another year, on speaking about the raw ingredients Paros was made of back in the days when it would send its boys to work at the quarries and its girls in the upper-middle class Athenian households: the small, the slow and the little, as Christos Georgousis says in his interview.

Not because we are lovers of bygone times, but because we side with those who dream of a future that is worthy of the rich history and culture of Paros and Antiparos.

So we invite you, yet another year, to discover the other face of Paros and Antiparos with the Parola crew as your guide!

σελίδα | page | 3

περιεχόμενα | contents

06

Agenda: Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού Cultural events of this summer

20

Πολιτισμός | Culture Θέματα και συνεντεύξεις Articles and interviews

30 Πρόσωπο | Person

Εξώφυλλο: Φωτογραφία Mary Chatzaki Μοντέλο: NATA KAS @VN MODELS GREECE

Ο ζωγράφος Αχιλλέας Χρηστίδης μας ξεναγεί στη δικιά του Πάρο.

The painter Achilleas Christides takes on a tour of his Paros.

36

Πρόσωπο | Person Χρίστος Γεωργούσης, «Η Πάρος θεμελιώθηκε επάνω στο μικρό, στο αργό και στο λίγο».

Christos Georgoussis, “Paros was founded on the small, the slow and the little.”

40 Αθλητισμός | Sports

Η χαρά του «ευ αγωνίζεσθαι» The joy of “good sportsmanship”

52 Συνέντευξη | Interview

Διευθύντρια έκδοσης: Αυγή Καλογιάννη

«Η κουζίνα του Αιγαίου είναι σοφή»

Σχεδιασμός τεύχους: Χάρης Χρηστίδης

Αργυρώ Μπαρμπαρίγου

Argiro Barbarigou The cuisine of the Aegean is wise

Αρχισυντάκτρια: Μάρω Βούλγαρη

62

Πρόσωπο | Person Κατερίνα Μόσχου, Η τυροκόμος της Πάρου Katerina Moschou, The cheese maker of Paros

Mετάφραση: Βάσω Παππή Αυγή Καλογιάννη Ατελιέ: Γιώργος Κυριακόπουλος

64

Αρχαιολογία | Archaeology Το Δεσποτικό | Despotiko

Φωτογραφίες: Δημήτρης Βρανάς (Α.Ι.F) Ιωάννα Φυσιλάνη

76

Οι άνθρωποι του Δεσποτικού Φωτογραφίες της Μαίρης Χατζάκη The people of Despotiko Photos by Mary Chatzaki

Το Parola ευχαριστεί όλους τους συνεργάτες του για τη φιλική συμμετοχή τους στο φετινό τεύχος.

98 Ταξίδια, Ευρωπαίων

περιηγητών στην Πάρο Travels, by European travellers to Paros

106 Τα νησιά την Άνοιξη Walking in flower meadows in Paros and Antiparos

112

Θέα στο γαλάζιο A look into the blue

117

Γλυκιά ζωή στην Πάρο | Dolce Vita of Paros Φαγητό και ποτό | Food and drink

σελίδα | page | 4

P | Mary Chatzaki

82

Το μνημείο | The monument Εκατονταπυλιάνη | Ekatontapiliani

Επεξεργασία εικόνων: Τάκης Λαζάρου

Σελίδα|Page 76

Νομικός σύμβουλος: Ελένη Κατσάρου Εκτύπωση: Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Ιδιοκτησία: Parola Εκδόσεις Γραφικές Τέχνες Αρχίλοχος Πάρου, τηλ.: 6976511532 email: parolaparos@gmail.com f: ParolaFreePress issuu.com/parolaparos

σελίδα | page | 5

σελίδα | page | 6

σελίδα | page | 7

ατζέντα | agenda

ΙΟΥΝΙΟΣ Συνεχίζοντας μια μακρά και ξεχωριστή πολιτιστική παράδοση, η Πάρος φιλοξενεί ένα πλούσιο πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκθέσεων.

Continuing a long and special cultural tradition, Paros hosts a varied program of musical events and art exhibitions.

To Parola δημοσιεύει τις κυριότερες εκδηλώσεις σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε ως την 1/6. Για αλλαγές ή ακυρώσεις συμβουλευθείτε τους παρακάτω ιστότοπους.

Parola publishes the most important events of this summer according to the information provided up to the June 1st.

For any changes or cancellations please consult the sites below. www.paros.gr www.antiparos.gr www.parosweb.com

ΣΑΒΒΑΤΟ 15|6: Μάρπησσα: 8ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών «Μες του Αιγαίου... Αγγέλοι Φτερουγίζουν». Πλατεία παπά – Γιώργη Στάμενα. Ώρα 21:00. ΚΥΡΙΑΚΗ 16|6: α)Λεύκες. Θεατρική παράσταση «Star Comedy» με τον Λευτέρη Ελευθερίου. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. β)Νάουσα: Παράσταση με παραδοσιακούς χορούς από Μακεδονία, Θεσσαλία, Κω και Πάρο - Προαύλιο Παναγίας. Ώρα 21:00. ΔΕΥΤΕΡΑ 17|6: Λεύκες. Συναυλία με την χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Πάρου «Καλωσορίσατε

απόψε στο ταξίδι μας». Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΤΕΤΑΡΤΗ 19|6: Παροικία: Χορευτική παράσταση με τα παιδικά τμήματα από το Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού «Τεχνηντάρι». Ανοικτό Θέατρο Λυκείου. Ώρα 21:00. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21|6: α)Παροικία: Ε’ Διεθνές Συνέδριο Αρχαιολογίας Πάρου και Κυκλάδων «Η Πάρος ανά τους αιώνες από την προϊστορική περίοδο έως τον 16ο αιώνα μ.Χ.» στην αίθουσα του Π.Σ. «Αρχίλοχος». Έως 24|6. β)Λεύκες: Παράσταση Καραγκιόζη από το Θέατρο Σκιών του Αργύρη Αθανασίου. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 20:30.

ΣΑΒΒΑΤΟ 22|6: α)Νάουσα: Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί – Αφιέρωμα στα έθιμα και στους χορούς της Μακεδονίας Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα «Νάουσα Πάρου». Προαύλιο Παναγίας. Ώρα 21:00. β)Μάρπησσα: Τουρνουά Φιλίας Μπάσκετ παιδικό. Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων και Αθλητικών Εκδηλώσεων Αρχιλόχου – Μάρπησσας. Έως 23|6. ΚΥΡΙΑΚΗ 23|6: α)Πρόδρομος: Πλατεία Αγ. Σπυρίδωνα. Αναβίωση του εθίμου του Κλήδονα. Ώρα 21:30. β)Αλυκή: Γιορτή του Κλήδονα στην παραλία -

κάψιμο μάηδων Παραδοσιακοί χοροί – νησιώτικη μουσική - κεράσματα. Ώρα 21:00. γ)Μάρπησσα: Αναβίωση του εθίμου του Κλήδονα. Πλατεία παπά – Γιώργη Στάμενα. Ώρα 21:00. δ) Νάουσα: Αναβίωση του εθίμου του Κλήδονα. Αύλειος χώρος Αγίου Αθανασίου. Ώρα 21:00. ΔΕΥΤΕΡΑ 24|6: Άσπρο Χωριό: Αναβίωση του εθίμου του Κλήδονα. Διοργάνωση ΜΕΑΣ «Ατλαντίς». Ώρα 21:00. ΤΡΙΤΗ 25|6: Κώστος: Εορτασμός Αγ. Αθανασίου του Παρίου. Παραδοσιακοί χοροί από το Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού

«Τεχνηντάρι». Ώρα 21:00. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 28|6: Παροικία: Θερινή Μαθητική Συναυλία του Δημοτικού Ωδείου Πάρου – αίθουσα Π.Σ. «Αρχίλοχος». Ώρα 20:30. ΣΑΒΒΑΤΟ 29|6: Νάουσα: Έναρξη εικαστικής έκθεσης έργων σε καμβά του Αθανάσιου Κολλιντζα.. Χώρος Τέχνης «Άγιος Αθανάσιος», έως 20|7. ΚΥΡΙΑΚΗ 30|6: α)Παροικία: 3ο Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφίας «Photosphere». Αύλειος Χώρος Π.Σ. «Αρχίλοχος». Διάρκεια έως 15|7. β)Μάρμαρα: Πανηγύρι Αγίων Αναργύρων.

JUNE ATURDAY 15|6: Marpissa: 8th Festival of Traditional Dances, Papa-Giorgi Stamena square Time: 21:00 SUNDAY 16|6: a) Lefkes: Theatrical Performance "Star Comedy" with Lefteris Eleftheriou.

Open air theate Time 21:00

b)Naoussa: Performance of traditional dances from Macedonia, Thessasly, Paros and Kos Panagia Church open area Time 21:00

journey tonight" Open air theate Time 21:00

MONDAY 17|6: Lefkes: Concert of the Choir of Paros Municipal Conservatory "Welcome to our

Ambelas: Full moon party at Tao's

b)Lefkes: Karagiozis (shadow theatre) performance of Argyris Athanassiou Open air theatre Time 20:30.

WEDNESDAY 19|6:

SATURDAY 22|6:

Parikia: Dance performance of children's classes from the Art and Culture Center "Technitari" Open air Lyceum theatre Time:09:00

a)Naoussa: Greek traditional dances Macedonia's dances and customs. Music and Dance Group Panagia Church open area Time 21:00.

FRIDAY 21|6:

23|6

σελίδα | page | 8

a)Parikia: Ε’ International Archaeology Congress of Paros and Cyclades "Paros through the centuries from the prehistoric period to the 16th century AD" Archilochos hall until 24/06

b)Marpissa: Friendship Tournament Children's basket Sports events hall Archilochos-Marpissa Until 23/06 SUNDAY 23|6: a)Prodromos: St Spiridon square, Revival of local cusstom of KlidonasTime 21:30.

b) Alyki: Revival of local cusstom of Klidonas, Burning of May wreaths, Traditional dances and music, Treats.

Time21:00. c)Marpissa: Revival of local cusstom of Klidonas Papa-Giorgi Stamena square Time 21:00. d)Naoussa: Revival of local cusstom of Klidonas, Agios Athanassios Time 21:00.

MONDAY 24|6: Aspro Chorio: Revival of local cusstom of Klidonas Time 21:00. ΤUESDAY 25|6: Kostos: Celebration for St Athanassios Parios, Traditional

Dances from the Art and Culture Center "Technitari" Time21:00.

FRIDAY28|6: Parikia: Summer student Concert of Paros Municipal Conservatory Time20:30.

SATURDAY 29|6: Νaoussa: Opening of art exhibition of Athanassios Kollintzas. St Athanassios Until 20|7.

SUNDAY 30|6: a)Parikia: 3rd International Photo Festival «Photosphere».

Archilochos open space Until 15|7. b)Marmara: St Anargyri festival

σελίδα | page | 9

ΙΟΥΛΙΟΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 1|7: Αλυκή: Έναρξη Τουρνουά Μίνι Ποδοσφαίρου «Λυπράνδος Σκιαδάς» στο γήπεδο του Αγίου Νικολάου. Διάρκεια έως 27|7. ΣΑΒΒΑΤΟ 6|7: Παροικία: Αναβίωση της Πεζότρατας. Παραλία Ζωοδόχου Πηγής. Ώρα 20:00.

Καραγκιόζη από το Θέατρο Σκιών του Αργύρη Αθανασίου. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 20:30. ΣΑΒΒΑΤΟ 13|7: α)Παροικία: 2η μέρα Πολιτιστικού Φεστιβάλ «Paros Festival» στον Παραδοσιακό Οικισμό της Παροικιάς. Έως 14|7.

Αντίπαρος, Κάστρο: Φεστιβάλ Φωτογραφίας Αντιπάρου ως τις 14|07.

β)Μαράθι: Ετήσιος χορός του Συλλόγου «Άγιος Μηνάς» Προαύλιο Δημοτικού Σχολείου Μαραθίου. Ώρα 21:00.

ΚΥΡΙΑΚΗ 7|7:

ΚΥΡΙΑΚΗ 14|7:

Νάουσα: Γιορτή ψαριού στο λιμάνι. Ώρα 21:00.

α)Παροικία: 3η μέρα Πολιτιστικού Φεστιβάλ «Paros Festival» στον Παραδοσιακό Οικισμό της Παροικιάς.

ΔΕΥΤΕΡΑ 8|7: Πούντα: 2019 Ifca Paros Slalom European Championships. Έως 13|7. ΤΕΤΑΡΤΗ 10|7: Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αιγαίου. Cine Rex, Cine Enastron Πάρκο Πάρου. Έως 15|7. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12|7: α)Παροικία: Έναρξη Τριήμερου Πολιτιστικού Φεστιβάλ «Paros Festival» στον Παραδοσιακό Οικισμό της Παροικιάς. Έως 14|7. β)Λεύκες: Παράσταση

β)Νάουσα: Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί – αφιέρωμα στα έθιμα και στους χορούς της Κρήτης και των Δωδεκανήσων. Προαύλιο Παναγίας. Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα «Νάουσα Πάρου». Ώρα 21:00. ΔΕΥΤΕΡΑ 15|7: α)Αμπελάς: Έναρξη Μουσικής Εβδομάδας, συνδιοργάνωση Tao’s και Violins Productions. Έως 21|7 β)Νάουσα: Έναρξη εικαστικής έκθεσης «Έλληνες Καλλιτέχνες

JULY Σήμερα». Χώρος Τέχνης «Άγιος Αθανάσιος», έως 3|8. ΤΕΤΑΡΤΗ 17|7: Κώστος: Εορτασμός Αγίας Μαρίνας, με ζωντανή μουσική και κεράσματα. Ώρα 21:00. ΠΕΜΠΤΗ 18|7: α)Λεύκες: Συναυλία Νίκου Χατζόπουλου «Επτάφθογγο» αφιέρωμα στην παγκόσμια και Ελληνική λαϊκή μουσική. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. β)Παροικία: Έναρξη έκθεσης ζωγραφικής «Έλληνες Καλλιτέχνες Σήμερα». Δημοτικός Χώρος Τεχνών Παλαιά Αγορά, έως 8|8. ΣΑΒΒΑΤΟ 20|7: α)Λεύκες. Συναυλία «Μουσικά Διαμάντια». Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. β)Παροικία: Έναρξη έκθεσης του Δημήτρη Κουτσιάφτη στην Achillea Gallery. Έως 9|8. ΚΥΡΙΑΚΗ 21|7: Νάουσα: Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί - Αφιέρωμα στους χορούς και στα έθιμα της Θράκης – Αναπαράσταση του Παριανού Γάμου Προαύλιο Παναγίας. Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα «Νάουσα Πάρου». Ώρα 21:00.

ΔΕΥΤΕΡΑ 22|7:

MONDAY 1|7:

SATURDAY 13|7:

Λεύκες. Συναυλία «Στην Μάνδρα του Αττίκ». Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00.

Αlyki: Mini Football tournament "Lyprandos Skiadas" Agios Nikolaos sportsground Until 27|7.

a)Parikia: 2nd day Cultural "Paros Festival" at the Traditional Center of Parikia Until 14/7

ΤΕΤΑΡΤΗ 24|7: Παροικία: Τοπικό πανηγύρι Αγίας Άννας. Εσπερινός - Παραδοσιακό γλέντι με ζωντανή μουσική, κεράσματα, παρουσία χορευτικών. Ώρα 19:30. ΠΕΜΠΤΗ 25|7: α)Μάρμαρα: Εκδήλωση για τη γιορτή της Αγίας Άννας. Ώρα 21:00 β)Λεύκες: Παράσταση Καραγκιόζη από το Θέατρο Σκιών του Αργύρη Αθανασίου. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 20:30. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26|7: α)Πρόδρομος: Παραδοσιακό πανηγύρι Αγίου Παντελεήμονα. Ώρα 21:30. β)Αλυκή: Παζάρι παραδοσιακών τοπικών προϊόντων στην παραλία της Αλυκής, έως 28|7. ΣΑΒΒΑΤΟ 27|7: α)Πρόδρομος: Γιορτή Ρεβυθιού - Αφιέρωμα στην παραδοσιακή ρεβιθάδα. Έως 28|7. β)Κώστος: Εορτασμός Αγίου Παντελεήμονα, με ζωντανή μουσική και κεράσματα. Ώρα 21:00. ΚΥΡΙΑΚΗ 28|7: Λεύκες: Θεατρική παράσταση «Σίρλεϋ Βαλαντάιν» με την Μπέσυ Μάλφα. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΔΕΥΤΕΡΑ 29|7:

15|7

σελίδα | page | 10

Λεύκες: Παιδική θεατρική παράσταση « Έλσα η Μάσα». Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 20:30.

SATURDAY 6|7: Parikia: Revival of traditional fishing "Pezotrata" Zoodochos Pigi beach Time 20:00.

Antiparos Kastro: Antiparos Photo Festival Until 14|07.

SUNDAY 7|7: Νaoussa: Fish festival at the port Time 21:00.

MONDAY 8|7: Pounda: 2019 Ifca Paros Slalom European Championships.

Until13|7.

WEDNESDAY 10|7: International Festival Aegean Cinema, Ciine Rex, Enastron Paros Park until 15|7.

FRIDAY 12|7: a)Parikia: Opening of 3day Cultural "Paros Festival" at the Traditional Center of Parikia Until 14/7 b)Lefkes: Karagiozis (shadow theatre) performance of Argyris Athanassiou Open air theatre Time 20:30.

b)Marathi: Annual Dance of Agios Minas Association, Courtyard of Elementary School of Marathi Time 21:00.

SUNDAY 14|7: a)Parikia: 3rd day Cultural "Paros Festival" at the Traditional Center of Parikia Until 14/7 b)Naoussa: Greek traditional dances Crete and Dosecannese dances and customs. Music and Dance Group Panagia Church open area Time 21:00.

MONDAY 15|7: a)Ambelas: Beginning of Music Week, Organized by Violins Productions and Tao's Center Until 21|7 b)Naoussa: Opening of visual exhibition Greek Artists today Until 3|8.

WEDNESDAY 17|7: Kostos: Celebration of Agia Marina, Live Music and treats Time 21:00 THURSDAY 18|7: a)Lefkes: Nikos Chatzopoulos

“Sigi Ikthios” Η Σιγή Ιχθύος μετατρέπεται και φέτος σε ένα all day and night event. Ανοιχτό από νωρίς το πρωί με χυμούς και καφέ αλλά και μπύρες και ευφάνταστα κοκτέηλ στη συνέχεια. Με έμφαση στη μουσική το Salty, το μπαράκι του Σιγή Ιχθύος, φιλοδοξεί να δώσει μια άλλη νότα στο λιμανάκι της Νάουσας.

Τhis summer too, Sigi Ikthyos becomes an all day and night event.

Open from early morning with coffee and juices, beers and imaginative cocktails for later. With emphasis on the music Salty, Sigi Ikthios' bar, gives a new note to the old port of Naoussa.

Ο Γιάννης Ζουμής όπως πάντα στα πλατώ της γεύσης και η υπογραφή του Σεφ Άκης υπόσχονται εξαιρετικές γαστρονομικές απολαύσεις, βασισμένες στην υγιεινή διατροφή και τις φρέσκες ψαροκαταστάσεις. Αφεθείτε στη μαγεία και ζήστε μοναδικές στιγμές στο λιμανάκι της Νάουσας από το πρωί ως το άλλο... πρωί.

Owner Yannis Zoumis with our master chef Akis offer you excellent gastronomic delicacies based on healthy selections and fresh sea dishes.Live the magic and enjoy unique moments in the old port of Naoussa from early morning till... next morning.

Naoussa old port,tel.:22840 52639 / mob.: 6978285290 σελίδα | page | 11

JULY concert "Eptapthongo" Greek and International popular music. Open air theatre Time 21:00.

THURSDAY 25|7: a)Marmara: Event for St Anna Time 21:00

b)Parikia: Opening of painting exhibition Greek Artists today City Art Space, Old Market Until 8|8.

b)Lefkes: Karagiozis (shadow theatre) performance of Argyris Athanassiou Open air theatre Time 20:30.

SATURDAY 20|7:

FRIDAY 26|7:

a)Lefkes: "Musial Diamonds" Concert Open air theatre Time 21:00.

a)Prodromos: Traditional festival of St Panteleimon Time 21:30.

b)Parikia: Opening of exhibition by Dimitris Koutsiaftis, Achillea Gallery. Until 9|8.

b)Αlyki: Traditional bazaar of local products on the Alyki beach Until 28|7.

SUNDAY 21|7: Νaoussa: Greek traditional dances Thrace dances and customs.

Re-enactment of Paria Wedding by Music and Dance Group Panagia Church open area Time 21:00.

MONDAY 22|7:

SATURDAY 27|7: a)Prodromos: Chickpea festival Traditional chickpea soup Until 28|7. b)Kostos: Celebration for St Panteleimonas, live music and treats Time 21:00.

SUNDAY 28|7:

Lefkes: Concert of Greek songs by Attic.

Open air theatre Time: 21:00.

Lefkes: Theatre performance with Bessy Malfa "Shirley Valentine" Open air theatre Time 21:00.

WEDNESDAY 24|7:

MONDAY 29|7:

Parikia: Local festival of St Anna, Vespers, traditional feast with live music and treats Time 19:30.

Λεύκες: Theatre performance for children "Elsa Massa" Open air theatre Time 20:30.

21|7

σελίδα | page | 12

σελίδα | page | 13

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΠΕΜΠΤΗ 1|8: Λεύκες: Θεατρική παράσταση «Συμπέθεροι από τα Τίρανα » από την Θεατρική Ομάδα του Συλλόγου Γυναικών Μάρπησσας & ΑΜΕΣ Μαρπησσαϊκού – σκηνοθεσία Τάσος Βαρβέλης. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ 2|8: Λεύκες: Θεατρική παράσταση με τον Μάριο Ιορδάνου και τη Σοφία Καζατζιάν. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΣΑΒΒΑΤΟ 3|8: Αλυκή: Γιορτή βιβλίου στην παραλία Αλυκής, έως 13|8. ΚΥΡΙΑΚΗ 4|8: α)Παροικία: Γιορτή Κρασιού – λιμάνι Βίντζι. β)Μάρπησσα: Εκδήλωση με τη Χορωδία του Συλλόγου Γυναικών στην πλατεία Χρηστού. Ώρα 21:00. γ)Λεύκες: Μουσικό αντάμωμα σε δρόμους λαϊκούς «Μια Βραδιά όπως Παλιά...». Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. δ)Νάουσα: Έναρξη εικαστικής έκθεσης «Έλληνες Καλλιτέχνες Σήμερα». Χώρος

5|8

σελίδα | page | 14

Τέχνης «Άγιος Αθανάσιος», έως 23|8. ΔΕΥΤΕΡΑ 5|8: α)Λεύκες: Συναυλία με τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και τον Παναγιώτη Μάργαρη. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΤΡΙΤΗ 6|8: α)Μάρπησσα: Πανηγύρι Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Νησιώτικη μουσική βραδιά. Πλατεία παπα-Γιώργη Στάμενα – παζάρι με παραδοσιακά προϊόντα. Ώρα 21:30. β)Αλυκή: Γιορτή ψαριού με ζωντανή μουσική και κεράσματα – λιμανάκι Αλυκής. Ώρα 21:00. ΤΕΤΑΡΤΗ 7|8: Λεύκες: Θεατρικό Μονόπρακτο «Ποιος μου πήρε το όνειρο...;» με την Τζωρτζίνα Κώνστα. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΠΕΜΠΤΗ 8|8: α)Νάουσα: Ετήσια τελετή βράβευσης του Συλλόγου Φίλων της Πάρου- Πάρκο Πάρου . β)Λεύκες: Παράσταση Καραγκιόζη από το Θέατρο Σκιών του Αργύρη Αθανασίου.

AUGUST Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9|8: α)Παροικία: Superleague 2019 - 21ο Paros Beach Volley Men – Women. Διοργάνωση Ναυτικός Όμιλος Πάρου, έως 12|8. β) Λεύκες: Συναυλία «300 χρόνια Όπερα» με τον Νικόλα Καραγκιαούρη. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα έναρξης 21:00. ΣΑΒΒΑΤΟ 10|8: α)Λεύκες: Τιμητική βραδιά για τον εθελοντισμό. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. β)Κώστος: Εκδήλωση με ζωντανή μουσική. Ώρα 21:00. γ)Παροικία: Έναρξη έκθεσης της Δώρας Κώνστα. Δημοτικός Χώρος Τεχνών Παλαιά Αγορά, έως 17|8. ΚΥΡΙΑΚΗ 11|8: Λεύκες: Συναυλία με τον Ανδρέα Χανιώτη. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00. ΔΕΥΤΕΡΑ 12|8: α)Λεύκες: Συναυλία με την Ελεονόρα Ζουγανέλη. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00.

β)Παροικία: 19ο Paros Beach Volley Mixed. Διοργάνωση Ναυτικός Όμιλος Πάρου, έως 14|8. ΠΕΜΠΤΗ 15|8: Παροικία: Λαμπρός εορτασμός Ι.Π. Παναγίας Εκατονταπυλιανής. Λιτάνευση Ιερής Εικόνας. Εορταστικές εκδηλώσεις - Ρίψη βεγγαλικών Μουσική βραδιά με τον Νίκο Χατζόπουλο - Παραδοσιακοί Χοροί από το Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα «Νάουσα Πάρου». ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ 16|8:

THURSDAY 1|8: Lefkes: Theatrical Performance "The in-laws from Tirana"

by Marpissa Theatre Group Director Tassos Varvelis, Open Air Theatre Time 21:00.

FRIDAY 2|8: Lefkes: Theatrical Performance with Maria Iordanou and Sophia Kazatzian, Open Air Theatre Time 21:00.

SATURDAY 3|8: Alyki: Book festival at Alyki beach Until 13|8.

Παροικία: 9ο Paros Beach Volley κάτω των 21 ετών, στις εγκαταστάσεις του ΝΟΠ.

SUNDAY 4|8:

Παροικία: Συναυλία με τους Walkman the Band. Παραλία Παροικίας. Ώρα 21:30.

b)Marpissa: event with the Choir of the Women's Association, Christos square Time 21:00.

ΣΑΒΒΑΤΟ 17|8: α)Λεύκες: Πανηγύρι του Καράβολα. Παραπλεύρως του Κοινοτικού Μεγάρου. Ώρα 21:00.

a)Parikia: Wine Festival Port area Vintzi.

c)Lefkes: Musical meeting of popular songs Open Air Theatre Time 21:00.

Machairitsas and Panayotis Margaris Open Air Theatre Time 21:00.

TUESDAY 6|8: a)Marpissa: Festival of Transfiguration of Christ. Island Music Night, bazaar with traditional products.

Papa-Giorgi Stamena square, Time 21:30. b)Alyki: Fish festival with live music and treats at the port.

Time 21:00.

WEDNESDAY 7|8: Lefkes: Theatrical Performance with Giorgina Konsta Open Air Theatre Time 21:00.

THURSDAY 8|8: a)Naoussa: Annual Awards Ceremony

by The Friends of Paros. Paros Park . b)Lefkes: Karagiozis (shadow theatre) performance of Argyris Athanassiou Open air theatre Time 20:30.

FRIDAY 9|8:

β)Παροικία: 7ος Κολυμβητικός Διάπλους Παροικίας «Δ. Γκίκας». Διοργάνωση ΝΟΠ.

d)Naoussa: Opening of art exhibition "Greek Artists today" Agios Athanasios Until 23|8.

ΚΥΡΙΑΚΗ 18|8

MONDAY 5|8:

a)Parikia: Superleague 2019 - 21ο Paros Beach Volley Men – Women. Paros Nautical Club, until 12|8.

α)Λεύκες: Συναυλία με την Μιρέλλα

a)Lefkes: Concert with Lavrentis

b)Lefkes: Concert "300 years of

12|8

σελίδα | page | 15

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Πάχου. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 21:00.

«3on3» στο γήπεδο του Αγίου Νικολάου. Διάρκεια έως 31|8.

β)Μάρμαρα: Νησιώτικη μουσική βραδιά στην παραλία του Μώλου. Ώρα 21:30.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ 23|8:

ΔΕΥΤΕΡΑ 19|8: Παροικία: Έναρξη εικαστικής έκθεσης της Μαρίας Μαούνη «Σπουδή στην Ελευθερία». Δημοτικός Χώρος Τεχνών - Παλαιά Αγορά, έως 26|8. ΤΡΙΤΗ 20|8: α)Νάουσα: Έναρξη εκδηλώσεων για τα Εννιάμερα της Παναγίας: - Πώληση παραδοσιακών προϊόντων από το Σύλλογο Γυναικών Νάουσας στην πλατεία. Έως 22|08. β)Λεύκες: Παιδική παράσταση «Σκιές και Γέλια». Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 20:30. ΤΕΤΑΡΤΗ 21|8: Αλυκή: Γιορτή για την Πανσέληνο Ροκ συναυλία Πίσω Αλυκή. Ώρα 21:00. ΠΕΜΠΤΗ 22|8: α)Νάουσα: Πρωινή περιπατητική ξενάγηση σε μουσεία και μνημεία. β)Αλυκή: Έναρξη Τουρνουά Μπάσκετ

α)Νάουσα: Εορτασμός Εννιάμερων της Παναγίας. Κουρσάρικη βραδιά - αναπαράσταση δρώμενων, παρουσία χορευτικών συγκροτημάτων. Ώρα 21:00.

AUGUST ΔΕΥΤΕΡΑ 26|8: Παροικία: Βράβευση Παριανών αθλητών που διακρίθηκαν σε αγώνες εκτός Πάρου». Ώρα 20:00. ΤΡΙΤΗ 27|8: α)Νάουσα: Πανηγύρι Αγίου Φανουρίου, Αμπελάς.

β) Μάρπησσα: 1η ημέρα βιωματικού – πολιτιστικού Φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα», έως 25|8.

β)Λεύκες: Παράσταση Καραγκιόζη από το Θέατρο Σκιών του Αργύρη Αθανασίου. Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα 20:30.

ΣΑΒΒΑΤΟ 24|8:

ΤΕΤΑΡΤΗ 28|8:

α)Μάρπησσα: 2η ημέρα βιωματικού – πολιτιστικού Φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα», έως 25|8.

α)Νάουσα: Πανηγύρι Αϊ Γιάννη Δέτη.

β)Νάουσα: Έναρξη εικαστικής έκθεσης «Έλληνες Καλλιτέχνες Σήμερα». Χώρος Τέχνης «Άγιος Αθανάσιος», έως 15|9. ΚΥΡΙΑΚΗ 25|8: α)Μάρπησσα: 3η ημέρα βιωματικού – πολιτιστικού Φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα». β)Κώστος: Εκδηλώσεις προς τιμήν του Μέγα Ευεργέτη της Πάρου Φραγκίσκου Βελέντζα.

β)Παροικία: Έναρξη εικαστικής έκθεσης της Irina Dorokhova «My Inspirations». Δημοτικός Χώρος Τεχνών - Παλαιά Αγορά, έως 11|9. ΣΑΒΒΑΤΟ 31|8: α)Νάουσα: «Οινικές Διαδρομές Πα ρίων» - Διαδραστική διημερίδα για το παρόν και μέλλον της Πάρου. Έως 1|9. Διοργάνωση Σύλλογος Γυναικών Νάουσας Πάρου. β)Παροικία: Εσωτερικό Πρωτάθλημα Κολύμβησης «Γεώργιος Π. Μπίσμπας». Διοργάνωση Ναυτικός Όμιλος Πάρου.

Opera" with Nikolaos Karaghiaouris Open Air Theatre Time 21:00 SATURDAY 10|8: a)Lefkes: Honorary Evening for Volunteer Action Open Air Theatre Time 21:00. b)Kostos: Event with live music Time 21:00. c)Parikia: Opening of exhibition by Dora Konsta City Arts Space, Old Market Unti17|8.

SUNDAY11|8: Lefkes: Concert with Andreas Chaniotis Open Air Theatre Time 21:00 MONDAY 12|8: a)Lefkes: Concert with Eleonora Zouganeli Open Air Theatre Time 21:00 b)Parikia: 19ο Paros Beach Volley Mixed.

Paros Nautical Club Until 14|8.

THURSDAY 15|8: a)Parikia: Grand Celebration of Panagia Ekatontapiliani.

Procession of the Holy Icon, Fireworks display Music evening with Nikos Chatzopoulos and Dances with Naoussa Music and Dance Group b)Ambelas: Full moon Party at Tao's.

FRIDAY 16|8: Parikia: 9th Paros Beach Volley for under 21 years at the Paros Nautical Club.

σελίδα | page | 16

F| George Kavallis

Marpissa" Until 25|8.

b)Parikia: 7th Swimming Crossing of Parikia "Dimitris Ghikas" Organized

by NOP

SATURDAY 24|8:

ΚΥΡΙΑΚΗ 18|8 a)Lefkes: Concert with Mirela Paschou Open Air Theatre Time 21:00. b)Marmara: Island evening on Molos beach Time21:30.

MONDAY 19|8: Parikia: Opening of exhibition by Maria Maouni "A sudy to Freedom" City Arts Space, Old Market Until 26/8

a)Marpissa: 2nd day of the experiential festival "Routes in Marpissa" Until 25|8. b)Naoussa Opening of art exhibition "Greek Artists today" Agios Athanasios Until 15/9.

SUNDAY 25|8: a)Marpissa: 3rd day of the experiential festival "Routes in Marpissa" Until 25|8. b)Kostos: Honorary enents for Paros' Great benefactor Frangiskos Velentzas

TUESDAY 20|8:

MONDAY 26|8:

a)Naoussa: Celebrations of the Nine Days of the Holy Virgin - Sale of traditional products by the Women's Association Until 22|08.

Parikia: Awards to Parian athletes who got distinctions out of Paros Time 20:00.

b)Lefkes: Performance for children "Shadows and Laughs" Open Air Theatre Time 20:30.

WEDNESDAY 21|8: Alyki: Full moon party - Rock festival Pisso Alyki, Time 21:00.

THURSDAY 22|8: a)Naoussa: Morning walking tour to museums and monuments. b)Alyki: Basket tournament "3 on 3" Agios Nikolaos Sportsground Until 31|8.

FRIDAY 23|8:

SATURDAY 17|8:

a)Naoussa: Celebrations of the Nine Days of the Holy Virgin Pirates' Night and Dance Groups Time 21:00.

a)Lefkes: Karavolas Fesrival Beside the Comunity Hall.

b)Marpissa: 1st day of the experiential festival "Routes in

Parikia: Concert with the Walkman Band, Parikia seafront Time 21:30.

13|9

Time 21:00.

TUESDAY 27|8: a)Naoussa: Agios Fanourios festivaal at Ambelas. b)Lefkes: Karagiozis (shadow theatre) performance of Argyris Athanassiou Open air theatre Time 20:30.

WEDNESDAY 28|8: a)Naoussa: Festival of Ai Giannis Detis b)Parikia: Opening of exhibition by Irina Dorokhova «My Inspirations». City Arts Space, Old Market Unti17|8.

SATURDAY 31|8: a)Naoussa:"Parian Wine Routes" Interactive 2day event for the present and the future of Paros.

Naoussa Women Association Until 1/9 b)Parikia: Internal swimming championship "Georgios Bisbas" Organized by NOP

Παραδοσιακό ψωμί με προζύμι, ψημένο στα ξύλα, φρέσκα γλυκά & τούρτες, τούρτες γάμου, μαγευτικό τσουρέκι, παραδοσιακά γλυκίσματα, γνήσιες σοκολάτες παραγωγής μας, απολαυστικό παγωτό... και αρωματικό καφέ για το δρόμο!

Τraditional bread with yeast baked on the firewood, freshly made cakes and wedding cakes, amazing ‘‘tsoureki’’, traditional desserts, home made genuine chocolates, delicious ice cream... and good coffee to go!

Isterni, tel.: 22840 52750, Naoussa, tel.: 22840 55405, www.xilofournos.gr σελίδα | page | 17

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟ 7|9:

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13|9:

Νάουσα: Παραδοσιακοί χοροί και έθιμα της Λέσβου και των παράλιων της Μικράς Ασίας - Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα «Νάουσα Πάρου». Προαύλιο Παναγίας. Ώρα 21:00.

α)Νάουσα: «Καπετανέικα» Αγώνας Επίδειξης Ξύλινων Παραδοσιακών Σκαφών. Συνδιοργάνωση Π.Σ. «Αρχίλοχος», ΝΟΝ Ναϊάς, ΝΟΠ. Έως 15|9.

ΚΥΡΙΑΚΗ 8|9: Άσπρο Χωριό: 15η Μικρασιατική Συνάντηση Πάρου. Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα «Νάουσα Πάρου». Προαύλιο Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής. Ώρα 20:00.

β)Παροικία: Έναρξη χαρακτικής έκθεσης «Ελιά το μοντέλο της αιωνιότητας στο παιχνίδι του χρόνου» της Δήμητρας Γούναρη. Δημοτικός Χώρος Τεχνών Παλαιά Αγορά, έως 30|9. ΣΑΒΒΑΤΟ 14|9: Αγκαιριά: Πανηγύρι

Υψώσεως Τιμίου Σταυρού. Χορευτική παράσταση στην παραλία της Αλυκής. Ώρα 21:00. ΚΥΡΙΑΚΗ 15|9: Νάουσα: Έναρξη έκθεσης του Ντανάκου. Χώρος Τέχνης «Άγιος Αθανάσιος», έως 1|10. ΣΑΒΒΑΤΟ 21|9: Παροικία: 4ο Οδοιπορικό στην Παράδοση - Παράσταση χορευτικών συγκροτημάτων. Πλατεία «Μαντώ Μαυρογένους». Ώρα 20:00.

SEPTEMBΕR SATURDAY 7|9

FRIDAY 13|9

Naoussa: Traditional dances and customs of Lesbos and coast of Asia MinorNaoussa Music and Dance group. Panagia church courtyard.

Time 21:00

a)Naoussa: Kapetaneika Contest of wooden traditional vessels.

Organized by Archilochos, Naias, NOP. Until 15|9.

SUNDAY 8|9 Aspro Chorio: 15th Asia Minor meeting.

Naoussa Music and Dance group.

Zoodochos pigi church courtyard.

Time 20:00

on the beach of Alyki.

Time 21:00. b)Ambelas: Full moon party at Tao's.

SUNDAY 15|9

b)Parikia: Opening of engraving exhibition "Olive the model of eternity in the game of time" by Dimitra Gounari. City art space, Old Market, until 30|9.

Naoussa: Opening of art exhibition by Ntanakos at Agios Athanassios.

Until 1|10.

SATURDAY 14|9

Parikia: 4th Itinerary in tradition. Dance groups performance. Mando Mavrogeni square.

Time 20:00

a)Angheria: Celebration of the restoration of the Holy Cross. Dance performance

SATURDAY 21|9

Σώμα, Νους & Πνεύμα

Body, Mind & Spirit

Το Tao’s είναι ένα κέντρο διαλογισμού και γιόγκα, το οποίο προσφέρει καθημερινά μαθήματα, εργαστήρια και θεραπείες, καθώς και ένα πρόγραμμα μακροχρόνιας παραμονής, όλα εστιασμένα στην εξάσκηση της αυτεπίγνωσης και στην ευεξία. Η Γιόγκα, το Τσι Κουνγκ, το Πιλάτες, ο Διαλογισμός, η Κίνηση, η Δημιουργικότητα, η Θεραπεία, είναι μόνο μερικές από τις ενότητες που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμά του. Δείτε περισσότερα για το πρόγραμμα στο taos-greece.com

Tao’s is a wellness, meditation and yoga center, offering dropin classes, treatments, workshops and Long Stay retreats, dedicated to the practice of awareness and wellbeing. Drawn from various traditions, the Center’s activities include Yoga, Meditation, Pilates, Chi Kung, Movement, Creativity, Healing, Kids Activities, Live Music events and many more.

Check schedule of activities, workshops and massages at taos-greece.com

Workshops

Έκθεση φωτογραφίας Ναταλίας Βέλλη Photo exhibition by Natalia Velli Με αφορμή τη συνεργασία Βραζιλιάνων πανεπιστημιακών και φοιτητών με τον Γιάννο Κουράγιο και την ομάδα Δεσποτικού θα παραγματοποιηθεί τον επόμενο Νοέμβριο έκθεση φωτογραφίας της αρχαιολόγου Ναταλίας Βέλλη που από το 2015 αποτυπώνει φωτογραφικά τη διαδικασία ανασκαφής και αναστήλωσης. Η έκθεση πραγματοποιείται με πρωτοβουλία της Dr Erica Angliker που είναι υπεύθυνη της έκθεσης μαζί με την Dr Cecilia De Miranda N. Coelho υπό τη σκέπη της Πρεσβείας της Βραζιλίας στην Αθήνα.

σελίδα | page | 18

On the occasion of the collaboration of Brazilian docents and students with Yannos Kourayos and the team of Despotiko, a photo exhibition by the archaeologist Natalia Velli recording the procedure of excavation and restoration since 2015, will be held next November at and under the auspices of the Embassy of Brazil in Athens. The exhibition is held with the initiative of Dr Erica Angliker and the co-organization of Dr Cecilia De Miranda N. Coelho.

3-7th June | Gaga & Yoga Retreat 15-21st July | Wild Root Vocal Journey with Amit Carmeli 27-20th August | Power of Breath Workshop with Carolyn Cowan 5th-8th Sept | Being Human, A therapist intensive with Orly Doctori

15-21 JULY - Tao's Music Week 2019 Daily Live music shows under the stars, bringing a summer Mediterranean vibe, organized together with Spiros Ballios and his team. Tao’s Music Week also features vocal and dance workshops, masterclasses, activities and more. Check it all out at taos-greece.com Καθημερινές ζωντανές μουσικές παραστάσεις κάτω από τ'αστέρια που φέρνουν μια καλοκαιρινή μεσογειακή δόνηση. Συνδιοργάνωση Tao's και Σπύρος Μπάλιος με την ομάδα του. Συμπεριλαμβάνονται εργαστήρια φωνητικής και χορού, masterclasses και πολλές δραστηριότητες. Ενημερωθείτε στο taos-greece.com/MusicWeek.

σελίδα | page | 19

ατζέντα | agenda ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ | FESTIVAL AT THE PARK Ο Διονύσης Σαββόπουλος παρουσιάζει ένα ατμοσφαιρικό μουσικό πρόγραμμα βασισμένο στα τραγούδια του και στη φωνή του. Ξετυλίγει μια παράσταση που διατρέχει όλη του την μουσική πορεία με τη συνοδεία τριών σπουδαίων μουσικών προσωπικοτήτων που δίνουν ένα ιδιαίτερο μουσικό χρωματισμό στο ακρόαμα. Τον Γιώτη Κιουρτσόγλου, τον Βαγγέλη Καρίπη και τον Στάθη Αννινο. Έκτακτη συμμετοχή Βασίλης Ρακόπουλος. Δευτέρα 24 Ιουνίου “The Festival Ballet Ensemble” Το Festival Ballet Ensemble έρχεται στο Πάρκο με χορευτές από τις πιο διακεκριμένες ομάδες μπαλέτου στον κόσμο. Το συγκρότημα θα παρουσιάσει ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει έργα των σημαντικότερων χορογράφων του Μπαλέτου της Νέας Υόρκης και άλλων ξεχωριστών ταλέντων της χορογραφίας. Τετάρτη 26 Ιουνίου Ετήσια επίδειξη Σχολής χορού Νάουσας “Central School of Ballet” Τρίτη 9 - Κυριακή 14 Ιουλίου 9o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αιγαίου Ένα διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου που λαμβάνει χώρα στην Πάτμο και την

Πάρο, με πρόγραμμα περισσότερων από 70 ταινιών μεγάλου και μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ, με περισσότερες από τριάντα πρεμιέρες, όπου οι φιλοξενούμενοι κινηματογραφιστές προβάλλουν το έργο τους.

2019 - Συναυλία κλασσικής μουσικής

Παρασκευή 19 Ιουλίου

Σάββατο 27 Ιουλίου

Όπερα κάτω από τα Αστέρια

Ένα μουσικό αφιέρωμα στον Leonard Cohen.

Διάσημες άριες και τραγούδια για τον έρωτα. Δύο σοπράνο, η Στέλλα Μάρκου και η Βαρβάρα Μπιζά, και δύο τενόροι, ο Δημήτρης Σιγαλός και ο Γιάννης Φίλιας, συνοδευόμενοι από δύο πιανίστες, τον Δημήτρη Γιάκα και τη Μαρουλία Κοντού. Συμμετέχει η παιδική χορωδία του Ωδείου Μυθωδία.

Μία ζωντανή μουσική σύμπραξη αφιερωμένη στην μουσική και το έργο του. Τρεις νέες τραγουδίστριες, η Nalyssa Green, η Sugahspank! και η Lou is μας ταξιδεύουν με τις ξεχωριστές φωνές τους στο θαυμαστό σύμπαν του Leonard Cohen.

Δευτέρα 22 Ιουλίου

Κυριακή 4 Αυγούστου

Ελληνοαυστριακό Μουσικό Καλοκαίρι

“Διονύσης Σαββόπουλος ΤΡΙΟ”

ΣΙΝΕ ΕΝΑΣΤΡΟΝ Ταινίες κάτω από τον έναστρο ουρανό για ενήλικες και παιδιά. Ελεύθερη είσοδος. Έναρξη 1 Ιουλίου. Πληροφορίες Προγράμματος: www.parospark.com

σελίδα | page | 20

Η Fiona Fortin στο πιάνο και η Valentina Pätzold στο βιολί ερμηνεύουν έργα των Vivaldi, Fortin, Zebinger, Kreisler, Mozart, Brahms, Liszt, Mendelssohn και de Sarasate.

Monday 24 June “The Festival Ballet Ensemble” The Festival Ballet Ensemble features dancers from some of the most esteemed ballet companies in the world. The company will present a program for the Festival in the Park that includes works by New York City Ballet’s founding and resident choreographers and other prominent and emerging choreographic talents.

Wednesday 26 June

Τρίτη 20 Αυγούστου

Annual show of the Ballet School of Naoussa “Central School of Ballet”

Συναυλία “Aegean Jazz”

Tuesday 9 - Sunday 14 July

Τέσσερεις εξαιρετικοί μουσικοί, ο Βασίλης Ρακόπουλος στην κιθάρα, ο Τάκης Φαραζής στο πιάνο, ο Πέτρος Βαρθακούρης στο μπάσο και ο Ανδρεάς Πολυζωγόπουλος στην τρομπέτα: παραδοσιακές μελωδίες του Αιγαίου στα σύγχρονα ρεύματα της τζαζ.

“9th Aegean Film Festival”

Πέμπτη 29 Αυγούστου

Opera under the Stars

Το τρίο του Stephane Tsapis προσκαλεί την Κυβέλη Καστοριάδη.

Famous arias and songs for love. Two sopranos, Stella Markou and Varvara Bizas, and two tenors, Dimitris Sigalos and Yiannis Filias, accompanied by two pianists, Dimitris Yiakas and Maroulia Kontou. Together with them the children's chorus of Mythodia Conservatory.

Η Κυβέλη θα τραγουδήσει ελληνικά και γαλλικά τραγούδια με τον Stephane Tsapis στο πιάνο, τον Arnaud Biscay στα κρουστά και τον Marc Buronfosse στο μπάσο.

CINE ENASTRON Εnjoy unforgettable movies under the stars.

Free entrance, starting July 1.

Programme Information: www.parospark.com

This international Film Festival takes place in Patmos and Paros, with an international programme of more than 70 films, documentaries and shorts with more than thirty premieres where guest filmmakers showcase their work.

Friday 19 July

Monday 22 July Austrian-Greek Music Summer 2019 - Classical music concert Fiona Fortin, pianist, and Valentina Pätzold,

violinist, perform works of Vivaldi, Fortin, Zebinger, Kreisler, Mozart, Brahms, Liszt, Mendelssohn and de Sarasate.

Saturday 27 July A musical tribute to Leonard Cohen.

A live musical collaboration dedicated to his music and work.

Three new singers, Nalyssa Green, Sugahspank! and Lou are traveling us with their distinct voices in the wonderful universe of Leonard Cohen.

Sunday 4 August “Dionysis Savvopoulos TRIO” Dionysis Savvopoulos is coming to the Paros Park for a unique performance; a performance that goes beyond borders. He will present beloved songs from different stages of his career, songs that form the history of Greek music over the last fifty years.

Tuesday 20 August “Aegean Jazz” concert Four prominent musicians, Vassilis Rakopoulos (guitar), Takis Farazis (piano), Petros Varthakouris (bass) and Andreas Polyzogopoulos (trumpet): traditional melodies of the Aegean in the modern trends of jazz.

Thursday 29 August Stephane Tsapis trio invites Kyveli Kastoriadis.

Kyveli will sing songs in Greek and French with Stephane Tsapis (piano), Arnaud Biscay (drums) and Marc Buronfosse (double bass).

σελίδα | page | 21

πολιτισμός | culture Fifty years ago, this title would have sounded like a joke. Then, the plastics, light heartedly and cheerfully entered our life for multiple use naturally –a plastic flask for the excursions and a plastic folding glass in every schoolbag!

Things that were simple and self-evident in the pre-plastic era are sought again, now bearing strange and foreign names.

The truth is that unless we eliminate the single use plastics and recycle in the right way, we are in grave danger as a species and as an ecosystem.

Η Πάρος το πρώτο νησί της Μεσογειου χωρίς πλαστικά απορρίμματα Paros, first Mediterranean island without plastic waste Πόσο αστείος θα φαινόταν αυτός ο τίτλος 50 χρόνια πριν, τότε που τα πλαστικά πρωτοεμφανίζονταν στη ζωή μας ανάλαφρα και χαρούμενα και φυσικά για πολλαπλή χρήση. Πλαστικό παγουράκι για την εκδρομή και πλαστικό σπαστό ποτηράκι που έμπαινε στη σάκα! Αυτά τα απλά και αυτονόητα της προ-πλαστικού εποχής πασχίζουμε να ξανα-ανακαλύψουμε τώρα με καινούργια ονόματα περίεργα και ξενόγλωσσα. Η αλήθεια όμως είναι ότι αν δεν εξαλείψουμε τα πλαστικά μιας χρήσης και αν δεν ανακυκλώσουμε σωστά, κινδυνεύουμε σοβαρά ως είδος και ως οικοσύστημα. Ανακύκλωση λοιπόν, μια ανακύκλωση όμως τίμια και ειλικρινής όπου θα είμαστε σίγουροι ότι τα απορρίμματα δεν καταλήγουν όλα μαζί σε μια χωματερή. Η μόνη λύση για αυτό είναι η διαλογή στην πηγή. Κάτι που ο Δήμος της Πάρου, δεσμεύτηκε να ξεκινήσει από φέτος, τουλάχιστον για τα πλαστικά. Δεν πρόκειται όμως για μεμονωμένο μέτρο αλλά για τη συμβολή του στο πρόγραμμα Clean Blue Paros, που έχει τη στήριξη του Cyclades Preservation Fund και του WWF Ελλάς και στόχο, να αναδείξει την Πάρο ως το Πρώτο Νησί της Μεσογείου χωρίς Πλαστικά Απορρίμματα. Το "Clean Blue Paros", που ήδη υποστηρίζεται από 40 τοπικές επιχειρήσεις της Πάρου, στοχεύει να μειώσει τα πλαστικά απορρίμματα –πλαστικά κύπελλα του καφέ, καλαμάκια, μπουκάλια νερών, συσκευασίες φαγητού και πλαστικές τσάντες. Η Διευθύντρια του Common Seas, Jo Royle, η οποία καθοδήγησε και σχεδίασε το πρόγραμμα, δήλωσε: «Έχουμε βρει εξαιρετικούς συνεργάτες ανάμεσα στους κατοίκους της Πάρου». Ένας από αυτούς τους εξαιρετικούς συνεργάτες είναι η Stella Cervello, ένα γλυκύτατο κορίτσι που

σελίδα | page | 22

αγωνίζεται για την οικολογία και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Πάρο. Στην κουβέντα που κάναμε μαζί της η Stella, με καταγωγή από Γαλλία και Ισπανία, μας μίλησε για τις ιδέες και τις δράσεις της: «Με έμπνευση το βιβλίο, Zero waste home, που μιλάει για μια οικογένεια που κατάφερε να χωρέσει τα απορρίμματα ενός χρόνου σε ένα βάζο(!), ξεκίνησα την προσπάθεια να μειώσω τα σκουπίδια μου. Έτσι μετακόμισα στην Πάρο και δημιούργησα την ομάδα Sustainable Living Paros, μια ενεργή κοινότητα, όπου ο καθένας μπορεί να μοιραστεί και να ανταλλάξει πληροφορίες για το πώς να μειώσουμε τα σκουπίδια, να φτιάξουμε κομπόστ, να καλλιεργήσουμε βιολογικά και να αποταμιεύσουμε νερό. Δουλεύω αυτό τον καιρό για έναν ιστότοπο που θα αποτελεί έναν «οικο-οδηγό» για ντόπιους και επισκέπτες με πρακτικές συμβουλές και χάρτες για το πού μπορούν να ψωνίσουν προϊόντα χωρίς συσκευασίες, πού θα βρουν νερό χωρίς πλαστικά ή για την περμακουλτούρα». Κάπως έτσι τα πράγματα την οδήγησαν να συμμετάσχει και στο νέο πρόγραμμα Clean Blue Paros, «Η οργάνωση Common Seas ήρθε σε επαφή μαζί μου και μου ζήτησαν να δουλέψω για το πρόγραμμα. Ο σκοπός είναι να εργαστούμε με κοινότητες στα νησιά για να σταματήσουμε τη μόλυνση από τα πλαστικά και να δουλέψουμε συλλογικά για να βρούμε και να ενσωματώσουμε λύσεις με μεγαλύτερη δυναμική. Ήδη από πέρυσι έχω ξεκινήσει την καμπάνια Plastic Free Drinks για να βοηθήσω τους επιχειρηματίες να μειώσουν τη χρήση του πλαστικού κι έχω καταφέρει να εντάξω πολλά café στο πρόγραμμα». Αν λοιπόν φέτος το καλοκαίρι δεν βρείτε ούτε ένα café στην Πάρο να σας σερβίρει το freddo σε πλαστικό ποτήρι με καλαμάκι, θα ξέρετε ποιος φταίει!

We must go for recycling but an honest and sincere recycling so as to be certain that the waste does not end in a rubbish dump. The solution is sorting at the source and Paros Municipality has pledged to implement it as of this year –at least for the plastics. This is not an isolated measure but the Municipality’s participation in the project Clean Blue Paros which is supported by the Preservation Fund and the WWF-Greece and is aimed at making Paros the First Mediterranean Island without Plastic Waste.

The “Clean Blue Paros” already supported by 40 local enterprises is aimed at cutting down the use of plastic coffee cups, straws, water bottles, food packages and bags by proposing alternative solutions. Jo Royle, the Head of the Common Seas who planned and guided this project, declared “We’ve found excellent partners among the Parians”.

One of these excellent partners is Stella Cervello, a charming girl who works for ecology goals and sustainable development in Paros. In our talk with her, Stella, whose descent is from France and Spain, outlined her plans and actions: “Ιnspired by a book, Zero waste home, about a family that produces trash for a year that fits in a jar(!) I started to do my best to reduce waste. So, I moved to Paros and I created this group Sustainable Living Paros, an active community, where everybody can share and exchange tips about how to reduce waste, to make compost, organic gardening and how to save water.

I'm now working on a website that will be an "eco-guide" for locals and visitors with practical tips and maps, on how and where to buy without packaging, where to find water without plastic or about permaculture”.

Things like that led to her involvement in the new programme Clean Blue Paros, “I got contacted by an organisation, Common Seas, to work with them. The aim is to work with island communities to stop plastic pollution and working collaboratively to identify and implement solutions with the biggest potential. Last year I started a campaign to help cafés to reduce plastic, called Plastic Free Drinks.

I got many cafés to participate in the movement”.

So, if this summer not even a single café in Paros serves your freddo in a plastic glass with a straw, you will know who is to blame!

Η ανακύκλωση είναι πολιτισμός! Η ανακύκλωση είναι οικονομία πρώτων υλών, είναι κομμάτι της μοντέρνας κουλτούρας, είναι δημιουργία και κυρίως είναι πολιτισμός. Η Πάρος, έχει εγγεγραμμένη μέσα στη μακραίωνη ιστορία της τη σχέση της με την οικονομία, την επαναχρησιμοποίηση, τη μετατροπή του άχρηστου σε χρήσιμο. Ο Ναυτικός Όμιλος Νάουσας «Ναϊάς» λοιπόν, είχε μια υπέροχη ιδέα. Ανακύκλωσε τα μπάνερς που ανακοίνωναν τις εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Πάρκου φτιάχνοντας αυτές τις υπέροχες shopping bags. Μεγάλες, βολικές, ανθεκτικές και φιλικές προς το περιβάλλον, αποδεικνύουν πως η ευρηματικότητα, το στυλ και η οικολογική συνείδηση μπορούν να συνυπάρξουν θαυμάσια. Σημεία Πώλησης: Το Μελίσσι Delicatessen και Κτηνιατρείο ΦΕΠ στον περιφερειακό της Νάουσας.

Recycling is civilization!

Recycling is the economy of raw materials, a part of the contemporary culture, creation and above all civilization. In its centuries old history Paros has built a relationship with economy, reuse and the conversion of what’s useless to something reusable. “Naias”, Naoussa’s Nautical Club, has had an excellent idea.

It converted the banners used to announce the Events of the Cultural Park into marvelous shopping bags. Big, convenient and environment friendly, they prove that originality, style and ecological consciousness can go together.

Sales Points: The Melissi Delicatessen and the FEP Vet Centre at the Naoussa Peripheral Road.

Φάρος, η άλλη Πάρος Μου αρέσει αυτό το μικρό ασπρόμαυρο περιοδικό. Σε μια εποχή πλήρους εμπορευματοποίησης ο μικρός αυτός Φάρος, φωτίζει μια άλλη Πάρο που ζει και αναπνέει πίσω από τις κραυγαλέες ταμπέλες, τα φώτα, τις εκκωφαντικές μουσικές και τις τερατώδεις κατασκευές. Δημιουργημένος από τους Ματίνα Αναγνωστοπούλου, Γιάννη Γεωργούση και Νίκο Ευστράτιου, μια ομάδα νέων ανθρώπων αν όχι στην ηλικία, σίγουρα στο μυαλό και στη ματιά, ο Φάρος ασχολείται με "το μικρό, το αργό και το λίγο", αυτό που ομόρφυνε την Πάρο κι όλες τις Κυκλάδες μας. Τόσο οι φωτογραφίες όσο και τα κείμενα αποπνέουν μιαν αγνότητα, μια φρεσκάδα, αν και είμαι σίγουρη ότι πίσω από αυτή την έκδοση κρύβεται πολλή προσωπική δουλειά και μια έντιμη και σοβαρή προσπάθεια. Τα κείμενα, τα ποιήματα, οι παρουσιάσεις ανθρώπων που διάβασα στα τρία ως τώρα τεύχη του Φάρου καθώς και οι φωτογραφίες με έχουν πολύπλευρα αγγίξει αλλά ένα κείμενο μίλησε κατευθείαν στην καρδιά μου, τόσο που, χωρίς να το θέλω, είμαι ακόμη θυμωμένη με ένα "προδότη γάτο" και μια "πεντάμορφη γυναίκα", αν και έχει περάσει τόσος καιρός από τότε που διάβασα για αυτούς στο κείμενο "Ο Γάτος" του Γιάννη Γεωργούση. Δείτε περισσότερα στο https://faroszine.com A.K.

Ευχαριστούμε την αναγνώστριά μας Μαριαλένα Χριστοδούλου για την πρότασή της για το φετινό εξώφυλλο του Parola.

K ASntiparos TRO Tο «ΚΑΣΤΡΟ ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ» επιβεβαιώνει τον ορισμό της ελληνικής φιλοξενίας. Διαθέτει διαμερίσματα, στούντιο, δωμάτια , υπέροχη θέα , πισίνα και οικογενειακό περιβάλλον. Οι αποσκευές της επιστροφής σας θα είναι γεμάτες από ευχάριστες αναμνήσεις. Τώρα υπάρχει ένας ακόμα λόγος να επισκεφτείτε την Αντίπαρο!

“KASTRO ANTIPAROS“ confirms the definition of greek hospitality. Apartments, studios, rooms, a wonderful view, a swimming pool and a family ambiance. Your suitcases on the way back will be loaded with pleasant memories. Now, there is one more reason to visit Antiparos!

Tel: +302284061011 | Mob: +306979616637 Email: info@antiparosgreece.com | www.antiparosgreece.com σελίδα | page | 23

πολιτισμός | culture

Δέκα χρόνια «Διαδρομές» Ten years of "Routes"

Ελάτε να περπατήσουμε... και να γιορτάσουμε μαζί στη Μάρπησσα! | Come, walk... and celebrate with us in Marpissa! Στην Πάρο όταν λες Διαδρομές, εννοείς «Διαδρομές στη Μάρπησσα». Κι αν είσαι από τη Μάρπησσα, ξέρεις όλους τους ανθρώπους που ασχολούνται με το διάσημο πια φεστιβάλ με το μικρό τους όνομα. Αν όμως διαβάσεις τα άρθρα ή τις συνεντεύξεις σε ΜΜΕ και κοινωνικά δίκτυα δεν θα βρεις ούτε ένα όνομα. Εκεί υπάρχει μόνο το εμείς: η εθελοντική ομάδα των Διαδρομών. Οι Διαδρομές κάνουν σπριντ τα τελευταία 10 χρόνια! Έχουν καταφέρει να αναδείξουν όχι μόνο τη Μάρπησσα και τις γύρω ομορφιές με δράσεις ενδιαφέρουσες και ευρηματικές αλλά και να αποσπάσουν τη μια διάκριση μετά την άλλη. Κάθε χρόνο οι «Διαδρομές» μάς επιφυλάσσουν καινούριες εμπειρίες. Δύο πράγματα μένουν σταθερά: τα υπέροχα γραφιστικά και το παραδοσιακό γλέντι με Κυριακή Σπανού και Νίκο Οικονομίδη στο φινάλε του φεστιβάλ. Με την ευκαιρία των 10 χρόνων διοργάνωσης του φεστιβάλ η Εθελοντική Ομάδα μας μίλησε για τη δικιά της Διαδρομή: «Μέσα από το φεστιβάλ θέλαμε να έρθει ο κόσμος να περπατήσει στη Μάρπησσα και να ανακαλύψει κάθε γωνιά της. Επίσης, Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ Φωτογραφίες: ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗ ΜΑΡΠΗΣΣΑ σελίδα | page | 24

In Paros the word Routes means “Routes in Marpissa”. If you are from Marpissa you know the first name of everybody involved in this renowned festival. However, if you read articles or interviews with the mass or social media you won’t find even a single name. Here the ‘I” has given way to the “We”: the volunteer group of the Routes.

The Routes sprinted at full speed in the past ten years! With the interesting and imaginative events, they’ve organized they have managed not only to attract attention to Marpissa and the nearby beauties but also to win numerous distinctions.

Every year “The Routes” have something new in store. Two things stay the same: the marvelous graphics and the traditional revelry with Kiriaki

Spanou and Nikos Economides at the finale of the festival!

On the occasion of the Festival’s tenth anniversary, the Volunteer Group told us about its own Route: “We wanted the Festival to be an incentive for people to come and walk in Marpissa, to discover every corner. We also wanted to create the conditions which would urge the Parians to take a fresh look at their island and come in contact with the questions of viable development in a direct and experiential way.

θέλαμε να δημιουργηθούν οι συνθήκες μέσα από τις οποίες οι Παριανοί θα δουν με μία νέα ματιά τον τόπο τους και θα έρθουν σε επαφή με θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, με έναν άμεσο και βιωματικό τρόπο. Στόχος μας ήταν να αναδείξουμε την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Πάρου με μια σύγχρονη καλλιτεχνική προσέγγιση. Έτσι, τον Μάρτιο του 2010, μια αρχικά μικρή ομάδα εθελοντών αποφασίσαμε να οργανώσουμε ένα βιωματικό, πολιτιστικό φεστιβάλ.

Αυτά τα 10 χρόνια γνωρίσαμε σε βάθος την ιστορία του τόπου μας και δημιουργήσαμε νέους δεσμούς με τους κατοίκους. Παράλληλα, έχουμε δει τα παιδιά του χωριού να μεγαλώνουν συμμετέχοντας στην εθελοντική ομάδα κι αισθανόμαστε ότι φυτέψαμε κι εμείς ένα σποράκι για τις αξίες του εθελοντισμού σε μια επόμενη γενιά. Στις «Διαδρομές» πέρα από την αίσθηση ότι δημιουργούμε κάτι όμορφο με φίλους, έχουμε ζήσει δυνατές στιγμές και έχουμε γίνει αποδέκτες ενθουσιασμού και πολύ θετικών αντιδράσεων τόσο από τους επισκέπτες όσο και από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την αγάπη και την ευγνωμοσύνη που εισπράξαμε την πρώτη χρονιά από τους μεγαλύτερους σε ηλικία Μαρπησσαίους, καθώς με έκπληξη και πολλή συγκίνηση, είδαν ξανά μετά από πολλές δεκαετίες το χωριό να σφύζει από χαρά, γέλια και μουσική!» Φέτος, οι «Διαδρομές στη Μάρπησσα» οργανώνουν μια μεγάλη τριήμερη γιορτή με πολλές εκπλήξεις στο κέντρο του Αιγαίου. Με σημείο αναφοράς την αρχειακή έρευνα της ομάδας για την πολιτιστική κληρονομιά της Πάρου, και έμπνευση τις χαρούμενες και συγκινητικές στιγμές που έχουν μοιραστεί εθελοντές, κάτοικοι, καλλιτέχνες κι επισκέπτες όλα αυτά τα χρόνια, θα στρωθεί ένα μεγάλο, γιορτινό τραπέζι και είμαστε όλοι καλεσμένοι.

Our goal was to give emphasis to the rich cultural heritage of Paros, by means of a contemporary artistic approach. Thus, in May 2010 an initially small group of volunteers took the decision to organize an experiential, cultural festival.

During these ten years we gained a thorough knowledge of the history of our place and created new bonds with the locals. As we see the village children growing up and taking part in the volunteer group we feel that we have sown a small seed for the values of volunteering in the coming generation. Φέτος, οι «Διαδρομές» οργανώνουν μια μεγάλη γιορτή με πολλές εκπλήξεις. Παρασκευή 23, Σάββατο 24 & Κυριακή 25 Αυγούστου.

This year’s “Routes in Marpissa” organise a three-day celebration with many surprises.

Friday 23, Saturday 24 & Sunday 25 August.

In the “Routes”, besides the feeling of creating something beautiful along with friends we have also experienced strong emotions and our work has met with enthusiasm and positive comments by both visitors and the participating artists.

Anyway, we’ll never forget the surprise, love, emotion and gratitude expressed by the older inhabitants of Marpissa in the first year, as after many decades they saw the village bursting with joy, laughs and music!”

This year’s “Routes in Marpissa” organise a three-day celebration with many surprises in the centre of the Aegean Sea. Having as a point of reference the team’s archive on the cultural heritage of Paros and being inspired by the joyful and moving moments shared with volunteers, residents, artists and visitors over the years, a long festive table will be set and we are all invited.

More info: www.stimarpissa.gr

σελίδα | page | 25

πολιτισμός | culture Τα κουτιά των αναμνήσεων, σαν κι αυτά που όλοι έχουν ένα. Μικρές προσωπικές συλλογές από ετερόκλητα αντικείμενα στην Ιστορική-Λαογραφική Συλλογή του Δήμου Πάρου που φυλάσσεται στο Κτήριο Τεχνών (Δημητρακόπουλου) στην Παροικιά. Τι ιστορίες έχουν άραγε να μας αφηγηθούν τα αντικείμενα της συλλογής; Είναι άραγε ένα μουσείο σαν ένα μεγάλο κουτί μνήμης της κοινότητας; Memory boxes, like those that we all have one. Small personal collections of miscellaneous objects in the HistoricalFolklore Collection of the Municipality of Paros which is kept in the Dimitrakopoulos Mansion in Parikia. What are the stories objects have to tell? Could a museum be a memory box for the community memories?

Πάρος: τόπος φτιαγμένος από ιστορίες Paros: a place made of stories

Στο Φεστιβάλ Πάρου 12, 13 & 14 Ιουλίου 2019 |At the Paros Festival July 12th, 13th, & 14th 2019 Το Φεστιβάλ Πάρου για δεύτερη συνεχή χρονιά, μας ξεναγεί σε μια διαφορετική Πάρο και μας προσκαλεί να ανακαλύψουμε το νησί μέσα από τις ιστορίες, τις αφηγήσεις, τα βιώματα, τις μνήμες και τις αναμνήσεις των ανθρώπων της. Οι ιστορίες που ξεχάσαμε, οι αναμνήσεις που δεν διηγηθήκαμε, τα βιώματα που δεν κατέγραψε η επίσημη ιστορία έχουν τον πρώτο λόγο στο πλούσιο και πρωτότυπο πρόγραμμα δράσεων πολιτισμού, που έχει επιμελώς σχεδιαστεί για να υποδεχτεί μικρούς και μεγάλους, επισκέπτες και ντόπιους. Το φετινό Φεστιβάλ βασίζεται στο συμμετοχικό ερευνητικό πρόγραμμα δημόσιας ιστορίας που διεξήχθη στο νησί σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο, με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και με το Heritage Management Organization. Σκοπός αυτής της εκτενούς έρευνας δημόσιας ιστορίας ήταν να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τους ανθρώπους του νησιού να αναλάβουν δράση ώστε να ξεδιπλώσουν το παρελθόν τους, να ξαναδιαβάσουν το παρόν τους και να φτιάξουν το νησί όπως αυτοί το ονειρεύονται. Οι μαρτυρίες των ανθρώπων· ιστορίες μεγάλες

σελίδα | page | 26

Paros Festival, for a second consecutive year, guides us to a different Paros through the stories, narratives, experiences, and memories of its inhabitants. The stories we’ve forgotten, the memories that didn’t get narrated, and the experiences that were never recorded in the official history will be the protagonists of the rich and original program of cultural events that have been carefully designed to welcome everyone, young and old, visitors and locals.

This year's festival is based on the participatory public history research that took place on the island in collaboration with the

Αγαπούσε το χορό. Όλοι το γνώριζαν αυτό. Πολλοί θυμούνται τα πάρτι στο ταρατσάκι. Ιδίως αυτά του δεκαπενταύγουστου. Η γνωστή Ειρήνη Βαρούχα-Χριστοδουλοπούλου γεννήθηκε στην Πάρο στο τέλος του 19ου αιώνα, πήγε σχολείο την Αίγυπτο, σπούδασε στην Αθήνα και το Βερολίνο. Γύρισε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει την αρχαιολογία. Συνέχισε μέχρι το τέλος της ζωής της να παραθερίζει στο σπίτι της στην Παροικιά, όπου δεξιωνόταν πλήθος φίλων και γνωστών υπό τον ήχο του γραμμοφώνου.

She loved dancing. We all knew that. Many remember the parties on the small terrace above her house. Especially those of the 15th of August.

Renowned archaeologist Irini VarouchaChristodoulopoulou was born in Paros at the end of the 19th century, went to school in Egypt and studied in Athens and Berlin.

She returned to Greece to be one of the first women who worked in the Archaeological Service. She kept returning to Paros for holidays, in her house in Parikia where she was hosting friends and acquaintances under the music played by the gramophone.

Panteion University, the University of Ioannina and the Heritage Management Organization. The purpose of this extensive research was to inspire and mobilize people of Paros to unfold their past, re-envision their present, and turn Paros into the island of their dreams.

At the core of the Festival's exhibition program are the oral testimonies of the islanders. People’s history, big or small, as well as an unknown and disregarded collection of objects that was made with the expectation of the establishment of a museum for Parikia, a museum for the history of Paros, are intertwined in the exhibitions of Paros Festival. Φ| Νίκος Ευστρατίου

Οι αναμνήσεις που βρέθηκαν στο χειρόγραφο ημερολόγιο του Π. Στάη γίνονται η πρώτη ύλη στα χέρια της εικαστικού Ράνιας Μπέλλου. Ράνια Μπέλλου · Immortal Love or Ode to the Past, 2017. Βιβλίο με κείμενο: 30 σχέδια σε χρωματιστά χαρτιά, 30 x 42 cm Drawing for the handwritten diary of P. Stais, visual artist Rania Bellou.

Rania Bellou · Immortal Love or Ode to the Past, 2017. Αrtist’s book with text: 30 drawings on color tissue paper, 30 x 42 cm

και ιστορίες μικρές, οι ιστορίες των αντικειμένων μιας άγνωστης συλλογής που συγκροτήθηκε με την ευχή της ίδρυσης ενός μουσείου για την Παροικιά, ενός μουσείου για τον νεότερο πολιτισμό της Πάρου πλέκουν τον κορμό του εκθεσιακού προγράμματος του Φεστιβάλ.

ιστορικούς χώρους, μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων, βιωματικών εργαστηρίων και ξεναγήσεων θα δώσουν την ευκαιρία στο κοινό να εμπλακεί ενεργά στην αφήγηση της ιστορίας, να παρατηρήσει τον οικισμό και να ανακαλύψει ίχνη ενός άγνωστου παρελθόντος.

Η σύγχρονη τέχνη, με την συμμετοχή σημαντικών εικαστικών καλλιτεχνών, έρχεται να σχολιάσει κριτικά το έργο της ιστορίας. Είναι άραγε η ιστορία μια πολυτέλεια που έχουν λίγοι; Είναι η αφήγηση του παρελθόντος αποκλειστικό προνόμιο των ειδικών επιστημόνων; Ποια ιστορία θέλουμε να πούμε εμείς για την Πάρο; Παράλληλα με τις εκθέσεις και τους επισκέψιμους

Το πλούσιο και διασκεδαστικό πρόγραμμα συμπληρώνει η μουσική. Συναυλίες και μουσικές εκδηλώσεις σε αναπάντεχες μεριές της Παροικιάς μας προτρέπουν να γνωρίσουμε τον οικισμό και να γνωριστούμε μεταξύ μας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Φεστιβάλ Πάρου www.festivalparos.gr

Contemporary art through the participation of some major visual artists, is playing the role of the critical commentator of history and history writing.

Is history a luxury that few have access to? Are narrations of the past a privilege exclusive to expert scientists? Which history of Paros do we want to pass on? Along with exhibitions and historic sites, a series of educational programs, experiential workshops, and guided tours will give the public an opportunity to actively engage in narrating stories, exploring the old town of Parikia and discover traces of an unknown past.

Music rounds off the rich and entertaining program.

Concerts and musical events held in unexpected parts of Parikia encourage us to get to know the village, and one another.

For more information about the Paros Festival / www.festivalparos.

σελίδα | page | 27

πολιτισμός | culture

Tι συμβαίνει με τη Μάρπησσα; What’s going on at Marpissa? Τί συμβαίνει με τη Μάρπησσα; Ένα διάσημο φεστιβάλ, δύο δραστήριοι σύλλογοι και δύο μουσεία σε ένα χωριό 300 κατοίκων για να μην αναφέρουμε και τις περίφημες Παραστάσεις της Μεγάλης Παρασκευής που αποτελούν ένα σοβαρό λόγο για να γιορτάσει κανείς το Πάσχα στην Πάρο... Είναι πραγματικά εντυπωσιακό! Σας παρουσιάζουμε λοιπόν εδώ τη θεατρική ομάδα Μάρπησσας που μετράει φέτος δέκα χρόνια παρουσίας στα θεατρικά δρώμενα της Πάρου και έχει σαν σκοπό να ενισχύσει τους δύο συλλόγους του χωριού, τον Σύλλογο Γυναικών και τον ΑΜΕΣ Μαρπησσαϊκό. Εδώ και τρία χρόνια τη σκηνοθετική επιμέλεια έχει αναλάβει ο Τάσος Βαρβέλης, μέλος της ομάδας από τον πρώτο χρόνο, ο οποίος απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με την ιστορία

της θεατρικής ομάδας αλλά και της φετινής επιτυχημένης παράστασης. «Η ομάδα δημιουργήθηκε με πολλή αγάπη για να μπορούμε τον χειμώνα να έχουμε κάποιες δραστηριότητες και να μεταφέρουμε στη σκηνή θεατρικές παραστάσεις που θα κάνουν τον κόσμο να ξεφύγει λίγο από την καθημερινότητα του. Έτσι εδώ και δέκα χρόνια έχουμε δώσει δέκα διαφορετικές παραστάσεις και φέτος με μεγάλη επιτυχία ανεβάσαμε το έργο Οι Συμπέθεροι από τα Τίρανα», μας είπε ο σκηνοθέτης. Το έργο, που γράφτηκε το 2008 από τους Ρέππα-Παπαθανασίου και μετρά αναρίθμητες παραστάσεις ήδη, αποτελεί ένα, πάντα επίκαιρο, κοινωνικό σχόλιο για τη συνύπαρξη Ελλήνων και Αλβανών στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Ρωτήσαμε τον Τάσο Βαρβέλη για τον αντίκτυπο που είχε η παράσταση

Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ Φωτογραφίες: ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΑΝΤΙΝΟΥ σελίδα | page | 28

What’s going on at Marpissa? A famous festival, two active associations and two museums at a village of 300 inhabitants, not to mention the renowned Performances on Good Friday – a good reason for celebrating Easter at Paros.

Here’s a portrait of the theatre group of Marpissa.

The group with a ten-year history in the theatrical life of Paros, was founded to support the village’s two associations- the Women Association and the Marpissaikos. Tassos Varvelis the group’s organizing director for the past three years and one of its first members has spoken to us about the theatre group’s history and this year’s successful performance “The group was founded so that we could organize some events in the winter and present plays which would help people to escape from their routine.

In the past ten years we’ve given performances of ten different plays and this year we gave a highly successful performance of the play The in-laws from Tirana.”

There have been numerous productions of this play which was written in 2008 and is a topical

σελίδα | page | 29

Η θεατρική ομάδα Μάρπησσας, επάνω: Άρης Ρήγας, Κατερίνα Ζηλέλη, Στρατής Κρητικός, Βικτωρία Ραγκούση, Αφροδίτη Αφεντάκη, Μαρία Πούλιου, Αντώνης Μπουραντάς, Γιώργος Πετρόπουλος. Κάτω: Τασος Βαρβελης, Χάρης Παυλίδης, Μαρία Κρητικού, Λαμπρινή Γεμελιάρη, Μαρουσώ Λαουρακη, Κατερίνα Βιτζηλαίου, Ειρήνη Λουρίδου.

ALEXANDRIA INSTITUTE Research Institute of Humanities & Promotion of the Greek Language & Culture 1ST PERIOD

30 JUNE | 13 JULY

CHECK OUR NEW GREEK LANGUAGE COURSES

2ND PERIOD

14 JULY | 27 JULY

www.alexandria-institute.com Tel.: (+30) 215 5258 787 | Mob.:(+30) 697 2526 788 σελίδα | page | 30

στους Αλβανούς του χωριού και μάθαμε ότι είδαν το έργο και διασκέδασαν μαζί με τους Έλληνες θεατές.

social comment on the coexistence of Greeks and Albanians in the contemporary Greek society.

Στη συνέχεια της κουβέντας μας μάθαμε ακόμα ότι η θεατρική ομάδα αριθμείται από τουλάχιστον τριάντα άτομα, από τα οποία κάποιοι εναλλάσσονται στη σκηνή αναλόγως με την παράσταση ενώ κάποιοι άλλοι συμμετέχουν στο πιο δύσκολο κομμάτι το οποίο είναι το δημιουργικό. Είναι αυτοί που βρίσκονται στα παρασκήνια, στα φώτα, στη μουσική, στην είσοδο, στην οργάνωση, στα κουστούμια, σε όλα αυτά που χρειάζεται μία παράσταση για να είναι τέλεια οργανωμένη και να παρουσιαστεί στο κοινό.

When asked about the impact of the play on the Albanians of the village, Tassos Varvelis told us that they watched the play and enjoyed it together with the Greek spectators. We were also told that the group comprises at least 30 people. Some of them take part in the various performances while others are involved in the difficult tasks of stage management. They are the people behind the stage, responsible for the lighting, the entrance and the costumes – in general, everything needed to present a perfectly organized performance.

Η θεατρική ομάδα έχει και τμήμα παιδικό και νεανικό κι έχει δώσει δύο θεατρικές παραστάσεις. «Φέτος ευελπιστούμε να ανεβάσουμε και ένα δικό μας θεατρικό έργο, σε συγγραφική και σε σκηνοθετική επιμέλεια δικιά μου και να το παρουσιάσουμε στην 31η συνάντηση ερασιτεχνικών θιάσων Αιγαίου που θα γίνει στο νησί της Ρόδου τον Οκτώβριο. Η θεατρική μας ομάδα είναι μέλος της ομοσπονδίας ερασιτεχνικών θιάσων Αιγαίου από την πρώτη στιγμή. Αυτές οι συναντήσεις της ομοσπονδίας γίνονται κάθε χρόνο σε διαφορετικό νησί και παίρνουν μέρος περίπου 24 θεατρικές ομάδες από όλα τα νησιά του Αιγαίου», μας είπε κλείνοντας την κουβέντα μας ο Τάσος Βαρβέλης. P

Winding up, Tassos Varvelis told us that the group has also a children and youth section which has given two performances. “This year we hope to put on a play written and directed by me and present it in the 31st Aegean Amateur Theatre Groups Meeting, due to be held on the island of Rhodes in October. Our group has been a member of the Aegean Amateur Group Federation from the first moment.

The meetings take place on a different island every year and taking part are about 24 groups from all the Aegean islands.” P

σελίδα | page | 31

πρόσωπο | person

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ | ACHILLEAS CHRISTIDIS

«Θα μπορούσα άνετα να είμαι ζωγράφος μεγάλων επιφανειών» "I could easily be a painter of large surfaces" Ο Αχιλλέας Χρηστίδης ξεκίνησε την καριέρα του σαν ζωγράφος εκθέτοντας στην Αθήνα, στην γκαλερί «Μέδουσα» της Μαρίας Δημητριάδη. Έζησε την Πάρο του ‘80, λάτρεψε την κουζίνα της Αργυρώς Μπαρμπαρίγου και φέτος έρχεται στην Αντίπαρο για την τρίτη του έκθεση στην γκαλερί «αντί» της Μαίρης Χατζάκη από 8/6 έως 3/7.

Achilleas Christidis started his career as a painter with an exhibition at the “Medusa” Art gallery of Maria Demetriades.

He lived the Paros of the 80’s, adored the cuisine of Arghiro Barbarighou and this year he is coming to Antiparos for his third exhibition at the “anti” gallery of Mary Chatzaki on 8/6-3/7.

Γεννηθήκατε στον Πειραιά, σπουδάσατε σκηνογραφία και μουσική αλλά ασχολείστε με τη ζωγραφική και ζείτε στην Αθήνα. Ο Πειραιάς ήταν πάρα πολύ ωραίος παλιά. Τώρα ξαναγίνεται ωραίος, πολεοδομικά μεταμορφώνεται τελείως, θα λειτουργεί το μετρό, το τραμ… Οι άνθρωποι είναι πιο κεφάτοι, είναι μακριά από τη μιζέρια της κεντρικής Αθήνας αλλά τώρα δεν μπορώ να ξαναγυρίσω εγώ πίσω. Έφυγα όταν ήμουν 25 χρονών, τότε ήταν η περίοδος καταστροφής του Πειραιά, κλείσανε τα μεγάλα καφενεία, τα πάντα κλείσανε.

You were born in Piraeus, studied set design and music but you paint and live in Athens.

In the old days Piraeus was very beautiful.

Now, it’s becoming beautiful again, its urban features will totally change, it’ll have a metro link, the tram... People are more cheerful, unaffected by the gloom of central Athens, but I can’t go back. I left when I was 25, the time when Piraeus was destroyed, the big coffee houses closed, everything closed down.

Η πρώτη σας έκθεση πάντως ήταν στον Πειραιά. Την πρώτη μου έκθεση την έκανα 18 χρονών στον Πειραιά, στο Δημαρχείο. Μάλιστα ήμουν πολύ έξαλλος τότε, κάναμε κάτι κατασκευές, παίζαμε και μουσική. Μας κλείσαν οι σύμβουλοι στο τέλος ενώ είχαμε νοικιάσει

However, your first exhibition was at Piraeus.

Yes, at the Town Hall when I was 18.

I was very wild then, we made some constructions, we played music as well.

In the end the councillors shut us down, although we had paid rent for the hall.

It was a small scandal!

Συνέντευξη: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ | Φωτογραφία: ΙΩΑΝΝΑ ΦΥΣΙΛΑΝΗ σελίδα | page | 32

σελίδα | page | 33

την αίθουσα. Ήταν ένα μικρό σκάνδαλο! Οπότε από μικρός ζωγραφίζατε. Δεν ήμουν αυτό που θα λέγαμε ένα ιδιαίτερο ταλέντο. Είχα ταλέντο αλλά δεν το ασκούσα ιδιαιτέρως για αυτό σκεφτόμουν να πάω στη μουσική που μου άρεσε πολύ και εκείνο το διάστημα που μελετούσα πολύ κλασική μουσική, σταμάτησα τη ζωγραφική. Μετά από 4-5 χρόνια όμως εγκατέλειψα τη μουσική γιατί κατάλαβα ότι η μόνη επαγγελματική διέξοδος θα ήταν να παίζω στα μπουζουξίδικα. Είχα και μια ιδέα με κάτι μικρά πινακάκια κι άρχισα να τα μαστορεύω και βρήκα και μια γκαλερί στην Αθήνα, με πολλή προσπάθεια βέβαια, γιατί στον Πειραιά δεν κατέβαινε κανείς. Η γκαλερί ήταν η «Μέδουσα» της Μαρίας Δημητριάδη. Την πολιορκούσα 6 μήνες, ήταν δύσκολο όμως να την πείσω να κατέβει στον Πειραιά. Τελικά μέσα από μια συγκυρία και χάρη σε ένα φίλο από την Πάρο, τον Νίκο Τζιώτη, κατάφερα και την έφερα στον Πειραιά. Είδε τα έργα μου, της άρεσαν και άρχισε αυτό που θα λέγαμε η πορεία μου στη ζωγραφική. Έκανα δύο εκθέσεις στη «Μέδουσα» που τότε ήταν πολύ σοβαρό μαγαζί. Εκείνη τη δεκαετία η «Μέδουσα» ήταν πάνω, η Μαρία ήταν νέα, είχε πολύ κέφι, μεγάλο δυναμικό, όλοι θέλανε να πάνε εκεί. Μετά άλλαξε κάπως και το διαχειριζόταν από τις Λεύκες. Είχε στήσει διαδικτυακό σύστημα, έβλεπε ακόμα και ποιος έμπαινε στη γκαλερί! Δυστυχώς η Μαρία πέθανε πολύ νέα. Στάθηκε άτυχη η κοπέλα αυτή... Η σκηνογραφία πότε μπαίνει στο προσκήνιο; Η σκηνογραφία ήταν άλλοθι πιο πολύ για να πάρω αναβολή απ’ τον Στρατό. Μάλιστα είχαμε συμπαθηθεί με τους ιδιοκτήτες της Σχολής και μου έδιναν τα κλειδιά και πήγαινα και μελέταγα μουσική. Τη σκηνογραφία την τελείωσα απλά επειδή μου ήταν εύκολο και μου άρεσε. Έκανα μάλιστα μαθήματα σχεδίου στους συμμαθητές μου! Η σκηνογραφία με ενθουσίασε, αντιλαμβανόμουν τον χώρο αμέσως. Μόλις διάβαζα ένα θεατρικό, το έβλεπα αμέσως. Μια ικανότητα που αργότερα έχασα. Έκανα μία απόπειρα να ασχοληθώ επαγγελματικά αλλά απογοητεύτηκα, είχε πολύ χαμαλίκι. Είπα λοιπόν άμα γίνω γνωστός ζωγράφος θα το κάνω αλά Τσαρούχη. Θα έχω τους βοηθούς και θα λέω, «κάντο πράσινο αυτό, κάντο κόκκινο εκείνο». Δεν το βλέπω όμως να γίνεται αυτό, δεν μου αρέσει να διαβάζω θεατρικά πλέον, με κούρασε. Με φρενάρει το κείμενο, πρέπει να δουλεύω πάνω σε γραμμές και δεν μου αρέσει αυτό. Οι σύγχρονοι εικαστικοί χρησιμοποιούν συχνά εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης ενώ όλο και λιγότεροι νέοι καλλιτέχνες ασχολούνται με τη ζωγραφική με την κυριολεκτική έννοια. Μήπως αυτό είναι το τέλος της ζωγραφικής; Συμβαίνει αυτό γιατί όλοι έχουν την τάση να απομακρύνονται από ό,τι είναι δύσκολο και η φυσική πορεία είναι προς ό,τι είναι πιο εύκολο, αν το επιτρέπουν βέβαια οι οικονομικές συνθήκες... Δεν ξέρω, θα δείξει η ιστορία. Σίγουρα είναι μια τέχνη που απαιτεί μαστοριά και συνεχή δουλειά. Δεν γίνεται να κάνεις τώρα κάτι και να το ξαναπιάσεις μετά από ένα χρόνο. Πρέπει να είσαι συνέχεια από πάνω, με το πινελάκι σου, με τα χέρια σου έτοιμα, χαλαρά, επιδέξια. Και όποιος το κάνει αυτό

σελίδα | page | 34

Τη δεκαετία του ‘80 η «Μέδουσα» ήταν πάνω, η Μαρία Δημητριάδη ήταν νέα, είχε πολύ κέφι, μεγάλο δυναμικό, όλοι θέλανε να πάνε εκεί.

In the 80’s “Medusa” was tops, Maria Demetriades was young, forceful, full of energy, everybody wanted to go there.

So, you have been painting from an early age.

I wasn’t what you’d call a special talent. I had talent but I didn’t practice much and I wanted to study music. At that period, I dedicated myself to classical music and stopped painting. But after 4-5 years I gave up music because I realized that I’d end up playing at the bouzouki clubs. I had an idea about some small paintings and I worked on them. I also found a gallery in Athens, after much effort of course, because no one came to Piraeus.

It was the “Medusa” gallery of Maria Demetriades, I had been besieging her for six months to persuade her to come down to Piraeus. Finally, through a coincidence and thanks to a friend from Paros, Nikos Tziotis, she came to Piraeus and saw my paintings. She liked them and this was the beginning of my course in painting. I’ve had two exhibitions at “Medusa”, which then was a very serious place.

At that decade “Medusa” was tops, Maria was young, forceful, full of energy, everybody wanted to go there. Later, she changed somewhat and she managed things from Lefkes Paros. She had set up an internet system, she could even see who entered the gallery! Unfortunately, Maria died very young. This girl was unfortunate.

When did set design enter the scene?

Set design was actually an alibi for deferring military service.

As I developed a comfortable relation with the owners of the School they gave me the keys

σελίδα | page | 35

λέγεται ζωγράφος, κάνει ζωγραφική. Το άλλο είναι εύκολο. Δεν το περιφρονώ αλλά είναι πιο εύκολο. Η ζωγραφική θέλει αφοσίωση. Τι σάς εμπνέει κυρίως στη ζωγραφική; Ούτε αυτό μπορώ να το ξέρω. Η έμπνευση μπορεί να σου έρθει στη γωνιά του δρόμου. Όλα παίζουν ρόλο. Μπορεί να μη βγαίνεις καν από το δωμάτιό σου και να σου έρχεται η έμπνευση. Στους πίνακές σας το χρώμα έχει σώμα κι οι γραμμές δύναμη. Τι σάς οδήγησε σε αυτή την τεχνική; Πρώτα απ’όλα αυτή είναι κρίση άλλων. Για μένα είναι απλώς ο ρυθμός που έχω μάθει να δουλεύω! Είναι μια εξωτερική κρίση που εγώ δεν αντιλαμβάνομαι. Θα μπορούσα να σκεφτώ ότι επειδή ήμουν πολύ ατίθασος και είχα και πολλή ενέργεια που έπρεπε κάπως να διοχετευθεί. Με περιόριζε πολύ το άλλο, δεν θα μπορούσα να είμαι μινιατουρίστας ποτέ. Θα μπορούσα όμως να είμαι ζωγράφος μεγάλων επιφανειών πολύ πιο εύκολα. Δουλεύω με πάστα και με σπάτουλα. Ξεκίνησα με πινέλο αλλά ό,τι έχω κάνει τελικά, είναι με σπάτουλα. Ποια η σχέση σας με την Αντίπαρο; Δουλεύετε στο νησί; Δουλεύω στην Αθήνα αλλά είμαι και φωτογράφος και φωτογραφίζω, έχω πλήρη εικόνα του νησιού. Έχω αντίληψη του νησιού και πολλές εικόνες για να δουλέψω. Έχω κάνει πολλά τοπία από την Πάρο και την Αντίπαρο. Στην Πάρο ξεκίνησα να πηγαίνω από όταν ήμουν 20 χρονών. Έκατσα και μια πενταετία δουλεύοντας το καλοκαίρι, τότε δεν πήγαινα στην Αντίπαρο, η Πάρος ήταν αρκετή. Η Αντίπαρος τώρα είναι όπως ήταν παλιά η Πάρος. Οπότε έχει μια χαρά... Είναι λίγο μικρή βέβαια, όταν όμως είσαι πιτσιρικάς είναι τέλεια. Γίνεται χαμός εκεί στον κεντρικό δρόμο και στο κάμπιγκ και στη ντίσκο. Είναι ωραίο μέρος. Στην Πάρο υπήρχε ένα καταπληκτικό μαγαζί στον Αμπελά που το είχε η Αργυρώ (Μπαρμπαρίγου) με τον άντρα της. Ο λόγος που σταμάτησα να πηγαίνω στην Πάρο ήταν ότι έκλεισε το μαγαζί η Αργυρώ! Πήγαινα τα τελευταία 10 χρόνια. Γιατί τι αγαπάς σ’ένα νησί; Την παραλία που θα πας, το καφενείο που θα πιεις καφέ και κυρίως το πού και το τι θα φας. Πρέπει να ‘χεις ένα στέκι που να τρως καλά. Άμα βρεις ένα τέτοιο μέρος κολλάς. Αυτό το πρόσφερε η Αργυρώ. Είχε τον κήπο της με τα λαχανικά της εκεί πίσω... Πήγαινα το μεσημέρι και είχε βγάλει ο Νίκος δυο σκορπίνες... τι αριστούργημα! Ομελέτα με κολοκυθάκια σού έκανε από τον κήπο της κι ήταν ένα αριστούργημα. Το καλοκαίρι θα δούμε την τρίτη ατομική σας έκθεση στην γκαλερί «αντί» στην Αντίπαρο. Ποια θα είναι η κεντρική της ιδέα; Θα έχει κυρίως σχέδια από την Πάρο, την Αντίπαρο ίσως κι από τη Σαντορίνη. Θα είναι ωραία πάντως το εγγυώμαι! Μου αρέσει πάρα πολύ η γκαλερί, συνεννοούμαι απόλυτα με τη Μαίρη Χατζάκη, είναι καλός άνθρωπος και αυτό με καλύπτει απόλυτα. Την εμπιστεύομαι και μού είναι πολύ ευχάριστο να πάω να κάνω μια έκθεση εκεί και να μείνω λίγο καιρό στην Αντίπαρο. Να τρώω με τη Μαίρη και να κουβεντιάζω, να πίνω μπύρες και να βλέπω τα κορίτσια να περνούν... Αυτό μου φτάνει. P

σελίδα | page | 36

Στη ζωγραφική πρέπει να είσαι συνέχεια από πάνω, με τα χέρια σου έτοιμα, χαλαρά, επιδέξια. Και όποιος το κάνει αυτό λέγεται ζωγράφος, κάνει ζωγραφική.

In painting you have to be there, with your small paintbrush, with your hands ready, relaxed and skilful. Anyone who does this is called a painter, he does painting.

and I went there and studied music. I got a degree in set design simply because it was easy for me and I liked it. I even gave drawing lessons to my fellow students! Set design gripped me...

As soon as I read a play I could visualize it at once.

It was an ability I lost later. I tried to start a career in set design, but I got disappointed, too much drudgery. So, I told myself that when I became a known painter I’d act like Tsarouhis. I’d have my assistants and I’d tell them “paint this green, paint that red". Well, I can’t see that coming. I no longer like reading plays. The text blocks me, I have to work on the lines and I don’t like it.

Contemporary visual artists frequently use alternative forms of expression, while fewer and fewer young artists do painting in the literal sense. Could this be the end of painting?

This happens because everybody has the tendency to shy away from what is difficult, the natural course is towards what is easier, provided that the economic conditions allow this. I don’t know, history will tell us.

It surely is an art which demands craftsmanship and continuous work. You can’t do something now and then return to it after a year. You have to be there, with your small paintbrush, with your hands ready, relaxed and skilful. Anyone who does this, is called a painter, he does painting. The other thing is easy. I don’t snub it, but it’s easier.

Painting requires dedication.

What inspires your painting?

I can’t know this either. Inspiration may meet you at a street corner. Anything might play a role.

You might not even leave your room and have inspiration come to meet you.

In your paintings there is body in your colour and strength in the lines.

Sifneiko Café is perfectly located in front of Sifneikos Gialos (one of the most beautiful beaches in Antiparos), on the west side of Antiparos town, 500 meters from the town’s main square.

What has led you to this technique?

First of all, this is a judgment made by the others. For me it’s just the tempo I got used to work with. I think that it’s because I was very wild, I had too much energy. The other thing restricted me, I could never be a miniaturist. But I could easily be a painter of large surfaces. I work with paste and a spatula. I started with a brush but in the end what I’ve done is with a spatula.

What’s your relation to Antiparos. Do you work on the island?

I work in Athens but I’m also a photographer, I take photos and I have a full picture of the island. I know the island and have many pictures to work with. I’ve painted many landscapes of Paros and Antiparos.

I started going to Paros when I was 20. I stayed for five years, working in the summers. I didn’t use to go to Antiparos then, Paros was enough. Antiparos is now like the Paros of the past. It has joy. It’s a bit small, but when you are a youngster it’s okay. The central street, the camping, the disco, they are bristling with life.

It’s a nice place.

In Paros there was an amazing place at Ambela, owned by Arghiro (Barbarighou) and her husband. The reason I stopped going to Paros was that Arghiro closed it.

I used to go there for the past ten years. Well, what do you love in an island? The beach you go to, the cafe you will have your coffee and mainly where and what you eat. You must have a hangout to eat well. If you find such a place you get attached to it. That’s what Arghiro offered. She had her own vegetable garden. I used to go at noon and Nikos had fished two scorpion fish... a real piece of art! Omelettes with zucchini from her garden, they were masterpieces.

This summer we’ll see your third individual exhibition at the “anti” gallery at Antiparos. What is its central concept?

Mainly drawings of Paros, Antiparos and possibly Santorini.

It’ll be nice, take my word for it!

I like this gallery very much, we have a perfect understanding with May Chatzaki. She is a good person and this is what I’m looking for. I trust her and it’s a pleasure to have an exhibition there and stay at Antiparos for some time. Having lunch with Mary, drinking beer and watching the girls pass by... That’s fine with me. P

Offering a panoramic view of Sifneikos bay, the island of Sifnos and the Aegean Sea, Sifneiko Café lies just a breath away from the vibrant Antiparos Town center WE ARE and the main attractions of the island.

OPEN

DAILY 16:00Operating since 2002, LATE Sifneiko Café offers its guests an idyllic environment to enjoy their cocktails and the finest Italian and Greek cuisine.

Sifneikos Gialos tel: 22840 61093, www.sifneikoantiparos.gr

Στο ομορφότερο μπαλκόνι των Λευκών, στο εστιατόριο της κυρίας Φλώρας θα γευτείτε παραδοσιακή ελληνική κουζίνα αποκλειστικά με φρέσκα παριανά υλικά.

At the most beautiful terrace in Lefkes, at Flora's restaurant you may taste greek traditional dishes made exclusively from fresh parian products.

Λεύκες Lefkes T: 22840 43130 σελίδα | page | 37

πρόσωπo | person

ΧΡΊΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΟΎΣΗΣ | CHRISTOS GEORGOUSIS

«Η Πάρος θεμελιώθηκε επάνω στο μικρό, στο αργό και στο λίγο» “Paros was founded on the small, the slow and the little” Καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Μύκονο, την Άνδρο και για πολλά χρόνια στην Πάρο, είναι για όλους, και όχι μόνο για τους μαθητές του, ο Δάσκαλος. Γέννημα θρέμμα της Πάρου, συγγραφέας αρκετών βιβλίων, μελετητής της χλωρίδας του τόπου, ιδρυτικό μέλος του Αρχίλοχου, εμπνευστικός στον λόγο του και συνεπής στο έργο του, ο Χρίστος Γεωργούσης μάς μιλάει για τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την εκπαίδευση και την αγωνία του για το μέλλον του νησιού. Ως εκπαιδευτικός είχατε πάντα μια τολμηρή και πρωτοποριακή στάση. Το ενδιαφέρον είναι ότι φαντάζετε ακόμα πρωτοποριακός. Παραμένει η εκπαίδευση τόσο συντηρητική; Είναι εντυπωσιακό. Εγώ περιμένω πλέον μόνο από τους δασκάλους να αποτολμήσουν κάτι κι όχι από την κεντρική ηγεσία. Ενώ η προσπάθεια ήταν να δώσουμε νόημα στις σπουδές του Λυκείου και να βγουν τα παιδιά εξοπλισμένα με γνώση, με διάθεση γνώσης, με διάθεση κριτικής, τον τελευταίο χρόνο –ίσως και τα τελευταία δύο– του σχολείου τον αφιερώνουν απλώς στη προετοιμασία για το πανεπιστήμιο. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς την έννοια δάσκαλος; Όταν πρωτοδιορίστηκα ως εκπαιδευτικός στη Μύκονο, έγραψα στον πίνακα: «Eίμαστε μαζί. Είμαστε συμμαχία». Αυτό φαινόταν λίγο απίστευτο για την εποχή. Τα παιδιά βέβαια το κατάλαβαν. Είχαν άπειρη φαντασία. Κι εγώ έχω ακόμα επαφή μαζί τους. Με πάνω από δέκα παιδιά αυτής της εποχής κρατάω επικοινωνία ακόμα. Επιχειρούσα τη διαθεματική γνώση από τότε και θυμάμαι να ψάχνουμε με slides να βρούμε π.χ. τους δωρικούς ρυθμούς σε όλη την Ελλάδα. Τα χαιρόμασταν αυτά. Κάποτε μια μητέρα μού είπε «Εσείς είστε που βάζετε οκτώ σελίδες;» Όχι ασφαλώς. Το βιβλίο ήταν απαίσιο. Τους έλεγα απλώς ρίξτε μια ματιά. Δεν αξίωνα να μάθουν τίποτα απ’ έξω. Ήμουν πάντα κατά της παπαγαλίας. Θεωρούσα πολύ πιο σημαντικά αυτά που κουβεντιάζαμε, τον οπλισμό ενδιαφέροντος ενός μαθητή παρά το κείμενο του βιβλίου. Ξέρετε, ακόμα κι επαναστάτες να είναι κάποιοι ως μαθητές, μετά γίνονται συντηρητικοί γονείς. Συνέντευξη: ΜΑΡΩ ΒΟΥΛΓΑΡΗ Φωτογραφία: ΙΩΑΝΝΑ ΦΥΣΙΛΑΝΗ σελίδα | page | 38

Εγώ περιμένω πλέον μόνο από τους δασκάλους να αποτολμήσουν κάτι κι όχι από την κεντρική ηγεσία.

My only hope now is that the teachers will dare to do something different, not the central administration.

A secondary education teacher who worked at schools at Mykonos, Andros and Paros for many years, he is the Master not only for his students but for everybody. Born and raised at Paros, writer of several books, a student of the island’s flora, a founding member of Archilochos, a man inspiring in his speech and consistent in his deeds, Christos Georgoussis talks with us about culture, sports, education and his concerns about the island’s future.

As a teacher you’ve always had a bold and pioneering stand. Even now, you still stand out as a pioneer. Is the educational system as conservative as it used to be?

It’s impressive. My only hope now is that the teachers will dare to do something different, not the central administration. While our effort was to provide meaningful studies at the high school (Lyceum), to cultivate a disposition for learning and critical thinking, instead we have students who in the last year, or even the two last years of school, just prepare for university exams.

What’s your concept of teaching?

When I was first appointed at Mikonos, I wrote on the blackboard. “We are together. We’re an alliance”. This appeared a bit incredible, at the time. The children of course understood. They had limitless imagination. I still have contact with them.

I have contact with more than ten children of that time. I had adopted a crosscurriculum approach and I remember that we used slides to find Doric orders all over Greece. We enjoyed all this.

Once a mother said to me:” Are you the one who gives them eight pages to study?” Surely not. The book was horrible. I asked them to skim through. I never asked them to learn anything by heart. I’ve always been against rote learning. I believed that the dialogue we had, the boosting of the student’s interest was much more important that the textbook. You know even if some children are revolutionaries as students, they become conservatives as parents.

One can see that the island has an interesting cultural life. Are you up to date? What’s your assessment?

Cultural life at Paros began in 1975, after

Διαπιστώνει κανείς ότι στο νησί υπάρχει μια ενδιαφέρουσα πολιτιστική ζωή. Την παρακολουθείτε; Πώς την βαθμολογείτε; H πολιτιστική ζωή της Πάρου άρχισε το 1975 μετά τη δικτατορία. Μέσα στην επταετία όλα είχαν σταματήσει. Υπήρχαν οι παλιοί μουσικοί που ζούσαν και τους κινητοποιήσαμε, κι ενώ ήταν πια σε ηλικία που αποχωρούσαν, εμείς τους καλούσαμε να παίξουν σε διάφορες εκδηλώσεις. Τότε δημιουργήθηκε ο «Αρχίλοχος». Υπήρξε μια ομάδα που τον δημιούργησε και ήμουν κι εγώ ένας από τους κινηματίες της. Πολλοί εργάστηκαν γι’ αυτόν και πολλοί εξακολουθούν να δουλεύουν ακόμα και σήμερα. Ο Αρχίλοχος ήταν ένα σωματείο της Πάρου ολόκληρης και ξεκίνησε κατ’ αρχάς με τη μουσική. Εκεί παρουσιάσαμε για πρώτη φορά το Άξιον Εστί του Μίκη Θεοδωράκη εδώ στην Πάρο, στην Ταβέρνα Ευκάλυπτος του Βασίλη Μαύρη. Η Ελισάβετ Παπαζώη όταν είδε τότε την παράσταση είπε ότι πρέπει οπωσδήποτε να την παρουσιάσουμε και στη Σύρο, πράγμα το οποίο κι έγινε. Παρουσιάσαμε επίσης τον Σεφέρη στη Νάουσα, μέσα από το έργο του «Επιφάνεια Αβέρωφ». Ο Αρχίλοχος εκτός από ποιητικές και μουσικές βραδιές τόλμησε κι άλλα πράγματα. Πενθήμερες συναντήσεις για την ιστορία, για τον τουρισμό, για το περιβάλλον. Ήταν ένας πνευματικός πυρήνας σαν καφενείο ιδεών. Συναντιόμασταν συνήθως στην ταβέρνα «Απόλλων» του Γκουρογιάννη, οι σαράντα του Αρχίλοχου, και τραγουδούσαμε, συζητούσαμε, κάναμε συμπόσια... Μέσα από κει εξάλλου ιδρύθηκε και η χορωδία του Αρχίλοχου, όπως και η ομάδα των συναυλιών.

Eίστε οργανωτής και αρκετών αθλητικών ομάδων εδώ στο νησί... Όταν παρέλαβα, ο Αρχίλοχος ήταν και ποδοσφαιρικό σωματείο

Ξέρετε, ακόμα κι επαναστάτες να είναι κάποιοι ως μαθητές, μετά γίνονται συντηρητικοί γονείς.

You know even if some children are revolutionaries as students, they become conservatives as parents.

the dictatorship. During the seven-year dictatorship there was a stalemate. We had the old musicians who were alive and although they were at a retirement age we urged and invited them to play at various events. At that time “Archilochos” was founded. There was a group which founded it and I was one of the active members. Many people worked and still work for the “Archilochos”. It was an association of the entire island and it started with holding musical events. We presented Mikis Theodorakis “Axion Esti” at the tavern Eucalyptus. When Elissavet Papazoi saw the performance, said we had to play it by all means at Syros, which we did. We also presented Seferis “Epiphany Averof” at Naoussa. “Archilochos” dared to do other things as well. Meetings on history, tourism and the environment. It was like a café of ideas. We, ‘the Archilochos forty’, usually met at the tavern “Apollo”. We sang, had symposiums... It was there that the “Archilochos” choir and its concert team were founded.

You have organized several athletic teams at the island.

When I took over, Archilochos was a football club as well, and we helped with its

σελίδα | page | 39

και βοηθήσαμε στο να μετεξελιχθεί σε πολιτιστικό αλλά και στην ίδρυση του ΑΟΠ και του ΝΟΠ. Τότε υπήρχαν δυο δυνάμεις. Η μια αθλητική και η άλλη πολιτιστική. Τώρα απειλείται εκ νέου η πολιτιστική συνοχή του γιατί υπάρχει παράλληλα μια πολιτική καθίζηση. Το 1975 ο Αρχίλοχος δημιούργησε το Ελεύθερο Βήμα, μια κίνηση πολιτών όπου μαζευόμασταν και κουβεντιάζαμε τα διάφορα θέματα και κατόπιν τυπωνόταν ένα φυλλάδιο με τις επισημάνσεις και το δίναμε στο Δήμο. Το Ελεύθερο Βήμα ζει ακόμα και αναρτάται κατά καιρούς στο Facebook.

development into a cultural association but also with the establishment of the Athletic and Nautical Clubs.

There were two tendencies then, an athletic and a cultural one. Now its cultural cohesion is threatened because there exists a political decline. In 1975 “Archilochos” established the Free Forum, a citizen’s movement. We discussed various issues and we printed a leaflet with our recommendations and sent it to the Municipality. The Free Forum is still alive and occasionally posts at the Facebook.

Τι είναι για σας ο γενέθλιος τόπος; Πόσο σας καθορίζει; Υπάρχουν εικόνες και μορφές που με κυνηγούν από παλιά. Τα κατσίκια του πατέρα μου που έβοσκα και μπορούσες να τα φωνάξεις ένα ένα με το όνομά τους, η οσμή της αλυγαριάς στις Λεύκες, το ποταμάκι που περνούσε, όλα αυτά με έκαναν να αισθάνομαι ευτυχής. Ήταν μια αίσθηση πληρότητας που δεν την είχα ποτέ ξανά από τότε. Ο πατέρας μου αγαπούσε ιδιαιτέρως τα βιβλία. Μέσα σε ένα επιπλάκι είχε σε πέντε τόμους την «Παναγία των Παρισίων», το διάβασα στα δεκαπέντε μου και «χάθηκα». Θυμάμαι ακόμα ολόκληρα κείμενα απ’ έξω. Τότε διάβασα και τη «Ζωή εν Τάφω» του Στρατή Μυριβήλη και ήρθα σε επαφή με τα πρώτα περιοδικά του Καραγκιόζη και του Γκιαούρ Ταρζάν... Σχολείο και φύση πάντως εδώ ήταν πάντα ξεχωριστά. Το σχολείο ήταν ασύνδετο με τον γύρω χώρο. Δεν γινόντουσαν ποτέ εργαστήρια στη φύση. Τέλειωνες το σχολείο και δεν ήξερες καν τα ονόματα δέκα λουλουδιών...

What’s the meaning of your birthplace for you?

How does it affect you?

There are old pictures and figures which haunt me.

My father’s goats I herded and you could call them by their name, one by one, the smell of the vitex at Lefkes, the rivulet, all this made me feel happy. It was a sense of fullness I’ve never felt again. My father was very fond of books. Inside a small piece of furniture, he had “The Hunchback of Notre-Dame” in five volumes, I read it when I was fifteen and “I lost myself”. I can recite entire passages. At that age, I also read Mirivili’s “Life in the Tomb” and the first magazines of Karaghiozis and Gaur Tarzan... However, school and nature were separate.

The school had no connection with the surrounding environment. We’ve never had workshops in the nature. You finished school and you couldn’t tell the names of ten flowers.

Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να εμποδιστεί η καταπάτηση και η παραβίαση του φυσικού τοπίου και της ομορφιάς του νησιού; Υπάρχει πολύ μεγάλη προσπάθεια να αλλοιωθεί το νησί κι έχει πετύχει σ΄ ένα βαθμό. Από τον καιρό που επέστρεψα στο νησί το 1978 μέχρι σήμερα το 50% της φυσικής ομορφιάς της έχει χαθεί. Και η κεντρική πολιτική δεν φρόντισε ώστε να εμποδιστεί αυτό. Μειώνεται επίσης ο σταθερός ντόπιος πληθυσμός. Υπάρχει πολιτική ευθύνη γι’ αυτή την κατηφόρα. Νησιά όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος βρίσκονται στον έσχατο κίνδυνο. Και η Πάρος επίσης τώρα. Ήδη έχει σε τέτοιο βαθμό αλλοίωση που κινδυνεύει να γίνει προάστιο της Αθήνας. Βλέπω τα κορίτσια στα καταστήματα να φορούν τις στολές των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Βλέπετε κινήσαμε το ενδιαφέρον του μεγάλου κεφαλαίου το οποίο ξεκίνησε να αγοράζει τερατώδεις περιοχές. Έτσι, αλλοιώνεται ο χαρακτήρας ενός νησιού που θεμελιώθηκε στο μικρό, στο αργό και στο λίγο! Αυτά και τα τρία χτυπιούνται ανελέητα. Επίσης με την ονομασία Ήπιες Μορφές Ενέργειας ερχόμαστε να πάρουμε έναν τόπο, ν’ ανοίξουμε τερατώδεις δρόμους, να γκρεμίσουμε τις ξερολιθιές, τους περιστεριώνες, τα πηγάδια, και τ’ αλώνια, να τρομάξουμε την πανίδα, για να φέρουμε εδώ ανεμογεννήτριες. Η Πάρος είναι νησί τουριστικό. Δεν χωράνε εδώ οι ανεμογεννήτριες. Αλλιώς θα μετατραπεί σε βιομηχανικό πάρκο. Ποια είναι η Πάρος των ονείρων σας; Αν σταματήσει η λεγόμενη «ανάπτυξη» της καταστροφής μπορεί ακόμα η Πάρος να συντηρήσει τέτοια όνειρα. Απλώς χρειάζεται οργάνωση και συνοχή. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που υπάρχουν σε κάθε τόπο είναι η έλλειψη συνεννόησης και συνοχής των ανθρώπων. P

σελίδα | page | 40

Υπάρχει πολύ μεγάλη προσπάθεια να αλλοιωθεί το νησί. Και η κεντρική πολιτική δεν φρόντισε ώστε να εμποδιστεί αυτό.

Many efforts have been made to degrade the island. The governments have not taken measures to avert this development.

What can be done to prevent the violation of the island’s natural landscape and beauty?

Many efforts have been made to degrade the island and they have been successful up to a point. Since the time I came back to the island in 1978, 50% of its natural beauty has been lost. The governments have not taken measures to avert this development. At the same time the number of locals goes down.

There are political responsibilities for this decline.

Islands like Santorini and Mikonos are in dire danger.

Paros as well, now. It has changed to such a degree that it runs the danger of becoming a suburb of Athens. I see the girls in the shops wearing the uniforms of multinational enterprises. You see, we have attracted the interest of the big capital which has begun buying monstrous regions. In this way, the character of an island founded on the small, the slow and the little gets corrupted. These three concepts are under merciless attack. At the same time, with the so-called Mild Energy sources we invade a region, opening monstrous roads, knocking down drywalls, dovecotes, wells and threshing floors, frightening the fauna so that we can install wind turbines.

Paros is a tourist island. Wind turbines are out of place here. Otherwise, it will become an industrial park.

Which is Paros of your dreams?

If the so called “development” comes to an end, there is a chance Paros will be in a position to support such dreams. What we need is organization and cohesion.

One of the major problems in most places is the lack of understanding and cohesion. P

σελίδα | page | 41

αθλητισμός | sports

Η χαρά του «ευ αγωνίζεσθαι» The joy of “good sportsmanship” Οι άνθρωποι της Πάρου και της Αντιπάρου έχουν πει ένα μεγάλο «ναι» στoν αθλητισμό, κάτι που αποδεικνύεται από τις ποικίλες αθλητικές δραστηριότητες που είναι διαθέσιμες στο νησί και σάς προσκαλούν να τις γνωρίσετε.

Paros and Antiparos have gladly played host to sports as the high number of sporting events available at the islands can testify.

Μέσα από το αφιέρωμά μας, παρουσιάζουμε το έργο και τις δραστηριότητες των αθλητικών ομίλων. Tους καλοκαιρινούς μήνες, οι περισσότεροι από αυτούς, αυξάνουν τις δραστηριότητες τους και είναι διαθέσιμοι όχι μόνο για τους κατοίκους, αλλά και για όλους εσάς που θα επισκεφτείτε το νησί για να απολαύσετε τις διακοπές σας.

This feature presents the work and the activities of the various sporting clubs. In the summer months, they organize an increased number of events available not only to the locals but also to those enjoying their vacations on the island.

Ο αθλητισμός είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να έχει κανείς σωματική και ψυχική υγεία. Παράλληλα, ο αθλούμενος εκπαιδεύεται να παίζει δίκαια, να έχει σεβασμό στους συναθλητές, μα πάνω απ’ όλα στους αντιπάλους του. Ανακαλύψτε το σπορ εκείνο που σάς ταιριάζει περισσότερο, εντάσσοντάς το ενεργά στη ζωή σας! Ας εξαπλώσουμε τη χαρά του “ευ αγωνίζεσθαι”.

Athletics is the best route to physical and mental health. At the same time those practicing sports learn how to play fairly and respect their teammates and especially their opponents. Find out the sporting activity that best suits you and make it part of your life.

Let’s spread the joy of “good sportsmanship”

Κείμενο: ΡΑΝΙΑ ΚΑΛΑΠΟΔΑ | Φωτογραφία: ΙΩΑΝΝΑ ΦΥΣΙΛΑΝΗ σελίδα | page | 42

σελίδα | page | 43

αθλητισμός | sports The Paros Nautical Club was founded in 1992 by people sharing the same vision and a deep love for the sea. Its President is Mr. Elias Kountromichalis and its installations are located at the region of Livadia, Parikia.

The club activities include sailing, swimming and beach volley.

The following sailing courses are available all the year round: 1)Triangle sailing courses (optimist, laser) for beginners and advanced participants. The club members take part in club, regional, Pan-Hellenic, Balkan, European and world contests, having won a number of distinctions.

2)Open Sea Sailing for adults over 18 years of age. Participants have the opportunity to get a coastal skipper licence.

Ναυτικός Όμιλος Πάρου (Ν.Ο.Π.)

Paros Nautical Club (N.O.P.) Ο Ναυτικός Όμιλος Πάρου, ιδρύθηκε το 1992 από μία ομάδα ανθρώπων με κοινό όραμα και ιδιαίτερη αγάπη για τη θάλασσα. Πρόεδρος του ομίλου είναι ο κ. Ηλίας Κουντρομιχάλης, ενώ οι εγκαταστάσεις βρίσκονται στην περιοχή Λιβάδια της Παροικιάς. Οι δραστηριότητες του ομίλου είναι ιστιοπλοΐα, κολύμβηση και beach volley. Η ιστιοπλοΐα, λειτουργεί όλο το χρόνο με τμήματα: Ιστιοπλοΐας Τριγώνου (optimist, laser), για αρχάριους και προχωρημένους. Ετησίως συμμετέχει σε διασυλλογικούς, περιφερειακούς, πανελλήνιους, βαλκανικούς, πανευρωπαϊκούς και παγκόσμιους αγώνες, κατακτώντας σημαντικές διακρίσεις. Ιστιοπλοΐας Ανοιχτής Θάλασσας, για άτομα από 18 ετών, δίνοντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να πάρουν “Δίπλωμα Κυβερνήτη Ιστιοπλοϊκού Σκάφους”. Η κολύμβηση, πραγματοποιείται καλοκαίρι στη θάλασσα. Υπάρχει τμήμα για παιδιά από 3 ετών αλλά και ενηλίκων που λειτουργεί όλο το χρόνο. Γίνονται διοργανώσεις για τρίαθλο, σελίδα | page | 44

διάπλου καθώς και το εσωτερικό πρωτάθλημα κολύμβησης “Βρακάς”. Το beach volley, λειτουργεί μόνο καλοκαίρι στη βραβευμένη με γαλάζια σημαία παραλία, Λιβάδια. Υπάρχουν διαθέσιμα τμήματα παιδιών και ενηλίκων, ενώ διοργανώνονται τουρνουά με πολλές συμμετοχές αθλητών όλων των ηλικιών. Οι επισκέπτες του νησιού, μπορούν να συμμετέχουν στις δραστηριότητες, αλλά και να απολαύσουν τον ήλιο και τη θάλασσα στις ειδικά διαμορφωμένες εγκαταστάσεις.

Swimming takes place in the sea, in the summer months. There are courses for children over 3 years old and for adults as well, all the year round. The club organizes triathlon and channel crossing events and the internal swimming championship “Vrakas” Beach volley activities are available only in the summer at the blue flag beach of Livadia. The courses are open to both adults and children, while tournaments are held with the participation of athletes of all ages.

Visitors can participate in the club activities and also enjoy the sun and the sea at the hospitable club installations.

Στόχος του ομίλου είναι η ανάπτυξη του ναυτικού αθλητισμού, η διάδοση της αγάπης προς τη θάλασσα αλλά και η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Το πιο σημαντικό, όμως, ίσως να είναι ότι πράγματι στον ΝΟΠ τα παιδιά, πρώτα μαθαίνουν να είναι “καπετάνιοι” του εαυτού τους και μετά των σκαφών. Γι’ αυτό η προπόνηση στην ιστιοπλοΐα ξεκινάει με την ερώτηση: «Θέλεις να γίνεις καπετάνιος;»

The club aims at promoting nautical sports and cultivating love for the sea and respect for the sea environment. Anyway, what is important is that at the Nautical Club of Paros, the first thing the children learn is to be “captains” of themselves and then of boats. That’s why the first question the coach asks them is: "Do you want to be a captain?"

Επικοινωνία: Τηλ. & fax 22840-21800 / info@ parosnc.gr / fb (Ναυτικός Όμιλος Πάρου – Paros Nautical Club)

Contact: Tel & fax 22840-21800/ info@parosnc.gr / fb (Paros Nautical Club)

The Antiparos Nautical Club (N.O.A.) was founded in 2004 at the initiative of Elias Kanetoulis, so that its members can get acquainted with sailing.

During the friendly talk we had with the club President Yiannis Faroupos, the vice-president Anastassios Marinatos and the sailing department head Panayiotis Faroupos it was evident that despite difficulties in funding, they all fanatically love and feel proud of the club activities.

The club organizes sailing and swimming courses only during the summer months.

Sailing lessons are given to children over six years old –on the condition that they know how to swim– and to adults as well, either in groups or individually.

Ναυτικός Όμιλος Αντιπάρου (Ν.Ο.Α.)

Nautical Club of Antiparos (N.O.A.) Ο Ν.O.Α, ιδρύθηκε το 2004, ύστερα από ενέργειες του Ηλία Κανετούλη, προκειμένου να γνωρίσουν τα μέλη την ιστιοπλοΐα. Από τη φιλική συζήτηση που είχαμε με τον πρόεδρο Γιάννη Φαρούπο, τον αντιπρόεδρο Αναστάσιο Μαρινάτο και τον έφορο ιστιοπλοΐας, Παναγιώτη Φαρούπο, ήταν φανερό πως παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην εύρεση οικονομικών πόρων, τρέφουν μεγάλη αγάπη και υπερηφάνεια για τη δράση του ομίλου. Στον όμιλο διοργανώνονται μαθήματα ιστιοπλοΐας και κολύμβησης, μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι εγγραφές για το μάθημα της ιστιοπλοΐας ξεκινούν για παιδιά από 6 ετών και πάνω, με βασική προϋπόθεση να γνωρίζουν κολύμπι, αλλά και για ενήλικες είτε σε γκρουπ είτε με ιδιαίτερα μαθήματα. Αντίστοιχα, για τα μαθήματα κολύμβησης οι εγγραφές αφορούν παιδιά από 4 έως 12 ετών. Κάθε Οκτώβριο, τα μέλη συμμετέχουν σε διασυλλογικούς αγώνες ιστιοπλοΐας

που διοργανώνονται στο νησί ή και αλλού, ενώ μία φορά το χρόνο συμμετέχουν στο περιφερειακό πρωτάθλημα νήσων Αιγαίου και Κρήτης, στο οποίο όσοι προκρίνονται έχουν στόχο την Εθνική Ομάδα. Τέλος, συμμετέχουν στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Optimist και Laser 4.7, σημειώνοντας πολλές επιτυχίες.

Every October the club members take part in sailing competitions held on the island or elsewhere, while once a year they take part in the Aegean islands and Crete competition in a bid to qualify for the National Team.

They have also successfully taken part in the Pan-Hellenic Optimist and Laser 4.7 Championship. where they have attained a few distinctions.

Τους καλοκαιρινούς μήνες, ντόπιοι και επισκέπτες, μπορούν να ενημερώνονται για τυχόν επιπλέον δραστηριότητες, όπως ο Κολυμβητικός Διάπλους καναλιού Πάρου – Αντιπάρου, Αγώνες Τρεξίματος καθώς και Ορεινή Ποδηλασία.

In the summer months both locals and visitors can be informed about any other events that may take place such as the swimming race “Paros-Antiparos channel crossing” that traditionally takes place during the first week of July. Running competitions and mountain biking are some more of the club activities.

Οι εγκαταστάσεις του ομίλου μέχρι τώρα ήταν στην παραλία του Αγ. Σπυρίδωνα. Στο άμεσο μέλλον όμως, στην παραλία θα γίνονται μόνο τα μαθήματα κολύμβησης, ενώ τα μαθήματα ιστιοπλοΐας θα πραγματοποιούνται στην παραλία Ψαραλυκή 2.

Till recently the club installations were at the Agios Spiridon beach.

In the immediate future however only swimming lessons will be given at this beach while the sailing lessons will take place at the Psaraliki 2 beach.

Όποιος ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει με τον όμιλο, μπορεί να το κάνει είτε με e-mail antiparosnc@gmail.com είτε στο 6974485675.

Those interested, can contact the club at: antiparosnc@gmail.com or tel. 6974485675 σελίδα | page | 45

αθλητισμός | sports The Nautical Club Naias was founded in 1932 at the initiative of Emmanouel Sagriotis. It had an educational, cultural and social character. On the already existing roots, there was a restart in 2017, thanks to members of “Kapetaneika”, the Paros Park and other individuals active in this field.

Naias is not just a nautical club but a noteworthy association involved in issues related to the sea and coastal environment and to nautical heritage and culture.

ΝΑΪΑΣ (Ναυτικός Όμιλος Νάουσας Πάρου)

NAIAS (Nautical Club of Naoussa, Paros) O Ναυτικός Όμιλος Ναϊάς ιδρύεται αρχικά το 1932, κατόπιν πρωτοβουλίας του Εμμανουήλ Σαγκριώτη, έχοντας ρόλο μορφωτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό. Πάνω στις ήδη υπάρχουσες ρίζες, το 2017 ο όμιλος, χάρη στα ενεργά μέλη των “Καπετανέικων”, του Πάρκου Πάρου αλλά και ιδιωτών που δραστηριοποιούνται στον χώρο, έκανε ένα νέο ξεκίνημα. Ο Ναϊάς δεν είναι μόνο ένας ναυτικός όμιλος, είναι ένας όμιλος που ευαισθητοποιείται σε ό,τι έχει να κάνει με το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον αλλά και σε θέματα ναυτικής παράδοσης και πολιτισμού. Γι’ αυτό και αξίζει την προσοχή μας. Πρόεδρος του ομίλου είναι ο κ. Τάσος Κασαπίδης. Στη συνάντηση μας, τόνισε πως στόχος είναι «να μην χαθεί αλλά να καλλιεργηθεί η σχέση των ανθρώπων με τη θάλασσα, η ευαισθητοποίηση απέναντι στο περιβάλλον, η ανάπτυξη του αθλητισμού και η διατήρηση της παράδοσης, της οποίας είμαστε κληρονόμοι». Μάλιστα, επεσήμανε την άριστη συνεργασία με σελίδα | page | 46

τους υπόλοιπους ναυτικούς ομίλους του νησιού. Στον όμιλο γίνονται μαθήματα ιστιοπλοΐας όλο τον χρόνο και μαθήματα κολύμβησης τα καλοκαίρια, για παιδιά και ενήλικες. Οι εγγραφές για την ιστιοπλοΐα ξεκινούν για παιδιά από 7-8 ετών, με την προϋπόθεση να γνωρίζουν κολύμπι, ενώ τα μαθήματα κολύμβησης για παιδιά από 3 ετών. Στο άμεσο μέλλον πιθανώς να υπάρχουν τμήματα kite και beach volley. Ακόμα κι αν είστε επισκέπτης στο νησί, μπορείτε να εγγραφείτε στα διάφορα τμήματα. Ετησίως, πραγματοποιούνται συμμετοχές σε πανελλήνια και περιφερειακά πρωταθλήματα καθώς και σε τοπικούς αγώνες, ενώ η έδρα του βρίσκεται στον Αγ. Ιωάννη Δέτη. Αν επιθυμείτε να νιώσετε από κοντά τον παλμό του Ναϊάς, επικοινωνήστε μέσω: naiasparos@gmail / 6974903604 / fb (ΝΑΪΑΣ) / www.naiasparos.gr

The club President Mr, Tassos Kasapidis has told us that their goal is to maintain and cultivate the people’s relation with the sea, promote environmental sensitivity, develop athleticism and uphold our heritage. He also placed emphasis on the excellent cooperation with the other nautical clubs on the island.

The club provides sailing lessons all the year round and in the summer swimming lessons for children and adults.

Sailing lessons are available for children over 7-8 years, on the condition they can swim, and swimming lessons are open for children over 3 years old. In the near future the club will probable operate kite and beach volley departments. Even if you are a visitor to the island you can register with the various departments.

The club takes part in the Pan-Hellenic and regional championships as well as in local contests. Its headquarters is at Ag. Ioannis Detis.

If you want to get acquainted with Naias, contact: naiasparos@gmail / 6974903604 / fb (ΝΑΪΑS)/ www.naiasparos.gr

σελίδα | page | 47

αθλητισμός | sports Paros Athletic Club came from “Archilochos” culture club. Based in ​​Parikia, the club is the largest on the island of Paros, numbering 450 currently active athletes, children and adults. As the club’s president, Mrs. Maria Koutsonikoli, characteristically told me that “sports is a joyful way out for children.”

The club offers: Football, the team has been in existence since 1990 thanks to the late Vassilios Yannakidis and Mr. Filippos Tsandanis, who played a decisive role in what the team has become today. A member of the Hellenic Football Federation and the only club that participates in all championship divisions of the Cyclades Football Clubs Association, it has garnered a number of distinctions.

Αθλητικός Όμιλος Πάρου (Α.Ο.Π.)

Paros Athletic Club (A.O.P.) O Α.Ο.Π. προήλθε μέσα από τον πολιτιστικό σύλλογο «Αρχίλοχoς». Αποτελεί τον μεγαλύτερο σύλλογο στο νησί, στην περιοχή της Παροικιάς, με ενεργούς αυτή τη στιγμή 450 αθλητές, παιδιά αλλά και ενήλικες. Πρόεδρος του ομίλου είναι η κ. Μαρία Κουτσονικολή, η οποία χαρακτηριστικά μου ανέφερε πως «Ο αθλητισμός είναι χαρά και διέξοδος για τα παιδιά». Ο όμιλος ασχολείται με: Ποδόσφαιρο, η ομάδα υπάρχει από το 1990 χάρη στον αείμνηστο Βασίλειο Γιαννακίδη και τον κ. Φίλιππο Τσαντάνη, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε ό,τι είναι σήμερα η ομάδα. Είναι μέλος της ΕΠΟ και είναι ο μοναδικός σύλλογος που συμμετέχει σε όλες τις κατηγορίες πρωταθλημάτων στις ΕΠΣ Κυκλάδων, σημειώνοντας πολλές διακρίσεις. Μπάσκετ, η ομάδα δραστηριοποιήθηκε εντονότερα το 2012, χάρη στον κ. Αντώνη Λάμπρου. Αποτελεί μέλος της ΕΟΚ, συμμετέχοντας σε αγώνες της ΕΣΚΚ. Βόλεϊ, η ομάδα ξεκίνησε το 2010 με πρωτοβουλία του κ. Δημήτρη Σιφναίου. Είναι μέλος της ΕΟΠΕ, ενώ ετησίως συμμετέχει σε σελίδα | page | 48

πρωταθλήματα τοπικής ένωσης. Κολύμβηση, εντάχθηκε το 2012, ύστερα από αιτήματα γονέων. Τα μαθήματα πραγματοποιούνται μόνο καλοκαίρι, στη θάλασσα. Είναι μέλος της ΚΟΕ, ενώ κατέχει μεγάλες διακρίσεις στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Συλλόγων. Στίβος, προστέθηκε στον όμιλο το 2015. Είναι μέλος του ΣΕΓΑΣ, με τους αθλητές να επιτυγχάνουν σημαντικές διακρίσεις κάθε χρόνο. Να τονίσουμε, πως στην Πάρο, είναι ο μοναδικός σύλλογος που διαθέτει στίβο. Τα καλοκαίρια προκύπτουν επιπλέον δραστηριότητες και φυσικά μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή ακόμη κι αν είστε επισκέπτης. Το φετινό καλοκαίρι, στις 8 Ιουνίου 2019, διοργανώθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Πάρου, ο 9ος υπερμαραθώνιος γύρος Πάρου 53 χλμ., ενώ στις 3 Ιουλίου 2019, θα πραγματοποιηθεί μπασκετικό 10ήμερο camp, με τον μπασκετμπολίστα Γιώργο Καράγκουτη. Επικοινωνία: 22840-23010 - 6945430468 aoparou1@gmail.com.

Basketball, the team has been more active as of 2012, thanks to Mr. Andonis Lambros. It is a member of the Hellenic Basketball Federation, and takes part in the Cyclades Basketball Clubs Association games.

Volleyball, the team started in 2010 on Mr. Dimitris Sifnaios’ initiative A member of the Hellenic Volleyball Federation, it participates annually in the championships of a local association.

Swimming, it was introduced in 2012, at the request of several parents. Lessons take place only in the summer, at sea. It is a member of the Hellenic Swimming Federation, and has received major distinctions in the Panhellenic Leagues Championship.

Field events, they were added to the club’s programme in 2015. It is a member of Hellenic Amateur Athletic Association (SEGAS), with athletes receiving high distinctions every year. Let’s point out that, in Paros, it’s the only club offering an athletics field.

During the summer, additional activities are held and you are welcomed to register even if you are a visitor. On 8 June 2019, the 9th 53-km Paros ultramarathon race was held in cooperation with the Municipality of Paros, while on 3 July 2019, a 10day basketball camp will be offered under basketball player Giorgos Karagoutis.

Contact: + 30 22840 23010, 6945430468, aoparou1@gmail.com.

σελίδα | page | 49

αθλητισμός | sports

Αστέρας Μαρμάρων | Asteras of Marmara

Asteras of Marmara was founded in 1978 by a group of people who wanted to set up a football team.

When asked to tell me what words he would use to encourage a child to take up sport, the club’s president Mr. Vazaios Petropoulos answered: “A healthy mind in a healthy body.”

He went on to add: “At a time when children have to cope with hectic daily schedules, with the constant flow of to-do’s to manage –school, then home, then studying, then after-school crammer classes, at a time when childhood and juvenile obesity has reached epidemic proportions as a result of a sedentary lifestyle, but above all at a time when juvenile delinquency and antisocial behaviour are all too common, the answer is turning to sports.”

Ο Αστέρας Μαρμάρων, ιδρύθηκε το 1978 από μία παρέα ανθρώπων που θέλησαν να δημιουργήσουν μια ποδοσφαιρική ομάδα.

και αντικοινωνικής συμπεριφοράς είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, η απάντηση είναι στροφή στον αθλητισμό».

Πρόεδρος του συλλόγου είναι ο κ. Βαζαίος Πετρόπουλος. Όταν ζήτησα να μου πει με ποια λόγια θα προέτρεπε ένα παιδί να ασχοληθεί με τον αθλητισμό, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Σε μια εποχή που η καθημερινότητα των παιδιών είναι σκληρή, με αδιάκοπα τρεχάματα –σχολείο, σπίτι, διάβασμα, φροντιστήριο– σε μια εποχή όπου η παιδική και νεανική παχυσαρκία παίρνουν διαστάσεις επιδημίας, ως αποτέλεσμα της καθιστικής ζωής, κυρίως όμως σε μια εποχή όπου οι τάσεις παραβατικότητας

Στο σύλλογο θα βρείτε ποδοσφαιρικές ομάδες παίδων αλλά και ενηλίκων, για ηλικίες από 5 έως 45 ετών. Κάθε χρόνο, συμμετέχει στο Κυκλαδικό ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα στον Γ’ όμιλο, ενώ στα άμεσα σχέδια είναι η δημιουργία καλοκαιρινών αθλητικών διοργανώσεων. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις βρίσκονται στα Μάρμαρα, στο δημοτικό γήπεδο Αρχιλόχου.

The club features youth and adult football teams for ages 5 to 45. Every year, it competes in the 3rd division of the Cyclades football league, and among its immediate plans is holding summer sports events.

The club’s facilities are located at the Archilochos Municipal Stadium in the community of Marmara.

Τρόποι επικοινωνίας: 22840-45424, asterasmarmarwn.1978@gmail.com

Contact: +30 22840 45424, asterasmarmarwn.1978@gmail.com

The club was founded in 1963 by a group of young people who wanted to set up an amateur football club.

Marpissaikos president, Mr. Prodromos Mamassis, aims at “good recreational athletics in the bosom of a sports family,” as he said.

The club features soccer and basketball teams. Children’s football programme starts at age 5, and basketball at age 8. As for an age limit, he pointed out that “there’s no stopping in doing sport.”

Every year, they compete in championships garnering a number of important distinctions. During the summer months, additional events are held, where visitors to the island are welcomed as well.

The divisions are hosted at the Archilochos Marpissa Multi-purpose Hall, the Marpissa Community Gym and the Archilochos Marmara Municipal Gym. Let’s also note that, over the next two years, there’s hope they’ll become the proud owners of their own turf field.

Contact: MARPISSAIKOS F.C.-B.C. on Facebook

σελίδα | page | 50

Μαρπησσαϊκός | Marpissaikos Ο σύλλογος ιδρύθηκε το 1963 από μία παρέα νέων που θέλησαν να δημιουργήσουν μία ποδοσφαιρική ομάδα, φιλικού χαρακτήρα. Ο κ. Πρόδρομος Μαμάσης, πρόεδρος του Μαρπησσαϊκού, έχει ως στόχο τον «σωστό ερασιτεχνικό αθλητισμό μέσα σε μία αθλητική οικογένεια», όπως ανέφερε. Στον σύλλογο υπάρχουν ομάδες ποδόσφαιρου και μπάσκετ. Οι εγγραφές για το ποδόσφαιρο ξεκινούν για παιδιά από 5 ετών, ενώ για το μπάσκετ από 8 ετών. Όσο για το ανώτατο όριο ηλικίας επεσήμανε πως «δεν υπάρχει stop στον αθλητισμό».

Ετησίως, συμμετέχουν σε πρωταθλήματα, κατακτώντας πολλές και σημαντικές διακρίσεις. Τους καλοκαιρινούς μήνες διοργανώνονται επιπλέον δραστηριότητες, στις οποίες είναι ευπρόσδεκτοι και οι επισκέπτες του νησιού. Τα τμήματα φιλοξενούνται στην Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων Αρχιλόχου Μάρπησσας , στο Κοινοτικό Γυμναστήριο Μάρπησσας και στο Δημοτικό Γυμναστήριο Αρχίλοχου Μαρμάρων. Μάλιστα, την επόμενη 2ετία υπάρχει η ελπίδα για δικό τους γήπεδο με χλοοτάπητα. Επικοινωνία: Facebook (MARPISSAIKOS F.C B.C).

The AMES Nireas club was founded in 1959, by a group of young people who wanted to promote sports and culture in Naoussa.

The President, Mr Manolis Sifneos, has told us that the club urges children to take part in athletic activities so that they can have a good time, exercise and have experiences in a healthy environment. "Participation, not victory is our goal", he said.

Α.Μ.Ε.Σ. Νηρέας | A.M.E.S. Nireas Ο σύλλογος ΑΜΕΣ Νηρέας ιδρύθηκε το 1959 από μία παρέα νέων, με κοινό σκοπό τη διάδοση του αθλητισμού και του πολιτισμού στην πόλη της Νάουσας. Πρόεδρος του συλλόγου είναι ο κ. Μανώλης Σιφναίος, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά πως «προτρέπουμε τα παιδιά να ασχοληθούν με τον αθλητισμό για να διασκεδάσουν, να γυμναστούν, να ζήσουν εμπειρίες μέσα σε ένα υγιές περιβάλλον. Στόχος είναι η συμμετοχή, όχι η νίκη». Στον ΑΜΕΣ Νηρέας υπάρχουν διαθέσιμα τμήματα ποδοσφαίρου και βόλεϊ που λειτουργούν από Σε-

πτέμβριο μέχρι και Ιούνιο. Το ποδόσφαιρο απευθύνεται σε ηλικίες από 4 έως 40 ετών, ενώ το βόλεϊ από 8 έως 50 ετών. Κάθε χρόνο, συμμετέχουν στα αντίστοιχα πρωταθλήματα, σημειώνοντας σημαντικές διακρίσεις. Αξίζει να αναφερθεί πως ανά δύο χρόνια, στα πλαίσια των καλοκαιρινών εκδηλώσεων, ο σύλλογος διοργανώνει το παραδοσιακό «Πανηγύρι του Νηρέα». Τρόποι Επικοινωνίας: 22840-53143, Σιφναίος Μανώλης: 6977082640, Παλούμπη Μυρτώ: 6974833809. info@amesnireas.gr,

At AMES Nireas there are football and volley departments open from September to June. The football department is open to ages from 4 to 40 years and the volley department from 8 to 50.

Every year the teams take part in various contests with considerable success.

Every two years the club organizes the “Nireas Fair” within the context of summer events.

Contact: 22840-53143, info@amesnireas.gr, Sifneos Manolis:6977082640, Paloumpi Mirto:6974833809.

The Paros Cycling Club was founded in 2011 by a group of 21 bike fans. Mr Ioannis Koutsautakis is the club President.

The club academies are available to ages over five years.

From September to May they organise biking trips, walks and excursions. Its installations are at Naoussa, Paros.

Mr Koutsaftakis has told us that the bike is a means of transport, of entertainment and of exercise. It brings one closer to nature and helps with improving one’s physical condition. It also boosts acuity and reflexes.

Every year the club takes part in the Paros Cycling Tour and in other cycling events, in a bid to promote cycling among children and adults.

Contact: fb (Ποδηλατικός Όμιλος Πάρου - @poparou), poparou@gmail.com, www. poparou.gr.

Ποδηλατικός Όμιλος Πάρου | Paros Cycling Club Ο Ποδηλατικός Όμιλος Πάρου ιδρύθηκε το 2011, από 21 μέλη που είχαν ιδιαίτερη αγάπη για τη ποδηλασία. Πρόεδρος του ομίλου είναι ο κ. Ιωάννης Κουτσαυτάκης. Οι ακαδημίες του ομίλου απευθύνονται σε ηλικίες από 5 ετών και άνω, ενώ λειτουργούν από Σεπτέμβριο μέχρι Μάϊο, διοργανώνοντας ποδηλατάδες, βόλτες και εκδρομές. Η έδρα του ομίλου βρίσκεται στη Νάουσα της Πάρου. Όσο για το πώς θα προέτρεπε ο όμιλος κάποιον από εμάς να ασχοληθεί με τη ποδηλασία, ο κ. Κουτσαυτά-

κης ανέφερε χαρακτηριστικά πως «το ποδήλατο είναι ένα μέσο που έχει πολλούς τρόπους χρήσης. Μέσο μεταφοράς, ψυχαγωγίας, άθλησης. Σε φέρνει κοντά στη φύση και βοηθάει στη φυσική κατάσταση. Παράλληλα, καλλιεργεί την οξυδέρκεια και τα αντανακλαστικά». Κάθε χρόνο λαμβάνουν μέρος στο Ποδηλατικό Γύρο Πάρου αλλά και σε άλλες ποδηλατικές διοργανώσεις είτε στο νησί είτε εκτός, έχοντας ως στόχο τη διάδοση της ποδηλασίας σε παιδιά και ενήλικες. Επικοινωνία: fb Ποδηλατικός Όμιλος Πάρου - @ poparou, poparou@gmail.com, www.poparou.gr.

σελίδα | page | 51

PURE PRODUCTS Ένα Εργαστήρι καλλυντικών στην Πάρο | A cosmetics workshop at Paros Τα Pure Products είναι μια μικρή οικοτεχνία παρασκευής καλλυντικών και συνδυάζει τη δύναμη των φυσικών συστατικών που μπορεί να βρει κανείς στο νησί, με τα δυνατά δραστικά συστατικά που χρησιμοποιούν οι μεγάλες εταιρείες σε όλο τον κόσμο. Αυστηρή προϋπόθεση είναι να μην είναι ζωϊκά, να μην δοκιμάζονται σε ζώα και να μην εμπεριέχουν χημικά και parabens.

H Mάρω Βούλγαρη, δημιουργός αυτής της μοντέρνας ετικέτας συνδύασε συστατικά όπως τα φύλλα της ελιάς, ο ορός της ελιάς (όπως προκύπτει από το ελαιοτριβείο), το φυσικό κερί της μέλισσας, η πρόπολη και ο βασιλικός πολτός (κατευθείαν από το οικογενειακό μελισσοκομείο) για να φτιάξει μια σειρά από πλούσια φυσικά καλλυντικά για κάθε ηλικία. Παράλληλα φέρνει από όλα τα μέρη της γης δραστικές πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν οι μεγάλες εταιρείες καλλυντικών όπως το θαλάσσιο κολλαγόνο, το υαλουρονικό οξύ, το υγρό μετάξι, η vit C, η σκόνη μαργαριταριού, το εκχύλισμα αγγουριού και το α-λιποϊκό οξύ, εμπλουτίζοντας τα καλλυντικά της με μερικές από τις πιο σπουδαίες ανακαλύψεις της διεθνούς κοσμετολογίας. Το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό αφού η φύση συνεργάζεται εξαιρετικά με την επιστήμη.

Pure Products is a small cottage industry producing cosmetics which combine the power of the natural ingredients one can find on the island with the strong ingredients used by the big companies all over the world.

A strict condition is that they should not be derived from animals, should not be animal tested and should not contain chemicals and parabens.

Maro Voulgari, the creator of this modern brand, has combined ingredients like olive leaves, olive serum (as it comes from the oil press), natural beeswax, propolis and Royal Jelly (coming from the family apiary) and has produced a series of rich natural cosmetics for every age.

From all over the world, she brings the drastic ingredients used by the big cosmetics companies, like marine collagen, hyaluronic acid, liquid silk, vit.

C, mushroom powder, cucumber extract and a-lipoic acid enriching her cosmetics with some of the outstanding discoveries of the international cosmetology. The results are really impressive, since nature harmoniously cooperates with science.

Φρέσκα καλλυντικά ψυγείου

Fresh cosmetics

Τα Pure Products δημιουργούνται φρέσκα λίγες μέρες μόνο πριν τα χρησιμοποιήσoυμε. Πρόκειται για πλούσιες κρέμες θρέψης (Royal Jelly, κρέμα μαργαριταριού και κρέμα βιταμίνης C), για ελαφριές ματ κρέμες για νεανικές και κανονικές επιδερμίδες (κρέμα με φύλλα ελιάς, αντηλιακή spf 15) και για ορούς (κολλαγόνο, υαλουρονικό, μετάξι) που υποστηρίζουν την κούρα ομορφιάς φορεμένοι πριν από τις κρέμες ή μόνοι τους ως κρέμες νύχτας. Τη σειρά εμπλουτίζουν επίσης δυο ειδικά προϊόντα όπως η νυχτερινή κρέμα ρετινόλης και ο ορός από γλυκολικό οξύ, αλλά και ένα ξηρό λάδι από καθαρό εκχύλισμα φυκιών και κισσού για το χαλαρό δέρμα και την κυτταρίτιδα. Υπάρχει επίσης η κλασική κηραλοιφή με αγνό κερί και ελαιόλαδο, το σαπούνι απαλού καθαρισμού από γάλα κατσίκας, ο θρεπτικός ορός από παριανό φραγκόσυκο και ο επίσης θρεπτικός αντιγηραντικός ορός από εκχύλισμα ροδιού.

The Pure Products are created fresh, only a few days before use.

They are rich nutrition creams (Royal Jelly, mushroom cream and vitamin C cream), light matte creams for young and normal skin (olive leaf cream, sun cream spf15) and serums (collagen, hyaluronic, silk) which are used before the creams or as night creams by themselves to support the beauty care.

The series includes two special products -a night retinol cream and the glycolic acid serum- as well as a dry oil from a pure extract of algae and ivy for saggy skin and cellulite. There is also the classic wax cream of pure wax and olive oil, a soft clean soap of goat milk, the nutrition serum of Parian prickly pear and another nutrition regenerating serum of pomegranate extract.

Όλα τα καλλυντικά παρασκευάζονται στην Πάρο με παριανές φρέσκες πρώτες ύλες και διατίθενται αποκλειστικά από το Μελίσσι Delicatessen, Περιφερειακός Νάουσας, τηλ. 22840 55377.

All the cosmetics are produced at Paros with Parian fresh ingredients and are available exclusively at the Melissi Delicatessen, Naoussa Peripheral Road, tel.22840 553777.

σελίδα | page | 52

σελίδα | page | 53

συνέντευξη | interview

Αργυρώ Μπαρμπαρίγου | Argiro Barbarigou

Η κουζίνα του Αιγαίου είναι σοφή The cuisine of the Aegean is wise Φέτος το Νότιο Αιγαίο είναι η γαστρονομική περιφέρεια της Ευρώπης για το 2019, και η Αργυρώ Μπαρμπαρίγου, η δική μας Αργυρώ, είναι η Πρέσβειρα της γαστρονομίας του Νοτίου Αιγαίου. Εκπροσωπώντας τη χώρα, τις Κυκλάδες, το νησί μας σε αυτόν τον πολύ σπουδαίο θεσμό, απαντά στις ερωτήσεις μας με συγκινητική απλότητα, θυμίζοντας ότι το φαγητό είναι κυρίως τρία πράγματα: πατρίδα, αγάπη και βαθιές ανεξίτηλες μνήμες.

Τι μπορεί να σημαίνει αυτή η διάκριση για την προβολή της νησιωτικής κουζίνας αλλά και την τουριστική ανάπτυξη των νησιών μας; Η εξαιρετική διάκριση της περιφέρειας νοτίου Αιγαίου ως γαστρονομική περιφέρεια Ευρώπης 2019 δεν είναι απλά σημαντική για τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, αλλά και για όλη την Ελλάδα. Η διάκριση αυτή ήρθε μετά από μεγάλο αγώνα και πολύμηνη σκληρή δουλειά του περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου κ. Γεωργίου Χατζημάρκου και του επιτελείου του. Αρχή όλων μας, όσοι εργάστηκαν γι’ αυτό το έργο, ήταν η εξωστρέφεια και η Συνέντευξη: ΜΑΡΩ ΒΟΥΛΓΑΡΗ σελίδα | page | 54

This year, the South Aegean has been designated as the 2019 European Region of Gastronomy, and Argiro Barbarigou, our own Argiro, is the Ambassador of South Aegean gastronomy. Representing the country, the Cyclades, our island, in this very significant institution, she answers our questions with a touching simplicity, reminding us that food mainly consists of three ingredients: homeland, love, and deeply-etched, indelible memories.

This year, the South Aegean has been designated as European Region of Gastronomy for 2019. What can this distinction mean for the culinary promotion and the tourist development of our islands?

The remarkable distinction of the South Aegean region as 2019 European Region of Gastronomy is not only important for the Cyclades and the Dodecanese, but also for the entire Greece.

This distinction came after a persistent struggle and monthslong hard work put in by South Aegean Regional Governor, Mr. Giorgos Hadjimarkos, and his staff. What all of us who joined our efforts in this project recognized as our guiding principles were extroversion, and the connection of gastronomy with the

διασύνδεση της γαστρονομίας με τον τουρισμό και τον πολιτισμό του Νοτίου Αιγαίου. Η Αιγαιακή κουζίνα είναι πολύ πλούσια σε μοναδικές συνταγές, γεύση, εξαιρετικά προϊόντα και ιστορία και περικλείει όλες τις σύγχρονες παγκόσμιες τάσεις γαστρονομίας μιας και είναι στη βάση της vegan, vegetarian, slow cooking, pescatarian, Farm to table, Sustainable cooking, Food waste reduce! Είναι αυτή η κουζίνα που δημιουργεί γευστική ανάμνηση στους χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Ναι, είναι λόγος για να επισκεφτεί κανείς έναν τόπο, πέρα από τη χιλιόχρονη ιστορία του, τις φυσικές ομορφιές του, τη φιλοξενία των κατοίκων. Αν ταυτοποιηθεί ένας τόπος στη συνείδηση

Αιγαιακή κουζίνα, πλούσια σε συνταγές, γεύση, εξαιρετικά προϊόντα και ιστορία.

The Aegean cuisine boasts recipes and flavours, primequality products and history.

tourism and culture of the South Aegean. The Aegean cuisine boasts one-of-a-kind recipes and flavours, prime-quality products and age-long history, and encompasses all modern international gastronomic trends since it’s, at its core, a vegan, vegetarian, slow-cooking, pescatarian, farm-to-table, sustainable, foodwaste-reduce cuisine!

It is this cuisine that fuels thousands of visitors’ taste-bud memories every year, and, yes, it’s a perfectly good reason to choose a destination beyond its thousand-year history,

σελίδα | page | 55

συνέντευξη | interview

its natural attractions, and the hospitality of its inhabitants. If a place emerges in the consciousness of its visitors as a culinary destination, this may be the incentive they need to visit it again and again.

In fact, gastronomy is an important factor we must take advantage of in order to maintain and strengthen tourism in our country, during and beyond the summer tourist season. Tourist packages enriched with cookery courses could be promoted, which could include attendance and participation in the harvesting and preservation of the products. Whenever I happened to host foreign guests outside the tourist season, they were impressed by our daily routines, our land-related activities in every season, and the shared cooking that, let’s face it, is impossible to experience at the peak of the tourist season!

των επισκεπτών ως γαστρονομικός προορισμός, μπορεί να αποτελέσει τον λόγο που θα τους οδηγήσει να επισκεφθούν αυτό τον τόπο ξανά και ξανά. Στην ουσία η γαστρονομία είναι ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να εκμεταλλευτούμε, προκειμένου να παραμείνει και να ενισχυθεί ο τουρισμός στη χώρα μας, εντός και εκτός της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου. Θα μπορούσαν να προωθηθούν τουριστικά πακέτα εμπλουτισμένα με μαθήματα μαγειρικής, με παρακολούθηση και συμμετοχή στη συγκομιδή και τη συντήρηση των προϊόντων. Όσες φορές φιλοξένησα, εκτός σεζόν, κάποιον από το εξωτερικό, εντυπωσιάστηκε από την καθημερινότητα μας, τις ασχολίες μας με τη γη σε κάθε εποχή, αλλά και το μαγείρεμα της παρέας που -κακά τα ψέματα- μέσα στην αιχμή της τουριστικής περιόδου, είναι αδύνατον να γίνει!

Tι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας κάνει την κυκλαδίτικη κουζίνα ξεχωριστή και μοναδική στον κόσμο; Τα τελευταία χρόνια σε όλο τον κόσμο έχουν αλλάξει οι απόψεις για την ευζωία. Έχουν μεταβληθεί παγκοσμίως δίνοντας μεγαλύτερη βάση πλέον στην υγεία και τη μακροζωία, στα φρέσκα προϊόντα που καταναλώνονται εκεί που παράγονται, στις υπερτροφές (super foods) αλλά και στον τρόπο μαγειρέματος των υλικών. Η κουζίνα των νησιών μας και οι συνήθειες μας έχουν αντέξει στον χρόνο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Τα ίδια υλικά από τότε μέχρι σήμερα είναι καθημερινά στα τραπέζια μας. Όσπρια, χόρτα, θαλασσινά, δημητριακά, κρασί, φρούτα και λαχανικά, βότανα, ελαιόλαδο, γαλακτοκομικά και καρποί όπως σουσάμι και αμύγδαλα. Αν παρατηρήσετε το σουσάμι, το μέλι και τα αμύγδαλα, δεν λείπουν σχεδόν από κανένα γλυκό στα νησιά μας. Από παλιά μέχρι και σήμερα, είναι σοφή η κουζίνα του Αιγαίου! Σοφή γιατί έδειχνε τον δρόμο στους νησιώτες ώστε να αξιοποιούν το παραμικρό υλικό στην εποχή του και για αυτό τον λόγο έχουμε τόσο μεγάλη πληθώρα συνταγών. Σας φέρνω για παράδειγμα τα ρεβίθια. Τη μια ημέρα τα ρεβίθια φούρνου στο τραπέζι και την επόμενη, αυτά που περίσσευαν, γίνονταν νέα συνταγή: ρεβιθοκεφτέδες με βότανα και λίγο ψωμί, που κι αυτό περίσσεψε. Όσο φτωχές σε υλικά είναι αυτές οι συνταγές, τόσο είναι πλούσιες σε διατροφική αξία! Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας το μέγεθος του θησαυρού που κρύβει μέσα της η κουζίνα του Αιγαίου. Πώς νιώθετε ως «πρέσβειρα της γαστρονομίας» του Νοτίου Αιγαίου, ποια προνόμια και ποιες ευθύνες σας δίνει φέτος ο τίτλος αυτός; Νιώθω πραγματικά πολύ υπερήφανη γι’ αυτή την τιμή που μου έκανε η Περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου. Από όσες διακρίσεις έχω λάβει ως τώρα σε Ελλάδα κι εξωτερικό, είναι αυτός ο τίτλος που με κάνει να θυμάμαι, να αισθάνομαι, να δημιουργώ, να ονειρεύομαι και να αισιοδοξώ ότι όλο αυτό που νιώθω για το Αιγαίο και τα νησιά μας, θα το μεταφέρω ως εικόνα, ως γεύση, ως αφήγηση και ως υπέρτατη αίσθηση σε κάθε γωνιά του κόσμου που επισκέπτομαι και θα το μοιραστώ με όποιον είναι πρόθυμος να ζήσει την εμπειρία «Νησιά του Αιγαίου». Είναι πραγματικά μεγάλη αυτή η τιμή για εμένα. Κι επειδή για όλους τους νησιώτες, το Αιγαίο δεν είναι απλά ένας προορισμός, άλλα είναι τρόπος ζωής, νιώθω την ευθύνη να μυήσω όλο τον κόσμο που συναντώ στα ταξίδια μου στο εξωτερικό αλλά και προσκαλώντας δημοσιογράφους από μεγάλα έντυπα του εξωτερικού να

σελίδα | page | 56

Η κουζίνα των νησιών μας και οι συνήθειες μας έχουν αντέξει στον χρόνο εδώ και χιλιάδες χρόνια.

The cuisine of our islands and our habits have stood the test of time for thousands of years.

What, in your opinion, makes the Cycladic cuisine outstanding and unique in the world?

Over the past few years, there’s been a shift in what people around the world think of as good living. The emphasis is now placed on health and longevity, freshly-sourced products consumed where they are produced, super foods, and cooking methods.

The cuisine of our islands and our habits have stood the test of time for thousands of years. The same ingredients have been on our plates every day throughout the centuries –pulses, greens, seafood, cereals, wine, fruits and vegetables, herbs, olive oil, dairy products and dried fruits such as sesame seeds and almonds.

If you’ve noticed, sesame, honey and almonds, are the staple ingredients of almost every dessert on our islands. From the distant past till today, the Aegean cuisine has been wise –it’s been guiding the islanders into using every single ingredient in its season, which is why we have so many recipes. Take chickpeas, for example. One day, chickpeas casserole was served on the table and, the next, leftovers turned into a new recipe: chickpea-balls kneaded with herbs and a few crumbs of bread, which had also been left over. Humble though they may seem ingredient-wise, these recipes are teeming with nutritional benefits!

We must all realize the value of the treasure hidden in the Aegean cuisine.

How do you feel as the “gastronomy ambassador” of the South Aegean region,

and what privileges and responsibilities come with this title this year?

I really feel very proud of the honour conferred on me by the South Aegean Region. Of all the distinctions I have earned so far in Greece and abroad, it is this title that makes me recall, feel, create, dream and be confident that I will impart what my heart holds for the Aegean and our islands as an image, as taste, as narrative and as an unparalleled sensation to every corner of the world I’ll visit, and share it with anyone willing to live the “Aegean Islands” experience. This is really a great honour for me. And since for islanders the Aegean is not a mere destination, but another way of life, I feel responsible for initiating into the nutritional wealth and the greatness of simplicity the Aegean life embodies, the people I meet on my travels abroad, as well as journalists from big international publications, who will then transfer them to their countries. At the same time, I feel I have the duty to give a wake-up call to everyone, the young and the young at heart, so that they can realize what a bountiful treasure they possess. μυηθούν σε αυτό το μεγαλείο της απλότητας της ζωής του Αιγαίου και του διατροφικού του πλούτου και να το μεταφέρουν στις χώρες τους. Ταυτόχρονα νιώθω την ευθύνη να αφυπνίσω τους πάντες, μικρούς μεγάλους, για να καταλάβουν τι πλούτο και τι θησαυρό έχουν στα χέρια τους. Συμμετέχετε από το 2017 στη δράση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, «Μαμάδες του Αιγαίου»; Τι ακριβώς είναι αυτή η δράση και για ποιο λόγο επισκέπτεστε όλα τα νησιά των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων; Εδώ και ενάμιση χρόνο, μέσα από την δράση του Νοτίου Αιγαίου «ΟΙ ΜΑΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΑ» (AEGEAN MAMAS KNOW BEST) σε κάθε νησί που πηγαίνουμε, φέρνουμε σε επαφή τρεις γενιές, δηλαδή μαμάδες μικρές και μεγάλες με τα παιδιά τους, και φροντίζουμε να αφυπνίσουμε τον κόσμο σχετικά με την διατροφή του Αιγαίου, τον πλούτο του, τη σπουδαιότητα του αλλά και να ανακαλύψουμε καλά κρυμμένους θησαυρούς της κουζίνας του. Αυτούς τους θησαυρούς τους ταξιδεύουμε σε όλο τον κόσμο –Ευρώπη, Αμερική, Καναδά– μέσα από σχετικές εκδηλώσεις που διοργανώνει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Ερχόμαστε σε επαφή με προηγούμενες γενιές, ώστε να καταγράψουμε τις παλιές συνήθειες που τείνουν να χαθούν και τις πληροφορίες σχετικές με την κουζίνα καταγράφοντάς τες ώστε να μείνουν στην επόμενη γενιά αναλλοίωτες. Ενημερώνουμε μαζί με την ομάδα της περιφέρειας όλα τα παιδιά στα σχολεία, όλων των βαθμίδων για όλα τα παραπάνω. Κι αυτό το πετυχαίνουμε με συχνές επισκέψεις στα σχολεία όλων των νησιών, μικρών και μεγάλων, ενημερώνοντας διαδραστικά τους μαθητές μέσα από συζήτηση-παιχνίδι-μαγείρεμα-εξερεύνηση και άλλες δραστηριότητες. Ταυτόχρονα στο TEDx youth

Νιώθω την ευθύνη να μυήσω όλο τον κόσμο στο μεγαλείο της απλότητας της ζωής του Αιγαίου.

I feel responsible for initiating into the greatness of simplicity the Aegean life embodies, the people I meet.

Since 2017 you’ve been participating in the South Aegean Region action, “Aegean Mamas”. What exactly is this action about and why have you been visiting all the islands of the Dodecanese and the Cyclades?

For one year and a half, through the South Aegean Region action “AEGEAN MAMAS KNOW BEST”, we’ve been visiting every island to bring together three generations, that is, young and old mums and their children, seeking to awaken people around the world to the wealth and importance of the Aegean diet, but also to discover some of its wellhidden culinary treasures. We then transfer these treasures across the world –Europe, the U.S., Canada– through relevant events held by the South Aegean Region.

We come in contact with older generations to record old-time habits that are on the verge of becoming obsolete, and local cuisine-related information, putting them down for the next generation to enjoy intact.

Along with the Region’s team, we impart all the above to school students of every age.

And we manage to do this with frequent visits to the schools of all the islands, large and small, informing the students through an interactive process of discussion, game, cooking and exploration, and other activities.

Meanwhile, we exchanged views with

σελίδα | page | 57

συνέντευξη | interview

ανταλλάξαμε απόψεις με εφήβους.

teenagers at TEDx youth.

Πώς υποδέχονται την κυκλαδίτικη κουζίνα στις εκθέσεις του εξωτερικού; Mπορούν αυτές οι εκδηλώσεις ν’ ανοίξουν τον δρόμο για καινούριες εξαγωγές προϊόντων; Με μεγάλη χαρά σας λέω ότι όπου παρουσιάσαμε τη γαστρονομία του Αιγαίου, τα τοπικά προϊόντα είχαν τεράστια απήχηση στο κοινό. Κι αυτό το δείχνουν και οι διακρίσεις που κερδίζει η περιφέρεια Ν. Αιγαίου σχεδόν σε κάθε έκθεση του εξωτερικού. Πιο πρόσφατο, το παράδειγμα της έκθεσης τουρισμού στο Λονδίνο πριν μερικούς μήνες, που το περίπτερο μας κέρδισε πρωτιές στην παρουσίαση και στη γεύση. Και βέβαια μπορούν οι δράσεις μας να ανοίξουν το δρόμο σε νέες αγορές για τα προϊόντα μας. Άλλωστε σας είπα ότι σκοπός όλων των εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται ανά τον κόσμο είναι η εξωστρέφεια.

How is the Cycladic cuisine welcomed in international fairs? Can these events pave the way for exports of new products?

I’m delighted to tell you that wherever we have presented the Aegean gastronomy, local products have had a huge impact on the public. And this is also shown by the distinctions the South Aegean Region receives in almost every international fair. A recent example is the tourism fair held in London a few months ago, where our stand won first prizes in presentation and taste.

Our actions can certain expand our products into new markets. Besides, as I told you, all the events we’ve been holding around the world aim at extroversion.

Από τι υλικά είναι φτιαγμένος ένας καλός σεφ; Τι είναι για σας το καλό φαγητό; Από επιμονή, υπομονή, εργατικότητα, αφοσίωση, ανησυχία, μεθοδικότητα, πειθαρχία, αυτοσυγκέντρωση και γενικά είναι πολλά τα υλικά και θα μας βγει μεγάλη η συνταγή! Το καλό φαγητό είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις και συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις.

Tι δεν θα μαγειρεύατε ποτέ; Νομίζω ότι θα μαγείρευα όλα τα βρώσιμα υλικά και ίσως κάποια πιο ιδιαίτερα και δυσεύρετα υλικά από καθαρή περιέργεια και μόνο. Πράγμα που το έχω κάνει ήδη. Ποιο θα ήταν το ιδανικό γευστικό καλωσόρισμα για κάπoιον ξένο που επισκέπτεται τα νησιά μας για πρώτη φορά; Αν θέλετε να μεταφέρετε σε επισκέπτη την αγάπη σας για τον τόπο σας, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να τον δεχτείτε στο σπίτι σας και να του προσφέρετε αυτές τις γεύσεις με τις οποίες και οι ίδιοι μεγαλώσατε. Αν αυτές οι γεύσεις μένουν αξέχαστες σε σάς και τις αναζητάτε συνεχώς, φανταστείτε τι θα συμβεί με κάποιον που τις δοκιμάζει για πρώτη φορά. Υπάρχει ευτυχώς μια τάση να είναι όλα φρέσκα και χειροποίητα στις μοντέρνες απαιτητικές κουζίνες. Αξίζει πιστεύετε τον κόπο και το κόστος να επενδύουμε σε φρέσκες καλές πρώτες ύλες; Μα αυτή άλλωστε είναι και η φιλοσοφία της κουζίνας του Αιγαίου. Αυτό το θεωρώ δεδομένο, δεν χωράει καμία αμφισβήτηση σε αυτό ούτε το διαπραγματεύομαι ποτέ. Η άριστη πρώτη ύλη είναι το Α και το Ω. Δώστε μας αν θέλετε την πρώτη δυνατή γευστική σας ανάμνηση απ’ το νησί, που τη θυμάστε ακόμα με συγκίνηση. Ήμουν μικρό παιδί θυμάμαι και στη Νάουσα υπήρχε ο φούρνος του Κορτιάνου. Δεν υπάρχει πια, εδώ και πολλά χρόνια. Όμως τις Κυριακές που περνούσα απέξω το πρωί, μοσχοβολούσε όλη η γειτονιά με την κυριακάτικη ρεβιθάδα! Και κάθε Σεπτέμβρη όταν ο ίδιος φούρνος έψηνε συνεχώς για μέρες ολόκληρες «παστελαριές» τα σαμωτά σύκα, τρελαινόμουν από την ευωδιά αυτή. Ακόμα και σήμερα οι Κυριακές μού μυρίζουν ρεβιθάδα

σελίδα | page | 58

Ακόμα και σήμερα οι Κυριακές μού μυρίζουν ρεβιθάδα παριανή και ο Σεπτέμβρης έχει πάντα το άρωμα του ώριμου ψημένου σύκου με νότες κανέλας και καβουρδισμένου σουσαμιού.

What’s a good chef made of? What makes up good food for you?

They’re made of perseverance, patience, diligence, dedication, concern, method, discipline, concentration, and the ingredients list goes on and the recipe will come out too long! Good food is one of the greatest pleasures involving all the senses.

Even today, to me Sundays smell of Parian chickpea stew and September always has the fragrance of mature baked figs with notes of cinnamon and toasted sesame seeds.

What would be the perfect flavourful welcome for a foreigner visiting our islands for the first time?

If you want to convey to a guest your love for your home place, the best thing to do is to receive them in your home and offer them the flavours you yourself grew up with. If these flavors are unforgettable to you and you’re constantly seeking them, imagine what will happen to someone tasting them for the first time.

What would you never cook?

I think I’d cook every edible ingredient and perhaps some more special and hard-tofind ingredients out of sheer curiosity alone –which I’ve already done.

Fortunately, the current trend is for everything to be fresh and handmade in modern-day demanding kitchens. Do you think that investing in good-quality fresh raw materials is worth the trouble and the cost?

Well, this is also the philosophy of the Aegean cuisine. I take it for granted, I don’t have any doubts whatsoever about it, nor is there any compromise when it comes to quality. Using prime quality raw materials

Since 2004 Pisso Livadi, Paros, tel.: 2284043257 σελίδα | page | 59

συνέντευξη | interview

is a non-negotiable priority.

παριανή και ο Σεπτέμβρης έχει πάντα το άρωμα του ώριμου ψημένου σύκου με νότες κανέλας και καβουρδισμένου σουσαμιού. Δεν πάω ποτέ στο εξωτερικό, χωρίς να έχω παστελαριές μαζί μου. Να τονίσουμε ότι είναι ίσως το πιο υγιεινό σνακ στον κόσμο. Αυτά έμαθα πρώτα να φτιάχνω,: ρεβιθάδα, παστελαριές και ψωμί! Όσα χρόνια κι αν περάσουν, παραμένουν οι μεγάλες μου αδυναμίες. Και μια και μιλάμε για φούρνο να πούμε ότι τα νησιά μας έχουν μεγάλη παράδοση στους φούρνους και στο μαγείρεμα στον φούρνο. Το ιστορικό εστιατόριο Παπαδάκης έχει γράψει τη δική του ιστορία στη Νάουσα. Αν κάποιος θελήσει να πάρει μια γεύση από τη δική σας «μαγειρική φιλοσοφία», πού θα μπορούσε να το κάνει αυτό στην Πάρο; Η Πάρος είναι ένας προορισμός που έχει να δώσει στον επισκέπτη του τεράστια γευστική εμπειρία. Πολλοί επιχειρηματίες έχουν καταλάβει πόσο σημαντική είναι η καλή πρώτη ύλη και η αυθεντική γεύση του νησιού. Το βλέπω από συγγενείς και φίλους μου εστιάτορες, που κάνουν πάρα πολύ καλή προσπάθεια αλλά και από ξενοδόχους που εστιάζουν στο πρωινό με προϊόντα ΠΑΡΙΑΝΑ. Μου έδωσε μεγάλη χαρά η κόρη μου Κωνσταντίνα που μετακόμισε εδώ και μερικά χρόνια, εκεί όπου ανήκει, στη Νάουσα της Πάρου. Και μαζί με το σύντροφο της ζωής της Γιάννη, αποφάσισαν μέσα από την κουζίνα του εστιατορίου «Σταθερός» να μυήσουν τους θαμώνες τους στην Παριανή κουζίνα που αγάπησαν και οι δυο, μέσα από τα βιώματα των οικογενειών τους. Μοιραστείτε τη γεύση του νησιού μας με τους επισκέπτες!

Sushi απολαμβάνουν στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη... Στην Πάρο πρέπει να δοκιμάσουν παριανό φαγητό για να το θυμούνται φεύγοντας. Δημιουργήστε γευστική ανάμνηση σε κάθε επισκέπτη! Εμείς οι ίδιοι κάνουμε τον τόπο μας γαστρονομικό προορισμό και δίνουμε στο νησί μας την υπεραξία που του αξίζει. Καλό καλοκαίρι και καλή τουριστική σεζόν σε όλους τους Παριανούς! P

σελίδα | page | 60

Δημιουργήστε γευστική ανάμνηση σε κάθε επισκέπτη! Εμείς οι ίδιοι κάνουμε τον τόπο μας γαστρονομικό προορισμό και δίνουμε στο νησί μας την υπεραξία που του αξίζει.

Create lasting culinary memories for every visitor!

We ourselves make our place a gastronomic destination and give our island the goodwill it deserves.

Could you give us your first food memory from the island, which you still remember with emotion?

I remember, when I was a little kid, Kortiano’s bakery in Naoussa. It’s been long gone now, but back then, on Sunday mornings, when I walked past it, the whole neighborhood was filled with flavours from the Sunday chickpea stew!

And every September, when the same bakery constantly baked batches of “pastelaries,” figs with sesame seeds, for days in a row, the aroma would make me lose my mind. Even today, to me Sundays smell of Parian chickpea stew and September always has the fragrance of mature baked figs with notes of cinnamon and toasted sesame seeds.

I never go abroad without some pastelaries with me. Here, I should point out that it’s probably the healthiest snack in the world. These are the recipes I first learned to put together: chickpea stew, pastelaries and bread! No matter how many years may go by, they still remain my soft spots.

And since we’re talking about a bakery, let me add that our islands have a great bakery and oven-cooking tradition.

The classic restaurant Papadakis has written its own history in Naoussa. If someone wants to get a taste of your “culinary philosophy,” where in Paros could they go?

Paros is a destination that provides visitors with a tremendously broad range of culinary experiences. Many entrepreneurs have understood the importance of good raw materials and authentic flavours. I can see that in relatives and friends who are restaurateurs and who go to great lengths to meet quality standards, but also in hoteliers who focus on breakfast prepared with PAROS-sourced products. It was a great pleasure for me to see my daughter Konstantina move, a few years ago, where she belongs, to Naoussa, Paros. And along with Yannis, her life partner, they decided to initiate the patrons of “Statheros” restaurant, to the Parian cuisine they have both loved through their family experiences.

Share the taste of our island with its visitors!

Sushi can be relished in London and New York...

On Paros they must taste Parian dishes and remember them after they leave. Create lasting culinary memories for every visitor! We ourselves make our place a gastronomic destination and give our island the goodwill it deserves.

A nice summer and a good tourist season to all Parians! P

Μεσογειακές γεύσεις με στυλ! Φρέσκο θαλασσινό φαγητό με υπέροχη θέα στη θάλασσα...

Mediterranean flavours in style!

Fresh sea food along with a great sea view...

σελίδα | page | 61

στην κουζίνα | in the kitchen

Στα όρη βγαίνει η κάπαρη, τα χείλη σου είναι ζάχαρη...

Capers grow up in the mountain, your lips are a fountain... Ανθεκτική κι επιλεκτική, καταπράσινη αλλά και “δύσκολη”, γεμάτη θρεπτικά συστατικά η κάπαρη είναι ένας τρυφερός, πολυετής θάμνος, αυτοφυής, που μεγαλώνει πολύ γρήγορα, και σε μήκος και σε πλάτος, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Με ρηχές επιφανειακές ρίζες κι ένα πικάντικο βρώσιμο μπουμπούκι αποτελεί μια υπέροχη νησιώτικη λιχουδιά για τις σαλάτες αλλά και πολλές άλλες συνταγές. Η κάπαρη ανήκει στην οικογένεια των Καπαριδών (Capparaceae) και η επιστημονική της ονομασία είναι Capparis spinosa. Είναι ένα χαρακτηριστικά δυνατό και πεισματάρικο φυτό που φυτρώνει σχεδόν παντού, ακόμα και σε σημεία που δεν υπάρχει καθόλου χώμα, όπως σε βράχους ή και σε μια χαραμάδα του τσιμέντου. Μην προσπαθήσετε όμως να την καλλιεργήσετε. Είναι... απείθαρχη και φυτρώνει μόνο εκεί που θέλει αυτή. Δεν την συναντάμε μόνο στην Ελλάδα αλλά σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, από την Ινδία και ολόκληρη την Μεσόγειο μέχρι την Αμερική. Η κάπαρη είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Τη χρησιμοποιούσαν ως ορεκτικό, αλλά και ως φάρμακο γνωρίζοντας καλά τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Το βρώσιμο κομμάτι της είναι τα φύλλα και ασφαλώς τα μπουμπούκια τα οποία για να τα διατηρήσουμε τα κάνουμε τουρσί. Στα κυκλαδονήσια, η συγκομιδή της γίνεται από τον μήνα Μάιο έως και Ιούλιο, όταν ακόμη τα μπουμπούκια της δεν έχουν ανοίξει. Η συγκομιδή της είναι κουραστική και γίνεται νωρίς το πρωί. Όσο το τρυγάς όμως αυτό το χαρισματικό φυτό, τόσο σε ανταμείβει... Το μπουμπούκι, το οποίο είναι και το πιο αγαπημένο και διαδεδομένο, πρέπει να είναι συμπαγές και σε μέγεθος τριπλάσιο τουλάχιστον από αυτό της φακής. Όταν είναι μαλακό, είναι έτοιμο να μαζευτεί. Τα κλωνάρια της βγάζουν συνεχώς μπουμπούκια στις άκρες τους και μεγαλώνουν κατά μήκος, οπότε πρέπει να προσέχουμε να μην σπάμε και πληγώνουμε το φυτό γιατί έτσι σταματάμε την ανάπτυξή του και μειώνουμε την παραγωγή των καρπών. Η κάπαρη δεν παχαίνει. Έχει ελάχιστη θερμιδική αξία -μόνο δυο θερμίδες σε ένα κουτάλι της σούπας- αλλά η θρεπτική της αξία είναι εντυπωσιακή. Διαθέτει πληθώρα αντιοξειδωτικών και βιταμινών, με τονωτική, διουρητική, αντι-αρτηριοσκληρωτική, αλλά και αφροδισιακή δράση. Κείμενο: ΜΑΡΩ ΒΟΥΛΓΑΡΗ σελίδα | page | 62

Η κάπαρη είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Τη χρησιμοποιούσαν ως ορεκτικό, αλλά και ως φάρμακο γνωρίζοντας καλά τις θεραπευτικές της ιδιότητες.

The caper has been wellknown since antiquity. It was used as an appetizer, but also as a medicine since its healing properties had long been recognized.

Durable and selective, leafy but “tricky,” and full of nutrients, the caper is a tender, self-sowing perennial shrub, fast-growing both in length and in width, especially during the summer months. With shallow surface roots and a piquant edible flower bud, it’s an exquisite island-grown delicacy used in salads and an array of recipes.

The caper belongs to the Capparaceae family, its scientific name being Capparis spinosa. It’s a characteristically robust and stubborn plant that grows almost everywhere, even in places where there’s hardly any soil, such as among rocks or even through cement cracks. However, don’t try to cultivate it – it is unruly and grows only where it pleases.

It is native not only in Greece, but almost across the whole world, from India and the entire Mediterranean region to the U.S. The caper has been well-known since antiquity. It was used as an appetizer, but also as a medicine since its healing properties had long been recognized. Its edible parts are the leaves and, of course, the buds, which are preserved by pickling.

In the Cycladic islands, it’s harvested from May to July, when the buds are still closed. Its copious harvest takes place early in the morning. But the more you pick this charismatic plant, the better it rewards you. The bud, the most popular and widely-known part of the plant, must be compact and at least three times the size of a lentil.

When it’s soft, it’s ready to get picked.

Fresh buds keep coming out along the edges of the stems, so we have to be careful not to break them and injure the plant, otherwise its growth will stop and the production of caper berries will be reduced.

The caper is not fattening. It has a minimum caloric value -just two calories for every tablespoon- but its nutritional value is impressive.

It has plenty of antioxidants and vitamins with tonic, diuretic, antiatherosclerotic, and aphrodisiac action.

Caper Pesto 150 g salted capers 200 g white almonds 10 wide basil leaves 2-3 sprigs fresh oregano, the leaves 4-5 sprigs parsley, the leaves 50 ml extra virgin olive oil black pepper, freshly-ground Desalt the capers under plenty of running water. Then, put them into lukewarm water for better results. Next, put it into a blender along with the aromatic leaves, almonds, pepper and some extra virgin olive oil, and pulse until creamy and smooth. Gradually add the remaining olive oil and sprinkle a little more on top to cover and preserve it. Put the mixture in the refrigerator and wait for the ingredients to set for at least 24 hours. You can use it with salads, bruschettas, pasta, etc.

Pesto Κάπαρης F| Bjarne Emil Time

150 γρ κάπαρη στο αλάτι 200 γρ λευκή αμυγδαλόψιχα 10 φύλλα πλατύφυλλου βασιλικού τα φυλλαράκια από 2-3 κλαράκια φρέσκια ρίγανη τα φυλλαράκια από 4-5 κλαράκια μαϊντανό 50 ml εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο μαύρο φρεσκοτριμμένο πιπέρι

Κάπαρη τουρσί

Pickling capers:

Mαζεύουμε την κάπαρη νωρίς το πρωί (τα μπουμπούκια, τα φύλλα και τα αγγουράκια) και τα καθαρίζουμε αφαιρώντας το κοτσάνι. Τα ξεπλένουμε προσεκτικά και τα βάζουμε να στραγγίσουν. Διαλέγουμε τους γερούς καρπούς, να είναι συμπαγείς και να μην έχουν τρύπες, και αλατίζουμε με χοντρό αλάτι. Αφήνουμε την κάπαρη σε σκοτεινό και δροσερό μέρος 5-6 μέρες να «ψηθεί» και ανακατεύουμε συχνά ανανεώνοντας το αλάτι. Αν δοκιμάζοντας διαπιστώσουμε ότι είναι έτοιμη, την πλένουμε και την τοποθετούμε σε γυάλινα βάζα προσθέτοντας λευκό ξύδι. Μετά από 10 ημέρες είναι έτοιμη για χρήση.

Pick the capers early in the morning (the buds, the leaves and the cucumber-like fruits) and clean them by removing the stalks.

Carefully rinse them and allow to drain. Choose the strong, tightlyclosed, hole less fruits, and sprinkle with coarse salt.

Let the capers stand in a dark and cool place for 5-6 days and stir regularly by refreshing the salt. Taste to check if ready, rinse and put into glass jars adding white vinegar.

After 10 days, the capers are ready.

Ξαρμυρίζουμε την κάπαρη με μπόλικο τρεχούμενο νερό. Μετά τη βάζουμε και σε λίγο χλιαρό νερό για να ξαρμυρίσει καλύτερα. Κατόπιν την τοποθετούμε στο μπλέντερ μαζί με τα αρωματικά φύλλα, τα αμύγδαλα, το πιπέρι και λίγο από το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Όταν δημιουργηθεί μια συμπαγής και λεία πάστα προσθέτουμε λίγο λίγο το υπόλοιπο ελαιόλαδο και στο τέλος προσθέτουμε ακόμα λίγο από πάνω για να την καλύψουμε και να διατηρηθεί. Θα την τοποθετήσουμε στο ψυγείο και θα περιμένουμε να “δέσουν” τα υλικά για τουλάχιστον ένα 24ωρο. Τη χρησιμοποιούμε σε σαλάτες, μπρουσκέτες, μακαρονάδες κλπ.

σελίδα | page | 63

πρόσωπο | person

ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΜΌΣΧΟΥ | KATERINA MOSCHOU

«Τυροκομούσε η γιαγιά μου. Μου άρεσε να τη χαζεύω και να τη βοηθάω» “My grandmother used to make cheese.

I loved watching and helping her” Η Κατερίνα Μόσχου δημιούργησε εδώ και δυο χρόνια το πρώτο ιδιωτικό τυροκομείο του νησιού. Έτσι τα πεντανόστιμα παριανά τυριά, γίνονται πρέσβεις της ξεχωριστής κυκλαδίτικης κουζίνας, και η γυναικεία επιχειρηματικότητα κρατά ψηλά τον πήχυ στο νησί, αφού όλο και περισσότερες μοντέρνες επιχειρήσεις αποκτούν οντότητα και διαγράφουν επιτυχία με γυναίκες στο τιμόνι. Ποιο ήταν το ερέθισμα για ν’ ασχοληθείτε με την τυροκομία; Μεγάλωσα στην Αθήνα αλλά Πάσχα και καλοκαίρι ερχόμουν στο νησί. Τυροκομούσε η γιαγιά μου και μου άρεσε να τη χαζεύω και να τη βοηθάω. Άναβε τα ξύλα και τυροκομούσε με γάλα αιγοπρόβειο. Όταν τέλειωνε η τυροκόμηση εγώ έμπαινα ξανά στο δωμάτιο μόνη μου κι έκανα πως τυροκομώ. Σαν παιχνίδι. Αργότερα τυροκομούσαν και οι θείοι μου. Δεν έχασα ποτέ επαφή με αυτή διαδικασία. Μπήκα στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο από τύχη. Αν γύριζε όμως ο χρόνος πίσω, πάλι αυτό θα επέλεγα. Στο δεύτερο έτος που επέλεξα ειδίκευση, μου μπήκε η ιδέα να κάνω ένα τυροκομείο στην Πάρο. Δούλεψα για λίγο στην γαλακτοκομική ΔΕΛΤΑ, και μετά πήγα στην Κύπρο ως διευθύντρια ποιοτικού ελέγχου. Ήταν μεγάλο σχολείο για μένα πριν ανοίξω τη δική μου επιχείρηση. Και πώς έγινε η αρχή; Όταν ήμουν ακόμα στην Κύπρο αποφάσισα να μαζέψω χρήματα και να τα επενδύσω εδώ. Ήταν οι αρχές της κρίσης. Έπιασα και μια δεύτερη δουλειά και δρομολόγησα το ξεκίνημα του “Πάριον”. Μετά από τρία χρόνια παραιτήθηκα από κει και γύρισα στο νησί. Γιατί η παριανή τυροκομία δεν είναι ως τώρα ιδιαίτερα ξακουστή εκτός Πάρου; Oι λόγοι πιστεύω ότι είναι δύο. Ο ένας είναι ότι οι επιχειρήσεις του νησιού προτιμούν τα πιο φθηνά τυριά για να τα εντάξουν στην καρτέλα τους. Άλλοι παίρνουν από μικρές οικοτεχνίες κι Συνέντευξη: ΜΑΡΩ ΒΟΥΛΓΑΡΗ Φωτογραφία: ΙΩΑΝΝΑ ΦYΣIΛΑΝΗ σελίδα | page | 64

Αποφάσισα να μαζέψω χρήματα και να τα επενδύσω εδώ. Ήταν οι αρχές της κρίσης. Έτσι ξεκίνησε το «Πάριον».

I decided to save money and invest it here. The economic crisis had just set in. That's how I started “Parion”.

Katerina Moschou set up the first private dairy farm on the island two years ago. In this way, the delicious Parian cheeses become ambassadors of the distinct Cycladic cuisine, and female entrepreneurship sets the bar high on the island as more and more modern businesses with women at the helm come into shape and make the grade.

What was it that triggered you to engage in cheese making?

I grew up in Athens but I would come to the island at Easter and in the summer. My grandmother was into making cheese and I loved watching and helping her. She would set a wood fire and make cheese with sheep and goat milk.

When the process was over, I would go back into the room, and make believe I was making cheese, as a game. Later, my uncles also took up making cheese. I’ve never lost touch with this practice.

I entered the Agricultural University by chance, but if I could turn time back, I wouldn’t choose otherwise. In the second year, when I had to choose a specialty, I got the idea of ​​setting up a cheese dairy on Paros. I worked for DELTA dairy for a while, and then was sent to Cyprus as a quality control manager. It was a big school for me before opening my own business.

And how did your project get going?

When I was still in Cyprus, I decided to save money and invest it there. The economic crisis had just set in. I took a second job and set in motion the launch of “Parion”. Three years later, I resigned and came back to the island.

Why isn’t the Parian dairy industry particularly famous outside Paros?

The reasons, I believe, are two. The first is that local businesses prefer to put cheaper cheeses on their shelves or menus. Some of them source products from small cottage industries and others from the rest of Greece. The second reason is that the island is quite tourist-oriented. So much so, that it is difficult for a local resident to take the decision to engage in some sort of agricultural production. As the seaside tourist zone ensures bigger and easier profits, they prefer opening a café to starting up a cheese dairy.

How easy is it for a woman to set up a production plant on her own?

It can be quite difficult anyhow. When you have to state your opinion and speak out in maledominated environments, you might be looked

άλλοι από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο άλλος λόγος είναι ότι το νησί είναι πολύ τουριστικό. Τόσο που δύσκολα παίρνει κανείς την απόφαση να παράξει κάτι αγροτικό. Η παραθαλάσσια τουριστική ζώνη εξασφαλίζει περισσότερα και πιο εύκολα χρήματα. Έτσι προτιμάς ν’ ανοίξεις καφετέρια παρά τυροκομείο... Πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα να στήσει μόνη της μια μονάδα παραγωγής; Eίναι δύσκολο έτσι κι αλλιώς. Όταν πρέπει να πεις τη γνώμη σου και να μιλήσεις μέσα σε ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα σε βλέπουν λίγο απαξιωτικά. Επίσης θέλει περισσότερο χρόνο για να σ’ εμπιστευτούν και να σε πάρουν στα σοβαρά. Θέλει υπομονή και καμιά φορά θέλει και λίγο θράσος. Τι είναι αυτό που κάνει τα παριανά τυριά να ξεχωρίζουν; Το κλίμα. Το μειονέκτημα της παραγωγής που τελικά είναι και πλεονέκτημα. Το άνυδρο χωράφι δίνει γεύση στα οπωρικά, στο χόρτο, στο γάλα και κατ’ επέκταση και στο τυρί. Εδώ στο νησί θα φας τα πιο νόστιμα φαγητά, αν είναι ντόπια. Οι ποσότητες είναι μικρές αλλά οι γεύσεις δυνατές. Ποιες είναι οι καινούριες γεύσεις που ετοιμάζετε; Αν πάνε όλα καλά θα φτιάξω παριανό τουλουμοτύρι με την επωνυμία λευκό τυρί. Για λόγους υγειονομικούς δεν θα είναι σε δερμάτινα τουλούμια. Αλλά θα είναι φτιαγμένο με μια πιο σύγχρονη τεχνική, πιο καθαρή, με τη γνωστή πικάντικη γεύση που βρίσκουμε και στο παραδοσιακό.

Το άνυδρο χωράφι δίνει γεύση στα οπωρικά, στο χόρτο, στο γάλα και κατ’ επέκταση και στο τυρί.

The waterless field gives flavour to the fruits, the grass, the milk and, as a consequence, the cheese as well.

down on. It also takes more time to be trusted and taken seriously. It takes patience and, sometimes a bit of cheek too.

What makes Parian cheeses stand out?

It’s the climate. The challenge that cheese production presents, which turns out to be an advantage. The waterless field gives flavour to the fruits, the grass, the milk and, as a consequence, the cheese as well. Here on the island you can taste the most delicious foods, if they are local. The amounts may be small, but the flavours are strong.

What are the new flavours you’ve been working on for the next season?

If everything goes well, I’m planning to make Parian touloumotiri (animal skin cheese) under the designation “white cheese”. For health and safety reasons, it won’t be placed in animal skins, but it will be made using a more modern, cleaner method, keeping, of course, the well-known spicy flavour of its traditional counterpart.

σελίδα | page | 65

αρχαιολογία | archaeology

Δεσποτικό - θέση Μάντρα Despotiko - site Mandra Το Δεσποτικό, το μικρό νησάκι που βρίσκεται δυτικά της Αντιπάρου, απέναντι από τον Αη Γιώργη, είναι μόλις ένα από τα εκατόν ενενήντα ακατοίκητα νησιά, που μαζί με τα τριάντα κατοικημένα, αποτελούν το σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Το μοναδικό αυτό σύμπλεγμα νησιών μάς έχει δώσει μερικά από τα πιο συγκλονιστικά έργα της ελληνικής τέχνης. Κάτω από το δυνατό φως του Αιγαίου, οι νησιώτες τεχνίτες σμίλεψαν πριν από 5.000 χρόνια τα κυκλαδικά ειδώλια και συνέχισαν με τους αρχαϊκούς κούρους με τα αμυγδαλωτά μάτια, τις ανάλαφρες κόρες αλλά και τα αριστουργήματα της κλασικής εποχής. Κεντρική θέση στην άνθιση αυτή της γλυπτικής κατείχε η Πάρος. Προικισμένο με την καλύτερη ποιότητα μαρμάρου, το νησί ανέπτυξε γρήγορα μια ιδιαίτερη σχέση με το πανέμορφο πέτρωμα, σχέση που διατηρείται ως σήμερα. Χάρη στο πολύτιμο Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ σελίδα | page | 66

Despotiko is a small island that lies west of Antiparos, across from Ag. Georgios and it’s only one out of 190 uninhabited islets and 30 major islands that form the Cyclades. This unique group of islands has given us some of the most exciting works of Greek art.

Under the strong Aegean light, the islands’ craftsmen carved, some 5.000 years ago, the Cycladic idols and continued with the archaic kouros, with their almond shaped eyes, the airy kores and the masterpieces of the classical period. Sculpture flourished on the islands and Paros held a leading part in it. Endowed with the best quality of marble, the island quickly developed a special relation to the beautiful rock, a relation still maintained. Thanks to the valuable material, the island became prosperous, created a remarkable school of sculpture and exported marble and sculptors to all the important centers of the time. The influence and power of Paros during the archaic and classical period is confirmed by the

Το Δεσποτικό στην αρχαιότητα ήταν ενωμένο με το Τσιμηντήρι με ισθμό. Στο βάθος η Αντίπαρος, και κάτω η αναπαράσταση του ιερού περιβόλου με τον ναό και δίπλα το τελετουργικό εστιατόριο. | Despotiko in antiquity was connected to Tsimintiri through an isthmus. In the background Antiparos, and below the reconstruction model of the sanctuary with the temple and the hestiatorion (refectory).

υλικό η Πάρος πλούτισε, δημιούργησε σημαντική σχολή γλυπτικής κι έκανε εξαγωγή μαρμάρου και γλυπτών σε όλα τα σημαντικά κέντρα της εποχής. Την ακτινοβολία και τη δύναμη της Πάρου κατά την αρχαϊκή και κλασική εποχή έρχεται να επιβεβαιώσει η ανακάλυψη στο Δεσποτικό σημαντικού ιερού, που ανασκάπτει εδώ και 20 χρόνια ο αρχαιολόγος Γιάννος Κουράγιος. «Στο μικρό νησί του Δεσποτικού, το οποίο βρίσκεται σε καίρια θέση μιας πολυσύχναστης θαλάσσιας οδού, μεταξύ σημαντικών νησιών της αρχαιότητας, ήκμασε ένα ιερό με μεγάλη ακτινοβολία που συγκέντρωνε πιστούς από όλο τον ελλαδικό χώρο. Η λατρεία του Απόλλωνα, θεού του φωτός και της μουσικής, συμβόλου του λυρισμού και της αρμονίας ήταν μία από τις κυριότερες λατρείες στις Κυκλάδες. Σύμφωνα

Στο Δεσποτικό, ήκμασε ένα ιερό που συγκέντρωνε πιστούς από όλο τον ελλαδικό χώρο.

Despotiko was a sanctuary with a Panhellenic brilliance that gathered worshipers from all over Greece.

discovery on Despotiko of an important sanctuary that Yannos Kourayos has been excavating for more than 20 years.

“It seems that in this small island of Despotiko, which is situated among very important artistic and financial centres, there was a sanctuary with a Panhellenic brilliance that gathered worshipers from all over Greece. Apollo, god of light and music, symbol of lyricism and harmony, was the most worshiped deity in the ancient Cyclades.

According to tradition there were as many as 22 shrines dedicated to the god Apollo throughout the Cyclades. One of them was probably the sanctuary on Despotiko”, mentioned in a lecture in the Museum of Cycladic Art, Yannos Kourayos, the man who in the last years has bound his name with the excavations on Despotiko. σελίδα | page | 67

Η αναστήλωση του εγκάρσιου τοίχου ανάμεσα στον ναό και στο –χαμηλότερο– εστιατόριο ήταν αποφασιστικής σημασίας για τη στατικότητα του μνημείου.

The restoration of the transversal wall between the temple and the hestiatorion was decisive for the stability of the monument.

με την παράδοση, στις Κυκλάδες υπήρχαν 22 ιερά αφιερωμένα στον θεό Απόλλωνα. Ένα από αυτά μπορεί να ήταν και το ιερό του Δεσποτικού», ανέφερε σε παλιότερη διάλεξή του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ο Γιάννος Κουράγιος, ο άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια έχει συνδέσει το όνομά του με τις ανασκαφές στο Δεσποτικό. Δεν είναι πρώτη φορά που γίνονται αρχαιολογικές ανασκαφές στο Δεσποτικό. Πρώτα ο Χρ. Τσούντας τον 19ο αι. ερεύνησε δύο πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία της 3ης χιλιετίας π.Χ. ενώ το 1959 ο Ν. Ζαφειρόπουλος ερεύνησε κι άλλους τάφους της ίδιας εποχής στα Ζουμπάρια. Τώρα όμως πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό, κάτι που αποδεικνύει ότι η ιστορία του νησιού συνεχίστηκε και μετά από την εποχή του Κυκλαδικού πολιτισμού. Το Δεσποτικό έχει ταυτιστεί με την αρχαία Πρεπέσινθο, που αναφέρει ο Στράβων και ο Πλίνιος και το Sigilo, που αναφέρουν οι ναυτικοί χάρτες του 15ου,16ου και 17ου αιώνα, οπότε και καταστράφηκε εντελώς από πειρατές και εγκαταλείφθηκε. Υπάρχει σελίδα | page | 68

Tο Δεσποτικό έχει ταυτιστεί με την αρχαία Πρεπέσινθο, που αναφέρει ο Στράβων και ο Πλίνιος The island of Despotiko has been identified with ancient Prepesinthos mentioned

by Strabo and Pliny.

This is not the first time archaeological excavations have taken place on Despotiko.

First, Christos Tsountas in the late nineteenth century excavated two early Cycladic cemeteries of the 3rd millennium B.C. at the sites of Livadi and Zoumbaria. Later in 1959 N.Zapheiropoulos explored more graves of the same period in Zoumbaria. But now we have something different, something that proves that the island's history goes beyond the Cycladic civilization at the site of Mandra. The island of Despotiko has been identified with ancient Prepesinthos mentioned

by Strabo and Pliny and the Sigilo of the maritime maps of the 15th,16th and 17th century, when it was entirely destroyed by pirates and abandoned.

In fact, there is an old story about how the famous French pirate Daniel persecuted by the Turks, turned to the inhabitants of Despotiko for help, but was handed over. To take revenge for his death, sometime later his companions slaughtered the inhabitants and plundered the island.

So, with the pirate's ghost wandering around

Tα πρώτα χρόνια της ανασκαφής, διακρίνονται πάνω δεξιά τα τρία δωμάτια του εστιατορίου και αριστερά το λουτρό με τη μικρή μπανιέρα και το αποχωρητήριο.

The sanctuary during the first years of the excavation; on the right the three rooms of the hestiatorion and left the bathroom with the bath tub and the latrines.

μάλιστα προφορική παράδοση που αναφέρει ότι ο περιβόητος Γάλλος πειρατής Ντανιέλ καταδιωκόμενος από τους Τούρκους, ζήτησε από τους κατοίκους του Δεσποτικού να τον κρύψουν, εκείνοι όμως τον παρέδωσαν. Για να εκδικηθούν τον θάνατό του, οι σύντροφοί του κατέσφαξαν τους κατοίκους και λεηλάτησαν τον οικισμό. Με το φάντασμα του πειρατή λοιπόν να τριγυρνάει τις νύχτες στο νησί και τις κατσίκες να βόσκουν αμέριμνες τη μέρα, ξεκίνησαν με μεγάλες δυσκολίες οι πρώτες έρευνες το 1997 ενώ οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν μόλις το 2002, μετά την κατασκευή του μόλου με χορηγία του Αντιπαριώτη Γιάννη Πατέλη. Τότε ήταν που βρέθηκε και ο θησαυρός των 600 αντικειμένων που ήταν θαμμένα κάτω από το δάπεδο ενός δωματίου του «ναού». Φάνηκε τότε ότι επρόκειτο για ιερό και μάλιστα σημαντικό. Με το κουβάρι να ξετυλίγεται σιγά-σιγά, με τα νέα ευρήματα που φέρνει κάθε χρονιά, ο Γιάννος Κουράγιος έχει πια ξεκαθαρίσει ότι πρόκειται για ιερό που ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα, ενώ την κλασική

Στο ιερό υπήρχαν κτίρια για τη λατρεία και κτίρια βοηθητικά για τις ανάγκες του ιερατείου και των επισκεπτών.

In the sanctuary there were buildings for worship and auxiliary structures for the needs of the priests and the visitors.

the island during the night and the goats happily grazing during the day, research began with great difficulty in 1997 whereas the systematic excavation started just in 2002, after the pier was built thanks to Yannis Patelis from Antiparos.

It was then that a treasury of 600 objects was discovered, buried under the floor of one of the rooms of the temple. Then it became obvious that this was a sanctuary and a very important one. With the new finds that each year brings along, Yannos Kourayos has now cleared that this was a sanctuary dedicated to Apollo and to the goddess Hestia, whose cult was introduced in the classical period as patron goddess of seamen.

She was referred to as Isthmia because of the isthmus connecting in antiquity Despotiko to the neighboring island of Tsimintiri.

In the sanctuary there were buildings for worship and auxiliary structures for the needs of the priests and the visitors. In the middle of the 6th century B.C. the temple was built, consisting of two rooms and the “hestiatorion”, consisting σελίδα | page | 69

Το μέγεθος και η εξαίρετη καλλιτεχνική ποιότητα του έργου δείχνουν ότι πρόκειται μάλλον για το λατρευτικό είδωλο του αρχικού ναού που αναπαριστούσε τον Απόλλωνα.

The large size and fine artistic quality suggest that it is probably the cult idol of the original temple, representing Apollo himself.

περίοδο λατρευόταν και η θεά Εστία, προστάτιδα των ναυτικών, με το επίθετο Ισθμία, λόγω του ισθμού που ένωνε στην αρχαιότητα το Δεσποτικό με το γειτονικό Τσιμηντήρι. Στο ιερό υπήρχαν κτίρια για τη λατρεία και κτίρια βοηθητικά για τις ανάγκες του ιερατείου και των επισκεπτών. Στα μέσα του 6ου αι π.Χ. χτίστηκε ο ναός, που αποτελείτο από δύο δωμάτια ενώ λίγο αργότερα προστέθηκε και το «εστιατόριο» του ιερού, που είχε τρία συνεχόμενα δωμάτια. Κάτω από το δάπεδο του ενός δωματίου του ναού βρέθηκαν τα 600 αντικείμενα που προαναφέραμε. Πρόκειται μάλλον για πρωιμότερες προσφορές (7ος-6ος αι π.Χ.) που τοποθετήθηκαν στον νέο λατρευτικό χώρο έτσι ώστε να προστατευθούν. Από το 2004 έχουν βρει τη θέση τους στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου. Η σημαντική αυτή συλλογή περιλαμβάνει παριανά ή κυκλαδικά αγγεία αρίστης ποιότητας του 7ου αι π.Χ. καθώς επίσης και πολλά αγγεία από την Κόρινθο και την Ιωνία, πήλινα προσωπεία και ειδώλια γυναικείων μορφών, χάλκινα και χρυσά αντικείμενα, πόρπες και χάντρες κι ένα αυγό στρουθοκαμήλου, σαν σελίδα | page | 70

Όταν βρέθηκε ο θησαυρός με τα 600 αντικείμενα, κάτω από το δάπεδο του ναού φάνηκε ότι επρόκειτο για σημαντικό ιερό.

When the 600 objects were discovered, under the floor of the temple, it became obvious that this was a very important sanctuary.

of three adjacent dining rooms. It was beneath the floor of one of the rooms of the temple that the 600 objects mentioned above, were found.

These were probably earlier offerings (7th-6th century B.C.) that were placed in the new worship area in order to be protected.

Since 2004 they have found their place in the Archaeological Museum of Paros. This remarkable collection includes Parian and Cycladic vases of excellent quality of the 7th century B.C. as well as pottery from Corinth and Asia Minor, clay female promotes, bronze and gold objects, pins and beads and an ostrich egg, like those that seamen still offer in the churches. The votive offerings, because that's what they were, show the origin of the pilgrims: Cyclades, Corinth and Asia Minor, Cyprus and Egypt.

The most important among the finds is a statuette of the Daedalic style from a Parian workshop. Only the upper half of the figure is preserved, measuring 25 cm in height from the waist up, complete save for part of the left arm

Κορινθιακοί αρύβαλλοι κι ένα αυγό στροθοκαμήλου από τον θησαυρό μαζί με ένα πιάτο από το τελετουργικό εστιατόριο.

Corinthian aryballoi and an ostrich egg from the treasury along with a plate from the hestiatorion.

αυτά που ακόμα και σήμερα αφιερώνουν οι ναυτικοί στις εκκλησίες. Τα αφιερώματα, γιατί αυτό ήταν, δείχνουν την προέλευση των προσκυνητών: Κυκλάδες, Κόρινθος και Ιωνία, Κύπρος και Αίγυπτος. Το σημαντικότερο από τα ευρήματα αυτά είναι ένα δαιδαλικό ειδώλιο από παριανό εργαστήριο, από το οποίο βρέθηκε μόνο το πάνω μέρος του κορμού με το κεφάλι, συνολικού ύψους 25 εκ. Τα τεράστια μάτια, τα χείλη και τα μαλλιά είναι ζωγραφισμένα με σκούρο καστανό χρώμα σε αντίθεση με το δέρμα που είναι λευκό. Στο κεφάλι φορούσε πόλο και χιτώνα διακοσμημένο με ρόμβους. Το αριστερό χέρι ήταν λυγισμένο, δυστυχώς όμως έχει σπάσει κι έτσι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι κρατούσε ενώ το δεξί λείπει τελείως. Τα μαλλιά σχηματίζουν δύο τρίγωνα στα οποία είναι ζωγραφισμένοι οι βόστρυχοι και τα αυτιά. Στο μέτωπο διακρίνονται επτά κυκλικοί βόστρυχοι και από πάνω φαρδιά ταινία. Το μέγεθος και η εξαίρετη καλλιτεχνική ποιότητα δείχνουν ότι πρόκειται μάλλον για το λατρευτικό είδωλο του αρχικού ναού και παρίστανε κατά

Tα αφιερώματα δείχνουν την προέλευση των προσκυνητών: Κυκλάδες, Κόρινθος και Ιωνία, Κύπρος και Αίγυπτος.

The votive offerings show the origin of the pilgrims: Cyclades, Corinth and Asia Minor, Cyprus and Egypt.

and the entire right arm. The big eyes, the lips and the hair are painted in dark brown in contrast with the pale skin. It wore a polos, a hat-like head-dress particular to deities, and had long hair framing the face in two triangles, with six spiral curls across the forehead. The dress was decorated with a lozenge pattern and it wore a dark cloak. The large size and fine artistic quality suggest that it is probably the cult idol of the original temple, representing most probably Apollo himself.

In the second room of the temple the base of the cult statue was found, part of which was built into the wall of the goat pen. The “bathroom”, which was found further south, was a room with a conduct for collecting water and a marble bath tub, that served for the cleansing of the worshipers before they entered the sanctuary.

Probably the most important historical fact revealed in this excavation is witnessed by the discovery of the broken statues in second use for the reconstruction of the sanctuary. These σελίδα | page | 71

Στο εξαίρετο αυτό κεφάλι κούρου από ναξιακό εργαστήριο βλέπουμε το τέλειο αρχαϊκό μειδίαμα!

On this remarkable head of a kouros from a Naxian workshop we see the perfect archaic smile!

πάσα πιθανότητα τον ίδιο τον Απόλλωνα. Στο δεύτερο δωμάτιο του ναού βρέθηκε η βάση του λατρευτικού αγάλματος, κομμάτι του οποίου ήταν εντοιχισμένο στη μάντρα της στάνης. Το «λουτρό», που εντοπίστηκε λίγο νοτιότερα, ήταν ένα δωμάτιο με αγωγό για τη συλλογή των υδάτων κι έναν μαρμάρινο λουτήρα και χρησίμευε για τον εξαγνισμό των πιστών πριν την είσοδο τους στο ιερό τέμενος. Ίσως το πιο σημαντικό ιστορικό στοιχείο που αποκάλυψε αυτή η ανασκαφή, μαρτυρείται από την ανακάλυψη των σπασμένων αγαλμάτων που χρησιμοποιήθηκαν για την ανακατασκευή του ιερού. Τα θραύσματα αυτά και η ιστορία που διηγούνται κατατάσσονται στις δέκα σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών. Κεφάλια και κορμοί, μηροί και χέρια κούρων και κορών έγιναν κατώφλια και θεμέλια ή εντοιχίστηκαν σε μεταγενέστερα κτίρια. Ποια μπορεί να ήταν η αιτία αυτής της τρομερής ιεροσυλίας; Αν και δεν υπάρχει σχετική ιστορική μαρτυρία, ο Γιάννος Κουράγιος μόνο μια εξήγηση μπορεί να δώσει. Είναι γνωστό ότι οι Αθηναίοι μετά τον θρίαμβο στον Μαραθώνα, έστειλαν τον Μιλτιάδη να τιμωρήσει τους Παριανούς με την πρόφαση ότι είχαν μηδίσει. Δεν τα κατάφερε όμως και γύρισε ταπεινωμένος και τραυματισμένος στην Αθήνα, για να πεθάνει λίγο αργότερα από αυτό ακριβώς το τραύμα. Πιθανόν λοιπόν, πριν ή μετά από την ατυχή επιδρομή, οι Αθηναίοι να ξέσπασαν την οργή τους σπάζοντας τα ιερά αναθήματα στο παριανό ιερό του Δεσποτικού ενώ οι Παριανοί αντί να θάψουν τα κατεστραμμένα αναθήματα, όπως γινόταν συνήθως, τα χρησιμοποίησαν για να ξαναχτίσουν το ιερό. P σελίδα | page | 72

Κεφάλια και κορμοί, μηροί και χέρια κούρων και κορών έγιναν κατώφλια και θεμέλια ή εντοιχίστηκαν σε μεταγενέστερα κτίρια.

Heads and torsos, thighs and arms of kouros and kores became thresholds and foundations or were built in later structures.

fragments and the story they tell are classified among the ten most important archaeological discoveries of the last years. Heads and torsos, thighs and arms of kouros and kores became thresholds and foundations or were built in later structures. What could be the reason of this terrible sacrilege?

Although there is no written document, Yannos Kourayos can only give one explanation. As we know, the Athenians after the triumph of Marathon sent Miltiades to punish the Parians under the pretext that they had supported the Persians. He didn't succeed though and returned, humiliated and wounded, to Athens where he died a little later from this very wound. So, probably, before or after the unsuccessful incursion, the Athenians gave way to their rage by destroying the sacred offerings in the Parian sanctuary of Despotiko. The Parians on the other hand, instead of burying the destroyed offerings, as it usually happened, used them to reconstruct the sanctuary. P

σελίδα | page | 73

ΔεσποτικόDespotiko Ο Αρχαιολόγος και οι αναστηλωτικές εργασίες | The Archaeologist and the restoration project

σελίδα | page | 74

Πολλοί είναι της άποψης ότι τα μνημεία δεν χρειάζονται αναστήλωση. Εγώ, έχοντας σπουδάσει στην Ιταλία, θεωρώ λάθος αυτή την άποψη, λέει ο Γιάννος Κουράγιος.

Many hold the view that restoration is not necessary. As I’ve studied in Italy, I find this view wrong, Yannos Kourayos says.

Συνάντησα τον Γιάννο Κουράγιο ένα μήνα πριν ξεκινήσει η φετινή αναστήλωση στο Δεσποτικό. Στα γραφεία της ΕΦΑ Κυκλάδων επικρατούσε κινητικότητα, αρχαιολόγοι μπαινόβγαιναν με χοντρούς φακέλους υπό μάλης, υποψήφιοι εποχικοί αρχαιοφύλακες συμπλήρωναν αιτήσεις, τηλέφωνα χτυπούσαν και εργάτες έβαφαν το εξωτερικό του νεοκλασικού. Η κουβέντα μας ήταν εξίσου κινητική κι εδώ προσπάθησα να συνοψίσω τα βασικά σημεία: Πιστεύω στη στρατηγική σημασία του Δεσποτικού λόγω της θέσης και του υπήνεμου λιμανιού, η οποία επιβεβαιώνεται κι από την παρουσία τεσσάρων πύργων στο νησί. Στην ίδρυση του Δεσποτικού είναι σαφής τόσο η πρόθεση των Παριανών να ελέγξουν το Αιγαίο όσο και η οικονομική τους δύναμη. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τον τεράστιο πλούτο που έφερναν στην Πάρο τα λατομεία του μαρμάρου. Πολλοί είναι της άποψης ότι τα μνημεία δεν χρειάζονται αναστήλωση. Εγώ, έχοντας σπουδάσει στην Ιταλία, θεωρώ λάθος αυτή την άποψη. Είμαι υπέρ της αναστήλωσης για να καταλαβαίνει ο επισκέπτης, ο μη ειδήμων, πώς ήταν το μνημείο. Ακόμα κι εγώ που ξέρω το μνημείο, το έχω σκάψει, Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ | Φωτογραφείες: ΜΑΙΡΗ ΧΑΤΖΑΚΗ

I met Yannos Kourayos one month before the start of this year’s restoration work at Despotiko. Feverish activity ruled at the offices of the Ephorate of the Cyclades Antiquities, archaeologists holding thick files came and went, telephones rang, candidates for the post of seasonal antiquity guards filled applications and workers painted the façade of the neoclassical building. Likewise, our talk was a bit feverish and I’ve tried to sum up here his main points: I believe in the strategic importance of Despotiko, due to its position and its leeward port, as testified by the four towers at the island. The founding of Despotiko reveals not only the Parians intention to gain control of the Aegean but also their economic power. The marble quarries brought immense riches to the island.

Many hold the view that restoration is not necessary.

As I’ve studied in Italy, I find this view wrong. I’m in favour of the restoration, so that the non expert visitor can understand how the monument stood. σελίδα | page | 75

Πιστεύω στη στρατηγική σημασία του Δεσποτικού λόγω της θέσης και του υπήνεμου λιμανιού, λέει ο Γιάννος Κουράγιος.

I believe in the strategic importance of Despotiko, due to its position and its leeward port, Yannos Kourayos says.

το έχω δει στα σχέδια, νιώθω δέος τώρα που το βλέπω αναστηλωμένο! Έχουμε κατηγορηθεί για τη χρήση νέου υλικού στον ενδιάμεσο τοίχο αλλά αυτή επιβλήθηκε από το ΚΑΣ για λόγους στατικότητας Χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσε να γίνει αναστήλωση, να μπουν τα αρχαία επιστύλια, με τα οποία αποκτούμε αίσθηση της τρίτης διάστασης. Σε έναν τόπο με ισχυρούς ανέμους και σεισμούς το κτίριο έπρεπε να δεθεί στατικά. Πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στην Πάρο. Έχουμε δώδεκα σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους στην Πάρο αλλά οι χώροι δεν είναι αυτό που έπρεπε να είναι, δυστυχώς! Τι να πω; Ότι στο έμπα της πόλης υπάρχουν τα αρχαία ψηφιδωτά, το πάρκινγκ και τα απορριμματοφόρα του Δήμου! Αυτό είναι ένα παράπονο που εκφράζω εγώ προς τους ντόπιους και τη δημοτική αρχή. Πιστεύω πως οι ντόπιοι πρέπει να αγαπήσουν τ’ αρχαία περισσότερο γιατί έχουν ωφέλεια από αυτά. Το μέλλον; Επειδή δεν έχω και πολλά χρόνια, ελπίζω να ολοκληρωθεί η αναστήλωση. Νομίζω ότι ήμουν από τους πολύ τυχερούς αρχαιολόγους, ασχολήθηκα με την Πάρο και η Πάρος μου το ανταπέδωσε με πολύ ωραία ευρήματα. Νιώθω πολύ πιο Παριανός από τους Παριανούς! P σελίδα | page | 76

Έχουμε δώδεκα σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους στην Πάρο αλλά οι χώροι δεν είναι αυτό που έπρεπε να είναι, δυστυχώς!

We have twelve important archaeological sites on Paros but unfortunately, they are not as they should be!

Even I who know the monument, have dug it, have seen it in drawings I feel some kind of awe seeing it restored! We have been blamed for the use of contemporary material for the in-between wall but this was dictated by the Central Archaeological Council for static equilibrium reasons. Without it, we wouldn’t be able to carry on with the restoration, to place the architraves which help us have a feeling of the third dimension. At a place with strong winds and earthquakes static equilibrium is imperative.

More attention must be given to Paros. We have twelve important archaeological sites on Paros but unfortunately, they are not as they should be!

What can I say? At the town’s entry we have the ancient mosaics, a parking lot and the municipal garbage trucks! This is a complaint I express to the locals and the municipal authorities. The locals should love the antiquities more, because they only have to gain from them.

The future? As I haven’t many years left, I hope the restoration will be completed. I think I’ve been a very fortunate archeologist, I worked for Paros and Paros paid me back with very beautiful findings. I feel more Parian than the Parians themselves! P

σελίδα | page | 77

Ο αρχαιολόγος Γιάννος Κουράγιος και η ομάδα του ποζάρουν στον φακό της Μαίρης Χατζάκη. Η φωτογράφος αποτύπωσε τις εργασίες αναστήλωσης που πραγματοποιήθηκαν στο Δεσποτικό κατά την περίοδο 2017-18. Η φωτογραφική αυτή δουλειά παρουσιάζεται σε ένα επιμελημένο δίγλωσσο λεύκωμα του εκδοτικού οίκου Μελίσσα με τίτλο "ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΥ".

The archaeologist Yannos Koyrayos and his team posing at Mary Chatzaki’s camera. The photographer shot the restoration work in Despotiko in 2017-18.

This project is presented in an artistic bilingual album published by Melissa editions under the title "THE PEOPLE OF DESPOTIKO".

Οι άνθρωποι του Δεσποτικού The people of Despotiko Η Μαίρη Χατζάκη ξεκίνησε να φωτογραφίζει το ‘80, από όταν προσγειώθηκε όμως, μόνη στην Αντίπαρο το 2002, η κάμερα έγινε η παρέα και κάλυψή της. «Όταν φωτογραφίζω, κροπάρω. Τώρα πια, λόγω ηλικίας κι εμπειριών, κροπάρω και στη ζωή». Έχει φωτογραφίσει τους περισσότερους Αντιπαριώτες –γάμοι, βαφτίσια, κηδείες, η κυρία Μαίρη ήταν πάντα εκεί. Πρόσωπα+Συναίσθημα. «Ειδικά με τους ανθρώπους του Δεσποτικού όμως δέθηκα πολύ. Είναι πια μια σχέση ζωής».

σελίδα | page | 78

Mary Chatzaki started taking photos in the ‘80s, but since 2002, when she landed in Antiparos alone, the camera became her company and cover. “In my photos I crop.

Now, because of my age and experience, I crop in life too”.

She has photographed most Antiparians –weddings, christenings, funerals, Mrs. Mary was always there. Faces+Feeling.

“With the people of Despotiko, though, I got very close. It’s a lifetime relationship now”.

σελίδα | page | 79

«Στη δουλειά της Χατζάκη μαζί με τον πανάρχαιο πολιτισμό παρουσιάζεται εμφατικά και η σύγχρονη πραγματικότητα μιας Ελλάδας του μέλλοντος», γράφει η Λουίζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης «Οι άνθρωποι του Δεσποτικού».

"In Chatzaki’s work together with the ancient civilization, the contemporary reality of a future Greece is emphatically presented”, writes Louisa Karapidaki, art historian and curator of the exhibition “The People of Despotiko”.

σελίδα | page | 80

Η έκθεση με φιλική συμμετοχή και του φωτογράφου Γιώργου Καβάλλη πραγματοποιήθηκε στο Hellenic American College στην Αθήνα τον περασμένο χειμώνα και θα ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη για να παρουσιαστεί στο εκεί Ελληνικό Προξενείο τον προσεχή Οκτώβρη.

The exhibition with the friendly participation of photographer Giorgos Kavallis took place this past winter in the Hellenic American College in Athens and will travel to New York to be presented there in the Hellenic Consulate next October.

σελίδα | page | 81

σελίδα | page | 82

Η ανάπαυση του πολεμιστή. Μια μικρή ανάπαυλα… Λίγο φαΐ, λίγο νερό, ένα τσιγάρο... αλλά κυρίως λίγη σκιά! Το αυτοσχέδιο εστιατόριο εξυπηρετεί και χρέη γραφείου της ανασκαφής μόλις μαζευτούν τα πιάτα!

The warrior’s rest. A short pause… Some food, some water, a smoke… but mainly some shade!

The improvised restaurant serves the purposes of the excavation office as soon as the table is undone!

Λουκάς Ιωάννου Μαρμαρογλύπτης, σπούδασε στη Σχολή της Τήνου. Έχει δουλέψει στην αναστήλωση του ανακτόρου του Φιλίππου στη Βεργίνα.

Loukas Ioannou Marble sculptor, he studied at the School of Fine Arts of Tinos. He has worked in the restoration of Filipppos’ palace in Vergina

Γουλιέλμος Ορεστίδης Αρχιτέκτονας ΕΜΠ με μεταπτυχιακό στην προστασία, συντήρηση, αποκατάσταση μνημείων. Μελέτη κι επίβλεψη αναστήλωσης Δεσποτικού.

Goulielmos Orestidis Αrchitect NTUA with postgraduate studies in the protection and restoration of monuments. Project and supervision of the restoration in Despotiko.

Γιάννος Κουράγιος Αρχαιολόγος της ΕΦΑ Κυκλάδων, Διευθυντής της ανασκαφής. Έχει σπουδάσει αρχαιολογία και συντήρηση αρχαιοτήτων στη Φλωρεντία.

Yannos Kourayos Archaeologist of the Ephorate of the Cyclades, Director of excavation. He has studied archaeology and conservation of antiquities in Florence.

Γιαννούλης Σκαρής Mαρμαράς, με καταγωγή από την Τήνο. Έχει δουλέψει σε έργα αναστήλωσης μνημείων σε όλη την Ελλάδα.

Yannoulis Skaris Marble worker, native of Tinos. He has worked in restoration projects all over Greece.

Γιώργος Κοντονικολάου Mαρμαρογλύπτης, αποφοίτησε από τη Σχολή της Τήνου. Έχει δικό του εργαστήριο και σπουδάζει στη Σχολή Καλών Τεχνών ΑΣΚΤ. στην Αθήνα.

Giorgos Kontonikolaou Marble sculptor, graduated from the School of Tinos. He runs his own workshop and is a senior student in the School of Fine arts in Athens.

Βαγγέλης Χατζής Mαρμαροτεχνίτης, απόφοιτος της Σχολής της Τήνου. Έχει εργαστεί στο αναστηλωτικό πρόγραμμα της Ακρόπολης.

Vangelis Chatzis Marble carver, graduate of the School of Tinos.

He has worked in the Acropolis restoration programme.

Γιώργος Παλαμάρης Γλύπτης, απόφοιτος της Σχολής της Τήνου και της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΣΚΤ. Έχει εργαστεί σε αναστηλωτικά προγράμματα στις Κυκλάδες.

Giorgos Palamaris Sculptor, graduate of the School of Tinos and of the School of Fine Arts. He has worked in restoration projects in the Cyclades.

σελίδα | page | 83

το μνημείο | the monument

Παναγία Εκατονταπυλιανή

17 αιώνες ζωντανής ιστορίας Panagia Ekatontapiliani (Our Lady of the Hundred Gates)

Εδώ στην καρδιά του Αιγαίου, στην Πάρο, βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία της Εκατονταπυλιανής, μνημείο μοναδικό, που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τα αντίστοιχα της Κωνσταντινούπολης ή της Θεσσαλονίκης. Εκατονταπυλιανή, λοιπόν, ή Καταπολιανή; Σωστά και τα δύο ονόματα, καθώς τα συναντάμε σχεδόν ταυτόχρονα από τα μέσα του 16ου αιώνα. Το καθένα έχει το νόημά του. Το μεν πρώτο δηλώνει κυρίως το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια του ναού, χωρίς να αναφέρεται πραγματικά στην ύπαρξη εκατό πυλών, το δε δεύτερο στην τοποθεσία του ναού «κατά την πόλιν». Το πρώτο που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι ο πανύψηλος κατάλευκος περίβολος, ύψους 8,5 μ. και μήκους 252 μ., με τα Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ | Φωτογραφείες: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΡΑΝΑΣ (Α.Ι.F.) σελίδα | page | 84

The historic Byzantine church of Ekatontapiliani (also known as the Church of the Hundred Doors) is located here in Paros, in the heart of the Aegean.

It is architecturally unique and one of the oldest, most significant, and best preserved monuments in Greece.

It can only be compared with its equivalents in Constantinople or Thessaloniki.

But should we call it “Ekatontapiliani” or “Katopoliani”? Both are correct as both names can be found almost simultaneously from the middle of the 16th century. Katopoliani generally refers to the location of the church facing the old city of Paroikia. Ekatontapiliani means 100 doors or gates. Τhe first thing the visitor sees approaching the church is the tall white “parvis” or protective wall surrounding the complex.

Η πρόσοψη του ναού παραμένει αναλλοίωτη από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, οπότε χτίστηκε η Εκατονταπυλιανή. Νότια του ναού βρίσκεται το παλαιοχριστιανικό βαπτιστήριο.

The façade remains intact from the times of Constantine the Great, when the church of Ekatontapiliani was built.

South of the main church lies the early Christian baptistery.

σελίδα | page | 85

σελίδα | page | 86

Το ιερό με το σύνθρονο, που θυμίζει αρχαίο θέατρο, την Αγία Τράπεζα και το κιβώριο είναι μερικά από τα μοναδικά παλαιοχριστιανικά στοιχεία της Εκατονταπυλιανής. Οι τοιχογραφίες του ιερού είναι του 17ου αι. και αναπαριστούν τους 24 Οίκους του Ακάθιστου Ύμνου.

The sanctuary with the synthronon, that reminds us of an ancient Greek theatre, the altar and the cubicle above it are some of the unique early Christian elements of Ekatontapiliani. The paintings on the walls of the sanctuary date since the 17th c. and represent the 24 stanzas of the Acathist Hymn.

σελίδα | page | 87

δύο αιγαιοπελαγίτικα καμπαναριά –ο οποίος, αν και ιδιαίτερα εντυπωσιακός, δεν είναι σπάνιο θέαμα στα νησιά μας. Χτισμένος για να προστατεύει τον ναό από τους πειρατές, ολοκληρώθηκε μαζί με τα κελιά που ακουμπούν τον εσωτερικό του τοίχο τον 17ο αιώνα και προσέδωσε στην Εκατονταπυλιανή όψη μοναστηριού διαφορετική από την αρχική –όταν η εκκλησία, ελεύθερη πανταχόθεν, πρόβαλλε τις αρμονικές γραμμές και τις τέλειες αναλογίες της. Μετά, μια όμορφη φροντισμένη αυλή και λίγο χαμηλότερα τα θεμέλια του αιθρίου από τον 4ο αιώνα –τότε που οι μεγάλες βασιλικές, οι χτισμένες με αυτοκρατορικές χορηγίες, είχαν τέτοιες άνετες κιονοστοιχίες στην είσοδό τους. Και στο βάθος ο ίδιος ο βυζαντινός ναός, κομψός μέσα στην αυστηρότητά του, σε μεταφέρει κατευθείαν στην Κωνσταντινούπολη: στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (με την πρόσοψή του αναλλοίωτη από τότε), και του Ιουστινιανού, o οποίος ανακατασκεύασε την εκκλησία και αντικατέστησε την ξύλινη στέγη με έναν όμορφο τρούλο. Βρίσκουμε, λοιπόν, τους δύο ενδοξότερους βυζαντινούς αυτοκράτορες να έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στη δημιουργία του μεγαλόπρεπου αυτού ναού. Η ανέγερση της εκκλησίας ανάγεται στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στην εποχή δηλαδή που εδραιώνεται η χριστιανική εκκλησία και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία –η ευρωπαϊκή αυτή δύναμη με τη χιλιόχρονη και πλέον ιστορία και τη διεθνή ακτινοβολία, που εκχριστιάνισε τους λαούς της ανατολικής Ευρώπης, αναχαίτισε τους εισβολείς εξ Ανατολών και έτσι διέσωσε την αρχαία ελληνική γραμματεία και συνέβαλε στη δημιουργία της Αναγέννησης. Η εκκλησία της Εκατονταπυλιανής είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος ορθόδοξος ναός της Θεομήτορος και χτίστηκε λίγο μετά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.), που συγκλήθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και στην οποία συμμετείχε ο πρώτος επίσκοπος της Πάρου, ο Ακαδήμιος. Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ στη γειτονική Δήλο παρακμάζει και εγκαταλείπεται το ιερό του Απόλλωνα και της Άρτεμης, στο κέντρο του Αιγαίου υψώνεται η μνημειακή αυτή εκκλησία, η αφιερωμένη στην Παναγία. Η ιστορία της ίδρυσης του ναού από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Μεγάλο Κωνσταντίνο είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ταξιδεύοντας προς τα Ιεροσόλυμα για να βρει τον Τίμιο Σταυρό, το 326, η μητέρα του Ελένη θα καταφύγει στην Πάρο κατά τη διάρκεια μεγάλης θαλασσοταραχής. Θα προσευχηθεί τότε στον μικρό ναό της Παναγίας, το σημερινό παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου, και θα κάνει τάμα να χτίσει μεγάλο και λαμπρό ναό αν καταφέρει να βρει τον Τίμιο Σταυρό. Η αγία Ελένη πέθανε το 328 έχοντας βρει τον Τίμιο Σταυρό, χωρίς όμως να μπορέσει να πραγματοποιήσει το τάμα της. Την επιθυμία της θα παραγματοποιήσει ο γιος της, Μέγας Κωνσταντίνος, μεταξύ των ετών 328 και 337, ο οποίος θα χτίσει μεγαλοπρεπή σταυρική βασιλική με ξύλινη δίρριχτη στέγη, υπερώο (όπου και ο γυναικωνίτης), αίθριο και βαπτιστήριο δίπλα στον παλιότερο μικρό ναό της Παναγίας και πάνω από το αρχαίο γυμνάσιο «της λαμπράς Παρίων πόλεως», σύμφωνα με αρχαία επιγραφή. Η επιγραφή αυτή βρέθηκε μαζί με πολλά άλλα αρχαία θραύσματα κατά τη διάρκεια των έργων αναστήλωσης της εκκλησίας από τον επιφανή αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο, στον οποίο οφείλουμε τη σημερινή μορφή της Καταπολιανής –όπως την αναφέρει ο τελευταίος στα συγγράμματά του. Η εκκλησία αυτή του 4ου αιώνα θα υποστεί ζημιές, ίσως από πυρκαγιά, και θα ανακατασκευαστεί από τον Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα. Ο αυτοκράτορας έστειλε για τον σκοπό αυτόν τον

σελίδα | page | 88

Η ανέγερση του ναού ανάγεται στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στην εποχή δηλαδή που εδραιώνεται η Βυζαντινή Αυτοκαρατορία Construction dates back to the years of Constantine the Great and the Byzantine Empire.

The wall has a height of 8.5m and a length of 252m, and has two distinctive Aegean bell towers. Such protective walls were built around sacred and important structures to safeguard them from invaders and pirates. Prior to this, the church sat free of other encumbrances, proudly displaying its pure harmonic lines and perfect proportions. This wall was built in the 17th century along with the monk cells that adjoin the inner wall.

This markedly changed the look, but gave sturdy protection. It also allows space for the beautiful meditative gardens and is a perfect frame for the large and capacious arcades that mark the entrance.

Ekatontapiliani rises majestically behind, elegant in its severity, its exterior façade basically unchanged since the beginning of the 4th century. But, like most archaic constructions, Ekatontapiliani has seen the work of other hands during its 17 centuries of existence. Natural disasters, fires, earthquakes, invaders as well as two of the greatest Byzantine emperors –Constantine and Justinian– have put their mark on the creation of this magnificent church. Construction dates back to the years of Constantine the Great and the Byzantine Empire. An empire that played a major role in saving the precious literature of ancient Greece, and was a contributing factor to the vitalization of the Renaissance and the re-birth of Classic Philosophy.

Tradition tells us that, Constantine’s mother, Saint Helen, while on her way to Jerusalem to find the True Cross, was waylaid here on Paros due to a severe sea storm. She took refuge in the small shrine of the Virgin Mary (today it is known as the Chapel of Saint Nicolas). She made an oblation, promising to build a great church if she was successful in her Quest.

Helen did find a piece of The Cross but died (328 AD) before fulfilling her Parian promise. Her son Constantine took up her pledge and fulfilled it utilising the greatest masters and architects of his day. The original church was a cruciform basilica with a wooden gabled roof. There was also an impressive upper gallery for the women, an atrium and a marble baptistery. This was all built on top of the ancient gymnasium, which according to the archaic inscription found in modern times, belonged to “the Magnificent City of the Parians”. This along with many other artifacts, marble pieces and forms, were found during intensive restoration works led by the eminent archaeologist, Anastasios Orlandos (1959-1966).

Το φως δημιουργεί μιαν υπερβατική ατμόσφαιρα στον ναό καθώς εισβάλλει από τα παράθυρα του τρούλου, περνά τον γυναικωνίτη και έρχεται να ενωθεί με το φως των κεριών που ανάβουν οι πιστοί.

The sunlight pours in from the windows of the dome, passes the upper gallery and joins the light of the candles lit by the faithful, creating a transcendental atmosphere.

σελίδα | page | 89

σελίδα | page | 90

Ο γυναικωνίτης με κάποια κατάλοιπα των παλαιότερων τοιχογραφιών του ναού. Από εκεί παρακολουθούσαν κάποτε τη θεία λειτουργία οι γυναίκες.

The upper gallery with remnants of some of the oldest wall paintings of the church. It was from up here that women watched the holy mass in the old days.

σελίδα | page | 91

Much of the present day form was returned to its original character, mostly the 18th century renovations that made it appear to be post-Byzantine. We owe much to Orlandos' determined dedication.

Ιγνάτιο, μαθητή τού πρωτομάστορα της Αγια-Σοφιάς, ο οποίος επισκεύασε την εκκλησία και αντικατέστησε τη στέγη με τρούλο. Τόσο τέλειο ήταν το έργο του Ιγνάτιου, που προκάλεσε το θαυμασμό –αλλά και τον θανάσιμο φθόνο του δασκάλου του, σύμφωνα με την τοπική παράδοση. Ο τρούλος, αγαπημένο στοιχείο του αυτοκράτορα, «ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται πάνω από τη γη», ήταν χτισμένος, όπως και οι πλευρικοί θόλοι, από πολύχρωμους πωρόλιθους σε διακοσμητική διάταξη, ανάλογα με τους χρωματισμούς τους.

Panagia Ekatontapiliani is the oldest Greek Orthodox Church of the Mother of God still in use. It was built after the 1st Ecumenical Council of Nicaea (325 AD) convoked by Constantine the Great, in which Akadimios, Paros' bishop took part.

As the sanctuary of Apollo and Artemis on neighbouring Delos fell into disuse and was abandoned, this monumental Christian church rose in the middle of the Aegean.

Η αίσθηση που προκαλεί ο τρούλος με τα οκτώ παράθυρα που ανοίγονται στο τύμπανο, στη βάση δηλαδή του τρούλου, και το χρυσαφένιο φως που χύνεται μέσα στον ναό από τα παράθυρα του ιερού, ιδιαίτερα το πρωί, προσδίδουν στον χώρο μιαν ατμόσφαιρα υπερβατική. Με τρούλο αντικαταστάθηκε και η στέγη του βαπτιστηρίου και του παλιότερου ναού της Παναγίας, που τότε μετονομάστηκε σε ναό του Αγίου Νικολάου.

The church of the 4th century was damaged and was reconstructed by Justinian in the 6th century (527-565 AD).

He replaced the damaged wooden roof, rebuilt, and repaired where needed. The new roof was made with the magnificent cupola it has today. Justinian originally appointed the famed master Isidore to refurbish the church.

Πολλά στοιχεία συνδέουν την Αγία Σοφία με την Εκατονταπυλιανή, αλλά και τον Ιουστινιανό με την Πάρο. Είναι βέβαιο ότι ο αυτοκράτορας προσέφερε τη γενναιόδωρη αυτή χορηγία διότι ήθελε να τονώσει το θρησκευτικό αίσθημα των κατοίκων των νησιών, που πολύ είχαν δοκιμαστεί από τις επιδρομές των απίστων. Ίσως, όμως, θέλησε με τον τρόπο αυτό να ευεργετήσει και το νησί, που προμήθευσε το πάλλευκο μάρμαρο για τους κίονες μιας άλλης σημαντικής εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, της Παναγίας των Βλαχερνών, η οποία πάλι με δική του φροντίδα επισκευάστηκε και απέκτησε τρούλο. Σε εποχές λιγότερο ένδοξες για τα νησιά του Αιγαίου, που είχαν σχεδόν ερημώσει εξαιτίας της πειρατείας, θα φτάσει εδώ η οσία Θεοκτίστη, μοναχή από τη Λέσβο, η οποία ασκήτεψε επί 35 χρόνια στον ναό της Εκατονταπυλιανής, όπου και εκοιμήθη. Ο βίος της και η γλαφυρή περιγραφή του ναού από τον Μάγιστρο Νικήτα, βυζαντινό αξιωματούχο που αναζητά καταφύγιο στην Πάρο κατά το έτος 902 – λόγω θαλασσοταραχής κι αυτός, είναι η πρώτη φιλολογική μαρτυρία που έχουμε για τον ναό. Εκεί διαβάζουμε ότι τα μάρμαρα στους τοίχους ήταν τόσο αριστοτεχνικά δουλεμένα, ώστε να μοιάζουν με λεπτά υφάσματα, «η δε ανταύγεια του μαρμάρου παρουσίαζε τόσο μεγάλη ακτινοβολία, ώστε να είναι ανώτερη κι από τη λάμψη των μαργαριταριών»! Με την Εκατονταπυλιανή θα ασχοληθεί αρκετούς αιώνες αργότερα, επί Τουρκοκρατίας, ο Νικόλαος Μαυρογένης, για να αποκαταστήσει διάφορες ζημιές που είχε υποστεί ο ναός, τόσο από επιδρομές όσο και από ισχυρό σεισμό, και να δωρίσει ασημοστόλιστες εικόνες. Ο Παριανός Νικόλαος Μαυρογένης υπήρξε ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας και δραγουμάνος του σουλτάνου, αξιώματα που συχνά κατείχαν έλληνες χριστιανοί λόγω της μεγάλης τους μόρφωσης και των διοικητικών και διπλωματικών ικανοτήτων τους. Ο μεγάλος αυτός ευεργέτης της Εκατονταπυλιανής και της Πάρου γενικότερα είναι ο ίδιος που κατασκεύασε και τις τρεις μαρμάρινες κρήνες που βλέπουμε στην Παροικιά. Ήταν θείος του πατέρα της μεγάλης ηρωίδας της Ελληνικής Επανάστασης Μαντώς Μαυρογένους, η οποία ήταν θαμμένη στον αυλόγυρο της Εκατονταπυλιανής και την προτομή της βλέπουμε στην κεντρική πλατεία της Παροικιάς. Το μοναδικό αυτό βυζαντινό μνημείο ευτύχησε να μελετηθεί και να αναστηλωθεί από τον σπουδαίο έλληνα αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο, ο οποίος εργάστηκε γι’ αυτόν τον σκοπό από το 1959 έως το 1966, παραδίδοντάς μας την εκκλησία στη σημερινή της μορφή –απαλλαγμένη από όλα τα στοιχεία

σελίδα | page | 92

Τόσο τέλειο ήταν το έργο του Ιγνάτιου, που προκάλεσε το θαυμασμό αλλά και τον θανάσιμο φθόνο του δασκάλου του, σύμφωνα με την τοπική παράδοση.

So perfect was the work of Ignatius that it caused the admiration as well as the mortal envy of his master, according to the local tradition.

However, Isidore sent his best pupil, Ignatius to perform the task. He did an exemplary job. It was a major reconstruction. The cupola, the favorite element of Justinian, was given special attention. The side vaults were built of colorful tufas trimmed and arranged according to chromatics. This allowed the light from the eight windows at the base of the cupola to pour into the inner sanctuary. This light, reflected off the translucent Parian marble is considered especially inspiring and transcendental.

It was for this reason Justinian considered the cupola an essential element. It is “a part of Heaven that hangs over the earth”. The roof of the baptistery and the older church were also replaced by cupolas. When Ignatius finished his work, he called his teacher to inspect his work. Isidore arrived on Paros and found the work so amazingly beautiful that it brought about his instant envy and jealousy. Lore has it that he pushed his pupil from the roof and the two men tumbled to death together.

Justinian had many motivations for assisting the existent church. He wanted to strengthen and boost the religious and political sentiments of the Parians that had been tried by the frequent incursions of the "unfaithful".Maybe though he wanted to gratify the island that supplied him

Η μαρμάρινη πόρτα του 17ο αι. που αποτελούσε την κυρία είσοδο του ναού πριν την αναστήλωση του Αν. Ορλάνδου (1959-66). Στη βάση των κιόνων διακρίνονται οι μορφές του αρχιτέκτονα του ναού Ιγνάτιου και του δασκάλου του, που αναφέρονται στον σχετικό́ θρύλο.

The marble gate was made in the 17th century and was once the main entrance to the church before the restoration by An. Orlandos (1959-66). At the columns’ base we see the figures of the architect of the church Ignatius and his master, reported in the relevant tradition.

σελίδα | page | 93

Το βαπτιστήριο, ξεχωριστό παρεκκλήσιο του 4ου αι. με τη μοναδική σταυρόσχημη κολυμπήθρα, είναι το καλύτερα διατηρημένο στη Χριστιανική Ανατολή.

The baptistery, a separate chapel of the 4th century with its unique cross shaped baptismal font, is the best preserved in the Christian East.

που είχε αποκτήσει κυρίως κατά τις επισκευές του 18ου αιώνα και που αλλοίωναν τον βυζαντινό της χαρακτήρα, κάνοντάς την να μοιάζει με μεταβυζαντινή κυκλαδίτικη εκκλησία. Αξίζει, τέλος, να τονιστεί η μοναδικότητα αυτού του μνημείου και η βαθιά εντύπωση που αφήνει στον επισκέπτη και τον πιστό. Επί 17 αιώνες στον χώρο αυτόν ακούγεται το Ευαγγέλιο και ψάλλονται οι ύμνοι των ακολουθιών στην ελληνική γλώσσα, την εξαρχής γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Επί 17 αιώνες λατρεύεται στο χώρο αυτόν η Παναγία. Η αίσθηση ότι στον ναό αυτόν έχουν προσευχηθεί χιλιάδες πιστοί, έχουν τελεστεί μυστήρια χαράς –αλλά και λύπης– ανά τους αιώνες διαπερνά την ψυχή του επισκέπτη και συγκλονίζει τον καθένα μας. P

Πηγές: «Ξενάγηση στην Εκατονταπυλιανή» του Παναγιώτη Πατέλλη & «Η Εκατονταπυλιανή της Πάρου” του αρχαιολόγου καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Θεολόγου Αλιπράντη.

σελίδα | page | 94

with the most exquisite, rare and diaphanous marble in the world. Many significant works of art have been fashioned from this very famous lithos. notably the pillars, columns and cupola of the “Panagia ton Vlahernon”, located in Constantinople.

In eras less glorious for the islands of the Aegean, when they lay almost desolate, a nun from Lesbos arrived here, the Holy sister Theoktisti. For 35 dedicated years she lived as a hermit in the church Ekatontapyliani where she died. Her life and a picturesque description of Ekatontapiliani are given by Byzantine officer and minister, Nikitas (902 AD).

He too sought shelter here from a sea storm. His is the first literary attestation of the church that we have. He describes the marble on the walls as so masterly wrought that they looked like gauze: “the glint of the marble had such a great brilliance that it was greater than the gleam of pearls!”

Many centuries later during the Ottoman rule, Nicolas Mavrogenis, a locally born Parian, repaired the church damaged from raids and a strong earthquake and donated the silver cover of the two great icons. Mavrogenis was nominated prince of Moldavia and dragoman (interpreter) of the Sultan.

These ministerial posts were often held by Greeks, mainly because of their education, administrative and diplomatic abilities. Mavrogenis was a great benefactor to the island.

He constructed the three marble fountains that can be seen in Paroikia. He was also the ancestor of the great Parian heroine of the Greek Revolution, Manto Mavrogeni, whose bust is in the central square of Paroikia.

Over the 17 centuries of its existence this monument has been a source of inspiration, strength and hope to many. From Byzantine Emperors to modern day archaeologists, all have played an important role. The uniqueness of this majestic monument and the deep impression it gives to the believer and the visitor is apparent. The liturgy has been celebrated here in Greek, the first language of the New Testament, for seventeen years now.

The experience touches heart and soul. P

Περισσότερα από 2.500 αρχιτεκτονικά μέλη από τα αρχαία μνημεία της Πάρου χρησιμοποιήθηκαν μαζί με πολλά γλυπτά κι επιγραφές στο κτίσιμο της Εκατονταπυλιανής και του βαπτιστηρίου.

More than 2500 architectural members, spolia, from the ancient monuments of Paros along with many sculptures and inscriptions, have been used in the construction of Ekatontapiliani.

σελίδα | page | 95

Ως παλιότερο τάμα έχουμε το ιστιοφόρο στην εικόνα της Παναγίας Εκατονταπυλιανής που φυλάσσεται στο Μουσείο. Την εικόνα αυτή με το ιστιοφόρο αφιέρωσε ο καπετάνιος του καραβιού όταν κινδύνεψε και το έταξε στην Παναγία.

The oldest votive offering is the sailing boat on the Icon of Panaghia Ekatontapiliani which is kept at the Museum.

This icon is an offering by the ship’s captain who, at a time of danger, made a vow to the Holy Mother.

Όταν μπαίνει κανείς στο Ιερό Προσκύνημα της Εκατονταπυλιανής αντιλαμβάνεται το εύρος της πίστης στη θαυματουργή παρέμβαση των Αγίων και της Παναγίας καθώς αντικρύζει την πληθώρα των αφιερωμάτων που βρίσκονται στον χώρο. Κοσμήματα, χρυσαφικά, ρολόγια και βέρες, φωτογραφίες, γαλόνια, λουλούδια και φυτά, λαμπάδες, μύρα, τάματα: ένα μωρό φασκιωμένο, μια καρδιά, δύο στέφανα γάμου. Ευχές ολοκληρωμένες άλλες σε αναμονή, ένα σημείωμα «Ευχαριστώ»... Έκφραση πίστης και λατρείας. Πολλά τάματα είναι περαστικά όπως περαστικοί είναι κι οι προσκυνητές που τα αφιέρωσαν κι άλλα πάλι παραμένουν χρόνια στον ιερό χώρο ως περασμένες και απτές αποδείξεις εκδηλώσεων λατρείας ή τεκμήρια θαυμάτων. Τα περισσότερα όμως τάματα στην εκκλησία είναι ανώνυμα, ένα πόδι, ένα χέρι, μια γυναίκα. Τάμα όμως μπορεί να είναι κι ένα μπουκάλι λάδι για το καντήλι του αγίου και ειδικότερα του Αγίου Αρσενίου, πολιούχου του νησιού και ιδιαίτερα αγαπητού εδώ στην Πάρο. Τάμα μπορεί να είναι και το προσκύνημα στους Αγίους Τόπους, ένα ταξίδι ζωής ειδικότερα τα παλιά χρόνια.

σελίδα | page | 96

«Το πρώτο και μεγαλύτερο τάμα εδώ», μας λέει ο π. Χρήστος Πετρόπουλος που ιερουργεί στο Ιερό Προσκύνημα της Εκατονταπυλιανής, «είναι η ίδια η εκκλησία, τάμα τρανό της Αγίας Ελένης στο ταξίδι της προς τα Ιεροσόλυμα για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού. Κατόπιν ως παλιότερο τάμα έχουμε το ιστιοφόρο στην εικόνα της Παναγίας Εκατονταπυλιανής που φυλάσσεται στο Μουσείο. Την εικόνα αυτή με το ιστιοφόρο αφιέρωσε ο καπετάνιος του καραβιού όταν κινδύνεψε και το έταξε στην Παναγία.» Κάποιες εικόνες είναι κατάφορτες από τάματα δείχνοντας έτσι την προτίμηση των πιστών να αφιερώσουν σε εικόνες που έχουν καθαγιασθεί με τη δύναμη της προσευχής και τη χάρη του Αγίου που εικονίζεται. «Ουσιαστικά το τάμα είναι παράκληση. Παρακαλάμε πρώτα τον Χριστό μας αλλά επειδή είναι δύσκολο ο πιστός να φτάσει στο πρώτο σκαλοπάτι, πάμε σιγά σιγά δηλαδή παρακαλάμε πρώτα τους Αγίους μας, που είναι πιο λαοφιλείς και βρίσκονται κοντά στον άνθρωπο, μετά την Παναγία μας κι έτσι οι προσευχές μας φτάνουν στον θρόνο του Χριστού που αυτός ουσιαστικά εκπληρώνει τα τάματα», συνεχίζει ο π. Χρήστος.

Επάνω: Χρυσό καράβι, τάμα από τη συλλογή του Μιχάλη Ρουμπάνου που ο ίδιος δώρισε στο Βυζαντινό Μουσείο της Εκατονταπυλιανής. Κάτω: Ασημένια τάματα.

Over: Gold vessel, votive offering from the collection of Michalis Roubanos that he donated to the Byzantine Museum of Ekatontapiliani.

Below: Silver votive offerings.

Upon entering the Holy Pilgrimage of Ekatontapiliani and seeing the numerous votive offerings one can realize the extent of people’s faith in the miraculous intervention of the Saints and the Holy Mother.

Jewellery, gold items, watches, wedding rings, photos, military stripes, flowers, plants, candles, a baby in swaddling clothes, a heart, two wedding wreaths. Wishes fulfilled and others in anticipation, a note with the word “Thanks” ... An expression of worship. Many votive offerings are transient, like the pilgrims who offered them, while others remain for years in the holy place, as tangible expressions of worship or as evidence of miracles.

Most of the votive offerings are anonymous -a leg, a hand, a woman. An offering can simply be a bottle of oil for a saint’s oil lamp, especially for the oil lamp of St Arsenius, the beloved patron saint of Paros. A vow can also be a pilgrimage to the Holy Land, a journey of a lifetime, especially in bygone years.

“The first and greatest votive offering here”, we are told by father Christos Petropoulos who is a priest at

the Holy Pilgrimage of Ekatontapiliani, “is the church itself, a major vow made by St Helen on her journey to Jerusalem in search of the Holy Cross. The next oldest one is the sailing boat on the Icon of Panaghia Ekatontapiliani which is kept at the Museum. This icon is an offering by the ship’s captain who, at a time of danger, made a vow to the Holy Mother. Some icons are laden with offerings, an indication of the believers’ preference to icons sanctified by the power of prayer and the grace of the Saint depicted on them.

“A vow is a plea. First, we appeal to our Christ but as it is difficult to reach this highest step, we go slowly, that is, we first appeal to our saints who are more popular and they are close to us, then to our Lady and in this way our prayers reach the throne of Christ, who in fact delivers on the vows” , father Christos adds.

Doubtless, all this is temporary and ephemeral, mere material things. God doesn’t need objects, what He wants is that we work for spiritual change and the redemption of our soul. In simple words, a vow is our deal with God. However, vows should not be given thoughtlessly, we should never promise things we

σελίδα | page | 97

«Αυτά βέβαια είναι πρόσκαιρα και εφήμερα, τα υλικά μένουν εδώ, ο Θεός δεν χρειάζεται αντικείμενα αλλά αυτό που θέλει είναι να προσπαθήσουμε, να αγωνιστούμε για πνευματική μεταβολή και τη σωτηρία της ψυχής μας. Τα τάματα είναι με απλά λόγια το αλισβερίσι του ανθρώπου με τον Θεό. Δεν πρέπει όμως να γίνονται με επιπολαιότητα, δεν πρέπει να τάζουμε πράγματα που δεν θα μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε. Στα τάματα ούτε ο πνευματικός δεν μπορεί να επέμβει. Δεν μπορεί να πει ότι αν δεν μπορείς να υλοποιήσεις το τάμα σου, μην το κάνεις. Εφόσον το έταξες πρέπει να το κάνεις. Κάτι εξάλλου που επιβεβαιώνει κι ο λαός με τη γνωστή ρήση: Μην τάξεις σε κοπέλι, κουζουλό και άγιο!».

shan’t be able to do. Not even a priest can intervene. He can’t tell you that if you can’t fulfil your vow, don’t do it. If you make a vow you must fulfil it.

Don’t forget the saying: “Never promise to a child, to a loony or a saint!”.

Do the votive offerings remain on the icons forever?

“The gold items” father Christos tells us, “after the theft attempt, are kept at the Church’s vault.

In special occasions, however, the Church can sell them, as it did during the 1821 Revolution to help the nation. Here, at Ekatontapiliani, we sold some valuable offerings when we founded the nursing home in 2006.”.

Τί γίνονται όμως τα τάματα, μένουν για πάντα πάνω στις εικόνες; «Τα χρυσαφικά», μας λέει ο π. Χρήστος «από τότε που έγινε η απόπειρα κλοπής τους φυλάσσονται στο Θησαυροφυλάκιο του ναού. Σε ειδικές όμως περιστάσεις η Εκκλησία εκποιεί τα τάματα, όπως έκανε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 για να βοηθήσει το έθνος. Εδώ, στην Εκατονταπυλιανή προχωρήσαμε στην εκποίηση κάποιων πολύτιμων αφιερωμάτων όταν ιδρύσαμε το Γηροκομείο το 2006.»

Vows and votive offerings are probably as old as the human race. They feature in all civilizations through the centuries. The offerings and the sacrifices of animals at the ancient Greek shrines along with the offerings in the Greek orthodox churches bear witness to the fact that an offering, as a religious and social phenomenon, involves man’s need for God’s support, faith and a certainty for the miraculous results of the offering.

Τα τάματα ή αναθήματα σωστότερα, είναι ίσως τόσο παλιά όσο κι ο άνθρωπος και απαντώνται διαχρονικά σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Από τις θυσίες ζώων και τα αναθήματα στα αρχαία ελληνικά ιερά ως τα τάματα στις ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες διαπιστώνουμε ότι η αφιέρωση ως θρησκευτικό και κοινωνικό φαινόμενο, εμπεριέχει την ανθρώπινη ανάγκη για θεία υποστήριξη, τη δύναμη της πίστης και τη βεβαιότητα για τα θαυματουργά αποτελέσματα της αφιέρωσης.

A votive offering is something one pledges to the saints in return for a wish at a critical moment or as a token of gratitude for its fulfilment.

Η λέξη τάμα αναφέρεται στην προσφορά στους αγίους ως υπόσχεση για την ανταπόδοση μιας ευχής σε στιγμή ανάγκης ή ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την εκπλήρωσή της. Η λέξη περιγράφει και την ενέργεια και το αντικείμενο που προσφέρουμε.

A votive offering as a ritual item, is assigned the sublime task of mediating the relationship between the people and the saints, by representing and materializing this relationship and its function.

Τα τάματα ως λειτουργικά αντικείμενα επιφορτίζονται με την υψηλή αποστολή της διαμεσολάβησης στη σχέση των ανθρώπων με τους Αγίους, εκπροσωπώντας και υλοποιώντας τη σχέση αυτή καθώς και τη λειτουργία της. Το τάμα λοιπόν αποτελεί κοινή και πανανθρώπινη συμπεριφορά σε περίπτωση κινδύνου ή μεγάλης ανάγκης, ένα τελετουργικό που ο άνθρωπος δύσκολα θα εγκαταλείψει παρά την εκκοσμίκευση της σημερινής κοινωνίας. P

σελίδα | page | 98

Ασημένια τάματα με μορφές δεομένης, ματιού και αγίου.

Silver votive offerings in the shape of praying figure, eye and saint

Vows and votive offerings make up a common and universal behaviour in cases of danger or great need, a ritual man will not easily give up, despite the secularisation of the present-day society. P

σελίδα | page | 99

Φ| Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Ελληνικός χορός στην Πάρο. Από την έκδοση: CHOISEUL-GOUFFIER, M.G.F.A. comte de. Voyage pittoresque de la Grèce, τ. ΙΙ, Παρίσι [=1782].

Greek dance at Paros. Edition: CHOISEUL-GOUFFIER, M.G.F.A. comte de. Voyage pittoresque de la Grèce, v. ΙΙ, Paris [=1782]

Ταξίδια, Ευρωπαίων περιηγητών στην Ανατολική Μεσόγειο και την Πάρο Travels, by European travellers in the Eastern Mediterranean and Paros

Οι άνθρωποι, όπως μας λέει ο Ηρόδοτος, ταξιδεύουν για τρεις λόγους: για πολιτικο-στρατιωτικούς, για εμπορικούς και για θρησκευτικούς λόγους. Έως το τέλος του Mεσαίωνα τα ταξίδια των Ευρωπαίων ήταν κυρίως, στρατιωτικά ή απλές εμπορικές μετακινήσεις ή το προσκύνημα στον Άγιο Tάφο και σε άλλους καθαγιασμένους τόπους. Από τον 15ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα, οι Δυτικοευρωπαίοι ταξιδεύουν προς την Ανατολική Μεσόγειο και για πολλούς άλλους λόγους: από αγάπη και ενδιαφέρον για τους ιστορικούς τόπους, για επιστημονικούς λόγους, για αναψυχή. Κείμενο: ΙΟΛΗ ΒΙΓΓΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Ιστορίας- Ερευνήτρια σελίδα | page | 100

People, Herodotus has told us, travel for three reasons: political-military, commercial or religious reasons. Till the end of the Middle Ages, journeys by Europeans were undertaken mainly for military and commercial purposes or as pilgrimage to the Holy Sepulcher or other Holy Shrines.

From the 15th to early 20th century, the West Europeans visit the Eastern Mediterranean for a variety of other reasons as well: out of love and interest for the historic sites, for scientific reasons or for pleasure. Their travel accounts, frequently enriched with plates, have influenced both the history and the national conscience of the Greeks who, at that time, were under Ottoman or Latin domination.

The way the European travellers “perceived” the Greeks is, in fact,

Φ| Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Γυναίκα της Πάρου. Από την έκδοση: NICOLAY, Nicolas de. Le Navigationi et viaggi, fatti nella Turchia... Novamente tradotto di Francese in Italiano..., Bενετία 1580.

A woman from Paros. Edition: NICOLAY, Nicolas de. Le Navigationi et viaggi, fatti nella Turchia... Novamente tradotto di Francese in Italiano..., Venice 1580

Τα ταξιδιωτικά χρονικά που έγραψαν οι ταξιδιώτες αυτοί και τα οποία εμπλούτισαν πολλές φορές με εικόνες, επηρέασαν και την ιστορία αλλά και τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων, οι οποίοι ήταν την περίοδο αυτή είτε υπό λατινική, είτε υπό οθωμανική κυριαρχία. Το «πώς» οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες «έβλεπαν» τους Έλληνες, είναι στην πραγματικότητα το πως η Ευρώπη «έβλεπε», ή επιθυμούσε να γνωρίσει, να διεκδικήσει, αλλά και να βοηθήσει ή να θαυμάσει τον «ελληνικό κόσμο». Από τον 17ο αιώνα οι περιηγήσεις στην Ελλάδα παίρνουν σταδιακά μια αρχαιολογική στροφή. Παράλληλα, ευκατάστατοι Ευρωπαίοι συγκροτούν αξιολογότατες συλλογές με αρχαία έργα προερχόμενα από τον ευρύτερο χώρο του ελληνικού πολιτισμού. Πολλές από

the manner Europe “perceived” or sought to get acquainted with, admire, make a claim on or even help the “Greek world” Since the 17th century, there gradually emerges an archaeological interest in travels to Greece. At the same time, many wealthy Europeans assemble outstanding collections of ancient artworks coming from the broader space of the Greek civilization. Many of these collections have ended up at major museums in European cities. In the 18th century, in Europe there flourished the spirit of neoclassicism along with a novel interest in contemporary Hellenism. In the 19th century-with the advances in travel meansthe journeys take on a scientific character, they are aimed at specific goals and the travellers often get involved in political affairs.

σελίδα | page | 101

Φ| Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Ταξιδιώτες από τη δυτική Ευρώπη επισκέπτονται το Σπήλαιο της Αντιπάρου. Από την έκδοση: AULDJO, John, Esq. F.G.S. Journal of a Visit to Constantinople, and some of the Greek Islands, in the Spring and Summer of 1833, Λονδίνο 1835.

Travellers from Western Europe visiting the Cave of Antiparos Edition: AULDJO, John, Esq. F.G.S. Journal of a Visit to Constantinople, and some of the Greek Islands, in the Spring and Summer of 1833, London 1835.

αυτές τις συλλογές αρχαιοτήτων κατέληξαν στα μεγάλα μουσεία των ευρωπαϊκών πόλεων. Τον 18ο αιώνα, φουντώνει στην Ευρώπη το πνεύμα του νεοκλασικισμού αλλά και το καινοφανές ενδιαφέρον για τον σύγχρονο Ελληνισμό. Τον 19ο αιώνα -με την εξέλιξη και καλυτέρευση των ταξιδιωτικών μέσων- τα ταξίδια γίνονται επιστημονικά και πιο εξειδικευμένα και πολλές φορές οι ταξιδιώτες αυτοί εμπλέκονται και στα πολιτικά δρώμενα. Τέλος, το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων ταξιδιωτών, τον 20ό αιώνα, επέστρεψε εκεί απ’ όπου είχε αρχίσει η ιστορία του ελληνικού κόσμου: στη φύση και στον μύθο, και φυσικά σε ένα απύθμενο νέων οραμάτων. Η Πάρος δεν αποτέλεσε σχεδόν ποτέ στόχος ταξιδιού τους πρώτους αιώνες της κινητικότητας των Δυτικοευρωπαίων προς την Ανατολή. Βαθμιαία από τον 18ο αιώνα και μετέπειτα, η φήμη της για την “παρία λίθο”, τα αρχαιογνωστικά ενδιαφέροντα των Ευρωπαίων και η στρατηγική της θέση στους θαλάσσιους δρόμους, την περίοδο των πολεμικών συρράξεων οδήγησαν πολλούς περιηγητές σε αναζητήσεις επί τόπου στο νησί. Όταν πλέον η Πάρος, από το 1829, είναι τμήμα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, πολλοί καλλιτέχνες (ζωγράφοι, φωτογράφοι) επισκέφτηκαν το νησί και μας κληροδότησαν αξιοσημείωτες όψεις. Η Πάρος λοιπόν, όπως και τα άλλα νησιά «εμφανίζεται» σε χάρτες και σε γεωγραφικά έργα ήδη από τον 15ο αιώνα. Βλέπουμε λοιπόν, στο πρώτο νησολόγιο (isolario), δηλαδή βιβλίο με χάρτες για νησιά που συνοδεύονται με ιστορικο-γεωγραφικά κείμενα τον πιο παλιό χάρτη της Πάρου. Δημιουργός του είναι ο Cr. Buondelmonti (1420), που σχεδίασε τον χάρτη και έγραψε και το συνοδευτικό κείμενο. Όλα τα μεταγενέστερα και για δύο αιώνες παρόμοια νησολόγια (isolarii), χειρόγραφα ή έντυπα, που αφορούν το Αιγαίο πέλαγος συμπεριλαμβάνουν χάρτες της Πάρου, με παραλλαγές στην αποτύπωση και στη χάραξη και όλα με μικρά επεξηγηματικά κείμενα για το νησί. Στα 1563 όμως, κυκλοφόρησε το χρονικό του ταξιδιού του Γάλλου γεωγράφου Ν. Νicolay, ο οποίος ήταν μέλος της συνοδείας του Γάλλου πρέσβη στην πρωτεύουσα της

σελίδα | page | 102

O μαρκήσιος De Nointel θα είναι ο πρώτος που θα επισκεφτεί το Σπήλαιο της Αντιπάρου. Εντυπωσιάστηκε τόσο, ώστε θέλησε να γιορτάσει τα Χριστούγεννα μέσα στο σπήλαιο!

Marquess De Nointel was the first to go inside the Cave of Antiparos. He was so deeply impressed that he decided to celebrate Christmas in the cave!

Finally, in the 20th century the interest of European travellers returned to the point at which the history of the Greek world had begun: to nature and myth, and certainly to an unfathomable space of new visions.

In the first centuries of journeys to the East, Paros had almost never been the destination of West Europeans. Gradually from the 18th century onwards, the fame for the “Parian marble”, the Europeans’ antiquarian interests, its strategic position in the sea routes in the period of war conflicts sent many travellers to the island for on the spot searches. When Paros became part of the newly founded Greek state, many artists (painters, photographers) visited the island, bequeathing outstanding views to us.

Paros, like the other islands “appears” in maps and geographical works as early as the 15th century. Thus, in the first isolario –a book with maps of islands accompanied by a historical-geographical text– we can find the oldest map of Paros. Its creator was Cr. Buondelmonti (1420) who drew the map and wrote the accompanying text. In the coming two centuries there have been no significant changes in the isolarii for the Aegean sea –either handwritten or printed. They all include maps of Paros, with some variations in the mapping and the engraving, accompanied by brief explanatory texts about the island.

In 1563, however, we have a travel account by the French geographer N. de Nicolay, who was a member of the entourage of the French ambassador in the capital of the Ottoman Empire. This work included 60 plates of human types, including the “Young woman from Paros”, the first image we have of the costume worn by the island’s women.

This picture was reproduced and circulated in numerous versions, in later travel books, almost till the end of the 18th century.

About one century later in the decade of 1670, the French ambassador to the Sublime Porte, marquess De Nointel who passed from Paros on his way to Constantinople was the first to go inside the Cave of Antiparos. He was so deeply impressed that he decided to celebrate Christmas in the cave. His entourage and the islands’ inhabitants were assigned the task to decorate and lighten up the stalactites and stalagmites, while an inscription on the entry has commemorated the event. Since then visits to the Cave of Antiparos by foreign travellers as well as illustrations of it became a popular subject, as we can see in several travel accounts, till the late 19th century.

However, it was the groundbreaking work (1717) of the distinguished French doctor and botanist J. Pitton de Tournefort that gave us the first comprehensive picture of Paros and the other Aegean islands: history, economy, cultivations, products, antiquities quarries, monasteries, the people, everyday events

σελίδα | page | 103

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το έργο αυτό περιείχε εξήντα πίνακες με ανθρώπινους τύπους, ανάμεσα στους οποίους η “Νεαρή γυναίκα της Πάρου” έμελλε να γίνει η πρώτη γνωστή μας εικόνα για φορεσιά γυναικών της νήσου. Ο πίνακας αυτός αντιγράφηκε και κυκλοφόρησε σε πάμπολλες παραλλαγές σε παρεμφερή ταξιδιωτικά βιβλία ως τα τέλη σχεδόν του 18ου αιώνα.

Όμως το ρηξικέλευθο έργο (1717) του διάσημου στα χρόνια του Γάλλου γιατρού και βοτανολόγου J. Pitton de Tournefort, μας παραδίδει, όπως και για τα άλλα νησιά του Αιγαίου, την πρώτη επιστημονικά συγκροτημένη παρουσίαση του νησιού: ιστορία, οικονομία, καλλιέργειες, προϊόντα, αρχαιότητες, λατομεία, μοναστήρια, οι άνθρωποι καθώς και μικροσυμβάντα αλλά και όλα τα αξιοθέατα. Οι πληροφορίες αυτές του Tournefort –σαν πανόραμα του αρχαίου κόσμου και αναλυτική παρουσίαση της νεότερης ελληνικής κοινωνίας– χρησιμοποιήθηκαν και αντιγράφηκαν και από πολλούς μεταγενέστερους περιηγητές. Από τον 18ο αιώνα κυρίως, αλλά και μετέπειτα έχουμε αρκετά αποσπάσματα από χρονικά περιηγητών που αναφέρονται στην Πάρο. Οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες περιγράφουν την δημογραφική κατάσταση και την παραγωγή προϊόντων της νήσου, συναντούν πρόσωπα -όπως τον Μαυρογένη, ο οποίος είχε πρωτεύοντα ρόλο στα τεκταινόμενα της νήσου- αναφέρονται στα έθιμα και είναι αξιοσημείωτο ότι παραδίδουν λεπτομέρειες για τους χορούς και το πόσο σημαντικοί είναι στην ζωή των νησιωτών. Ειδικά ο Γάλλος ευπατρίδης M.G.F.A. comte de Choiseul-Gouffier –που το τρίτομο βιβλίο του εκφράζει το αρχαιόφιλο πνεύμα της εποχής του αλλά και το πρωτοεμφανιζόμενο φιλελληνικό ρεύμα- αφιερώνει και ένα από τα περίφημα χαρακτικά του στην απεικόνιση Παριανών που χορεύουν. Η εικόνα αυτή αντιγράφηκε και κυκλοφόρησε ευρέως και σε πολλές άλλες εκδόσεις. Οι περισσότεροι ταξιδιώτες αναφέρονται στα σπαράγματα αναγλύφων και αρχιτεκτονικών μελών που συναντούν να βρίσκονται ενσωματωμένα σε σπίτια και άλλα κτίρια, αλλά όλοι τους σχεδόν επικεντρώνονται στην "παρία λίθο", αναφερόμενοι σε αυτήν πάντα μέσα από τις γνώσεις τους σύμφωνα με τις πηγές της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας. Οι λιγοστές επισκέψεις στα ίδια τα λατομεία πραγματοποιούνται κυρίως από περιηγητές με αρχαιογνωστικά ή φυσιογνωστικά ενδιαφέροντα. Για τους ξένους επισκέπτες τα λατομεία είναι ένας μυθικός χώρος, η μήτρα που έδωσε το περίφημο μάρμαρο για να γεννηθούν τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής.

H εγκατάλειψη όμως των λατομείων και η προσδοκία για την αναβίωση της Αρχαιότητας οδηγεί ορισμένους περιηγητές, τους πιο ενθουσιώδεις –κυρίως Γάλλους– να επιθυμούν την συνέχιση της εξόρυξης. Παράλληλα η καταγραφή, αποτύπωση και λεπτομερής καταμέτρηση των αρχαιοελληνικών μνημείων –και των λατομείων της Πάρου– κυριαρχούν στο έργο των Βρετανών J. Stuart και Ν. Revett (1753). Στον Άγγλο Ed. D. Clarke (1814), χρωστάμε μια εκτενή περιγραφή των λατομείων και μια ανάλυση της σύστασης του παριανού μαρμάρου ενώ θαυμάζει την τεχνολογία των αρχαίων λατόμων. Όμως το αρχαιογνωστικό ενδιαφέρον των ξένων περιηγητών δεν περιορίζεται σε απλό θαυμασμό, φρόντιζαν πάντα να αποκτήσουν και οι ίδιοι

σελίδα | page | 104

Φ| Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Περίπου έναν αιώνα αργότερα, στα 1670, όταν ο Γάλλος πρέσβης στην Υψηλή Πύλη, ο μαρκήσιος De Nointel, πέρασε από την Πάρο ταξιδεύοντας προς την Κωνσταντινούπολη, θα είναι ο πρώτος που θα επισκεφτεί σε βάθος το σπήλαιο της Αντιπάρου. Εντυπωσιάστηκε τόσο από τον χώρο, ώστε θέλησε να γιορτάσει τα Χριστούγεννα μέσα στο σπήλαιο! Η συνοδεία του και οι κάτοικοι των νησιών κινητοποιήθηκαν για να στολίσουν και να φωτίσουν τους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ μια επιγραφή που χαράχτηκε στην είσοδο θύμιζε πλέον το γεγονός. Έκτοτε η επίσκεψη των ξένων ταξιδιωτών στο σπήλαιο της Αντιπάρου και η απεικόνισή του έγινε ένα προσφιλές θέμα που το συναντάμε σε αρκετά ταξιδιωτικά χρονικά έως και τον 19ο αιώνα.

Πύργος από το ενετικό κάστρο στην Παροικιάς. Το κάστρο χτίστηκε με μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη από την αρχαία πόλη. Από την έκδοση: BOISSONNAS, Frédéric / BAUD-BOVY, Daniel.

Des Cyclades en Crète au gré du vent, Γενεύη 1919.

Tower at the Venetian castle of Parikia. The castle was built with marble architectural elements from the ancient town.

Edition: BOISSONNAS, Frédéric / BAUD-BOVY, Daniel. Des Cyclades en Crète au gré du vent, Geneva 1919.

Οι περισσότεροι ταξιδιώτες αναφέρονται στα σπαράγματα αναγλύφων και αρχιτεκτονικών μελών που συναντούν να βρίσκονται ενσωματωμένα σε σπίτια και άλλα κτίρια.

Most travellers mention the fragments of reliefs and architectural elements they see incorporated in houses or other buildings.

and all the local sights. The information supplied by Tournefort –a panorama of the ancient world and also an analytic presentation of the contemporary Greek society– was used and copied by many later travellers. Since the 18th century and in later years as well, we have several excerpts of travel accounts about Paros.

The European travellers describe the demographic situation, the island’s products, they meet people engravingengraving –like Mavrogenis who played a leading role in the local affairs– they refer to the customs. It is also noteworthy that they give details about the dances and their importance for the life of island’s inhabitants.

Especially, the French nobleman M.G.F.A comte de Choiseul-Gouffier whose three volume book expresses the antiquarian as well as the emerging philelhellenic spirit, in his renowned engravings includes one depicting a "Greek dance at Paros".

This engraving has been reproduced and circulated widely in numerous editions.

Most travellers mention the fragments of reliefs and architectural elements they see incorporated in houses or other buildings, but almost all of them focus on the “Parian marble”, employing their knowledge of

ΓΕΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΟΥ

Σεβασμός στη μεταφορά σας!

Fashion and Watersports Brand Name Clothes & Accessories Water Sports Gear

Έδρα: Πάρος Παρασπόρος Παροικιάς Τηλ: 22840 23669 Fax: 2284025005 e mail: argparos@otenet.gr Yποκατάστημα Αθηνών: Ταύρου 41 Αγ. Ι. Ρέντης, Αθήνα Τηλ: 210 3457755 Fax: 210 3459056

ASTERAS (main shop) 2284042757 & NAOUSSA 22840 28625 e-mail: bitosalt@otenet.gr

Δωρεάν παράδοση και παραλαβή από λιμάνι ή αεροδρόμιο!

Free delivery to/from airport and port!

Σε εμάς θα βρείτε αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, τετράτροχα, ποδήλατα και ηλεκτρικά ποδήλατα.

You will find cars, motorbikes, quads, bicycles, motorcycles and electric bicycles.

Προτεραιότητα μας η άνετη και ευχάριστη μετακίνηση στο νησί μας! Στόχος μας η ευχαρίστηση των πελατών μας! Θα μας βρείτε σε: Κεντρική πλατεία Μαντώ Μαυρογενούς (κάτω από αστυνομικό τμήμα) Περιφερειακό δρόμο Παροικία-Αεροδρόμιο Μeeting point του αεροδρομίου Πάρου, έξω από τις αφίξεις.

AΝΟΙΧΤΆ όλο το χρόνο OPEN all year

Your comfortable and pleasant drive across the island is our first priority!

Your pleasure is our goal! find us at: Parikia Central square Mando Mavrogeni (below the police station) Peripheral Road Parikia-Airport Meeting Point of Paros Airport, outside the arrivals.

Mobile Tel. / viber / whatsApp / 0030.6978010678 / Tel.0030.22840-22488 / 23679 / 21111 σελίδα | page | 105

Φ| Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

ancient Greek and Latin texts. Only few visits to the quarries themselves were made by travellers with antiquarian or natural science interests. Foreign visitors see the quarries as a mythical place, the womb that gave the marvelous marble for the birth of the ancient Greek sculpture masterpieces.

However the abandonment of the quarries along with expectations for a revival of Antiquity have driven some enthusiastic visitors- mainly French travellers- to call for a follow up to the marble extraction.

At the same time, drawings and a detailed list of the ancient Greek monuments-including the Paros quarries- stand out in the work of the British travellers J.Stuart and N.Revett (1753)

Άποψη της Νάουσας. Από την έκδοση: PERILLA, Francesco. Les îles de la Grèce, Αθήνα, 1935.

A view of Naoussa. Edition: PERILLA, Francesco. Les îles de la Grèce, Athens 1935.

κάποιες αρχαιότητες, είτε για εμπλουτισμό της δικής τους συλλογής, είτε για να τα δωρίσουν σε ηγεμόνες, είτε για να τις μεταπουλήσουν. Από τα τέλη του 18ου αιώνα και τον 19ο αιώνα, όταν πλέον η Πάρος ανήκει στο Ελληνικό Κράτος επισκέπτονται την Πάρο και ζωγράφοιτοπιογράφοι οι οποίοι δημιούργησαν έργα που δεν συνοδεύονται από επεξηγηματικά κείμενα αλλά έμειναν να φυλάσσονται σήμερα σε βιβλιοθήκες και μουσεία σαν σχέδια, ελαιογραφίες ή υδατογραφίες. Σε αυτούς τους πίνακες αναδεικνύονται με ιδιαίτερη ευαισθησία το τοπίο, η πόλη της Παροικιάς ή χαρακτηριστικά αξιοθέατα. Τον 20ο αιώνα οι ξένοι επισκέπτες συνδυάζουν στα ταξιδιωτικά τους χρονικά φωτογραφίες, σχέδια, χαρακτικά και πίνακες. Ο σπουδαίος Ελβετός φωτογράφος Fr. Boissonnas (1919) κατάφερε στις λήψεις του να συνενώσει την ομορφιά του τοπίου, τα μνημεία και λεπτομέρειες του χώρου. Τέλος, τόσο το χρονικό όσο και το εικαστικό υλικό (ξυλογραφίες, έγχρωμες αναπαραγωγές ακουαρέλας και φωτογραφίες) που συνοδεύει το κείμενο του Ιταλού Fr. Perilla (1935) αποδίδουν την καλλιτεχνική του ευαισθησία, καθώς και τον ενθουσιασμό και την αγάπη του και για την Πάρο. Στο μακρύ αυτό, σχεδόν πέντε αιώνων διάστημα, στα ταξιδιωτικά χρονικά και στο εικονογραφικό υλικό που συνοδεύει τα κείμενα αυτά των Δυτικοευρωπαίων περιηγητών, προβάλλεται το πως η Ευρώπη “έβλεπε”, αντιμετώπιζε, επιθυμούσε ή διεκδικούσε με την μνήμη, το όραμα αλλά και με σκοπιμότητες ή υλική ωφέλεια τον ελληνικό χώρο. Στα έργα αυτά λοιπόν “διαβάζουμε” το πως και η Πάρος -όπως και άλλοι προορισμοί στο Αιγαίο- αποτέλεσε ένα ιστορικό κομμάτι του ελληνικού κόσμου που οι ταξιδιώτες το προσέγγισαν και το αποτύπωσαν με τη δική τους πάντα ματιά, ματιά απόλυτα ενταγμένη στο ευρύτερο πνευματικό και πολιτικό πλαίσιο της Ευρώπης απ’ όπου προέρχονταν. Πάντα όμως διακρίνουμε και την έντονη επιθυμία να ισορροπήσουν το όνειρο που είχαν για τον τόπο και την πραγματικότητα που αντίκριζαν. Αυτό δηλαδή που αναζητά, μέχρι και σήμερα, ο κάθε ταξιδιώτης. P

σελίδα | page | 106

Τον 20ο αιώνα οι ξένοι επισκέπτες συνδυάζουν στα ταξιδιωτικά τους χρονικά φωτογραφίες, σχέδια, χαρακτικά και πίνακες.

In the 20th century the foreign travellers supplement their accounts with photographs, drawings, engravings and paintings.

To the Englishman Ed. D. Clarke we owe an extensive description of the quarries, an analysis of the composition of the Parian marble along with the expression of his admiration for the technology of the ancient quarrymen. However, the foreign travelers’ interest was not limited to pure enthusiasm merely but extended to the acquisition of antiquities to enrich their own collections or give them as presents to sovereigns or sell them.

Since the late 18th and in the 19th century when Paros has become part of the Greek state, many landscape painters visit the island. Their works are not accompanied by explanatory texts but they are kept in libraries and museums as drawings, oil paintings or watercolours. They are works of exceptional sensitivity, focusing on the landscape, the town of Parikia or memorable sights.

In the 20th century the foreign travellers supplement their accounts with photographs, drawings, engravings and paintings. The renowned Swiss photographer Fr. Boissonnas (1919) managed to mingle the beauty of the landscape with the monuments and the details of the location. Finally, both the travel account and the accompanying illustrations (wood engravings, coloured aquarelle reproductions and photographs) by the Italian Fr. Perilla show his artistic sensitivity and his enthusiastic love for Paros. During this long period, spanning almost five centuries, the travel accounts and the pictorial material attached to the texts written

by West European travellers shed light on the manner Europe “perceived”, understood Greece, on how it mingled wishes or memory and vision with expediency or material interests to make its claim on the Greek space.

Thus, in these works we can “read” the way Paros and other destinations in the Aegean, all parts of the Greek world history, were approached and described as the travellers perceived them, in a broader cultural and political context. However, we can always discern their desire to match their dreams of the place with the reality before them and that’s what all travellers, even today, look for. P

σελίδα | page | 107

το νησί | the island

Ένα πολύχρωμο λιβάδι στη νοτιοδυτική πλευρά της Αντιπάρου όπου κυριαρχεί το Chrysanthemum coronarium (μαργαρίτα). Το είδος έχει δύο ποικιλίες, κίτρινο και άσπρο. Στο βάθος το νησί του Δεσποτικού.

A colorful meadow on the south-west coast of Antiparos, dominated by Chrysanthemum coronariums.

The species has 2 varieties, yellow and white. The island of Despotiko in the background.

Όταν ανθίζουν τα νησιά

Walking in flower meadows in Paros and Antiparos Οι Κυκλάδες είναι ένα ελληνικό αρχιπέλαγος στο κέντρο του Αιγαίου Πελάγους. Μερικά από τα νησιά είναι ακατοίκητα. Άλλα είναι θαυμαστοί παράδεισοι διακοπών. Στα αρχαία χρόνια, αρκετά από αυτά ήταν σημαντικοί θρησκευτικοί και ιεροί τόποι.

The Cyclades are a Greek archipelago in the middle of the Aegean Sea. Some of the islands are uninhabited. Others are wonderful holiday paradises. In ancient times, several of them were important religious and holy places.

Τα νησιά είναι κορυφές από υπόγειες οροσειρές που σχηματίστηκαν κατά την τριτογενή περίοδο, πολλά εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν μεγάλες ηπειρωτικές πλάκες συμπιέστηκαν. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου ήπιοι υγροί άνεμοι πνέουν από τη θάλασσα προς τη στεριά αλλά εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας, οι υδρατμοί αυτοί σπάνια μετατρέπονται σε βροχή. Δεν είναι ασυνήθιστο για τα νησιά να βιώνουν αρκετούς μήνες συνεχούς ξηρασίας. Στις περιόδους αυτές, μόνο ανθεκτικά δέντρα και θάμνοι με βαθύ ριζικό σύστημα επιβιώνουν. Την άνοιξη, λουλούδια σε όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου γεμίζουν τα λιβάδια και τις πλαγιές των λόφων. Το καλοκαίρι οι τουρίστες απολαμβάνουν τις παραλίες και τις ζεστές θάλασσες. Τότε πια όλα τα λουλούδια είναι ανθισμένα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, το νησί της Δήλου ήταν

The islands are peaks of a series of underwater mountains formed in the tertiary era, many millions of years ago, when large continental plates were squeezed together. Most of the year mild and humid air blows from the Mediterranean towards land but due to the high temperature, water vapor rarely becomes rainfall. It is not uncommon for the islands to experience several months of continuous drought. In those periods, only hardy trees and shrubs with a deep root system survive. In the spring, flowers in all colours of the rainbow fill the meadows and hillsides. In the summer the tourists enjoy the beaches and warm seawater. By then all the wildflowers are bloomed. According to Greek mythology, the island of Delos was the birthplace of Apollon, the god of light, art, music and healing. He never married, but was related to many women, perhaps also to Chloris, nymph who protected spring, flowers and new growth. Some years, she gave more power to growth than normal, especially after a cold and wet winter. It's still happening.

Text | Photos: BJARNE EMIL TIME σελίδα | page | 108

Ασφόδελος (Asphodelus aestivus) μπροστά από ένα ηλιόλουστο λιβάδι με σινάπια ή βρούβες (Σταυρανθή).

Afodillus (Asphodelus aestivus) in front of a sunny meadow with White mustard (Cruciferae).

σελίδα | page | 109

Τί πιο όμορφο από ένα λιβάδι με κατακόκκινες παπαρούνες (Papaver rhoeas); What is more beautiful than a meadow filled with swaying red poppies (Papaver rhoeas)? ΔΕΞΙΑ: Η άγρια ορχιδέα είναι ένα από τα 19 είδη στην Ευρώπη που ανήκουν στο γένος Οφρύς RIGHT: Woodcock orchid is one of 19 orchid species in Europe belonging to the genus Ophrys. ΚΑΤΩ ΔΕΞΙΑ: Η Σιληνή η πολύχρωμη ευδοκιμεί στις αμμουδερές παραλίες των Κυκλάδων.

RIGHT BELOW: Τhe catchfly Silene colorata fits well on the sandy beaches of Cyclades.

ο τόπος γέννησης του Απόλλωνα, θεού του φωτός, τής τέχνης, της μουσικής και της ίασης. Δεν παντρεύτηκε ποτέ αλλά συνδέθηκε με πολλές γυναίκες ίσως και με τη Χλωρίδα, τη νύμφη που προστάτευε την άνοιξη, τα λουλούδια και τη νέα βλάστηση. Μερικές φορές έδινε περισσότερη δύναμη στη βλάστηση από το κανονικό, ειδικά μετά από έναν κρύο και υγρό χειμώνα. Αυτό συμβαίνει και τώρα. Λίγες χώρες στην Ευρώπη έχουν τόσο πλούσια χλωρίδα όσο η Ελλάδα. Μερικά ξεχωριστά (ενδημικά) φυτά φυτρώνουν μόνο στα νησιά. Αν θέλετε να τα ανακαλύψετε, κάντε μια βόλτα κατά προτίμηση με τα πόδια. Αγοράστε έναν περιπατητικό οδηγό και μη φορέσετε σανδάλια (για ευνόητους λόγους).

H πιο συνηθισμένη παράκτια βλάστηση στα νησιά είναι τα φρύγανα. Στο τοπίο κυριαρχούν οι αρωματικοί αειθαλείς αγκαθωτοί θάμνοι, συνήθως όχι ψηλότεροι από 0,5 μ. Ανάμεσά τους φυτρώνουν βολβοί και άλλα μονοετή φυτά. Στο νησί της Πάρου, μπορείς να περπατήσεις σε έναν παλιό δρόμο από τη βυζαντινή περίοδο, το λεγόμενο Βυζαντινό μονοπάτι. Το μονοπάτι ενώνει τις ορεινές Λεύκες με τον Πρόδομο στα πεδινά. Τον Απρίλη και τον Μάη αυτή η διαδρομή μοιάζει με περιήγηση σε βοτανικό κήπο με τον χώρο να σφύζει από έντομα και ζωή. Τόσο το έδαφος όσο και η βλάστηση τριγύρω χαρακτηρίζονται από γεωργική δραστηριότητα εκατοντάδων ετών, αλλά η καλλιέργεια σε αναβαθμίδες με ξερολιθιές έχει τελειώσει πια. Μικρά χωράφια έχουν μείνει χέρσα εδώ και χρόνια. Φυτά που εκτοπίστηκαν παλιότερα βρίσκουν έτσι την ευκαιρία να επιστρέψουν και να σχηματίσουν νέες αποικίες. Η Αντίπαρος, το γειτονικό νησί, διαθέτει καταπράσινα λιβάδια

σελίδα | page | 110

Λίγες χώρες στην Ευρώπη έχουν τόσο πλούσια χλωρίδα όσο η Ελλάδα. Μερικά ξεχωριστά (ενδημικά) φυτά φυτρώνουν μόνο στα νησιά.

Few countries in Europe have as rich a flora as Greece. Some distinctive (endemic) plants grow only on the islands.

Few countries in Europe have as rich a flora as Greece. Some distinctive (endemic) plants grow only on the islands. If you want to find these, take a stroll, and preferably on foot.

Buy a walking guide and do not use sandals (for understandable reasons).

The most common coastal vegetation type on the islands is called “phrygana”. The landscape is dominated by aromatic and evergreen thorn bushes, usually not higher than 0,5 m. Between them grow different species of onion and annual plants.

On the island of Paros, you can walk on an ancient road from the Byzantine era, known as the Byzantine path. It runs between the towns of Lefkes, in the highlands, and Prodromos down below. In April/May this trip is like a hike in a botanical garden with a bustling insect life.

Both the terrain and the vegetation around, are characterized by farming for hundreds of years; but agriculture using terraces and stone walls has passed away. Small fields have long been left unused. Early displaced plants have thus had the opportunity to return and form new communities.

Antiparos, the neighbour island, offers lush beach meadows and farmland. Steep cliffs, scattered small bays and sandy

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ ΛΕΥΚΩΝ

Κώστας Φοίφας | Kostas Fifas LEFKES CERAMICS

Από το 1951 | Since 1951

Lefkes, Paros Cyclades, Tel. 2284043255

Φαγητό της μαμάς, σπιτικά γλυκά, μαρμελάδες, “καλούδια” και μεζέδες φτιαγμένα από τα χεράκια της κυρίας Χρυσούλας σας περιμένουν στο «Γεύσεις της συντροφιάς» στην είσοδο των Λευκών με υπέροχη θέα στο χωριό.

Mom’s cooking, home made cakes, jams and snacks, all made by Chryssoula, expect you at the «Geuseis tis sintrofias» at the entrance of Lefkes with a splendid view on the village.

Lefkes, Paros tel.: 22840 43144

σελίδα | page | 111

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Πολλά είδη στο γένος Κενταύρια παράγουν ικανές ποσότητες νέκταρ. Οι πεταλούδες επισκέπτονται συχνά την C. raphanina (αγγιναράκι).

LEFT: Several species in the genus Centaurea are good nectar producers. Butterflies often visit C. raphanina ΔΕΞΙΑ: Gladiolus italicus: φυτρώνει σε καλλιεργημένο έδαφος. Κοινή ονομασία σπαθάκι ή άγρια γλαδιόλα.

RIGHT: Gladiolus italicus grows on cultivated soil. Common name is sword lily or gladiolus

κοντά στις παραλίες και καλλιεργήσιμη γη. Απότομοι γκρεμοί, σκόρπιοι κολπίσκοι και αμμουδερές παραλίες κυριαρχούν στο δυτικό κομμάτι του νησιού. Μόνο τα πιο ανθεκτικά φυτά επιβιώνουν. Βραχύβια αλλά πολύχρωμα. Νωρίς το πρωί είναι η καλύτερη ώρα για περπάτημα. Ακόμα και την άνοιξη, ο ήλιος μπορεί να γίνει ενοχλητικός. Εκτός από τα αγριολούλουδα, μπορεί να συναντήσετε σαύρες και σαμιαμίδια που λιάζονται και αποδημητικά πουλιά καθ’ οδόν προς τα βόρεια όπου θα χτίσουν τις φωλιές τους. Παρόλο που οι περισσότεροι τουρίστες που επισκέπτονται τα ελληνικά νησιά είναι φιλήσυχοι, είναι παραδόξως η τουριστική βιομηχανία που αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για το φυσικό περιβάλλον. Σταθερά οικοσυστήματα καταστρέφονται όταν χτίζονται νέα ξενοδοχεία και διαμερίσματα. Ο αυξημένος αριθμός λουόμενων και ταχύπλοων απειλούν τη θαλάσσια ζωή όπως επί παραδείγματι οι θαλάσσιες χελώνες που κομματιάζονται από τις προπέλες των σκαφών.

Σταθερά οικοσυστήματα καταστρέφονται όταν χτίζονται νέα ξενοδοχεία και διαμερίσματα.

Stable ecosystems get raged when new hotels and apartments are built.

beaches, dominate the west coast of the island.

Only the hardiest plants survive. Short-lived, but rich coloured.

Early in the morning is the best time for walking. Even in the spring, sun heat can be annoying. In addition to the wildflowers, you can meet lizards and geckos that warm in the sunshine, and migrating birds on their way to their nesting areas further north.

Although most tourists who visit the Greek islands are peaceful, it is paradoxically the tourism industry that threatens nature most.

Stable ecosystems get raged when new hotels and apartments are built. Increased bathing and boating put pressure on marine life, for example sea turtles get their bodies chopped in pieces by boat propellers.

Την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε την Ελλάδα, περπατήστε προσεκτικά στη φύση και θυμηθείτε τα λόγια της Ινδής ποιήτριας Άρτι Τσόπρα: Υπάρχει ένα ποίημα σε κάθε λουλούδι, Ένα σονέτο σε κάθε δέντρο, Ένα παραμύθι σε κάθε ζωή Εσύ πρέπει μόνο να το δεις… P

Next time you visit Greece, walk carefully in their nature and remember the words of the Indian poet Arti Chopra: There’s a poem in every flower, a sonnet in every tree, a tale in every lifetime it’s just for you to see… P

Ο Bjarne Emil Time ήταν καθηγητής Βιολογίας σε γυμνάσια της Νορβηγίας για 35 χρόνια. Φωτογραφίζει με πάθος τη φύση και έχει ένα σπίτι στο πανέμορφο νησί της Αντιπάρου το οποίο επισκέπτεται όσο πιο συχνά μπορεί.

Bjarne Emil Time has been a biology lecturer for 35 years in high school in Norway. He spends a lot of time in nature photography and owns a summer place on Antiparos and visits this beautiful island as often as he can.

σελίδα | page | 112

ΕΠΙΠΛΟ | ΦΩΤΙΣΤΙΚΟ | ΔΩΡΟ | ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΠΙΤΙΟΥ | ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ

FURNITURE | LAMP | GIFT |HOUSE GEAR | INTERIOR DESIGN

Κεντρική πλατεία Νάουσας, Naoussa main square tel: 22840 51261, e-mail: tantanis.paros@gmail.com

Κρεβατοκάμαρες Τραπεζαρίες Έπιπλα Κουζίνας Σαλόνια Στρώματα Έπιπλα κήπου

ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟΣ ΠΑΡΟΙΚΙΑΣ, Τ: 22840 22989, ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ - ΕΚΘΕΣΗ ΑΓΚΑΙΡΙΑ, Τ: 22840 91281, www.epipla-paros.gr σελίδα | page | 113

Ματιά στο γαλάζιο | A look into the blue

σελίδα | page | 114

Τρίζουν κάθε τέτοια εποχή οι δείκτες του Χρόνου. Σκαλώνουν στα ξεραμένα άνθη σα γρανάζια και η κυκλική τους πορεία γίνεται ανηφορικά δύσκολη. Λαχανιασμένη τρέχει η ψυχή στα πιο απόκρημνα μονοπάτια και στους πιο αχανείς ορίζοντες, σε μια ατελείωτη συνδιαλλαγή με το μέγα γητευτή ήλιο, που αργά, νωχελικά, σχεδόν ασάλευτα κατηφορίζει τη μέρα στο πέλαγος. Σιφνέικος, Λιβάδια, Ακονητός, Μοναστήρια, Τράχηλας, Δεσποτικό.

Around this time every year, the hands of Time creak. Like cogs, they snag on the withered flowers that slow down their circular upward course. The soul breathlessly roams across the steepest paths and the vastest horizons, in an endless dialogue with the great charmer Sun that slowly, leisurely, almost in stillness, carries the day down to the sea. Sifneikos, Livadia, Akonitos, Monasteries, Trahilas, Despotiko.

Ξανά σκαρφαλωμένος στα βράχια· από την πολυθρόνα του Αιγαίου πώς αγναντεύει κανείς το παρελθόν του; Μνήμες που ανασταίνει το φως κι ανασαίνουν πέτρα. Ήχοι και χρώματα αγκαλιασμένα σ΄ένα χαρούμενο πανηγύρι. Θα περιμένεις να νυχτώσει. Σα μεγάλο φωτοκύτταρο μαζεύεις απάνω σου όλο τον ήλιο. Έρχεται γλυκά ετούτη η εποχή, με τις πιο μελιστάλαχτες αχτίδες και τον πιο φωτοϋφαντο ιστό, ριγεί τις σκοτεινές γωνιές του κορμιού και θερμαίνει τα χειμερινά σου ηλιοστάσια. Δραπετεύεις. Ήρωας και δραπέτης. Ήρωας και άγιος. Άγιος και δραπέτης. Αμαρτωλός και ήρωας. Αμαρτωλός...

Once again, perched on the rocks. How does one gaze at one’s past from the comfort of the Aegean armchair? Memories resurrected by the light reflecting stone. Sounds and colours embraced in a merry fete. You will wait for the night. Like a sizeable photocell, you take in the sun. The season sets in gently, weaving a web of light with the most mellifluous sunbeams, fluttering in the dark corners of your body, warming your winter solstices. You break out. A hero and a runaway; a hero and a saint; a saint and a runaway. A sinner and a hero. A sinner...

Ένας γλάρος ξεκουράζει το ανάλαφρο κορμί του πάνω στον ουρανό ενός ψαροκάικου. Φυσά μέχρι μέσα, στις ψυχές. Ξεσκονίζεται το αμπάρι από την Αθηναϊκή σκόνη και αποτραβιόνται τα ασφάλτινα νήματα που έχεις απλώσει απ΄άκρη σ΄άκρη, για να μετράς –θαρρείςτις πατημασιές και το ανάστημά σου στην πόλη. Εδώ δε χρειάζεται τίποτ΄άλλο πέρα από μια καλή θέση στον ήλιο και λίγο γαλάζιο στο βλέμμα. Κι όσο κερνάς τα τυχερά βράχια με χρόνο και συναισθήματα τόσο σου φανερώνει η θάλασσα τα κρυφά της δώρα. Κυλά εμπρός στα νηστικά μάτια το αιώνιο Αιγαίο ποτάμι, μια μεγάλη φλέβα που Κείμενο: ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΚΟΥΡΤΗΣ

A seagull rests his weightless body on the superstructure of a fishing boat. The breeze blows deep into the soul. The Athenian dust is blown off the hold, and the asphalt yarns that you have stretched out across the city, as if to measure your traces and stature, recede.

One needs nothing more than a decent place in the sun and a dash of blue in the eye. The more you treat the lucky rocks to time and feelings, the more the sea reveals its hidden gifts. The eternal Aegean river, a long vein flowing out of the depths of memory, getting nowhere, ripples by before hungry eyes. It just flows away, just like life. Deep inside the soul’s threshing floor, a metallic clicking sound can be heard as, in a rare circumstance, the vector, the mission, the time and the mood clasp together. You close your eyes. You open

σελίδα | page | 115

them again: the sight in front of you unfolds as if from the beginning, as if it was new... No matter what we’ve lived, we will always die with the same insatiable look we used to have when we were born. And Antiparos will always have a way to invite you like a Siren, making you wonder for all these years what makes her so attractive.

ξεκινάει απ΄τα βάθη της μνήμης και δεν καταλήγει πουθενά. Μόνο κυλάει, σα ζωή. Βαθιά στ΄αλώνια της ψυχής ακούγεται ο λεπτός μεταλλικός ήχος καθώς εφαρμόζει σε μια σπάνια συγκυρία το διάνυσμα, η αποστολή, ο χρόνος κι η διάθεση. Κλείνεις τα μάτια. Τ΄ ανοίγεις ξανά: το θέαμα εμπρός σου ξετυλίγεται σαν απ’ την αρχή, σαν καινούριο... Όσα κι αν ζούμε, θα πεθαίνουμε πάντα με το ίδιο αχόρταγο βλέμμα που γεννηθήκαμε. Και η Αντίπαρος θα έχει πάντα ένα τρόπο να σε προσκαλεί σα μια Σειρήνα, που αναρωτιέσαι χρόνια τώρα τι ακριβώς την κάνει τόσο ελκυστική. Είναι η ώρα που έχει σηκωθεί ολόρθη η αυλαία του καλοκαιριού. Οι κυράδες ανοίγουν τα παράθυρα στη διάπλατη μέρα, τα αγόρια και τα κορίτσια κοιτάζονται με μονοσήμαντο νόημα, οι ψαράδες βάζουν μπρος τα φρεσκοβαμμένα τους καΐκια. Σιγά σιγά ανάβουν τα πρώτα φώτα του δρόμου και της πλατείας, ενώ η πρώτη μυρωδιά από ρακή τυλίγει την παραδομένη χειμερινή άμυνα. Είναι ώρα να ξεφορτωθούμε κλειστά σεντούκια, χοντρά σκονισμένα πανωφόρια της μνήμης, υποσχέσεις μιας νέας αρχής, πολλών νέων αρχών, απείρων νέων αρχών, όλες στο ίδιο διάνυσμα και με όμοιο τέλος. Είναι ώρα να ντυθούμε τη σκιά του καλού και να φορτώσουμε στη σχεδία μας πηγαιμούς δίχως νόημα, αποφάσεις της μιας ψυχοστιγμής. Το καλοκαίρι είναι εδώ ολόγυμνο, ολοφώτεινο, κορμί που στροβιλίζεται στο κύμα. Δεξιά κι αριστερά σκιές, νερά, μουσικές, κορμιά. Θα ξαποστάσεις. Χθες βράδυ ένα περήφανο κόκκινο φεγγάρι βούλιαξε. Δεν πνίγηκε. Δεν πνίγηκες. Πνίγονται τα ανάλαφρα; Σήμερα η θάλασσα, σε ανταπόδοση για τα πανσέληνα δώρα, χαρίζει τον πιο υπέροχο κυματισμό της, έναν ανοικτό μαίανδρο σε άπειρη ανάπτυξη. Από δω ψηλά έρχεται και γλιστρά κάτω στα πόδια σου, στα αιώνια βράχια μιας απόμακρης γης. Μια μαζεύεις το σχοινί, μια το ξετυλίγεις. Μια ανοίγεις πανιά, μια αφήνεσαι στο ρεύμα. Ό,τι ζήσαμε, ζήσαμε. Τα άλλα τα σκορπά το ανεμολόγιο του χρόνου πέρα από κει που θα τα φθάσουμε ποτέ μας. Ό,τι ζήσαμε, ζήσαμε. Το κάθε τέλος είναι μια μικρή ευτυχία που μόλις γεννιέται. Ό,τι ζήσαμε, ζήσαμε. Τα άλλα, αυτά που δεν προφθάσαμε, τα βλέπουμε τα βράδια να έρχονται απρόσκλητα, σαν πτήσεις χωρίς φτερά, σαν καταδύσεις χωρίς οξυγόνο, σα φονιάδες, σαν εραστές, σαν πεζοπόροι. Και δίπλα τους, ήρωες που δεν είναι σαν τους φίλους μας, εχθροί που δε μας αξίζουνε, έρωτες που τινάξανε τις στάχτες τους, κόσμοι που ποτέ δε θα ταξιδέψουμε. Μένουν λοιπόν ετούτες εδώ οι αλκοολικές νύχτες, οι ηλιόκαυτες μέρες, τα άφιλτρα φεγγάρια, τα ιδρωμένα πρωινά, να μετράνε όλα το χρόνο σαν αίσθηση. Σαν εκπνοή μετά από βαθιά ανάσα που κράταγες μέσα αιώνες. Είναι γνωστές ετούτες οι αξίες. Σ΄ αυτόν τον κόσμο ανήκουμε, το νιώθουμε μα δεν το ομολογούμε. Μα ήδη αρχίζει σιγά σιγά να υφαίνεται το ρούχο της επιστροφής σου με τη λεπτή κλωστή των αναγκών. Με τούτα χορταίνεις ολόκληρος νομίζεις, μέχρι που η πραγματική πείνα αρχίζει να κατατροπώνει τις περισσότερες επιθυμίες. Και του χρόνου θα ξέρεις ότι μια ματιά στο γαλάζιο και μια θέση στον ήλιο είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί ποτέ να στο απαγορεύσει. P

σελίδα | page | 116

It’s the time when the summer’s curtain is raised high. The ladies unlatch the windows into the wide-open day, the boys and the girls give each other unambiguous looks, the fishermen crank up their freshly-painted boats. The first lights in the streets and squares come on, while the first raki tang envelops the surrendered winter defense. It’s time to get rid of closed chests, thick dusty memory coats, promises of a fresh beginning, of many new beginnings, countless new beginnings, all of them along the same vector, and with the same ending. It’s time to put on the shadow of good and load our raft with meaningless go-abouts, last-psychominute decisions. Summer is here stark naked, stark-lit, a body swirling in the waves. Wherever you look, shadows, splashes, melodies, bodies. You will repose.

Last night, a proud red moon sank. It didn’t drown. You didn’t drown. Does lightheartedness drown? Today, the sea, in return for the fullmoon gifts, offers its most wonderful ripple, an open meander unfolding ad infinitum. It reaches up here, then slides down to your feet, to the eternal rocks of a distant land. You wind up the rope, then unwind it. You unfurl the sails, then you let yourself go with the tide.

We’ve experienced that much. The rest is scattered away by time’s compass rose beyond where we will ever be. We’ve lived so far. Every ending is a small happiness that’s just been born. We’ve experienced that much. The rest, what there was no time for us to do, comes uninvited at night like wingless flights, like diving without oxygen, like killers, lovers, hikers.

And next to them, heroes who are unlike our friends, enemies we don’t deserve, love stories that shook off their ashes, worlds we’ll never travel to. So what we’re left with are these alcoholic nights, the sunlit days, the unfiltered moons, the sweaty mornings, all of them keeping time as a sensation. Like an exhalation after a deep breath you’ve been holding in for centuries.

We know these values. We belong in this world, we feel it, but we fail to admit it. Then again, the attire of your return has already started to be woven with the delicate thread of necessity. That’s what you think makes you feel full, until the real hunger begins to triumph over most of your desires. And, the next year, you will know that a look into the blue and a place in the sun is something that no one can ever forbid you to have. P

Στο πιο όμορφο κομμάτι της Πάρου, στη παραλία του Δρυού, βρίσκεται η ταβέρνα “Το Κύμα”. Γνήσια ελληνικά αλλά και δημιουργικά πιάτα, μαγειρεμένα με αγάπη και πολύ μέρακι...! Ο γαύρος στο αμπελόφυλλο, η ψαρόσουπα, η αστακομακαρονάδα, το χταποδάκι στιφάδο αλλά και πολλά άλλα, θα μείνουν στη γευστική σας μνήμη!!! Αχιλλέας & Γλυκερία Μηνά

In the most beautiful part of Paros, on Drios beach, lies the tavern “To Kyma”.

Genuine greek cuisine or creative delicious dishes.

All prepared with passion and love!

Whitefish rolled in young vine leaves, fresh fish soup, octopus stifado and many more.

A memorable gastronomic experience!!!

Achilles and Glykeria Mina

Dryos Beach, Paros, Tel.: 22840 43306, email: kymatavernadrios@hotmail.com

Hand made and embroidered bags and purses Original pottery from Crete

Antiparos market street 22840 62136

σελίδα | page | 117

«Τα καλοκαιρια μας ήταν γεμάτα με στρωμένα τραπέζια στην αυλή, κάτω από την κληματαριά. Ήταν ο παππούς που έφερνε φρέσκα ψάρια, με τα παντελόνια στριφωμενα ως τα γόνατα και η γιαγιά που ετοίμαζε γεμιστά με ντομάτες από το περιβόλι. Ήταν τα σαλιγκάρια που μαζεύαμε τα απόγευματα από τις ξερολιθιές και η Καπαρη που ξεκουραζοταν στην αρμη. Η Παριανή κουζινα είναι τα βιώματα και η κουλτούρα μας. Με αυτή τη κουζινα ανοίγουμε τις πόρτες της ΚΑΠΑΡΗΣ και της καρδιάς μας και σας την κοινωνούμε. Όπως τη ξέρουμε. Φρέσκια, ζωντανή, μυρωδάτη. Καλώς Ορίσατε!

Our summers were full of images of meals in the courtyard, under the arbor.

Images of our grandfather bringing fresh fish to us, with his pants hemmed up to the knee and the grandmother cooking stuffed tomatoes from our garden.

Images of us being kids, gathering snails in the afternoons and the caper “resting” in the brine. The Parian cuisine is a gentle mix of our experiences and our culture.

The cuisine we would like to share with you at “KAPARI”.

A fresh, lively & tasty cuisine.

Enjoy!

Naoussa Paros | 6986195204 & 2284052070 | FΒ: kapari - aegean cuisine | instagram.com/kapari_aegeancuisine σελίδα | page | 118

Gastronomy walk

γαστρονομικός περίπατος

Δοκιμάσαμε την Dolce Vita της Πάρου και σας αποκαλύπτουμε τα μέρη που απολαύσαμε περισσότερο. Παραδοσιακές συνταγές με ντόπια πρώτη ύλη, εξωτική κουζίνα σε ειδυλλιακό περιβάλλον, λιχουδιές παρά θιν' αλός και cocktails με μαγιό και ανεμελιά. Καλή απόλαυση!

Dolce Vita of Paros is a small selection of great establishments that we enjoyed the most. We sampled everything from the traditional to the exotic in idyllic and marvellous surroundings, cocktails and sumptuous delicacies by the sea in bathing suits. Enjoy! σελίδα | page | 119

ΑΝΆΡΓΥΡΟΣ | ANARGYROS

ΑΧΙΝΟΣ | ACHINOS

O Ανάργυρος βρίσκεται στην αρχή του πεζόδρομου της Αντιπάρου από το 1925! Μέλος της Aegean Cuisine με σεφ τον Νίκο Οικονόμου, απόφοιτο της περίφημης σχολής μαγειρικής Le Cordon Bleu Paris, να δημιουργεί μια μοντέρνα ελληνική κουζίνα από τοπικά προϊόντα των Κυκλάδων και της Ελλάδας με σύγχρονες τεχνικές. Ανοιχτό όλη μέρα, το εστιατόριο Ανάργυρος ξεκινάει με υπέροχα πρωινά και brunch για να συνεχίσει με παραδοσιακά, μοντέρνα πιάτα και φρέσκο ψάρι για το μεσημεριανό ή το βραδινό σας.

Tip: Επιλεγμένη λίστα κρασιών από την Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Ανοιχτό 09:00 – 24:00

Στο πανέμορφο λιμάνι της γραφικής Νάουσας, βρίσκεται ο Αχινός, ανοιχτός για μεσημεριανό και βραδινό. Απολαύστε το μεσημεριανό σας με θέα τα ψαροκάικα ή ένα υπέροχο δείπνο στη βεράντα του πρώτου ορόφου με τον ήλιο να δύει κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια σας. Ο Αχινός σάς προσφέρει μεσογειακή κουζίνα, φρέσκα ψάρια και νόστιμες συνταγές με θαλασσινά και αγνά παριανά προϊόντα. Δοκιμάστε το tartar σολομού και το ριζότο με θαλασσινά και σαφράν παρέα με λευκό παριανό κρασί. Θα τα λατρέψετε!

Tip: Μεσογειακές γεύσεις, με αέρα πολυτέλειας! Ώρες λειτουργίας: 12:00-24:00

Ελληνική δημιουργική κουζίνα | Greek creative cuisine

Anargyros is located at the beginning of the pedestrian zone of Antiparos since 1925! Member of the Aegean Cuisine with chef Nikos Economou, graduate of the renown cooking school Le Cordon Bleu Paris, creating a modern Greek cuisine from local products of the Cyclades and Greece with contemporary techniques. Open all day, Anargyros restaurant starts with serving amazing breakfast and brunch and continues with delicious traditional, modern dishes and fresh fish for lunch or dinner.

Tip: Selected wine list with Greek and Mediterranean wines.

Open 09:00 – 24:00

Antiparos, at the corner of port and pedestrian zone Tel: 22840 61204 σελίδα | page | 120

Δείπνο με θέα το ηλιοβασίλεμα | Dinner with a sunset view

In the beautiful port of picturesque Naoussa, lies Achinos, open for lunch and dinner. Enjoy your lunch with the view of the fishing boats or an amazing dinner at the veranda with the sun setting in front of your eyes. Achinos offers you mediterranean cuisine, fresh fish and tasty dishes with seafood and genuine Parian products. Try the salmon tartare and the risotto with seafood and saffron with Parian wine. You will love them!

Tip: Mediterranean flavours with an air of luxury.

Open: 12:00-24:00

Naousa, Tel.: 22840 53388

www. axinosrestaurant.com

BUON VENTO

Ιταλικός άνεμος | Italian wind Φρέσκα υλικά από το μποστάνι, «φλύαρες» μυρωδιές από την κουζίνα, δύο Ιταλοί οικοδεσπότες «έξω καρδιά» που αγαπούν να παντρεύουν τις ναπολιτάνικες ρίζες τους με τα τοπικά προϊόντα δημιουργώντας πιάτα που είναι ο καρπός συνάντησης δύο μεσογειακών πολιτισμών με πολλά κοινά. Δοκιμάστε σπαγγέτι Χρυσό Μήλο με κίτρινα ντοματάκια από Βεζούβιο, σπαγγέτι 500 με φιλεταρισμένο λαβράκι με μαιντανό και ντοματίνια και κολασμένο επιδόρπιο Babba κατευθείαν από τους δρόμους της Νάπολης. Παράδοση και καινοτομία αλά BuonVento!

Tip: Special events με παρασκευή μοτσαρέλας!

Fresh ingredients from the orchard, “talkative smells” from the kitchen, two hearty Italian hosts who love to match their Napolitan roots with the local products creating dishes which are the fruit of the encounter of two mediterranean cultures that have a lot to share. Try the penne al dente, fried pizza, spaghetti 500 with sea-bass fillet, cherry tomatoes and parsley, and their terrific dessert Babba, straight from the streets of Naples.

Tradition and innovation a la Buonvento!

Tip: Watch the preparation of mozzarella at the special events!

Open 13:00 - 17:00 & 19:00 - 23:00. Call to book your table.

Messada, Marpissa, tel.: 2284042694, mob.: 6971914063 www.buonventoristoranteitaliano.it, f: buonvento paros σελίδα | page | 121

ACABA

ANCΗORAGE

Ξεκινήσετε την ημέρα σας σε ένα από τα πιο hot spot σημεία της Αντιπάρου με απολαυστικό brunch, πλούσια επιλογή από φυσικούς χυμούς αλλά και διαφορετικές ποικιλίες καφέ που καβουρδίζεται επί τόπου. Το βράδυ, τα δροσερά cocktails μαζί με το ανανεωμένο menu και τη δημιουργική fusion κουζίνα του σεφ θα σας ταξιδέψουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο. Όλα αυτά στον κεντρικό πεζόδρομο της Αντιπάρου.

Tip: O φρεσκοκαβουρδισμένος καφές! Ανοιχτό από 09:00 ως 02:00

Start your day enjoying the sea view and fill up your energy with a tonic breakfast served with a big smile.

Come and taste our great variety of snacks all day long.

In the evening check our Cocktail Bar and try our cocktails, sharp and imaginative, until the early morning hours with the Rock music of the 80s and 90s and the latest Latin hits in a cool and relaxed atmosphere!

Tip: Rock music of the 80s and 90s and the latest Latin hits.

Open 08:00 - 04:00

Βrunch και δροσερά cocktails | Brunch and cool cocktails

Start your day at one of the hot spots of Antiparos with an enjoyable brunch, wide choice of fresh juices and different coffee varieties roasted on the spot. In the evening, the cool cocktails and the renovated menu with the chef's fusion cuisine will travel you to Greece and the world.

All of this on Antiparos pedestrian zone.

Tip: The fresh roasted coffee!

Open for lunch from 09:00 to 02:00

Antiparos pedestrian zone, tel.: 22840 63110 σελίδα | page | 122

Tonic breakfast and cocktails | Petit déjeuner tonique et cocktails

Démarrez votre journée en contemplant la mer et faites le plein d’ énergie avec un petit déjeuner tonique servi avec un grand sourire.

Venez grignoter tout au long de la journée notre grande variété de snacks. Le soir, profitez de notre Bar a Cocktails, en dégustant nos cocktails pointus et créatifs, jusqu aux petites heures du matin, aux sons d’ une musique Rock des années 80 et 90 et des derniers hits Latina caliente dans une ambiance cool et décontractée!

Tip: Musique Rock des années 80 et 90 et les derniers hits Latina caliente.

Ouvert 08:00 - 04:00

Pisso Livadi port, tel.: 22840 28740 f: Anchorage Paros

ΑΡΟΔΟ | ARODO

Για χαλάρωση και καλό φαγητό! | For relaxation and good food! Το Arodo είναι ακριβώς αυτό που ονειρεύεσαι όταν ξεκινάς για διακοπές: χαλάρωση, πεντακάθαρα νερά, μαγευτική θέα και υπέροχο φαγητό. Με έμφαση στο φρέσκο ψάρι και τα θαλασσινά, το Arodo, ανοιχτό από το πρωί ως αργά τη νύχτα, είναι ένας βασικός λόγος να έρθεις και να ξαναέρθεις στην Πάρο! Το φιλέτο λαβράκι με σάλτσα λεμονιού και τα ραβιόλι με γαρίδα και παρμεζάνα θα σας μείνουν αξέχαστα!

Tip: Φτάνεις με αυτοκίνητο ή με σκάφος! Ώρες λειτουργίας: 09.00 - 02.00 Arodo is exactly the place you dream of when you set off on holidays: relax, crystal blue water, magical view and great food.

Focusing on fresh fish and seafood, Arodo, open from early morning till late night is a good reason to come to Paros again and again! Taste the unforgettable sea bass filet with lemon sauce and the ravioli with shrimps and parmesan cheese!

Tip: Accessible by car or by boat!

Openig hours: 09.00 - 02.00

Krios Beach tel.: 222840 21308 σελίδα | page | 123

ΑΓΝΑΝΤΙΟ | AGNADIO

ΓΛΑΥΚΟΣ | GLAFKOS

Με έμφαση στο ποιοτικό κρέας, τη μεσογειακή κουζίνα και το καλό κρασί λειτουργούμε από το 1997 σαν οικογενειακό εστιατόριο. Σε εμάς θα βρείτε μπριζόλες ξηρής ωρίμανσης από μικρές ελληνικές φάρμες, εξαιρετική σούβλα, μεσογειακή κουζίνα και μεγάλη λίστα κρασιών. Σας περιμένουμε σε μια υπέροχη βεράντα με θέα τη Νάξο, στις Λεύκες, το πιο όμορφο χωριό της Πάρου.

Tip: Μεγάλη εξειδίκευση στο κρέας και μεράκι στο καλό κρασί Ανοιχτό από τις 12:30

Στον Άγιο Δημήτριο της Νάουσας βρίσκεται ο Γλαύκος, ένα μικρό λευκό εστιατόριο με όμορφη θέα. Κατάλληλο για μεσημέρι και βράδυ, καθώς διαθέτει μια ευχάριστη σκιερή βεράντα, το εστιατόριο Γλαύκος προσφέρει ένα ήρεμο περιβάλλον με τραπέζια πάνω στο νερό. Με εντυπωσιακό μενού και gourmet γεύσεις ο Γλαύκος σας προσκαλεί να δοκιμάσετε μεσογειακά νόστιμα πιάτα με ελληνικά παραδοσιακά προϊόντα κυρίως από Κρήτη και Ήπειρο. tip: Κατάλληλο για χορτοφάγους, επιλογές βίγκαν, πιάτα χωρίς γλουτένη. Ώρες λειτουργίας: 12:00- 24:00

Για καλο κρέας και κρασί | For meat and good wine

With emphasis on quality meat, Mediterranean cuisine and good wine. Since 1997 we operate as a family restaurant. In our restaurant you will find dry curing steaks from small Greek farms, excellent meat on spit, Mediterranean cuisine and a large wine list.

We expect you on our amazing terrace with a view to Naxos, in Lefkes, the most beautiful village of Paros.

Tip: Great specialization in meat and taste for good wine.

Open from 12:30

Lefkes, tel.: 22840 43089 www.agnadioparos, f AgnadioRestaurantLefkes σελίδα | page | 124

Ήρεμο περιβάλλον & μεσογειακά πιάτα | Peace & mediterranean dishes

In Agios Dimitrios in Naoussa lies Glafkos, a small white restaurant with a beautiful view. Perfect for lunch and dinner, with a pleasant shady veranda, Glafkos restaurant offers a peaceful environment and tables on the water. With an impressive menu and gourmet flavours, Glafkos invites you to try mediterranean dishes mainly from Crete and Epirus. tip: Vegetarian, vegan choices, gluten free dishes.

Opening hours:12:00- 24:00

Agios Dimitrios, Naoussa, tel: 22840 52100 f: Glafkos Taverna

ΔΑΦΝΗ | DAPHNE

CUORE ROSSO

Ένας ειδυλλιακός κήπος στο κέντρο της Παροικιάς, φιλικό αλλά συγχρόνως επαγγελματικό σέρβις, υπέροχο πρωινό, εξαιρετική διεθνή κουζίνα και ευφάνταστα κοκτέιλ συνθέτουν το εστιατόριο Δάφνη. Ένα στέκι για όλες τις ώρες της ημέρας, ανοιχτό ως αργά το βράδυ με ωραία μουσική, άνετη ατμόσφαιρα και ιδιαίτερη διακόσμηση.

Tip: Ένας μικρός παράδεισος, δυο λεπτά από το λιμάνι της Παροικιάς.

Aνοιχτά 09:00 - 01:00

Αυθεντική ιταλική πιτσαρία που προσφέρει περισσότερα από 40 είδη χειροποίητης πίτσας και μεγάλη ποικιλία από σαλάμια και τυριά από την Εμίλια Ρομάνια και την Τοσκάνη με τα κλασικά τηγανητά νιόκκι, μοτσαρέλα από την Καμπάνια και σπιτικά επιδόρπια όπως το υπέροχο τιραμισού. Στην κάβα υπάρχει μεγάλη επιλογή από ελληνικά και ιταλικά κρασιά. Το Cuore Rosso βρίσκεται στο κέντρο της Παροικιάς κοντά στo Aegean School of Fine Arts και τη Βιβλιοθήκη.

Tip: Ο φιλόξενος απάνεμος κήπος! Ώρες λειτουργίας: 18:30-24:30

An idyllic garden in the center of Parikia, friendly and yet professional service, wonderful breakfast, fine international cuisine and imaginative cocktails compose Daphne restaurant.

An all day meeting point, open until late evening with pleasant music, relaxed atmosphere and original decor.

Tip: A small paradise, at two minutes walk from the port of Parikia.

Open 09:00 - 01:00

Αuthentic Italian pizzeria that offers more than 40 handmade pizzas and a wide range of Salami and Cheeses from Emilia Romagna and Tuscany with classic fried Gnocco, Mozzarella from Campania and homemade desserts as the unforgettable Tiramisù. The cellar offers a wide selection of Italian and Greek wines. Cuore Rosso is located in the centre of Parikia near the Aegean School of Fine Arts and the Library.

Tip: The cosy wind-sheltered garden!

Opening hours: 18:30-24:30

Parikia, tel.: 22840 22575, mob. 6942919491

Parikia, tel.: 2284022920 mob: 6983078276 www.cuorerosso.gr, f: Cuore Rosso

Ένα στέκι για όλες τις ώρες | An all day meeting point

Μια ιταλική καρδιά στην Παροικιά | An Italian heart in Parikia

σελίδα | page | 125

ΚΛΑΡΙΝΟΣ | KLARINOS

CACTUS BEACH

Στο γραφικό ορεινό χωριό των Λευκών, στην κεντρική πλατεία, βρίσκεται ο Κλαρίνος, ένα οικογενειακό, φιλόξενο εστιατόριο με παράδοση στο καλό φαί. Ο Κλαρίνος προσφέρει ένα όμορφο, καθαρό περιβάλλον και ένα υπέροχο μπαλκόνι με πανοραμική θέα όλου του χωριού έως και την Νάξο. Απολαύστε παραδοσιακή ελληνική κουζίνα, νόστιμα ντόπια κρέατα, τέλεια ψημένα και μαγειρευτά φτιαγμένα μόνο με αγνά παριανά προιόντα.

Tip: Τα λαχταριστά παϊδάκια! Ανοιχτό από τις 13:00 έως τις 24:00

Στη βραβευμένη με γαλάζια σημαία, παραλία του Λογαρά βρίσκεται το καινούργιο Cactus. Με καταπληκτική θέση πάνω στην παραλία και ωραία θέα, διαθέτει άνετες ξαπλώστρες, ομπρέλες αλλά και τραπέζια πάνω στην άμμο. Ανοιχτό όλη μέρα, από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, το Cactus προσφέρει μια ζεστή, οικογενειακή ατμόσφαιρα με πολύ όμορφη και διαφορετική από τα συνηθισμένα διακόσμηση. Με δυνατό του σημείο το κρέας, το Cactus σας υπόσχεται ένα νόστιμο γεύμα με ελληνικές γεύσεις και ενδιαφέρουσες επιλογές σε ψάρι.

Tip: Mεσογειακή κουζίνα με καταπληκτικά cocktails μέσα στο νερό! Ανοιχτό: 8:00-01:00

Κρεατοφαγική Πανδαισία | Meat feast

At the picturesque mountain village of Lefkes, on the main square you'll find Klarinos, a family, cosy restaurant with tradition for good food. Klarinos offers a nice and clean ambiance and a beautiful terrace with a panoramic view of the village and Naxos. Enjoy traditional Greek cuisine, tasty local meat on the grill and dishes prepared exclusively with genuine Parian products.

Tip: Amazing lamb chops!

Opening hours: 13:00 - 24:00

Lefkes central square, t: 22840 41608

f: klarinos.traverna.lefkes σελίδα | page | 126

Νόστιμες & ενδιαφέρουσες επιλογές | Interesting & tasty choices

At the blue-flag beach of Logaras, lies the new Cactus. With an amazing location on the beach and a wonderful view, Cactus offers comfortable stretchers, umbrellas and tables on the sand. Open all day, from morning till late evening, Cactus has a warm, family atmosphere with a nice and original decor. With meat being the strong point, Cactus promises a tasty meal with Greek flavours and interesting choices in fish.

Tip: Match Mediterranean cuisine with great cocktails in the water!

Open 08:00 - 01:00

Logaras beach, tel.: 22840 41431 mob. 6971724978

LIVADIA RESTAURANT CAFE

ΤΟ ΜΟΥΡΑΓΙΟ | TO MOURAGIO

Η ιδανική επιλογή για κάθε περίσταση! Η χρυσή άμμος και τα κρυστάλλινα νερά συνθέτουν το πιο φιλόξενο περιβάλλον για να χαλαρώσετε από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Στο ανακαινισμένο καφέ εστιατόριο LIVADIA, η μέρα ξεκινάει με αισιοδοξία, καλό καφέ, φυσικούς χυμούς και εξαιρετικά χειροποίητα εδέσματα. Στο προσεγμένο μενού θα ανακαλύψετε αυθεντικές γεύσεις μαγειρευτών που φέρνουν αναμνήσεις από την κουζίνα της μαμάς, φρέσκα θαλασσινά και εξαιρετική ποικιλία ψητών κρεατικών.

Tip: Η θέα το ηλιοβασίλεμα είναι μαγική!

Aνοιχτά 09:00 - 01:00

Το παλιό μικρό ψαροχώρι της Αλυκής μπορεί να έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια αλλά παραμένει πάντα ο κλασικός προορισμός Παριανών και μη, όταν πρόκειται για ψάρι. Μετά από είκοσι χρόνια λειτουργίας, το πανέμορφο Μουράγιο στο λιμανάκι της Αλυκής, απαοτελεί εγγύηση για ολόφρεσκο ψάρι και θαλασσινά με μια υπέροχη γαλήνια θέα και τραπέζια κυριολεκτικά, μέσα στο νερό. Με προσοχή στη λεπτομέρεια το Μουράγιο προσφέρει όλα τα αγαπημένα κλασικά συν απλές συνταγές με gourmet χαρακτήρα και τέλεια ισορροπία γεύσεων.

Tip: Απολαύστε το δείπνο σας με φόντο το ηλιοβασίλεμα! Ώρες λειτουργίας: 12:00-1:00

Χαλάρωση δίπλα στο κύμα | Relax by the water

The ideal choice for every occasion! The golden sand and the crystal clear water make the perfect scene for you to relax from morning to late night. In the fully renovated LIVADIA Restaurant Café, the day begins with high spirits, good coffee, natural juices and special handmade dishes. In the menu you will discover authentic flavours that bring memories from mom’s kitchen, fresh seafood and great variety of grilled meat.

Tip: The sunset view is magical while at night the scene gets more romantic with the right lighting!

Open 09:00 - 01:00

Livadia Beach Parikia, t: 22840 21316, www.paroslivadiahotel.com

To Moυράγιο της Αλυκής | Mouragio in Alyki

The old fishing village of Alyki may have changed a lot these last years but it remains the classic destination of Parians and visitors when it comes to fish. For twenty years now, charming Mouragio in the small fishing port of Alyki, is a guarantee for fresh fish and seafood with a wonderful and peaceful view and its tables literally in the water. Mouragio offers the all time classics plus simple recipes with a gourmet character and a perfect balance in flavours.

Tip: Enjoy your dinner at the sunset!

Opening hours: 12:00 - 1:00

Aliki, tel: 22840 91165, www.tomouragio-tisalykis.gr Instagram: mouragio_fish_tavern σελίδα | page | 127

MAD HATTERS

SALEROSSO

Το Mad Hatters, στην κεντρική πλατεία της Παροικιάς είναι ένα all day coffee bar με εξαιρετικό φαγητό. Ανοικτό από νωρίς το πρωί, ταιριάζει σε κάθε ώρα της ημέρας και της νύχτας. Aτμόσφαιρα κλασικής pub με καταπληκτική μουσική, που ζωηρεύει τα βράδια του καλοκαιριού αλλά και του χειμώνα! DJ στα πλατό κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο. Κρασί, ποτό και φοβερά κοκτέιλ πάντα συνοδεία μικρού νόστιμου σνακ κι όπως λένε οι φαν του μαγαζιού, «Είσαι για ποτό; Μπες στο αυτοκίνητο, πάρε το πλοίο κι έφτασες στην Πάρο, στο Mad Hatters»!

Tip: Άψογα ενημερωμένη κάβα. Ανοιχτό από 07:30 ως 02:00

Στον πεζόδρομο της Αντιπάρου δύο Ιταλίδες, Ροσέλλα η σεφ και Μικέλα η μετρ σομελιέ, περιμένουν να σας μυήσουν στις αυθεντικές ιταλικές γεύσεις. Σπιτικά φρέσκα ζυμαρικά και Μαύρη Τρούφα της Norcia που φθάνει κάθε τρεις μέρες για τις σπεσιαλιτέ με τρούφα όπως τα Ραβιόλι, Αυγά ή Μοσχάρι ταρτάρ. Δοκιμάστε το περίφημο Αυτί του Ελέφαντα (ElephantEarCutlet) ή το Μοσχαράκι με τόνο. Τέλειος συνδυασμός μεταξύ της ιταλικής παράδοσης και της Special Gourmet πινελιάς της σεφ Ροσέλλα.

Tip: Mεγάλη ποικιλία ιταλικών κρασιών και Μενού Vegan Ανοίγει για brunch10:00 – 15:30 και dinner18:30 - 24:00

To all day coffee bar της Παροικιάς | Parikia's all day coffee bar

To αυθεντικό ιταλικό μπιστρό | The authentic Italian Bistrot

Mad Hatters, on the main square of Parikia is an all-day coffee bar with delicious food. Open from early morning, ideal for any hour of day and night. Classical pub atmosphere and great music which livens up every evening! DJ every Thursday, Friday and Saturday evening. Wine, drinks and awesome cocktails always with a small tasty snack and as its fans say, “Are you in the mood for a drink? Get in the car, take the boat and there you are at Paros and the Mad Hatters”!

Tip: High standard up to date cellar Open from 07:30 to 02:00

On the pedestrian zone of Antiparos two Italian ladies, Rossella the chef and Michela the maître sommelier, expect to initiate you to the authentic Italian flavours. Homemade daily Fresh Pasta while the Black Truffle from Norcia arrives every three days for the Specialties with Truffle as Ravioli, Eggs and Beef Tartare. Try the Famous Orecchia di Elefante (Elephant Ear Cutlet) or the Vitello Tonnato. SaleRosso is the perfect combination between the Italian Tradition and the Special Gourmet touch of Chef Rossella.

Tip: Great Variety of Italian Wines and Vegan Menu available Opening hours: Brunch 10:00 - 15:30 dinner 18:30 - 24:00

Parikia, Mando square, tel: 6970212990 Follow us on facebook, Instagram, trip advisor: The Mad Hatters Bistrot Paros

Antiparos, Market Street, tel.:22840 61181 mob.: 698 3042013 Follow us on FB Salerosso Antiparos, IG Salerosso Ristorante

σελίδα | page | 128

ΠΑΣΤΕΛΛΟ | PASTELLO

ΠΙΑΤΣΑ | PIATSA

Στη Νάουσα, σε πολύ κεντρικό αλλά ήσυχο σημείο, βρίσκεται το πολύχρωμο και χαρούμενο Pastello, που θα σας εκπλήξει ευχάριστα με την απίστευτη, γαλήνια θέα του. Με κλασσικές ιταλικές γεύσεις και όλα τα προϊόντα κατευθείαν από την Ιταλία, το Pastello σάς υπόσχεται ένα γνήσιο ιταλικό γεύμα. Λατρέψαμε τις ταλιατέλες με τις γαρίδες, το φιστίκι και τα ντοματίνια και το σπιτικό τιραμισού, φτιαγμένο με γνήσιο ιταλικό τυρί mascarpone. Συνοδέψτε το γεύμα σας με λευκό ή κόκκινο ιταλικό κρασί.

Tip: Το ονειρεμένο τιραμισού! Ανοιχτό από τις 12:30 και για βραδινό από τις 18:30

Σε πολύ κεντρικό σημείο της Νάουσας, με οικογενεική και ζεστή ατμόσφαιρα, ανοιχτό χειμώνα-καλοκαίρι, για μεσημεριανό και βραδυνό, το εστιατόριο Piatsa σας καλεί να δοκιμάσετε μεσογειακά πιάτα με ψάρι και κρέας, παραδοσιακές πίτσες και νόστιμες μακαρονάδες. Δοκιμάστε τα σπαγγέτι θαλασσινών με φρέσκα μύδια, καλαμάρι, γυαλιστερές και συνοδέψτέ τα με μία νόστιμη σαλάτα ρόκας.

Tip: Παράδοση και στην πόρτα σας με ένα τηλεφώνημα ή πιο απλά με ένα κλικ μέσω του app. Ώρες λειτουργίας: 13:00-24:00

At a very central but quiet spot, in charming Naoussa, lies the colourful and joyful Pastello, that will surprise you pleasantly with its amazing, serene view. With classic Italian flavours and all the products straight from Italy, Pastello promises a real Italian meal! We adored the tagliatelle with shrimps, pistachio and cherry tomatoes and the homemade tiramisu, with genuine Italian mascarpone. Accompany your meal with white or red Italian wine.

Tip: The sensational tiramisu!

Open for lunch from 12:30 and dinner from 18:30

In a very central spot in Naoussa, with a warm family atmosphere, open winter and summer, for lunch or dinner, Piatsa restaurant invites you to taste mediterranean dishes with fish or meat, traditional pizza and tasty pasta. Try the spaghetti with fresh mussels, calamari and sea fruit and accompany them with a flavory rucola salad.

Tip: Delivery at your door with a phone call or easier with a click at the app.

Open: 13:00-24:00

Agioi Anargyroi, Naoussa t: 22840 53663

Main square of Naoussa, tel: 22840 52657 www.piatsa.com.gr

Ιταλικές γεύσεις στη Νάουσα | Italian flavours in Naoussa

email: marycri.franco@gmail.com

Απλότητα & σωστά υλικά | Simplicity & right materials

σελίδα | page | 129

ΦΥΣΙΛΆΝΗΣ | FISILANIS

ΓΕΜΕΝΙ | YEMENI

To οικογενειακό εστιατόριο που έχει γίνει θεσμός στο νησί και έχει δημιουργήσει μια ισχυρή παράδοση για να το επισκεφτείς ξανά και ξανά. Εδώ θα γευτείς ελληνική κουζίνα δίπλα στη θάλασσα και θα απολαύσεις την απλότητα, τη νοστιμιά και την αυθεντικότητα ενός νησιωτικού γεύματος. Ψάρια, κρεατικά, ορεκτικά, μαγειρευτά, όλα με φροντίδα και αγάπη, έρχονται στο πιάτο σας ολόφρεσκα ενώ μπροστά σας απλώνεται η πανέμορφη παραλία του Λογαρά. Το εστιατόριο Φυσιλάνη εδώ και πάνω από 50 χρόνια αποτελεί γευστικό προορισμό στην Πάρο.

Tip: Το μη "τουριστικό" εγκάρδιο καλωσόρισμα. Ώρες λειτουργίας: 08:00 - 24:00

Με τη γλύκα και την αγάπη του σπιτικού φαγητού αλλά και τον επαγγελματισμό που απαιτείται για ένα αξέχαστο γεύμα, το Γεμενί κατέλαβε άνετα τη θέση ενός από τα πιο ξεχωριστά εστιατόρια του νησιού, από την πρώτη κιόλας χρονιά λειτουργίας του -το 2007. Αυθεντική νησιωτική ατμόσφαιρα, χάζι στα σοκάκια της Νάουσας, καθαρές ντόπιες πρώτες ύλες, λάδι και κρασί από το κτήμα της οικογένειας, ψωμί και γλυκά από τα χέρια της μαμάς Μαριώς που παρασκευάζονται στον ξυλόφουρνο.

Tip: Εξαιρετική λίστα κρασιών! Ώρες λειτουργίας: 18:00 - 01:00

Γεύμα πλάι στο κύμα | Eating by the sea

Γεμενί το σπιτικό | Homely Yemeni

Fisilanis family restaurant has become a tradition on the island urging you to visit it again and again. Here, you can enjoy the Greek cuisine and relish the simplicity, savour and authenticity of real island food. Fish, meat, appetizers, cooked dishes, all fresh and prepared with care and love, come to your table, while you enjoy the view of the exquisite Logaras beach.

For over 50 years it has been a gastronomic destination at Paros.

Tip: The non “tourist” cordial welcome.

Opening hours: 08:00 - 24:00

With the sweetness and love of home made dishes along with the professionalism required for an unforgettable dinner, Yemeni has been one of the most outstanding restaurants on the island from the very beginning of its operation in 2007.

Genuine island atmosphere, a view to the narrow streets of Naoussa, pure local ingredients, olive oil and wine from the family farm, bread and pastry from the hands of mummy Mario baked in a wood oven.

Tip: Extraordinary wine list!

Opening hours: 18:00 - 01:00

Logara beach, tel.: 22840 41530 - 41734 f: fisilanis hotel - restaurant on paros fan page

Naoussa, tel.: 22840 51445

σελίδα | page | 130

σελίδα | page | 131

σελίδα | page | 132