Periódico Universitario / Unibertsitateko aldizkaria - 409. Zkia.- 2024ko apirila

409.zkia.2024ko apirila Doakoa

Laguntzen du

Azken ahaleginaren garaia da

Aste Santuko oporrak amaitu dira eta ikasturteko amaiera gertu dago.Hori dela eta,azken azterketak gainditzeko esfortzuak egiteko unea iritsi da.Apirileko Unibertsitateko Aldizkari honetan,ondorengo edukia aurkituko duzue, besteak beste: UPV/EHU unibertsitate inklusiboa dela frogatzeko antolatutako kartel-lehiaketako irabazlea nor izan den esango dizuegu; MUko Enpresagintza fakultatearen kalitatea-bermea; izendatuak Deuston First Lego League Euskadi Txapelketako irabazleak;

doktore berriak NUPen; eta NUko Alumnien XX.graduazioa. Horrez gain,beste albiste batzuei leku egingo diegu.Bestetik,zuetako asko laster graduatuko zaretela kontuan izanik,masterrei eta graduondokoei buruzko atal berezi bat prestatu dizuegu,non,titulua jaso eta ikasten jarraitu nahi duzuela erabakitzen baduzue,ikasketa mota ezberdinen inguruko informazio zabala jasoko duzuen. Hori guztia eta askoz gehiago hurrengo orrialdeetan.

Eutsi goiari,irakurle!

UNIBERTSITATEAK

Universidad del País Vasco / Euskal HerrikoUnibertsitatea www.ehu.eus

Uda IkastaroakDonostiaMiramar Jauregia z/g943 219 511

Gipuzkoako Campuseko ErrektoreordetzaDonostiaIgnacio MªBarriola Eraik.Elhuyar Pza.1943 018 141

Leioako Campusa (Zentralita)Leioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 012 000

Sarbide Bulegoa.Bizkaiko CampusaLeioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 015 555

Arabako Campuseko ErrektoreordetzaGasteizComandante Izarduy Kalea,2945 014 444

Gazte Informazioko Bulegoak (UPV/EHU)

GasteizC/ Los Apraiz,1 - 1ªPlanta945 014 336oij.ar@ehu.eus

LeioaApia Bidea - Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko Behea946 015100oij.bi@ehu.eus

Nafarroako Unibertsitate Publikoa

www.unavarra.es

Nafarroako Unibertsitate PublikoaIruñeaArrosadiako Campusa948 169 000

Nafarroako Unibertsitate PublikoaTuteraTarazona etorbidea,z/g948 417 800

UNED (Distantzia Heziketako Unibertsitate Nazionala) www.uned.es

UNED ArabaGasteizPedro Usua,2945 244 200

UNED BizkaiaPortugaleteIgnacio Ellacuria Parkea,2-3944 936 533

UNED GipuzkoaBergaraMartin AguirreDeunaren Enparantza,4943 769 033

UNED NafarroaIruñeaSadar z/g948 243 250

UNED NafarroaTuteraMagallón,8948 821 535

Mondragon Unibertsitatea

www.mondragon.edu

Mondragon UnibertsitateaArrasateLarramendi,4.23 posta-kutxatila943 794 700 / 943 712185

Deustuko Unibertsitatea www.deusto.eus

Bilboko CampusaBilboUnibertsitate Etorbidea 24944 139 000

Donostiako CampusaDonostiaMundaiz Bidea,50943 326 600

EUNEIZ Unibertsitatea

www.euneiz.com

EUNEIZ UnibertsitateaGasteizBiosferako Pasalekua,6945 255 007

Nafarroako Unibertsitatea www.unav.es

Nafarroako UnibertsitateaIruñeaCampus Unibertsitarioa948 425 600

Ingenieri Eskola.TECNUMDonostiaManuel Lardizabal Pas.,13943 219 877

TECNUM - Miramon Goiko EgoitzaDonostiaMikeletegi Pas.,48943 219 877

Idazkaritza eta Administrazioko

Goi Mailako Institutua - ISSADonostiaAldapeta,49 943 467 144

LANBIDE HEZIKETA

Ikaslan.Lanbide Heziketako Ikastegi Publikoen Elkartea

Hetel Heziketa Tekniko Elkartea

ENPRESA ETA BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

SaiolanArrasateGoiru

www.ikaslan.net

www.hetel.org

de Bizkaia Hiribidea,33944 184 100

BIC Gipuzkoa BerrilanDonostiaMikeletegi Paselekua,83943 000 999

BIC BizkaiaDerioAstondo Bidea,Edificio,612944 030 606

BIC Bizkaia EzkerraldeaBarakaldoAvenida Altos Hornos de Vizcaya,33944 184 100

BIC ArabaMiñanoCalle Albert Einstein,15945 298 282

CEI BusturialdeaGernika-LumoTxalaparta Poligono,32946 256 809

CEIAMiñano GoienArabako Parke Teknologikoa,CEIA Eraik.945 298 282

IKERBASQUEBilboMaría Díaz Haroko Kalea,3944 052 660

SPRI,S.A.BilboUrkixo Zumarkalea,36944 037 000

BEAZ,P.S.A.BilboSabino Arana Etorbidea,8944 395 622

INNOBASQUEZamudioC/ Laida Bidea,203944 209 488

CEINNoainMocholí Kalea848 426 000

Particular de Ategorrieta Kalea,2 Baxua.10.lokala

20013 Donostia.Tfnoa.: 943 053 488

http://www.elperiodicouniversitario.com

posta-e: asun@elperiodicouniversitario.com

Lege Gordailua: BI-338-93

ISSN: 2530-2132

KOORDINATZAILEAK: Asun Calviño eta Jon Lasa.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa,Ana Belén Sánchez,Nissma De Benito eta Irene Urizar.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Unibertsitateko Aldizkaria.

ARGAZKIAK: Irene Urizar eta Cristina Domínguez.

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien

Fakultatea. Lehendakari Aguirre

Etorbidea,83.48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila: cde@ehu.eus

http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa.

Ramón Rubial,1.48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es

http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea

Zuzenbideko Eraikina. Campus

Unibertsitarioa.31080 Iruñea.

Tel: 948 425 634.E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECTCEDERNA

GARALUR.NAFARROA

Barriobide,40,001 bulegoa. 31013 Ansoain.Tel.: 948 206 697

E-maila: europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECTHAZI

Granja Modeloa,z/g.01192 Arkaute (Araba).Tel.: 945 0003 208

http://www.hazi.es

EUROPE DIRECTBIZKAIA

Simón Bolivar Kakea,8B 48010 Bilbao.Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org

http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu,dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECTDONOSTIA

Prim kalea,14 2D.20006 Donostia

Tel.: 943 470 962

E-maila: europedirect@kaebnai.net

http://kaebnai.net

Informazioa,orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/Nafarroa: 629 229 185 Unibertsitateko Aldizkariak ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen. LAGUNTZAILEAK EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA

SAILEKO LAGUNTZA JASO DU

+TREBAKUNTZA ETA GAZTEOK BYEWORLD

ALDIZKARIAK EUSKO JAURLARITZAKO GAZTERIA

ZUZENDARITZAREN DIRU-LAGUNTZA DU

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN

LAGUNTZA JASO DU

UPV/EHU,unibertsitate inklusiboa

Iñaki Morlánek irabazi du Unibertsitate Inklusiboari buruzko Kartel Lehiaketaren VI. edizioa

Unibertsitateko Aldizkaria

Unibertsitate Inklusiboari buruzko Kartel Lehiaketaren seigarren edizioko sariak banatu ditu Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitateko Desgaitasunak dituzten Pertsonentzako Zerbitzuak.Iñaki Morlán Santa Catalinak,Sorkuntza eta Diseinuko Graduko ikasleak,jaso du lehenengo saria,'Egin daiteke' izeneko lanarengatik.Bigarren saria Javier Navarro de Almeidak irabazi du,Publizitateko eta Harreman Publikoetako Graduko ikasleak,'Visibles' lanarengatik.Hirugarren saria, berriz,Juan Daniel Orozco Gamboarentzat izan da,Arkitekturaren Oinarrietako Graduko ikaslearentzat, 'Siente la inclusión' lanarengatik. Arantza Martínez Ikasleen arloko zuzendariak nabarmendu duenez, “gure unibertsitatea inklusiboa dela, eta aukera berdintasunaren eta aniztasunaren arretaren printzipioak kontuan dituela ikusaraztea da unibertsitate inklusiboari buruzko kartel-lehiaketaren helburua. Ikasleek inklusioaren gainean hausnartzea eta haien proposamenak kartel batean islatzea da xedea. Kartel irabazlea inprimatu egingo dugu eta unibertsitateko ikastegi guztietara bidaliko dugu,erakusgai jartzeko.Gainera,parte hartu duten kartel guztiekin erakusketa bat osatuko dugu,eta Euskal Herriko Unibertsitateko hiru campusetatik pasatuko da”.

Guztira 26 lan aurkeztu dituzte Euskal Herriko Unibertsitatearen

Unibertsitate Inklusiboari buruzko

Kartel Lehiaketaren VI.ediziora.

Honako gai honi buruz lan egin behar izan dute: XXI.mendeko unibertsitate inklusiboa,hau da, desgaitasunen bat duten ikasle guztiei eta,oro har,hezkuntza behar bereziak dituzten ikasle guztiei ikastea eta jarduera guztietan

parte hartzea ahalbidetzen diena, aukera berdintasunean.Lehiaketako epaimahaiak aukeratutako lanak (horien artean,irabazleak): https://www.ehu.eus/eu/web/dis capacidad/aukeratutako-lanak2024

Iñaki Morlán Santa Catalina Sorkuntza eta Diseinuko

Graduko ikaslea

Kartela: 'Egin daiteke'

“Kartel bat ikusteko egiten da,eta, nire diseinuaren bidez,kartela ikusten duen oro interpelatuta sentitzea nahi nuen.Testu lausotuak ikusteko desgaitasuna duten pertsonen ikusmena sinbolizatzen du eta,aldi berean,desgaitasuna duten pertsona guztiak irudikatzen ditu.Ikusteko desgaitasuna metafora gisa erabilita,unibertsitateko kideak sentsibilizatu nahi nituen desgaitasuna duten pertsonen inklusioak duen garrantziaren gainean.Izan ere,desgaitasunak ez ditu pertsonak definitzen; haien ingurunea baldintzatu baino ez du egiten. Gure unibertsitateko leloa ('Eman ta zabal zazu') erabilita,UPV/EHUk, ezagutzaz gain,funtsezko balioak sustatzen eta zabaltzen dituela

transmititu nahi nuen,hala nola inklusioa eta aukera berdintasuna. Egia esan,oso pozik nago kartel lehiaketa hau irabazi izanagatik.Ilusio berezia egiten dit,gertutik ezagutzen dudalako Desgaitasunak dituzten Pertsonentzako Zerbitzuko kideek egiten duten lan zoragarria,sarritan aitorpenik jasotzen ez duena.Era berean,Arte Ederren Fakultateko nire irakaslearengatik pozten naiz,Amparo Lozanorengatik.Honelako deialdietan parte hartzera animatzen eta desafiatzen gaitu gelan,karrera amaitu osteko benetako bizimodurako prestatzeko”.

Javier Navarro de Almeida

Publizitateko eta Harreman

Publikoetako Graduko ikaslea

Kartela: 'Visibles'

“Desgaitasunak dituzten Pertsonentzako Zerbitzuaren eta kolektiboaren beraren garrantzia bistaratzea da nire kartelaren helburua, irudien bloke bateratu batean hutsune bat irudikatuta.UPV/EHUren gisako erakunde publiko batean horrelako zerbitzu bat izatea zer garrantzitsua den irudikatu nahi nuen, eta hortik sortu zen kartelaren ideia.

Iñaki Morlánek lehiaketako lehen saria jaso du Arantza Martínezen eskutik.

Oso ohituta gaude zerbitzua ikustera eta,hortaz,normalizatuta dugu. Hori dela eta,hutsunearekin jolastu nahi izan nuen haren garrantziaz eta existituko ez balitz utziko lukeen hutsuneaz hausnartzeko.Hala,kartel honetan hutsunearen bidez irudikatuta dago unibertsitate inklusiboa,batasun solido eta egituratu bat osatzen duten askotariko irudien nahasketa batean.Falta denean ikusten da gehien.Hortik dator lanaren izenburua eta bertan ageri den titularra: 'Inoiz baino ikusgarriagoak'",dio Jaiverrek.

Javier Navarrok eta Juan Daniel Orozcok bigarren eta hirugarren saria eskuratu dituzte, hurrenez hurren

"Nire iritziz,lehiaketa mota hauetan saria da gutxienekoa.Garrantzitsuena auzia ikusarazteko modu berritzaileak eskaintzea dela uste dut.Halere,ezin dut ukatu harro egoteko modukoa dela nire lana aitortzea eta saritzea.Aurreko edizioan ere bigarren postuan geratu nintzen eta,aipatutakoaz gain,nire lanak eragina duela eta fruituak ematen dituela ikustea da pozgarriena.Unibertsitate inklusiboa ikuspegi sortzaile batetik eta denontzat irisgarria den ikuspegi batetik komunikatzen laguntzen duela ikustea.Hori dela eta,hurrengo edizioetan parte hartzera animatzen

ditut denak,sormena probatzeko eta, batez ere,zerbitzuarekin,unibertsitatearekin eta pertsonekin kolaboratzeko”.

Juan Daniel Orozco Gamboa Arkitekturaren Oinarrietako

Graduko ikaslea

Kartela: 'Siente la inclusión'

“Kartelean hiru sinbolo ageri dira: begi bat,ezpain batzuk eta belarri bat.Komunikazioa eta pertzepzioa sinbolizatzen dituzte horiek.Hala, itxuratik harago begiratu eta esperientzien eta ikuspegien aniztasuna ezagutzera gonbidatzen gaituzte. Desgaitasuna duten pertsonek aurre egin beharreko esperientzien eta erronken aniztasuna islatzen dute hondoko askotariko kolore biziek.Laino moduko horrek iradokitzen du desgaitasuna ez dela estatikoa eta ez dutela muga zurrunek definitzen.Aldiz,malgua eta alda-

korra da.“Sentitu inklusioa” leloaren bidez,pertsona guztiak onartzea eta baloratzea sustatzen du kartelak.Hala,pertsona guztiak modu berean onartzen eta baloratzen diren mundu inklusibo baten garrantziarekin konektatzera gonbidatzen gaitu,emozioen bidez". "Nire ustez,inklusioa sustatzeaz gain,ekitaldi mota hauek ikusgarritasuna ematen diete gure gizartean sarri ikusezin bilakatzen diren pertsonei.Gainera,hezkuntza denentzat irisgarria den mezua nabarmentzen dute,norbanakoaren zirkunstantziak edozein izanik ere. Funtsezkoa da alor guztietan aukera berdintasuna sustatzea,eta lehiaketa hau pauso handi bat da norabide horretan.Saria oso ondo dago,baina,diruaz harago,lanaren aitorpena eta kartelak Euskadi osoko fakultateetan erakusgai egotea da atseginena”.

Argazkiak: Jorge Navarro.

MUko Enpresagintza,berrikuntzan kalitateduna

Unibertsitateko Aldizkaria

Mondragon Unibertsitateko Enpresagintza Fakultatea 2023ko Berrikuntzaren Nazioarteko Saria (Quality Innovation Award) irabazi duten sei euskal erakundeetako bat da,Ormazabal,Zunibari,Zola sistemas eta Ludus Tech enpresekin eta Bizkaiko Foru Aldundiarekin batera.Apirilaren 10ean jasoko dute saria denek, Zhuhain,Txinan.Parte hartu duten gainerako 14 herrialdeetako 562 erakunde baino gehiagorekin lehiatu dira horiek,eta 24 aintzatespenetatik 6 lortu dituzte.

Hain zuzen,Mondragon Unibertsitateak Hezkuntzaren kategorian jaso du QIA (Quality Innovation Award) nazioarteko saria,"Teknologiak trantsizioan dagoen mundu baterako" programarekin.LEINNeko (Lidergo Ekintzaileko eta Berrikuntzako Gradu Ofizialeko) hirugarren mailan ematen da programa hori,Mondragon Team Academyren bitartez.

Quality Innovation Award (QIA) Excellence Finlandek 2007an sortutako nazioarteko lehiaketa da,eta QIA Advisory Boardeko erakunde eta herrialde kideen artean proiektu berritzaileen lehiakortasuna sustatzea du helburu; hauek dira herrialdeok: Fin-

landia,Suedia,Israel,Espainia eta Txina.Euskadin,QIA Advisory Boardeko kide den Euskalitek ematen du aintzatespena,eta Innobasquek,Unibasqek eta Ihobek ziurtatzen dute.

"Teknologiak trantsizioan dagoen mundu baterako"

"Teknologiak trantsizioan dagoen mundu baterako" programa LEINN (Lidergo Ekintzailea eta Berrikuntza) graduko hirugarren mailan ematen da,Irungo,Oñatiko eta Bilboko laborategietan,eta nazioartean,Valentzian,Madrilen eta Bartzelonan,Teamlabsen,TAZEBAEZen, Florida Universitaria unibertsitatearen,Pueblako Universidad Iberoaméricana unibertsitatearen eta Koreako HBM erakundearen bidez. Helburua da STEAM (Science,Technology,Engineering,Arts & Mathematics) arloko gaitasunak sendotzea,ekintzaile gazteen taldekako proiektuetan,eragin hirukoitzaren (gizartekoa,ekonomiakoa eta ingurumenekoa) ikuspegitik eta garapen jasangarriaren eta baliabide mugatuak dituen mundu baten ikuspegitik.

LEINNeko talde-ekintzaileek teknologia esponentzialen errealitatea ezagutzen eta erabilitako arrakas-

ta-faktoreak eta gakoak aztertzen ikasten dute.Gainera,tresna espezifiko nagusiak zein diren ere ikasten dute,eta industria eta sektore berrietan nola erabiltzen diren.Azken finean,programak teknologiari loturiko bokazioak eta asmo profesionalak inspiratu nahi ditu,jada ekintzailetzaren eta enpresaren eremuetan dauden pertsonengan.

Quality Innovation Award (QIA)

Lehiaketak,2015etik EUSKALITen laguntza duenak,erakunde eta herrialde parte-hartzaileen lehiakortasuna handitzen lagundu nahi du,bi faseren bidez.Tokikoa da fase horietako bat,eta nazioartekoa,bestea. Tokiko faserako,EUSKALITeko Kudeaketa Aurreratuko Ebaluazio Klubeko 30 pertsonak 40 hautagaitza baino gehiago ebaluatu zituzten,eta UNIBASQek (Euskal Unibertsitate Sistemaren Kalitate Agentziak) identifikatutako berrikuntzako aditu-talde batek kategoria bakoitzeko finalistak aukeratzen lagundu zuen. Azkenik,EUSKALITeko Patronatuko, Innobasqueko eta IHOBEko ordezkariek osatutako epaimahaiak euskal faseko hautagaiak aukeratu zituen. Saria Finlandian sortu zen,zenbait eremutan -produktua,prozesua,antolaketa eta abar- berrikuntzak sortzea eta garatzea sustatzeko,eta beste herrialde batzuek ere hartzen dute parte,hala nola Espainiak -CEX elkartearen eta,Euskadin EUSKALITen bidez-, Suediak,Txekiar Errepublikak,Estoniak,Hungariak,Lituaniak,Letoniak, Errusiak,Serbiak,Txinak,Indiak,Israelek,Kazakhstanek eta Afrika hegoaldeko hainbat herrialdek.Gaur egun, Txina dago lehendakaritzan,eta Euskadik Aholku Batzordean hartzen du parte,EUSKALITen bitartez.

Mondragon Unibertsitateko Enpresagintza Fakultateak 2023ko Quality Innovation Award Saria irabazi du

MU,berrikuntza eta ekintzailetza industrialarekin

Mondragon Goi Eskola Politeknikoak lehen bilera antolatu du Hirekin berrikuntza eta ekintzailetza industrialeko zentroa bultzatu duten erakundeekin

Unibertsitateko Aldizkaria

Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoaren Hirekin berrikuntza eta ekintzailetza industrial jasangarriko zentroa,industria-sektorearen jasangarritasuna eta digitalizazioa areagotzeko xedea duena,eraikuntzako azken fasean dago.Zentroa martxan jarri aurretik,erakunde publikoak,babesleak,sustatzaileak eta Mondragon Unibertsitatearen Goi Eskola Politeknikoko ordezkariak biltzen dituen aholku-mahaia sortu da.Mahaiaren helburua da eskualdeko ekintzailetzaestrategia elikatzea,eta enpresa bultzatzaileek,administrazio publikoek eta ekintzailetza sustatzeko eragileek elkarrekin dituzten erronketan laguntzea.Joan den otsailaren 28an egin zen mahaiaren lehen bilera,eta honako hauek bertaratu ziren: Jokin Diaz, Eusko Jaurlaritzaren izenean; Leyre Madariaga,SPRI ordezkatuz; Unai Andueza,Gipuzkoako Foru Aldunditik; Aritz Otxandiano,Fagorrekoa; Luis Anduaga,Kreanen ordezkaritzan; Ruben Gabilondo,ORBEAtik,eta Carlos García,Mondragon Unibertsitatearen Goi Eskola Politeknikoko koordinatzailea den aldetik.Erakunde laguntzaileak diren aldetik,besteak beste Saiolan,Galbaian,MONDRAGON Sustapen Zentroa,Garaia PT,IHOBE,Isea eta Debagoieneko Mankomunitatea ere ordezkatuta egon ziren bileran.

Mondragon Unibertsitatearen Goi Eskola Politeknikoa buru duen Hirekin berrikuntza- eta ekintzailetzazentroak oinarri hauek izango ditu: ekintzailetza industrial eta teknologikoa,digitalizazioa eta jasangarritasuna (ingurumenari,ekonomiari eta gizarteari dagokienez).

Eskola Politeknikoaren zentro berria Arrasateko Uribarri auzoan egongo da,eta lankidetzarako gune

bat sortuko da enpresa,ekintzaile, ikertzaile eta ikasleentzat -Goi Eskola Politeknikokoak,beste fakultate batzuetakoak edo hirugarrenetakoak-,industria jasangarri baten eta ekonomia lehiakorrago baten alde lan egin dezaten. Proiektu irekia denez,enpresek eta erakundeek hari atxikitzeko aukera dute,rol hauetan: aholku-mahaiko parte-hartzaile gisa,estrategian laguntzeko; babesle moduan,ikasleentzako eta ekintzailetza-proiektuetarako bekak emanez,eta sustatzaile gisa,proiektuak erakartzeko eta gobernantzan beren ikuspegia emateko gaitasunarekin, kooperatiben balioetan oinarrituta betiere.Gaur egun,hamar erakunde baino gehiago daude inplikatuta ekimenean,eta espero da etorkizunean erakunde eta entitate gehiagok bat egitea.

Ekintzailetza industrial jasangarria

Ekintzailetza erronka bat da berez, eta ekintzailetza industrialaz dihardugunean,are handiagoak dira erronkaren tamaina,pisua eta arriskuak,baita horrelako jardueren emaitza diren produktuak,zerbitzuak eta prozesuak ere,bereziki hardware oinarria dutenak.Horrela-

ko jarduerak egiteko guneek ezaugarri industrial oso zehatzak izan behar dituzte,eta Hirekin zentroak posible egingo du hori.Zentroaren instalazioek,6.000 metro karraturekin,industria-espazio handi bat izango dute,prototipoak,simulazioak eta esperimentuak egiteko ekipamenduz hornituta.Halaber, lantegi eta zenbatze-gelak izango dituzte,baita baterako sorkuntzarako guneak eta bilera-gelak ere,besteak beste.Mondragon Unibertsitatearen Goi Eskola Politeknikoak bertako ikasleen ekintzailetzarako talentua eskainiko du ekarpen gisa,bai eta ikerketa-taldeen talentua eta baliabide teknologikoak ere,beste egoitza batzuetako lantegien eta laborategien bidez; horrela,areagotu egingo dira Hirekin zentroaren zerbitzura jartzen diren baliabideak eta eraldaketa industriala.

Ingurumen-jasangarritasuna ardatz hartuta,egungo industriaren isurtzeak gutxitzeko irtenbide berriak bilatuko ditu zentroak,baita ingurumenhelburuekin bat datozen jarduera ekonomiko berriak sustatu ere.Gizarteari irekita,kooperatiben printzipioetan oinarrituta,eskualdeko eta kanpoko enpresen eta eragileen eskutik,eta trantsizio industrial jasangarri eta bidezko baten mesedetan.

FIRSTLEGO League Euskadi Deuston

Deustuko Unibertsitateak FIRSTLEGO League Euskadiren finala ospatu zuen martxoaren 2an,Bilbon eta Donostian

Unibertsitateko Aldizkaria

Deustuko Unibertsitateak,Bilboko eta Donostiako campusetan,FIRST LEGO League Euskadiren finala ospatu zuen martxoaren 2an.Finala Innobasque Berrikuntzaren Euskal Agentziak antolatu zuen,eta lau egoitzatan egin zen aldi berean: Bilbon,Donostian,Arrasaten eta Gasteizen.Programa horren helburua euskal gazteen artean bokazio zientifiko-teknologikoak sustatzea da, eta aurten 15.edizioa beteko du Estatu-mailan,STEAM bokazioak bultzatzeko erreferente gisa.

Unibertsitateak antolatzen dituen txapelketen kasuan,Bilboko campuseko egoitzak Bizkaia osoko 16 ikastetxeko 43 talde bildu ditu (23 Challenge + 20 Explore).Bestalde, Deustoren Donostiako campuseko egoitzan,Bizkaia eta Gipuzkoako 18 ikastetxeko 39 talde lehiatu ziren (22 Challenge + 17 Explore).Denek bizi izan zuten jardunaldi aparta Deus-

ton,MASTERPIECE izeneko erronka tematikoaren bitartez.Erronka hori munduko herrialde guztietan partekatuko da,eta honetan datza: taldeek gainerakoekin partekatu nahi duten zaletasun bat identifikatzean,teknologia erabiliz eta era sortzailean.

Guztira 34 ikastetxeko 82 taldek hartu zuten parte Deustoko bi egoitzetan,eta irabazleak FLL Espainiako finalera pasatuko dira

Bisita instituzionalak Bilbon eta Donostian

Deustoren Bilboko finalak Iberdrola, BBK,Bilbao Ekintza-Bilboko Udalaren

babesa eta Drone by Drone,Ausolan eta Alzolaren laguntza du.85 boluntariok parte hartu dute,epaile,arbitro, floater edo zientzialari gisa.FLL Deusto Bilbao 10:00etatik 16:00etara izan zen Xabier Kirolgunean. Torneoez,jarduerez eta OpenGuneko standez gain,bisita instituzional bat ere izan zen topaketan,Juan José Etxeberria Deustuko errektoreak gidatuta,eta pertsona hauek elkartu ziren: Víctor Urcelay,Deustoko Ekintzailetzako eta Etengabeko Prestakuntzako errektoreordea; Javier Garcinuño, Bilbao Ekintzako zuzendaria;Isabel Sarrionandia-Ibarra; Nora Sarasola, BBK-ko Gizarte Ekintzako zuzendaria; Estíbaliz Goñi,Iberdrolaren i-DEko Prozesu eta Teknologiako zuzendaria; Pablo García-Bringas,Deustoko Ingeniaritzako dekanordea; Cristina Giménez,Deustoko Ingeniaritzako

Unibertsitate-enpresa Harremanetarako zuzendaria; Alaitz Landaluze,Innobasqueko Berrikuntza Politiken ko-

ordinatzaile nagusia; César López, Ausolan-eko operazioen zuzendaria, eta Ander García,Drone by Dronekoa. Deustoren Donostiako finalari dagokionez,Donostiako Sustapenaren babes nagusia du,baita CAF, Salto Wecosystem-ena ere,eta Doplay,Ausolan eta Alzolaren laguntza.Antolaketan 130 boluntariok baino gehiagok parte hartu zuten. 10:00etatik aurrera,Larramendi Eraikineko kiroldegi-kantxan egin zen jardunaldian,jarduera eta OpenGune stand ugari egin ziren,bi egoitzetan 15:00etan egin zen saribanaketa ahaztu gabe.

Bilboko eta Donostiako campusak izan ziren nazioarteko

hezkuntza-programa horren lau egoitzetako bi

Era berean,Xabier Riezu Donostiako campuseko errektoreordea kirol-esparruan eta txapelketa egiten zen gainerako espazioetan ibili zen,honako hauekin batera: Eneko Goia,Donostiako alkatea; Koldo Peciña,Gipuzkoako Foru Aldundiko Proiektu Estrategikoetako zuzendari Nagusia; Gotzon Bernaola,Innobasqueko Enpresa Berrikuntzako koordinatzaile nagusia; Iñigo Olaizola,Donostia Sustapeneko zuzendari kudeatzailea; Iñaki Lecuona, Deustoko Ingeniaritzako idazkariordea; Marc Handels,SALTO Wecosystem-eko Teknologia eta Berrikuntzako sortzaile eta zuzendaria; Alberto Asín,Doplayko zuzendari nagusia; Maialen Larrea,Auzo Lagun-eko Kontseilu Errektoreko kidea; eta Patxi Casal,Alzolako zuzendari nagusia.

Parte hartzean errekorra

2024an

Aurten,FLL Euskadik parte hartzeko marka hautsi du: 2.828 ikaslek parte hartu dute,aurreko edizioan baino % 35 gehiagok,eta 171 taldek,2023an baino % 33 gehiagok.

Ikastetxeen kopuruak ere gora egin du,aurten 57 ikastetxek eman baitzuten izena.Horiek guztiak beren proiektuarekin lehiatu ziren larunbatean,aldi berean,Deustuko Unibertsitatearen Bilboko eta Donostiako campusetan,Mondragon Unibertsitatean eta Gasteizko EHUren campusean (aurten egin du bat programarekin).Lehenengo deialdi honetan sailkatzea lortzen duten taldeak Alacanteko Estatuko finalera joango dira,martxoaren 16an, larunbata.Bestalde,nazioarteko finala apirilaren 17tik 20ra izango da,Houstonen (AEB).

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak,STEAM Euskadi estrategiaren barruan,hiru foru-aldundiek eta gero eta enpresa pribatu gehiagok lagunduta,guztira 95 ikastetxek, 1.232 taldek,16.020 ikaslek eta 1.200 boluntariok hartu dute parte ekimen honetan.Gainera,tarte horretan,130 tailer eta bisita antolatu dira edizio bakoitzaren erronkei lotuta,eta FLL Euskadik 60 euskal erakunderen babesa izan du.

Zergatik FLL Deustuko

Unibertsitatean?

Deustuko Unibertsitatea eta,zehazki,Ingeniaritza Fakultatea jakitun dira zientziak eta teknologiak gizartea eraldatzeko duten ahalmenaz, eta,horregatik,urtero,“aparteko ilusioarekin” bat egiten dute FLL Euskadiren ospakizunarekin.Izan

ere,Asier Perallos Ingeniaritzako dekanoaren hitzetan,txapelketa hau “ezin hobeto egokitzen da” unibertsitatearen eredura,hainbat arrazoirengatik.Lehenengoa,ez delako mugatzen egun bateko txapelketa izatera,haratago doa,hilabeteetan inplikatutako erakunde askorekin garatzen den prestakuntza programa bat delako eta Deustok ere parte hartzen duelako.

Bigarren arrazoia hau da: “robotaren jokoaz gain,berrikuntzaren bidez konpondu beharreko arazo sozial bati heltzen zaiolako”.Eta hirugarren arrazoia eta garrantzitsuena da FIRSTLEGO League-ren zutabea balioak direlako,Deustoko misioarekin eta ikuspegiarekin bat datorren eredua: ikasitakoa mundua hobetzeko aplikatzea,aniztasuna eta inklusioa txertatzea,lankidetza sustatzea gainerako taldekide, talde eta entrenatzaileei lagunduz”. Izan ere,FIRSTLEGO League-ren berezko kontzeptu bat dago,Unibertsitatea guztiz identifikatzen duena,Perallos dekanoaren arabera: “koopertizioa: bi hitzen batura.Hasiera batean oximorona dirudite,lankidetza eta lehiaketa hitzen elkarketa.Baina txapelketa bat barrutik bizi baduzu,ohartzen zara parte-hartzaileek erakusten dutela lagunarteko lehia eta elkarrekiko onura ez direla helburu desberdinak,eta gainerako pertsonekiko errespetua dela taldeko lanaren oinarria.

Doktore berriak izendatuak NUPen

Azken bi urteetan tesia defendatu duten 62 doktore berrien inbestidura-ekitaldia egin da Nafarroako Unibertsitate Publikoan

Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) azken bi urteetan (2022an eta 2023an) tesia defendatu duten 62 doktore berrien inbestidura-ekitaldia egin zuen joan den larunbatean, martxoak 9.Ekitaldia Fernando Remacha aretoan egin zen (Arrosadiko campusa),eta Ramón Gonzalo Unibertsitateko errektorea izan zuen buru.Bestalde,Juan Cruz Cigudosa García Zientziaren,Berrikuntzaren eta Unibertsitateen estatu-idazkaria izan zen ekitaldiaren aitabitxia. Unibertsitateko errektorearekin eta ekitaldiaren aitabitxiarekin batera, beste hauek osatu zuten lehendakaritza-mahaia: Francisco Javier Arregui Ikerketako errektoreordeak, Mercedes Sánchez Nafarroako Doktoretza Eskolako zuzendariak (NADOE) eta Roldán Jimeno erakunde akademikoko idazkari nagusiak. 450 lagun baino gehiago izan ziren ekitaldian,tartean agintari akademikoak,Foru Komunitateko agintariak eta omendutako pertsonen adiskide eta senitartekoak. Ekitaldian errektoretza-taldeak eta dozenaka irakaslek hartu zuten parte,baita zenbait erakundetako agintariek ere,hala nola Patricia Fanlo Mateo Unibertsitateko,Berrikuntzako eta Eraldaketa Digitaleko

kontseilariak,Ana Burusco Juandeaburre Unibertsitateko zuzendari nagusiak eta Antonio Pérez Prados NUPeko aurreko errektoreak.Ekitaldian zehar,Zura Quartet laukoteak zenbait musika-pieza interpretatu zituen (Leire Fernández Sainz de Murieta,Mario Oroz Arraiza,Daniel Sádaba Bermejo eta Paula Azcona Cerdán dira taldekideak).

Ekitaldia Iruñeko

Arrosadiko campuseko Fernando Remacha aretoan izan zen,eta 450 gonbidatu inguru bildu zituen,baita Nafarroako zenbait agintari ere

NUPeko doktoretzako ikasketen nazioartekotzea

Azken bi urteetan 139 doktoretzatesi defendatu dira NUPen; haietatik, % 55ek nazioarteko aipamena dute, hots,doktoregaiek hiru hilabeteko edo hortik gorako egonaldi bat egin dute nazioarteko unibertsitate edo ikerketa-zentro batean.“Datu hori bereziki azpimarragarria da,aurre-

ko urteetan aipamen hori zuten tesien ehunekoa halako bi izan baita”, nabarmendu zuen Mercedes Sánchez NADOEko zuzendariak bere hitzaldian.Bi urte hauetan defendatutako tesien % 87k kalifikazio gorena jaso dute,bikain “cum laude”. Bestalde,enplegagarritasunari dagokionez,gaur egun NUPen 42 lagun doktoretza industriala egiten ari direla nabarmendu zuen NADOEko arduradunak.Modalitate horretan,ikertzaileek gutxienez urtebete egon behar dute enpresa edo erakunde batean kontrataturik tesia egiten,eta horrek lan munduan sartzen laguntzen die.

Bestalde,enplegagarritasunari dagokionez,gaur egun NUPen 42 lagun doktoretza industriala egiten ari direla nabarmendu zuen NADOEko arduradunak.Modalitate horretan,ikertzaileek gutxienez urtebete egon behar dute enpresa edo erakunde batean kontrataturik tesia egiten,eta horrek lan munduan sartzen laguntzen die. Bestalde,enplegagarritasunari dagokionez,gaur egun NUPen 42 lagun doktoretza industriala egiten ari direla nabarmendu zuen NADOEko arduradunak.Modalitate horretan,ikertzaileek gutxienez urtebete egon behar dute enpresa edo erakunde batean kontrataturik tesia egiten,eta horrek lan munduan sartzen laguntzen die.

Unibertsitateko Aldizkaria

NUPeko doktore berrien taldeko argazkia.

Emakumeak eta adinekoak,ia ikusezin AAn

NUPeko zenbait ikertzailek metodologia bat diseinatu dute emakumeek eta adinekoek adimen artifizialean duten presentzia txikia neurtzeko

Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) ISC Smart Cities Institutuko hiru ikertzailek metrika batzuk diseinatu dituzte adimen artifizialeko ereduak entrenatzeko erabiltzen diren datu multzoetako alborapen demografikoak kuantifikatzeko.Halako alborapenik egonez gero,adimen artifizialeko sistemetan gutxi edo gaizki ordezkatuta egoten dira talde demografiko jakin batzuk; adibidez,emakumeak,70 urtetik gorako pertsonak eta pertsona beltzak.Horren ondorioz,baliteke halako datuekin trebatutako adimen artifizialeko sistemek gaizki jokatzea, eta populazio talde jakin batzuk diskriminazioz tratatzea.Ikerlana “IEEE

Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence” aldizkarian argitaratu da (IEEE TPAMI),zeina adimen artifizialaren arloko erreferentea baita mundu osoan.

“Egiaztatu dugu,esate baterako,curriculumak iragazteko sistema batzuek sistematikoki baztertzen zituztela,gure eredu matxistari jarraikiz,emakumeenak ziruditen curriculumak.Eta adimen artifizial generatiboaren kasuan,ChatGPTsistemarenean adibidez,ohartu gara generoa zenbait lanbiderekin lotzen duela,eta arrazatalde batzuk,berriz,ezaugarri negatibo batzuekin”,dio Iris Domínguez-Ca-

tenak,hots,Daniel Paternáin Dallo eta Mikel Galar Idoate ARIN ikerketa-talde sortu berriko kideekin batera artikulua idatzi duen ikertzaileak (Artificial Intelligence and Machine Learning Research ikerketa-taldea).

Argazki batean oinarrituta aurpegiera ezagutzea

Artikuluaren ikergaia aurpegiko adierazpenen ezagutza automatikoa da (ingelesez,“Facial Expression Recognition”),hau da,pertsona baten argazkian oinarrituz sistemak automatikoki asmatzen du nolako emozioa adierazten duen aurpegi batek; oinarrizko emozio hauetako bat alegia: zoriona, tristura,beldurra,nazka,haserrea,harridura eta adierazpen neutroa.Problema horrek aplikazio garrantzitsuak ditu medikuntzan (haurtxoen min-seinaleak detektatzeko),laguntzeko robotikan (adinekoei laguntzeko,batez ere) eta ikus-entzunezkoen sorkuntzan.Zehazki,teknologia hori erabili dute Emotional Films proiektu estrategikoan,non eginkizun erabakigarria izan baitute NUPeko ikertzaile batzuek eta argitaratu berri den ikerlana egin dutenek.

Artikuluan (“Metrics for Dataset Demographic Bias: A Case Study on Facial Expression Recognition” du izena),ikertzaileek aztertutako hogei datu multzo baino gehiagoren emai-

tza eman dute aditzera,besteak beste aurpegierak ezagutzeko adimen artifizialeko sistemak entrenatzeko gaur egun gehien erabiltzen diren datuena.Datu multzoak Internetetik atera ohi dituzte kontrol zehatzik egin gabe.“Egiaztatu dugu datu multzoetan orekatua egon ohi dela gizonen eta emakumeen presentzia; ez,ordea,adin tarte eta arraza guztienaesan du Iris Domínguezek-.Izan ere, 20 eta 30 urte bitarteko pertsona zurien datuak askoz gehiago dira beste talde ba-tzuetakoenak baino,eta,horren ondorioz,litekeena da adimen artifizialeko ereduek 70 urtetik gorakoak eta emakume arrazializatuak diskriminatzea,besteak beste”.Halako partzialtasunei ordezkaritza-alborapen deitzen zaie.

Adimen artifizialeko sistemek,gainera,badituzte beste alborapen batzuk.

“Beste gauza bat ere egiaztatu dugu: datu multzo askotako emakume zoriontsuen kopurua gizonezkoena halako bi da ia-ia; haserre ageri diren emakumeen kopurua,aldiz,gizonezkoenaren erdia -esan du ikertzaileak-. Horrek sistemari pentsarazten ahal dio pertsona batek zoriona edo haserrea adierazten duela segun eta itxura femeninoagoa edo maskulinoagoa duen.Alborapen estereotipiko deitzen zaie halakoei”.

Artikuluaren idazleek 17 metrika aztertu dituzte alborapen mota guztiak kuantifikatzeko,eta,sakon ikertu ondoren,datu multzo batean dauden alborapenak kuantitatiboki neurtzeko eta interpretatzeko egokienak zein diren proposatu dute.“Problema horietako asko gizartean ditugun alborapenen ondorio zuzenak dira,eta gure ohiko diskriminazio ereduak errepikatzea edo areagotzea ekar dezakete. Adimen artifizialeko azkeneko eredura alborapenak transferitzea eragozteko eta haien eragina txikitzeko,lehenik eta behin kuantifikatu egin behar da alborapen maila”,adierazi du azkenik Iris Domínguezek.

Unibertsitateko Aldizkaria

Ezkerretik eskuinera: Mikel Galar,Iris Domínguez-Catena eta Daniel Paternáin,NUPeko campusean.

NUk zientziaren aldeko apustua egin du

Nafarroako Gobernuak eta Nafarroako Unibertsitateak Nafarroan ezagutza eta ikerketa zientifikoa sustatzeko konpromisoa indartu dute

Unibertsitateko Aldizkaria

Patricia Fanlo Nafarroako Gobernuko

Unibertsitate,Berrikuntza eta Eraldaketa Digitaleko sailburua Nafarroako

Unibertsitatean izan zen otsailaren 26an,haren ikerketa- eta jasangarritasun-proiektuak ezagutzeko,BIOMA zentroa esaterako.Ana Burusco Unibertsitateko zuzendari nagusiak eta Agurtzane Martinez Zientzia,Teknologia eta Berrikuntzako zuzendari nagusiak lagunduta,Cimako instalazioetan ere ibili zen.

Bisita gobernu-taldearen batzar batekin hasi zen,eta bertan,María Iraburu errektoreak zentroari buruzko zenbait datu aurkeztu zituen,hala nola bere 7 campusetan 6.700 profesional baino gehiagok lan egiten dutela -haietatik,4.472k Nafarroanedo bere 16 fakultate eta ikastetxeetan 13.577 ikasle ikasten dute, 3.920 nazioarteko jatorrikoak.

Unibertsitate-gaietan,Unibertsitate,Berrikuntza eta Eraldaketa Digitaleko Sailak erakunde akademiko honekin duen lankidetza unibertsitate-ikasketetarako beken deialdi orokorra,udako ikastaroen urteko edizioa edo unibertsitateak egindako proiektuetarako diru-laguntza bezalako ekimenen bidez gauzatzen da.

Ikerketari dagokionez,errektoreak nabarmendu zuen Unibertsitateak bere ekoizpen zientifikoa areagotu duela azken bi hamarkadetan,ikerketa-zentro berriak abian jartzeari, ikerkuntza-karrera profesionalak garatzeari eta dirua erakartzeko gaitasuna areagotzeari esker.Halaber, 2025 Estrategiaren barruan,pertsonen eta ingurumenaren zaintzara bideratutako ikerketaren aldeko apustu berezia nabarmendu zuen,medikuntza pertsonalizatuan ardaztuta, gaixotasun onkologikoei,gaixotasun arraroei eta medikuntza aringarriei arreta berezia eskainiz.

Nafarroako Unibertsitatearen konpromiso hori Foru Exekutiboarenarekin ere bat dator,zeina Nafarroako Medikuntza Pertsonalizatuaren 2020-2030 Estrategia Integralean zehazten dena eta paziente bakoitzari arreta zehatzagoa eta puntualagoa eskaini nahi diona,pertsona eskualdeko osasun arretaren erdian kokatuz.Ikerketa-karrerarako laguntzei dagokienez,Nafarroako Gobernuak beka desberdinak ditu, hala nola WITdoktoretza aurreko bekak; hauei esker,hainbat ikertzailek beren proiektuak garatzen dituzte Nafarroako Unibertsitatean osasunaren eta energiaren alorretan; edo ANDIA doktoretza ondoko laguntzak,zeinak.ahalbidetu dute, adibidez,ikertzaileak Datu Zientzia eta Adimen Artifizialaren Institutuko taldera sartzea. Jarraian,BIOMA proiektuaren aurkezpenean parte hartu zuten,zeinak,Exekutibo zentralak ere lagunduta,diziplina anitzeko eta ikerketa aplikatua sustatzen baitu Biodibertsitatearen eta Ingurumenaren Institutuaren bitartez,irakaskuntza,ekintzailetza eta dibulgazioa,Zientzia Museoaren bitartez.Women for Science and Technology ere ezagutu zuten,STEM arloetan

emakumeen bikaintasun profesionala sustatzea helburu duten Zientzia fakultateetako emakume talde baten ekimena.

Nafarroa,lankidetza publiko-pribatuari esker lehiakorra

Azkenik,Cima bisitatu dute bertako zuzendari nagusi José Andrés Gómez Canterorekin batera.Nafarroako Gobernuak Ciman egindako ikerketarekiko duen konpromisoa Hezkuntza, Industria,Osasun eta Unibertsitate, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitaleko departamentuen deialdi ezberdinetako proiektuen bidez islatzen da.Ibilaldian,azken urteotako kontzesioen bilakaera eta Departamentu honek Investigo Kontratuetan,Lankidetza Proiektuetan (Navarrabiomed eta SINAIko beste eragile batzuekin) eta IdisNAko kide gisa egindako ekarpenen datuak aurkeztu ziren,besteak beste.2023an,Cimako Unibertsitate, Berrikuntza eta Eraldaketa Digitaleko Sailaren laguntza hauek 3 milioi euro ingurukoak ziren eta,besteak beste, minbiziari,gaixotasun kardiobaskularrei edo arnas infekzio kronikoen tratamenduari buruzko ikerketak finantzatu zituzten.

EGOkITU udako campusean dena prest 15 eta 17 urte bitarteko gazteak jasotzeko

Edizio berri honek 2007tik eta 2009ra bitarte jaiotako pertsonentzako jolas-jardueren eskaintza zabala aurkezten du

Unibertsitateko Aldizkaria

EGOkITU udako campusa Euskal Herriko Unibertsitateko Gipuzkoako Campusak garatu du,Gipuzkoako Foru Aldundiarekin lankidetzan, eta udaran irekiko ditu ateak.Udako campusak arrakasta handia izan du edizioz edizio,eta 15 eta 17 urte bitarteko gazteak unibertsitate-mundura eta,ondorioz,enpresa-mundura modu ludikoan hurbiltzea du helburu.

Izena emateko epea martxoaren 11n ireki eta maiatzaren 24an amaituko da.Plazak hurrenkeraren arabera esleituko dira

“Aurten ere,Gipuzkoako Foru Aldundiak gazteen talentua sustatzeko konpromisoa agertu du,Euskal Herriko Unibertsitatearekin lankidetzan.Dagoeneko sei dira EGOkITU programaren edizioak,Aldundiko

Ekonomia Sustapeneko eta Proiektu Estrategikoetako Departamentuak lagunduta.Gainera,azken edizioetan urtero 15 eta 17 urte bitarteko 200 gaztek parte hartzeak elkarlan horren eraginaren berri ematen digu”,azpimarratu du Aimar Insausti Euskal Herriko Unibertsitateko Gipuzkoako Campuseko Ekintzailetzaren eta Transferentziaren arloko zuzendariak. Azken edizioan bezala,aurten ere EGOkITUk 9 ikastaro eskainiko ditu UPV/EHUko Gipuzkoako Campuseko hainbat ikastegietan.Horrela,partehartzaileek jarduera teknologikoak, sanitarioak edo sozialak aukeratu ahal izango dituzte unibertsitatea eta bertako irakasle ikertzaileak gertutik ezagutzeko."Eskaintzen diren ikastegiak errepikatu arren,kasu askotan programatutako jarduerak aldatu egin dira unibertsitate-ikasketak gazteei modu ludikoan aurkezten jarraitzeko asmoz.Horregatik uste dut garrantzitsua dela edizio honetako web orria kontsultatzea Programa hau zehazki zer den jakiteko".

"Edizio honetan -dio Aimar Insaustik-,martxoan ireki nahi izan ditugu

izen-emateak,eta Aste Santua baino lehen hainbat talde betetzea aurreikusten dugu.Iaz ezustekoa izan zen talde batzuk aste bakar batean osatu zirela ikustea,behin izena emanda.Horregatik,EGOkITUri buruzko informazioa bidali diegu lurraldeko ikastetxeei eta Lanbide Heziketako ikastetxeei.Ez dugu inor kanpoan geratzea nahi,informazioa garaiz jaso ez duelako".

Izen-ematea

EGOkITU programa 2007 eta 2009 urteen artean jaiotako pertsonei zuzenduta dago.Bi txanda antolatu dira: ekainaren 24tik 28ra eta uztailaren 1tik 5era.Aste bat edo bi aste aukeratu daitezke,9:30etik 14:00etara (campuseko jantokiak irekita egongo dira programa garatzen den egunetan).Izena emateko epea 2024ko martxoaren 11ean ireki eta maiatzaren 24an amaituko da.Plazak hurrenkeraren arabera esleituko dira.

Informazio gehiago eta izena ematea: www.ehu.eus/eu/web/ gipuzkoa/egokitu

Unibertsitateak + Euskadi Basque Country 2030 Esparru Estrategia

Hezkuntza Sailak Unibertsitateak + Euskadi Basque Country 2030 Esparru Estrategia aurkeztu dio Euskadiko Unibertsitate Kontseiluari

Unibertsitateko Aldizkaria

Jokin Bildarratz Hezkuntzako sailburua Euskadiko Unibertsitate Kontseiluaren bileraren buru izan zen martxoaren 6an Gasteizen.Bertan, Eusko Jaurlaritzak egindako Unibertsitateak + Euskadi Basque Country 2030 Esparru Estrategia aurkeztu zuen,Euskal Unibertsitate Sistema (EUS) nazioartekotzeko palanka berria. Kontseiluaren bileran honako hauek ere parte hartu zuten: Unibertsitate eta Ikerketako sailburuorde Adolfo Moráisek; Europar Batasuneko eta Kanpo Harremanetako idazkari nagusi Marian Elorzak; Hezkuntzako sailburuorde Begoña Pedrosak; Unibertsitate Politika eta Koordinazioko zuzendari Miren Artarazek; Deustu eta Mondragon unibertsitateetako errektore Juan Jose Etxeberriak eta Vicente Atxak; EHUko Nazioartekotzeko errektoreorde Junkal Gutierrezek; Euskadiko Eskola Kontseiluko presidente Maite Alonsok; foru-aldundietako ordezkariek; eta Confebaskeko ordezkari batek.

International Basque University System

Nazioarteko lankidetza Euskadiko unibertsitate-eragileen izaerarekin eta helburuekin lotuta dagoenez, Unibertsitateak + Euskadi Basque Country 2030 Esparru Estrategiak aintzat hartzen du unibertsitateek eta bikaintasuneko ikerketa-zentroek Euskadi Basque Country markaren enbaxadore gisa munduan duten balioa.

Horregatik,estrategia berri hau,besteak beste, honako bi plan hauekin erabat lerrokatuta sortu da: alde batetik,2023-2026 Euskal Unibertsitate Sistemaren Planarekin (USP 2023-2026), nazioartekotzea ardatz nagusitzat hartuta; eta, bestetik,Euskadi Basque Country 2025 Nazioartekotzeko Esparru Estrategiarekin (EBC 2025 Estrategia).

Horrela,EUSek azken urteetan hasitako eraldaketarekin jarraitu nahi da.Prozesu eraldatzaile horren xedea 2030.urtea da.Urte horretan,Euskadik ikasleak eta nazioarteko talentua erakartzeko polo izan nahi du,eta mugikortasun handia izango du bai ikasleei dagokienez,bai irakasle eta ikertzaileei dagokienez,baita Kudeaketa eta Administrazio eta Zerbitzuetako teknikariei dagokienez ere.Azken batean,2030.urterako International Basque University System - Nazioarteko Euskal Unibertsitate Sistema bat osatzea da azken helburua.

Helburu estrategikoak

Esparru Estrategiaren azken helburu hori Europako eta nazioarteko testuinguruak euskal unibertsitateen eskura jartzen dituen aukera guztiak aprobetxatzean datza,Euskadiren eta bere nazioarteko eskualde estrategikoen garapen sozial eta ekonomikorako palanka bat eratzeko. Azken helburu hori lortzeko,bigarren maila batean,Esparru Estrategiak bost helburu estrategiko jasotzen ditu:

❚ Baliabideak eta pertsonak trebatzea nazioartekotzea bultzatuko duen testuinguru bat garatzeko.

❚ Eskaintza eta nazioarteko lankidetzan espezializatzea eta haiek lehenestea

❚ Nazioartekotzera bideratutako sistemak eta eskualdeekin akordio estrategikoak definitzea.

❚ Ezagutza sortzea eta transferitzea,lankidetza-esparru batean eta nazioarteko proiektuak elkarrekin sortzeko esparru batean.

❚ EUSen posizionamenduan aurrera egitea nazioarteko testuinguruan,2030ean International Basque University System bat lortu arte.

Estrategiaren azken helburua da EUS International Basque University System - Nazioarteko

Euskal Unibertsitate Sistema bihurtzea 2030.urtean

EUSen nazioartekotzeko eraldaketa-prozesuan, Estrategiak Europako Unibertsitate Eremuan eta Europako Ikerketa Esparruan parte hartzea azpimarratzen du.Eraldaketa-prozesu horrek lehentasuna emango dio EUSek Europako eta nazioarteko beste unibertsitate-sistema bikain batzuekin lankidetza sustatzeari,nazioartean posizionatzeari eta sistemaren eraldaketa digitalari. Horretarako,Estrategiak lehentasunezko geografia batzuk identifikatzen ditu (EBC 2025 Estrategiarekin bat datozenak); horietan,lehenik eta behin,Akitania Berria-Euskadi-Nafarroa Euroeskualdea eta EBko herrialdeak nabarmentzen dira (Alemania,Frantzia,Erresuma Batua, Suedia,Danimarka,Finlandia...),eta ondoren, Ameriketako herrialdeak (Kanada,AEB,Txile...).

Jarduteko hiru esparru

Esparru Estrategiaren arkitektura jarduteko hiru esparrurekin osatzen da:

❚ Prestakuntza,bai ikasleena,bai unibertsitateko langileena.

❚ Ikerketa eta ezagutzaren transferentzia.

❚ Unibertsitate-sistemaren harremana enpresa-sarearekin eta gizartearekin (Unibertsitatea+Enpresa+Gizartea).

Hiru jarduketa-esparru horietan,Esparru Estrategiak ikuspegi bikoitz batetik planteatzen du nazioartekotzea: Internationalization at Home eta

Internationalization at Large.Lehenengoak nazioarteko eta kulturarteko dimentsioak ikasleen, ikertzaileen eta bestelako langileen jarduera

formal eta informaletan integratzea dakar,unibertsitate-komunitatearen barruan.Horrela,nazioartekotzearen onurak unibertsitate-komunitate osora iristea lortu nahi da,eta,horrez gain, nazioarteko profilak garatzea bilatzen da mugikortasunaren osagarri diren jarduerekin eta ekimenekin.Era berean,gaitasun profesionalak, linguistikoak eta multikulturalak garatzeko aukera ematen da.

Bestalde, Internationalization at Large delakoa, "nazioartekotze" gisa ezagutu izan da.Euskal unibertsitate-sistematik kanpora begirako estrategia bultzatu nahi da,lankidetzarako eta nazioarteko posizionamendurako arloak identifikatuz,eta jarduteko mugak zabalduz,baina,aldi berean,tokiko errotzeari eutsiz.

Azken batean,2030erako International Basque University System - Nazioarteko Euskal Unibertsitate Sistema lortzeko,beharrezkoa da hasiera-hasieratik nazioarteko ikuspegia sartzea unibertsitate-komunitatearen esparru guztietan, eta,aldi berean,nazioartekotze-estrategia bat hedatzea kanpora begira.

Kontsultarako organo horretan parte hartzen dute,Hezkuntza Sailarekin batera,Euskal Unibertsitate Sistemako (EUS)

unibertsitateek,foru-aldundiek, EUDELek eta Euskadiko Eskola

Kontseiluak

Esparru Estrategiak 133 ekintza biltzen ditu guztira,goian adierazitako hiru jarduketa-esparruetan eta nazioartekotzeko bi ikuspegietan garatu beharrekoak, at Home eta at Large

Basque International Masters proiektua

Esparru Estrategiarekin lerrokatuta, Basque International Masters izeneko nazioartekotze-ekintza bat ere aurkeztu da kontseiluaren bileran.Proiektu horren helburua da master-mailako titulazio akademiko espezializatuen makro-taldeak bultzatzea,Euskadin kokatutako unibertsitateek eskainitakoak -BIM izenekoak-.BIM horiek unibertsitate-prestakuntzako klusterrek bultzatuko dituzte -4Gune klusterrak eta KSIgune klusterrak-,Teknologia Kuantikoak,Biozientziak,Ingeniaritza edo Kultura eta Sormena bezalako gaiei buruzko euskal unibertsitate-eskaintza akademikoa -bai dagoen eskaintza,bai sortu berria- nazioartean kokatzeko.

CIC energiGUNEk hondakin plastikoak hidrogeno garbi bihurtuko ditu

Euskal ikerketa-zentroa da balorizazio adimendunaren bidez hidrogeno garbi eta material deskarbonizatu bihurtuz hondakin plastikoek sortutako kutsadura-arazoei aurre egiten lagunduko duen Europako Batzordearen EIC-Pathfinder-Open programak finantzatutako Europako WASTE2H2 proiektuaren burua

Unibertsitateko Aldizkaria

CIC energiGUNE,energia elektrokimikoaren biltegiratzean,energia termikoaren biltegiratzean eta bihurtzean eta hidrogenoaren teknologietan erreferentea den euskal ikerketa-zentroa,zero emisio garbiarekin hondakin plastikoak hidrogeno garbian eta balio erantsi handiko karbono-materialetan baloratzeko metodo berritzailea garatzeko lanean hasi da.Ikerketa planetan dagoen kutsadura-arloko arazo handienetako bat eragin duten hondakin plastikoen balorizazioa eta hidrogeno garbiaren eta karbonozko materialen deskarbonizatutako ekoizpena konbinatzen diren Europako WASTE2H2 proiektuaren barruan dago.

“Proiektu honek gaur egun gizarteak eta planetak aurrean dituzten erronka garrantzitsuenetako batzuei inpaktu anitzeko erantzuna emateko aukera emango digu,hala nola gure ekosistema naturala mehatxatzen duten hondakin plastikoen kudeaketari edo energia garbia sortzeari”, ziurtatu du Eduardo J.Garcia-Suarezek,IKERBASQUE ikerlari elkartuak eta CIC energiGUNEk

WASTE2H2 proiektuan duen ikertzaile nagusiak. Ildo horretan,aipatu behar da proiektua Europako Batzordearen 2023ko EIC-Pathfinder-Open deialdiaren bidez finantzatu dela.Deialdi horren bidez 53 proiektu finantzatu dira,aurkeztutako 780 proposamenen artean.WASTE2H2 proiektua finantzaketa-zerrenda nagusiko 19.postuan kokatu zen,eta horrek agerian uzten ditu haren proiekzioa eta inpaktu-itxaropenak.

CIC energiGUNEk Euskadiko

Parke Teknologikoaren Gasteiz

Campusean duen egoitzan egin zen martxoaren 12an proiektua abiarazteko bilera

Zehatzago,WASTE2H2k,likido ionikoetan oinarritutako sistema katalitiko berritzaileen garapena

eta mikrouhin bidezko irradiazioa konbinatzen dituen metodologia disruptiboa garatzea planteatzen du.Horrela,lehengai gisa hondakin plastikoak erabiliz purutasun handiko hidrogeno garbiaren eta deskarbonizatutako produktu kimiko baliotsuen -adibidez,karbono-materialak,ikatz aktibatua edo karbonozko nanotutuak- ekoizpen selektiboa egiteko atea irekitzen da.“Hondakin plastikoek eragindako ingurumen-arazoari eta energia garbia sortzeko beharrari aldi berean heltzeko modua da, klima-aldaketa globalari aurre egiten laguntzeko”, adierazi du Eduardo J.Garcia-Suarezek.

Ildo horretan,WASTE2H2n parte hartu zuten erakundeek -proiektua abiarazteko bilera egin zuten Araban martxoaren 12an- aurrerapen nabarmenak aurreikusten zituzten hondakin plastikoak kudeatzeko eta hidrogeno garbia sortzeko beste proposamen batzuen aldean.Horien artean hauek nabarmentzen ziren: urrats bakarreko metodoa erabiltzea (elektrizitate berriztagarriz elikatua) hondakin plastikoen dekonstrukzio katalitikorako; purutasun handiko hidrogenoa azkar sortzea; karbono-material balorizagarria baterako produktu bakar gisa sortzea (merkaturatzeko erraz berreskuratzekoa); energia-kontsumoa nabarmen murriztea mikrouhinei esker; eta hidrogeno garbia sortzearen kostua murrizteko potentziala,koproduzitutako karbono-materialaren merkaturatzeari esker.

Merkaturatze-bileran adierazi zen bezala,munduan 300 milioi tona plastiko ekoizten dira urtero, eta ehuneko txiki bat baino ez da birziklatzen (% 9 baino gutxiago,Nazio Batuen Ingurumen Programaren arabera).% 12 erraustu egiten da eta gainerako % 79ak kutsadura arazo handiak sortzen ditu. Hori dela eta,WASTE2H2 hondakin plastikoek eragindako arazoa modu eraginkorrean eta iraunkorrean konpontzen laguntzeko potentzial handiko tresna da.

Izan ere,topaketan aipatu zen hondakin plastikoak balorizatzeko hainbat modu daudela.Horien artean birziklatze kimikoa dago,pirolisia edo gasifikazioa,esaterako.Oso interesgarriak dira,industriarako lehengaiak edo/eta energia lortzeko aukera ematen baitute,baina soluzio horietako gehienak ez dira oso selektiboak,ekonomikoki ez dira oso bideragarriak edo inplementatzen zailak dira.Birziklatze kimikoaren testuinguru horretan,sistema katalitiko berritzaileak eta mikrouhin bidezko irradiazioa konbinatzen dituen WATSE2H2 proposamenak,nahiko modu sinplean,urrats bakar batean eta era selektiboan hidrogeno garbi merkea eta hainbat aplikazio dituen karbono-materiala ekoizteko ahalmena du.

WASTE2H2 proiektua CIC energiGUNEk koordinatzen du,eta Erlangen-Nürenberg-eko Friedrich-Alexander Universität-ek (FAU) eta Parisko Kimikako Goi Eskola Nazionalak (i- CLeHS) hartu dute parte,baita IoLiTec eta SENER Ingeniería y Sistemas enpresek ere,eta Sener Mobility-k erakunde afiliatu gisa.

Bertan,euskal zentroaz gain, Erlangen-Nürenberg-eko Friedrich-Alexander Universität-ek (FAU) eta Parisko Kimikako Goi Eskola Nazionalak (i- CLeHS) hartu zuten parte, baita IoLiTec eta SENER Ingeniería y Sistemas enpresek ere,eta Sener Mobility-k erakunde afiliatu gisa

CIC energiGUNEri buruz

CIC energiGUNE erreferentziazko zentroa da energia elektrokimikoaren biltegiratzean (bateriak eta kondentsadoreak),energia termikoaren biltegiratzean eta konbertsioan eta hidrogenoaren teknologietan.Bere 12 urteetan,CIC energiGUNE nazioarteko erreferente nagusietako gisa finkatu da egoera solidoko baterien arloan,eta Europa hegoaldeko erreferentzia nagusia bihurtu da energiaren biltegiratzean.BasqueResearch&Technology Alliance-BRTAko kide ere bada.

2011n abian jarri zenetik,CIC energiGUNEk 303 I+G proiektutan hartu du parte,horietatik 40 baino gehiago Europa mailakoak,1.000 argitalpen zientifikotik gora ditu eta ehun proiektu baino gehiago gauzatu ditu industriarekin lankidetzan,horrela industriako produktuen eta zerbitzuen lehiakortasuna hobetzen lagunduz. Horretarako,CIC energiGUNEk instalazio bereziak ditu,eta horien artean,biltegiratze elektrokimikorako (automoziorako egoera solidoko bateriak barne) eta biltegiratze termikorako prototipatu eta testatze azpiegiturak azpimarratu behar dira.

Proiektu honek Europar Batasuneko Horizonte Europa ikerketa eta berrikuntza programaren finantziazioa jaso du Europako Berrikuntza Kontseiluaren bidez,101130249 zenbakidun dirulaguntza akordioaren arabera.

Euskal Hezkuntza Sistemaren Orientazio Plana

Orientazio Planean hezkuntza-komunitateko agente desberdinek parte hartu dute eta laguntza jarraitua eta sistematikoa bermatu nahi dute ikasleek beren proiektu pertsonalei eta profesionalei buruz erabakitzeko gaitasuna izan dezaten

Jon Lasa Galdos

Begoña Pedrosa Hezkuntzako sailburuordeak, Jorge Arévalo Lanbide Heziketako sailburuordeak eta Lucía Torrealday Aniztasunaren eta Hezkuntza Inklusiborako zuzendariak Euskal Hezkuntza Sistemaren Orientazio Plana aurkeztu zuten otsailaren 16an.Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren,Batxilergoaren eta Lanbide Heziketaren esparruan aplikatuko da,ikasleei beren proiektu pertsonala eta profesionala zuzentzeko beharrezko eta funtsezko gaitasunak eskura ditzaten laguntzeko.Estatu-mailan ezaugarri horiek dituen lehen plana da.

Plan hau ikastetxe publikoetan eta itunpeko ikastetxeetan irakasle orientatzaileek garatzen duten lana indartzeko,inpaktua handitzeko eta ikasle guztien garapen gorena ziurtatzeko asmatu da. Horretarako,ikasleen beharrak,ezaugarriak eta testuinguru pertsonala hartuko dira kontuan.Hezkuntza Legearekin eta Lanbide Heziketako Legearekin bat etorriz,planak bermatu nahi du hezkuntza-sistema aldaketa-eragile izango dela ibilbide

akademikoak eta profesionalak berdintasun-baldintzetan aukeratzeko.Hezkuntza sailburuordeak azpimarratu zuen garrantzitsua dela hezkuntzasistemak nahikoa tresna izatea ikasleei beren garapen sozial,akademiko eta pertsonalean laguntzeko.Bestalde,Jorge Arévalo Lanbide Heziketako sailburuordeak onartu zuenez,LHko ikasleak eremu zehatzago batera bideratuta badaude ere, “orientazioak ikasketekin jarraitzeko edo lan-irteera bat argitzeko balioko du”.

Hala,hezkuntza-orientazioa ezin da tutoretzaekintzatik bereizi; izan ere,ikasleentzako jarduera guztiak garatzen diren esparru bihurtzen da eskola-curriculuma,garapen integrala lortzeko.

Parte-hartze handia planaren prestaketan Euskal Hezkuntza Sistemaren Orientazio Plana parte-hartze prozesu zabal baten emaitza da. Hasteko,6.730 pertsonak parte hartu duten diagnostikoa egin da,150 ikastetxetako ikasleen,orientatzaileen eta zuzendarien artean.Lortutako diagnostikoa esparru horretan erreferente diren pertsonen kontrastearekin osatu da. Ondoren,ikuspegia eta irizpideak ezarri dira, ekintza eta gomendio zehatzetan amaitu diren lanmahaien bidez.

Lanbide Heziketaren eremuaren garapenari dagokionez,sindikatuekin,patronalarekin eta Lanbide Heziketako Ikastetxe Integratuekin lankidetzan aritu dira.Gainera,Elkarrizketa Sozialeko Mahaian aztertu da.

Azkenik,planaren jarraipena eta ebaluazioa egiteko sistema bat diseinatu da,plan berriak egitea erraztuko duena.

Bigarren hezkuntza eta batxilergoa

Bigarren Hezkuntzako etaparako (2023-2026) Euskadiko Hezkuntza Bideratzeko I.Planak printzipio

hauek ditu oinarri: haurren eskubideak babestea, unibertsaltasuna,prebentzio integrala edo ikasle guztien ahalmenak ahalik eta gehien garatzea. Funtsezko hiru zutabe ditu: orientazio akademikoa eta profesionala,bizikidetza positiboaren garapena eta aniztasunari eta hezkuntza-inklusioari eman beharreko erantzuna.Lau helburu estrategiko proposatzen ditu:

1. EAEko ikastetxe publiko eta pribatu itunduetan irakasle orientatzaileek egiten duten lana indartzea,lerrokatzea eta koherentzia ematea.

2. Orientazio-esku-hartzearen eragina handitzea, ikasleak ikastetxean kokatuz hezkuntza-profesionalekin lankidetzan.

3. Ikasle guztien garapen ahalik eta handiena ziurtatzea,haien ezaugarriak eta testuinguru pertsonala kontuan hartuta.

4. Hezkuntza-sistema bermatzea,genero-joerarik eta diskriminaziorik gabeko ibilbide akademiko eta profesionalak aukeratzeko aldaketaren eragile gisa,edozein motatakoak edo baldintzatakoak direla ere.

Halaber,ekintzen garapenak genero-ikuspegia txertatuko du hezkuntza-orientazioaren dimentsio guztietan,emakumeen eta gizonen berdintasun eraginkorra,aniztasunaren ikuspegia,inklusioa,etika eta arreta pertsonalizatua sustatzeko.

EAEko ikastetxe publiko zein pribatu itunduetan irakasle orientatzaileen lana ahalduntzea, indartzea eta koherentziaz hornitzea du helburu

Familien laguntza jasotzen duten profesionalen ahalduntzea

Helburuak lortzeko planak proposatzen duen lan-ildo nabarmenetako bat irakasle orientatzaileen ahalduntzea da.Horretarako hauxe proposatzen da,etengabeko prestakuntza espezializatua eta irakasleen eta orientatzaileen arteko ezagutza-trukea ezartzea,eta haien eskueran tresna eguneratuak eta laguntza-egiturak jartzea.Eta horrez gain,familiekin aliantzak sortzea,ikasleen ardura duten gura-

soen eta pertsonen erantzunkidetasuna planaren garapen egokiari eusten dion beste zutabeetako bat da,eta,aldi berean,funtsezko elementua ikasleak orientazio-ekintzaren erdigunean jartzeko.Plan honen garapenak oinarriak ezarri eta geroko beste plan batzuk inspiratu ahal izango ditu,beste hezkuntzaetapa batzuetan orientazio eta jarraibide espezifikoak hedatzeko,eta bizitza osoan zehar ikasleen hezkuntza-orientazioaren jarraitasuna ziurtatzeko.

Euskadiko Lanbide Heziketako Orientazio Plana

LH-Euskadik lanbide batean jarduteko eta enplegua lortzeko prestakuntzara bideratutako prestakuntza- eta ikaskuntza-jarduera guztiak biltzen ditu.Beraz,LHko ereduak,lanbide-heziketako eskaintzekin batera,berrikuntza,ekintzailetza,nazioartekotzea eta lanbide-orientazioa bera biltzen ditu.

Lanbide Heziketako orientazioa hiru eremutan biltzen da: orientazio psikopedagogikoa,ikasleen ongizate emozionala bermatzea helburu duena; LHko orientazioa,ikasketetan eta enplegu-irteeretan jarraitutasuna eskaintzeko; eta bitartekotza,ikaskuntzabitartekarien bidez, bizitza osoko ikaskuntza indartzeko.Beraz, orientazio profesionala prestakuntza- eta lanbide-ibilbidearen plangintza pertsonalean informatzeko eta laguntzeko prozesu bat da, Lanbide Heziketako Sistemaren esparruan,eta honako hauek barne hartzen ditu: lanbide-heziketako aukerak,lanbide bat aukeratzea,hobetzea,lanbidea aldatzea,lan-merkatuaren bilakaera eta ekintzailetza-aukerak,eta karrera profesionala kudeatzeko trebetasunak garatzea.

Lanbide-orientazioko prozesua honako ekintza hauekin osatzen da: esku-hartzeak ikaskuntzaarazoak dituzten ikasleen kasuan (bokazio-heldutasunik eza eta garatzeko jarrera negatiboak), ikasteko zailtasun espezifikoak detektatu eta aztertzea,ikastetxetik kanpoko gizarte- eta hezkuntza-arloko eta komunitate-arloko eragile eta laguntzekin koordinatzea,arreta indibiduala, pertsonalizatua,genero-baldintzapenik gabea, malgua eta pertsonen premiekin eta interesekin konprometitua…

Euskadiko Lanbide Heziketaren lankidetza osasun-alorrarekin

Jokin Bildarratz sailburuak lagunduta,Gotzone Sagardui Osasuneko sailburua Tknikan izan zen,Euskadiko Lanbide Heziketa osasun-alorrean garatzen ari den berrikuntza- eta ikerkuntza-proiektuak ezagutzeko

Jon Lasa Galdos

Gotzone Sagardui Osasuneko sailburua,Jokin Bildarratz Hezkuntzako sailburuarekin eta Jorge Arévalo Lanbide Heziketako sailburuordearekin batera,Tknikan izan zen martxoaren 13an, Euskadiko Lanbide Heziketaren Berrikuntza eta Ikerketa Aplikatuko Zentroan,Errenterian.Osasunaren esparruan,Euskadiko Lanbide Heziketan garatzen ari diren egitasmo ugariren berri izan zuen bertan,zentroko arduradunen eskutik. Bisita horretan,zentroaren instalakuntzak ezagutzeaz gain,agerian geratu zen Euskadiko

Lanbide Heziketa eta Euskadiko osasun-organismo eta -eragileen arteko lankidetza estu eta emankorra,besteak beste Osakidetzarekikoa eta BIOEFekikoa (Berrikuntza+Ikerketa+Osasuna Euskal Fundazioa).Horren erakusle dugu, Covid-19aren pandemiaren momentu larrienetan,Tknikaren koordinazioaren bidez Euskadiko Lanbide Heziketako zentroek erakutsitako inplikazioa hain beharrezko eta urri ziren maskarak diseinatu eta fabrikatzeko,betiere osasun-agintarien lankidetzarekin.Era berean,Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planaren RIS3 Eus-

kadi Estrategiaren barruan,Tknikak Osasuneko pilotajean parte hartzen du. Osasun sailburuaren bisitaren ardatza,bereziki, Tknikako Biozientzia eta Jasangarritasun saila izan da.Bertako laborategietan lantzen diren esparruak dira bioinprimaketa,osasun pertsonalizatua, elikagaien berrikuntza,botika pertsonalizatuen inprimaketa edo osasun alorreko prestakuntzan murgiltze-teknologiak aplikatzea.

Euskadiko Lanbide Heziketa hainbat esparrutan lanean ari da,besteak beste, bioinprimaketan,osasun pertsonalizatuan edo murgiltze-teknologiak osasunaren alorrean aplikatzen

Elikagaien Bioteknologiaren laborategian -bisitatutako instalazioetako bat izan da hau-,Tknikak elikagaien berrikuntza arloko proiektuak garatzen ditu,zahartzaro berri baten testuingurura bideratutako elikagai formatu berritzaileak sortuz.Teknologia berriek,laborategi horretan ikusi ahal izan duten bezala,aukera eskaintzen dute askotariko ehundura edo koloreekin elikagaiak inprimatzeko,patologiaren bat duten pertsonentzat,adibidez,disfagia (irensteko zailtasuna) duen jendearentzat.Tknikako sail horretan,halaber,urratsak egiten ari dira hainbat elikagairi ezaugarri berriak gehitzeko,adibidez,proteina balio handiagoa jartzeko proteinaoinarri askotarikoak dituzten elikagaiei, haragiaz haratago (laborategian kultibatutako okela,intsektu oinarria duten elikagaiak…).Edo irin mota berriak,glutenik gabekoak,ezkur-irina kasu.Osasun-egoeraren arabera,pertsonen eli-

kaduraren behar anitzei erantzuten dieten elikagai funtzional berriak dira.

Bioinprimaketa

Tknikako Biologia Zelularreko laborategian inprimaketak urrats handi bat egin du,eta,duela gutxi arte etorkizuneko gertakaritzat genuena, dagoeneko hemen da.Teknologia hori bioinprimaketa egitasmoetan lan egiteko erabiltzen da, alegia,giza-azala edo kartilagoa inprimatzeko. Pazientearen organismotik zelula-lagin bat hartzen da -aurrerago pertsona horrek baztertu ez dezan-,inkubagailuan kultibatu eta erreproduzitzen da.Bioinprimaketaren teknologiari esker,zelula horiek inprimagailuaren kartutxoa zeharkatuta ere bizirik jarraitzen dute.Modu horretan lortutako ehun biologikoa pertsona berberari txerta dakioke,adibidez,erredurak eta ultzerak sendatzeko.Etorkizunean,teknika horren garapenak organoak sortzeko aukera ere eskainiko du.

Osasun pertsonalizatuaren alor horretan,Tknikak bioinprimaketa erabiltzen du farmazia-produktuak egiteko ere; gaixo bakoitzaren organismora eta gaixotasunaren fase bakoitzera egokitutako medikamentu-dosia duten konprimatu edo pilulak inprimatzen ditu.Hau da,sendagai pertsonalizatuak egiteaz ari gara.

Osasunaren alorra alde batera utzi gabe,eta, behar diren profil profesionalen prestakuntzari dagokionez,Tknika eta Euskadiko Lanbide Heziketa lanean ari dira sektoreko enpresek eskatzen dituzten espezializazio-programak diseinatzen ere,Viralgen edo Bayer enpresekin egin den eran.Haien beharretara egokitutako profesionalak prestatzen dira,alor zehatzetarako,adibidez,terapia genikorako edo PCR tekniketarako.

Izan ere,gero eta enpresa gehiagok eskatzen dituzte Lanbide Heziketako profilak,Osasungintza lanbide-arlokoak,langile teknikoen euren beharrak asetzeko: laborategi klinikoak,laborategi biomedikoak,ingurumen-osasuneko enpresak, dietetikaren arlokoak edo osasun-larrialdietakoak,adibidez.

Ildo horretan,Sagardui sailburuak gogorarazi zuenez,“gero eta gehiago dira medikuntzan paper garrantzitsua duten zientzia eta teknologiaren esparruak,profil profesional berriak gehituz”.

Etxebizitza adimenduna

Tknikan dagoen Etxebizitza Egokitu Adimendunean ere izan da Sagardui sailburua.Etxebizitza adimendu bat irudikatu dute bertan,eta bere filosofia eta xedea honela laburbil dezakegu: teknologiaren humanizazioa.Egun Euskadik duen erronka garrantzitsuenetariko bati erantzuteko ezinbesteko bilakatu dira teknologiak,alegia,gizartearen zahartzeari erantzuteko.

Espazio honek teknologia pertsonen,haien ongizatearen eta osasunaren zerbitzura jartzen du,non eta etxean.Etxebizitza horretako espazioetan (sukalde,egongela,logela,komun…), hainbat elementu jarri dira,esaterako,altzari adimendunak,sentsoredun zoruak -gerta daitezkeen erorketak detektatzeko-,Adimen Artifizialeko sistemak,domotika sistemak edo Irisbond teknologia.Azken horrekin pertsona batek,begien mugimenduarekin soilik,tablet edo ordenagailu bat kontrola dezake,eta horren bidez,aldi berean,ingurunearekin elkarreraginean egon: argiak itzali edo piztu,ateak ireki,pertsianak jaitsi eta halakoak,etxea monitorizatzen eta kudeatzen duen softwareari esker.

Behar bereziak dituzten pertsonen zerbitzura bezalaxe,Euskadiko Lanbide Heziketak ikasleen osasun alorreko prestakuntzaren zerbitzura ere jartzen du teknologia.Ingurune birtualak eta murgiltze-teknologiak erabiliz egiten du.

ZATOZ! Urola Kosta eta Urola Erdiko

Lanbide Heziketa eta Enplegu Azoka

Zarauzko Munoa plazan prestaturiko karpak hartu zuen martxoaren 6an Urola Kosta eta Urola Erdiko Lanbide Heziketa eta Enpleguko lehen azoka, Zatoz! Azoka

Jon Lasa Galdos

Bi eskualde horietako Lanbide Heziketako ikastetxeek eta garapen-agentziek antolatu zuten azoka,Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzuarekin batera.Azokaren helburua da eskualde horietako Lanbide Heziketako eskaintza,enplegurako prestakuntzarako eskaintza eta enplegu-aukerak ezagutaraztea.Ekimenak Zarauzko Udalaren babesa ere badu,azoka garatzeko beharrezkoak diren azpiegiturak eskaini baititzituen. Urola Erdiko eta Urola Kostako DBH eta Batxilergoko ikasleek ere hartu zuten parte ekimenean. Horretarako,ikastetxeekin koordinazio-lanak egin ziren,goizean zehar azokara txandaka joan zitezen.Hala,Azkoitia,Azpeitia,Orio,Zarautz eta Zumaiako 14 ikastetxeko 900 gazte inguru igaro ziren goizean zehar bertatik.Arratsaldean berriz, azoka herritar guztientzat egon zen zabalik,eta, beraz,lanik gabe dauden pertsonentzat,lana dutenentzat edo informazio gehiago lortu nahi zutenentzat (gazte,heldu zein guraso) egon da zabalik. Informazio-standez gain,goizeko programazioa hiru solasaldirekin osatu zen.Horietako bakoitzean Lanbide Heziketako ikastetxeetako zuzendaritzako kideek,ikaslek eta eskualdeko enpre-

setako ordezkariek hartu zuten parte.Beren ikuspuntua azaldu zuten,eta Lanbide Heziketako egungo egoeraren eta joeren berri eman zuten. Era berean,azokan bertan etengabeko prestakuntzarako aholkularitza ere jaso ahal izan zen. Azoka hau Urola Kosta eta Urola Erdiko Lanbide Heziketako ikastetxeek,Garapen Agentziek eta Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzuak antolatu zuten,elkarlanean,talentuaren sorrera,erakartzea eta mantentzea sustatzeko.Zarauzko Udalaren babesa ere jaso zuen azokak eta ekimena aurrera eramateko beharrezko azpiegiturak Udalak utzitakoak ziren.

Hori horrela,goizeko 10:00etatik 18:30era bitartean,bi eskualdeetako Lanbide Heziketen zein Garapen Agentzien eskaintza ezagutzeko aukera egon zen.Horretarako 9 stand desberdin egon ziren eta horietan,Lanbide Heziketako eskaintzarekin batera,ikastetxeen enplegurako prestakuntza eskaintza eta Garapen Agentzien eta Lanbideren enplegurako baliabideak ezagutzeko aukera eskaini zitzaien bertaratu zirenei. Azoka herritar orori irekia izan zen,horrenbestez, langabezian daudenak,lanean ari direnak edota informazio gehiago eskuratu nahi zuten pertsonak gertura zitezkeen,gazte,heldu zein gurasoak.

Gazteen parte-hartzea bermatuta

Urola Erdiko eta Urola Kostako DBH eta Batxilergoko ikasleak goizean zehar gerturatu ziren; horretarako ikastetxeekin koordinazio lanak egin ziren txandak eskainiz.Hori horrela,azokatik ia 950 gazte pasatzea aurreikusten zen (Antoniano Ikastetxea,Azkoitia BHI,Floreaga Salestar Ikastetxea,Ikasberri Azpeitiko Ikastola,Iraurgi Ikastetxea,La Salle Ikastetxea,Lizardi BHI,Orioko Herri Ikastola,Oteitza Lizeo Politeknikoa,Salbatore Mitxelena Ikastola,Zaragueta Herri Eskola, Zumaiena Ikastetxea,Zumaia BHI,Urola BHI).

Solasaldiak eta etengabeko prestakuntzarako aholkularitza zerbitzua

Standez eta horietan eskainiko den informazioaz haratago,goizean zehar hiru solasaldi ere antolatu ziren eta horietako bakoitzean ikastetxe bateko zuzendariak,ikasle batek eta enpresa bateko ordezkariak hartu zuten parte,euren iritzia azaldu eta Lanbide Heziketako egungo egoera eta joerak ezagutzera emateko. Era berean,azokan bertan etengabeko prestakuntzarako aholkularitza jaso ahal izan zen.

Azokako parte-hartzaileak

❚ Iraurgi Berritzen Urola Erdiko Garapen eta Berrikuntza Agentzia.

❚ Urola Kostako Udal Elkarteko Garapen Agentzia.

❚ Lanbide- Euskal Enplegu Zerbitzua.

❚ Monte Albertia LHII.

❚ Oteitza Lizeo Politeknikoa.

❚ Zumaia BHI.

❚ Oinarrizko Lanbide Heziketa: soldadura.

❚ Izarraitz Lanbide Heziketa.

❚ Aiala Sukaldaritza ikastetxea. Amaitzeko,aurtengo azoka Zarautzen egin zen arren,asmoa da datozen urteetan ekimenari jarraipena ematea eta azoka eskualdetik eskualdera txandatuz egitea.Beraz,datorren urtean Urola Erdian egitea aurreikusten da.

Eskualde mailako lehen enplegu azoka

Urola Kosta osoko Lanbide Heziketaren eta enpleguaren eskaintza ezagutzeko aukera izan zuten eskualdeko ia mila gaztek Zatoz! izeneko azokan,Zarautzen.Lehengoz gauzatu zuten,eta bertan parte hartu zuten,besteak beste,Oteitza

Lizeo Politeknikoak,Aiala Sukaldaritza ikastetxeak eta Monte Albertiak.

Zatoz! Lanbide Heziketa eta Enplegu Azoka egin zuten Zarauzko Munoa plazan.Urola Kosta eta Urola Erdiko Lanbide Heziketako ikastetxeek, garapen agentziek eta Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzuak elkarlanean antolatu zuten ekimena, eta "talentua sortzea,erakartzea eta mantentzea sustatzea" zuen helburu.

DBHko eta Batxilergoko 900 ikasle inguru igaro ziren azokatik goizean zehar

10:00etan ireki zituen ateak azokak,eta 18:00etara bitartean Urola Kosta eta Urola Erdi mailako Lanbide Heziketako eta enpleguko eskaintza ezagutzeko aukera izan zuten bertaratu zirenek.

Horretarako,bederatzi stand jarri zituzten eta Lanbide Heziketako eskaintzarekin batera,ikastetxeen enplegurako prestakuntza eskaintza eta garapen agentzien eta Lanbideren enplegurako baliabideak erakutsi zituzten.Harrera ona izan zuen azokak,eta goizean goizetik Urola Erdiko eta Urola Kostako DBHko eta Batxilergoko ikasleak gerturatu ziren karpara.Hala,950 ikasle inguruk aukera izan zuten eskualdeko eskolen eskaintza gertutik ezagutzeko. Horietako bat da Alex Martinez; azpeitiarraren hitzetan "baliagarria" izan zen azoka.Hain zuzen ere,Mekatronikaren inguruko hainbat zalantzarekin iritsi zen Zarautzera,eta guztiak "argitzeko" balio izan zion hitzorduak.Gomendioak ere jaso zituen: "Eredu duala hautatzea". Bestalde,azokan bertan masajeak ematen aritu zen Nerea Odriozola hernaniarra (Gipuzkoa). Gaur egun Monte Albertian Estetika eta ongizatea ikasketak egiten ari da.Azoka antolatzea "oso ondo" iruditu zaio hari.Bere esperientziatik hitz egin zuen: "DBH bukatu nuenean,ez nekien zer ikasi nahi nuen,eta horrelako azoka bat oso ondo dago gauzak argitzeko". Ildo berean,lehen balorazio "positiboa" egin zuen Edu Sudupe Izarraitz Lanbide Heziketako zuzendariak."Ikasleek interesa erakutsi dute,eta hori zen helburua; oso gustura gaude".Dena den,datorren urteari begira "zer hobetua" ikusi zuten.

Garapen profesionala,informatikan lana aukeratzeko faktore

Ibilbide profesionalaren garapena da,soldataren gainetik,ikasleen eta gazteen motibazio-elementu nagusia lana aukeratzerakoan

Jon Lasa Galdos

STEM lanbideak (zientzia,teknologia,ingeniaritza eta matematika akronimoak) gora egiten ari dira lan-merkatuan.Datozen hiru urteetan,industriak datuetan eta adimen artifizialean (AA) adituak diren 90.000 profesional baino gehiago eskatuko ditu,Immunitate Teknologia Institutuak eta Randstad Digital enpresak,konpainiaren zerbitzu teknologikoetan espezializatutako dibisioak,egindako txostenaren arabera.Espainiako talentuaren konpainia hori munduko lehen tokian dago.

Azterketak arreta berezia jartzen die profesionalak lan bat aukeratzera edo,dagoeneko lanean ari badira,aldatzera eramaten dituzten faktoreei. Horrela,ikasleen artean,lana onartzerakoan aukeratzeko arrazoi nagusia garapen profesionalerako ahalmena da,aipamenen % 77rekin,ondoren soldata (% 72),telelana egiteko aukera (% 44) eta prestakuntza (% 44).

“Garapen profesionala,soldata,etengabeko prestakuntza eta telelana dira profil teknologikoak jarrera aldaketa kontsideratzen duten faktoreak. Izan ere,datu bat da inkestatutakoen % 50ek ez luketela enpresa berean denbora mugagabean lan egin nahi,eta horrek denok egin behar dugun paradigma aldaketa suposatzen du”,nabarmendu du Juan Riva IMMUNE Teknologia Institutuko zuzendari nagusiak eta sortzaileak.

soldata (% 61),telelana (% 36) eta prestakuntza (% 34).Azkenik,bilaketa aktiboan dauden profesionalek soldata (% 70),garapen profesionala (% 60) eta telelana (% 50) lehenesten dute. Ikerketak aztertzen duen beste puntu bat da gaur egun lanean ari diren zenbatek nahiago duten denbora luzez enpresa berean lan egin eta zenbat denboraz.Inkestatuen % 46k erantzun dute nahiago luketela enpresa berean denbora mugagabean egon,eta % 45ek interesatzen zaien proiekturen bat baldin badago.% 8,5ek urtebetetik bost urtera bitartean egongo litzateke gehienez eta % 2,6k adierazten du lehentasuna duela bere kabuz lan egitea.

STEM profesionalen % 45ek beren enpresan geratzea pentsatzen dute,jorratzen duten proiektuak beren interesa badu soilik

Lehentasunezko eremuak

Laguntzen du

“Teknologian eta STEM diziplinetan trebatzea erabakitzen duten profesionalak dira datozen urteetan Espainian enplegagarritasun handiena izango duten profesionalak.Enpresak etengabe ari dira arlo teknologiko eta zientifikoetan prestaturiko profesionalak bilatzen,eta horrek diziplina hauetan 0tik gertu dagoen langabezia-tasa ekarri du",dio Jorge González Randstad Digitaleko zuzendariak.

Aktiboki bilatzen ari diren langabeen kasuan, horien % 66k lanbide-garapena aipatzen du lehentasun gisa lana aukeratzerakoan,ondoren

Adin-taldeen arabera,ikus dezakegu nola programazioa den profesionalen artean interes gehien pizten duen espezialitatea,izan ere,18 eta 25 urte bitarteko inkestatuen % 73k aipatzen du lehentasun gisa,ondoren zibersegurtasuna (% 35) eta datuen analisia (%31).Adin-taldea igoz,26 eta 35 urte bitartekoen artean,programazioak (interesa duten profesionalen % 62) oraindik ere nabarmen jarraitzen du lehentasunen artean,baita 36 eta 45 urte bitarteko langileen artean ere,lehen lehentasun gisa kodetzea (% 46) aukeratzen baitute.

"Kodetzea arlo teknologiko ia guztietan komuna den diziplina da.Nahiz eta ezinbestekoa ez den, gomendagarria da teknologian karrera hasi nahi

duten pertsonek programazioren bat ezagutzea. Gure ikasle gazteenen artean,zibersegurtasuna ere nabarmentzen da,askotan,etorkizunean denek begiratzen duten alor gisa",dio Juan Rivak. Kodetu ondoren,STEM profesionalen artean interesa pizten duen beste espezialitate bat datuen analisia da.18 eta 45 urte bitarteko profesionalen artean,heren batek aipatzen du lehentasunezko espezialitate hori % 39ra iristen dela 46 eta 55 urte bitarteko langileen kasuan. Generoaren arabera,gizonen erdiak baino gehiagok programazioaren aldeko apustua egiten du (% 52),eta emakumeak banatuta daude: zibersegurtasuna (% 24) eta,berdin,kodifikazioa eta Data Science (% 23).

"Hazkunde ahalmen handia izan arren,sektoreak erronka handiak ditu aurretik,hala nola,talentu eskasia eta atxikipena edo genero-arraila, maskulinizatuen dagoen sektoreetako bat izaten jarraitzen baitu",dio Jorge Gonzálezek.

Gizonen erdiek baino gehiagok programazioaren aldeko apustua egiten dute (% 52k),eta emakumeak banatuta daude: zibersegurtasuna (% 24) eta, berdin,kodeketa eta Data Science (% 23)

Randstad

Randstad Espainian eta munduan talentu espezializatutako enpresa liderra da.60 urte baino gehiagoko esperientziarekin,39 merkatutako 4.900 bulegotan dihardu,edonori aukera berdintasuna eskaintzen dio eta bere bezeroen artean talentu arin,anitza eta espezializatua sustatzen du.Lan merkatu inklusiboagoa,dinamikoagoa, iraunkorragoa eta etorkizunerako prest dagoena eraikitzeko anbizioa du.

Espainian egunero 55.000 lagunek lana izatea ahalbidetzen du,250 bulego baino gehiagotan banatutako bere 2.200 langileei esker.Langileen enplegagarritasuna areagotzeko lan egiten du eta urtero 1,5 milioi ordu baino gehiagoko pres-

takuntza eskaintzen du.2023an,Randstad Iberiak 1.605 milioi euroko fakturazioa izan zuen. Bisitatu Randstad.es informazio gehiago lortzeko edo bere sare sozialen bidez Facebook,LinkedIn,TikTok eta YouTube-n.Lan-merkatuaren datuak eta analisiak lortzeko,joan Randstad Research-era.

IMMUNE TECHNOLOGYINSTITUTE-ri buruz

IMMUNE TECHNOLOGYINSTITUTE 2019an sortu zen.Europa mailan teknologia-sektorean talentua sortzeko gunea da. Ebatzi nahi den kasuan oinarritutako hezkuntzametodo baten bidez eta teknologiarekiko giza ikuspegiaren bidez,IMMUNEk hainbat prestakuntza eskaintzen ditu,hala nola,graduak,masterrak,birziklatze ikastaroak edo udako ikastaroak txikienentzat.

Irakasleen kalitateaz gain,IMMUNE TECHNOLOGYINSTITUTE-k goi-mailako hezkuntza,enpresa,erakunde eta teknologiako bazkideak ditu,eta horien artean Amazon,Google,IBM eta HP nabarmentzen dira.

Laguntzen du

Nafarroako LHn,plaza gehiago hurrengo ikasturterako

Hezkuntza Sailak 6.886 LH plaza eskainiko ditu 2024-2025 ikasturtean,eta horrek azken bost urteetan % 34,8ko hazkundea izan dela esan nahi du

Jon Lasa Galdos

2024-2025 ikasturtean,Hezkuntza Sailak guztira 170 heziketa-ziklo eta Lanbide Heziketako programa eskainiko ditu 24 lanbide-familia ezberdinetan.Datorren ikasturtean,formatu presentzialeko LH zikloetan 6.886 plazaren eskaintzak % 34,8ko igoera dakar 2019-2020 ikasturtean eskainitako plazekin (5.109) alderatuta,eta 221 plaza berri 23/24 ikasturtearekin alderatuta. Hezkuntzak 2024-2025 aldirako LH eskaintza aurkeztu zuen martxoaren 19an Navarra Arena pabiloiko Reyno Arena aretoan egindako ekitaldi handi batean,eta bertan Nafarroako hezkuntza -erakundeetako lanbide-heziketako ehunka ikasle,irakasle eta zentroetako zuzendaritzako kidek parte hartu zuten.Bertan izan ziren ere Nafarroako Lanbide Heziketako Kontseiluko kideak eta LHko Departamentuko zuzendaritza orokorreko arduradunak; besteak beste,LHko zuzendari nagusi,Luis Calatayud eta Hezkuntzako sailburu Carlos Gimeno,ekitaldiari amaiera eman ziotenak.

On line modalitatean,2019-2020 ikasturtean 13 ziklo eskaintzetik 2024-2025 ikasturtean 32 ziklo eskaintzera igaro da (eskaintza ia hirukoiztu egin da), ikasturte berrirako zazpi ziklo online berri ezarrita. Eskaintza birtual berri honek (ziklo bakoitzeko lau lanbide-modulu batez beste) 1.120 online lanbide heziketako plaza berri suposatzen ditu.Guztira, 2024-2025 ikasturterako 1.341 plaza berri izango dira,irakaskuntza presentzialeko plaza berriak gehi online irakaskuntzako plazen gehikuntzak. Luis Calatayud LHko zuzendari nagusiak nabarmendu zuenez,“eskaintza garrantzitsua eta oso dibertsifikatua da,19 ziklo berritan hazten dena (hamar presentzialak,zazpi birtualak eta bi modularrak),horietako sei berriak izanik.Nafarroako tituluen katalogoan txertatzen diren profilak".Zehazki,titulu berriak honako hauek dira: Ekoizpen Farmazeutikoa eta Bioteknologikoa,Erradioterapia eta Dosimetria,Bitartekaritza Komunikatiboa eta Neurrirako Arropa eta Ikuskizun Ekoizpena,bai eta Gradu Ertaineko Makineria Eraikuntza eta Elektromekanikako Teknikaria.

Calatayudek gaineratu zuen eskaintza "oso ondo kohesionatuta dagoela lurralde aldetik".19 unitate berrietatik 13 Iruñean eta eskualdean eskaintzen dira,eta beste sei Nafarroako gainerako lurraldean banatuta.

Hurrengo ikasturteak eskaintza

handituko du 19

heziketa-ziklorekin: 10

presentzialak,7 birtualak eta 2 modularrak,3 ziklo berri

euskaraz eta 6 profil berri

Nafarroako tituluen katalogoan

Baliabideak eta azpiegiturak

Kalitatezko ezarpenerako,2024-2025 ikasturtean,Lanbide Heziketako Departamentuko Zuzendaritza Nagusiak kalkulatzen du bi milioi euro inguru inbertituko dituela Nafarroako Lanbide Heziketako zentroen sare publikoaren ekipamendu eta digitalizazioan.

LHko zentro guztiek prestakuntza digitalaren ikasgela (MRR programa) izango dute,zentroetako erreferentziazko herritarrei digitalizazioan trebatzea ahalbidetuko diena.Helduen zentroek ere izango dituzte gela berri hauek,zentro horietako prestakuntza beren xede-publikoaren digitalizazio beharretara egokituz.ATECA teknologia aplikatuko lau ikasgela berri sortuko dira CIP Sakanan,CIP Lizarran,IES Ribera del Arga de Peraltan eta CISER-CENIFER-en. Azpiegituren mailako beste ekintza garrantzitsu bat Nafarroako Hezitzaile Eskola Zentro Integratua Iruñeko Víctor Pradera ikastetxe zaharrera pasatzea izango da,aurtengo irailetik aurrera Lanbide Heziketako zentro berri bihurtuko dena.Era berean,CIP Donibanen ekintza garrantzitsuak iragarri dira guztira 115.000 euroren truke,Ehungintzako Arropa eta Larrugintzako familiarentzako espazio espezifiko bat sortzeko,azkenik,zentro bakoitzeko milioi bat euroko finantzaketa ahaztu gabe,Nafarroak sare nazionalean dituen Hezkuntza eta Kirol Ministerioak sortutako bikaintasuneko bost zentroetako bakoitzerako (CIP Virgen del Camino,

CIP Agroforestal,CIP Burlada,Renovables “CISER” eta CIP Donibane).

Ziklo berriak

Zehazki,Oinarrizko Mailan Elektrizitatea eta Elektronika zikloa sartzen da Ribaforada herrian.Erdi Mailako Graduan,Eraikuntzako Teknikaria (CISER) eta Goi Mailako Graduan,Produktu Farmazeutiko,Bioteknologiko eta Erlazionatuen Fabrikazioko Goi Mailako Teknikaria (CIP Donapea),Neurrirako Arropa eta Ikuskizuneko Goi Mailako Teknikaria (CIP Donibane),Komunikazio Bitartekaritzako Goi Mailako Teknikaria (Hezitzaileak),profil profesional berria Nafarroan,Sareko Informatika Sistemen Administrazioko Goi Mailako Teknikaria,euskaraz (Mª Ana Sanz), Erradioterapia eta Dosimetriko Goi Mailako Teknikaria (Osasun Eskola),Industria Mekatronikako Goi Mailako Teknikaria (CIP Tafalla),Industria Automatizazioko Goi Mailako Teknikaria eta Robotika (CIP Sakana) eta Haur Hezkuntzako Goi Mailako Teknikaria,euskaraz (CIP Elizondo). Zentro publikoetako eskaintza birtualari dagokionez,Erdi Mailan Ibilgailuen Elektromekanikako Teknikaria (CIP Virgen del Camino),Beroa Ekoizteko Instalazioetako Teknikaria (CIP Virgen del Camino) eta Soldadura eta Galdaragintzako Teknikaria (CIP Virgen del Camino). Goi Mailako Graduan,Nazioarteko Merkataritzako Goi Mailako Teknikaria (CIP Mª Ana Sanz), Energia Berriztagarrietako Goi Mailako Tekni-

karia (CISER),Aho Higieneetako Goi Mailako Teknikaria (ESTNA) eta Turismo Gida,Informazio eta Laguntzako Goi Mailako Teknikaria (CIP Lizarra).

2024-2025 ikasturtean, Hezkuntza Sailak guztira 170

heziketa-ziklo eta Lanbide

Heziketako programa eskainiko ditu 24 lanbide-familia ezberdinetan

Eskaintza modularrean,Nafarroako Lanbide Heziketako zentro publikoek prestakuntza-ibilbideak eskaintzen dituzte Erdi Mailan,Makinerien Elektromekanikako Teknikariarekin (CIP Virgen del Camino),eta Goi Mailakoan,Kudeaketa Laguntzako Goi Mailako Teknikariarekin (CIP Elizondo),euskaraz.

Zentroka,aipamen berezia merezi du CIP Virgen del Caminok,industria-espezialitateetan erreferentziazko zentroa,bere eskaintza malgutzeko ahalegin nabarmena egiten duena eta prestakuntza-modalitate berriak eskaintzen dituena,hala nola eskaintza birtuala eta modularra,bere irakaskuntzak beste publiko batzuei

sarbidea erraztuz,eta prestakuntza-ibilbideak sortzea oso espezializatutako profesionalak prestatzeko (makineria elektromekanika). Eskaintza berria Nafarroako enpresa-sektore ezberdinek beren familia eta eremu geografiko desberdinetan dituzten eskakizunak kontuan hartuta konfiguratu da,eragile ekonomiko eta sozial ezberdinen beharrizanez gain.

Ekitaldiaren amaieran,Carlos Gimeno Hezkuntza sailburuak nabarmendu nahi izan zuen eskaintza honekin “lanbide heziketako hezkuntzaren helburu eta balio nagusiak indartzen jarraitzen dutela: erakargarria,malgua,dibertsifikatua,kalitatezkoa,guztientzako hurbila izatea, ikasleentzat eta inklusiboak".Ikasleen interesetara eta enpresen beharretara egokitzeko ahalegina baloratu zuen Gimenok.“Guk jarraitzen dugu -esan zuen kontseilariak- Iruñetik eta Komarkatik kanpoko zentroetan eskaintzan protagonismo bereziarekin,Elizondon,Tafallan,Lizarran eta Sakanako hazkundearekin,lurraldea egituratzen dutenak eta enpresa-ehuna sendotzen laguntzen dutenak Nafarroako landa eremuetan”.Gimenok azpimarratu zuen,gainera, ekintza berri bat irekitzen ari direla,eskaintza herritar guztientzat,bereziki ahulenentzat,eskuragarri egon dadin,Elektrizitate-Elektronika Oinarrizko Gradua Ribaforadako IESOn eskainiko baita.

Orientatzaileak oso garrantzitsutzat jo zuen eskaintza oso dibertsifikatua bermatzen dutena eta industria-sektoreari begira,baina baita zerbitzuen,gizarte- eta osasun-arloko (bitartekaritza komunikatiboa,ehungintza,erradioterapia...) lanbide-profil berrien aldeko apustua egitea. Hezkuntza sailburuak adierazi zuenez,"arreta berezia jarri zaie ziklo konplexuak dituzten enpresen eskakizunei,Produktu Farmazeutiko, Bioteknologiko eta Loturiko Fabrikazioko Goimailako Teknikari gisa ezartzeko orduan,enpresek eskatuta gauzatutakoak,Nafarroan ezarri berri den profil profesionala dena.

Apirilaren 19an eta 20an, familientzako informazio-saioak egingo dira Iruñean,Hezkuntza

Departamentuko

batzar-aretoan,eta Tuteran, apirilaren 27an,CIP ETIn

Horrez gain,2024ko ikasturtean Nafarroan Lanbide Heziketako Sistema ezartzeko lan ildo oso garrantzitsua nabarmendu zuen,hala nola Nafarroan ezarri diren 150 bat gradu berrikustea denbora-sekuentzia egokitzeko eta moduluak txertatzeko,hobetuz lanbide-profila eta ikasleen enplegagarritasuna areagotzea.Horrek lanbide heziketan hizkuntzak indartzeko konpromiso garrantzitsua suposatu du erdi mailako ziklo guztietan ingelesa txertatuz. LHko ikasleen enplegagarritasuna hobetzeari dagokionez,laneko arriskuen prebentzioa,autoenpleguari,barne-ekintzailetzari eta ekintzailetzari buruz ikasteko derrigorrezko edukiak biltzen dituzten modulu berriak txertatzen dira,baita digitalizazioan eta jasangarritasunean zeharkako prestakuntza moduluak ere.Ikaskuntza-metodologia aktiboen sustapena sustatzen da,eta horiek indartzen dira hiru etapetan proiektu intermodularra txertatuz: oinarrizko,erdi-mailako eta goi-mailakoak,irakaskuntza-kargarekin,proiektuak heziketazikloko gainerako moduluekin landu ahal izateko. Azkenik,lanbide heziketako sistema berriaren elementu garrantzitsuenetako bat enpresekin partekatutako prestakuntza da.2025eko urtarri-

lean hasiko diren lanbide heziketako ziklo guztien izaera dual orokortu berria da,gutxienez 500 orduko enpresetako praktikekin.Esparru dual berri honi dagokionez,Gimenok sektore produktiboek eskari handia duten zikloak dituzten eremuetan eskaintza indartzea aipatu du,enpresekiko ardurakidetasunean,Dual modalitate intentsiboan, hau da,ikasleak gutxienez trebatzeko aukera izango dute.700 ordu enpresan eta lanbide arteko gutxieneko soldatari lotutako ordainsaria izango du.Zehazki,CIP Tafallan,Industria Mekatronikako Goi Mailako Teknikaria,Tafallako Burdin Galdaketak eskatuta,eta CIP Sakanako,Industria Automatizazio eta Robotikako Goi Mailako Teknikaria,Sakanako Enpresa Elkarteak eskatuta.

Informazio egunak

Berritasun nabarmen gisa,orientatzaileak jakinarazi zuen apirilaren 19 eta 20an familientzako informazio saioak egingo direla Iruñean,Hezkuntza Departamentuko batzar aretoan,eta Tuteran,apirilaren 27an,CIP ETIn.Jardunaldi hauek zentroen ate irekien jardunaldien osagarriak dira eta interesa duten familiei LHren ikuspegi hurbilago bat eman nahi zaie.Izaera horretako jarduera bat egiten den lehen aldia da.

Izena emateko epeak

Erdi Mailako eta Goi Mailako Zikloetan izena emateko epeak apirilaren 29tik maiatzaren 10era bitartean izango dira.Oinarrizko Maila zikloetarako matrikula maiatzaren 13tik 17ra bitartean izango da.Irailaren hasieran egingo da eskaintza modularreko,birtualeko eta espezializazioko ikastaroetarako izen-ematea.

Enpresek balioesten dituzten gaitasunak

Lan bila zabiltza? Hauek dira enpresek gehien baloratzen dituzten 10 gaitasunak

Espainiako enpresen % 78k zailtasunak dituzte beren plantillan behar duten talentua aurkitzeko,ManpowerGroup giza baliabideen aholkularitzak egindako Talent Mismatch 2024 txostenaren arabera.

Talentu-desegokitasuna izenez ezagutzen den gertakari horrek gora egin du azken hamarkadan, eta % 3tik % 78ra igo da 2024tik 2024ra bitarte. Enplegatzaileek zer ezagutza tekniko eta zeharkako gaitasun (gaitasun bigunak) eskatzen dituzten identifikatzeak eta haietan trebatzeak talentu-hutsune hori murrizten lagunduko duela dio ikerketak.

Enpresek gehien eskatzen dituzten 5 gaitasun teknikoak

1. Teknologia eta datuen analisia menderatzea.

Enpresen % 32rentzat ezinbestekoa da langileek informazio teknologia berriak eta datuen analisia menperatzea. Arlo honetan gailentzen diren profesionalak gai dira sistema informatikoetan datuak bildu,aztertu,interpretatu eta aurkezteko.Gaitasun horiek oso baloratzen dituzte Big Data analisiaren bidez abantaila lehiakorrak lortu nahi dituzten erakundeek.

2. Ingeniaritza ikasketak.

Erakundeen % 19k ingeniaritza batzuetan prestatutako langileak kontratatzeko interesa du. Profesional hauek klima aldaketa,elikadura segurtasuna,garapen iraunkorra edo aurrerapen teknologikoa bezalako arazo globalak konpontzeko azpiegiturak,teknologiak,produktuak eta sistemen sorreran lan egiten dute.

Automatizazioa izan arren,enpresen % 18rentzat ezinbestekoa izaten jarraitzen du fabrikazio eta ekoizpen prozesuak kudeatu eta hobetzeko gaitasuna.

Enpresen % 32rentzat ezinbestekoa da langileek informazio-teknologia berriak eta datuen analisia menperatzea

4. Salmenta eta marketina.

Salmentan eta marketinean trebatutako profesionalek produktuak edo zerbitzuak sustatzeko,saltzeko eta marketin estrategia eraginkorrak garatzeko beharrezkoak diren trebetasun eta ezagutza multzo bat biltzen dute.

Gainera,bezeroen harreman sendoak eraikitzen eta mantentzen lan egiten dute,merkatuko aukera berriak identifikatzen eta beren estrategiak ingurune digital eta global aldakorrera egokitzeko.

Enpresen % 17rentzat,funtsezkoa da langileek gaitasun horiek edukitzea,bezeroak hobeto ulertzeko eta horiek erakartzeko eta atxikitzeko estrategia berritzaileak garatzeko aukera ematen baitie.

5. Iraunkortasunerako prestakuntza.

Enpresen % 17k iraunkortasunean trebatutako talentua bilatzen du,beren eragiketen ingurumen-inpaktua gutxitzeko.

Laguntzen du

3. Fabrikazio eta produkzio kudeaketa. Gaitasun hori menperatzen duten pertsonak gai dira lehengaiak produktu bukatuak eraldatzeko modu eraginkor eta eraginkorrean.

Horrek ekoizpen-prozesuak ulertzea barne hartzen du,ekoizpenaren diseinutik eta plangintzatik hornikuntza-katearen kudeaketaraino.

Ingurumenarekiko kezka gero eta handiagoak jasangarritasuneko espezialistak gero eta gehiago bilatzen ditu praktika korporatibo berdeagoak garatzeko.

Enpresek gehien baloratzen dituzten trebetasun bigunak edo soft skills

Ezagutza teknikoak baloratzeaz gain,enpresek zeharkako konpetentziak edo trebetasun bigunak ere aztertzen dituzte beren plantillan talen-

Jon Lasa Galdos

tu berriak txertatzerakoan.Gehien baloratzen direnak hauek dira:

1. Komunikazioa eta talde lana. 10 erakundetik 4k (% 39) uste dute langileek zeharkako konpetentzia hori izan behar dutela,eta horregatik baloratzen da gehien.Hori dutenek gai dira besteekin modu eraginkorrean elkarreragiteko,ideiak partekatzeko,aktiboki entzuteko eta talde-helburuei modu eraikitzailean laguntzeko.

2. Arrazoitzea eta arazoen ebazpena. Enpresen % 34rentzat garrantzitsua da langileek modu kritikoan arrazoitzea eta arazoak eraginkortasunez konpontzea laneko eguneroko erronkak gainditzeko.

3. Fidagarritasuna eta autodiziplina. Gaitasun horrek pertsonen errendimenduan koherentea izateko,konpromisoak betetzeko eta denbora eta ardurak modu eraginkorrean kudeatzeko duten gaitasuna biltzen du.Gaitasun hori edukitzea ezinbestekoa da inkestatutako enpresen % 32rentzat.

4. Etengabeko ikaskuntza eta jakin-mina. Azkar aldatzen ari den ingurune batean,etengabe ikasteko gogoa eta ezagutza berriak eskuratzeko jakin-mina izatea oso baloratzen du enpresen % 29k.

5. Proaktibitatea.

Enpresen % 24k euren langileek etorkizuneko egoerei aurrea hartzea espero dute,arazoak konpontzeko eta hobetzeko aukerak bilatzeko ekimena hartuta.

Talentuaren desegokitasuna enpresaburuek behar dituzten profilak aurkitzeko eta txertatzeko zailtasunari buruz egiten duten balorazioa islatzen duten datuak dira.

Logistika,garraio eta automozio sektorea da Espainian talentu-desberdintasunik handiena duen zerrendan,% 86ra iritsiz.

Fitxa teknikoa

ManpowerGroup giza baliabideen aholkularitzak prestatu duen Talent Mismatch 2024 ikerketak lan-merkatuaren munduko joerak aztertzea eta munduko ekonomia nagusietako talentu-hutsunea identifikatzea du helburu.

Txosten honetako datuak 41 herrialdetako 40.077 enpresen erantzunetan oinarritzen dira,horietatik 1.050 espainiarrak.

Gaitasun profesionalen definizioa

Lanbide-gaitasunak lan zehatz bat betetzeko edo lanbide-jarduera jakin batzuk garatzeko behar diren trebetasun,ezagutza eta gaitasunen multzo integratua dira.

Lan bakoitzak gaitasun desberdinak eskatzen ditu; beraz,zure helburu profesionalaren arabera, bat edo beste garatu beharko duzu.Garrantzitsua da zuk dituzun gaitasunak eta nahi duzun lanpostuan eskatuko direnak ezagutzea zure hobekuntza arloak identifikatzeko eta gaitasun horiek garatzeko aukerarik onenak bilatzeko.

10 enpresatik 8k ezin dute behar duten talentua aurkitu, Manpower ikerketa baten arabera

Lanbide-gaitasun motak

Gaitasun profesionalak bi talde handitan sailka daitezke: Gaitasun teknikoak; Zeharkako gaitasunak.

Laguntzen du

Graduondo motak

Graduondo mota desberdinak ulertzea zaila da,eta are gehiago herrialde ezberdinetan,non izen eta sigla desberdinak jaso ditzaketen.Labirinto bat da,zeinean zaila den zuretzat ikasketarik onenak aurkitzea

Unibertsitateko Aldizkaria

Egungo lan-merkatuan,graduko tituluak ez dira nahikoak,eta graduondoko titulurik ez duten profesional askok oztopoak dituzte lana aukeratzeko orduan.Atzerrian graduondokoa egitea oso estimatua da, zure gaitasunak eta pertsona gisa duzun heldutasuna erakusten duelako; eta soldata hobeago batekin beste herrialde batean lan egiteko aukera ere ematen dizu.

Ez da sekretua enpresek gero eta langile kualifikatu gehiago eskatzen dituztela,batez ere ekonomia dinamiko eta gero eta teknologiko eta sozialago batean.Aldi berean,soldataarraila bat sortzen da graduondoko titulua duten profesionalen eta ez dutenen artean.

Errealitate horrek gure etorkizuneko aukerak zalantzan jartzera eramaten gaitu.Zein da eman beharreko hurrengo urratsa gure ezagutzak sendotzeko eta horrela curriculum hobea aurkezteko? Masterra aukeratzen badut,zein izango dira nire lan aukerak?

Gradu edo lizentziaturatik haratago ikasi nahi baduzu,unibertsitateek eskaintzen dituzten aukera amaigabeak aurkituko dituzu,zure herrialdean edo atzerrian.Horregatik,garrantzitsua da jakitea zein graduondoko ikasketak aukeratu,oso akats garestia ez egiteko.Graduondoko mota ezberdinei buruzko erreportaje zabal honek zure ikasketetan zein izan daitekeen zure ibilbidea eta master mota bakoitzak zein ezaugarri dituen ulertzen lagunduko dizu.

Zeintzuk dira graduondoko mota desberdinak?

Lanpostuaren eskaerei berehalako erantzuna graduondoko edozein titu-

lu lortzea da.Baina zein da zuretzat graduondoko onena? Profesional gehienek ez dute kontuan hartzen graduondoko ikasketak egitea konplexuegia edo garestiegia dirudielako. Graduondoko gradu ezberdinei buruzko informazio falta handia dago. Zer moduz esango bagenizu agian ez dituzula zuretzako dauden aukera guztiak kontuan hartzen? Lehenik eta behin,errepasatu zer den unibertsitateko graduondoko bat. Gogoratu hezkuntzan inbertitzea edonork egin dezakeen gauzarik onena dela.Baina noski,nora da onena inbertsio hori bideratzea,graduondoko baten kostua ez baita beti merkean,eta arreta handiz aukeratu behar duzu zein beka erabil ditzakezun zure ikasketak finantzatzeko?

Zer da graduondokoa edo masterra?

Graduondoko ikasketak unibertsitateko lehen urteen ondoren ikasketen bigarren zikloa dira. Lehen zikloari gradu edo lizentziatura deitzen zaio.Bere iraupena 3 eta 4 urtekoa da,ikasketa motaren edo ikasten duzun herrialdearen arabera. Lehen ziklo honen ostean graduondoko ezberdinak datoz.Graduondoko terminoak unibertsitateko graduko titulua egin ondoren egiten den titulu baten bidez lortzen diren irakaskuntza guztiak hartzen ditu barne.Graduondoko tituluak graduko lehen urratsa amaitzen den lekuan hasten dira,edo beste herrialde batzuetan esaten den bezala,lizentziatura edo gradua. Bigarren ziklo honetan,graduondoko mota desberdinak ezaugarri hauengatik bereizten dira:

❚ Helburu akademikoa edo profesionala.

❚ Iraupena.

❚ Balioa lan-merkatuan.

❚ Kostua eta finantzaketa.

Profesional guztiei lagundu diezaieketen graduondoko mota desberdinak daude.Berdin du lizentziatu berria zaren,edo dagoeneko urte askotako lan-esperientzia baduzu. Graduondoko ikasketak guztientzako irekiak dira.Eta sarbidea uste baino askoz errazagoa da.

Desabantailen aurrean abantailak erakutsiko dizkizugu,zein graduondoko den hobekien egokitzen zaizuna uler dezazun.Graduondoko gida labur honek tresna bat eskaintzen dizu zure etorkizunerako erabakirik onena hartzeko.

GRADUONDOKO 1.MOTA: MASTERRA

❚ Masterraren helburuak: Masterrak graduondoko titulu ezagunenetako gisa ari dira sortzen.Ez bakarrik gai eta metodologia zabalagatik,baita profesionalaren lan-bizitzan duten eraginagatik ere.

Ikasketa hauek ikaslea arlo bati buruzko oinarrizko ezagueretatik eramateko diseinatuta daude,irakasgaiaren garapen teoriko eta praktikoaren alderdi guztietan sakontzeko.

Master baten helburua pertsona bat prestatzea da beti,ikerketak modu independentean egin ahal izateko. Ikasleari irakasgaiaren "maisu" bihurtzeko aukera ematen dio.Alderdi guztiak menperatzen ditu,eta badaki edukiak arrazoitzen ikasitako tekniken bidez

graduondokoak

Oro har,masterrak 1 eta 2 urte arteko iraupena duten ikasketak dira.Ikasleak irakasgai guztiak eta amaierako lana edo graduondoko lana gainditzea lortzen duenean bakarrik amaitzen dira.

Azken urteotan,masterrak oso gai zehatzetara bideratzeko joera antzeman da.Duela 20 bat urte,ekonomian masterrak ikasle guztientzat balio zuen.Gaur egun lan ekonomian master bat aurki dezakezu,baita ingurumen ekonomian master bat ere.Kimikako masterrak daude oraindik,baina gaur egun gastronomiari aplikatutako kimikari buruzko masterrak aurki ditzakezu.

Masterrak helburu profesional bat edo ikerketa helburu bat izan dezake: oso desberdinak dira.Lehenengoan,irakasgaien ardatza lanbide batean jarduteko ezagutza praktikoak eskuratzea da; bigarrenean,batez ere,ezagutza teorikoak goratzea da,ikerketa modu independentean egin ahal izateko.

Kontuan izan lan espezializatu askotarako ere ikerkuntza masterra duen norbait hobesten dela,adibidez laborategiko lanak,edo ingeniaritza edo zuzenbide espezializatua.

Graduondokoa egiteak

gaur egungo

lan-merkatu

lehiakorrean

nabarmentzeko tresna gisa ere balio du

Eta masterra egin ondoren,zer?

Zalantzarik gabe,master baten aukera profesionalak asko eta berehalakoak dira.Enpresek eskuragarri dauden azken teknika onenetan trebatu berriak diren pertsonak bilatzen dituzte.

Ikerketa askok erakusten dute lizentziatu berriaren soldata % 15 igotzen

dela masterra egin izanagatik.Eta eragin hori iraunkorra da zure karrera osoan zehar: imajinatu hilero % 15 gehiago irabazten duzula,erretiroa hartzen duzun egunera arte! Urtero 2 hilabeteko soldata gehigarri izatea bezalakoa da.Eta abantaila hori are gehiago areagotzen da atzerrian ikasi baduzu.

Zer motatako masterrak daude?

Masterra edo Maisutza aukeratu behar duzu? Izenburu baliokideak dira,lehen terminoa ohikoagoa den arren Espainian (RAEren arabera); bigarrena,berriz,Latinoamerikan. Garrantzitsuagoa da herrialde ezberdinetan bilaketan aurkituko dituzun master mota desberdinen arteko bereizketa.Hain ikasketa mota ezaguna izanik,ez da harritzekoa masterrek beren azpisailak izatea. Eta hemen erraz nahas zaitezke beti hain argia ez den alfabeto zopan, eta irakasleentzat beraientzat ere ez dago oso argi.Orokorrean,honako

hau baiezta dezakegu: bada AEB, Kanada edo Europar Batasunak

Master izena erabiltzen du; egoera ezberdina da Espainian,Erresuma Batuan,Australian eta Frantzian.Eta gero MBA ere badaude.

Soldata-arraila bat sortzen da graduondoko titulua duten profesionalen eta ez dutenen artean

Espainia

Espainian desberdintasunak daude master ofizialen eta berezkoen artean.

Master ofiziala gobernuaren araudiaren bidez egiaztatuta dago.Modu sinple batean,esan nahi du masterrak gutxieneko kalitate-irizpideak bete behar dituela eta unibertsitateak -eta irakasleek- kalitate-kontrol formal desberdinak igaro behar dituztela,eta horri esker,formalki eta legez onartutako diploma bat eman behar dute.

Master mota hau beste erakunde batzuetako edo zure herrialdeko ikasketak baliozkotzeko aukera ematen duen bakarra da.Garrantzitsua da hau ikasketak amaitu ondoren zure herrialdera itzultzea erabakitzen baduzu: master ofiziala Espainiatik kanpo aitortu daiteke.

Ez da hori gertatzen berezko masterrekin.Ikastaro hauek erakunde publiko eta pribatuek modu berean ematen eta garatzen dituzte.Hori dela eta,askatasun handiagoa eskaintzen dute edukiei dagokienez, baina ez dute erakunde honetatik kanpo ondorengo balioztatzerik onartzen.Edo beste modu batera esanda,titulu honek ez du beste unibertsitate batzuen eta ministerioen aitorpen formalik izango eta ez du balio juridikorik,ezta Espainian ere.Gainera,eta aldaketa handia da 2023ko irailetik hona,Espainiako Enbaxadak ez du bisarik

ematen Espainian ikasteko,master mota hau ikasi nahi baduzu.

Graduondoko titulurik ez duten profesional askok oztopoak dituzte lana aukeratzeko orduan

Oro har,masterraren orientazioa lanbide-prestakuntzara soilik bideratzen da.Mota honetako programen kalitatea oso aldakorra da,eta inolako kontrolpean ez daudenez,ikasketa programa oso ondo egiaztatu behar duzu.Programa oso interesgarriak daude,baina kalitate baxuko programa oso garestiak ere aurki ditzakezu. Maiz aurkituko duzu Master terminoa Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparruaren arabera (edo EEES bere sigletan,Espacio Europeo de Educación Superior).Ez du esan nahi Master Ofiziala denik. Bere oinarriak - irakasgaien plana, irakasleak,etab.- Europako oinarrizko praktika egokien irizpideen arabera prestatu dira,baina ez du esan nahi titulu honen aitorpen ofiziala denik.

Frantzia

Frantzian,master profesionalak (M1) eta akademikoak (M2) bereizten dira.

M1 masterrek ikasleak lanbide zehatz batean jarduteko trebatzen dituzte,eta espezializazioekin nahiko parekoak dira,nahiz eta tesia izan.

M2 masterrak ikerketan oinarritutakoak dira,eta helburua da ikasleak trebatzea bai ikerketan,bai lanbide batean jarduteko.M2 masterra beharrezkoa da doktoregorako sarbidea eskatzeko.

Erresuma Batua

Erresuma Batuko egoera are korapilatsuagoa da.Tradizioaren arabera,hainbat menderatze-mota mantendu dira hamarkadetan zehar. Bost mota desberdin daude:

❚ MA - Arte Masterra.

❚ MSc - Zientzia Masterra.

❚ MRes - Ikerketa Masterra.

❚ MPhil - Filosofia Masterra.

❚ MBA - Enpresen Administrazioko Masterra.

Iraganean desberdintasun hori garrantzitsua zen Arteen Masterra Arte eta Humanitateetan gehiago zentratzen zelako,Zientzia edo Ikerketako masterrak natur zientzien arloan zeuden bitartean.

Bereizketa hori galdu egin da denborarekin,gradu guztiak Boloniako prozesuan txertatu baitira.Eta Erresuma Batuak prozesu honetan parte hartzen jarraitzen du 2020an Europar Batasunetik irten arren.Hala ere,tradizioz,unibertsitate askok az-

pimarratzen dute sigla hauek mantentzea.

AEB

Estatu Batuetan masterra ikastea aukeratzen baduzu,motak bitara murrizten dira: Master of Science (MSc) edo Master of Engineering (MEng). Lehenengoak arlo guztiak hartzen ditu,ingeniaritza izan ezik.MEng,berriz,ingeniarientzat bakarrik da.

Australia eta Kanada

Australiako master bat edo Kanadako master bat egiteko,3 akronimo ezberdin aurkituko dituzu.

Garrantzitsuena Master of Science (MSc) edo Master by Research (MRes) da.Biak programa zientifiko espezializatu batekin trebatzen espezializatuta daude.Helburua aukeratutako ikasketa-eremuan azken ezagutzak eskaintzea da.Hori dela eta,beti sartuko dute oinarrizko atal gisa master amaierako lana.

Zein da,orduan,Zientzia Masterraren eta Ikerketaren Masterraren arteko ezberdintasuna? Bada,bigarren programan,zientzialari gisa trebatzeaz gain,epe luzeagoko helburua doktoretza batean matrikulatzea da.

Oinarrizko zientziak hainbeste interesatzen ez bazaizkizu eta zure ezagutzak aplikatzea bilatzen baduzu,bi herrialdeetan MAS edo Zientzia Aplikatuen Masterra izeneko programak daude.Zientzia aplikatuak lehendik dagoen ezagutza zientifikoen erabilera praktikoari erreferentzia egiten

dio mundu errealeko arazoak konpontzeko.

Zientzia Aplikatuen Masterrak,edo

MAS/MASc,parte zientifikoan prestakuntza sakonik behar ez duten pertsonak prestatzea du helburu,baizik eta berehala lanean sartzeko trebatuak daudenak.

MBA

MBA enpresa arloko ikasketetarako soilik ematen den titulua da,eta oso ezberdina da tipologia gisa.

MRes edo Ikerketa Masterra

Azken urteotan,MRes edo Ikerketa Masterrak ezagun egin dira.Termino hau tradizionalki Kanadan edo Australian bakarrik erabiltzen bazen ere,gero eta unibertsitate gehiagok bereizi nahi dute master programa "normala" eta ikasleak doktoretzarako prestatzen dituena. MRes-ek ikuspegi zientifiko eta metodologikoagoa eskatzen du beste master mota batzuekin alderatuta.Urtebetean maila aurreratuagoetan ikerketak egiteko prestatzen zaituzten programak dira, normalean erakunde bereko doktorego batean.

Zenbat balio du master bat egiteak?

Masterrak gradu edo lizentziaturak baino prezio altuagoa izan ohi du.Gradu edo lizentziatura baino garestiagoa da,irakasle gehiago eta ikasle gutxiago dauden ikastaroak direlako.Master

baten kostua hiru faktoreren araberakoa da:

1. Ikasi nahi duzun herrialdea,unibertsitate sistema bakoitzak bere matrikula kalkulatzeko modua duelako,eta leku bakoitzak bizi-kostu ezberdina duelako.Orokorrean,ingelesez hitz egiten duten herrialdeek beste herrialdeek baino prezio altuagoak dituzte.Hala ere,kasu askotan,ikasleen zati handi batentzat bekak daude.

2. Aukeratzen duzun ikasketa-eremua: balio handiko ikastaroak dituzten ikastetxe onenetariko batzuk oso garestiak dira,eta beste batzuk,berriz,eskuragarriagoak dira.Programa garestienek,hala nola MBAak,hala ere,beka kopuru handiena eskaintzen dute.

3. Eskaera egiteko denbora: eskaera aurreratzen baduzu,kostu gehigarri asko aurreztu ditzakezu.Gastuetan aurrezteko aholku batzuk dira ostatu merkeagoak,unibertsitateko jatetxeentzako diru-laguntzak,etab. Kontuan izan master batean zehar askotan praktikak atzerrian egin ditzakezula.Praktika horietako askotan ordaintzen duzu.Abantaila ekonomikoaz gain,esperientzia honek balio handia ematen dio zure curriculumari,eta nazioarteko enpresek bereziki estimatzen dute.

Eta ia master guztietan,asteburuan edo oporretan lan egiteko baimena dago.Zure lan-txartela garaiz eskatzen baduzu,aurrezki batzuk pila ditzakezu.

Eta masterrak egiteko bekarik ba al dago?

Graduondoko titulua bekarekin ikastea ia guztion beharra da.Masterrek bere prezioa badute ere,inbertsio hau bekekin finantzatu daiteke.Ikasketabeka gehienak masterretarako dira. Herrialde eta unibertsitateen artean benetako lehia dago hautagai onenak programa hautatu hauetara erakartzeko.Lehiaketa hau aprobetxa dezakezu zure masterra finantzatzeko.

Gogoratu hezkuntzan inbertitzea edonork egin dezakeen gauzarik onena dela

Alderik ba al dago graduondoko eta masterraren artean?

Sagarra fruta-familiaren parte den bezala,masterra graduondoko mota bat besterik ez da.Graduondoko titulua gradu edo lizentziaturako lehen zikloari jarraitzen dion edozein ikasketa mota da.

Boloniako sisteman,askotan,3-5-8 sistemaz hitz egiten dugu,hau da,3 urteko gradua,gehi 2 urte masterra, gehi 3 urteko doktoretza.Masterra eta doktoregoa graduondokoak dira.

2.MOTA: ESPEZIALIZAZIOAK

❚ Espezializazio baten helburuak: Graduondoko hauek masterren oso antzekoak dira,baina helburu oso ezberdina dute: edukiak arlo profesional baten barruan hobetu eta espezializatu nahi dira.Oso lan zehatz baterako prestatzen zaitu,ikerketa sakonik gabe.

Alderdi praktikora bideratutako informazioa da eta teorikoa alde batera uzten du kasu askotan.Amaierako proiektua dago,askotan enpresa batean praktiketan egin den alderdi zehatz bati buruzko txostena.Bere iraupena,normalean,urtebetekoa da.

Desberdintasunik al dago espezialitateen eta diplomen artean?

Diploma-ikastaroak laburragoak dira, eta kurtso labur samarrak dira beren espezialitateko profesionalen gaitasunak eguneratzeko.Ikasketa hauen iraupen laburrak lanpetuta dauden profesionalei ezagutza berriak eskuratzea errazten die. Hala ere,oso herrialde gutxitan,diplomak titulu aitortua dira.Europan edo Estatu Batuetan ez dira existitzen,eta unibertsitateek gradu mota hauek eskaintzeari utzi zioten.Hortaz,CV-an diplomaren izenarekin sartzen badituzu,ez zaituzte ulertuko.

Desberdintasunik al dago espezialitateen eta masterren artean?

Garbi.Espezializazioa Latinoamerikan ohikoa den ikasketa mota bat da. Munduko gainerakoek ez dute ikasketa mota hauen berri.

Kontuz,beraz,zure CV-an jartzen duzunean denek ez baitute sistema hau ezagutuko.Eta ezin duzu exijitu titulu mota hau aitortzea,zure herrialdetik kanpo aitorpen formalik ez duelako. Gainontzeko munduak masterra duen sistema bat jarraitzen du gradu edo lizentziatura baten ondoren. Espezializazioa gertuago dago Erresuma Batuan 'Postgraduate Diploma' edo Australian 'Professional Development' masterra deitzen den master motatik.Ikerketan arreta ez dagoen graduak dira,gaitasun profesionaletan baizik.

Zure asmoa lehenengo espezializazio bat eta gero master bat egitea bada,ziurrenik dirua eta denbora alferrik galtzen ari zara,masterrak askoz ere eduki gehiago eskaintzen dizkizulako.

Eta espezializazioaren ondoren, zer?

Master batean ez bezala,espezializazio batean ezagutza oso praktikoa da.

Horregatik,epe laburrean oso erraza da lana aurkitzea.Hala ere,soldatan eragin txikia du epe luzera. Arrazoi bat da prestakuntza eskuratutako tekniketara mugatzen dela eta ez duela prestakuntza orokorragorik ematen,eta horrek enpresa batean sustatzeko edo kargu garrantzitsuagoak hartzeko aukera eman dezake.Beste arrazoi bat da zure ikasketak ordaintzen dituen enpresak inber-tsioaren zati bat berreskuratzen duela,soldata baxuagoko lana eskainiz.

Eta zenbat kostatzen da espezializazio bat egitea?

Graduondoko titulu laburrak direnez, prezioak normalean masterrak baino merkeagoak izan ohi dira.Mota honetako ikasketak ematen dituzten irakasleek,normalean,irakasten diren eduki teknikoetan jartzen dute arreta. Asko dira hori eskaintzen duten institutuak.

Horrek ikastaroaren kalitatean eragin dezake.Merkea ez da beti one-

na.Berriz ere,epe laburreko prezioefektuak espezializazio bat aukeratzera bultzatzen ditu asko,baina master garestiago batek gehiago ordainduko dizu epe luzera.

Masterrak arlo bati buruzko oinarrizko ezagueretatik eramateko diseinatuta daude,irakasgaiaren garapen teoriko eta praktikoaren alderdi guztietan sakontzeko

Eta espezializazio edo diplomaturako bekak al daude?

Kostu baxua kontuan hartuta,ez dago benetan espezializatzeko bekarik.Zenbait enpresek graduondoko ikasketa hauek dohainik ematen dizkiete beren langileei,

beren espezializazio teknikoa hobetzeko.Hala ere,gobernu askok beka espezifikoak eskaintzen dituzte beste herrialde batzuetako ikastaroekin zure ezagutza teknikoak hobetzeko.

OEAren garapen profesionaleko bekek,esaterako,prestakuntzarako beka aukerak eskaintzen dituzte iraupen laburreko eta ertaineko ikastaroen bidez,eta aste batetik urtebetera iraun dezakete.

VLIR-UOS Belgikako erakunde bat da,prestakuntza ikastaroak dituena.

3.MOTA: DOKTORETZA

❚ Helburuak: Graduondoko aurreratuena doktoregoa da.Masterrak doktoregoetarako abiapuntu gisa balio du.Hau da,doktoretzara sartzeko masterra eduki beharko duzu.Doktoretza baten helburu nagusia oso gai zehatz bati buruzko ikerketak egitea da,bere arloko ekarpen zientifiko garrantzitsu berriak proposatzea.

Emakumeen

Nazioarteko Eguna:

zer gogoratzen duen eta zenbat aurreratu den berdintasunean

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Martxoaren 8an,Gobernuak bat egin zuen Emakumearen Egunaren ospakizunarekin,herritarrak gizon zein emakumeek borroka feministarekin bat egiten dutela kontzientziatzeko asmoz, eta adierazpen instituzional bat onartu zuen,non emakume guztiekin,haien eskubideekin eta berdintasunarekin duen konpromisoa berritzen duen.Aurtengo 2024 kanpainaren leloa "Emakumeen Mrekin.Emakume guztiak.Mugitu" izan da. 'Emakumeen Mrekin.Emakume guztiak.Mugitu' kanpainak emakumeek historian zehar egin duten mobilizazioan zentratu da eta berdintasunaren alde jarraitzera gonbidatzen du.

Gainera,8Mren aldarrikapenak emakume guztientzat komunak direla azpimarratzen du eta helburu komunak lortzeko eskuz esku aurrera egitea ezinbestekoa dela nabarmendu du.Batasuna eta sororitatea dira ekimenaren gakoak. Exekutiboak uste izan zuen beharrezkoa dela berriro azaltzea zergatik diren beharrezkoak diren berdintasun politika publikoak,zergatik dagoen Emakumeen Nazioarteko Eguna eta zergatik jarraitu behar den gizon eta emakumeen berdintasuna lortzeko aldarrikatzen eta lanean.

Gainera,8Mren harira egindako ezohiko Ministroen Kontseiluak adierazpen instituzional bat onartu zuen,non emakumeen lorpenak gorai-

patzen zituen eta berdintasun eraginkorraren, genero indarkeriaren aurkako borrokaren eta erabateko autonomiaren aldeko konpromisoa berritzen zuen.

Emakumeen Nazioarteko

Egunak emakumeen borroka

oroitzen du diskriminazio mota guztiak desagerrarazteko

Zer gogoratzen du Emakumeen Nazioarteko Egunak?

Emakumeen Nazioarteko Egunak emakumeen borroka oroitzen du diskriminazio mota guztiak desagerrarazteko,bere forma edo egoera edozein dela ere,bizitzako edozein esparrutan eta, bereziki,arlo politiko,zibil,laboral,ekonomiko, sozial eta kulturalean.

Noiz ospatzen da Emakumeen Nazioarteko Eguna?

Nazio Batuen Batzar Nagusiak,1977ko abenduaren 16an bilduta,ofizialki izendatu zuen urte bakoitzeko martxoaren 8a Emakumeen Eskubideen Nazioarteko Eguna,emakumeek gizonek bezala bizitzako esparru guztietan parte hartzeko duten borroka ikusarazteko asmoz.

Mende hasieratik emakumeek egindako manifestazio eta protestetan dago jatorria,batez ere Estatu Batuetan eta Europako hainbat herrialdetan,boto eskubidea,lan eta soldata baldintza hobeak eta emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna aldarrikatzen zutenak.

Zein da berdintasun printzipioa?

Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna giza eskubideen nazioarteko hainbat testutan aintzatesten den printzipio juridiko unibertsala da, eta horien artean,Emakumeenganako Diskriminazio Forma Guztiak Ezabatzeko Konbentzioa (CEDAW) nabarmentzen da.

Bestalde,Nazio Batuek 2015eko irailean onartutako garapen jasangarrirako 2030 Agendak ge-

nero berdintasunaren aldeko konpromisoa barne hartzen du zeharkako helburu gisa eta funtsezko elementua da politika nazionaletan,aurrekontuetan eta erakundeetan.

Berdintasuna Europar Batasunaren oinarrizko printzipioa ere bada.1999an Amsterdamgo Ituna indarrean jarri zenetik,emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna eta desberdintasunak ezabatzea Batasunaren eta bere kideen politika eta ekintza guztietan txertatu beharreko helburu bat dira.Gaur egun,Europar Batasuneko Itunean,Funtzionamendu Itunean eta Oinarrizko Eskubideen Gutunean jasotako Europako oinarrizko balio bat da.

Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna giza eskubideen nazioarteko hainbat testutan aintzatesten den printzipio juridiko unibertsala da

Zeintzuk dira Espainian berdintasunerako aurrerapen nagusiak?

Berdintasunak pertsona guztien bizitzaren hobekuntza dakarrela dio Gobernuak,emakume zein gizonentzat.Zentzu horretan,gizarte ekitatiboa eta orekatua lortzeko neurriak sustatu ditu,non genero arrakalak gainditzen diren. Exekutiboaren ekintzak politika publiko eta onartutako araudi guztietan genero ikuspegia sartzea,genero-eraginaren txostenak egitea,kargu publikoen izendapena eta izendapen orekatua eta pertsonala,familia eta lana uztartzeari lotutako baimenak sustatzea izan dira.

Espainiako gizarte osoari zuzendutako beste ekimen batzuk,hala nola,Lanbide arteko Gutxieneko Soldata igoerak,beken igoera edo Bizitzeko Gutxieneko Errenta onartzea,emakumeei mesede egin diete gehienbat. Bestalde,Susperraldi,Eraldaketa eta Erresilientzia Planak (PRTR) emakumezkoen enplegu-tasa handitzera zuzendutako neurriak biltzen ditu; iraupen luzeko arreta-sistema hobetu,sendotu eta berrantolatu; hezkuntza ahalmena handitzea; aukera-berdintasuna aurreratzea eta eten digitala murriztea. Gizon eta emakumeen arteko berdintasunean eragin handiena izan duten arauak hauek izan dira:

❚ Emakumeenganako indarkeriaren aurkako borrokan,Espainiak legegintza-ekimenak de-

fendatu ditu,azken bi hamarkadetan biktima guztientzat baliabideen arkitektura estatuko eta nazioarteko bat eraikitzeko zutabeak ezarri dituztenak.

❚ Enpleguaren arloan,lan erreformak aldi baterako enplegua murriztea ahalbidetu du kaltetuen kolektiboan,emakumeengan.Gainera, Enplegu Legeak kualifikazio gutxiko emakumeak eta genero indarkeriaren biktimak lehentasunezko arreta taldetzat hartzen ditu. Nabarmentzekoa da,halaber,etxeko langileen lan eta Gizarte Segurantzako baldintzak hobetzeko Errege Lege Dekretuaren onarpena, historikoki gehienbat emakumeek egindako lan bat gutxiesten zuten arau-gabeziak zuzentzeko beharrezkoa.

❚ Zientziaren eta teknologiaren alorrean,Zientzia Legeak ibilbide zientifikoan aurrerapen berdina sustatu du eta emakumezkoen talentua ikerketara eta berrikuntzara erakartzeko konpromisoa hartu du,bereziki Zientzia,Teknologia,Ingeniaritza eta Matematika arloetara.

❚ Hezkuntza gaietan,Hezkuntza Legearen eta Lanbide Heziketaren Antolamendu eta Integrazio Lege Organikoaren aldaketak bi sexuen partaidetza orekatuan aurrera egiten lagundu dute jakintza-arlo ezberdinetan.

❚ Osasunaren babesari dagokionez,sexu eta ugalketa osasunari eta haurdunaldia borondatez eteteari buruzko Lege Organikoaren aldaketak emakumeen haurdunaldia eteteko eskubideak zabaldu ditu eta sexu osasunaren eta hilekoaren prebentzioari eta tratamenduari eragiten dio.

Zeintzuk dira Gobernuaren azken ekintzak berdintasunari dagokionez?

Genero Indarkeriaren aurkako Estatu Ituna: Exekutiboaren lehentasuna Genero Indarkeriaren aurkako Estatu Ituna berritzea da,biktimen erantzuna hobetzeko eta indarkeria mota berriei aurre egiteko,esparru digitalean garatzen dena esaterako.Legebiltzarreko talde ia guztiek erregistratu dute Diputatuen Kongresuan azken legealdian hasitako lanari berriro ekiteko azpibatzorde bat sortzeko eskaera.

Gainera,Berdintasun Ministerioa baheketa unibertsala deritzona sustatzeko lanean ari da eta lehen arreta jarriko du emakumeen aurkako indarkeria goiz detektatzeko lehen espazio gisa. Eta Indarkeria Matxistaren Aurkako Babes Integraleko Lege Organikoan aurreikusitako autonomia erkidego guztietan ezarriko ditu Auzitegiko Ebaluaziorako Unitate Integralak.

Terrorismoaren biktimen eskubideak

Martxoaren 11ren,hots,Atochako ekintza terroristaren 20.urteurrenaren ondoren,terrorismoaren biktimen eskubideez hitz egitea aproposa dela pentsatu dugu

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa

Lehenik eta behin,definitu dezagun terrorismoa. Terrorismoa pertsona,talde edo erakundeen aurka erabiltzen den legez kanpoko indarkeria mota bat da,beldurra eta izua (ikara) eragiteko, erabakiak baldintzatzeko eta helburu jakin batzuk lortzeko,normalean izaera politikokoak. Pertsonen giza eskubideak urratzen ditu,gorrotoaren kultura garatzen du eta gizarteen funtzionamendu demokratikoari erasotzen dio.

Nola erasotzen die terrorismoak Giza Eskubideei?

Immanuel Kant filosofoak adierazten zuen pertsonak helburu bat direla berez,ez beste gizabanako batzuen erabileretarako bitarteko bat, horrek gauza soil bihurtuko bailituzke.Hala ere, terrorismoan pertsonak subjektu izateari uzten dio,objektu bihurtzeko.Gizaki orok izan behar dituen duintasuna eta eskubideak kentzen dizkio,erakunde terroristaren bitarteko bihurtzeko,bere helburuak lortze aldera. Tamalez,giza eskubideen urraketa hori munduko zati handi batean gertatzen da,baita zugandik oso gertu ere.Datu beldurgarri bat dago: Espainian bakarrik,ia 1.500 lagunek galdu dute bizia 1960tik ekintza terroristen ondorioz.Terrorismoak eragin

zuzena eta negatiboa du giza eskubideen egikaritzan; batez ere,bizitzeko eskubidean,askatasunean edo osotasun fisikoan,baina,horrez gain,erakunde demokratikoak,herrialdeen arteko harremanak eta garapen sozial eta ekonomikoa ezegonkortzen ditu. Guztion arazoa da,egungoa eta larria.

ETA izan da Espainian kalterik handiena eragin duen talde terrorista,baina biktima gehien eragin dituen ekintza 2004ko martxoaren 11ko atentatu jihadistaren eskutik etorri zen

Protagonistak

Giza eskubideen urraketei heltzeko,beti hartu behar da kontuan beste batzuen indarkeria boluntario,kontziente eta bidegabea jasan duten pertsonen egoera.Indarkeria terroristaren kontakizun bat egingo bagenu bere biktimei protagonismoa eman gabe,azkenean indarkeriazaleen,biktimarioen kontakizun bat baino ez genuke egingo.Terrorismoak helburu politikoak bilatzen ditu ia beti,eta,horien aurrean,era inpartzialean lan egin behar da,baina ez era neutralean,ekintza giza eskubideen aurkakoa bada.Daniel Innerarity filosofoak dioen bezala,“kontua ez da erasotzaileen eta erasotuen arteko itun bat lortzea,indarkeriaren eta demokraziaren arteko erdigune moduko batean topo egiteko”.Horregatik,ikusle pasibo,bihozgabe edo hotzepela izan gabe lan egin behar da.Pertsonen eskubideetan ez dago neutraltasunik.Inoiz ez dago erdigunerik biktimen eta borreroen artean.ETA izan da Espainian kalte gehien eragin duen talde terrorista,baina biktima gehien eragin dituen ekintza 2004ko martxoaren 11ko atentatu jihadistaren eskutik etorri zen.

Biktimak

Terrorismoak pertsonen osotasunaren edo askatasunaren aurka egiten du,baita herritarren

segurtasunaren,egonkortasun politikoaren edo demokratikoki aukeratutako gobernuen aurka ere.Horregatik guztiagatik,erakundeek ekintza terroristen aurrean jardun behar dute.Baina ba al dago mugarik horretarako?

Murrizku al daitezke pertsonen eskubideak terrorismoaren aurka borrokatzeko?

Ekintza terroristak prebenitzeko edo haiei aurre egiteko eta herritarrak babesteko,erakundeek beti dituzte muga argiak: “berdintasun eta diskriminazio ezaren printzipioak errespetatzeaz gain,mugek legean aurreikusita egon behar dute,helburu legitimo bat edo gehiago zehaztu behar dituzte,eta beharrezkoak izan behar dira gizarte demokratiko batean”.Muga horien ondorioz,adibidez,ezin da pertsona bat arbitrarioki eta mugarik gabe atxilotu, nahiz eta atxiloketaren helburua ekintza terrorista bat geldiaraztea edo ikertzea izan,dela eskuin muturrekoa,ezker muturrekoa,nazionalista erradikala,jihadista edo dela beste edozein.

Erantzun demokratikoa

Erakundeek pertsonak errespetatzeko eta babesteko jardun behar dute,baina terrorismoari aurrea hartzea eta erantzutea zilegi eta demokratikoa denaren esparruan gertatu behar da beti.Horregatik, ezin dira sustatu edo babestu giza eskubideen urraketa dakarten arauak,hala nola tratu ankerrak edo apalgarriak,edo “gerra zikina” izenez ezagutzen diren praktikak (terroristei erasotzeko praktika terroristak erabiltzea).Espainiak Grupos Antiterroristas de Liberación (GAL) taldeak 1983tik 1987ra bitartean egindako atentatuen oroitzapen krudela du.Zuzenbide-estatua sendotu egin da Espainian,baztertu egin ditu jardunbide bidegabe horiek,eta hainbat esparrutako instantzia juridikoen aurrean erantzuten du.Atentatu terrorista batean jasandako indarkeria gorabehera (jasan dutenentzat oso kolpe gogorra da),terrorismoaren biktimek,nahiz eta askotan aitortu duten sentimendu negatiboez beteta egon direla,ez dute babestu jasandako indarkeriari emandako erantzun ez-zilegi eta legez kanpokorik,eta konpromiso zibiko eta demokratiko handia erakutsi dute.

Terrorismoak gorrotoa behar du,baita axolagabekeria ere.Azken hori saihesteko,oroimena, justizia eta egia babesteko eta biktimak erreparatzeko,elkarteek eta erakundeek norabide anitzetan lan egiten dute.

M-11 Elkartea

Asociación 11-M de Afectados por el terrorismo (Terrorismoaren Kaltetuen 11-M Elkartea)

deritzona 2004an sortu zen Madrilen,terrorismo jihadistak egindako atentatu koordinatuen ondoren.Lau trenetan zeuden bonbek 193 pertsona hil eta 1.856 zauritu zituzten.Elkarteak lazo beltz bat du biktimen alde (dolu-seinale gisa),ikur bereizgarri gisa.M-11ko Biktimei Laguntzeko Elkarte bezala,bere jardueraren zati handi bat hura gogoratzera ez ezik,laguntza- edo laguntza-lanetarako boluntarioen lankidetza bultzatzera ere bideratuta dago.

http://asociacion11m.org/como-puedes-ayudar/acompanamiento

Azken bi hamarkadetan,mundu osoan,baina bereziki Asian eta Afrikan,areagotu egin da ideologia jihadistako talde terroristen presentzia,milaka lagun hil eta zauritu dituztenak.Gaur egun, horrelako eta beste mota batzuetako terrorismoa,zoritxarrez,mehatxua da munduko bakearentzat.Horregatik,2017an,Nazio Batuen Batzar Nagusiak erabaki zuen abuztuaren 21a Terrorismoaren Biktimak Oroitzeko eta Omentzeko Nazioarteko Eguna izendatzea,terrorismoaren biktimei ohore egiteko eta babesa emateko.

https://www.un.org/es/events/victimsofterrorismday

2011n Espainian onartutako Terrorismoaren Biktimen Aitorpenerako eta Babes Integralerako Legeak adostasun parlamentario handia lortu zuen.Biktimak aitortzea,errespetatzea eta haiei elkartasuna adieraztea du helburu.Lege horren ondorioz,Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako Zentro Nazionala sortu zen, http://www.memorialvt.com,biktimek gorpuzten dituzten balio demokratiko eta etikoak zaintzeko eta zabaltzeko,oroimen kolektiboa eraikitzeko eta gizartea giza eskubideak defendatzeko beharraz kontzientziatzeko.

Ingurumenari buruzko filmak, Iruñean

Golem Baionan,apirilaren 8tik 11ra,Ecozine Zinema eta Ingurumeneko nazioarteko jaialdia egingo da

Unibertsitateko Aldizkaria

Ecozine,nazioarteko ingurumenzinemaldiak,sentimendu,hausnarketa eta ekintzara gonbidatzen gaituen zinema dakarkigu.Zinema, gizartea eraldatzeko arte gisa.

Ecozine jaialdia 2008an jaio zen Zaragoza hirian,Ecozine Elkarte kulturalak bultzatuta.2017tik Iruñean jaialdiaren bi atalez gozatzeko aukera dugu.

Gazte Saila bigarren hezkuntzara bideratzen da (DBH,Batxilergoa eta trebakuntza-zikloak barne hartuta).

Parte hartzeko,aurretik izena eman beharra dago eta film laburrak ikusteko saioez gain,klasean erabiltzeko materiala jasoko da. Sail ofiziala hiritargo osoarentzat irekia da.Bertan jaialdian programatutako laburmetrai eta dokumental sorta bat ikusteko aukera eskaintzen da.

Sail Ofiziala

❚ Apirilak 8,astelehena. 19:30 'NUKED' Kanada,90 min, 2023.Ingelesez (JBA).

Zuzendaria: Andrew Nisker. Gerra Hotzaren garaian,Estatu Batuek 67 arma nuklear leherrarazi zituzten Bikiniko atoloiaren gainean,Marshall Uharteetan,eta lau belaunaldi geroago horren ondorioak sentitzen dira oraindik. Nuked dokumental berri eta aproposa da; Gerra Hotzeko armamentu-karrera nuklearraren giza biktimak ditu ardatz ,eta Bikiniko desplazatuek justiziaren eta biziraupenaren alde daramaten bo-

rrokaren jarraipena egiten du,klimaaldaketak mehatxu existentzial berri bat planteatzen ari den unean ere.

❚ Apirilak 9,asteartea. 19:30 'WATER FOR LIFE'. AEB,91 min.2023.

Ingelesez/Gaztelaniaz (JBA. Zuzendaria: Will Parrinello. Erdialdeko eta Hego Amerikako hiru komunitate-liderren bizitzen bidez,Agua para la vida filmak uraren gaineko eskubideen,indigenen sinesmenen eta baliabideen erauzketaren arteko talka aztertzen du. Gure protagonistek jazarpenari eta heriotza-mehatxuei aurre egin behar diete,beren komunitateen ingurumen-,kultura- eta ekonomiabiziraupena mehatxatzen dituzten indar boteretsuen aurka borrokatzen duten bitartean.

Pelikulak ikusteko sarrerak doan dira

❚ Apirilak 10,asteazkena. 19:30 'INZINDURRUNKARRATZ'. Espainia,89 min.2023. Zuzendaria: Oskar Alegría. Zinemagile batek bere herriko artzainek mendietara iristeko erabiltzen zuten bidea egitea erabaki du, baina ez du ibilbide zehatza adieraz diezaiokeen inor bizirik aurkitzen.Bere familiako super-8 kamera zaharrarekin bidaia filmatzea ere bada bere asmoa,baina 41 urtez erabili gabe egon ondoren,ezin

duela soinurik grabatu konturatzen da.Ahaztutako bidea eta kamera mutua,Paolo izeneko asto batekin batera,oroitzapenez,galderaz eta isiltasunez betetako bidaia baten protagonista bihurtuko dira.

❚ Apirilak 11,osteguna.

19:30 'TO BIRD OR NOTTO BIRD.' Espainia,9 min.2023.

Zuzendaria: Martin Romero. Animazioko film laburrik onenaren Goya saria 2024an.

❚ 'VUELTA A RIAÑO'. Espainia,15 min.2023’.

Zuzendaria: Miriam Martin

Lurretik hartutako irudiak,zerutik hartutako irudien aurrean.Emakumeen,gizonen eta haurren hitzak diskurtso ofizialen aurka.Urtegi bihurtutako harana.Klase-borroka lur azpian dago...baita ur azpian ere.

❚ 'DONDE QUISIMOS VIVIR'. Espainia,45 min.,2023.

Zuzendaria: Lucía Castillón eta Ana Valle Del Río.

Urtegiak eraikitzearen ondorioz etxeak hustu edo urez bete zituzten 4 herriren historia,abandonuaren sekuentzia biztanleen begien bitartez erakutsiz.Dokumentalak erakusten du nola berregin behar izan zuten beren bizitza etxetik urrun, eta nola jasan behar izan zuten denboraren joanak haien herriak ahaztutako leku bihurtzea.

'Isabel Azkarate.Arte eta Parte', Donostian

Donostiako San Telmo Museoak bat egin du argazkilari donostiarraren lanari egiten ari zaion aitortzarekin,eta Kutxa Fundazioak Artegunean aurkeztu duen atzera begirakoarekin bat eginez,Laborategian Isabel Azkaratek galeria eta museoetako gaien inguruan egindako argazkiak biltzen dituen erakusketa eskaintzen du

Unibertsitateko Aldizkaria

Isabel Azkarate Euskal Herriko lehen emakume fotokazetariaren erakusketa hau hiru serie tematikoz osatuta dago,eta hirurak josten dituen haria gizakiak artearekin duen lotura estua da.

Artezale amorratua eta mota guztietako kultura-jardueren kontsumitzaile porrokatua izaki,panorama artistikoa lehen lerrotik bizi,gozatu eta dokumentatu izan du beti argazkilariak,pasioz eta irrikaz.Haren argazki-artxiboan,laurogeiko eta laurogeita hamarreko hamarkadetan izandako ekitaldi ugari aurki daitezke,eta gure mugen barruan eta kanpoan oso ezagunak diren artisten erretratuak ikus daitezke. Bere kamera,gainera,Euskadin adierazpen askatasuna eta identitatea goraipatzen zituen indar handiko mugimendu kontrakultural baten jaiotzaren lekuko izan zen, trantsizio politiko betean.Horregatik,hemen ikusgai dagoen lehen serieko erretratuetan euskal kulturan oso esanguratsuak diren artisten espiritu sortzailea nabarmentzen da.Margolariak,eskultoreak, idazleak,musikagileak eta zinemagileak; Isabelekin esperientziak eta ezinegonak partekatutakoak,intimitate eta konplizitate sakoneko argazkiak haiekin ateratakoak.

Bigarren seriea

Publikoaren eta artelanen arteko elkarreragina da bigarren seriearen oinarria.Adin,genero eta mota guztietako jendeak erreakzioa izaten du artelan garaikideen aurrean eta,batik bat,emakumezko gorputzaren irudi-

kapen hiperrerrealisten aurrean.Argazkilariaren begi ironiko eta ausartak sistematikoki erregistratzen ditu keinuak,pertsonaia anonimo horien nortasuna agerian uzten duten keinu espontaneoak.Irudi horiei so eginez, behatzen ari ziren bitartean behatuak izan diren pertsonak behatzeko aukera dugu: zirkulu voyeuristiko ederra.

Hirugarren seria

Hirugarren seriea New Yorken ateratako argazkiak dira,80ko hamarkadakoak.Gaur arte sekula ikusgai jarri gabeko seriea da: Amerikako Historia Naturaleko Museoaren biltegietan gordeta zeuden amerindiarren eta afroamerikarren bustoak,igeltsuzkoak edo egurrezkoak.Gizaki ahaztuak,isilduak,baita biluziak ere,estigma bikoitza jasanez bizirauten zutenak: alde batetik,arrazializatutako estatubatuarren komunitate bat irudikatzen zuten,herrialdearen historia ofizialeko bigarren mailako protagonistak; eta,bestetik,irudikapen zaharkitua eta politikoki okerra izaki, museoaren diskurtso at geratu ziren.

Figura adierazkor horiek Isabelen

begirada enpatikoaren eraginpean jarrita,ordea,badirudi ahotsa goratzen dutela galdutako duintasuna berreskuratu nahian.

Photographic Social Vision fundazioa Azkarateren ondarea ikertzen ari da 2020.urteaz geroztik,artistaren ordezkari den aldetik,eta hiru argazki-serieak ikerketa-lan horren ondorio izan dira.Azkarateren obrari esker -egun berrikusi ostean-,XX. mendearen azken hamarkadetako kultura bisualean nonahi agertu diren irudikapenak,korronte nagusitik at dauden zenbait kolektiboren rudikapenak osatzeko eta,era berean, zalantzan jartzeko aukera ere bada.

Silvia Omedes,erakusketaren komisarioa

Kutxa Fundazioak Isabel Azkarateri buruzko atzerabegirako erakusketa bat antolatu du Donostiako Tabakalera eraikineko Artegunea aretoan 2023ko abenduaren 2tik 2024ko otsailaren 25era bitarte,eta San Telmo museoko Isabel Azkarate.Arte eta parte erakusketa hau aurrekoaren osagarri da.

Zinema eta eskubideak Donostian

Ohiturari jarraikiz,Donostiako hainbat aretok zinema sozialeko hainbat pelikula eskainiko dituzte apirilean

Unibertsitateko Aldizkaria

Urtero bezala,zinemaldiak hainbat gai izango ditu hizpide,besteak beste Ukrainako gerrako haurren egoera eta Palestinako historia hurbila.Azken gai horretara hurbiltzeko,Palestinako film laburren sorta bat eskainiko da (2019an zinemaldian saritutako Annemarie Jacir zinemagileak egin du komisario lana),eta baita Hiam Abbas aktorearen bizitzaren kontakizuna biltzen duen filma ere.Lanaren etorkizunaz,migrazioa arma politiko eta militar gisa erabiltzeaz eta emaginez ere hitz egingo da,beste gai askoren artean.

19:00/20:00etako proiekzioen ondoren egingo diren solasaldietan gaurkotasuneko hainbat gaitan sakonduko da,filmetako ordezkarien eta giza eskubideen arloan lan egiten duten pertsona,aktibista eta erakundeen parte-hartzearekin.

Zinemaldia apirilaren 12tik 19ra bitartean izango da Victoria Eugenia Antzokian, Antzoki Zaharrean eta hiriko beste eszenatoki batzuetan

El salto

Esan bezala, El salto (2023) filmak, Benito Zambrano zuzendariarenak, inauguratuko du Donostiako Giza Eskubideen 21.Zinemaldia,Zuzendari andaluza kameraren atzean jarri da berriro,Saharaz hegoaldeko migratzaileek bizi duten egoera salatzen duen istorio berri batekin,Europarako ateetatik igarotzeko ekiten dioten bidaia latza ez ezik,behin Europan sartzea lortu dutenean,bizitza duin bat lortzeko ekiten dioten borroka ere salatzen duen film honetan.

Moussa Sylla eta Edith Martínez-Val dira beren bizitzan berealdiko garrantzia izango duen bidaia honetako protagonistak,eta haiekin batera Nansi Nsue,Mariola Fuentes,Paz Sayago, Vicenta Ndongo,Vicky Peña,Norberto Trujillo eta Eric Nantchouang dira aktoreen zerrenda osatzen dutenak. Filmaketa Madrilgo hiriaren,bertako inguruen eta Teneriferen artean egin zen.Espainia eta Maroko banantzen dituen hesia filmatzeko,hogeita hamar metro baino gehiagoko hesi bat eraiki zen,Melillakoaren berdin-berdina.

Zuzendariaren hitzetan: "Film hau izan da niretzat -Solasekin bateraorain arte filmatu dudan beharrezkoena,eta lortu nahi izan dugun eta nahi dugun gauza bakarra da ikusleak sentitzea,pateratan iristen diren edo edozein hesitatik salto egiten duten immigranteen irudi bakoitzaren atzean -egunkarietan edo albistegietan ikus daitezkeen horietan-pertsonak daudela,gizaki desesperatuak,etorkizun hobeago baten bila dabiltzanak, haiei ere eskubidez dagokiena.Haiek ez dira barbaroak,gu lapurtzera edo ezer kentzera datozenak.Guztiz kontrakoa baizik: gure gizartea kulturalki aberastera datoz,europarrek egin nahi ez dugun horretan lan egitera eta,batez ere,gero eta zaharrago dagoen kontinentea gaztetzera". Filmax (Barton Films iparraldean) banatzaile duen film hau apirilaren 12an bertan estreinatuko da komertzialki.Donostiako aretoetan SADE taldeak estreinatuko du.

❚ Sinopsia: Ibrahim Ginea Conakrytik iritsi zen Espainiara,eta orain Madrilen bota ditu sustraiak.Bertan, Mariamarekin bizi da eta igeltsero lanetan dabil.Egun batean atxilotu egiten du poliziak,eta erresidentzia baimenik ez duenez,bere herrialdera deportatzen dute Ibrahim.Une horretatik aurrera,bere helburu bakarra Espainiara itzultzea izango da,Mariamarekin eta jaiotzeko zo-

rian den bere alabarekin elkartzeko.Afrika zeharkatzea lortu ondoren,Gurugu mendian ezartzen da beste batzuekin; Afrika Europatik banantzen duen immigranteen kanpamentu bateana.

Urtero bezala, zinemaldiak hainbat gai izango ditu hizpide, besteak beste

Ukrainako gerrako haurren egoera eta Palestinako historia hurbila

Zinema eta Memoria (Tabakalera)

❚ The Mother of All Lies (2023).Asmae El Moudir.Maroko-Saudi Arabia-Qatar-Egipto.Etxe-aldaketa bat abiapuntu gisa hartuta,Asmae El Moudir zinemagile marokoarrak bere haurtzaroko argazki bakar bat zergatik duen jakin nahi du.Senide, lagun eta bizilagunekin egindako elkarrizketen eta buztinezko irudiak ageri diren bere auzoko maketa baten bidez,ehunka hildako eta errepresaliatu utzi zituzten 1981eko Casablancako istiluen aztarnekin topo egiten du El Moudirrek,memoria indibidualaren eta kolektiboaren arteko lotura aztertzeko.Inor axolagabe utziko ez duen istorioa,amona bat protagonista duena.