พบข้อคิดและเรื่องราวดีๆ ที่ http://smilebug4u.bloggang.com/
Born to be หมออนามัย พฤษภาคม 2553 ISBN 978-616-90160-2-1 จำนวนหน้า 208 หน้า ราคา 165 บาท
เขียนโดย : หมออนามัย นพดล ทองอร่าม บรรณาธิการที่ปรึกษา : ภีรพล คชาเจริญ บรรณาธิการสำนักพิมพ์ : สุรัสวดี วงศ์จันทร์สุข จัดรูปเล่ม/ภาพประกอบ : ByNature Printing Service
สนพ. บายยัวร์เซลฟ์ (ByYourself) ห้างหุ้นส่วนจำกัด บายเนเจอร์ พับลิชชิ่ง 119/272 หมู่ 8 ซ.รัตนาธิเบศร์ 18 ถ.รัตนาธิเบศร์ ต.บางกระสอ อ.เมือง จ.นนทบุร ี 11000 โทร. 02 525 5033, 39 แฟกซ์ 02 580 4654 พิมพ์ที่ : บริษัท ด่านสุทธาการพิมพ์ จำกัด จัดจำหน่าย : บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด (มหาชน) SE-EDUCATION PUBLIC COMPANY LIMITED อาคารเนชั่นทาวเวอร์ ชั้น 19 เลขที่ 1858/87-90 ถ.บางนา-ตราด บางนา กรุงเทพฯ 10260 โทร. 0-2739-8222, 0-2739-8000 Fax. 0-2739-8356-9 http://www.se-ed.com สงวนลิขสิทธิ์ เนื้อหา และภาพประกอบในเล่ม ห้ามลอกเลียน ไม่ว่าส่วนหนึ่งส่วนใดหรือทั้งหมดของหนังสือเล่มนี้ นอกจากจะได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษร จากสำนักพิมพ์ บายยัวร์เซลฟ์ พับลิชชิ่ง
คำนำ ห นังสือหมออนามัยเล่มนี้ ผมตั้งใจที่จะเขียนเพื่อเป็น
แนวทางในการศึกษา หรือเป็นเรือ่ งทีเ่ กีย่ วกับเรือ่ งราวชีวติ การเรียน ของนักเรียนหมออนามัย (สาธารณสุข) กับการอยู่ ในรัว้ ของวิทยาลัย เพียงสองปี แล้วต้องไปทำงานในสถานีอนามัยเพื่อให้การเยียวยา สุขภาพของคนในชุมชน การเรียนกับชีวิตจริงมันอาจจะแตกต่างกัน อยู่ ที่ เราจะสร้างสรรค์มันอย่างไร เพียงแต่ ว่ า เราลงมื อ กระทำ อย่างที่ Anonymous กล่าวไว้ว่า "Some dream of worthy accomplishments, While others stay awake and do them." “บางคนฝันที่จะประสบความสำเร็จอย่างสวยหรู ในขณะที่บางคนกำลังลงมือกระทำ” สำหรับน้องๆ มัธยมปลายแล้ว การเรียนต่อนั้นเป็นเรื่องที่ สำคัญ ขอแนะนำว่า เราควรจะตัดสินใจเรียนในสิ่งที่เราชอบ และ สิ่งที่เราปรารถนา อย่าคิดที่จะเชื่อเพราะคนนั้นบอกให้เรียน คนนี้ บอกว่าเรียนอย่างนีแ้ ล้วดีเลยครับ เพราะมันจะเป็นสิง่ ทีต่ ดั สินชะตา ของน้องเอง ดังนั้น เราจึงควรจะเลือกเรียนต่อในสาขาที่สนใจ
สำหรับหนังสือเล่มนีแ้ ล้ว พีเ่ ขียนขึน้ มาเพือ่ ทีจ่ ะแนะนำหลักสูตร การเรียนของนักเรียนสาธารณสุข ที่จะเป็นหมออนามัยในอนาคต ถึงวิธกี ารเรียนในรอบรัว้ วสส. การใช้ชวี ติ และการทำงานเมือ่ เราจบ การศึกษาไปแล้ว ขอบอกว่าเป็นการเขียนจากความรู้สึกของพี่เอง ดังนั้น หากมีข้อผิดพลาดประการใดขอน้อมรับไว้เต็มๆ ครับ สุดท้ายแต่ไม่ท้ายที่สุด ขอให้น้องๆ แอดมิชชั่นเข้าคณะที่ตั้งใจ ด้วยแรงของอุดมการณ์ ศรัทธา และความเชื่อมั่น นะครับ สู้ๆ นายนพดล ทองอร่าม หมออนามัย
สารบัญ เหตุทเ่ี กิด... ผมอยากเป็นหมออนามัย?.....8 The Idol คนบันดาลใจ.....10 จากหมออนามัยสูค่ รูผปู้ ลุกปัน้ .....12 หมออนามัยกับการศึกษาต่อ ต่างประเทศ.....18 ตอนที่ 1 เส้นทางสูว่ ถิ ชี าวบ้าน หมออนามัย...หัวใจเพือ่ ชุมชน.....36 ถึง: ว่าทีห่ มออนามัย จาก: นักเรียนสาธารณสุข.....38 แนะนำวิทยาลัยการสาธารณสุขสิรนิ ธร ทัง้ 7 แห่ง.....42 ศึกษาข้อมูลก่อนตัดสินใจ เป็นนักเรียนสาธารณสุข.....52 แน ใจนะ กับการเป็นนักเรียนสาธารณสุข.....52 หมออนามัย...สมญาทีฟ่ า้ ประทาน.....55 ชีวติ ประจำวัน ของนักเรียนสาธารณสุข.....57 FAQ ถามมาตอบไป.....59 สมัครเรียนหมออนามัยกันอย่างไร.....62 เปิดรับสมัครเมือ่ ไหร่.....63 แล้วจะสมัครที่ ไหน.....63 ขัน้ ตอนการสมัคร.....65 สถานทีส่ อบสัมภาษณ์.....67
องค์ประกอบและเกณฑ์ ในการรับสมัคร.....70 เตรียมพร้อมกับการสอบสัมภาษณ์.....74 เริม่ ต้นชีวติ นักเรียนสาธารณสุข.....75 ตอนที่ 2 เรียนยังไง? ได้เป็นหมออนามัย.....80 ปี 1 เทอม 1 ยังไม่ทนั ไร ก็เรียนวิชาชีพเสียแล้ว.....82 สรุปการเรียนในชัน้ ปีท่ี 1 เทอมที่ 1.....88 ไหว้ครูผมู้ อี ปุ การคุณแห่งการศึกษา.....89 ปี 1 เทอม 2 เรียนการแพทย์ และการสาธารณสุข (หนักหน่วง).....90 ปีท่ี 1 เทอม 3 ฝึกงานภาคสนาม ครัง้ ที่ 1.....104 แนวทางการฝึกปฏิบตั งิ าน.....105 ทักษะทีต่ อ้ งฝึกมีอะไรบ้าง.....106 การฝึกงานกับ Case ต่างๆ ทีต่ อ้ งเจอ.....107 การฝึกงานในโรงพยาบาลชุมชน กับสถานีอนามัย.....110 พีก่ ลับมาน้องดี ใจ พีจ่ บไปน้องคิดถึง.....119 ปี 2 เทอมใหญ่หวั ใจไม่วา้ วุน่ .....121 กีฬาสีภายในหรือกีฬาผีกนั แน่?.....128
ถวายเทียนพรรษา สืบสานประเพณีไทย.....129 เตรียมรับมือกับการสอบแบบต่างๆ.....130 ปีสองช่วงหนึง่ กับวิชาทีเ่ หลือ.....133 ปีสองเทอมสองช่วงสอง.....136 นอกจากหลักสูตรสาธารณสุขชุมชนแล้ว หลักสูตรอืน่ มีเปิดไหม?.....137 หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชัน้ สูง สาธารณสุขศาสตร์ (ทันตสาธารณสุข).....138 หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชัน้ สูง สาธารณสุขศาสตร์ (เทคนิคเภสัชกรรม).....144
เครือ่ งมือ 7 ชิน้ กับการทำงานชุมชน.....178 แนวข้อสอบความรูร้ วบยอด.....180
ตอนที่ 4 การสมัครงานและการศึกษาต่อ.....184 จบแล้ว หางาน หาอนาคต.....186 จบสาธารณสุขแล้วเราจะได้บรรจุ เป็นข้าราชการหรือเปล่า?.....186 ทำงานเป็นหมออนามัยเหนือ่ ยไหม?.....187 เงินเดือนหมออนามัย (หลักสูตร 2 ปี).....188 แล้วสถานีอนามัยมีคนทำงานกีค่ น?.....189 ตอนที่ 3 สวัสดิการของหมออนามัยมีอะไรบ้าง?.....189 หมออนามัยประจำสถานี (รบ).....150 ความเจริญก้าวหน้าในอาชีพ โรงพยาบาลไม่ไป จะทำทีน่ แ่ี หละ!.....152 เป็นอย่างไรบ้าง?.....190 หัตถการสาธารณสุข.....154 แนวทางการศึกษาต่อ สอบฉีดยา ปฏิบตั กิ ารจับคูเ่ สียว.....155 ในระดับปริญญาตรี.....191 สอบใส่ถงุ มือ ไวไว อย่า ชิว.....158 หมออนามัยเล่าเรือ่ ง.....194 การเย็บแผล พร้อมกันแล้วหรือยัง?.....194 14 กันยา…วันหมออนามัยแห่งชาติ.....196 (เล็กๆ Say Yes, ใหญ่ๆ Say No).....160 สอบใส่สายสวนปัสสาวะ หมอ...ไปทำคลอดวัวให้หน่อย แค่คดิ ก็เสียวแล้ว.....163 (อะไรนะ - -”).....197 ยาที่ ใช้บอ่ ยและนักเรียน อสม. ผูช้ ว่ ยทีแ่ สนดีของหมออนามัย.....198 สาธารณสุขควรจะรู ้ .....165 เส้นชัยแห่งชีวติ .....199 หมออนามัยกับเรือ่ งขีๆ้ .....171 หมออนามัยกับน้ำ.....174 หมออนามัยกับวิชาระบาดวิทยา.....176
จากหมออนามัย สู่ครูผู้ปลุกปั้น Idol คนแรกท่านเป็นอาจารย์ที่ สอนผมเองครับ เจ้าของตำรับ “เหตุ ของเหตุ” สำหรับการเรียนกับท่านแล้ว เรื่องต่างๆ ที่เกิดขึ้นมีมากกว่าหนึ่งเหตุ เสมอ เพราะฉะนั้น เธอต้องหาเหตุของ เหตุ ที่ เ หลื อ ให้ ไ ด้ ว่ามันคืออะไร
เอาล่ะครับอาจารย์ ผมในฐานะ ลูกศิษย์ทม่ี กั ถูกอาจารย์ถามในห้องเรียน มาโดยตลอด วั น นี้ ข อเป็ น ฝ่ า ยถาม อาจารย์บา้ งนะครับ (ฮ่าๆ อาจารย์ทา่ น หั ว เราะพร้ อ มๆ กั บ ผมเลยล่ ะ ครั บ ) คำถามแรกเลยแล้วกันนะครับอาจารย์
ชื่อของ Idol ท่ า นแรกที่ ผ มจะ แนะนำให้รู้จักนั่นก็คือ อ.ดร.อรรณพ สนธิไชย วิทยาจารย์ชำนาญการพิเศษ และท่านยังดำรงตำแหน่ง รองผูอ้ ำนวย การฝ่ า ยวิ ช าการ ของวิ ท ยาลั ย การ สาธารณสุขสิรินธรจังหวัดสุพรรณบุรี อีกด้วยครับ
12
แล้วพออาจารย์ได้เข้าไปเรียน หลักสูตรพนักงานอนามัยหรือปัจจุบนั นีค้ อื หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ ชัน้ สูงสาธารณสุขศาสตร์(สาธารณสุข ชุมชน) อาจารย์ไปทำงานที่ไหน และ ตำแหน่งอะไรครับ “ครู ไ ปทำงานที่ ส ถานี อ นามั ย เขาวงษ์พระจันทร์ ซึ่งครูได้รับโควตา ให้ไปเรียน วสส.ยะลา นั่นแหละ พอครู จบครูกก็ ลับมาทำงานทีส่ ถานีอนามัยที่ เป็นโควตาของครูเลย ตำแหน่งตอนนัน้ ได้บรรจุแต่งตั้งเลยนะ ครูได้ตำแหน่ง เจ้าหน้าที่สาธารณสุขระดับ 1 สถานี อ นามั ย ที่ ค รู ไ ปทำงานใน สมั ย นั้ น เป็ น หมู่ บ้ า นพื้ น ที่ สี ช มพู น ะ คือมีผกู้ อ่ การร้ายมาพักอาศัยในบริเวณนี้ ซึ่งก็ไม่เป็นไรครูคิดว่าครูมาช่วยรักษา ชาวบ้าน เออ...ตอนครูมาทำงานครูก็ เป็นหัวหน้าสถานีอนามัยเลยนะ ครู ทำงานคนเดียวรับผิดชอบ 11 หมู่บ้าน 1 ตำบล”
อาจารย์ เข้ า สู่ ก ารเป็ น หมอ อนามัยได้อย่างไรครับ “อาทีเ่ ป็นน้องชายของพ่อครู แนะ นำให้ครูไปเรียนวิชาชีพนี้ (สาธารณสุข) เพราะจบมาแล้วมีงานทำ และมีน้องๆ อีก 5 คนที่จะต้องเรียนแล้วกลัวว่าพ่อ จะส่งเรียนไม่ไหว แต่ปัจจุบันนี้พ่อกับ แม่ครูกส็ ามารถส่งลูกทุกคนเรียนจนจบ ปริญญาตรีเป็นขั้นต่ำนะ พอหลังจากที่ครูได้รับคำแนะนำ จากอาแล้ว ครูก็คิดที่จะไปสมัครเรียน หลักสูตรพนักงานอนามัยทันที ครูไป สมั ค รเรี ย นที่ ส ำนั ก งานสาธารณสุ ข จังหวัดกาญจนบุรี และครูก็สามารถ สอบเข้าเรียนได้ แต่สำนักงานสาธารณสุข จังหวัดกาญจนบุรสี ง่ ครูกบั เพือ่ นๆ 8 คน ไปเรียนทีว่ ทิ ยาลัยการสาธารณสุขสิรนิ ธร จังหวัดยะลานะในสมัยนั้น ซึ่งโควตาที่ ครูสอบได้เป็นโควตาของสถานีอนามัย บ้านเขาวงษ์พระจันทร์ ต.หนองโสน อ.เลาขวัญ จ.กาญจนบุรี”
13
หมออนามั ย กั บ การศึ ก ษาต่ อ
ต่างประเทศ
หลังจากทีเ่ ราได้อา่ นเรือ่ งราว Idol ของผมคน แรกในวิชาชีพสาธารณสุขกันไปแล้ว ผมขอแนะนำ Idol คนที่ 2 ต่อเลยนะครับ พี่สมพร นากลาง หรือพี่ เอส แต่เดิมคือ ลู ก ชาวนาธรรมดาๆ แต่ ก็ ไ ด้ ร่ ำ เรี ย นจนได้ เ ป็ น หมออนามัย และปัจจุบันนี้พ่ีเอสก็ได้เป็นนักศึกษา ทุนต่างประเทศ และเรียนที่ University of Hawaii at Manoa สหรั ฐ อเมริกาครับ คนเรานะครับ แม้จะเลือก เกิ ด ไม่ ไ ด้ แต่ เราก็ ส ามารถ เลื อ กทางเดิ น ให้ กั บ ชี วิ ต ของเราได้ ว่าอยากจะเป็น แบบไหน ใช้ชีวิตอย่างไร เราเท่านัน้ ครับคือผูก้ ำหนด ชะตาชีวิต อย่างที่พี่เอส ทำให้ผมได้เห็นในวันนี้ 18
ก่อนอืน่ ผมต้องถามครับว่า พีเ่ อส มาเรียนหมออนามัยได้อย่างไร “พี่ขอท้าวความก่อนนะครับว่า พี่เป็นคนจังหวัดร้อยเอ็ด ไม่ได้อยู่ใน ตั ว จั ง หวั ด ไม่ ไ ด้ อ ยู่ ใ นตั ว อำเภอ อยู่นอกออกมา ไม่ได้เป็นเขตเทศบาล หรือเรียกกันง่ายๆ นะครับว่า เป็นเด็ก บ้านนอกครับ สำหรั บ แรงบั น ดาลใจของพี่ ที่ ทำให้ ไ ด้ ม าเป็ น หมออนามั ย ก็ คื อ ว่ า สมัยเป็นเด็กๆ พี่มีความฝันฝังใจว่าพี่ อยากจะเป็นหมอ ด้วยเพราะน้องชาย คนสุดท้องเขาเกิดมาพิการตัง้ แต่กำเนิด เดินไม่ได้ อายุห่างจากพี่ 7 ปี ตอนที่ พี่ เ ป็ น เด็ ก พี่ ถ ามแม่ ว่ า ทำไมน้ อ งเดิ น ไม่ ไ ด้ แม่ ต อบพี่ ว่ า น้องพิการไม่เหมือนเด็กทั่วไป ตอนนั้น พี่คิดแบบเด็กนะครับว่า ถ้าพี่เป็นหมอ แล้ ว พี่ ค งรั ก ษาน้ อ งให้ ห ายเป็ น ปกติ นอกจากช่วยน้องได้แล้วยังสามารถที่ จะช่วยคนอืน่ ได้อกี เยอะ อันนีเ้ ป็นความ ฝังใจมาตั้งแต่เด็ก ที นี้ ห ลั ง จากที่ พี่ เรี ย นจบระดั บ ชั้นประถมศึกษาและจะเรียนต่อระดับ
ชั้ น มั ธ ยม แม่ พี่ ไ ม่ มี เ งิ น ที่ จ ะส่ ง ให้ พี่ เรียนในโรงเรียนปกติ แม่พจี่ งึ ส่งพีไ่ ปบวช เป็นสามเณร แล้วเรียนที่โรงเรียนวั ด ตั้ ง แต่ ชั้ น ม.1 ถึ ง ม.3 ที่ โรงเรี ย น สุวรรณภูมิวิทยา ที่วัดเหนือ อำเภอ สุวรรณภูมิ พอจบชั้น ม.3 แล้วพี่ย้าย ไปเรี ย นที่ โรงเรี ย นประภั ส สรวิ ท ยา วัดศรีนวล จังหวัดขอนแก่น จนจบชั้น ม.6 หลังจากจบ ม.6 ก็ลาสิกขาออกมา หลังจากลาสิกขาออกมาแล้วความรูส้ กึ ของความอยากเป็นแพทย์ยังมีอยู่ครับ แต่พอประเมินความสามารถแล้ว พี่คิด ว่าคงสอบไม่ติดคณะแพทย์ เพราะว่า คณะแพทย์ มี ก ารแข่ ง ขั น กั น สู ง มาก อย่างที่เราทราบกันดีอยู่นะครับ
19
พี่ คิ ด ว่ า อาชี พ นี้ จ ะเติ บ โตใน หน้ า ที่ ก ารงานได้ แ ค่ ไ หน กั บ หมอ อนามัยในชุมชน ในสังคมเล็กๆ หรือ ที่เราเรียกกันได้ว่า ชายขอบ ครับ... “สำหรับคำถามข้อนีพ้ ต่ี อ้ งบอกว่า ขึ้ น อยู่ กั บ ปั จ จั ย หลายอย่ า งครั บ แต่ อย่างน้อยคนทีท่ ำงานประจำอยูท่ สี่ ถานี อนามัย ในฐานะที่เป็นหมออนามัยนี้ ก็มีโอกาสเติบโตไปได้เรื่อยๆ นะครับ ขึน้ อยูก่ บั ว่าเราพัฒนาตัวเองได้มากน้อย แค่ไหน แล้วก็ขึ้นอยู่กับผู้บังคับบัญชาว่า จะส่งเสริมเราได้มากน้อยแค่ไหนนะครับ แต่วา่ ถ้าเราเปรียบเทียบกันจริงๆ แล้วนะ คนที่ อ ยู่ ใ นวิ ช าชี พ สาธารณสุ ข หรื อ
ตำแหน่งหมออนามัย ถ้าเทียบกับสายงาน อื่ น ที่ เ ป็ น สายวิ ท ยาศาสตร์ สุ ข ภาพ เหมื อ นกั น แล้ ว พี่ คิ ด ว่ า อาจจะด้ อ ย กว่ า เยอะมาก อาจจะเป็ น เพราะว่ า สาขาวิชาชีพทางด้านสาธารณสุขของ เรานี้ ไม่มีสภาวิชาชีพรองรับนะครับ เพราะฉะนัน้ การส่งเสริมความก้าวหน้า และค่าตอบแทนต่างๆ ก็จะไม่คอ่ ยมีพลัง ในการต่อรองหรือเรียกร้อง ซึ่งจะไม่ เหมือนสาขาวิชาชีพทางวิทยาศาสตร์ สุ ข ภาพสายหลั ก เช่ น แพทย์ ก็ จ ะมี แพทยสภา ทันตแพทย์กจ็ ะมีทนั ตแพทย สภา พยาบาลก็จะมีสภาการพยาบาล ซึง่ ดูแลกำกับอยู่ ซึง่ ความเจริญก้าวหน้า โอกาสอาชีพก็จะมีมากกว่านะครับ
25
ทีนี้ถ้ายังทำงานอยู่ในกระทรวง สาธารณสุขจากสถานีอนามัย ถ้าสมมติ ว่าเรียนจบระดับปริญญาโทแล้ว และ ถ้ า ทางสำนั ก งานสาธารณสุ ข จั ง หวั ด มี ต ำแหน่ ง ว่ า งที่ จ ะเรี ย กตั ว ไปใช้ ง าน เราจบมาในสาขาที่ขาดแคลนก็อาจจะ เปลีย่ นตำแหน่งหรือย้ายไปอยูใ่ นสำนัก งานสาธารณสุขจังหวัด แต่การเปลี่ยน ตำแหน่งก็ไม่ง่ายนะครับ ก็คือ ถ้าไม่มี ตำแหน่งว่างจริงๆ ก็จะบรรจุในตำแหน่ง นักวิชาการสาธารณสุขค่อนข้างยาก ถึ ง แม้ ว่ า จะจบระดั บ ปริ ญ ญาตรี ปริญญาโทมาแล้ว หรือแม้ว่าจะมีผล สอบมาแล้วก็ตามนะครับ...”
ที นี้ วิ ช าชี พ สาธารณสุ ข เอง ถ้ า ทำงานอยูท่ สี่ ถานีอนามัยเราก็จะศึกษา อย่างต่อเนื่อง ศึกษาเพิ่มเติมนะครับ อย่างเช่น น้องที่จบหลักสูตรประกาศ นียบัตรวิชาชีพชัน้ สูงสาธารณสุขศาสตร์ หลักสูตร 2 ปี อย่างกรณีเดียวกับพี่ ก็ สามารถทีจ่ ะศึกษาต่อในระดับปริญญาตรี หลั ก สู ต รต่ อ เนื่ อ งได้ หลั ง จากที่ จ บ ปริ ญ ญาตรี แ ล้ ว ถ้ า ยั ง มี ใ จรั ก ที่ จ ะ เรียนต่ออีก ก็สามารถที่จะศึกษาต่อ ในระดั บ ปริ ญ ญาโทและจนถึ ง ระดั บ ปริ ญ ญาเอกทั้ ง ในประเทศและต่ า ง ประเทศ ขึ้นอยู่กับความสามารถของ น้องเป็นเกณฑ์
26
ถึง: ว่าที่หมออนามัย จาก: นักเรียนสาธารณสุข ชีวิตของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย กับจุดมุ่งหมายของชีวิตที่ต้องการ จะเรียนต่อในอาชีพที่ตนเองใฝ่ฝัน (หรือเปล่า?) บ้างก็โดนพ่อแม่ขอร้องให้เรียน บ้างพ่อแม่จา้ งให้เรียน เพราะท่านทัง้ หลายเคยอาบน้ำร้อนมาก่อน (พองเป็นแน่แท้) จึงพยายามเอาจุดที่ท่านเคยบกพร่องหรือผิดพลาดมาชี้แนะแก่น้องมัธยมปลาย ทั้งหลาย การเรียนในระดับอุดมศึกษา ถือว่าสำคัญมากสำหรับการตัดสินใจของน้องๆ มัธยมปลาย เพราะเป็นการชีห้ รือบ่งบอกว่า น้องๆ จะได้เรียนและจบมาทำงานใน อาชีพอะไร เพราะฉะนัน้ การหาข้อมูลสำหรับการเรียนต่อจึงเป็นเรือ่ งทีส่ ำคัญมาก มีหลายคนอยากเรียนแพทย์ แต่พลาดโอกาสจากการสอบเข้าเรียน หลายคน อยากเรียนพยาบาลแต่ก็พลาดอีกจนได้ เฮ้อ! เสียงถอนหายใจดังกังวานขึ้นและ กลัดกลุ้มอยู่ในใจของน้องๆ จนทำให้น้องบางคนถึงกับต้องเปลี่ยนความฝันของ ตัวเองไปเลยทีเดียว เหตุเพราะสอบไม่ตดิ เท่านัน้ หรือ เรายังมีหนทางทีจ่ ะให้เราเดิน เพียงแต่เราเองพยายามค้นหาแล้วหรือยัง คนเราต้องเดินตามฝันให้ได้สิ เพราะเรา ไม่อาจรู้ได้นี่ว่า ชาติหน้าจะได้ทำตามฝันหรือเปล่า
38
น้องหลายๆ คนอาจสงสัยว่าหมออนามัยที่ทำงานกันบนสถานีอนามัย ศูนย์สุขภาพชุมชน หรือแม้แต่ชื่อใหม่ป้ายแดงตอนนี้ คือ โรงพยาบาลส่งเสริม สุขภาพตำบล หมอเหล่านี้จบกันมาจากไหนนะ แล้วพี่ๆ เขาเรียนกันอย่างไร หรือต้องทำอะไรบ้าง ข้อมูลเหล่านี้น้องๆ จะได้จากหนังสือเล่มนี้ครับ ผม “ว่าที่หมออนามัย” คนต่อไปในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า หรือตอนนี้ก็คือ นักเรียนสาธารณสุข ชั้นปีที่ 2 ที่กำลังศึกษาอยู่ที่ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุขครับ แต่กไ็ ม่กล้าทีจ่ ะบอกว่าตัวผม เองเรียนเก่งแต่ประการใด เพียงแต่มคี วามมุง่ หวังทีจ่ ะแนะนำโอกาสทางการศึกษา ให้แก่น้องๆ ที่อยากจะทำงานด้านสาธารณสุข ผมเลยอาสาแบ่งปันประสบการณ์ จากการเรียนให้นอ้ งๆ ได้ฟงั เพือ่ ทีจ่ ะเป็นอีกทางเลือกหนึง่ ให้แก่นอ้ งๆ ในการสมัคร เข้าเรียนต่อในระดับอุดมศึกษา
39
ศึกษาข้อมูลก่อนตัดสินใจ เป็นนักเรียนสาธารณสุข แนใจนะกับการเป็นนักเรียนสาธารณสุข ถามใจตัวเองอีกสักครั้งนะครับว่า เราอยากจะเป็นหมอจริงๆ และอยาก ทำงานด้านนี้จริงๆ มีเพื่อนร่วมชั้นเรียนของพี่หลายๆ คนที่มาเรียนสาธารณสุข ที่ วิ ท ยาลั ย การสาธารณสุ ข สิ ริ น ธร ด้ ว ยเหตุ เ พราะพ่ อ กั บ แม่ ใ ห้ ม าเรี ย น แต่ ใช่ว่าการเรียนจะไม่ดีนะครับ กลับสามารถเรียนได้แล้วพร้อมที่จะก้าวไปเป็น หมออนามัยอย่างภาคภูมิด้วยอีกต่างหาก แต่กระนั้นพี่ในฐานะของคนที่เคย แอดมิชชันไม่ติดขอแนะนำว่า เรียนอะไรก็ตามทำตามที่ตัวเองชอบ แต่ที่สำคัญ การมีงานทำต้องมาก่อน (อันนี้ความคิดของพี่เองนะ) ในช่วงของการเรียนเราเรียนกันแค่ 2 ปี เราก็มีงานทำกันแล้ว และงานนั้น เราจะต้องกลับไปทำที่จังหวัดของเราเองที่ภูมิลำเนาด้วย แต่ก็มีบางคนที่ใช้ โควตาของสำนักงานสาธารณสุขของจังหวัดอื่นเข้ามาเรียน อันนี้ต้องไปทำงาน ตามที่ใช้โควตาเข้ามาเรียนครับ
52
ปี 1 เทอม 1 กับการเรียนหลักสูตรสาธารณสุข 2 ปี เริม่ แรกเราก็จะเรียนวิชา ทั่วๆ ไป เช่น วิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ในชีวิตประจำวัน ภาษา อะไรทำนองนี้ แต่จะมีวชิ าชีพเข้ามาเรียนอยู่ 2 วิชา คือ กายวิภาคศาสตร์ กับจุลชีวและปรสิตวิทยา เป็นเรื่องที่ใหม่และยากพอสมควร เพราะเราไม่เคยได้เรียนกันในมัธยมศึกษา ตอนปลาย แต่อย่างไรก็ตาม ในเมือ่ คนอืน่ ๆ ยังเรียนผ่านไปได้ เราเองก็ตอ้ งเรียนได้ เช่นเดียวกัน เพราะวิชาที่คิดค้นขึ้นมาให้มนุษย์เรียนรู้ มนุษย์อย่างเราก็สามารถ เรียนรู้มันได้จริงไหมครับ... ปี 1 เทอม 2 เทอมนี้แหละ เราจะเรียนกันเข้มข้นขึ้นครับ เพราะเราจะเรียน เนื้อหาที่เกี่ยวกับวิชาชีพทั้งหมด เช่น การปฐมพยาบาลเบื้องต้น การรักษาโรค เบื้องต้น 1 การรักษาเบื้องต้น 2 การควบคุมและการป้องกันโรคบุคคล ครอบครัว และชุมชน และวิชาชีพอื่นๆ อีกครับ เพราะเทอมนี้เราจะนำความรู้ที่ได้จากการ เรียนไปฝึกงานภาคสนามกันครั้งที่ 1 ปี 1 ช่วงภาคฤดูร้อน เทอมนี้แหละครับที่เราจะได้ออกไปปฏิบัติงานกับ ผู้ป่วยตามโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดที่เป็นแหล่งฝึกของทางวิทยาลัย เราจะได้ ประสบการณ์การทำงานที่เกี่ยวกับด้านสาธารณสุขอย่างเต็มที่จากพี่ๆ พยาบาล และแพทย์ที่โรงพยาบาลที่เรานั้นถูกส่งไปเป็นระยะเวลาสองเดือนครึ่ง ปี 2 เทอม 1 ปีสอง นี่เราจะเป็นพี่ใหญ่ของหลักสูตร 2 ปีแล้วครับ จะเรียน เรื่องของการป้องกันและควบคุมโรคกันเป็นส่วนใหญ่ เรื่องของการจัดการสิ่งแวด ล้อมด้านต่างๆ การทำวิจยั เบือ้ งต้น การจัดการสุขภาพแบบองค์รวม และวิชาอืน่ ๆ ที่จำเป็นสำหรับการทำงานหลังจากจบการศึกษาไป
53
ตอนที่ 3
หมออนามัย ประจำสถานี (รบ)
สิ่งที่อยากจะฝากน้องๆ เวลาลงชุมชนนั้นคือ ให้เราลงไปศึกษาโดยสมมติว่า ตัวเองเป็นคนในชุมชนจริงๆ ต้องถอดหมวกของความเป็นหมอวางไว้ที่สถานีเมื่อ ลงชุมชน ทำตัวเป็นชาวบ้านธรรมดาๆ แล้วเราจะได้สัมผัสกับวิถีชีวิตของคนใน ชุมชนอย่างแท้จริง
แนวข้อสอบความรู้รวบยอด การสอบความรู้รวบยอดของนักเรียนสาธารณสุขนั้น ก็เหมือนกับการสอบ วัดความรูต้ า่ งๆ ทีส่ ภาการพยาบาลสอบวัดความรูน้ กั ศึกษาพยาบาลนัน่ แหละครับ เพียงแต่วา่ การสอบของนักเรียนสาธารณสุขนัน้ จะใช้เนือ้ หาวิชาทีเ่ รียนมาทัง้ หมด มาเขียนบรรยายเป็นคำตอบในหนึ่งคำถาม นั้นหมายความว่า ในหนึ่งคำตอบเรา จะต้องบูรณาการศาสตร์ตา่ งๆ ทีเ่ รียนมาใช้ตอบคำถามในข้อสอบความรูร้ วบยอด นั่นเอง การสอบความรูร้ วบยอด เปรียบเสมือนเครือ่ งมือทีใ่ ช้วดั ความรูค้ วามสามารถ ของเราเหล่านักเรียนสาธารณสุข ก่อนจะออกไปปฏิบัติงานจริงที่สถานีอนามัย เพราะฉะนั้น จึงมีความยากพอสมควร แต่ถึงกระนั้นก็มีรุ่นพี่ๆ ที่สามารถสอบ ผ่านกันได้ทงั้ นัน้ เอาเป็นว่า ถ้าตอนเรียนเราตัง้ ใจแล้วพยายามสรุปทุกวิชาลงสมุด บันทึกประจำวัน สุดท้าย เราก็จะได้สรุปเล่มงามๆ เอาไว้สอบประมวลความรู้ รวบยอดกั น แล้ ว ครั บ แต่ ก ระนั้ น นั ก เรี ย นสาธารณสุ ข ก็ มั ก จะไม่ มี ใ ครทำกั น เพราะแค่เรียนกันมาตลอดระยะเวลาสองปี เราก็เหนื่อยจะแย่แล้ว ก็เลยไม่ค่อย มีใครทำออกมา
180
สำหรับแนวข้อสอบนั้น ส่วนใหญ่จะต้องขอเอาจากรุ่นพี่ แต่บางรุ่นก็ไม่ได้ ส่งต่อมาให้รนุ่ น้อง หรือรุน่ น้องไม่ได้ขอก็เลยไม่ได้ให้ สำหรับผมเองโชคดีอกี เหมือน กันครับที่ขอรุ่นพี่ๆ ไว้ แต่ผมคิดว่าที่ได้มาไม่ครบทุกข้อ แต่ถ้าจะเอาแนวข้อสอบ มาดูเป็นแนวทางว่า จะต้องสอบอะไรบ้างยังพอไหว สถานการณ์แรกโจทย์จะกำหนดมาให้ว่า ผู้ป่วยหญิงอายุ 20 ปี หลัง คลอดบุตร 1 สัปดาห์ โรงพยาบาล ส่ง Case เยีย่ มบ้านมาทีส่ ถานีอนามัยของท่าน ก่อนออกจากโรงพยาบาล มีนำ้ นมไหลน้อย แผลฝีเย็บบวมแดงเล็กน้อย บุตรคลอด ปกติแข็งแรงดี ข้อที่ 1 ถามว่า ท่านจะให้การดูแลผู้ป่วยหญิงรายนี้อย่างไร (การดูแลหญิง หลังคลอด) จากคำถามข้างต้นเราต้องนึกไปถึงวิชา การส่งเสริมสุขภาพบุคคล ชุมชน และครอบครัว ซึง่ มีคำตอบของคำถามอยูใ่ นวิชานี้ แนวทางสำหรับตอบคำถามข้อนี้ คือ สำหรับการให้การดูแลผูป้ ว่ ยหญิงรายนีน้ นั้ ปัญหาแรกน้ำนมไหลน้อย สำหรับ การแก้ปัญหานี้คือ 1. กระตุ้นให้ลูกดูดนมบ่อยๆ และอย่างถูกวิธี 2. แนะนำให้รับประทานอาหารจำพวกแกงเลียงหัวปลี, ผัดขิง เพราะเป็น อาหารจำพวกบำรุงน้ำนมแม่ ทำให้มีน้ำนมมากขึ้น ปัญหาที่สองของหญิงรายนี้คือ ปัญหาเรื่องของฝีเย็บบวมแดงเล็กน้อย แนวทางสำหรับการแก้ไขปัญหานี้ คือ แนะนำให้ดูแลทำความสะอาดของแผล ฝีเย็บ โดยการล้างจากด้านหน้าไปด้านหลังทุกครั้งหลังขับถ่าย หรือเปลี่ยนผ้า อนามัย หรือเช็ดให้แห้งทุกครั้ง เพื่อป้องกันการติดเชื้อ และแนะนำให้ไปตรวจ หลังคลอดตามนัด
181
จบแล้ว หางาน หาอนาคต จบสาธารณสุขแล้ว เราจะได้บรรจุเป็นข้าราชการหรือเปล่า? ตอนนี้การบรรจุเข้ารับราชการของนักเรียนสาธารณสุข สังกัดสถาบัน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุขนั้น มีโอกาสบรรจุเป็นข้าราชการครับ แต่ต้องรอตำแหน่งในจังหวัดของตัวผู้ที่จบเองว่า จะได้รับการจัดสรรตำแหน่งกี่ ตำแหน่ง สำหรับการบรรจุรับราชการ ผมเคยแอบถามผู้ที่เป็นหมออนามัยมาก่อน เขาบอกว่า การที่จะบรรจุเราเข้ารับราชการนั้น เราก็ต้องรอคิว คือเขาต้อง บรรจุให้รุ่นพี่ๆ ที่ทำงานมาก่อน เมื่อไล่บรรจุกันไปหมดก็ถึงคิวเราที่จะได้บรรจุ กับเขาบ้าง แต่ก็ไม่นานมากนัก สำหรับใครที่ทำงานไปด้วยแล้วเรียนเสาร์-อาทิตย์ไปด้วย เมื่อจบปริญญา ตรีก็สามารถสมัครสอบเข้าบรรจุรับราชการในตำแหน่ง นักวิชาการสาธารณสุข ได้ก่อนที่จะรอบรรจุ ก็อาศัยวุฒิป. ตรี แทนไปเลยก็ได้ สรุปเอาง่ายๆ ถ้าไม่ใจร้อน เราก็ได้รับการบรรจุเข้ารับราชการอย่างแน่นอน ถ้าไม่หนีลาออกเสียก่อน
186
ทำงานเป็นหมออนามัยเหนื่อยไหม? ตอบได้ทันทีว่าเหนื่อยครับ แต่กระนั้นคงไม่มีใครเหนื่อยจากการเป็นหมอ อนามัยแล้วชักตายอยู่บนสถานีอนามัยหรอกครับ ถึงแม้จะเหนื่อยแต่เราก็จะมี ความสุขกับสิ่งที่เราได้ทำเพื่อคนอื่นและเพื่อสังคม ส่วนใหญ่งานที่อนามัย ก็จะมีการแบ่งงานแบ่งหน้าที่กันทำ ทั้งงานด้าน เอกสาร และการรั บ ผิ ด ชอบหมู่ บ้ า น เพื่ อ ที่ จ ะได้ ดู แ ลกั น อย่ า งทั่ ว ถึ ง ในเขต พื้นที่บริการ แต่อย่างไรเสีย เราก็ยังต้องทำงานในด้านการรักษาโรคเบื้องต้น การควบคุมและป้องกันโรค การส่งเสริมสุขภาพ และฟื้นฟู นอกจากงานต่างๆ เหล่านี้ ก็ยังมีทั้งงานราษฎร์และงานหลวงให้ช่วย แหม! เกือบลืม งานวัดเราก็ไปช่วยกันครับ เพราะยังไงเสียเราก็เปรียบเสมือนคนในชุมชน ดังนั้น อะไรที่จะเสียสละความสุขส่วนตัวได้บ้างก็ทำครับ อย่างที่สมเด็จพระมหา สมณเจ้า กรมสมเด็จพระปรมานุชติ ชิโนรส ได้ทรงพระนิพนธ์บทประพันธ์บทหนึง่ ว่า พฤษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง โททนต์เสน่งคง สำคัญหมายในกายมี นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย์ สถิตทั่วแต่ชั่วดี ประดับไว้ในโลกา... เพราะฉะนั้น คนเราเกิดมาเอาอะไรไปไม่ได้อยู่เรา ถ้าคิดจะทิ้งคุณงาม ความดีไว้ให้คนกล่าวขานย่อมดีกว่า ชั่วไม่มี ดีไม่ปรากฏนะ อย่างน้อยก็คิดเสียว่า สร้างสีสันยามเช้า เฮ้ย! สีสันไว้กับโลกใบนี้บ้าง
187