NEISIMMER
De enige échte!
2019
Skûtsjekrant Uitgave van Uitgeverij PENN.nl Jaargang 24
Redactie: Martsje de Jong en Klaas Jansma
Nummer drie voor Douwe Visser Jeroen de Vos IFKS-kampioen Nieuwe zwaarden, sneller varen
RADIO
KLAAS
Jachthavenstraat 55 8605 BV Sneek tel. 0515-421900
Voltastraat 5 8606 JW Sneek 0515-411211
DRACHTEN GORREDIJK JOURE
www.intersurf.nl
www.doumastaal.nl
www.kromhout.com
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Kijk regelmatig op onze website voor
LEUKE THEMA OPGIE TDAGEN
Even uitrusten. Geen prikkels van buitenaf, dus laat je telefoon en je laptop in je kluisje. Geniet van de sauna’s, baden, behandelingen en het lekkere eten in ons restaurant. Bij ons mag je off-line zijn. Het is tijd voor jezelf.
DÉ WELLNESS VAN HET NOORDEN Midden tussen de Friese Meren ligt ons mooie wellnesscomplex Wellness & Beauty De Woudfennen en ons hotel Country Rose. Heerlijk opwarmen in één van de vele sauna’s binnen of buiten, zo nu en dan een verfrissende duik in het buitenbad en daarna bijkomen in de ruime ligweide met een lekkere versnapering uit de keuken. Het hele jaar door bent u bij ons aan het goede adres voor totale ontspanning. Daarnaast kunt u 7 dagen per week in ons Beauty Instituut bij onze professionals terecht voor (gezichts-)behandelingen, oosterse hamamrituelen en ontspannende massages. Onze specialisten behoren tot de top van de salons. De behandelingen in het Beauty Instituut zijn ook te reserveren zonder sauna entree. Een paar uurtjes of een volledige dag er op uit is hier echt pure verwennerij. Wanneer komt u ontspannen?
€ AL VANAF € 20,00
2
Kijk ook op onze site voor overige acties en arrangementen BADKLEDING & DAMESDAG
OVERNACHT IN ONS HOTEL
Woudfennen 10 | 8503 BA Joure | Tel: 0513 - 415 200 receptie@dewoudfennen.nl | www.dewoudfennen.nl
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Nieuwe zwaarden, sneller varen Je kunt prachtige wedstrijden met weinig schepen op klein water organiseren als je het matchracen toepast. Dat is zaterdag 24 augustus jl. bewezen bij de viering van het tweede lustrum van het houten skûtsje AEbelina. Wie aanwezig waren bij de voorlaatste editie van de strijd om de Kralingen Cup op de Kralingse Plas wisten het al eerder. Daar introduceerde Rosalie Brundel het matchracen. De echte zeilliefhebbers, zoals Harry Amsterdam, kennen het matchracen al veel langer. Matchracen is de strijd van teams, zoals bij de Regenboogteams van Friesland en Holland. De ultieme vorm daarvan kennen we sinds 1893 (!) van de strijd om de America’s Cup. Die beker is nu in handen van Nieuw Zeeland, nadat Amerikanen jarenlang de strijd hebben gedomineerd. Maar Sir Thomas Lipton was, hoewel een monumentaal verliezer in 1920 en 1930, vele jaren de bekendste en meest toegejuichte deelnemer. We denken nog vaak aan hem bij het drinken van een fijn kopje thee of het bekijken van beelden van de prachtige races in New York. Voor skûtsjebemanningen is matchracen een attractieve manier om hun vaardigheden en inzicht efficiënt te trainen. Voor publiek is het ook leuk. Anders dan bij fleetracen probeer je niet zo snel mogelijk uit de buurt van je tegenstanders te komen, je zoekt ze op. En net als Douwe Azn. Visser meermalen deed, blijf je tussen je tegenstander en de boei. Daarbij benut je alle regels die er in de zeilerij zijn, van walrecht tot loef en lij en stuurboord en bakboord. Er is recentelijk een nieuwe factor bij gekomen die de hele tactiek van het wedstrijdzeilen, en vooral van het matchracen, op z’n kop zet. Dat is hydrofoiling. Door de lift van het zwaard komt de romp los van het water, waardoor ongekend hoge snelheden ontwikkeld kunnen worden. Dit was aanvankelijk voorbehouden aan catamarans, maar tegenwoordig zijn er enkelvoudige rompen waarbij hydrofoiling ook mogelijk is. Volgend jaar zal daar internationaal zelfs het accent op worden gelegd. De zeilers kunnen snelheden van boven de veertig knopen (75km per uur) bereiken. Dan is het niet veilig meer om de tegenstander op te zoeken, maar moet je juist weer je eigen koers varen. Ook dat zien we momenteel bij
de America’s cup. Bij klassieke platbodems als skûtsjes is hydrofoiling praktisch (nog) onmogelijk. Maar door de traditionele vorm van de zwaarden sterk aan te passen – zoals schippers in het verleden al deden, zie oude foto’s van het huidige Lemster skûtsje – kun je het gewicht van de romp tijdens een race wel flink verminderen. Dan kan de maximumsnelheid van een schip oplopen van minder dan twintig tot meer dan vijfentwintig knopen. Bij Lemsteraken worden bij harde wind al zulke snelheden bereikt. Matchracen wordt actief bevorderd door de Dutch Match and Team Race Association (DMTRA), die in augustus ook actief betrokken was bij het evenement in Earnewâld. DirkJan Korpershoek uit Schiedam, die daar de umpire was, is er als penningmeester samen met zijn vader J.J. Korpershoek (voorzitter) een van de drijvende krachten van. De DMTRA heeft wel eigen boten, die in het zeilcentrum in Medemblik liggen, maar presenteert zich als een echte netwerkorganisatie over het hele land. Het wordt tijd dat ze vaker bij skûtsjes in Fryslân wordt betrokken. Door meer te matchracen kunnen we de kwaliteit van onze skûtsjesilers sterk verbeteren en op veel plaatsen prachtige wedstrijden organiseren. De jonge jeugd zal zich aangesproken voelen door de enorme snelheden die je dankzij de lift van betere zwaarden kunt bereiken. En de tactiek begint, zoals dat hoort, steeds meer op schaken te lijken. O, dat we dit nog mogen meemaken met die eeuwenoude sport van ons.
Klaas Jansma
Vaar op zeker U kunt pas écht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze
zeer ruime ervaring in het verzekeren van pleziervaar-
tuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Wilt u een
passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl
Kuiper_Skutsjekrant_2018_260x183.indd 1
Postbus 116
8440 AC Heerenveen
Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513 ) 62 37 42
www.kuiperverzekeringen.nl
3
31-01-18 11:09
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
‘Douwe Visser gefeliciteerd met het SKS-kampioenschap’
T (0566) 60 14 04 - Stationsweg 1 - Grou www.notarismirjam.nl
4
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Sytze Brouwer weer tweede
Derde titel voor Grou en Douwe Visser In een lastige finale werd Douwe Azn. Visser van Grou vrijdag 9 augustus 2019 in Sneek voor de derde keer in successie SKS-kampioen. Hij kwam als achtste over de finish, maar werd als zevende geklasseerd omdat dagwinnaar Gerhard Pietersma van Earnewâld een protest van Klaas Westerdijk verloor. Er zaten na de tweede wedstrijd bij Lemmer 3,1 punten tussen de skûtsjes van Grou en Heerenveen en 2,9 tussen die van Heerenveen en Lemmer. In theorie waren deze drie de kanshebbers op de titel. De strijd was open, doordat Sytze Brouwer bij Stavoren flink genoeg was geweest om tegen Lemmer en Grou beide te protesteren. Hij kreeg gelijk en kwam daardoor naar voren in het klassement.
Dezelfde toppers
Was Sytse Brouwer van Heerenveen in 2018 vooral blij met zijn nipte tweede plek vlak achter winnaar Douwe Visser, nu was hij teleurgesteld. De titel zat er tot de finale nog in, maar hij
had beter moeten starten. Grou eindigde de competitie van 2019 met 47,7 punten, Heerenveen met 47,8. Beide schippers zijn zeer gedreven. Maar de oudere Douwe heeft meer ervaring. Met zijn sluwe adviseur Tammo Oosterhof had hij berekend dat hij één plekje achter Heerenveen moest blijven. Dat was genoeg. ‘Wy sylden hjoed ris net foar de deipriis, mar foar de titel,’ zei hij na afloop. Even leek het dat Heerenveen kampioen kon worden, namelijk toen in de tweede route Sytze Brouwer de aanval opende op Albert Jzn. Visser. Hij kwam er dichtbij. Als Heerenveen toen dertig meter eerder bij de boei was geweest, had Brouwer virtueel de titel
in handen gehad. Maar het gebeurde net niet. Integendeel. De SWH van Auke de Groot kwam weer voor Heerenveen en Grou kwam voor Lemmer. Daar kwam bij dat Jeroen Pietersma moest accepteren dat hij geen van de favorieten echt kon bedreigen, zeker niet toen vlak voor de finish Lemmer de Drachtsters in de tang nam. Zo kregen we dezelfde top van het klassement als in 2017 en 2018: 1. Grou; 2. Heerenveen. Dit zijn met Sneek ook de winnaars van de meeste titels bij de SKS. Dat ligt natuurlijk ook aan de kwaliteit van deze Piipster skûtsjes.
Wisselvallige concurrentie
Douwe Visser kón zich straffeloos op één concurrent concentreren omdat alle anderen ver achterlagen. Neef Albert Visser van Lemmer had feitelijk geen kans meer op de titel en dat gold ook voor de vijfde in het klassement, Pieter Meeter van Akkrum. Ze lagen 9 en 18,1 punten achter. Verdienstelijke zeilers, dat zeker, met mooie, snelle schepen en een goede bemanning. Maar net iets te wisselvallig. Albert Visser was niet eens boos, toen hij door het schiften van de wind
Een lastige finale was het, maar Grou hoefde zich op maar één concurrent te concentreren. De andere tegenstanders waren te ver achterop geraakt.
bij Stavoren 14 punten aan de broek kreeg. ‘It wie syn rjocht,’ zei hij over concurrent Sytse Brouwer. ‘Wy leine dêr hartstikkene ferkeard.’ In dezelfde situatie kreeg Douwe Visser via een protest eveneens 14 punten. Ook daar werd niet te veel drukte van gemaakt. Integendeel, Douwe was zelf sportief genoeg om meteen zijn fout te erkennen.
Feest en zorgen
Eindigt de IFKS-competitie traditiegetrouw met een roerige prijsuitreiking in een afgeladen feesttent in Lemmer, bij de SKS gaat het in Sneek stijlvoller toe. De CdK Arno Brok komt ’s middags langs met berenburg (Sonnema) of beerenburg (Joustra), en later verzamelt de menigte zich op het Starteiland voor de slotceremonie. Dan nemen de schippers plaats achter de grote kampioenswimpel, die de winnaar mag meenemen. Het Sulveren Skûtsje wordt meteen weer opgeborgen. Die wisselprijs is te kostbaar om versleept te worden. Bij dat feest keken een paar deelnemers beteuterd. Teake Klaas van der Meulen had beter verdiend dan een
dertiende plaats. Hij start bijna altijd voorin, maar kan geen vloot houden. Er moet meer geïnvesteerd worden om mee te doen om de prijzen. Jappie Visser heeft zijn Sneker Pan er nog steeds niet bij. Een twaalfde plek is voor Sneek niet goed genoeg. Jappie zal met dank aan heit Douwe nog wel een jaar op Visser-krediet mogen teren, maar dan moet er vooruitgang worden geboekt. Sneek hoort bij de eerste vier, niet bij de laatste. Maar misschien is Jappie wel wat te vriendelijk, wie zal het zeggen.
Langweer
In Langweer steken fans van Ulbe Zwaga de kop weer op, nu die zo sterk met de ‘Waaksdom’ heeft gezeild bij de IFKS. Hij kan misschien ‘De Twee Gebroeders’ vooraan in het klassement brengen zonder dat er speciaal voor hem uitzonderingen gemaakt hoeven te worden. Dat heeft hij voor op neef Jaap Zwaga, die wederom voor spek en bonen meedeed en kansloos als laatste eindigde. Maar er zijn ook bestuurders die niet met Ulbe door één deur kunnen. Dat wordt nog wat, komende winter in Langweer.
Heerenveen ging het duel aan met Lemmer en had zo in de tweede route een gooi kunnen doen naar de titel, maar dan had hij net even eerder bij de boei moeten zijn. Nu kwam de SWH er nog voor en bovendien troefde Grou Lemmer weer af.
TAEKEMA STAAL • Snelle en exibele levering • Vlechtwerk op bouwlocaties • Prefab korven, stekken en elementen • Efficiënt toepassen van wapeningsstaal • Advies in het toepassen van wapeningsstaal • KOMO certicering K76773/01 Bjirkewei 3 9287 LA Twijzelerheide Telefoon: 0511-447276 Email: info@taekemastaal.nl CdK Arno Brok komt traditiegetrouw met Be(e)renburg om de winnaar te feliciteren.
www.taekemastaal.nl
5
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Een felle strijd op de openingsdag van de SKS. De neven Albert en Douwe Visser houden elkaar in de tang, maar uiteindelijk komt Lemmer als eerste over de finish.
Earnewâld en Akkrum raken met de tuigen in elkaar. Akkrum moet met een gebroken gaffel het strijdtoneel verlaten.
Zaterdag 27 juli Grou Vlak na de start op de Peanster Ie lag Auke de Groot van de SWH op kop. Dik een route voor de finish maakte hij een slag in de rondte nadat Drachten hem op het roer was gevaren. Twee protesten waren het resultaat. Even later won Albert Visser op Lemmer een adembenemend slotduel van neef Douwe op Grou. Lang lag hij royaal op kop. Maar vlak voor de finish bij het ‘Lytse Eilân’ kwam Grou heel dichtbij. Douwe Visser stuurde royaal naar beneden om de boei met ene fikse zwaai te onderhalen. Dat gevaar onderkende zijn neef net op tijd. Hij koos voor de ruimte en bleef de Grousters nipt voor.
6
Met averij eruit
Bij de start voer Akkrum met de gaffel op Earnewâld. Pieter Meeter moest er met averij uit. Aan zijn stag wapperde toen de protestvlag. Aan die van Gerhard Pietersma eveneens, maar hij verloor aanvankelijk het protest. Na een Hoger Beroep kreeg hij vijf dagen later gelijk van de Zeilraad. Schipper Willem Ulbeszoon Zwaga van Leeuwarden had ook protest. Daarna volgden nog Heerenveen, Langweer en d’Halve Maen. Zwaga zou toen de rode vlag er weer uithalen. Joure kon in deze wedstrijd niet standhouden tegen Sneek. Earnewâld kwam daarentegen na de moeizame start vanuit de middenmoot naar voren ten koste van de SWH en Drachten. Achterin vielen zware klappen op het dwarse stukje op de Pikmar, waar
gelaveerd kon worden. Daar Heerenveen, Woudsend en weer weg. Alleen Johannes bleef met Huizum enigszins mêlee.
zakten LangMeeter uit de
Aanvaringen
Douwe Visser van de ‘Doarp Grou’ had kort na de start een aanvarinkje met Drachten, waarbij een bemanningslid overboord ging. Later voer hij half over een bootje dat in de weg lag. De schade bleef beperkt. Na de spannende finish moest de jury zich nog buigen over een regen van protesten, waarvan de uitslag pas later in de namiddag bekend werd. Maar Lemmer was en bleef eerste. Achter het Lemster Skûtsje was het dringen geblazen bij de boei op Stobbehoek. De een na de ander ging in de fout, gelukkig bleef de schade beperkt.
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Za 27 juli Grou
2
9
0.9
14
7
3
8
10
6
14
4
5
14
11
Ma 29 juli De Veenhoop
8
3
0.9
4
2
5
7
12
13
6
11
10
9
14
Di 30 juli Earnewâld
3
7
6
2
4
8
11
12
5
0.9
14
9
10
13
Wo 31 juli Terherne
2
0.9
10
14
4
3
8
6
5
9
12
7
11
13
Do 1 augustus Langweer
0.9
7
2
3
5
6
9
10
11
14
12
4
8
13
Vr 2 augustus Elahuizen
4
2
0.9
6
3
14
7
5
12
8
11
9
10
13
Za 3 augustus Stavoren
14
3
14
0.9
8
6
2
7
4
11
5
9
10
12
5
0.9
4
8
14
6
2
3
9
7
14
14
10
11
Wo 7 augustus Lemmer
0.9
4
3
5
6
2
6
7
11
9
10
14
8
12
Do 8 augustus Lemmer
0.9
5
8
2
9
6
7
4
11
10
3
12
13
14
7
6
8
0.9
4
14
2
10
3
9
5
14
11
12
47.7
47.8
57.7
59.8
66
73
69
86
90
97.9
101
107
114
138
3
0
0
0
0
0
3
0
0
3
0
0
3
0
Totaal aantal punten
50.7
47.8
57.7
59.8
66
73
72
86
90
100.9
101
107
117
138
Slechtste wedstrijd
14
9
14
14
14
14
11
12
13
14
14
14
14
14
36.7
38.8
43.7
45.8
52
59
61
74
77
86.9
87
93
103
124
Ma 5 augustus Woudsend
Vr 9 augustus Sneek
Wedstrijdpunten Extra punten
Na aftrek
Jeroen Pietersma lag met de Drachtster ‘Twee Gebroeders’ van meet af aan op kop bij Earnewâld en won deze wedstrijd ook.
Maandag 29 juli Veenhoop Eerste bij de start en de hele wedstrijd op kop. Albert Visser van Lemmer maakte van de tweede dag van de SKS-titelstrijd wederom een feest. Maar cadeau kreeg hij de zege bij de Veenhoop niet. Net als in Earnewâld wordt hier vanaf de walkant in gelote volgorde gestart. Lemmer had als eerste geloot, Huizum als veertiende. Die mocht daarom dinsdag in Earnewâld van kop af beginnen. Wedstrijdleider Albert de Vries accepteerde de wens van de schippers om geen startlijn bij de uitgang van het Grytmansrek te leggen. Hij maakte melding van de komende verbouwing van Iesicht. Volgend jaar is er geen ruimte voor startnummer 14 op de oude plek, dus hoe dat komt? Zoals gewoonlijk hadden de Earnewâldsters de zeilen er weer vlot bij, op de voet gevolgd door Heerenveen. Toch kwam Lemmer vlot weg. Rinus de Jong van Joure was minder fortuinlijk. Die bleef na een start vanaf nummer 2 achteraan in de middenmoot hangen.
Weinig ruimte
Achter het Lemster Skûtsje dreven wel acht schepen in een kluwen naar Stobbehoek, waar ze weinig ruimte hadden om de boei te ronden. Klaas Westerdijk ging in de fout toen hij bij Heerenveen buitenom wilde draaien. Sytze Brouwer protesteerde en Westerdijk betuigde met de groene vlag zijn ongelijk voordat hij nog eens rond de ton ging. Ook Gerhard Pietersma moest na het ronden van de boei terug. Hij kwam snel terug, als vijfde. Toen kwam Johannes Meeter opzetten en mengden Douwe Azn. Visser en Jeroen Pietersma zich in de strijd. Auke de Groot (SWH), Rinus de Jong (J) en Jaap Zwaga (Langweer) zaten achterin.
Wind van voren
Op driekwart van de wedstrijd kreeg koploper Albert Visser bij de boei voor Iesicht ineens de wind van voren. Daardoor kwamen Heerenveen, Akkrum en Huizum dichtbij. Toen Huizum ook nog eens voor Akkrum kwam, leek Johannes Meeter zelfs virtueel koploper. Er volgden toen in het kruisrak nog pittige duels tussen Huizum en Akkrum. Maar de wetenschap dat de eerste op nummer 14 was gestart en de tweede op 8, maakte duidelijk
Douwe Visser, Johannes Meeter en Gerhard Pietersma strijden fel in de stromende regen bij Terherne. Sytze Brouwer is dan met Heerenveen al te ver weg om nog te achterhalen. Grou wordt tweede, voor Earnewâld en Huzum.
dat het vooral om line honours ging. Daarachter vochten Jeroen en Gerhard Pietersma van Drachten en Earnewâld prachtige duels uit en zakte Douwe Visser terug. Het werd rond vier uur bij de finish in het Grytmansrek nog heel spannend, nadat Lemmer al lang en breed binnen was. De als derde gefinishte Johannes Meeter kwam als tweede in het klassement. En na een lange, hete zeildag moest de jury er opnieuw aan te pas komen om de definitieve uitslag te bepalen.
Dinsdag 30 juli Earnewâld Jeroen Pietersma van Drachten lag vijf minuten na de start al op kop. Dik anderhalf uur later finishte hij nipt als eerste. Douwe Azn. Visser van Grou verkeerde even in de illusie dat hij misschien wel kon winnen. Maar tenslotte moest hij Pieter Meeter van Akkrum nog voor laten gaan. De start verliep met vallen en opstaan. Eerst sloeg de tros achter op het Sneker skûtsje los, waardoor Leeuwarden, Joure en Lemmer niet de Sânemar op gesleept konden wor-
Pieter Meeter kreeg bij de routebespreking van Langweer te horen dat hij het beroep van Earnewâld bij Grou had verloren en dat hij bij Terherne alsnog werd gediskwalificeerd. De derde plaats op de Langwarder Wielen was slechts een pleister.
7
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Skûtsjekalender 2020
SKS Skûtsjekalender
IFKS Skûtsjekalender
De mooiste foto’s van het SKS en IFKS Kampioenschap 2019 in tijdloos zwart-wit op een prachtige A-3 wandkalender. Bestel ‘m nu bij Bol.com! Meer informatie op www.thomasvaer.frl
UW VERMOGEN ONZE ZORG ONS VAK!
Maandelijks te zien in ‘Business Class’ van RTL 7
‘Wij beheren uw vermogen zodat het groeit’
Wilt u ècht beleggen bel Edwin Wierda 0592 - 301 550
Oostersingel 1 | 9401 JX Assen | T. 0592 - 301 550 Plein 1945-27 | 1251 MA Laren | T. 035 - 201 88 66 WWW.WIERDAVERMOGENSBEHEER.NL
8
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Achter Rinus de Jong van Joure lagen Leeuwarden en Lemmer dicht bij elkaar. Toen Lemmer bij de tweede onderste ton onreglementair om Leeuwarden heen schoof en terug moest, kwam er meer ruimte in de middenmoot. Albert Visser kwam nog wel van de laatste plek af, maar meer dan een elfde klassering zat er niet in. Achter hem zaten verliezers: Teake Klaas van der Meulen, Auke de Groot en alweer Jaap Zwaga. Voor de middenmoters had het nog best een halve route extra mogen duren, maar voor vooral de schotenmannen was het een dik uur lang zwaar genoeg geweest.
Donderdag 1 augustus Langwar
Teake Klaas van der Meulen had met Woudsend de sterkste start bij Elahuizen. Hij start over het algemeen knap, maar wist die goede starts nooit om te zetten in een klinkend resultaat bij de finish.
paar verrassingen voor. Akkrum kwam dicht genoeg bij Grou om als tweede gefinished te worden. Die beide lagen vlak bij de winnaar, Drachten. Tegen de geldigheid van de wedstrijd werd geprotesteerd door Leeuwarden en Langweer, vanwege de soms onmogelijke boeironding in de Langesleatten. Dat was geen wedstrijdzeilen meer. De jury deed er lang over om tot een uitspraak te komen, maar woensdagmorgen in Terherne bleek dat de Earnewâldster wedstrijd gewoon meetelt voor het klassement.
Woensdag 31 juli Terherne
De ‘Gerben van Manen’ liep er in Woudsend al direct na de (tweede) start uit en zou met ruime voorsprong als eerste eindigen.
den. Door de herstart kreeg de bemanning van Woudsend wat extra tijd om een kleine reparatie uit te voeren. De sleepstart was nodig omdat de wind in de Langesleatten tegen was. Zuidwest zou de wind ondanks de waarschuwing voor onstabiel weer ook het grootste deel van de dag blijven. Mede daardoor lag er geen echt kruisrak in de Folkertssleat, hoewel sommigen wel een slagje moesten doen. In de Langesleatten kwamen ze echter nauwelijks rond de boei. Toen het echt los zou gaan, knapte de klauwval op Huizum. Naar beneden het spul, een touwtje als noodreparatie en opnieuw opdraaien. Johannes Meeter, als eerste gestart, zag Pietersma en Visser voorbij komen maar beperkte de schade.
Slagje omhoog
De nummers 1 en 2 van de Staverse Gate: Pieter Meeter en Klaas Westerdijk.
In de Folkertssleat bleef het kruisrak beperkt tot af en toe een slagje omhoog. Jeroen Pietersma liep wel vier minuten uit op Douwe Visser. Even later, bij de Langesleatten, was daar maar één minuut over. Toen raakte Grou in dezelfde windstilte verzeild als Drachten, zodat de voorsprong even snel weer opliep. De laatste drie schippers begonnen rond half vier aan hun laatste route, toen Pietersma met Drachten al vanaf de verre boei op de Folkertssleat op de terugweg was naar de finish. In het laatste stukje deden zich nog een
De mooiste start bij Terherne hadden Heerenveen en Grou. Na een eenzijdige skûtsjesilerij zonder veel strijd voorin eindigden zij als 1 en 2. Het venijn zat in de staart. Albert Visser maakte bij de ronding van de tweede lage ton een fout tegen Leeuwarden, zodat hij terug moest en als laatste opnieuw begon. De gunstige start in de zandloper lag woensdagmiddag bij de endpin, de verste boei. Daar zeilden Heerenveen, Grou en Huizum, wier schippers de wind goed hadden getaxeerd. Alleen Earnewâld kon daar nog bij in de buurt komen. Maar Gerhard Pietersma moest na de eerste twee rakken Johannes Meeter van Huizum voor laten gaan, voordat hij de derde plaats kon veroveren. In de buurt van Grou en Heerenveen kwam hij toen niet meer. In het kruisrak kwam Grou iets naar voren, voor de wind was Heerenveen sneller. Gemiddeld zat er tussen de twee één tot anderhalve minuut ruimte, ver genoeg om alle spanning eruit te halen. Zo werd het zeiltechnisch een vrij saaie vertoning met een uitslag die je na twintig minuten voor de eerste vier wel kon voorspellen. Dat was om vier uur, anderhalf uur later dan normaal. Wedstrijdcommissie en SKS-bestuur hadden besloten om de start een uur uit te stellen om de verwachte buiten te mijden. Daar kwam nog een half uur uitstel bij, zodat het al twintig voor vier was voordat het startschot klonk.
Lange slag
Terwijl Heerenveen en Grou in de stromende regen vlak bij de pier een lange slag naar het zuidwesten maakten, stoof Earnewâld midden in het veld naar voren. Pietersma maakte geen fout, terwijl Anne Tjerkstra bij Grou in de mast klom om de trim te verbeteren. It âlde guod moat earst te’n ein.
Twee slagen op de Langwarder Wielen had Douwe Azn. Visser van Grou nodig om de kop te pakken. Hij lag toen voor op Pieter Meeter van Akkrum, die werd aangevallen door Albert Visser. De volgende route lag Albert Visser tweede en Akkrum drie – en zo zou het blijven. De eerste start was massaal vals. Bij de tweede hing de i-vlag (de Japanner) op de startkotter. Als er dan nog één in de fout ging, was die gediskwalificeerd. Dat gebeurde niet. Akkrum leek de beste start te hebben, voor Sneek en Grou, maar vlak voor de boei kwam Sneek net tekort en kon Grou naar binnen schuiven. Het was prachtig zeilen, al viel de regen soms bij bakken uit de lucht. De skûtsjes konden overal zeilen, want de bemanningen hoefden geen rekening meer te houden met ondiepten. Bij de routebespreking kreeg Pieter Meeter te horen dat hij het beroep van Earnewâld bij Grou had verloren en bij Terherne was gediskwalificeerd. Twee dreunen binnen vijf minuten. Het klassement werd nu aangevoerd door Grou en Lemmer, met Huizum en Heerenveen op drie en vier. In Langweer zou blijken dat dit wel aardig klopte.
Beleefd voorgaan
Lemmer kon in het begin voor Akkrum komen doordat Albert Visser iets sneller op een windschifting in het eerste voordewindse rak reageerde dan Pieter Meeter. Sneek probeerde hetzelfde, maar kon slechts met moeite voor Heerenveen en Woudsend blijven. Sytze Brouwer ging bij de derde boei in de fout tegen Gerhard Pietersma van Earnewâld. Die verloor daardoor in één klap vijf plaatsen en protesteerde. Brouwer liet, om aan 14 punten te ontkomen, bij de finish Huizum en Earnewâld beleefd voorgaan. Dat hielp. Net als de voorgaande dagen lag deze finish er bij Langweer vrij gauw in. Ruim anderhalf uur, langer duurde de wedstrijd voor de meeste skûtsjesilers niet.
Vrijdag 2 augustus Elahuizen De start was voor Teake Klaas van der Meulen. Maar het skûtsje van Woudsend zeilt minder snel dan de Gerben van Manen van Heerenveen, zodat Sytze Brouwer binnen drie slagen de kop greep. Dat duurde tot de derde boei. Toen was Albert Visser met Lemmer koploper. De nestor van de SKS zou die positie niet weer uit handen geven. Met zijn overwinning heroverde hij ook de koppositie in het klassement. Er werd in Elahuizen een gate oftewel een ‘op-en-del-baan’ gezeild met een spreader naast de hoge ton. De schippers zeilen het graag zo, bleek
9
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
bestelt toch ook bakkerij U gereedschappen in onze webshop? B R E E D E N D I E P A S S O R T I M E N T - P R O F E S S I O N E L E K WA L I T E I T
s Al in de eerste route bij Lemmer zeilde Jappie Visser van Sneek op het helmhout van ‘It Doarp Huzum’. Johannes Meeter wist met een geweldig stukje stuurmanskunst ternauwernood tussen twee rondvaartboten door te sturen. Hij verliet het wedstrijdveld met averij. t In optocht achter Grou aan door de zandloper van Lemmer. Aan de voorkant van de stoet lagen al van het begin Grou, Earnewâld, Lemmer en Heerenveen.
Duizenden artikelen op voorraad
Gemak van herhalingsbestelling door inzien van bestelhistorie
Actuele voorraadstatus
Gebruiksvriendelijke zoekfunctie
Voorraadartikelen voor 14.00 uur besteld op dezelfde dag verzonden
Bestellingen boven € 75 (incl. btw) worden in Nederland gratis bezorgd
Gratis retourneren van artikelen
Bijbehorende artikelen automatisch weergegeven
Beko Techniek, thuis in de bakkersmarkt
afgelopen winter tijdens de SKS-vergadering. Maar tot nog toe durfde geen plaatselijke SKS-commissie eraan. Die van Elahuizen wel. Het ging uitstekend; de baan droeg bij tot een open, spannende strijd. Dat die gewonnen werd door Lemmer, was niet zo verrassend. Maar wel dat eerst Sneek en later Earnewâld geen vloot kon houden. En dat Grou nog werd verslagen door Huizum, had niemand verwacht. De baan lag er gunstig in voor een stuurboordslag na de boeironding. Wie het anders probeerde, kwam bescheten uit. Van der Meulen zakte elke route verder naar achteren. Rinus de Jong van Joure daarentegen, die een valse start had gemaakt, vocht zich naar voren tot bij de tiende plek. Daar bleef hij steken. Sneek lag toen na een goede start al achterin. Pas toen Jappie Visser na een klap van de giek in het water had gelegen en weer aan boord was geholpen, ging het wat beter. Dat gold niet voor Gerhard Pietersma van Earnewâld, die na een matige start als laatste eindigde. Dat hij na het passeren van de finishlijn direct de fok streek, was een veeg teken.
Stuivertje wisselen
Voorin leek het een saaie wedstrijd te worden. Lemmer–Heerenveen–Grou, de drie sterksten voorop, daar zou wel niemand meer aan kunnen komen. Nou ja, misschien kon Douwe Visser nog een plekje winnen. Maar het werd anders. Johannes Meeter kwam na een wat teleurstellend eerste kruisrak in twee routes weer naar voren. Toen Douwe Visser een eigen koers koos, werd hem dat fataal. Hij kon niet voorkomen dat de Huizumers eerder bij de boei waren. Het was trouwens een wonder dat er geen rode vlag wapperde. Er gingen genoeg in de fout, maar daar vloeide
10
geen bloed uit. Vrijwel iedereen moest flink knijpen om de bovenboei nog te halen. Na anderhalf uur zeilen waren alle deelnemers gefinisht. Voor de eerste zeven was het toen wel mooi geweest. De mannen daarachter hadden misschien nog wel wat willen proberen.
Zaterdag 3 augustus Stavoren Niet één, maar twee protesten diende Sytze Brouwer zaterdag bij de jury in. Zijn twee grootste concurrenten in het klassement, Douwe ‘Grou’ en Albert ‘Lemmer’ Visser, werden het slachtoffer. Beiden hielden er veertien punten aan over. Oorzaak was een windschifting bij de start. Lemmer begon de wedstrijd daarna goed met een derde plek achter d’Halve Maen en Akkrum. Grou moest verder weg komen. Douwe Visser lag na het eerste kruisrak zesde. Pieter Meeter had toen met Akkrum de koppositie al overgenomen van Klaas Westerdijk. Die kwam nog één keer terug aan de kop, maar moest accepteren dat Meeter sneller was. De schipper van Grou had toen al zijn fout erkend. Met een groene vlag dacht hij de dans te ontspringen. Niet dus. Wel klom Douwe elke route een plekje, totdat hij de strijd aanging met Akkrum en Philips. Hetzelfde lot overkwam Albert Visser, die in de voortdurend schiftende, pittige wind als derde begon en als vijfde eindigde. Maar die prestaties deden er niet meer toe. De jury wees de protesten van Sytze Brouwer toe.
Ver achter
024 648 62 88
BT_AD_128x183.indd 1
De commissie van Stavoren had, net als een dag eerder die van Elahuizen, een gate uitgelegd. Het weer talrijke publiek genoot ervan. Niemand kon voorzien dat de zeilers vanaf de bakboordsboei in twee slagen bij de bovenboei konden komen: één keer stuurboord en een keer bakboord. Gerhard Pietersma en Johannes Meeter zeilden beneden hun stand. Meeter, tot zaterdag derde in het klassement, lag negende tot elfde. Gerhard bleef daarbij in de buurt met een achtste plek. Ze werden door de sterkere concurrentie afgetroefd. Heerenveen kwam elke route verder naar voren. Vooral in het derde rondje deed Sytze Brouwer een geweldige sprong vooruit: van een negende naar een vijfde plek. Vandaar kon hij de Lemsters bestoken, die hij nog versloeg ook. De afloop, met 14 punten voor Grou en Lemmer, legde een domper op de eerste week, ook al wisten de favorieten deze met een eerste en een tweede plek in het klassement af te sluiten. Maar Heerenveen kwam nu wel heel dichtbij. Winnaar bij Stavoren werd Pieter Meeter, die nu weer meedeed in de strijd om de hoofdprijs. Klaas Westerdijk, tot Stavoren tiende in het klassement, had aan zijn tweede plaats een fikse positieverbetering te danken.
Maandag 5 augustus Woudsend Soms zit geluk in een klein hoekje. Bij de eerste start op maandag 6 augustus 2019 lag Heerenveen waardeloos midden in het veld. Maar omdat
bg@beko-techniek.nl
www.bakkerijgereedschap.nl
Earnewâld, Drachten en Leeuwarden te haastig waren, werd het een valse start. Bij de herkansing lag Sytze Brouwer perfect in positie. Heerenveen greep bij de tweede, valse start van Huizum de kop en stond die de hele wedstrijd niet weer af. Op de nummer twee liep Brouwer tenslotte vier minuten uit: dat was Klaas Westerdijk. Douwe Visser ging in een moordend loefduel in de fout tegen Rinus de Jong van Joure. Diens waarschuwing nam hij serieus, zodat hij de groene vlag in het want knoopte en daarmee drie strafpunten extra accepteerde. De Jong vond dat wel genoeg en protesteerde niet. Neef Albert Visser verkleinde zijn kampioenskansen door Leeuwarden in het kruisrak noodgedwongen voorbij te laten gaan. Er zat gewoon niet meer in. Het was een zandloper in Woudsend. Anders dan in veel andere wedstrijden was de volgorde elke boeironding een verrassing. Alleen de eerste twee skûtsjes, van Brouwer en Westerdijk, ontkwamen aan de voortdurende positiewisselingen maakten. Bij de eerste bovenboei lagen Leeuwarden en Woudsend nog drie en vier. Maar toen kwam Gerhard Pietersma over bakboord, die Willem Zwaga dwong uit te wijken. Voor Woudsend bleef er geen ruimte over. Teake Klaas werd helemaal weggezeild, van een vierde naar een twaalfde plek. Lemmer daarentegen kwam naar voren. In elk rak pakte Albert Visser in het begin minstens één plaats. Dat ging ten koste van Auke de Groot, Willem Zwaga en tenslotte Gerhard Pietersma. Daarachter rukte Douwe Visser vanaf een achtste plek op totdat hij vijfde lag.
Naar de finish
Al na drie volledige routes dacht de bemanning van de startkotter ken-
18:37 nelijk dat de finish er na24-09-19 anderhalf uur zeilen wel in zou liggen. Maar de Woudsender wedstrijdcommissie dacht er anders over. Zij liet Heerenveen tot na vieren doorzeilen, zodat nu de SKS-wedstrijd echt twee uren duurde. Na Heerenveen vergde het nog vele minuten voordat ze allemaal bij Indijk binnen waren. Mede daardoor beleefde het publiek er een van de spannendste aankomsten van dit jaar. Dat Langweer helemaal achteraan lag, was niet verrassend. In dit geval was eerst Huizum en daarna Drachten de oorzaak van Zwaga’s matige klassering. Johannes Meeter hinderde hem toen hij na zijn valse start terugvoer. En Pietersma dwong Langweer een extra rondje te draaien. De finish werd voor de middenmoters nog spannend doordat Huizum in de laatste meters het duel aanging met Joure en Akkrum en zich liet verrassen door Drachten. Bij de protestbehandeling werden De Groot (SWH), J. Visser (Sneek), J. Meeter (Huizum) en J. Pietersma (Drachten) gediskwalificeerd.
Woensdag 7 augustus Lemmer Het nadeel van de zandloper is de voorspelbaarheid. Bij Lemmer was woensdag 7 augustus de volgorde bij de eerste bovenboei bijna gelijk aan die bij de finish. Grou 1, Earnewâld 2, Lemmer 3. Daarachter won Heerenveen een plekje ten koste van Leeuwarden. Saai. Dat zou je zeggen bij het vergelijken van de eerste bovenboei met de laatste. Maar wie de volgordes niet
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
De tweede dag bij Lemmer werd er een gate gezeild, die veel spanning in de strijd opleverde.
De nummers 1, 2 en 3 van Lemmer: Grou, Akkrum en Súdwesthoek.
bijhield, zag prachtige beelden. Earnewâld lag in de voorlaatste route vlak naast Grou, Heerenveen was Lemmer een paar keer bijna voorbij. Steeds echter bleek de verdedigende partij in het voordeel. Dat lag ook aan de redelijk stabiele wind, die licht naar het noorden draaide. En Grou, Heerenveen, Lemmer en Earnewâld verdelen al een paar jaar de hoogste podiumplaatsen. De mindere goden konden daar nog wel wat van leren. Jappie Visser voer bij de start op het helmhout van het Huizumer skûtsje, dat daardoor de wedstrijd direct moest verlaten. Ook Woudsend ging in het begin even in de fout, wat niet werd afgestraft omdat Van der Meulen de groene vlag opzocht. Hij gaf daarmee zijn fout jegens dorpsgenoot Klaas Westerdijk toe. Jammer dat het Philipsskûtsje daardoor bij de eerste bovenboei uit de kopgroep viel. Anders had hij nog mooi even kunnen duelleren met Lemmer en Heerenveen. Later zou Pieter Meeter van Akkrum de grens van de regels opzoeken, wat ook ten koste ging van Westerdijk. Protesten van Earnewâld, Drachten
en Langweer werden na afloop door de jury niet ontvankelijk verklaard. Dat kun je makkelijk organiseren door geen handtekening te zetten.
Veel leren
Nieuwe schippers kunnen bij het skûtsjesilen nog veel leren, zegt voormalig kampioensschipper Douwe Jzn. Visser, tegenwoordig SKS-bestuurslid. Aankomend schipperstalent moet de tijd krijgen om te rijpen. Hij had dat zelf ook nodig. Dat is een troost voor bijvoorbeeld Rinus de Jong. De Jousters lagen zelfs een poosje laatste, nog achter Langweer. Dat was direct te wijten aan een ongelukkige slag over de Lemster baai, waar de meeste wind bij de wal lag en niet midden op zee. Doordat de route weer prachtig was uitgezet met een lastige bovenboei, was het een mooie, spannende strijd. De omstandigheden waren, nadat ’s ochtends de lucht was leeggeregend, bijna ideaal voor een mooie zeilpartij. Dat werd het ook, al was de uitslag zo gelijk aan de beginfase, dat men hem gemakkelijk had kunnen voorspellen.
Donderdag 8 augustus Lemmer Douwe Visser was ook donderdag 8 augustus 2019 de beste. Als tweede gestart kwam hij als eerste rond de bovenboei op een woelig Iselmar. De Lemster kampioen van 2018 Auke de Groot moest in de tweevoudig SKS-kampioen Visser zijn meerdere erkennen. Tot de laatste route wapperde op de Eildert Sietez van Akkrum de rode vlag. Had Grou bij een gewaagde ronding in de tweede route de boei geraakt? Pieter Meeter liet het niet op een jury-uitspraak aankomen. Hij haalde de rode vlag uit het want, zodat ze bij Grou opgelucht konden ademhalen en geen getuigen hoefden te ronselen om het verschil tussen wel of niet geraakt te onderbouwen. Toen borg ook Gerhard Pietersma de protestvlag maar op.
Al was er op de finaledag misschien nog wat mogelijk voor Sytze Brouwer en zijn bemanning, Douwe Visser ging met de ‘Doarp Grou’ na zijn tweede overwinning bij Lemmer toch in een redelijke zetel richting Sneek.
Thriller in gate
De ronding van de eerste bovenboei was elke keer een thriller. Wie over stuurboord aan kwam daveren, moest vaak uitwijken voor tegenstanders over bakboord. Dat ging hard, want het waaide al gauw een kleine vier. Sytze Brouwer van Heerenveen moest voor een hele vloot bakboordschepen uitwijken omdat hij net iets te laat kwam. Hij lag daardoor direct al op de elfde plek. En herhaaldelijk trof hem dan het lot van vele anderen: de confrontatie met een concurrent. Albert Visser, de derde titelkandidaat, ging in de tweede route de mist in. Hij moest achter Gerhard Pietersma, Willem Zwaga en zelfs Jappie Visser aansluiten op een elfde plek. Toen lagen Klaas Westerdijk, Johannes Meeter en Jaap Zwaga nog mooi voorin. Jeroen Pietersma moest terug
omdat hij vals gestart was. Dat er nu wel een gate in lag en woensdag niet, kwam door een iets noordelijker staande wind. Of misschien ook omdat de Lemster commissie het net even anders wilde doen dan de Leeuwarders. Dat is het voordeel als je twee keer op dezelfde plaats zeilt. Dankzij de fraaie route bleef het tot het einde toe spannend. Op Douwe Visser na was niemand veilig. De Grouster schipper liep elke route verder uit. Akkrum en de SWH kwamen in de derde route nog wel vlak bij elkaar uit, maar toen bleek Meeter toch te sterk. Heerenveen kwam tot een vijfde plek. Lemmer bleef achter in de middenmoot, achtste. Voor Joure had er misschien meer in gezeten als De Jong wat brutaler was geweest.
11
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Er is geld voor nieuwe zeilen
Langweer kiest voor de jeugd Drie jaar na broer Sytze is nu Harmen Pieters Brouwer schipper op een SKS-skûtsje geworden. De commissie van Langwar heeft hem voor deze functie gevraagd als opvolger van Jaap Zwaga. Dat hij de benoeming accepteerde, is een statement. want Harmen Brouwer behoort met zijn 36 jaar tot de jonge garde. Hij was docent aan de Maritieme Academie in Harlingen, speelde in een paar theaterstukken en is nu zelf beroepsschipper – net als zijn broer. ‘We hebben voor de jeugd gekozen’, zegt voorzitter Dolf Collee. Daarmee reageert hij ietwat vermoeid op de vraag waarom Ulbe Zwaga niet als schipper is gevraagd. Terwijl die toch afgelopen jaar in de grote A-klasse van de IFKS de sterren van de hemel zeilde en na veel tegenslag zelfs bijna kampioen werd. En, dat mag erbij worden gezegd, hij is in Langweer en wijde omstreken de man die als een van de beste skûtsjesilers van beide vloten een flinke club aanhangers heeft. Hij komt tenslotte van Koufurderrige, en is een kleinzoon van de grote Ulbe Zwaga die hier domicilie had. Die voert dankzij een ongekend mooi palmares van het begin af het Vleugelklassement aan. Ulbes oom Lammert, de vader van de vertrokken schipper Jaap Zwaga, en zijn vader Rienk wonnen als schipper van Langweer meerdere titels. Het Langwarder skûtsje ‘De Twee
12
Gebroeders’ is in 1915 door oerpake Rienk uit Gaastmeer gehaald, waar het bij Wildschut werd gebouwd. Harmen krijgt het de komende weken nog flink voor de kiezen, mag je verwachten. Werd broer Sytze als het ware in een opgemaakt bedje benoemd op de ‘Gerben van Manen’ van Heerenveen, een van de snelste skûtsjes van de vloot, Harmen zit bij zijn aantreden dik in de shit. Dat weet hij, zoon van de oud schipper van Earnewâld en Heerenveen, ook. Als de SKS de komende maanden de sinds 2016 geldende zeilformule niet flink aanpast, is er met ‘De Twee Gebroeders’ geen eer te behalen. Slechter dan Jaap van Lammert Zwaga kan het nauwelijks gaan, maar in de top meedoen, zit er dan niet in. Dat worden dus spannende weken voor de sympathieke broer van Sytze, die zelf aan de Weinmakker in Wergea woont – dicht bij heit en mem.
Geen geld voor skûtsjes
Nog niet zo lang geleden beschikte Langweer over drie skûtsjes en was de freoneklub uit deze plaats een voorbeeld voor alle collega’s. Er werd wel eens wat meesmuilend gedaan over de wijze waarop de VIPS bij de
Harmen Brouwer wordt de nieuwe schipper op het Langweerder SKS-skûtsje ‘Twee Gebroeders’.
Langweerder wedstrijd werden onthaald. Maar wat die club elk jaar aan geld ophaalde, was meer dan drie arme commissies samen te besteden hadden. Jacob Huisman vond een andere schipper voor de ‘Ut ’e Striid’, die hij voor de wedstrijden beschikbaar stelde om Langweer uit de problemen
te helpen. De ‘Swan fan Donia’ werd verkocht aan Klaas Boersma en zijn twee zonen, die van dit schip onder de naam ‘Drie Gebroeders’ een winnaar maakten. Arend Wisse de Boer gooide er tot en met 2018 als schipper hoge ogen mee. Afgelopen jaar wist, pikant genoeg, uitgerekend Harmen Brouwer als de-
buterend schipper met dezelfde ‘Drie Gebroeders’ te promoveren. Bij zijn aantreden had hij bedongen dat hij weg mocht als hem vanuit de SKS een goed aanbod werd gedaan. Daarover fronsten sommige IFKS-bestuurders de wenkbrauwen, maar voor een Brouwer – pakesizzer van SKS-redder Sietse – was dit niet zo gek.
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
EEN APART SCHIP Het skûtsje ‘De Twee Gebroeders’ leek tot in 2016 kanshebber voor een ereplaats. Johannes Meeter maakte dat als schipper waar, eerst door de eigen jubileumwedstrijd te winnen, en vervolgens met een zeer spannend gevecht tegen Dirk Jan Reijenga van Joure. Maar Meeter vertrok toen de SKS na evaluatie de oude zeilformule verving door een nieuwe, waarin geen rekening was gehouden met de rompweerstand. Wijlen Jitze Grondsma, jarenlang succesvol als schipper bij de IFKS én de SKS, had daarop gewezen. En Langweers adviseur Niels Moerke had berekend dat met de oude formule ‘De Twee Gebroeders’ meer kansen op succes bood dan de alternatieven ‘Ut ’e Striid’ (volgens bemanningsleden te slap) en de ‘Swan fan Donia’ (nu ‘Drie Gebroeders’). Het bijzondere van ‘De Twee Gebroeders’ is de sterke versmalling van de romp, waarvoor op aandringen van de opdrachtgever tot de bouw, Rienk Zwaga, was besloten. Zo dacht hij met dit grote schip makkelijker te kunnen varen in een van de nauwe vaarten waar hij om terpmodder naar toe ging. Het schip is wat blokvormig in de kop. Dat is uitstekend in de oude beroepsschipperij, maar minder geschikt voor het wedstrijdzeilen. Om die reden hoopt men in Langweer, misschien wel tegen beter weten in, op een uitzonderingsbehandeling door de SKS. Een eerder verzoek daartoe werd door de Algemene Ledenvergadering al afgewezen. Rienk en Lammert Zwaga zijn nog wel kampioen met dit schip geworden. Zij groeiden hier ook aan boord op, als kinderen van Ulbe en Akke. Later koos Ulbe senior, een echte wedstrijdzeiler, voor het Grouster skûtsje, dat hij zelf mee had uitgezocht. Maar de liefde van de Zwaga’s voor ‘hun’ familieschip bleef, ook toen het al lang naar Leeuwarden was verkocht omdat er op de zeilen voor een schipper weinig meer te verdienen viel. Stel dat de SKS Langweer niet helpt? Dan zit er voor de geplaagde Langwarder kommisje weinig méér op dan toch eens om zich heen te kijken. In ieder geval ligt er een redelijk snel skûtsje in Sneek, waar ze misschien iets mee kunnen. Waarschijnlijk wil Sikke Heerschop daar wel aan meewerken.
Voor reserveskûtsjes is er, zegt Dolf Collee, anders dan in het rijke verleden geen geld meer in Langweer. De ooit rijkste club (op Sneek na) met de meeste ‘freonen’ van weleer, heeft ernstig geleden van het gedoe van de afgelopen jaren. Dat heeft er, mag men aannemen, flink ingehakt. Dat is te begrijpen, want tegenwoordig zijn skûtsjesponsoren bij de SKS over het algemeen net zo opportunistisch als die bij andere sporten. Na het demonstratieve vertrek van de succesvolle schipper Johannes Meeter in 2016 naar Huizum – waar hij het steeds beter is gaan doen – maakte de Langweerder commissie dramatische jaren door. Eerst staakte Jaap Zwaga in 2017 halverwege de competitie de strijd door in Stavoren naar huis te zeilen, tot verbijstering van sommige bemanningsleden. Vervolgens wees het SKS-bestuur vorig jaar met steun van de Algemene Vergadering een hartstochtelijk pleidooi voor een uitzonderingsbehandeling van de hand.
En daarna leek Jaap Zwaga er het afgelopen seizoen met steeds meer groeiende tegenzin aan te beginnen. Dat hij op de Skûtsje Undernimmers Dei vroegtijdig de strijd staakte, werd hem al niet in dank afgenomen. En hoewel zijn bemanning hem en zichzelf nog in een brief aan de Langweerder commissie verdedigde, waren de prestaties tijdens het SKS-kampioenschap ver onder de maat. Dat was ook de kritiek die in de publiciteit kwam, en die Collee verdedigde. De topsporter in het bestuur Johan Abma was toen al vertrokken. Nu zegt Collee: ‘ik wil niet alle kritiek op Jaap Zwaga afwentelen. Die heeft zijn best gedaan en hij had hier niet voor gekozen. Maar voor het bestuur kon het zo niet langer.’ Collee, die als bestuurslid van Ajax al heel wat heeft meegemaakt, is als 66-jarige moedig genoeg om zich niet te verschuilen als er een beroep op hem heeft gedaan.
Nieuwe zeilen
Harmen Brouwer is gevraagd, hij solliciteerde niet. Ulbe Zwaga werd gewenst door een nog steeds aanzienlijke groep fans. Strijdlustige bemanningsleden wachten vol spanning op de beslissing van de SKS. Als die in het voordeel van Langweer uitvalt doordat de weerstand van de romp op een of andere wijze wordt meegenomen, moet er waarschijnlijk weer een compleet nieuw tuig komen. Daar zal Brouwer met zijn bemanning ook op rekenen.
Is dat dan wel reëel?
‘Dat nog wel’, zegt Collee. ‘Geld voor een nieuwe set is er wel’. En anders kan er vast wel een rondje langs de beste sponsoren worden gemaakt met de vraag om een herleving van de Langweerder ambities mogelijk te maken. Harmen Brouwer verdient het. En we hopen echt voor Langweer dat het eigen skûtsje komend jaar met kans op succes aan de SKS-titelstrijd kan meedoen.
Door de blokvormige romp heeft de ‘Twee Gebroeders’ veel weerstand. Bij de huidige zeilformule wordt daar geen rekening mee gehouden, waardoor de Langweerders in het nadeel zijn. De hoop is op een nieuwe zeilformule, of anders een uitzonderingspositie bij de SKS. Een van de weinige momenten van grote vreugde voor Jaap Zwaga in zijn tijd als schipper op de ‘Twee Gebroeders’. In 2018 werd hij tweede tijdens de wedstrijd bij Stavoren.
Uitgerekend met het vorige skûtsje van Langwar, de voormalige ‘Swan van Donia’ nu ‘Drie Gebroeders’, wist Brouwer in zijn debuutjaar bij de IFKS meteen te promoveren.
Tijdens de Roekoepolle race zeilde Harmen voor het laatst als schipper op de ‘Drie Gebroeders’ en namen zijn broer Sytze en bemanning van de ‘Gerben van Manen’ met een ludiek gebaar afscheid van hun fokkenist.
13
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
‘Jeroen de Vos gefeliciteerd met de IFKS-titel’
eurorail®
GA VOOR GOUD
sinds 1978
Een transparant scherm dat verkeerslawaai absorbeert en het zicht niet belemmert. Dit is mogelijk met het innovatieve scherm “Clearwall”. Ook met de overige schermen van o.a. aluminium, hout en beton dringt Eurorail het steeds toenemende lawaai terug.
Vóór verkeersveiligheid, tégen verkeerslawaai • Geluidsschermen • Geleiderail • Plaatstalen duikers • Straatmeubilair
14
Eurorail BV Postbus 62 8060 AB Hasselt tel. (038) 477 33 40 fax (038) 477 25 94 info@eurorail.nl www.eurorail.nl
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Hele podium binnen 2 punten
Jeroen de Vos pakt tweede IFKS-titel Veertien jaar na zijn eerste en enige titel bij de IFKS won Jeroen de Vos uit IJlst dit jaar voor de tweede keer het kampioenschap in de klasse A-Groot. Maar o, wat werd het spannend. Ulbe Zwaga en Sikke Heerschop hadden net zo goed kampioen kunnen zijn. De wedstrijd werd pas op de finaledag 17 augustus in Lemmer beslist. Drie punten lag De Vos met de ‘Eelkje 2’ voor de slotwedstrijd bij Lemmer voor op Sikke Heerschop met de ‘Wylde Wytse’, en 5,9 op Ulbe Zwaga met de ‘Waaksdom’. Na de eindschoten bij de finish werd hij kampioen met respectievelijk 1 en 1,9 punten voorsprong op de beide rivalen. Zelf deed hij het na afloop voorkomen alsof hij alles in de hand had en dicht bij Heerschop bleef. Maar toeschouwers bij de finale, lijfelijk aanwezig of aan het prachtige beeld van Omrop Fryslân gekluisterd, zagen een heel andere wedstrijd.
Te krap
Walter de Vries, net terug uit de B-klasse, had met zijn ‘Goede Verwachting’ een prachtige start. Vanaf de ronding van de eerste boei tot aan de finish lag hij onbedreigd op kop. Zijn voorsprong zou echter veel kleiner geweest zijn als Ulbe Zwaga in de derde route niet in het mes van zijn eigen strijdlust was gevallen. In een machtig kruisrak tegen Geale Tadema en Klaas Kuperus kwam hij over stuurboord heel krap bij de ton aan. Het duurde minuten voordat hij millimeterend de hindernis kon nemen, die hij onder geen beding mocht raken. Het scheelde centimeters. Doordat een wakker bemanningslid op het juiste moment de kraanlijn optrok, gleed de giek boven de boei langs zonder dat zelfs de broek het merkteken raakte. Evengoed verloor Zwaga toen wel zoveel vaart en ruimte dat hij niet meer bij De Vries in de buurt kwam. Die zeilde rustig zijn rondjes, zich hooguit af en toe verbazend over wat er achter hem gebeurde. Want daar was het kermis. Sikke Heerschop lag er een tijdje uitstekend bij. Even was hij virtueel kampioen, totdat hij verstrikt raakte in een te lage slag. Dat gold ook voor Klaas Kuperus, die misschien nog een kansje had op een beter resultaat met zijn ‘Zes Gebroeders’. Merijn Olsthoorn zwalkte ondertussen zonder enige kans op een eigen goede klassering tussen de favorieten door, nu eens deze hinderend, dan weer die. Het was kortom een heerlijke wedstrijd bij volop wind: een dikke vier. Ook achterin was het geregeld huiveringwekkend spannend. Dat Ron Syperda met de ‘Ale’ zou degraderen was, ondanks zijn protest, vooraf wel duidelijk. Maar wie zou zijn lot delen? Het leek even W ietse Heerschop met de ‘Woeste Ånne’ te worden toen Gerrit Huisman met de ‘Ut ’e Striid’ en vooral Jilles Bandstra met de ‘Lonneke’ uitstekend begonnen. Maar de eerste verslikte zich in een confrontatie met Arjen de Jong van de ‘Grytsje Obes’ en Bandstra hield geen stand in de middenmoot. Hij zakte naar de tiende plaats, wat net te veel punten opleverde om zich in de klasse A-Groot te handhaven. Daar profiteerde Wytse Heerschop dus van. Benieuwd wat hij komend jaar zal doen met het schip waar zijn vader dit jaar bijna kampioen mee was, want Sikke komt met een nieuw schip en Wytse mag het dus met de ‘Wylde Wytse’ gaan proberen.
Als, als
Als Ulbe Zwaga in Heeg niet een protest had verloren tegen de umpire Jos Spijkerman, dan was hij op de tweede dag in Lemmer kampioen geworden met zijn mooie tweede plek. Spijkerman was er blijkens de Leeuwarder Courant van maandag 19 augustus zelf beroerd van dat hij een zo prominente rol had gespeeld. Dat wilde de umpire helemaal niet. Het is ook niet in de geest van het skûtsjesilen. Froukje Osinga had desnoods de tweede keer tegen Ulbe Zwaga moeten protesteren, als ze vond dat hij iets fout deed. Maar de directeur van Multiship Holland hield zich wijselijk buiten de discussie. Volgend jaar is er immers een nieuw seizoen. Bovendien mocht Zwaga de hand ook in eigen boezem steken, want met zijn inhaalkwaliteiten had hij met een strafrondje de schade veel lager kunnen laten uitvallen dan die 17 punten die hij nu aan de broek kreeg. Zo mocht Heerschop zich ook afvragen wat er was gebeurd als hij gewoon stabiel had gezeild bij Lemmer. Maar zulke ‘als-redeneringen’ tellen bij het zeilen niet. Je wordt kampioen of je wordt het niet. En Jeroen de Vos was het deze keer – wat deze geweldige zeiler absoluut toekwam.
Jeroen de Vos en Sikke Heerschop streden het hele kampioenschap om de plaatsen 1 en 2. Bij de finale in Lemmer was het voor de ‘Eelkje 2’ genoeg om binnen twee plaatsen van de ‘Wylde Wytse ‘ te finishen.
Andere kampioenen
Anders dan in voorgaande jaren was het nu in de andere klassen een wat saaie bedoening door de eenzijdige zeilerij in de klassen a-klein, B en C. In de klasse a-klein won debutant Andries Brouwer met zijn snelle kampioensschip ‘De Reuzen’ met twee vingers in de neus van de rest. Harm van der Weiden bleef met de ‘Eemlander’ wel vaak in de buurt, maar kon het lang niet winnen. In de B-klasse was de titel met overmacht voor Pieter-Jilles Tjoelker met de Sterke Jerke. Die zien we volgend jaar als gevreesd favoriet terug in de klasse A-groot met Sijmen Kalsbeek en Sietse Broersma – en wellicht meer, als er deelnemers stoppen. Uit de B-klasse degraderen dan Remy de Boer met de ‘Eenvoud’, Simon van der Lingen met de ‘Galamadammen’ en Koos Lamme met de ‘Singelier’, die geen goede wedstrijd meer zeilde nadat hij bij Sloten was omgeslagen. In de C-klasse was de titel voor de oude meester Henk Regts met het snelle skûtsje ‘Grutte Pier’. Harmen Brouwer, ook voor geen kleintje vervaard, wist met ‘De Drie Gebroeders’ maar één keer van hem te winnen. Hij werd tweede in het klassement en promoveert eveneens. In de B-klasse zien we komend jaar ook de ‘Striidber’ terug, gezeild door Steven Zijsling. Hekkensluitster bij de IFKS 2019 was Jitske Visser met haar nieuwe schip ‘Lytse Griene’, voorheen ‘Drie Gebroeders’, van Freddy van der Heide. Voor haar eindigde nestor Floris Bottema met de ‘Harmonie’. Klaas Jansma deed ook dit jaar weer een verslag van dag tot dag voor Radio Klaas en www.skutsje.nl.
In de a-klein was Akkrumer Andries Brouwer met ‘De Reuzen’ ongenaakbaar. Achter hem was Harm van der Weiden met de ‘Eemlander’ de enige die nog een beetje in de buurt kon blijven.
15
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Jilles Bandstra zeilde, hier met omke Age in de mast, in de openingswedstrijd naar een knappe zesde plaats. Aan het einde van de week kwam hij net te kort om zich te handhaven in de A-klasse.
Geale Tadema won de eerste wedstrijd, die op zondag 11 augustus gehouden werd op de Fluezen bij It Heidenskip. Het weer was nog steeds onstuimig en dus was het hard werken geblazen.
Zondag 11 augustus Tadema wint opening IFKS
Nadat de openingswedstrijd van zaterdag 10 augustus bij Hindeloopen wegens een fikse zomerstorm al op vrijdag was afgeblazen, begon de IFKS-week een dag later, bij Elahuizen. De beste starter eindigde die zondag achterin. Jaap Hofstee met ‘’t Swarte Wief’ leek twee routes lang af te stevenen op een onbedreigde zege. Maar toen ging hij in de fout, en later nog eens. Het eerste strafrondje, afgedwongen door Geale Tadema, leverde weinig schade op. Maar het tweede veroorzaakte een dreun. Het was voor de grote A-klasse een zeer korte wedstrijd. Niet bij Stavoren, wat de bedoeling was geweest, maar vlak boven de Heidenskipster wal op de Fluezen. Het waaide te hard voor een wedstrijd op zee en publiek was er, op de deelnemers in hun bootjes na, amper. Zaterdag, toen het nog harder waaide, werd de vaak drukbezochte openingswedstrijd door het IFKS-bestuur al afgelast. Deze skûtsjesilerij zou, zo werd aangekondigd, komende woensdag met een inhaalwedstrijd bij Echtenerbrug worden gecompenseerd. De start vond exact half drie plaats, twintig minuten na de finish van de klasse a-klein, die werd gewonnen door debutant Andries Brouwer met ‘De Reuzen’ uit Akkrum. Dit is de voormalige ‘Hoop op Welvaart’, waarmee Arnold Veenema en Rutger Boonstra diverse titels pakten. In de klasse A-Groot lag Jaap Hofstee aanvankelijk voor Walter de Vries en Sikke Heerschop op de eerste plaats. De laatste protesteerde aan het einde van het eerste kruisrak, omdat De Vries met de ‘Goede Verwachting’ over stuurboord naar binnen stak. Dat gebeurde op hetzelfde moment dat Jeroen de Vos zich bij de boei binnendoor manoeuvreerde, ten koste van Heerschop. De Vries moest
16
een rondje extra om aan 16 punten te ontkomen, zodat de als zesde gestarte Geale Tadema meteen een plekje kon opschuiven.
Spannende gate
Bij de bovenboei kwam aanvankelijk meer dan de halve vloot over stuurboord uit. Zij kregen allemaal last van de over bakboord aanstormende skûtsjes. Na de eerste boeironding wisten de meesten wel hoe riskant dit was. Zij kozen daarom vrij algemeen voor een slag omhoog om vandaar over bakboord op de boei af te komen. Dat gaf een zeer gevarieerd beeld aan deze korte wedstrijd. Dat werd nog extra spannend toen Jaap Hofstee over stuurboord bij Geale Tadema uitkwam, die prompt protesteerde. Hofstee moest daarom eveneens een strafrondje maken, zodat hij een paar plaatsen zakte. Het kon nog slechter. Dat ervoer Ton Brundel, die zijn ‘Lytse Lies’ recht op de wind stuurde om een paar bakboordschepen voor te laten gaan. Dat duurde te lang, zodat hij tegen de bovenboei aan dreef. Er zat voor de recordkampioen uit Gaastmeer niks anders op dan helemaal achter aan te sluiten. Toen lag hij na vier korte routes nog achter Ron Syperda met de ‘Ale’, die zelfs niet voor Gerrit Huisman kon blijven toen die gehinderd werd door een om de voorstag slaande fok en een in de war geraakte schoot.
Grote verschillen
Hoe kort de wedstrijd ook duurde, de verschillen tussen de deelnemers bleken groot en er deden zich veel verschuivingen voor. Achter de eerste drie – Tadema, De Vos en Sikke Heerschop – kwam bijvoorbeeld Walter de Vries met de ‘Goede Verwachting’ verrassend terug. Daar zag hij de zeer lenig rond de boei draaiende ‘Ut en Thús’ van Floriaan Zwart, die nog net voor de ‘Lonneke’ van Jilles Bandstra en de ‘Emanuel’ van Marijn Olsthoorn kon komen en blijven. Dat waren allemaal skûtsjes en schippers die in de beginfase achterin zaten, maar bij een licht naar het
De tweede wedstrijd, bij Heeg, werd de bottleneck voor Ulbe Zwaga, hij belandde met umpire Jos Spijkerman in de protestkamer en liep daar tegen 17 dure strafpunten op.
noorden afdraaiende wind kennelijk flink profiteerden van de mogelijkheden die de gate bood. Aan de andere kant waren er ook tegenvallers. Wytse Heerschop zakte met zijn ‘Woeste Ånne’ naar de elfde plek, Jaap Hofstee moest tenslotte accepteren dat hij niet verder kwam dan een twaalfde en Ulbe Zwaga zagen we na een uitstekend begin helemaal niet meer terug. Die moest na een ijzingwekkende gijp de wedstrijd verlaten nadat een bemanningslid een klap van de giek had gekregen. Terwijl de ‘Waaksdom’ toch zo geweldig begonnen was met een vijfde, vierde plek, met uitzicht op meer. Rond half vier, een uur na de start, vond wedstrijdleider Saskia Westerhoff het kennelijk welletjes. De finish werd er gauw in gelegd. De mannen hadden toen ook al hard genoeg gewerkt, vond winnaar Geale Tadema.
Maandag 12 augustus Sikke Heerschop weer goed bezig
Zondag werd Sikke Heerschop nog derde achter Geale Tadema en Jeroen de Vos. Maandag 12 augustus won hij de wedstrijd op de Hegemer Mar. Het werd een overwinning uit het boek-
je, van start af. Ook de nummer 2, Froukje Osinga-Meijer met de Jonge Jasper, lag er meteen goed bij. Maar daarachter werd volop van plaatsen gewisseld.
Fout van Ulbe
Ulbe Zwaga lag aanvankelijk op de derde plaats, voor Jaap Hofstee en daarna Klaas Kuperus. Walter de Vries, pas teruggekeerd uit de B-klasse, lag voortdurend op het vinkentouw om zich te verbeteren. Rond de bakboordsboei in de gate maakte Ulbe met de Waaksdom eerst een lange bakboordslag van Heeg naar Yndyk, om vandaar over stuurboord naar de hoogste ton te zeilen. In de tweede route voer hij daar bijna tegen de Jonge Jasper van Froukje Osinga aan, die razendsnel van stuurnaar bakboord draaide om voorrang te houden. Even later draaide Ulbe zelf bij, omdat Froukje in een verkeerde positie lag, maar toen was de bijna-aanvaring al geweest en vlagde umpire Jos Spijkerman tegen Ulbe Zwaga. Met één strafrondje dacht Zwaga aan een protest te ontkomen, maar de umpire was volgens de nieuwe regelgeving bij de IFKS verplicht protest in te dienen. Daarbij ontsprong Froukje Osinga de dans en kreeg Ulbe Zwaga volgens ingewijden ten onrechte zeventien strafpunten. Die had hij ook volgens hemzelf niet verdiend. Het zette hem in de kampioensrace
meteen op achterstand. Een ronduit slechte start had Geale Tadema, de winnaar van zondag. Maar de regerend kampioen kwam verrassend terug uit de achterhoede. Al na twee routes lag hij zevende. Ondanks een terugval klom hij daarna nog een plekje. Zo veranderde er van alles in deze wedstrijd. Dat moest ook wel, zeker voor Ton Brundel, die vanuit de achterhoede naar voren kwam. Die zag zich de weg versperd door Arjen de Jong van de Grytsje Obes, tegen wie hij protesteerde. Jaap Hofstee van ‘’t Swarte Wief’ kon net als zondag niet goed vloot houden en zakte elke route verder af. Walter de Vries daarentegen kwam naar voren. En Klaas Kuperus greep met het Makkumer skûtsje ‘Zes Gebroeders’ de derde plaats, nadat hij aanvankelijk vijfde had gelegen. Er viel dus veel te smullen, en dan hebben we Jeroen de Vos met de ‘Eelkje 2’ nog niet genoemd. Hij was de eerste die bij ruime wind helemaal de buitenkant van de vloot koos om aan de rechterkant van het veld vrije wind te krijgen. Dat lukte wonderwel, zodat De Vos ook vanuit de achterhoede naar voren opschoof. Die verbetering zat er niet in voor Gerrit Huisman, Jilles Bandstra en Ron Syperda, Zij wisselden wel eens van positie, maar konden niet naar voren komen.
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L Te kort
Deze mooie open strijd duurde eigenlijk wat te kort. Na ruim een uur lag de finish er al in, lang genoeg voor Saskia Westerhoff die met haar secondanten al om kwart over negen ’s ochtends was begonnen. Het was ook lang genoeg voor Merijn Olsthoorn, die een mooi begin met glanzend perspectief niet kon voortzetten. De ‘Emanuel’, vroeger het Earnewâldster skûtsje met de letters KL levensgroot vlak voor het achterlijk, zakte naar de tweede helft van de vloot. Daar lag al tijden Floriaan Zwart met de ‘Ut en Thús’, ook al lamgeslagen door pittige duels na een matig begin. Sikke Heerschop was toen al honderd meter op Froukje Osinga uitgelopen, die op haar beurt weinig te vrezen had van Klaas Kuperus van Makkum. Zij werden de nummers 1, 2 en 3, zoals toeschouwers dat een half uur eerder al hadden verwacht. Maar de klassering van Ton Brundel als vierde was ronduit een sensatie na de moeizame routes die hij eerder had afgelegd. Dat Jeroen de Vos met de ‘Eelkje 2’ voor Geale Tadema bleef, was dan weer geen verrassing. Zo bracht de tweede dag van het IFKS-zeilen bij Heeg wat we zaterdag, en zondag hadden gemist: mooie strijd onder vriendelijke omstandigheden. Voor de klasse A-groot zeilde de klein a-klasse. Regerend kampioen Age Szn. Bandstra won hier met de ‘Avontuur’ van de sterkere debutant Andries Brouwer uit Akkrum met het kampioensskûtsje dat nu ‘De Reuzen’ heet. Derde werd Harm van der Weiden met de ‘Eemlander’.
Dinsdag 13 augustus Onweer legt skûtsjes stil
Kort nadat Sikke Heerschop tegen Jilles Bandstra aan was gevaren en een strafrondje had gemaakt, terwijl Froukje Osinga koploper Ton Brundel voorbijging en de wind angstwekkend kromp, brak wedstrijdleider Saskia Westerhoff de wedstrijd af. De klasse A-groot zou dinsdag 13 augustus niet verzeild worden. Even later, het liep tegen half vier, barstte een apocalyptisch onweer los. Zelfs hagelstenen vielen uit de hemel.
Op vrijwel alle grote skûtsjes op de Sleattemer Mar waren toen de zeilen al gestreken. Boten vluchtten naar het Sleattemer Gat of de Ie, richting Sloten of Woudsend. Even later was er nog verwarring over de vraag of er toch nog gestart zou worden. Het had geen zin, want de wind draaide weer alle kanten op. En over maximaal een half uur zou er een nieuwe bui komen, weer met donder en bliksem. Toen was het wel duidelijk dat de wedstrijdorganisatie de juiste beslissing had genomen. Er was geen eerlijke wedstrijd te zeilen, en het was niet vertrouwd. De eerlijkheid hing vooral samen met de sterk schiftende wind, die het onmogelijk maakte er een goede wedstrijdbaan in te leggen. De veiligheid had te maken met de op open water inslaande bliksem.
Wonderlijke taferelen
En het had dinsdag zo’n mooie kampioenswedstrijd kunnen worden. Bij de start gingen twee favorieten in de fout: Sikke Heerschop van de ‘Wylde Wytse’ en Walter de Vries van de ‘Goede Verwachting’ startten te vroeg en moesten terug. In de wedstrijd zelf begon regerend kampioen Geale Tadema matig, en hij viel in het tweede kruisrak nog verder terug. Ton Brundel daarentegen kwam formidabel uit de startblokken met de ‘Lytse Lies’. Froukje Osinga was er uitstekend bij, als tweede. En vanaf een vierde plek kwam Floriaan Zwart dreigend naar voren. Op het moment van afbreken van de wedstrijd lag hij derde, en er had nog wel meer in gezeten. De opmars van Zwart ging ten koste van Klaas Kuperus, die uitstekend was gestart, maar een beetje terugzakte. Gerrit Huisman daarentegen hield met een nieuw wit tuig aardig stand, al lag hij maar negende – voor Ulbe Zwaga met de Waaksdom, maar achter Arjen de Jong, Geale Tadema, Jilles Bandstra en Merijn Olsthoorn. Dat Jilles Bandstra op een zevende plek lag, was verrassend. Hij was met zijn Lonneke goed gestart, maar de uit het achterveld weer razendsnel naar voren komende Sikke Heerschop had hem geraakt. Meestal helpt dat niet echt, als je vooruit wilt. Wytse Heerschop lag met zijn ‘Woeste Ånne’ achteraan. Walter de Vries bleef daar hangen, Ron Syperda kwam met de Ale niet echt naar voren en ook Jaap Hofstee viel tegen met zijn ‘’t Swarte Wief’.
Froukje Osinga, met wie Zwaga op het water in de clinch lag, hield zich wijselijk buiten de discussie en zeilde naar een tweede plaats, achter Sikke Heerschop.
Bij Sloten was de lucht de hele ochtend dreigend. Het weerbericht was dat ook. Toch zeilden de C- en de B-klasse en de a-klein wel hun wedstrijd. In de B-klasse was het, net als de hele week, vooral interessant om te zien wie er tweede zou worden achter de ‘Sterke Jerke’ van Pieter-Jilles Tjoelker en zijn bemanning.
En toen kwam de afbreekvlag. Alles wat kon varen, spoedde zich naar de kant – als de boot niet stevig verankerd lag, tenminste. Dat laatste was het geval met het Statenjacht, dat een mooi plekje had gevonden op
de Sleattemermar. Commissaris Arno Brok c.s. lagen dicht bij de studioboot van Omrop Fryslân, die net weer van plaats was veranderd omdat met de wind de boei was verlegd. Het was allemaal nutteloos. Net als
het wachten op de tweede start en de discussies daarna. Er kon vanaf half vier niet gezeild worden. Basta.
Andere klassen
De echte liefhebbers, en dat waren er
Helaas voor Ton Brundel, die een uitstekende start maakte, werd de wedstrijd afgebroken. Niet veel later brak een daverend onweer los en kon er die middag niet meer gezeild worden.
17
Skรปtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Klassement IFKS A-groot 1
Jeroen de Vos
22,9
2
5
3
(6)
6
1
6
2
Sikke Heerschop
23,9
3
1
6
3
7
(dns)
4
3
Ulbe Zwaga
24,8
(dnf)
dsq
2
1
1
2
2
4
Walter de Vries
31,9
4
7
(dsq)
4
4
7
1
5
Geale Tadema
32,9
1
6
7
8
(dsq)
8
3
6
Froukje Osinga
33,9
10
2
1
5
11
5
(12)
7
Tony Brundel
40,0
(15)
4
4
10
5
9
8
8
Floriaan Zwart
41,0
5
10
(dsq)
11
2
4
9
9
Klaas Kuperus
41,0
8
3
10
7
8
(12)
5
10
Jaap Hofstee
44,0
12
9
8
2
3
10
(14)
11
Merijn Olsthoorn
51,0
7
11
(14)
13
10
3
7
12
Arjen de Jong
57,0
9
12
5
14
(dsq)
6
11
13
Wytse Heerschop
64,0
11
8
9
12
(13)
11
13
14
Jilles Bandstra
68,0
6
14
13
(16)
12
13
10
15
Gerrit Huisman
71,0
13
13
12
9
9
(dsq)
15
16
Ron Syperda
83,0
14
15
11
15
14
14
(16)
Klassement IFKS a-klein 1
Andries Brouwer
6,5
1
(2)
1
1
1
2
1
2
Harm van der Weiden
15,9
(dsq)
3
5
3
2
1
2
3
Henk Frankena
27,0
2
6
(8)
4
3
5
7
4
Martijn Kleintjens
28,0
7
5
3
5
(11)
4
4
5
Tsjibbe van der Veer
35,0
3
7
7
9
4
(12)
5
6
Sander Meeter
40,0
(dsq)
10
9
2
6
7
3
7
Pieter Jansma
41,0
4
4
4
10
(dnf)
11
8
8
Age Bandstra
45,9
(dsq)
1
2
6
9
9
dns
9
Brandt de Vries
47,0
5
13
12
(dns)
5
3
9
10
Chris van den Berg
52,0
(dns)
14
11
8
7
6
6
11
Sikke Tichelaar
57,0
dnf
12
6
7
13
8
(dns)
12
Geale Postma
65,0
(dns)
8
10
11
10
16
10
13
Herke Boskma
67,0
(dns)
9
16
13
8
10
11
14
Hans Brakkee
87,0
6
15
13
15
14
14
(dnf)
15
Johannes de Vries
88,0
(dns)
11
15
12
12
dns
dns
16
Jochem van der Vaart
93,0
(dns)
16
14
14
15
15
dns
17
Bernd de Cneudt
96,0
(dns)
dnf
17
16
dnf
13
12
18
Koos van Drunen
104,0
(dns)
17
18
17
16
17
dns
Orionweg 53 (ind. terrein De Hemrik|) 8938 AG Leeuwarden Telefoon (058)-2802500 Fax (058)-2802510 E-mail: info@vandrogen.nl Internet: www.vandrogen.nl
Lorentzstraat 13 8606 JP Sneek 0515-414862 06-42759845
www.autobedrijf-kaatsland.nl 18
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L dinsdag helaas niet erg veel, hadden daarvoor toch skûtsjes in actie kunnen zien. Vroeg in de middag zeilden de achttien van de klasse a-klein na een kort uitstel – nodig om de boei na een kleine windschifting te verhalen. De eerste twee waren Andries Brouwer met ‘De Reuzen’ en Age Bandstra met de ‘Avontuur’. Martijn Kleintjes werd derde met ‘De Tiid Sil ’t Leare’. Pieter Jansma lag daarachter met zijn ‘Twa Famkes’. In de B-klasse won weer Pieter-Jilles Tjoelker met de ‘Sterke Jerke’. Die is momenteel niet te verslaan, hoe hij ook start. Voor de tweede keer dit jaar werd Sijmen Kalsbeek met de ‘Raerder Roek’ tweede. En dat Sietse Broersma met het Hegemer Skûtsje ‘Ora et Labora’ derde werd, was ook niet echt een verrassing. De C-klasse was voor Harmen Brouwer met de ‘Drie Gebroeders’. Henk Regts werd nu eens tweede met de ‘Grutte Pier’, maar hij blijft klassementsleider. Een derde plaats was dinsdag voor Tim Roosgeurius met ‘Wâldwiif’.
Woensdag 14 augustus Ulbe Zwaga blijft complotdenker
‘Se moatte my hawwe. Dat wit ik 150 prosint seker’, zei Ulbe Zwaga van de ‘Waaksdom ‘ voor de microfoon van Omrop Fryslân, na zijn prachtige IFKS-overwinning in de klasse A-groot op de Tsjûkemar. Het ging hem om het verloren protest bij Heeg. Terwijl alle skûtsjeliefhebbers genoten van zijn prachtige zege, was hij naar eigen zeggen ‘woest’. Vlak voor de start ging Ulbe Zwaga over stuurboord achter alles langs om van achter het startschip over bakboord in het gaatje te duiken dat er bij de start onvermijdelijk viel. Het lukte hem, in enkele seconden. Kort daarna wist hij de voortdurend schiftende wind zo schitterend te peilen dat niemand meer bij de Z van de ‘Waaksdom’ in de buurt kon komen. Dat Ulbe Zwaga zou winnen, was na twee kruisrakken wel bekeken. Wie achter de winnaar tweede werd, was veel ingewikkelder. Er werd voortdurend om die positie gestreden tussen Jaap Hofstee, klassementsleider Sikke Heerschop, Walter de Vries en Froukje Osinga. Even leek ook Floriaan Zwart zich met Jeroen de Vos zich in deze strijd te zullen mengen. Maar de eerste dreef in de eerste route door een van de gehate windschiftingen op de boei, zodat hij opnieuw rond moest. En de tweede wisselde twee uitstekende routes af met twee ronduit zwak gezeilde banen tussen hoge en lage ton. Ja, het was op de Tsjûkemar weer een op-en-delbaan, oftewel een gate. En dat zorgde in combinatie met de vele windschiftingen tussen noordwest en zuidwest voor een groot aantal wisselingen in het veld.
Verrassende volgorde
Het was wennen voor de schippers. Ineens ging de wind van west naar noordwest, zodat de bovenboei van het ene op het andere moment te bezeilen bleek. Ulbe Zwaga reageerde daarop met korte slagen stuur- en bakboord, zodat hij steeds de gunstigste wind kon vangen. Sikke Heerschop kroop bij de wind op, ten koste van veel van zijn concurrenten. Hij kon daardoor van een plekje in de middenmoot opklimmen naar de voorhoede. Gerrit Huisman deed het met de ‘Ut ‘e Striid’ ook heel aardig, terwijl hij toch na een valse start helemaal terug moest. Ton Brundel daarentegen verkeerde met zijn ‘Lytse Lies’ voortdurend in de achterhoede. Daar hoorde hij evenmin als Geale Tadema, een andere verliezer. Nee, dit was immers het domein van Ron Syperda en Jilles Bandstra. Welnu, die kwamen er ook allebei terecht en zij zullen ook wel de-
graderen. Maar wie er vlak bij hen zeilden, was een verrassing. Nu eens niet Gerrit Huisman, die zich naar de middenmoot manoeuvreerde. Maar wel Merijn Olsthoorn, of Floriaan Zwart, of Ton Brundel. De laatste twee kwamen in de eindfase nog wel naar voren, ten koste van Wytse Heerschop. De Dubaise schipper op de ‘Woeste Ånne’ had even vierde gelegen. In de eindfase moest hij knokken voor een twaalfde plek.
Boeien verhaald
Geregeld moesten de boeien verhaald worden. Tijdens de wedstrijd werd de bovenboei een eind naar het noorden getrokken, omdat het startschip niet verder naar het noorden kon. Zo bleef er een machtig mooi kruisrak in de wedstrijd, hoewel de wind lelijk huishield in de vloot. In de eindfase kwam Walter de Vries dicht bij Sikke Heerschop. Die had de tweede plaats weer moeten overlaten aan Jaap Hofstee. Zij tweeën hielden de geregeld over stuurboord naar de bovenboei zeilende Froukje Osinga achter zich. Zo zakte de één naar achteren, terwijl de ander een plekje won. Het zorgde voor mooie strijd, waar helaas te weinig mensen getuige van waren. Ondertussen sijpelden via de moderne media berichten door over een akelige brand op de ‘Drie Gebroeders’, het zo fraai op de tweede plek in de C-klasse zeilende skûtsje van Harmen Brouwer. Het vloog in brand. Twee fokken gingen verloren, een bemanningslid moest naar het ziekenhuis. Later zagen we schoonmaakbedrijf Sappé bij het getroffen schip. Oké, het was niet te vergelijken met de 42.000 dode kippen bij een grote brand in Niawier, maar ernstig was het wel. Harmen liet weten dat hij met desnoods vervangende fokken van Heerenveen de strijd wilde voortzetten. Ja, want hij ligt op promotie met het schip dat in de klasse A-groot thuishoort.
Donderdag 15 augustus Ulbe koning van Tsjûkemar
Door de vele protesten en fouten van de IFKS kon donderdag 15 augustus pas laat de balans van de vierde wedstrijd in A-groot worden opgemaakt. Eén ding was toen wel zeker: Ulbe Zwaga was met de ‘Waaksdom’ de koning van de Tsjûkemar. Hij won beide wedstrijden op dit water: woensdag en donderdag. De door de IFKS gepubliceerde uitslag van donderdag klopte laat in de middag nog van geen kant. Omdat de jury zich toen nog moest buigen over meerdere protesten, kon pas later een uitslag worden opgemaakt. De eerste zes waren achter Ulbe Zwaga Floriaan Zwart met de ‘Ut en Thús’, Jaap Hofstee met ‘’t Swarte Wief’, Ton Brundel met de ‘Lytse Lies’, Jeroen de Vos met de ‘Eelkje 2’ en Sikke Heerschop met de ‘Wylde Wytse’. Zij zeilden op Sikke na van de start af allemaal goed, maar een ereplekje hadden ook Arjen de Jong met de ‘Grytsje Obes’ en Klaas Kuperus met de ‘Zes Gebroeders’ wel verdiend. De laatste lag vlak na de start bij de bovenboei zelfs even op de tweede plek. Maar omdat Ulbe Zwaga over bakboord liggend voor hem uit moest wijken, kreeg het Makkumer skûtsje van de winnaar een protest tegen en besloot de schipper een strafrondje te maken. Daardoor raakte hij in de middenmoot verzeild, waar zich meerdere aanvaringen voordeden. Arjen de Jong zou een protest van Geale Tadema verliezen. Die, op zijn beurt, kreeg ook het maximum van 17 punten doordat hij zich tegen Arjen de Jong vergaloppeerde.
Grote risico’s
Tussen de vaste zeilers in de ach-
De afgelaste openingswedstrijd van Stavoren werd uiteindelijk op woensdag op de Tsjûkemar bij Echtenerbrug ingehaald. Jaap Hofstee, Sikke Heerschop en Walter de Vries werden respectievelijk tweede, derde en vierde.
terhoede zat donderdag weer eens Froukje Osinga met de Jonge Jasper. Hoewel ze af en toe verdienstelijk door de kruisrakken zeilde, kwam ze er niet echt vandaan. Verder dan een elfde plek kwam ze in de uitslagenlijst niet. Het leek Geale Tadema met ‘It Doarp Eastermar’ beter te lukken, regerend kampioen tenslotte. Zijn pech was dat hij een paar keer op Arjen de Jong stuitte, die met zijn ‘Grytsje Obes’ niet aan de kant ging. Integendeel, nadat hij door onder meer Walter de Vries van de vierde plaats was verdreven, voer De Jong zijn eigen koers. Meerdere keren kwam het tussen hem en Tadema tot een aanvaring, en herhaaldelijk leidde dat tot een protest. De eerste keer werd de aanwijzing van de umpire gevolgd, die aangaf dat Tadema fout zat. De tweede keer werd over en weer geprotesteerd. De jury moest zich er maar over uitspreken en die besloot beiden te diswalificeren. Gerrit Huisman deed het aardig met de ‘Ut ’e Striid’, totdat hij op de afzakkende Merijn Olsthoorn met de ‘Emanuel’ voer. Hij raakte de oud-kampioen op een gevoelige plek, namelijk op het roer. Dat leidde echter niet tot grote schade, zodat Huisman met de schrik en een strafrondje vrij kwam. Hij werd negende, Olsthoorn tiende.
Eenzijdig
Anders dan woensdag zeilden de deelnemers een Olympische baan, met steeds twee kruisrakken in ander-
Daarvoor was de overwinning voor Ulbe Zwaga, die met de ‘Waaksdom’ al na twee kruisrakken buiten bereik van de concurrentie was gezeild.
Vreugde bij team ‘Sterke Jerke’ na alweer een overwinning. Schipper Pieter-Jilles Tjoelker is de eerste schipper die ooit ongeslagen kampioen werd.
19
Skรปtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
EOCTRADITIONELE BEURS SCHEPEN KOM, BEZOEK, BELEEF!
DEN HELDER 8, 9, 10 november 2019
WWW.TRADITIONELESCHEPENBEURS.NL Poster_TraditioneleSchepen_2019.indd 1
20
10-09-19 16:30
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Ulbe Zwaga werd de koning van de Tsjûkemar. Anders dan een dag eerder, toen hij zich nog zwaar teleurgesteld uitliet over het verloren protest bij Heeg, gingen bij de schipper nu wel twee gebalde vuisten de lucht in.
halve route. Dat leverde vanaf plaats vijf voortdurend wisselingen op, maar voor hen veranderde er na de tweede route vrij weinig meer. Alleen Ton Brundel zorgde met de ‘Lytse Lies’ nog voor de nodige opwinding door in lange slagen over de Tsjûkemar sterk wisselend te zeilen. Er had wellicht meer in gezeten dan zijn vierde finishplaats, maar hij lag ook even vlak naast Froukje Osinga. Verder was het na het spectaculaire begin en vlak voor de chaotische finish een vrij eenzijdige bedoening. Bij de finish leidde haar plek en die van anderen achterin tot chaotische situaties, waarbij het niet direct duidelijk was wie in een gunstige bakboordpositie lag en wie stuurboord. Toen zat Ulbe Zwaga als groots winnaar (beide handen in de lucht) al lang aan het bier en genoot Floriaan Zwart van zijn succes, behaald dankzij een goed plan: vrij over stuurboord uit de start, over bakboord naar de bovenboei. Omdat Klaas Kuperus daar in de val van Ulbe Zwaga liep, had hij er alleen last van Jaap Hofstee. Die mocht ook tevreden zijn met zijn derde plek, want in vorige wedstrijden wist hij na een uitstekende start niet altijd vloot te houden. De uitslag zou donderdagavond pas vaststaan, na de uitspraak van de jury. Dat had uiteraard ook effect op het klassement.
Andere uitslagen
In de C-klasse deed zich een dramatische aanvaring voor tussen nieuwkomer Mark de Koe met de ‘Hoop op Zegen’ en nestor Floris Bottema met de ‘Harmonie’. De laatste raakte daarbij overboord. Zijn schip werd zwaar beschadigd naar de kant gesleept. Het was zeer de vraag of hij vrijdag wel zou starten. De onfortuinlijke Harmen Brouwer, bij wiens ‘Drie Gebroeders’ woensdag de motor in brand vloot waardoor een bemanningslid koolmonoxidevergiftiging opliep, zeilde donderdag met
een van Jappie Visser van ‘De Sneker Pan’ geleende fok. Dat ging niet goed. Hij sloeg om en moest toen vanaf een laatste plek aan zijn wedstrijd in de C-klasse beginnen. Met een negende plaats wist hij zijn tweede klassering veilig te stellen.
Vrijdag 16 augustus Jeroen profiteert van Sikkes pech
Met een overwinning en een derde plaats kwam Jeroen de Vos met de ‘Eelkje 2’ vrijdag op kop in het IFKS-klassement. Hij nam afstand van de klassementsleider tot dan, Sikke Heerschop met de ‘Wylde Wytse’. Die kon de eerste wedstrijd niet meedoen door averij en eindigde de tweede in de middenmoot. Daarmee verloor hij de koppositie. De eerste wedstrijd in de Lemster baai begon met spektakel toen de gaffel van Sikke Heerschop naar beneden zakte. Reparatie bleek niet mogelijk, zodat de klassementsleider deze wedstrijd aan zich voorbij moest laten gaan. Jeroen de Vos profiteerde daar ten volle van door in het eerste kruisrak met een slag naar de Noordoostpolder de kop te grijpen. De skûtsjes die eerst naar Tacozijl zeilden, kwamen er wat minder uit. Dat was vooral vervelend voor Ulbe Zwaga, die zijn kunstje van Echtenerbrug leek te willen herhalen: bij het startschip boven alles langs scharrelen. Hij kwam pas als vijfde bij de bovenboei aan, en moest toen nog zigzaggen om er goed rond te komen. Merijn Olsthoorn kneep vlak achter De Vos rond de boei – waar het een chaotische toestand werd toen de deelnemers zowel van bakboord als van stuurboord kwamen. Dat werd mede veroorzaakt door een schiftende wind,
Bernd de Cneudt zeilde met de ‘Lutgerdina Smeltekop’ slechts vier wedstrijden en bleef steken op een zeventiende plaats in het eindklassement. Dat deerde hem niet, hij had voor dit jaar ook nog geen verwachtingen, daarvoor moet er nog teveel aan het scheepje gebeuren, maar het was voor de liefhebbers een feest deze oude dame terug te zien in de vloot.
waar bijvoorbeeld Froukje Osinga flink van profiteerde. Zij gleed in één lange stuurboordslag naar boven, waar anderen geregeld een slag extra moesten maken om rond de bovenboei te komen.
Allemaal rondjes
Het is bijna niet te beschrijven wat er bij de eerste ronding van die boei gebeurde. De één (Geale Tadema) kneep binnendoor, ook al kon het niet. De ander – Klaas Kuperus – dreef hopeloos op de boei en moest helemaal in de rondte om geen strafpunten op te lopen. Ton Brundel ging helemaal naar buiten om niet in de ‘gribus’ te verdwalen. Arjen de Jong vond in de mêlee Geale Tadema weer, met wie hij bij Echtenerbrug menig duel uitvocht, wat beiden 17 punten kostte. Er waren vrijdag allerlei protesten, te veel eigenlijk om op te noemen. Umpire Jos Spijkerman zwaaide als een gek met zijn rode vlag om schippers erop te wijzen dat ze een rondje moesten draaien. Het werd daardoor druk naast de kortste vaarweg tussen de boeien. In de tweede route werd het wat overzichtelijker. Merijn Olsthoorn voer er bij ruime wind veel harder dan in het kruisrak. Wat hij echter in het ene won, verloor hij in het andere weer. Toch bleef de KL (Kuipers Lemmer) mee voorin, wat Jaap Hofstee en Klaas Kuperus niet lukte. Tenslotte nestel-
de Ulbe Zwaga zich na een lange bakboordslag stevig op een tweede plaats achter Jeroen de Vos en voor Merijn Olsthoorn. Achterin bleef Klaas Kuperus achter Wietse Heerschop en maar net voor Jilles Bandstra en Ron Syperda. Dat was wel heel matig voor de kampioen van 2016.
Inspannend
Er was bij de finish om vier uur anderhalf uur intensief gezeild. Het vroeg bovengemiddelde inspanningen van alle bemanningsleden en de hoogste concentratie van de schippers en hun adviseurs om het tot de verlossende schoten goed te blijven doen. En toen moesten de skûtsjes uit de klasse A-groot nog een inhaalwedstrijd zeilen voor de plotseling afgebroken wedstrijd van dinsdag bij Sloten. Gelukkig konden ze alle zestien meedoen; Sikke Heerschop, nu tweede in het klassement met een punt achterstand op Jeroen de Vos, had de boel aan boord gerepareerd en kon gewoon meedoen. Dit bepaalde grotendeels de strijd achter Froukje Osinga, die meteen de kop greep en zich daar niet weer van liet verdrijven. Arjen de Jong kwam met enige moeite op de tweede plaats terecht met zijn ‘Grytsje Obes’. Ron Syperda zwalkte er met zijn ‘Ale’ strijdlustig achterlangs, tuk op een kans om een paar plekjes te klimmen en een rol van betekenis te spelen. Dat
lukte aanvankelijk wonderwel, omdat Sikke Heerschop de voor hem liggende Jeroen de Vos voortdurend aanviel. Beiden gingen in de eerste twee kruisrakken geregeld overstag op de derde en vierde plaats. Ondertussen kwam vanuit de middenmoot Ulbe Zwaga onweerstaanbaar opzetten, vooral in de slotfase, toen de wind enigszins kromp. Halverwege de wedstrijd lag hij al op de vierde plek, na matig te zijn gestart om over stuurboord liggend eerst driekwart van de vloot voor te laten gaan. Maar in de heerlijk ruime kruisrakken won hij geregeld een plekje, tot hij vlak bij Sikke Heerschop kwam. Die werd nogal gehinderd door de aanvallen van Walter de Vries van de ‘Goede Verwachting’, de verdedigingsmanoeuvres van Jeroen de Vos en de speldenprikken van Ron Syperda. Alsof ze het van alle kanten op de Meerns-Tjalhuizumer schipper voorzien hadden – zo moet het even hebben gevoeld. Maar pas toen Zwaga na een angstige stuurboord-bakboord kruising protest aantekende en Heerschop een strafrondje moest zeilen, kwam Zwaga hem voorbij. Toen, in de laatste twee routes, viel alles op zijn plek. Achter leidster Froukje Osinga met de ‘Jonge Jasper’ werd Ulbe Zwaga tweede met de ‘Waaksdom’, Jeroen de Vos derde met de ‘Eelkje 2’ en Ton Brundel vierde met de ‘Lytse Lies’.
Gefeliciteerd Eelkje 2 www.koopmansverf.nl
Gejuich aan boord van de ‘Eelkje 2’. De zesde plaats op de finaledag was voldoende om de IFKS-titel binnen te halen.
21
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Sikke Heerschop gaat gewoon door
‘It kin lang net út’
Door Klaas Jansma
Sikke Heerschop lag in 2019 op kampioenskoers, maar moest uiteindelijk genoegen nemen met de tweede plaats, achter Jeroen de Vos en voor Ulbe Zwaga.
Twee jaren achtereen werd Sikke Heerschop tweede in de kampioensstrijd van de IFKS, beide keren met het snelle, prachtig getuigde schip ‘Wylde Wytse’. Komend jaar zien we hem daar niet in terug. Want dan is zoon Wytse, ook in de A-klasse, schipper en zeilt Sikke op de gerestaureerde ‘Zes Gebroeders’. De ‘Zes Gebroeders’ werd in 1907 in opdracht van Durk Durkszoon Kuipers uit Buitenpost gebouwd op de roemruchte ‘Piipster werf’ van de Roorda’s in Drachten. De oude Berend Roorda zwaaide daar toen nog de scepter. Maar de mooiste ijzeren schepen werden er al ontworpen door zijn zoon Bouke. De ‘Zes Gebroeders’ werd bevaren door Jacob Melles Zwerver, die het schip in 1918 ook kocht. Later kreeg het de naam ‘Nooit Volmaakt’. Als woonschip kreeg het een plekje in Engelands dichtbevolkte hoofdstad Londen, waar ligplaatsen schaars en razend duur zijn en men van skûtsjes weinig weet. Dit schip is door Sikke Heerschop uit De Meern bij Utrecht, opgegroeid in Tjalhuizum bij Nijland, in 2014 uit Engeland gehaald. Jarenlang lag het er met andere skûtsjes vlak naast het nieuwe kantoor van de Gebroeders Veenema aan de Oppenhuizerweg in Sneek in de haven van Sikke. Nu
22
is het casco fraai gerestaureerd door scheepsbouwer Piet ten Woude uit IJlst, die er een snel schip in herkent. Straks, als het opnieuw getuigd is, kan het naar verwachting met de snelsten meekomen. De vormen zijn in ieder geval veelbelovend. En het verfsysteem zal wel aan de hoogste eisen voldoen, al houdt Sikke niet van moderne fratsen als nano en siliconen. Plamuur moet er zeker op, en aan de primer en een paar laklagen ben je ook gauw een paar duizend euro kwijt – ook al doe je alles zelf. Wie weet kan dit schip, een echte Piipster, met succes de strijd aangaan met de ‘Sterke Jerke’, die in 2020 ook debuteert in de A-klasse.
Het kan niet uit
Sikke Heerschop is een van de pijlers waarop de IFKS rust. Hij werd al eens geroyeerd en snel teruggevraagd, zeilde in alle klassen, werd al eens kampioen en degradeerde ook bijna. Vorig
jaar maakte hij het geweldig spannend door eerst met averij uit te vallen en daarna, in de finale, als een vorst te zeilen. Zoon Wytse, projectleider in Dubai, zal volgend jaar de ‘Wylde Wytse’ sturen, Hij heeft een puike bemanning. En als schipper heeft hij bewezen dat hij goed genoeg is voor de klasse A-groot. Hij promoveerde in 2018 en handhaafde zich vorig jaar keurig met de ‘Woeste Anne’. Wat er met dit schip gebeurt, weet Sikke, die er nog steeds eigenaar van is, nog niet. Mogelijk komt het op de plek te liggen die nu nog wordt ingenomen door de oude ‘Zes Gebroeders’, alias ‘Nooit Volmaakt’. In dezelfde haven ligt nu ook al een kleine a-klasser. Misschien toont iemand belangstelling, misschien ook niet. ‘It kin eins lang net út’, zegt Sikke bespiegelend. ‘Foar de eigener net, en foar de hierder ek net. It is in hobby, en dat mei wol wat kostje. Mar soms giet it wat te gek.’ Een rekensommetje is vlot gemaakt. Als je een skûtsje echt voor de wedstrijden wilt optuigen, ben je aan verfsysteem, houtwerk en tuigage gauw anderhalve ton kwijt. Gezien de lage rentestand van dit moment is dan een huurprijs van vijfduizend euro niet zo gek. Maar het probleem is dat je om de paar jaar nieuwe zeilen moet kopen, en dan komt ook het verfsysteem al gauw weer aan de beurt. Daar
gaan tienduizenden euro’s in zitten, geld dat er nooit weer uit komt. Want met zo’n mooie racemachine zeil je natuurlijk niet voor je plezier met gasten.
Een bende
Voor een eigen skûtsje is het voor een
schipper met bemanning misschien nog te doen om elk jaar vijfhonderd tot duizend euro opzij te leggen om zich op het hoogste niveau te manifesteren. Een hobby mag tenslotte wat kosten. Maar als je eigenaar bent van een schip dat door een ander wordt bevaren, telt het hard in de verkeerde
GEWICHT EN GELIJKWAARDIGHEID Samen met een groep andere ‘Hollandse’ skûtsjesilers bij de IFKS heeft Sikke Heerschop een simpele formule ontwikkeld om deelnemende schepen zo gelijkwaardig mogelijk te maken. Alle deelnemende skûtsjes zijn daartoe gewogen en van een inzinkingsmerk voorzien. Mede daardoor kon afgelopen jaar Jeroen de Vos met de ‘Eelkje 2’ kampioen worden en kwam Ulbe Zwaga met de ‘Waaksdom’ angstwekkend dicht bij de titel. Sterker, als Sikke vlak voor de finale geen averij had gekregen en Ulbe Zwaga na een vreselijk ongeluk niet door de umpire was benadeeld, waren zij misschien twee en één geworden en De Vos derde. Want zo spannend is tegenwoordig het skûtsjesilen, dat kampioenschap en degradatie dicht bij elkaar liggen. Dat weet nu ook Ton Brundel, de recordhouder-titelwinnaar bij de IFKS. Wat is de volgende stap in de race naar de hoogste eer, nu gewichtsvermindering in de ban is gedaan? In het verfsysteem ligt die zeker niet, vermoedt Sikke Heerschop. Misschien in een andere uitvoering van de zwaarden, zo belangrijk in de voortstuwing? Als ze goed worden gemaakt, kunnen ze wellicht een zeilend schip lichter maken. Daar wil Sikke Heerschop niks van horen. Hij is al lang blij dat met de vaststelling van het gewicht van alle skûtsjes eindelijk een constante factor is gevonden die de onderlinge verhoudingen kan reguleren. Maar kan het echt niet, een schip onder het zeilen lichter maken door een aangepaste uitvoering van de zwaarden? ‘Dat wit ús Anne better,’ zegt Sikke. ‘Dy is der op ’t lêst op ôfstudearre.’
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Zoon Wytse wist zich dit jaar te handhaven in de A-Groot en daarom mag hij in 2020 ook in deze klasse uitkomen. Opnieuw samen met zijn vader, die dan met een ander skûtsje de strijd aan gaat. Wytse oefende tijdens de slotdag als schipper op de ‘Wylde Wytse’ en werd toen twee keer tweede. De ‘Woeste Ånne’ kan verhuurd of verkocht worden, of Sikkes zoon Anne moet erop willen zeilen.
richting op. ‘Witst ek noait watst werom krijst,’ aldus Sikke. ‘Moai kâns dat it in grutte bende is.’ Zelf zegde Heerschop de Gebroeders Los de huur op van het kampioensskûtsje ‘Grutte Pier’, het skûtsje dat hij later verhuurde en daarna verkocht aan Lucas Bouma. Die leverde het vervolgens door aan Henk Regts, die nog niet met skûtsjesilen kan en wil stoppen. Met de ‘Oude Zeug’ was hij een paar keer bijna kampioen en met de ‘Grutte Pier’ werd hij dat afgelopen jaar in de C-klasse. Naar zijn zeggen heeft Heerschop om zich heen genoeg voorbeelden
gezien van mensen die zo verslingerd raakten aan het spelletje, dat ze er alles voor opgaven. Daarom heeft hij zoon Wytse ook op het hart gedrukt om toch vooral zijn carrière op de eerste plaats te zetten, ook als hij straks op het prachtige, snelle skûtsje ‘Wylde Wytse’ zeilt en misschien wel kans maakt op een titel. Voorlopig heeft Wytse zich daar keurig aan gehouden. Hij was zelfs de eerste die met een vlag van de Verenigde Arabische Emiraten een overwinning bij het Friese skûtsjesilen vierde. Sikke zelf begint, op 63-jarige leeftijd, aan een nieuw avontuur. Hij
heeft wederom een onderneming gekocht en is nu actief in het onroerend goed. Nee, niet in Fryslân, waar hij al een haven en een eiland bij Sneek bezit, maar in de drukke Randstad, waar in grond en stenen flink verdiend kan worden. ‘Ik ha in grutte fout makke,’ zegt hij, in zijn eigen typerende stijl. ‘En toen bleef het stil’. Ja, want Sikke en fouten, dat is een vreemde combinatie. Zeker als hij dat zelf zegt, op nonchalante toon, zoals we die van hem kennen. Want fout is het natuurlijk niet, dat zo’n getalenteerd man het grote nietsdoen nog een eindje voor zich uit-
schuift. Hij doet, alleen in de skûtsjesilerij al, genoeg aan dingen die men tot de bijzaken van het echte leven kan rekenen. De door hem geëntameerde ‘Slach om Heech’ is daar één van.
Komend jaar
Wat ook bij Sikke Heerschop hoort, is de onzekerheid over de nabije toekomst. Straks liggen er twee mooie skûtsjes te wachten op een belangstellende. Als die niet komt, is het ook goed. Komt die wel, dan wil Sikke misschien wel verhuren of verkopen – zoals hij vorig jaar deed tegen de grote winnaar in de klasse a-klein.
Of zoon Anne dan niet de ambitie heeft om met een mooi skûtsje dat zijn eigen naam draagt, zich bij de IFKS in te schrijven? Vraag het Sikke maar niet, want hij weet niet wat er na dit jaar gebeurt, en dat is hem wel goed ook. Vorig jaar nog liet hij de mogelijkheid open om in 2019 over te stappen naar de klasse a-klein. Dat hij dat niet deed, schreef hij toe aan echtgenote Lisette. Maar het zouden ook best zijn eigen ambities kunnen zijn, die de doorslag hebben gegeven. Net als de start van weer een nieuw bedrijf, in een leven dat gevuld genoeg is eigenlijk.
23
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Siep Amsterdam uit Hindeloopen
Schroefas naar Moermansk Eind oktober was hij nog in Moermansk met een schroefas voor een peilschip. Een week later stond er een diepvriesmachine op zijn truck van 10 bij 3 meter. Toen reed hij uit Noorwegen via Duitsland terug naar Hindeloopen. Siep Amsterdam, 51 jaar, is net als zijn voorouders altijd onderweg. Vader Anne hielp het transportbedrijf van de grond met basistransport, zoals grond. Siep heeft samen met Renske Ligthart, zijn vrouw, de leiding.
DE NAAM AMSTERDAM Amsterdam is, anders dan de leek misschien zou denken, een echte Hindeloper naam. Hij herinnert aan de tijd toen grote vrachtschepen als fluiten en koggen de vaart op Scandinavische en Baltische landen onderhielden. Friezen waren in dit bedrijf oververtegenwoordigd. Hindeloopen werd in de achttiende eeuw beschouwd als een soort voorstad van Amsterdam, omdat van hieruit over de Noordzee en de Sont werd gevaren. Het was dan ook logisch dat de naam Amsterdam in deze stad veel voorkwam. Leuk dat er nog steeds een Amsterdam in het internationale transport zit.
Ze hebben twee dochters. Er werken nu vijf chauffeurs bij het transportbedrijf, die zich onderscheiden in het vervoer van ingewikkelde dingen. Die schroefas bijvoorbeeld kwam uit Barendrecht en moest naar Siberië. Hij werd hier gemaakt omdat de betere scheepsreparateurs in dit land aan de metaallegering kunnen komen die elders niet te vinden is. En zo’n peilschip van 26 meter, boordevol elektronica, is de moeite van een snelle reparatie wel waard. Dat gaf de eigenaar uit Urk ook de kans om een vervangende kapitein te regelen. Alle lading is natuurlijk welkom bij Siep Amsterdam Transport, als er maar een faire prijs voor wordt betaald. Het werk is zo mooi dat SIep er graag dagenlang voor onderweg is. De naam van zijn bedrijf is internationaal bekend, want zelfs al weten Amerikanen niet waar Denemarken ligt, Amsterdam kennen ze tot in alle uithoeken van de aarde. Voor de opslag (‘warehousing’) wordt door het Hindeloper bedrijf ruimte gehuurd in Hazeldonk onder Breda.
Bekende voorvader
De bekendste aartsvader van de fami-
lie is Piet Amsterdam, de grootvader van Sieps vader. Hij was beroemd als beurtvaarder, die nog met de onlangs gerestaureerde ‘Dorp Grouw’ van Hindeloopen over Sneek naar het toenmalige hoofddorp van Idaarderadeel heeft gevaren. De bekende regenboogzeiler Harry Amsterdam, ook een kleinzoon van hem, heeft zich samen met Berend Mink, Ton Brundel en Jelle Talsma sterk gemaakt voor restauratie van dit mooie schip. Dat was ooit van de Peekema’s uit Grou, die eveneens overstapten op wegtransport toen het water niet meer de beste weg was. Nog in de vorige eeuw werd er met zulke skûtsjeachtige scheepjes meer gezeild en geboomd dan op motorkracht gevaren. Heel vroeger werd zelfs met beurtscheepjes wel geroeid, als het windstil was. En roeien, bomen
en zeilen kón Piet Amsterdam, zoals iedereen die in de beurtvaart op Friese wateren zijn brood moest verdienen. Bekend is Piet senior bij insiders ook geworden door notities over het schippersleven in en rond Hindeloopen. Het Fries Scheepvaart Museum heeft die aantekeningen nog in een jaarboek uitgegeven, met een schat aan nautische kennis en leuke taaleigenaardigheden. Want Piet was het Hielpers natuurlijk beter machtig dan het ABN. Al was hij ook, zo blijkt uit alles, een man met een ruime blik.
Van mond tot mond
Dat Siep Amsterdam met zijn transportbedrijf nu eens in de Skûtsjekrant adverteert, is eigenlijk een wonder. Want hij ontleent zijn bekendheid vooral aan de prestaties die hij en zijn
vier collega’s in hun trucks leveren. Van een beetje vorst worden ze niet zenuwachtig, sneeuw zijn ze wel gewend en het werk vinden ze prachtig. Als ze maar geregeld in Hindeloopen kunnen zijn. Want die stad verdient het, zo is algemeen bekend, om de hoofdstad van het paradijs te worden – ook al wonen er nu wat te veel mensen recreatief, zodat starters te weinig kansen krijgen. Amsterdam Transport krijgt leuke klussen als de schroefas of de vriesmachine dan ook niet via advertenties en zelfs niet via zijn boeiende website, maar vooral door mond tot mondreclame. Zo werkt dat in de wereld van het transport, waar de mensen elkaar kennen.
SIEP AMSTERDAM TRANSPORT BV SINDS 1884 GESPECIALISEERD IN VERVOER VAN EN NAAR SCANDINAVIE
06-51606030
WWW.SIEPAMSTERDAMTRANSPORT.NL 24
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Een kast van de Friesche Scheepsbouwersvereeniging
Schilkampen leeft voort Van der Werff, ook al stond De werf verwijst nog altijd naar Schilkampen, het volgens het indertijd anders, dus verkeerd, in stukje Leeuwarden achter winkelcentrum De Cen- de krant. trale, aan het Nieuwe Kanaal. ‘Welgelegen’ was Concurrentie toen de naam. De werf met de dwarshelling lag Herman van der Werff legt zich met bedrijf toe op onderhoud en repaschuin tegenover het bedrijf van vader Siete en zijn ratie van grotere ijzeren schepen. Het de zoon Eildert Meeter. typische recreatiespul van polyester we Mazzelshop en een groot aantal andere bedrijven.
Oude dossierkast
De naam bestaat nog. Maar Hermannus Hendrikus van der Werff, zoon van Rienk, heeft zijn bedrijf tegenwoordig aan de Neptunusweg 1, vlak achter de brug naar bedrijventerrein De Hemrik. ‘We zitten hier sinds 1977’, vertelt Herman van der Werff. Het is een gouden plekje, vlak achter de gevangenis. Herman, nu 60, heeft meegemaakt hoe het in deze omgeving vroeger was. Het was een landelijk gebied, een eldorado om in het voorjaar te eierzoeken en ’s winters op ondergelopen landerijen te schaatsen. Er stonden een paar arbeiderswoningen en vooral boerderijen. Rond 1977 werd dit paradijs ingericht als bedrijventerrein De Hemrik. Nu staat Omrop Fryslân een eindje verderop, de nieu-
Van vader Rienk kreeg Herman een oude dossierkast van de in 1915 opgerichte Friesche Scheepsbouwersvereeniging, waarvan pake Ate Tjibbeles vijftig jaar secretaris is geweest. Rienk van der Werff deed samen met Klaas Draaisma uit Franeker en de Sneker scheepsbouwer Dirk Jans Boomsma in 1965 het licht uit van deze ooit bloeiende vereniging, omdat er amper nog leden waren. Met smaak vertelt Van der Werff hoe pake Ate Tjibbeles bij zijn trouwen in 1909 naar een werf in Doesburg zou verhuizen, maar schielijk terugkwam omdat het water er zo hoog stond dat je van de lieren alleen nog ‘de kopkes’ zag. Toen zijn neef Oebele Pieters even later dezelfde reis maakte, was het water gezakt. Zo werd deze werfbaas van Schilkampen in 1909 de eerste Van der Werff die de Friese scheepsbouw ver over de grens bracht. Pake Ate Tjibbeles werd toen baas op Schilkampen. De in aanbouw liggende schepen werden aan hem toegewezen. De schepen die vóór november 1909 op Schilkampen in ijzer zijn gebouwd, hebben dus als bouwer Oebele Pieters gehad. En hoewel hij begonnen zal zijn aan de schepen die in november en december 1909 van de helling liepen, golden die als gebouwd door zijn neef Ate Tjibbeles. Zo staat het ook correct in het naslagwerk ‘Troch de Wyn’, maar bijvoorbeeld bij een paar schepen niet in de laatste Skûtsjekrant. Daar heeft Van der Werff een plakkertje in aangebracht, net als bij de naam Higgings in het artikel over It Doarp Eastermar in Van Schroot naar Vloot 1. Dat moet Hugging zijn,
hoeft hij niet. Die bedrijfstak is uit de gratie geraakt bij de echte vakmensen door de veel te hevige concurrentie. Je kunt er amper nog droog brood in verdienen, is de ervaring van Van der Werff. Dat heeft ook te maken met de vele eisen die in verband met het milieu en de Arbowetgeving aan scheepsbouwers worden gesteld. Wat je hier wel ziet, is het edele vakwerk aan mooi ijzer, voor een deel historisch erfgoed. Helaas is dat niet altijd in wedstrijden te gebruiken, omdat je zelfs bij de IFKS al dispensatie moet hebben om met een Briltils Barkmeijerskûtsje mee te mogen doen. Dat ervaart nu Jan ‘Disco’ de Vries, die een hele verzameling oude schepen heeft en via tal van goede relaties bijhoudt wat er in de skûtsjehandel zoal voorbij komt. Als adviseur van Stichting Foar de Neiteam zit hij ook dicht bij het vuur, natuurlijk. Zo ligt er nu een scheepsromp van Barkmeijer Briltil bij Van der Werff, wachtend op de grote beurt. Die is van Jan de Vries, van wie je volgens Van der Werff één ding zeker weet: wat hij in handen krijgt, zal ooit weer varen.
ook als beurtschip, heeft laten bouwen. De eerste naam was ‘Hoop op Zegen’. De naam Korensant heeft vast iets te maken met die van de eigenaar, E. Korendijk. Nu ligt dit schip te koop, en wordt volgens Herman van der Werff de naam Buitenstvallaat erbij vermeld. Hermans pake Ate Tjibbeles wist al dat dit onmogelijk was. Die zei dat dit
niet een Van der Werff-skûtsje was. Was het, als het dan toch uit Drachten komt, een prototype van de Piipster werf van de Roorda’s? Dat zou met het bouwjaar 1903 misschien net kunnen, zeker als we aannemen dat het gemodelleerd is naar een ouder houten schip. Maar ook dan blijft het een raadsel waarom er hele brede boegen zijn toegepast.
Een prototype?
Over oude schepen gesproken: Van der Werff toont een foto van de ‘Korensant’, een merkwaardig skûtsje van Schiermonnikoog. Het is wel een mooi gelijnd skûtsje, maar volgens Van der Werff heeft dit schip te brede boegen, wat er op wijst dat dit een van de eerste ijzeren schepen is na de houtbouw van de onbekende Drachtster werf. . In de scheepsmetingsnotities is het toegeschreven aan Haike Pieters van der Werff. De maten 14,40 x 3,36cm, laadvermogen 25,953 ton, doen vermoeden dat de eerste eigenaar Douwe Folkerts Visser uit Oentsjerk het voor divers gebruik,
25
Skรปtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
7 t/m 11 feb 2020
Hier begint je watersportseizoen
WTC EXPO Leeuwarden www.boot-holland.nl 26
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Eerbetoon aan Drachtster werven
‘Henderika’: levend monument
Alsof de wegen verdwaald zijn, zo prominent markeert de 34-tons ‘Henderika’ de noordelijke rotonde bij Drachten. Vlak daarachter staat Huizinga Keukens en het bedrijf van A. Th. De Boer. Verderop is het allemaal nijverheid wat de klok slaat. De ‘Henderika’ is in onderhoud, dat zie je aan alles. De gemeente Smallingerland heeft het schip gekocht om het op het droge te leggen als herinnering aan de grote Drachtster werfbazen uit het verleden. Toch is het geen Drachtster schip. De ‘Henderika’ is in 1914 gebouwd bij Tjipke Douwes Barkmeijer in Stroobos voor het schippersechtpaar Jitze Schaafsma en Hendrika Feenstra uit Gorredijk. Bij meting kreeg het skûtsje behalve de officiële naam ook het registratienummer L 1363 N. Het mat toen 18,38m x 3,54m; lang genoeg, maar eigenlijk wat te smal. Maar ja, het moest dan ook geregeld door de Opsterlandse Compagnonsvaart, en die stond een grotere breedte eigenlijk niet toe.
Drachtster werven vereeuwigd
Met name Haiko van der Werff, nazaat van de Van der Werven die overal in en buiten de provincie hun sporen hebben achtergelaten, heeft zich ingespannen voor deze herinnering aan Drachtens erfgoed. Het is al zijn zoveelste skûtsjeproject. Eerder zorgde hij op zijn werf al voor een met veel vrijwilligers mogelijk gemaakte restauratie van ‘De Jonge Trijntje’. Ook was hij mede-initiatiefnemer van Turfrace Smallingerland, die om de drie jaar een wedstrijd tussen Drachten en Leeuwarden verzorgt. Vorig jaar, in 2018, werd een wel heel bijzondere editie verzeild met een muzikale groet aan de Kulturele Haadstêd. De aandacht voor de historische skûtsjebouw in de jaren 1900-1933 is terecht. Ooit waren er wel vijf werven in Drachten, waar tientallen mooie skûtsjes zijn gebouwd. Twee daarvan leverden de kampioenen in SKS en IFKS: de Piipster werf van de Gebroeders Roorda aan de Drachtster Feart
en Buitenstvallaat aan de Ie, richting De Veenhoop. Een belangrijke werf stond aan de Langewyk, in het zuidoosten van Drachten. Straatnamen herinneren nog aan dit bedrijf van de vroeger roemruchte Hayke Pieters van der Werff. Twee werven stonden aan de al lang gedempte Noorder Dwarsvaart. Met moeite is nog ongeveer na te gaan waar ze hebben gestaan. Van de werf aan het Buitenstvallaat, waar Haiko nog altijd activiteiten ontplooit, is het oude woonhuis met het fraaie uithangbord tot vandaag de dag te zien. Jan Oebeles van der Werff bouwde er samen met zijn zonen Oebele en Gurbe mooie schepen, die konden laden en varen. Onder meer het Earnewâldster, het Lemster en het Jouster SKS-skûtsje zijn hier gebouwd. Aan het vroegere bedrijf van de Roorda’s herinnert tegenwoordig een monumentaal gehouwen stuk hardsteen. Dat is geplaatst op de plek waar later de eerste grote industriehal van Philips werd gebouwd.
De Skûtsjehoofdstad
De Drachtster historische vereniging Smelne’s Erfskip heeft zich, met de gemeente, sterk gemaakt voor het levend houden van dit stukje erfgoed. Dat juist dit schip is ontdekt, is mede te danken aan Frits Jansen en Theunis van der Meer van de Stichting Foar de Neiteam. Jarenlang, maken zij op de website skutsjehistorie.nl duidelijk, heeft dit schip jarenlang in Leeuwarden aan de kade gelegen. Zij hebben eer van hun werk, want niemand kan nu meer ontgaan dat Drachten eigenlijk de Skûtsjehoofdstad van Fryslân is. De vroegere Drachtster werven, en ook de ene die er nog is, zijn allemaal vereeuwigd met een fraaie belettering
op fundamenten onder de ‘Henderika’. De rotonde waarop zij staat is daarmee een van de mooiste entrees van een stad of dorp in de hele provincie. Dat is een mooi begin voor een revitalisering van een andere entree, over water. Daar is nog wel wat om te doen, want dat kan mooier. Alles kan trouwens mooier, vindt ook Haiko van der Werff. Om te beginnen had hij natuurlijk liever een fraai onderhouden Bûtenstfallaatster op de rotonde gehad. En we zijn het vlot met hem eens dat een skûtsje eigenlijk in het water hoort, en niet op de weg. Tenzij het mooi wordt opgeknapt natuurlijk – en dat is de bedoeling. Na de eerste plaatsing zal er nog veel meer gebeuren, hopen de initiatiefnemers. Om te beginnen zou het een goed idee zijn om het oude originele naambord zodanig met glanzend zwarte of witte lak in te kleuren dat iedereen duidelijk kan zien wat hier staat. Natuurlijk is zo’n skûtsje ook een eervolle herinnering aan de wijdvertakte familie Van der Werff. Nazaten hebben overal gewerkt en eigen bedrijven gehad: in Gorredijk, Bergum, Echtenerbrug, Stavoren, Wergea, Leeuwarden en, op meerdere plaatsen, in Drachten. Het is mooi dat we dat bij een bezoek aan Drachten niet vergeten.
Tien jaar geleden begon bij ons de liefde voor Noorse sloepen. Op één van Noorwegens schitterende meren lag wel een heel sierlijk bootje. Het bleek een Noorse sloepje (spitsgatter) te zijn. Hier moest in gevaren worden. We waren direct verkocht! Deze boten zijn eenvoudig te bedienen, door de geringe diepgang en bijzondere mate van stabiliteit zijn dit boten met fantastische vaareigenschappen. Wij bieden met ons bedrijf ‘Noorsesloepen’ een compleet aanbod
van in- en verkoop, verhuur, transport, onderhoud & service. Onze kernwaarden daarin zijn vooral: persoonlijke en transparante dienstverlening, goede service en dit met een stukje noordelijke nuchterheid. Onze doelstelling is dat onze klanten onbezorgd het water op kunnen zodat ze echt lekker kunnen genieten. Noorsesloepen.nl 06 1998 53 97 Tibsterwei 3 9131 EG Ee
Openingstijden: (tijdig reserveren gewenst) woensdag t/m vrijdag vanaf 17.00 uur zaterdag en zondag vanaf 16.00 uur Voor groepen is het mogelijk een besloten zaalruimte te reserveren. Volg ons ook op facebook: Kippenrestaurant de Kakelhof
SKÛTSJE MENU
€ 23,50 AL ONZE GERECHTEN KUNNEN OOK WORDEN AFGEHAALD
Nijtap 45, 9218 PA Opeinde, tel. 0512-524880 www.kippenrestaurantdekakelhof.nl
27
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Skûtsjemuseum Earnewâld wordt groter
De Stripe gaat los Vorige week zijn vrijwilligers van het Skûtsjemuse- projectleider en ontwerper Sietse Bruinsma is de vergunning betaald en um De Stripe in Earnewâld begonnen met de voor- kan het werk gewoon doorgaan. bereiding van een fikse verbouwing. De noordgepubliek vel van het museum komt vier meter naar voren. Veel Skûtsjemuseum De Stripe bestaat Die van de ‘smidte’ wordt er op gelijke hoogte bij inmiddels meer dan twintig jaar. Een groot succes zijn de werkdagen en getrokken. -avonden, waar tientallen vrijwilligers De nieuwe ruimte is nodig om een filmzaal met een volwaardige studiehoek te creëren en de spullen te exposeren die er de laatste jaren bij zijn gekomen. Het Skûtsjemuseum beschikt over een collectie sfeervolle beelden uit de begintijd van het skûtsjesilen. En op de vertrouwde Earnewâldster wijze heeft de instelling nu ook de beschikking gekregen over een prachtige collectie stoelen, die afkomstig zijn uit een Hongaarse kerk. ‘Je moatte der mar op komme,’ aldus Harm de Vlas, voorzitter van het Skûtsjemuseum. Volgens hem is het ‘yn ’t rare’ wat de mensen naar Earnewâld brengen. Daar zijn heel bijzondere dingen bij, zoals indertijd een dagvaarding van Jel Sytema die broer Jan een kleine honderd jaar geleden beschuldigde van mishandeling. Nu weer heeft Yna van Terwisga uit Leeuwarden een collectie curiositeiten verzameld van haar pake Hindrik Bouma, die ze wil overdragen aan het museum. Pake Hindrik had het smalste skûtsje dat in Fryslân gebouwd is, omdat hij groenten en fruit moest vervoeren van de Gariper kwekerij naar de coöperatieve veiling van Berlikum. Als melkvaarder ging hij eens met
28
een slee vol bussen over de Pikmar en hij zakte erdoor. Zelf was hij toen bijna bewusteloos, maar zijn mooie kettinghorloge tikte nog. Ook dat zit bij de spullen, met een portret van pake en beppe.
Geld toegezegd
Harm de Vlas is enthousiast als hij over de uitbreiding van het museum praat. Van verschillende kanten is al geld toegezegd, en sponsoracties blijven doorgaan. In een comité van aanbeveling zitten illustere figuren als Meindert Seffinga van het Fries Scheepvaart Museum, het nieuwe Eerste Kamerlid Gerben Gerbrandy, voormalig wethouder en nu directeur van Fryslân Circulair Houkje Rypstra, René Nagelhout van de SKS en skûtsjeverslaggever Klaas Jansma. Zij worden door Harm op de hoogte gehouden van de vorderingen. Overal in Fryslân liggen geplande bouwprojecten stil vanwege het probleem van de Stikstofaanpak, de PAS. Dat levert akelige problemen op, en zeker niet alleen voor de boeren. Ook de plannen van het Skûtsjemuseum dreigden door de PAS doorkruist te worden. Maar volgens de bouw-
op af komen om het nuttige met het aangename te verenigen. Over publieke belangstelling hebben ze in Earnewâld niet te klagen. Het museum staat op het programma van allerlei uitstapjes, zodat er elke week wel een paar groepen worden ontvangen. sietse seiltekenzijn Harm en Bijzonder verheugd museumbeheerder Simen Bergsma over de grote belangstelling van jongeren. Ook zij komen vaak in groepsof klasseverband, en mede dankzij oud-onderwijzers en -docenten onder de vrijwilligers, zoals initiatiefnemer Age Veldboom, kunnen ze altijd rekenen op een op jongeren gericht boeiend programma. Na de uitbreiding kunnen ook studieuze bezoekers aan hun trekken komen. Voor hen is er straks genoeg ruimte om onder meer de uitgebreide bibliotheek en de mooie plakboeken te raadplegen. Ondertussen zijn de vrijwilligers begonnen met het vrijmaken van de ruimte aan de noordkant van het museum, zodat er straks geheid en beton gestort kan worden. Indertijd, ruim twintig jaar geleden, is het hele gebouw met veel vrijwilligershulp in een paar luttele maanden tot stand gekomen. De verbouwing zal misschien
iets langer duren, maar voor komende zomer moet Earnewâld volgens Harm de Vlas beschikken over een uitvergrote publiekstrekker van jewelste. Tel daarbij op dat op een steenworp afstand ook Cathrinus Herrema van Annage en René en Judith Janssen
van De Twirre steeds bezig zijn om hun bedrijf op de kaart te zetten en van nieuwe attracties te voorzien, en het is duidelijk waar je komende zomer voor een paar leuke, attractieve dagen moet zijn.
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Gebouwd bij De Roos & Van der Meijden
De Deo Juvante ligt in Chalk Bridge Nabij de Lea, een in de heuvels ontspringende bronrivier van de Thames, ligt een Fries skûtsje. Het is de ‘Deo Juvante’ [L 1852 N]. Rinze Beers liet het in 1915 bouwen bij De Roos en Van der Meijden. Nu is het een woonschip, afgemeerd bij het dorpje Chalk Bridge (Krijtbrug). De ‘Deo Juvante’ ligt achter een bij de brug van Chalk Bridge bij Londen over het water getrokken pijpleiding afgemeerd aan de bakboordskant in de Lee Navigation. Dit is een aan de oostkant van Londen nieuw gegraven vaarwater naast de kronkelende River Lea. Er liggen meer woonarken die ooit zeilende binnenschepen waren, is na even zoeken op Google duidelijk te zien. Je kunt ook zien hoe er op de Lee Navigation met motorschepen wordt gevaren. ‘Op Streetview kun je de ‘Deo Juvante’ zien liggen’, zegt Pieter Egberts Beers uit Harlingen. Hij is inmiddels 78 en groeide op aan boord van het skûtsje dat zijn vader Egbert bevoer nadat Rinze in 1929 was overleden. Zoals vaker bij de familie Beers kwam het schip na diens overlijden niet in een anonieme erfenis, maar kon de zoon het overnemen om het bedrijf voort te zetten. Helaas begon in 1929 (voor Friese schippers eigenlijk al in 1928) de grote economische crisis, waardoor de binnenvaart het zwaar te verduren kreeg. Niettemin bleef Egbert varen en werd veel later ook Pieter (binnen)schipper. Later kreeg hij werk bij de Maritieme Academie in Harlingen, waar hij belast werd met de huisvesting van leerlingen. Dat is een wat luxer woord dan ‘internaat’, wat ongeveer hetzelfde betekent. ‘Dat wurd brûke se no net mear’, zegt Pieter. ‘It hat net sa ’n moaie klank by minsken út ’e binnenfeart. Dat it is no ‘huisvesting’.’ Beers woont in Welgelegen op een schitterende locatie, vanwaar je zee en land kunt zien. Hij praat Fries, al kwamen zijn verre voorvaderen uit Leeuwarden.
Gods Hulp
De naam ‘Deo Juvante’ zie je een enkele keer wel eens op een binnenschip. In de skûtsjewereld kwam deze naam niet veel voor, anders dan bijvoorbeeld ‘Eben Haëzer’ of ‘Hoop op Zegen’. Het bewijst dat de familie Beers, net als veel schippers, de christelijke levensbeschouwing toegedaan was en goed genoeg ontwikkeld om een Latijnse uitdrukking als naam van een schip te kiezen. Rinze Beers was getrouwd met Bontje, een dochter van Tabe Visser uit de Wilp. Het snelle skûtsje dat nu de ‘Sterke Jerke’ is, heeft deze turfschipper op Buitenstvallaat laten bouwen. Over de familie Beers staat een mooi verhaal in de vorige Skûtsjekrant, de zomereditie van 2019. Rinze voer eerst op een speciaal voor hem en Bontje gebouwd schip, met geld waarschijnlijk van zijn vader Pieter, omdat zijn schoonvader Tabe hem niet aan boord wilde hebben. Hij had namelijk pleuris, een besmettelijke longziekte (borstvliesontstekening) waarmee je werd afgekeurd voor de militaire dienst. Met zijn eigen schip vervoerde Rinze wel geregeld turf van zijn schoonvader naar Leeuwarden, waar een grote klantenkring hem wachtte. De ‘Deo Juvante’ is later nog van Siete Meeter geweest. Op Skûtsjehistorie.nl, de door Frits Jansen voorbeeldig bijgehouden site van de Stichting Foar de Neiteam, staat beschreven wat er verder met dit schip is gebeurd. In ieder geval kreeg het een wereldser naam, namelijk ‘Amphitrite’, genoemd naar een Griekse godin. Wat er na 2008 met het schip is gebeurd, toen
De ‘Deo Juvante’[L 1852 N], later ‘Amphitrite’, gebouwd in opdracht Rinze Beers.
het nog in Heeg te koop lag, bleef lang onbekend.
Nu in Engeland
In Oost-Londen, waar de Lea naar de Thames stroomt, liggen nogal wat opgebouwde schepen. Je ziet ze liggen als je op Google de naam Lea intypt, of Chalk Bridge. Wonen op het water is, waar het is toegestaan, populair in Londen en wijde omgeving, omdat de huizen in het stadscentrum er door speculatie voor de gewone man onbetaalbaar zijn geworden. Zelfs voor een ligplaats aan de Thames betaal je jaarlijks al tienduizenden euro’s. Maar de stadsagglomeratie van Groot Londen met zijn negen miljoen inwoners is heel groot. Er zijn ook buurten waar wonen minder populair en daardoor veel voordeliger is dan in het centrum van de vroegere hoofdstad van het United Kingdom. Daar hoort East-Londen bij, in Nederland bekend door verschillende tv-series, waaronder de eindeloze soapserie ‘Eastenders’. Verder naar het oosten werd Londen eeuwenlang begrensd door de Moors, moerasachtige stre-
ken waaruit onder meer turf werd gewonnen. Zo kwam de ‘Deo Juvante’ ruim honderd jaar na de bouw toch weer terecht in een omgeving waar het schip zich thuis kon voelen – als het tenminste een gevoel had. Het ziet er nu van binnen aardig genoeg uit om erin te wonen, zegt Pieter
Beers, die over de nodige foto’s beschikt. Of het ook goed onderhouden is, blijft natuurlijk de vraag tot een nadere inspectie. Maar wie het schip in 2008 in Heeg heeft bekeken, toen het opgebouwd en wel aan de kade lag, zal daar geen twijfels over hebben.
Eus Nieuwenhuis terug bij IFKS
De Wetterlânner vaart weer Vele jaren lag een van de mooiste skûtsjes van Fryslân aan de kade in Sneek. ‘De Wetterlânner’, voorheen ‘Ebenhaëzer’, was eigendom van de broers Wiebren en Arie Vaartjes. Nu hebben drie jonge mannen de Bûtenstfallaatster uit 1916 gekocht. Ze willen het terugbrengen in de wedstrijden. ‘Mooie maten en de romp is in perfecte conditie’, vertelt Eus Nieuwenhuis, een van de initiatiefnemers. De andere twee zijn Stef Terpstra en Jeroen Mous, die het alle drie jammer zouden vinden als dit mooie schip definitief van het water zou verdwijnen. Het hoort weer te zeilen. De maten zijn 19,26m lengte, 3,75m breedte en 1,13m holte. Het eerste registratienummer was [L 1435 N], later werd het voor de tweede eigenaar Jan Geertsma uit Terherne geregistreerd als [L 2035 N]. Opdrachtgever tot de eerste meting was in 1016 de Leeuwarder ondernemer Derk Stemmer. Aangezien Buitenstvallaat bij Drachten met de bekende Jan Oebeles van der Werff als baas de bouwer was,
moet het een snel schip van ontwerp zijn. Want in Drachten bouwden ze schepen die konden varen en laden. Volgens diverse anekdotes was dit schip dat vroeger ook. Als het goed wordt gerestaureerd, verwacht Eus Nieuwenhuis, kan het met kans op de titel meedoen bij de IFKS.
Forse restauratie
Misschien is dit een geschikt schip voor de Langwarder Kommisje, als de SKS niet door de bocht gaat in het definitief bepalen van de nieuwe zeilformule. Dan zou het eerst wel verlengd moeten worden, want 19,26m is net iets te kort voor de 19,50m deklengte die ze bij de SKS hanteren. Voor de IFKS is zo’n verlenging eveneens ge-
wenst, al zit je dan weer bij de grens van twintig meter die officieel in het nieuwe binnenvaartreglement wordt gehanteerd. De nieuwe Langweerder schipper Harm Brouwer is door Eus al gepolst, tussen alle bedrijvigheden door, voor zijn bedrijf voor zeilevents- en skûtsjevaarten in Galamadammen. Uiteraard was Brouwer, een echte skûtsjefan, geïnteresseerd. Maar hij is wel afhankelijk van het geld dat Dolf Collee c.s. bijeen kunnen schrapen. An als het nu eens niet Langweer wordt, of een ambitieuze toekomstige IFKS-deelnemer? Wie weet zien we deze zachtaardige en sympathieke schipper, die met zijn Bruine Beer de minimummaat van de klasse a-klein bij de IFKS bepaalde, binnenkort terug in de wedstrijden. Dat zou best kunnen, zegt Eus, maar hij heeft het nu ook geweldig naar zijn zin met zijn bedrijf. Dat vraagt, dat weten alle starters, focus en concentratie. Er moet natuurlijk allereerst geld komen voor een restauratie. Want het ijzerwerk mag dan wel in goede conditie zijn, op zo’n mooi schip hoort natuurlijk ook een goede mast en giek,
stuwende zwaarden, een licht roer, blokken, een perfect verfsysteem, plamuur en wat niet al. Een volgende uitdaging is dat al het oude spul, dat in de afgelopen honderd jaar op het schip is aangebracht, eraf moet. Dat is nog wel even een dingetje, om het modieus te formuleren. Want een bewoond schip dat voor de recreatie vele jaren aan de kade lag, is wel wat anders dan een racemachine voor de hoogste regionen bij de IFKS. Kortom, als je echt wilt meedoen, is een investering van anderhalve ton een serieuze optie.
Mooie verhalen
Aan ‘De Wetterlânner’ zijn tal van mooie verhalen verbonden, want het schip gaat al langer dan een mensenleven mee. Gelukkig is het archief van de scheepswerf ‘De Nijverheid’, zoals Buitenstvallaat officieel heette, mooi bewaard gebleven. De liefhebber kan bij het Fries Scheepvaart Museum in Sneek van vrijwel alle hier gebouwde schepen de nodige bijzonderheden vinden. Bij Wiebren Vaartjes zijn de afgelopen jaren dan ook al heel wat liefheb-
bers langs geweest, op zoek naar een mooi en snel wedstrijdskûtsje. Want zo gaat dat in Fryslân, er zijn altijd wel een stuk of tien scheepslozen op zoek naar een buitenkansje voor de skûtsjesilerij. Dat is ook de reden waarom er zoveel van de oude glorie bewaard is gebleven. ‘De Wetterlânner’ was vele jaren van twee broers, die zelf, zoals hun naam al aangeeft, in de binnenschipperij actief waren. Een van de mensen die bij Wiebren langs is geweest, was Gerhard Pietersma, schipper op Earnewâld en het Statenjacht. Hij heeft heel wat anekdotes over het schip verzameld. En hij is de enige niet, zo hebben Eus en zijn maten in hun jacht naar bijzonderheden over dit schip ervaren. Inmiddels staan de drie eigenaren al vermeld bij Skûtsjehistorie op de site van Foar de Neiteam, die net als zo vaak weer trouw en alert wordt bijgehouden door Frits Jansen. We verheugen ons nu al op de terugkeer van dit mooie schip. Weer een troef erbij voor Drachten, dat zich toch al opmaakt om serieus erkend te worden als Skûtsjehaadstêd van Fryslân.
29
Skรปtsjekrant 2019
SANERINGEN BV
sakezittemasaneringen.nl Specialist in asbestverwijdering en saneringen
TROTSE SPONSOR VAN DE SINNEKENING
Eigen Haard 33 | 8561 EX Balk 0514 - 60 33 60 | www.geertsma.frl
30
W W W. S K U T S J E . N L
Skûtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
Maritieme Academie Harlingen
Water vergroot je wereld! Ben jij in de leeftijd van 12 t/m 16 jaar? Hou je van varen? Of ben je gewoon geïnteresseerd in schepen? Kom dan naar het VMBO Maritiem & Techniek van de Maritieme Academie Harlingen en leer alles over varen, maritieme techniek en het bouwen en onderhouden van schepen en jachten.
echte situaties op schepen. Daarna leer je op onze opleidingsschepen de Prinses Máxima, Emeli en de tankduwbak Amalia in het echt wat je al geoefend hebt op de simulator. Met LEGO Mindstorms leer je programmeren, dit doe je op je eigen laptop die je in bruikleen krijgt en mag meenemen als je je diploma hebt behaald.
Wonen in de huisvesting
Aan het werk of door naar het MBO
Vanaf klas 1 gaan we meteen los om je alle kennis en vaardigheden bij te brengen, zodat jij later een beroep kunt kiezen in de rijn- binnen- en kustvaart of het bouwen van schepen en jachten. Na vier jaar heb je een vmbo-diploma Maritiem en Techniek op zak en ben je klaar voor de toekomst!
Vakken en begeleiding
De Maritieme Academie Harlingen is een kleinschalige vmbo-school met de focus op maritiem en techniek onderwijs. Naast de verplichte theorievakken zoals Nederlands, Engels, rekenen, wiskunde, biologie, natuur-/ scheikunde en economie krijg je bij ons ook les in nautische vakken over bijvoorbeeld logistiek, communicatie en installaties. We besteden individuele aandacht aan jou en je vaardigheden, zodat de kans groot is dat je slaagt voor het vmbo-diploma. Heb je meer begeleiding nodig dan krijg je dat van ons.
Volg je bij ons een opleiding dan woon je in de huisvesting. Vanaf klas 1 mag het, vanaf klas 3 is het verplicht voor leerlingen met uitstroomprofiel rijnbinnen- en kustvaart. Op onze huisvesting is het net als op een schip. Je hebt keukendiensten, je deelt een slaapkamer met een of twee anderen en de bootsmannen en -vrouwen zijn er de hele dag voor jou, ook ‘s nachts. Om te zorgen dat je je snel bij ons thuis voelt hebben we gezellige zithoeken met tv’s en spelcomputers, een recreatieruimte en worden er sport- en spelactiviteiten georganiseerd.
Lego, simulatoren, opleidingsschepen en een laptop
Bij de Maritieme Academie Harlingen besteden we veel aandacht aan modern praktijkonderwijs. Op de computers en beeldschermen in ons Binnenvaart Simulatorcentrum oefen je met
Met je diploma VMBO Rijn-, Binnenen Kustvaart kun je als matroos direct aan de slag op een schip en doorstromen naar een vervolgopleiding. Kies je ervoor om door te leren voor mbo maritiem officier, scheepswerktuigkundige of stuurman dan kan dat bij ROC Nova College in hetzelfde gebouw als ons vmbo. Je kunt met je diploma VMBO Scheeps- en Jachtbouw naar de opleiding MBO Scheeps- en Jachtbouw van ROC Friese Poort in Sneek voor beroepen in de scheepsbouw, jachtbouw en offshore.
DoeDagen & OpenHuizen
We nodigen je van harte uit voor onze DoeDagen & OpenHuizen. Voor data en tijden zie onze website www.maritiemeacademieharlingen.nl. Welkom bij VMBO Maritiem & T echniek van de Maritieme Academie Harlingen!
Water vergroot je wereld! VMBO Maritiem & Techniek VMBO Rijn-, Binnen- en Kustvaart VMBO Scheeps- en Jachtbouw
Open Dagen Kijk op: www.maritiemeacademieharlingen.nl
www.meijer-group.com
CLOCK WISE IN METAL.
Samenstellingen Omkastingen Framebouw Assemblage
“Altijd bij de tijd, met slimme innovatieve oplossingen.
Samen met u realiseren we de ideale keten, waarin doordachte processen elkaar in het juiste ritme opvolgen. We bewaken, schakelen snel en zijn van de klok. Samen doen we gewoon meer
”
31
Skรปtsjekrant 2019
W W W. S K U T S J E . N L
rp
DE FRYS KE MARREN
samen werken en samen vooruit In de gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl
www.defryskemarren.nl