Periódico Universitario / Unibertsitateko Aldizkaria - 400. Zkia.- 2022ko iraila

ikasturtea hasiberria

Dagoeneko ireki dituzte beren gelak Euskadiko eta Iruñeko unibertsitateek.Euskal Herriko Unibertsitateak,Mondragon Unibertsitateak, Deustuko Unibertsitateak,Nafarroako Unibertsitate Publikoak eta Nafarroako Unibertsitateak 20222023 ikasturte berria hasi dute. Unibertsitateko Aldizkari honetan, irekiera-ekitaldi horiek erakutsiko dizkizuegu,baina ez hori bakarrik. Izan ere,aipaturiko unibertsitate horietako azken albiste esanguratsuenak emango dizkizuegu.Horretaz gain,Urruzuno literatura-lehiaketako azken irabazleak aurkeztuko ditugu,UPV/EHUren eta Tecnaliaren azken hitzarmenaren berri emango dugu,DiscoverEU 2023ko berrita-

sunak azalduko ditugu,Erasmus Vital bekei buruz hitz egingo dugu eta F2P Campusaren III.edizioaren nondik norakoak eskainiko ditugu.

Aisialdiari ere egingo diogu tartea, jakina.Donostiako,Bilboko eta Gasteizko azken kultura-ekintzen inguruko informazio zabala emango dugu,hala nola Donostiako Zinemaldiaren 70.edizioari,Bilboko Ja! Umorezko Literatura eta Artearen Nazioarteko Jaialdiari eta Gasteizko Nazioarteko Antzerki Jaialdiaren 47.edizioari buruzkoa.Eta hori gutxi balitz,emakumeen eta giza eskubideen atalak aurkituko dituzue,besteak beste.

Ikasturte-hasiera ona izan dezazuela!

UNIBERTSITATEAK

Universidad del País Vasco / Euskal HerrikoUnibertsitatea. www.ehu.eus

Uda IkastaroakDonostiaMiramar Jauregia z/g943 219 511

Gipuzkoako Campuseko ErrektoreordetzaDonostiaIgnacio MªBarriola Eraik.Elhuyar Pza.1943 018 141 Leioako Campusa (Zentralita)Leioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 012 000 Sarbide Bulegoa.Bizkaiko CampusaLeioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 015 555 Arabako Campuseko ErrektoreordetzaGasteizComandante Izarduy Kalea,2945 014 444

Gazte Informazioko Bulegoak (UPV/EHU)

GasteizC/ Los Apraiz,1 - 1ªPlanta945 014 336oij.ar@ehu.eus

LeioaApia Bidea - Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko Behea946 015100oij.bi@ehu.eus

Nafarroako Unibertsitate Publikoa. www.unavarra.es

Nafarroako Unibertsitate PublikoaIruñeaArrosadiako Campusa948 169 000 Nafarroako Unibertsitate PublikoaTuteraTarazona etorbidea,z/g948 417 800

UNED (Distantzia Heziketako Unibertsitate Nazionala). www.uned.es

UNED ArabaGasteizPedro Usua,2945 244 200

UNED BizkaiaPortugaleteIgnacio Ellacuria Parkea,2-3944 936 533

UNED GipuzkoaBergaraMartin AguirreDeunaren Enparantza,4943 769 033

UNED NafarroaIruñeaSadar z/g948 243 250

UNED NafarroaTuteraMagallón,8948 821 535

Mondragon Unibertsitatea. www.mondragon.edu

Mondragon UnibertsitateaArrasateLarramendi,4.23 posta-kutxatila943 794 700 / 943 712185

Deustuko Unibertsitatea. www.deusto.eus

Bilboko CampusaBilboUnibertsitate Etorbidea 24944 139 000 Donostiako CampusaDonostiaMundaiz Bidea,50943 326 600

Nafarroako Unibertsitatea. www.unav.es

Nafarroako UnibertsitateaIruñeaCampus Unibertsitarioa948 425 600 Ingenieri Eskola.TECNUMDonostiaManuel Lardizabal Pas.,13943 219 877

TECNUM - Miramon Goiko EgoitzaDonostiaMikeletegi Pas.,48943 219 877 Idazkaritza eta Administrazioko

Goi Mailako Institutua - ISSADonostiaAldapeta,49 943 467 144

LANBIDE HEZIKETA

Ikaslan.Lanbide Heziketako Ikastegi Publikoen Elkartea www.ikaslan.net

Hetel Heziketa Tekniko Elkartea www.hetel.org

ENPRESA ETA BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

SaiolanArrasateGoiru Kalea,1943

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien

Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea,83.48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila: cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa. Ramón Rubial,1.48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea

Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa.31080 Iruñea. Tel: 948 425 634.E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECTCEDERNA

GARALUR.NAFARROA

Barriobide,40,001 bulegoa. 31013 Ansoain.Tel.: 948 206 697

E-maila: europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECTHAZI

Granja Modeloa,z/g.01192 Arkaute (Araba).Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es

EUROPE DIRECTBIZKAIA

Simón Bolivar Kakea,8B 48010 Bilbao.Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu,dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

072

Garaia Berrikuntzako InteresguneaArrasateUribarri Etorbidea,3.79 P.K.943

BIC Gipuzkoa BerrilanDonostiaMikeletegi Paselekua,83943

BIC BizkaiaDerioAstondo Bidea,Edificio,612944

BIC Bizkaia EzkerraldeaBarakaldoAvenida Altos Hornos de Vizcaya,33944

BIC ArabaMiñanoCalle Albert Einstein,15945

CEI BusturialdeaGernika-LumoTxalaparta Poligono,32946

100

181 CedemiBarakaldoAltos Hornos de Bizkaia Hiribidea,33944

999

606

100

282

809

CEIAMiñano GoienArabako Parke Teknologikoa,CEIA Eraik.945 298 282

IKERBASQUEBilboMaría Díaz Haroko Kalea,3944 052 660

SPRI,S.A.BilboUrkixo Zumarkalea,36944 037 000

BEAZ,P.S.A.BilboSabino Arana Etorbidea,8944 395 622

INNOBASQUEZamudioC/ Laida Bidea,203944 209 488 CEINNoainMocholí Kalea848 426 000

EKINTZA HONEK

EUROPE DIRECTDONOSTIA

Prim kalea,14 2D.20006 Donostia Tel.: 943 470 962

E-maila: europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa,orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

EKINTZA

LAGUNTZAILEAK

35.000 ikasle aurten UPV/EHUn

UPV/EHUn graduko ia 35.000 ikaslek hasiko dute egunotan ikasturte berria, horietariko 8.300 lehen mailan

Unibertsitateko Aldizkaria 2022-2023 ikasturtea martxan jartzen ari da Euskal Herriko Unibertsitatean.Bederatzi fakultate edo eskoletan aurkezpenak eta eskolak hasi dira.Ia 35.000 pertsonak graduko ikasketak egingo dituzte aurten UPV/EHUn.Hilaren 14an, Bizkaia Aretoan,ikasturtea hasteko ekitaldia egin zen,Iñigo Urkullu lehendakaria eta Eva Ferreira errektorea buru zirela. Graduko matrikula ixteko azken epea (seigarrena) falta dela,orain arte 8.316 ikasle berri matrikulatu dira Euskal Herriko Unibertsitatean. % 75,73 ikasle berrik lortu dute plaza lehen aukerako graduan,eta beste % 14,08k bigarren aukerakoan. Datuak banatzen baditugu,ikasle berrien % 57 emakumeak dira,eta % 43 gizonak.Hizkuntzari dagokionez,% 53,5ek graduko ikasketak euskarazko taldeetan egingo dituzte,eta % 46,5ek gaztelaniaz ikasiko dute.Eta campusei erreparatuta, % 53,3 Bizkaiko Campusean matrikulatu dira,% 25,7 Gipuzkoakoan, eta % 21 Arabakoan.

Gutxieneko datuei buruz,azken datuen arabera,Fisika + Ingeniaritza Elektronikoa Gradu Bikoitzak izan du aurten ere sartzeko notarik altuena: 13,200.Ondoren daude: Biokimika eta Biologia Molekularra (12,956); Medikuntza gaztelaniaz (12,904); Double Bachelor's degree in Business and Economics (12,845); Medikuntza euskaraz (12,698); Bioteknologia (12,554); Ikus-Entzunezko Komunikazioa + Kazetaritza Gradu Bikoitza (12,496); Odontologia (12,482); Zientzia Politikoa eta Kudeaketa Publikoa + Soziologia Gradu Bikoitza (12,454); Fisika (12,361); Ingeniaritza Mekanikoa + Industria Elektronikaren eta Automatikaren Ingeniaritza Gradu Bikoitza (12,132),eta Erizaintza (Leioa) (12,101).

“Ikasturte berri honi aurre egiteko,

eskaintza sendoa dugu.Eskaintza hori etengabe eguneratzen da,behar berriak kontuan hartuta,eta nazioartekotzearen alde egiten du, eta baita erakunde,enpresa eta elkarteekiko harremanen alde,prestakuntza dualaren eta kanpoko praktiken bidez.Gure unibertsitateereduak teknologia,gizarte eta kultura-aldaketetara egokitzeko gai diren pertsonak sortzen ditu,gaur egun behar bezala lan egiten dakiten pertsonak,etorkizuneko lanpostuetarako prestatzen eta,batez ere,pertsona kultu gisa hezten dakitenak,beren garaiko gakoak deszifratzeko eta kontzientzia kritikoa garatzeko gai direnak”,adierazi zuen Eva Ferreira Euskal Herriko Unibertsitateko errektoreak ikasturte berriaren hasieran.

2022-2023 urte akademikoari hasiera emateko ekitaldia irailaren 14an egin zen, Bizkaia Aretoan

105 gradu

Orotara,35.000 ikasle inguruk 2022-2023 ikasturtean Euskal Herriko Unibertsitateak eskaintzen dituen 105 graduetako bat egingo dute.Horietako hamalau gradu bikoitzak dira,aurten bi berri ematen hasi baitira (Ingeniaritza Zibila + Arkitektura Teknikoa,Gipuzkoako Ingeniaritza Eskolan,eta Ingeniaritza Mekanikoa + Industria Elektronikaren eta Automatikaren Ingeniaritza,Gasteizko Ingeniaritza Eskolan).Gradu bikoitzek oso harrera ona izan dute; izan ere,horietako zazpi gutxieneko-nota altuena duten 20 graduen artean daude.

Gainera, prestakuntza dualeko proiektuak garatzen dituzten hamaika graduk notarekin berritu dute Euskal Unibertsitate Sistemaren Kalitate Agentziak (Unibasq) ematen duen egiaztapen duala.Prestakuntza dualean irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak unibertsitatean eta enpresan uztartzen dira.Prestakuntza duala alde batera utzita,ia ikasle guztiek dute kanpoko praktikak egiteko aukera euskal sareko enpresetan,erakundeetan,GKEetan edo elkarteetan,2021-2022 urtean 12.835 praktika egin baitziren (aurreko ikasturtean baino % 7 gehiago),eta horietatik % 37 borondatezkoak izan ziren. Hizkuntzari dagokionez,gradu guztiak bi hizkuntza ofizialetan egin daitezke.Gainera,gorantz jarraitzen du beste hizkuntza batzuetako eskaintzak.Business + Economics Gradu Bikoitza ingelesez ematen da; Lehen Hezkuntza,modalitate hirueledunean,Hezkuntza eta Kirol Fakultatean (Arabako Campusa) eta Bilboko Hezkuntza Fakultatean.Bilboko fakultate horretan Haur Hezkuntza ere ematen da modalitate hirueledunean.Gainera,gradu gehienek ingelesezko irakasgaiak dituzte (800 baino gehiago dagoeneko),baita beste hizkuntza batzuetan ematen diren irakasgaiak ere (180 inguru).Lau graduk nazioarteko ai pamena dute,Unibasq-ek ematen duen aipamena ikaslegoaren nazioartekotzea sustatzeagatik. Ildo horretan,nabarmentzekoa da UPV/EHUko graduko lau ikasletik batek nazioarteko mugikortasun esperientzia bat izango duela ikasten ari den bitartean.Hain zuzen ere,20222023an 2.373 ikaslek gutxienez lauhileko bat egingo dute atzerriko edo estatuko unibertsitateetan,eta beste unibertsitate batzuetako 902 ikaslek, berriz,gure unibertsitatean ikasiko dute.Gaur egun UPV/EHUk 2.00tik

gora mugikortasun hitzarmen ditu, bost kontinenteetako unibertsitateekin.Era berean,graduko nazioarteko titulu bikoitzak hogeita hamarrera iritsi dira; baterako prestakuntza programa horietan,ikasleek graduko bi titulu lor ditzakete,bat UPV/EHUn eta bestea dagokion atzerriko unibertsitatean.

Datu horiek Euskal Herriko Unibertsitatea zer erakargarria den erakusten dute.Horretan laguntzen du haren posizioak prestigio handieneko rankingetan.Izan ere,UPV/EHU Shangaiko rankingaren azken edizioan,munduko 400 unibertsitate onenen artean jarraitzen du.Gainera,espezialitate akademikoen araberako Shanghaiko sailkapenean, Euskal Herriko Unibertsitatea 150 onenen artean kokatu da hiru diziplinatan (Ingeniaritza Metalurgikoa, Ingeniaritza Kimikoa,eta Kimika) (Espainiako lehen unibertsitatea da hiruetan); eta 200 onenen artean, beste lau diziplinatan: Elikagaien Zientzia eta Teknologia,Materialen Zientzia eta Ingeniaritza,Nanozientzia eta Nanoteknologia; eta Matematika,talde pribilegiatu honetan sartzen dena. Nazioarteko profila indartu du Bordeleko Unibertsitatearekin batera sustatu duen mugaz gaindiko campusak,eta baita ENLIGHTEuropako unibertsitatean parte hartzeak ere. Bederatzi unibertsitate bikainen aliantzaren horren helburua da dizi-

plina anitzeko,nazioarteko eta erronketan oinarritutako ikaskuntzarako aukera bateratuak eskaintzea. Gizarteratzearekin konprometituta, desgaitasunen bat duten eta/edo hezkuntza premia bereziak dituzten 500 ikaslek ikasiko dute UPV/EHUn aurtengo ikasturtean, horietariko 150ek hasiko dituzte graduko ikasketak.

Graduondokoak

UPV/EHUk aurtengo ikasturtean 108 unibertsitate master eskaintzen ditu; horietako zortzi Erasmus Mundus master bateratuak dira; hau da,Europako Batzordeak deialdi oso lehiakor batean hautatutako programei emandako bikaintasun zigilua dute; hiru master prestakuntza dualean eskaintzen dira,eta lauk Euskal Unibertsitate Sistemaren Kalitate Agentziaren nazioarteko aipamena dute.

Bestalde,UPV/EHUk ikasturte honetan berezko 65 master eta graduondoko ditu,eta berriak dira edo berritu egin dira horietariko 12: besteak beste,Arte eta Kultura Garaikidearen Teoria eta Praktika,Jasangarritasunerako Aldaketaren Lidergoa eta Kudeaketa,Neuropsikologia Klinikoa eta Hidrogenoaren Teknologiak.Azken bi horiek unibertsitate artekoak dira.

Unibertsitate masterren kasuan, matrikula egiteko epea irekita egongo da irailaren amaierara arte.Berezko master eta graduondokoetan matrikula kurtso bakoitza hasten den dataren araberakoa da. Azkenik,2022-2023 ikasturterako doktoregoen eskaintza zabala 66 programakoa da,eta jakintza adar guztiak biltzen ditu.Izena emateko epea joan zen asteazkenean,irailak 7,ireki zen,eta zabalik egongo da irailaren 30era arte.

Eskaintza akademiko berria MUn

Mondragon Unibertsitateak eskaintza akademikoa zabalduko du,eta,datorren ikasturtean,18 titulu gehiago eskainiko ditu bere zortzi jakintza-arloetan

Unibertsitateko Aldizkaria

Mondragon Unibertsitateak areagotu egingo du eskaintza,eta 18 titulu berri eskainiko ditu 2022/2023 ikasturtean -gradu berri bat,bost master berri,sei aditu-ikastaro,espezializazio-ikastaro bat,programa exekutibo bat eta lau aipamen eta ibilbide berri,unibertsitateak dituen zortzi jakintza-arloetan -ingeniaritza,enpresakudeaketa,ekintzailetza,hezkuntza, komunikazioa,humanitateak,kooperatibismoa eta gastronomia-.Helburu bakarrarekin zabalduko du eskaintza: gizartean gertatutako aldaketen ondorioz sorturiko beharrizanei erantzutea eta premia horiekin bat datozen lanpostuak prestakuntza berrien bidez estaltzea. Eskaintza berri horri unibertsitateak ikasturte akademiko honetan eman duenari gaineratu behar zaio.Guztien artetik,18 gradu-titulu,19 unibertsitate-master eta lau doktorego-programa nabarmentzen dira,baita zortzi jakintza-arlo horietako graduondokoak,berezko tituluak eta aditu-ikastaroak ere.

Goi Eskola Politeknikoa

Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoak gradu berri batekin hasiko du 22/23 ikasturtea: Industriari Aplikatutako Ingeniaritza Fisikoa.Era berean,bi unibertsitate-master eta master profesional bat ere eskainiko ditu berritasun gisa,besteak beste. Industriari Aplikatutako Ingeniaritza Fisikoko Graduan,ikasleek oinarri sendoa lortuko dute matematikan, fisika aurreratuan eta programazioan,eta jakintza hori ingeniaritzako hainbat arlotan aplikatu ahalko dute,hala nola robotikan,ikusmen artifizialean,makina elektrikoetan, adimen artifizialean edo konputazio kuantikoan.Prestakuntza zientifiko aplikatu horri esker,industriarako

soluzioak garatzen eta modelizatzen parte hartu ahal izango dute, guztia ere ikuspegi multifisikoarekin,azken belaunaldiko tresna konputazionalen bidez lagunduta.

Eskaintza berrian ageri dira ingeniaritzako gradu bat,bost master, sei aditu-ikastaro, espezializazio-ikastaro bat,programa exekutibo bat eta lau aipamen eta ibilbide berri

Energia Sistema Adimendunen Unibertsitate Masterra gaztelaniaz eta ingelesez emango da irailetik aurrera,Hernaniko Orona Ideo Campusean.Urte eta erdi iraungo du,eta formatu presentzialean izango da.Master horren helburua da trantsizio energetikoaren ondorioz sorturiko erronka berriei soluzioa topatzea,eta,horretarako, energia-sistemei buruzko ezagutzan sakonduko du: energia-komunitateak,mugikortasun elektrikoa, industria,eta parke eolikoak edo fotovoltaikoak.Ikasleek zerbitzu berritzaileen diseinua landuko dute, eta,ildo horretan,hainbat aplikaziotako ereduak,simulazioak eta datuen analisia baliatuko dituzte.Profil horrek aplikazio-ingeniari baten eta datu-analista baten gaitasunak konbinatzen ditu.Batez ere ingeniaritzako tituludunei dago zuzenduta. Operazio Logistiko eta Produktiboen Zuzendaritzako Unibertsitate Masterra. Titulu berri hori Mondragon Unibertsitatearen Arrasateko Campusean emango da,urte eta erdi iraungo du,eta aurrez aurre izango da,gaztelaniaz eta ingelesez.Master aitzinda-

ria da Euskadin,zuzendaritza logistiko eta produktibo jasangarrien eta bikainaren esparruan.Hornikuntza-kate bikainak,efizienteak eta balio erantsi handikoak garatzeko eta kudeatzeko gai diren profesionalak trebatzeko diseinatu da unibertsitate-master hori, bezeroen beharrak asetzeko gai izan daitezen.Testuinguru ekonomiko berrian enpresek aurrez aurre dituzten funtsezko erronkei erantzutera bideratuta dago: ekoizpen-baliabideen ahalik eta efizientzia handiena lortzea modu jasangarrian,eta erakunde eta enpresa industrialei eskatzen zaizkien informazio- eta komunikazio-teknologia berriak (IKT) txertatzea,pertsonak ardatz dituen fabrikazioa sustatuz.

Profesionalentzako Osasun Adimen Artifiziala eta Silver Economy Masterra datorren urritik uztailera bitartean eskainiko da Urduliz Dorrean.

Datu-analista profila eskuratzeko interesa duten osasun-sektoreko profesionalei zuzendurik dago,eta,bereziki,datuen analisia jorratuko du, biztanleriaren zahartzearen ondorioz sortutako ekosistema teknologiko eta soziosanitarioarekin loturik.

Masterrak datu soziosanitarioak eskuratzearen,biltegiratzearen,prozesatzearen,aztertzearen eta kudeatzearen alorreko trebakuntza eskainiko du,eta,horretarako,adimen artifizialak eta Big Datak eskaintzen dituzten erremintak baliatuko dira,Silver Economy edo zilarrezko ekonomiaren alorreko jakintza areagotzeko eta erabaki hobeak hartzeko.

Horretaz gainera,Goi Eskola Politeknikoak profesionalei zuzendutako bi ikastaro aditu berri izango ditu: batetik,Metalen Fabrikazio Gehigarri Industriala eta,bestetik, Plastiko eta Konpositeen Fabrikazio Gehigarri Industriala. Enpresagintza Fakultatea

Mondragon Unibertsitateko Enpresagintza Fakultateak bi berrikuntza

ekarriko ditu unibertsitatearen hurrengo ikasturteko eskaintza akademikoan.Zehazki,unibertsitatemaster berri bat eta aditu-ikastaro berri bat izango ditu,eta urrian hasiko dira ematen biak ere. Alde batetik, Negozio Inteligentziarako Datuen Analisia / Business Analytics Unibertsitate Masterra.Datuaren ekonomiak,4.0 industriak,antolaketa-prozesu guztien digitalizazioak,hodeiko konputazioak,datu mugikorren hedapenak eta softwarearen etengabeko hobekuntzak bultzatutako testuinguru batean,erabakiak datuen analisian oinarriturik hartzeko gaitasuna duten pertsonak prestatzeko premia nagusiari erantzun nahi zaio,guztia ere profesional horiek ikuspegia hobea izan dezaten aro digital berrian ageri diren enpresa-arazoak etakudeaketa hobeto ulertzeko. Master horri esker,datuen analisi aurreratuaren esparruan espezializa daiteke,askotariko negozio-esparruei erantzunak emateko,prozesuak optimizatuz (salmentak, erosketak,logistika...),negozio-aukera berriak sortuz,eta abar. Eta,bestetik, Inpaktuzko Ekintzailetasuna eta Inbertsioa aditu-ikastaroa ere emango du.Ikastaro hori gaur egun enpresa bat sortzen ari diren edo laster halako eginkizun batean parte hartzeko asmoa duten profesionalei zuzenduta dago. Alde batetik,beren proiektuetarako finantzaketa alternatiboko mekanismoen alorreko jakintza eskuratu nahi duten ekintzaileak edo enpresa-talde ekintzaileak.Eta, bestetik,inbertsioen alorreko beste proiektu eta profesional batzuk ezagutu nahi dituzten pertsonak, haiekin trukea eta konexioa sortzeko,eta,hala,beren ekimenerako neurrira egindako plan bat sortzeko.Ikastaroa Seed Capital eta BBK Fundazioaren laguntzarekin emango da,eta urrian hasiko da Bilbao Berrikuntza Faktorian.Horretaz gainera,Enpresen Administrazioa eta Zuzendaritza gradua (myGADE)

irailetik aurrera ibilbide/modalitate dualean emango da hiru campusetako (Oñati,Irun eta Bilbo) lehen mailako ikasle guztientzat.Zehazki, enpresan bi edo lau urteko intentsitate dualarekin,ikasle guztiek, ikasketa akademiko/teknikoarekin ez ezik,enpresa-esperientzia handiarekin eta garapen pertsonalarekin ere amaituko dute myGADE gradua.Gaitasun teknikoez gainera,landuko dituzte etorkizuneko enpresetako profesionalei praktikaren alorrean eskatzen zaizkien beste ezaugarri pertsonal batzuk ere.

Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak gradu-aipamen berriak izango ditu,bai eta hezkuntza,humanitate eta kooperatibismo arloetako profesionalentzako programa berri bat ere.

Humanitate Digital Globalak (HDG) Graduak bi ibilbide jarriko ditu abian: Digital Humanities eta Global Studies.Lehenbiziko ibilbideak Chief Digital Officer eta halako esparruetan lan egiteko prestatuko ditu ikasleak.Ildo horretan, herritartasuna,gobernu digitala edo partaidetza-prozesuak sustatuko ditu,eta,neuromarketineko eta publizitate digitaleko enpresak ez ezik,produktu adimendunen di-

seinua ere landuko du.Bigarren ibilbidean,enpresa eta erakunde globaletan aholkulari,aditu,dinamizatzaile edo bitartekari izateko prestakuntza emango zaie ikasleei.Bereziki,lau esparrutan lan egin ahal izango dute: diplomazia politikoa,diplomazia ekonomikoa,lankidetza eta,laugarrenik,esparru linguistikoak,kulturalak eta multikulturalak.

Bestalde, Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako graduetan,bi aipamen berri eskainiko dira modalitate erdipresentzialean: Entzumena eta Hizkuntza eta Psikomotrizitatea.Bi aipamen horiek 2023ko urtarrilean hasiko dira ematen.Aipamenak curriculumzabalkuntzak dira: kualifikazio handiagoa ematen dute eta oso balorazio positiboa jasotzen dute ikastetxeetan.

Profesionalei zuzendutako prestakuntza-eskaintzari dagokionez, Berrikuntza eta Kudeaketa Kooperatibismoan aditu-ikastaroaren lehen edizioa eskainiko da.500 orduko ikastaro horrek urtebete iraungo du, eta batez ere kudeaketa ekonomikoan zein sozialean berrikuntza sustatu nahi duten kooperatibei eta gizarte-ekonomiako erakundeei zuzenduta egongo da.

Osasun Digitalean prestatzeko beharra

Unibertsitateko Aldizkaria

Asociación Salud Digitalek (ASD) eta Deusto Business Schoolek (DBS) ekainaren 21ean argitaratu zuten azken urte eta erdian jorratu duten ikerketa-proiektu baten emaitza txosten, aurkezpen eta tailerren bidez.Lanak ondorioztatzen du osasun arloko profesionalek Osasun Digitalean prestatu beharra dutela,gure osasun eta gizarte-sistemetan Osasun Digitalaren balioa neurtzera zuzendutako teknikak eta neurketak garatzeko.

Eraldaketa digitalak bizitzako esparru eta jarduera-sektore guztietan eragiten duen testuinguruan, osasunak ere arreta eskatzen du

Eraldaketa digitalak bizitzako esparru eta jarduera-sektore guztietan eragiten duen testuinguruan,osasunak ere arreta eskatzen du.Adituek osasun-sistemen eraldaketa ezinbestekotzat jotzen dute kalitatea,erresilientzia,iraunkortasuna eta gaitasun berritzailea hobetzeko. Balioan Oinarritutako Osasun Digitala (SDBV) Osasunaren alorrean balioa sortzea errazteko tresnak eta/edo euskarri digitalak erabiltzea dela ulertzen da eta gaur egun prozesua hasiberria den arren, ados daude potentzial eraldatzaile ukaezina eskaintzen duela. Value Based Healthcare (VBHC) edo Osasun Arretan Oinarritutako paradigma mundu osoko erreferentziako osasun sistema askotan hedatzen ari da.Bestalde,Osasun Digitala oraindik garatzen ari den kontzeptua da,eta horretarako ere-

du eta kontzeptu esparru posible asko daude,baita gizartean duen balioa kuantifikatzeko moduak ere. Jaime del Barrio Asociación Salud Digitaleko presidenteak dioenez, "ez dago biderik,baina gurea pasatzea da,bideak urratuz aurrera egitea...osasun sistemei aplikatutako eraldaketa digitalean aurrera egin beharra aipatzen denean,denon artean ebidentzia zientifikoaren zorroztasunetik jarraitu beharreko arrastoa markatzen dugunean”.

Balioetan Oinarritutako Osasun Digitalaren kontzeptua

Asociación Salud Digital Elkarteak eta Deusto Business Schoolek aurkeztutako lanak literatura esanguratsuenaren eguneraketa eskaini nahi du,Balioan Oinarritutako Osasun Digital kontzeptuaren inguruan marko kontzeptual bat sortzeko helburuarekin.Egileek azaldu dute Balioetan Oinarritutako Osasun Digitalaren kontzeptua eta bere inplikazioak mugatzea beharrezkoa dela osasun sistemen beharrezko eraldaketaren aurrean sortzen ari den kontzeptu honi indarra emateko,eta horrela prozesu eraldatzaile horren berrikuntzaren kalitatea, erresilientzia,iraunkortasuna eta gaitasuna hobetzeko.María Errea ikertzaileak baieztatzen duenez, "bilaketa bibliografikoko lan zeha-

tza,orain arte argitaratutakoaren bilketa eta balioa ateratzea ez da erronka makala izan,baina dagoeneko egina dago eta hemendik aurrera erreferentea izango da".

Txostenak sendotzean aurrera egiten lagunduko duten eta Osasun

Sistema Nazionaleko eragile guztiei mesede egiten dieten aldaketa nabariak lortzeko bidean aurrera egiteko tresna sorta bat eskaintzeko proposamenean sakontzen du.

Helburu hori gogoan,garatutako lanak Osasun Digitalaren kontzeptuari eta/edo haren balioari buruz argitaratutako literaturaren esparruaren berrikusketa egitea hartu du ardatz, lehenik eta behin,definizio ugari daudela egiaztatzeko,baina baita balioetan oinarritutako osasun sistema mugimenduan oinarritutako osasun laguntza garrantzi nabarmena hartzen ari dela ikusteko mundu mailan puntako osasun sistemetan ere,ekimen garrantzitsuekin,batez ere osasun emaitzen neurketaren nazioarteko estandarizazioaren arloan (ICHOM estandar multzoak) eta osasun erakundeen mailan aurrerapen hori bideratzeko

Bide orrien sorreran.Roberto Nuño proiektuko ikertzailearentzat,"beharrezkoa eta egokia da oinarri akademikoak markatzea,ikerketa,asistentzia eta irakaskuntza esparruan hobeto aplikatzeko".

Deusto Business School-ek eta Asociación Salud Digitalek Balioetan Oinarritutako Osasun Digitalari buruzko Txostenaren emaitzak aurkeztu zituzten

Deustobarometro berria aurkeztu da

Deustuko Unibertsitateak Deustobarometro Sozialaren (DBSoc) udako edizioko emaitzak aurkeztu zituen ekainaren 24an.Euskal gizartean kezka handiena sortzen duten gaien inguruan herritarren iritziak eta lehentasunak jasotzen dituen eta sei hilabetean behin egiten den inkesta horren arabera, pandemia euskal herritarren arazo nagusien zerrendatik (% 9,3) desagertu egin da eta,orain,kezka-iturri nagusiek prezioen igoerarekin, inflazio altuarekin eta bizitzaren kostuarekin (% 49,5) dute zerikusia. Prezioen igoeraren kezka soldatak behar adina ez igotzearekin dago lotuta.Langileen % 90i ez diete soldata igo azken 6 hilabeteetan.Eta soldatetan hobekuntzak negoziatzeko gero eta ahalmen txikiago dutela uste dute.Gainera,energiaren prezioen igoeraren ondorioz,% 42k aitortu dute iragan neguan behin baino gehiagotan utzi ziotela berogailua pizteari behar zutenean.

Antsietatea eta beldurra gutxitu dira

Euskal herritarrak pixkanaka suspertzen ari dira pandemiaren eragin emozionaletatik.Eta azken bi urteetan,biztanleriaren artean antsietate, beldur eta bakardade sentimenduak

gutxituz joan dira.Osasun-arretak herritarren hiru arazo nagusietako bat izaten jarraitzen du (% 21),hala ere. Datu gehiago: telelanak negatiboki eragiten die emakumeei.Emakumeen gehiengo zabalak (% 67) uste du familiaren kontziliazioaren pisua haien gain dagoela.Gizonen % 37 k bakarrik aitortzen dute egoera hori.

Arma bidalketa babestea Oraingo honetan,Deustobarometroak Ukrainako gerrari buruz eta Euskadin izandako eragin sozial,ekonomiko eta politikoaz galdetu du. Horren inguruan,gehienek babesten dute Ukrainara defentsarako armak bidaltzea.% 45ek erasorako armak bidaltzea ere onartuko luke.Eta % 35ek,defentsa gastua igotzea. Gainera,% 80k uste du ukrainarrak beste gerra batzuetako beste errefu-

xiatu batzuk baino tratu hobea jasotzen ari direla.

Suspentsoa demokrazian

Nola baloratzen dute euskal herritarrek Espainiako demokraziaren kalitatea? Erantzuna hauxe da: demokrazian suspentsoa atera du (4.3).Euskal herritarrek uste dute Espainiako Gobernuak bazuela Kataluniako politikarien kontra egindako espioitzaren berri (% 60) eta ez dituela bere gain hartu behar diren erantzukizunak (% 59).

Bestalde,herritarrik gehienek Espainiako Gobernuaren politika eta neurriak onartzen ditu,hala nola,lan erreforma berria (% 50,5),Kataluniako elkarrizketa mahaia (% 54),Euskadiri eskumenak transferitzea (% 68) edo gasolinaren prezioaren murrizketa (% 57,7).Gehiengoak arbuiatzen du Saharari buruzko jarrera berria (% 58).

Unibertsitateko Aldizkaria

Prezioen igoera,inflazio altua eta bizitzaren kostua dira euskaldunen arazo nagusiak

Mentore gehiago NUPen

Unibertsitateko Aldizkaria

2021-2022 ikasturtean,64 ikaslek egin dituzte mentore-lanak beheragoko ikasmailetako ikaskideentzat Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUP), hau da,Mentoretza Programa hasi zenean,2016-2017 ikasturtean,erregistratutakoak (23 mentore) baino hiru aldiz gehiago ia-ia.2022-2023 ikasturterako,115 ikaslek eman dute izena programan.Bestalde,mentoreen aholkuak jaso dituzten ikasleen kopurua ere handitu egin da,eta hasierakoak halako lau dira orain: 449 ikasturte honetan; 2016-2017koan,berriz,105. Izan ere,hasiera-hasieratik,etengabe hazi da mentoreen eta haien laguntza jaso duten ikasleen kopurua,baita pandemia hasi ondorengo ikasturtean ere.Hala,2019-2020 ikasturtean, 36 ikasle izan ziren mentore; hurrengo ikasturtean (2020-2021),aldiz,53. Bestalde,ikaskideen laguntza eskatu zuten ikasleen kopurua 202 eta 249 izan zen,hurrenez hurren. Mentore izan direnen lana aitortzeko, ekitaldi instituzional bat egin zen berriki NUPen,eta ekitaldiaren buru egin zuen Cristina Bayona Sáezek, NUPeko Ikasleen Gaietarako,Enpleguko eta Ekintzailetzako errektoreordeak,honako hau esan zuen: “Uni-

Aitorpen ekitaldian izan ziren ikasleetako batzuk,eta argazkiaren erdian,Cristina Bayona Sáez Ikasleen Gaietarako,Enpleguko eta Ekintzailetzako errektoreordea eta Jokin Aginaga García Ikasleen Arloko zuzendaria.

bertsitate gisa,oso kontent gaude parekoen arteko Mentoretza Planaren bilakaerarekin.Oso balorazio positiboak izaten ditu urtero programak, bai mentoreen aldetik,bai eta programan izena emandako lehenbiziko ikasmailako ikasleen aldetik ere”.

Aitorpen akademikoa

Mentore bakoitzak gehienez ere bost ikasle hasiberriri lagundu die,irailetik martxora.Horretarako,laguntza eta prestakuntza ematen diete Ikasleen Gaietarako,Enpleguko eta Ekintzailetzako Errektoreordetzak,beren fakultateak edo ikastegiak,Ikasleen Kontseiluak eta Unibertsitateko zenbait zerbitzuk.Ikasturtea hasi baino lehen, prestakuntza jaso zuten gai hauei buruz: arazoei konponbidea bilatzeko modua,ahozko komunikazioa,lana

antolatzeko estrategiak,enpatia,motibazioa eta ikuspegi positiboa.Horretaz gainera,lehen ikasmailako ikasleei urtero egiten zaien Ongietorria Egiteko Eguna antolatzen eta gauzatzen ere parte hartu zuten mentoreek. Mentoreek unibertsitate-zabalpeneko bi ECTS kreditu lortzen dituzte programan parte hartzeagatik,eta konpromisoa hartzen dute ardurapean daukaten ikasle taldearekin zenbait bilera presentzial egiteko udazkeneko eta udaberriko seihilekoetan,haien jarraipena egiteko eta ikasleei laguntzeko unibertsitatean beren kabuz molda-tzen eta laneta ikasketa-ohitura onak hartzen. Mentore lana bukatutakoan,ebaluazioa egiten diete ardurapean izan dituzten ikasleek eta titulazioaren arduradunek.

NUPeko ikasleak Pauen

Unibertsitateko Aldizkaria

Ingeniaritzarekin zerikusia duten Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) zenbait master eta gradutako zortzi ikaslek Erasmus+ BIP (Programa Intentsibo Konbinatuen ingelesezko siglak) egonaldi batean parte hartu zuten ekainaren amaieran.Egonaldia Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatearen Baionako campusean egin zuten,eta,NUPeko ikasleez eta Javier Faulín Fajardo Estatistikako eta Ikerketa Operatiboko katedradun eta ISCko kideaz gain,Frantziako unibertsitate horretako hogei bat ikaslek eta Frankfurt University of Applied Sciences Unibertsitateko (Alemania) beste hainbatek hartu zuten parte. Egonaldiak lau egun iraun zuen,eta hidrogeno berdearen eta mugikortasun jasangarriaren gaia lantzea zuen helburu; horretarako zenbait jarduera egin zituzten,hala nola lantegiak eta hitzaldiak.Paueko Unibertsitateak gidatuta eta bertako Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultateko Gisèle Mendy-Bilek dekanoak zuzenduta, zenbait adituk hartu zuten parte hitzaldietan,hala nola Fernando Bimbela Serrano NUPeko Ingeniaritza Kimikoko irakasleak,Xavier Vigor Air Liquide enpresako kideak,Pierre Forté Pragma Industrieseko sortzaileetako batek eta Hyliko enpresako ordezkari batzuek.Ikasleek aukera izan zuten diziplina anitzeko taldeetan lan

egiteko nazionalitate desberdineko ikaskideekin.Gainera,harrerako unibertsitateak antolatutako jarduera sozial batzuekin osatu zen egonaldia; esate baterako,Musikaren Jaian hartu zuten parte eta piknik bat ere egin zuten Biarritzeko hondartzan. Hauek dira parte hartu zuten zortzi ikasleak: Ainhoa Albistur Ahechu, Alejandro Aldunate Cía,Borja Chocarro de Erauso,Mario Huarte Muñoz, Jessica Lombana González,Sabino Liébana López,Pablo Mendióroz Beaumont eta Julen Otxoa Bueno.

Programa intentsibo konbinatuak

Programa Intentsibo Konbinatuak (BIPak) Erasmus+ 2021-27 programak eskaintzen duen mugikortasun mota bat dira,eta gutxienez 60 kre-

ditu gaindituak dituzten ikasleek har-tzen ahal dute parte haietan. Programa laburrak dira,irakasteko eta ikasteko prozesuan metodologia berritzailea erabiltzen duten Europako hiru unibertsitatek gutxienez antolatuak.Bi osagai dituzte: egonaldi fisiko bat atzerrian,iraupen laburrekoa,eta prestakuntza birtualeko beste parte bat.Ikasketa-espedientearen arabera aukeratzen dira ikasleak.

Jarduerak,Erasmus+ programan ez ezik,NUPeko Logistikaren Katedraren jardueretan ere kokatzen dira.Javier Faulín irakaslea da Katedra horren arduraduna.Era berean,jarduerek bat egiten dute bai NUP bai Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatea partaide dituen UNITA aliantzaren estrategiarekin.

Egonaldian parte hartu duten ikasleetako batzuk,Javier Faulín irakaslerekin batera,NUPen.Ezkerretik eskuinera: Borja Chocarro de Erauso,Javier Faulín, Julen Otxoa Bueno eta Alejandro Aldunate Cía.

Ikasleak hitzaldietan.

Jardueren antolatzaileak eta parte-hartzaileak.Ezkerretik eskuinera: Olivier Mérignac,UPPAko irakaslea; Javier Faulín,NUPeko irakaslea; Xavier Vigor,Global VP for Technologies and Industrial Management for Air Liquide enpresakoa; Gisèle Mendy-Bilek,UPPAko irakaslea; eta Benjamin Bierwirth eta Kai-Oliver Schocke irakasleak,biak Frankfurt University of Applied Sciences Unibertsitatekoak.

NU,gogokoena enpresaburuen artean

QS

Unibertsitateko Aldizkaria

Nafarroako Unibertsitatea Espainiako lehena da enpresaburuek horren inguruan duten iritziaren arabera,QS Quacquarelli Symonds aholkularitza-enpresa britainiarrak argitaratutako QS World University Rankings 2023ak adierazi duenez. Zazpigarren edizioz jarraian,Espainiako beste ezein unibertsitatek ez du puntuazio hoberik lortu QS rankingeko "Enplegatzaileen arteko ospea" adierazlean,eta aurten Nafarroako Unibertsitateak munduko 109.postua lortu du balio horretan. Ospe-adierazle horrek unibertsitate baten enplegagarritasuna neurtzeko balio du,QSren arabera,eta mundu osoko zuzendarien eta langileen kudeatzaileen inkestetako 530.000 izendapen baino gehiagotik abiatuta lantzen da. Nafarroako Unibertsitatea,gainera,rankingak aztertzen dituen adierazle guztietan duen puntuazioa kontuan hartuta,266.postutik 253.era igaro da eta Estatuko lehen unibertsitate pribatua da eta Estatuko seigarrena (Espainiako 31 unibertsitateetatik agertzea lortzen dutenak).QS zerrenda).Unibertsitatea munduko unibertsitate onenen % 17ko ehunekoen artean dago.Guztira,ehun herrialdetako 1.422 unibertsitatek baino gehiagok -iaz baino 120 zentro baino gehiagok- lortzen dute QS World University Rankings 2023ko gutxieneko baldintzak gainditzea,saiatzen diren guztien ehuneko 57k (2.462).

Roberto Cabezas Nafarroako Unibertsitateko Lanbide Zerbitzuko zuzendariarentzat,"enplegatzaileen artean dugun ospearen aitorpena urteetako lanaren,haiekin harreman zuzen eta etengabearen

Tecnun,Industria Ingeniaritza arloko buru

da

Tecnun,Espainiako lehen unibertsitatea da Industria

Ingeniaritza arloan,CYD rankingaren arabera

Unibertsitateko Aldizkaria

emaitza da eta gure tituludunen enplegagarritasuna indartzen jarraitzeko pizgarri bat da,dauden harremanak hobetuz eta nazio eta nazioarteko enpresaburu berriekin harremanak sustatuz”.

Nazioarteko orientazioa eta ikerketa

Adierazle honetaz gain,QS rankingak akademikoen artean ospea,ikerketaren eragina (aipamenak irakasle bakoitzeko),irakaskuntzaren kalitatea (ikasle bakoitzeko),irakasleen nazioartekotasuna (nazioarteko irakasleen ratioa) eta ikasleak (nazioarteko ikasleen ehunekoa) neurtzen dituzten beste bostetan oinarritzen da.

Nafarroako Unibertsitateak emaitza onak eskaintzen ditu nazioarteko ikasle kopuruan,munduko 200 unibertsitate onenen artean egotera iritsiz,Espainiako bigarrena baita.Ikerketa-adierazleetan,QS-k Unibertsitatea aitortzen du 7.000 ikerketa-artikulu baino gehiago eta 96.000 aipamen baino gehiagorekin (autoaipamenak kenduta),Scopus datu-base bibliografikoaren arabera.Sailkapena egiteko,QS-k 16,4 milioi artikulu baino gehiago eta 117,8 milioi aipamen baino gehiago ebaluatzen ditu aldizkari akademikoetan.

Nafarroako Unibertsitatea Espainiako bigarren unibertsitate onena da CYD rankingaren arabera,sailkapen horretan posible diren errendimendu handiko 37 adierazleetako 28 lortu ostean.Gainera, aurten Espainiako unibertsitate-sistemako 10 STEM diziplina (Zientzia,Teknologia,Ingeniaritza eta Matematika) aztertu ditu eta Tecnun Industria Ingeniaritza adarreko lehen Eskola da (guztira prestakuntza hori eskaintzen duten 31 unibertsitateetatik),laugarrena Ingeniaritza Mekanikoan (37 unibertsitatetik) eta bosgarrena Ingeniaritza Elektrikoan (41 unibertsitatetik).CYD,gaur egun,ranking osatuena da uniber-tsitate kopuruari dagokionez,eta aztertutako adierazle kopuruari dagokionez,berriz,zehatzena. CYDek,guztira,78 unibertsitate ebaluatzen ditu,unibertsitateko graduko irakaskuntza eskaintzen duten erakundeen % 94,eta horietatik 48 publikoak eta 31 pribatuak dira.Gaur egun,ranking osatuena da unibertsitate kopuruarii dagokionez,eta aztertutako adierazle kopuruari dagokionez,berriz,zehatzena.

Adierazleen arloak

Sailkapenak bost arlotan banatzen ditu 37 adierazleak: Irakaskuntza eta Ikaskuntza, Ikerketa,Ezagutza Transferentzia,Nazioarteko Orientazioa eta Eskualde Garapenari Ekarpena.Arlo horietan,Nafarroako Unibertsitatea lehena da Espainian Nazioarteko Orientazioan,bigarrena Ikerketa eta Ezagutza Transferentzian,eta bosgarrena Irakaskuntzan eta Ikaskuntzan,arlo horietan errendimendu handiko adierazle kopuru handiagoa lortzeagatik. Eskualdeka,errendimendu-adierazle handiena duen erkidegoan kokatzen du Nafarroa,eta ondoren Euskadi,Katalunia,Valentziako Erkidegoa eta Madril daude.

LEINNeko ikasleak Seulen

Unibertsitateko Aldizkaria

Lidergo Ekintzailea eta Berrikuntza graduko (LEINN) 180 ikasle ekintzaile Koreatik itzuli ziren uztailean,nazioarteko ikaskuntza-bidaia (learning journey) egin eta gero.Mondragon Unibertsitatearen nazioarteko ekintzailetza-sareak Europan,Asian eta Amerikan dituen hamar laborategietan aritu ziren ikasten ekintzaileok. Ikaskuntza-bidaiei esker,ikasleek aukera dute beste herrialde batzuetan ekintzailetzaren arloan zer egiten ari diren jakiteko,garatzen ari diren proiektuak ezagutzeko eta herrialde horietan haien enpresa-proiektuak sustatzeko.Izan ere,180 LEINNerrek benetako 15 enpresatan (team company izenekoetan) jarduten dute nazioarteko laborategietan.

180 LEINNerrak

sortutako 15 konpainiatan ari dira lanean,eta Seuleko laborategian egindako learning journeyko bidaiatik itzuli berriak dira

LEINN graduaren helburua hauxe da: ekintzailetza eta berrikuntza ikuspegi global batekin bultzatzea,ikasleek bisitatzen dituzten herrialdeetako erronkarik garrantzitsuenekin lotzeko eta euren proiektuen bidez herrialde horietan negozio berriak garatzeko. Mondragon Unibertsitatetik azaldu dutenez,"MTAren learning journey direlakoak edo ikaskuntza-bidaiak funtsezko osagaiak dira LEINNerren ikasketa-prozesuan.Beste kultura batean partekatzean,elkarri eragitean eta esperimentatzean oinarritu-

tako esperientziak dira".Izan ere,esperientzia horri esker,ekintzaileek taldean ikas dezakete,bai eta beste kultura batean murgildu; elkarlanean esperimentatu; ikuspegi,helburu eta metrika komunak partekatu,eta gainerakoez arduratu ere,emaitza bikainak lortu ahal izateko. Aurten,Koreara ez ezik,munduko beste hainbat herrialdetara ere bidaiatu dute Mondragon Team Academyren (MTAren) nazioarteko ekintzailetza-sarearen laborategietatik, hala nola Alemaniara,Euskadira (kanpokoek),Costa Ricara eta Finlandiara.Horrela,50 taldek baino gehiagok aukera izan dute munduan bidaiatzeko,kultura berriak ezagutzeko eta euren proiektuak beste herrialde batzuetan garatzeko.Zehazki,5 herrialde bisitatu dituzte,500.000 kilometro baino gehiago ibili,300 enpresa baino gehiago bisitatu,1.000 bezerorekin baino gehiagorekin elkartu eta 2.000 elkarrizketa-ordu baino gehiago egin.

Seul eta proiektuak

LEINNerrek era guztietako proiektuak garatu dituzte Koreako hirian, batez ere gorantz doazen arloetan eta Korea,bere ezagutza aurreratua dela eta,nabarmentzen denetan.Alde batetik,proiektu horietako batzuek smart city edo hiri adimendunen sektoreko joerak eta kasuak

aztertzea izan dute xede,bai Espainiako enpresei begira,bai Koreako enpresei laguntzeko bazkide edo aukera berriak bilatzen,hackathon eta antzeko ekitaldietan.Bestetik,arteari lotutako proiektuak ere garatu dituzte team companyek,herrialdeen arteko zubiak eraikitzeaz batera euren jarduera ezagutarazteko. Besteak beste,proiektu hauek garatu dituzte ekintzaileek: Skink,tatuajean entrenatzeko eta profesionalizatzeko produktuak; Zure Aukera, moda iraunkorraren arloan Korea, Espainia eta Mexiko lotzen dituzten workshops edo lantegiak; K-Entertainment,K-Pop lizentzien banatzaile berria,eta Bayadare,ostalaritzan talentua kudeatzeko proiektua,Asiako merkatuan espezializatuta dagoena -Espainiako merkaturako sushi sukaldaritzako langileak bilatzen ditu,eta Europako talentua Seuleko europar jatetxeetarako-.Bidaia horretan ez dute ahaztu Blockchain teknologia eta horrek eskaintzen dituen aukera berriak.Hala,3 proiektutan -Kanda,Reaktion eta FTR- sektoreko enpresak ezagutzen aritu dira,horien CEOekin elkartzeko eta baterako sorkuntza-proiektuei ekiteko.Era berean,aukera berriak sortu dituzte espainiar enpresentzat Korean hain hedatuta eta garatuta dauden Non-Fungible-Tokens (NFT) edo token ez-suntsikorrekin.

Mondragon

ekintzailek

garatu dituzte

Harrera Urruzuno lehiaketako sarituei

Donostiako Miramar jauregian jaso zuten aitortza irailaren 2an 2022ko Urruzuno Literatura Lehiaketan irabazle izan diren 20 neska-mutil gazteek, Amaia Agirre Ikaskuntza eta Hezkuntza Berriztatzeko zuzendaria buru zela ospatu zen ekitaldian. Bost egunez Arantzako aterpetxean (Nafarroan) egonaldia egin ondoren iritsi ziren gazteok Donostiara.Izan ere,abuztuaren 29an hasi eta gaur arte, sormena lantzeko tailerretan eta beste hainbat jardueratan parte hartu zuten gazteok,berriro ikasturteari heldu aurretik elkarrekin egun gogoangarri batzuk pasatzeko aukerari uko egin gabe. Egonaldi hauxe izan zuten irabazleek sari nagusia. Aurten 37.ediziora iritsi da gazteen literaturzaletasuna bultzatzeko Hezkuntza Sailak 1986tik antolatzen duen lehiaketa.

Sari-banaketa ekitaldi ezohikoa eta berezia izan da aurtengoa. “Idazlea izan nahi dut” izenburupean,sari-banaketa antzeztu eta musikatua eskaini zuen Iholdi Beristain idazle eta aktoreak, Paxkal Irigoyen musikariaren laguntzarekin.Sarituek ere parte hartze zuzena izan zuten ekitaldian,literaturaren inguruko euren gogoeta eta ikuspegiak bertaratutakoekin ahots goraz partekatuz.Irabazleekin batera,Miramarreko ekitaldian izan ziren haien senideak eta haien ikastetxeetako ordezkariak ere.

Urruzuno literatura lehiaketa Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak antolatzen du,Bigarren

Hezkuntzako ikasleei zuzendurik.Adina kontuan hartuta,bi kategoria bereizten dira: A kategorian, Batxilergoan eta Erdi Mailako Heziketa Zikloetan

ari diren gazteek hartzen dute parte; B kategorian berriz,DBHko 3.eta 4.mailetan ari direnek. Literatura egonaldia Arantzan

Fraka motzetan eta motxila eta guzti,sari gisa jaso zuten literatura-egonalditik zuzenean iritsi ziren gazteak Miramar jauregira.Bost eguneko egonaldian lagun izan zituzten Arantzako aterpetxean Yolanda Arrieta,Itxaro Borda,Mikel Ayllon,Joseba Irazoki edo Igor Arzuaga,besteak beste.Idazle, musikari eta sortzaile hauekin gertuko eta zuzeneko harremana izan zuten idazle gazteek,literaturaedukiz gainezka osaturiko egitaraua tarteko. Arrietaren eskutik,literatura tailerretan parte hartzeko aukera izan zuten; Itxaro Bordarekin,ibilbide literarioa osatu zuten Baztango parajeetan; Joseba Irazokiren gitarra eta ahotsek,berriz,ahaztezin bihurtu zuten idazle gazte hauen egonaldia arratsalde batez; eta Mikel Ayllonen eta Igor Arzuagaren eskutik,berriz,Eduardo Galeanoren testuetan oinarritutako “Mara feat.Milay” ipuin musikatuaren emanaldiaz gozatu ahal izan zuten.Aipaturiko horiez gain,Igor Elortza eta Unai Iturriagak giroturiko bertso bazkaria eta gaubela literarioak ere izan ziren aste honetako egitarauan.Sormena lantzeko eta literatura-zaletasuna pizteko abagune polita gazteontzat,ikasketetara itzuli aurretiko azken opor egunetan.

Baina aisialdiko kirol jarduerarik ere izan zuten egun hauetan,Bortzirietako inguruak barne barnetik ezagutzeko.Espeleologia eginez,Arruzpiko kobazuloa bisitatu zuten idazle gazteek.

2022ko Urruzuno Literatura Lehiaketan 137 lan aurkeztu ziren orotara,31 lan poesian eta 106 pro-

Unibertsitateko Aldizkaria

Hezkuntza Sailak harrera egin die Miramar jauregian 2022ko Urruzuno literatura-lehiaketako sarituei

besteberrriak

san.Ohi den eran,euskal literaturan eta kultur munduan aditu eta aritu diren izenek osatu zuten aurten ere lehiaketako epaimahaia: Gari Berasaluze,Peru Iparragirre,Mikel Ayllon,Iratxe Retolaza eta Patxi Zubizarreta idazleak izan ziren epaimahaikide. 2022ko edizio honetan sarituak gertatu ziren lan guztiekin liburua argitaratu du Hezkuntza Sailak Sagastiberri bilduman.Liburua laster banatuko da eskola guztietara,eta parte hartzaile guztiei ere bidaliko zaie.

Urruzuno literatura lehiaketa: ia lau hamarkadako ibilbidea

Hezkuntza Sailak lehen aldiz 1986an antolatu zuen Urruzuno literatura lehiaketa 37.ediziora iritsi da aurten.Hasiera-hasieratik,ikasleen artean euskaraz idazteko zaletasuna indartzea izan du helburu ekimenak.Prosan nahiz poesian,belaunaldi gazteenek euskaraz sortutako literatura lanak zabaldu ditu lehiaketak urtez urte.Baina helburu hau ez da asmo hutsean gelditu,eta azken hamarkadetako jardunak soberan frogatu du lehiaketak bere xedea ongi bete duela.Irabazle horietako asko euskal kultur munduan sinadura ezagunak dira gaur egun, bai literaturan,kazetaritzan,bertsolaritzan edo zinemarako gidoigintzan,beste zenbait arloren artean.Dagoeneko 600 inguru dira ekimen honek saritu dituen “urruzunotarrak”,eta zerrenda horretan izenak ugarituz doaz,urtez urte. Urruzuno 2022 - Saridunak

❚ POESIA,A kategoria:

Irati Fernández de Ocáriz Irureta.Bizkarroiak. Vitoria-Gasteizko Koldo Mitxelena BHI. Sara Uribe-Etxeberria Atxurra. Kaiola beltza. Zumaiako Zumaia BHI.

-Harri Díaz de Heredia Matanzas.Alkimista lanetan edo.Vitoria-Gasteizko Armentia Ikastola. Irati Oskoz Egiguren.Bazuzi,txikixko.Donostiako Usandizaga BHI.

Maddi Agirre Epelde.Errefusilatuak.VitoriaGasteizko Armentia Ikastola.

Iraide Michelena Rivero.Pieza galdua.Pasaiako Pasaia-Lezo Lizeoa.

Jon Esnaola López.Hamaika olerkitatik,hamaika olerki animaliei.Pasaiako Pasaia-Lezo Lizeoa.

❚ POESIA,B kategoria:

Alaitz Etxebarria Maortua. Egin nauenagatik naizena.Arrasateko Arizmendi Ikastola. Ane García Rodríguez. Xuxurlak.LasarteOriako Oriarte BHI.

❚ PROSA,A kategoria:

Nahia Iturbe Orbegozo.Atomo metafisikoak. Tolosako Laskorain Ikastola.

Maddi Agirre Epelde.Otsoen larrea.VitoriaGasteizko Armentia Ikastola.

Imke Lázaro van Spijk.Inperfekzioaren perfezioa.Loiuko Lauro Ikastola. -Eider Mugarza Etxabe.Ohe azpiko munstroa. Zumaiako Zumaia BHI.

Irati Larrañaga Etxeberria. Lagunak.Bilboko Botikazar BHI.

Peiqi Chen Huang. Gereziondo loreak neguan.Vitoria-Gasteizko Ekialdea BHI. ❚ PROSA,B kategoria:

June Aiestaran Iparragirre. Agur,aurrera noa.Beasaingo Beasain BHI. Naroa Asensio Gastón.Mendeku hitzak.Andoaingo Aita Larramendi Ikastola.

Izaro Paredes García.Galaxiaren erdigunera bidaia.Urretxuko Urretxu-Zumarraga Ikastola. Naia Urtaran Bilbao. Izar-euria.Murgiako Murgia BHI.

Garoa Oleaga Goikolea. Besarkatuta.Gernika-Lumoko Gernika BHI.

Markel Granda Souto. Erregearen erabaki jakintsua.Donostiako San Luis La Salle ikastetxea. Maddi Agirre Epelde. Otsoen larrea.VitoriaGasteizko Armentia Ikastola.

Imke Lázaro van Spijk. Inperfekzioaren perfezioa.Loiuko Lauro Ikastola.

Eider Mugarza Etxabe. Ohe azpiko munstroa. Zumaiako Zumaia BHI.

Irati Larrañaga Etxeberria. Lagunak.Bilboko Botikazar BHI.

Peiqi Chen Huang. Gereziondo loreak neguan.Vitoria-Gasteizko Ekialdea BHI. Naia Urtaran Bilbao.Izar-euria.Murgiako Murgia BHI.

Garoa Oleaga Goikolea. Besarkatuta.Gernika-Lumoko Gernika BHI. Markel Granda Souto. Erregearen erabaki jakintsua.Donostiako San Luis La Salle ikastetxea. Literatura-saririk onenak aurkeztu dituzten ikasle hauez gain,Hezkuntza Sailak lanik gehien aurkeztu dituzten ikastetxe edo institutuak ere saritzen ditu.Hauek,eurek aukeratutako bi idazle gonbidatu ahal izango dituzte ikastetxera ikasleekin solasaldiak izan ditzaten,Idazleak ikastetxeetan ekimenean egin ohi den eran.Honako sei ikastetxe hauek izan dira aurten sarituak:

❚ Ekialdea BHI.Vitoria-Gasteiz.

❚ San Luis La Salle Ikastetxea.Donostia.

❚ Franciscanas de Montpellier Ikastetxea.Trapagaran.

❚ Armentia Ikastola.Vitoria-Gasteiz.

❚ Lauro Ikastola.Bilbao.

❚ Gernika BHI.Gernika-Lumo.

TECNALIA eta UPV/EHU,elkarlanean

TECNALIAk eta UPV/EHUk areagotu egin dute beren lankidetza indar handiagoz aritzeko ikerketan eta enpresetarako ezagutza-transferentzian

Unibertsitateko Aldizkaria

Eva Ferreira Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) errektoreak eta Jesús Valero TECNALIAko zuzendari nagusiak berretsi egin dute duela lau urte bi erakundeek sinatu zuten akordioa,oinarri dena Euskadiko ekoizpen zientifikoan nagusi diren bi erakundeek batera egiten duten jarduera guztiarentzat.Hain zuzen ere,INNOBASQUE Berrikuntzaren Euskal Agentziak berriki argitaratu duen I+G jarduerari buruzko 2022ko Txostenaren arabera,UPV/EHU eta TECNALIA “euskal I+G+b arloko bi erakunde nagusiak” dira. Sinadura horren bidez,indartu egingo da bi erakundeen lankidetza-estrategia,helburu oso argi batzuei begira: doktoreen prestakuntza bateratua sustatzea,ezagutzaren transferentzia enpresetara,ekintzailetza-arloko ekimenak bultzatzea,eta ikertzaileen mugikortasuna areagotzea. Hori horrela,Euskal Herriko Unibertsitatearen eta TECNALIAren arteko lankidetzaren egungo zifrak dira: 100 doktoregai baino gehiago lankidetzan eginiko tesietan,140 argitalpen indexatu,51 lankidetza proiektu,11 milioi eurora heltzen den baterako urteko kontratazioa,4 Ikasgela Teknologiko eta 120 ikertzaile biltzen dituzten 5 JRL (Joint Research Laboratories). Zehazki,akordioa indarrean egon den lau urteetan,523 argitalpen indexatu egin dira lankidetzan,12 baterako patente erregistratu dira,90 ikasle inguruk Master Amaierako Lanak egin dituzte Ikasgela Teknologikoetan,eta 40 tesi irakurri dira gaur egun egiten ari diren 100etik gora tesien artetik.

Testuinguru horretan,Eva Ferreira UPV/EHUko errektoreak nabarmendu duenez: “Bi erakundeok ibilbide luzea dugu elkarlanean.Orain erabaki dugu elkarlan horretan sakontzea eta etorkizunerantz proiektatzea.Erreferentziazko bi erakundeak gara Euskadiko I+G alorrean,baita erakunde osagarriak ere jarduera askotan: batera egiten dugun lanak aise gainditzen du bakoitza bere aldetik arituz gero lortuko genituzkeen emaitzen batura”. Bere aldetik,Jesús Valero TECNALIAko zuzendari nagusiak adierazi duenez,“akordio berri honek neurri handi batean areagotuko du bi erakundeok historikoki izan dugun lankidetzaren inpaktua. Funtsezkoa da konektatzea ikerketaren eta prestakuntzaren alorra enpresen munduarekin,eta horregatik saiatzen gara bereziki ezagutza enpresen sarera transferitzen”.

Helburu handinahiak

Indarrean dagoen akordio berriak 2018an sinatutakoaren lekua hartuko du,eta tresna horiek indartuko ditu,orain arte eginiko lana sendotuz,haien inpaktua areagotzeko eta berriak garatzeko.Horrela, hitzarmen berriak bereziki nabarmentzen ditu:

❚ Kozuzendutako industria tesiak areagotzea,2+1 Doktoregoko Baterako Programa indartuz.

❚ Interes komuneko egitasmo zientifiko-teknologiko berrien inkubazioa sustatzea.

❚ Ekipamendua eta azpiegiturak partekatzea, egungo lankidetzak indartzeko,eta,bereziki,jarduera zientifiko-teknologikoa garatzen laguntzea interes komuneko alor berrietan.

❚ Enpresak xede dituen ezagutza transferentzia sustatzea,bereziki ETEen kasuan,UPV/EHUk eta TECNALIAk I+G+b alorrean duten osagarritasuna aprobetxatuta.

❚ Ekintzailetza jarduerak eta Industria Jabetza ustiatzekoak bultzatzea,ezagutza zientifiko-teknologikoaren lankidetza garapenetik sortutakoak.

❚ Ikertzaileen mugikortasuna erraztea bi erakundeen artean,ezagutza trukatzeko zuzeneko bide gisa.

Gainera,EUSKAMPUS Fundazioak (UPV/EHU eta TECNALIA kide fundatzaileak dira) eginkizun dinamizatzaile garrantzitsu bat izango du akordio berrian,baterako jarduera askoren koordinazioan parte hartzeaz gainera,jarduera horiek irekiko dituelako fundazioko beste kide batzuen eta toki nahiz nazioarteko beste agente batzuen elkarlanera.

Estatuko Administrazioa,praktika-toki berria

Deustuko Unibertsitateko eta Mondragon Unibertsitateko ikasleek Estatuko Administrazioan ere egin ahal izango dituzte praktikak euren prestakuntza osatzeko

Unibertsitateko Aldizkaria

Deustuko Unibertsitateko eta Mondragon Unibertsitateko ikasleek praktikak egin ahal izango dituzte,beren prestakuntza hobetzeko,Euskal Autonomia Erkidegoko Estatuko Administrazio Orokorraren mendeko erakundeetan.Etorkizunean lan-munduan sartzen lagunduko dieten praktikak dira.Mondragon Unibertsitateko errektore Vicente Atxak eta Deustuko Unibertsitateko errektore José María Guibertek hitzarmena sinatu dute Lurralde Politikako Estatu idazkari Alfredo Gonzálezekin,kanpoko praktika horiek egiteko, bai curriculumetik kanpokoak,bai curriculumekoak.Horrela,bi zentro horiek Euskal Herriko Unibertsitatearekin bat egin dute,eta Estatuko Administrazioak (Gobernuak Bizkaian duen ordezkariordetzaren bidez) harekin lankidetzan aritu da 2014tik 2019ra bitarte,artean aukera eman du ikasleak praktiken bidez prestatzeko. Deustuko eta Mondragoneko errektoreak irailaren 12an bildu ziren Denis Itxaso Espainiako Gobernuak Euskal Autonomia Erkidegoan duen ordezkariarekin,hitzarmenari eta kanpoko praktika horiei buruzko iritziak trukatzeko.Izan ere,horiei esker,ikasleek beren prestakuntza akademikoan ikasitakoa osatu ahal izango dute,eta enplegagarritasuna erraztuko zaie.

Denis Itxasok azpimarratu zuen ikasleek Estatuko Administrazio Orokorraren antolaketaren eta funtzionamenduaren alderdirik praktikoenak ezagutuko dituztela,gai juridikoetan,lanean,immigrazioan eta atzerritartasunean garrantzitsuak diren eskumenekin harremanetan jarriz.Gainera,ordezkariak adierazi zuen ikasleak Estatuko Administrazio Orokorraren bulegoetan hartzea esperientzia aberasgarria izango dela ikasleentzat lanbide prestakuntzari dagokionez,baita langile publikoentzat ere,unibertsitate munduarekin lan-esperientziak partekatu ahal izango baitituzte.

Ikasleek Estatuko Administrazio Orokorraren antolaketaren eta funtzionamenduaren alderdirik praktikoenak ezagutuko dituzte

Errektoreak eta ordezkaria bat etorri ziren unibertsitatearen eta lan-munduaren arteko harremanak areagotzeko beharrarekin,ikaslearen prestakuntza praktikoa ziurtatzeko.Ildo horretan,Estatuko Administrazio Orokorrak (bere ordezkaritzaren,azpiordezkaritzen eta mendeko erakundeen bidez) herritarren interes handieneko zerbitzuak ditu,hala nola,lana eta immigrazioa,osasuna eta gizarte-politika,industria eta energia,nekazaritza eta arrantza eta atzerritarren bulegoa.Funtzioen heterogeneotasun horri esker “ikasleek ezagutza handia jasokodute”.

Vicente Atxa errektorearentzat,Mondragon

Unibertsitateko gradu eta master guztietako eduki praktiko altuak eta hitzarmen honek aukera berriak zabaltzen dizkie ikasleei.Bien bitartean,José María Guibertek gogorarazi du Deustun 2.000 praktika baino gehiago ditugula urtean ikasleentzat.Ahalegin handiak egiten ditugu ikasleak benetako lan-mundura hurbiltzeko.Duela urte askotatik,Deustuko

Unibertsitateak Estatuko Administrazio Orokorrari laguntzen dio ikasleentzako praktika programetan.

DiscoverEU 2023,iristear

Jon Lasa Galdos

Europako Batzordeak DiscoverEU programaren edizio berri bat iragarri du,Europan doan bidaiatzeko sarrerak emango dituena.Epea urriaren 11tik 25era irekiko da.

DiscoverEUren edizio berriaren atzerako kontaketa hasi da,beraz.Europako Batzordeak 18 urteko gazteei Europar Batasuna osatzen duten herrialdeak ezagutzen laguntzeko bidaia-bonuak ematen dituen ekimena.

DiscoverEU 2023-ren hurrengo irekiera

Programa 2004ko urtarrilaren 1etik abenduaren 31ra bitartean jaiotako gazteei zuzenduta dago.

DiscoverEUren bitartez,2018ko ekainean abian jarri zenetik 130.000 gazte europarrek baino gehiagok euren ametsa betetzeko aukera ikusi dute,Europako hainbat herrialdetara doan bidaia baten bidez.

Bidaiak,ez bakarrik trenez

Bidaiaren zatirik handiena trenbidez egingo da. Hala ere,gazteei leku guztietara ahalik eta gehien sartze aldera,doako bidaia-bonuek garraiobide alternatiboak ere sartuko dituzte,hala nola autobusa edo ferrya.

Era berean,beste garraiobiderik ez dagoenean, aire bidezko bidaiak baimenduko dira,eta,beraz,urrutiko eremuetan edo uharteetan bizi diren gazteek ere edizio berri honetan parte hartzeko aukera izango dute.

Bidaiek 1 eta 30 egun arteko iraupena izan behar dute,eta Europar Batasuneko Estatu kide den herrialde batean hasi behar dute.

Nola eskatu Interrail txartela Europan doan bidaiatzeko?

Programa honetan onartu ahal izateko 18 urte beteta izatea beharrezkoa da,baita Europar Batasuneko Estatu kideetako baten nazionalitatea ere,esleipenaren erabakia hartzeko unean.

Hautagai aukeratuak DiscoverEU Bidaien Enbaxadore bihurtuko dira.Instagram,Facebook edo Twitter bezalako sare sozialen bidez bidai esperientziak partekatu ahal izango dituzte,#DiscoverEU etiketa erabiliz.

Gazteek 2023ko martxoaren 1etik 2024ko otsailaren 29ra bitartean egin ahal izango dute bidaia

Europan lagunekin bidaiatu

Aurreko edizioan ia 30.000 gaztek bidaia-bonua jaso zuten eta bidaia-abentura bakarrik edo lagun talde batekin ekin zuten.Eta DiscoverEU-k zure bidaia-taldean lau lagun gehitzeko aukera ematen dizu,baita bilera bat antolatu eta bidaia-planak programako beste partaide batzuekin konbinatzeko ere.

DiscoverEU-ko ohiko galderak

Europako Batzordeak programa honi buruz gehien egiten diren galderak erantzuten ditu:

❚ Zergatik dago zuzenduta soilik 18 urteko gazteei?

Ekimen hau martxan jartzean,Europako Parlamentuak erabaki zuen 18 urte bete dituzten gazteengan zentratzea,helduen bizitzarako mugarri garrantzitsua markatzen duen eta Europako hiritartasuna eskuratzea suposatzen duen adina.

❚ Zein da Europako Batzordearen helburua DiscoverEU-ko partaideekin?

Europako Batzordeak bidaiari gazteen inpresioak ezagutu nahi ditu eta haien esperientziak eta abenturak partekatzera animatzen ditu. Hori dela eta,hautatu ondoren,parte-hartzaile guztiak DiscoverEUren enbaxadore bihurtuko dira.Sare sozialen bidez (Instagram,Facebook edo Twitter) edo beren tokiko irakaskuntza

zentroan edo komunitatean aurkezpena egin dezaten eskatuko zaie.

❚ Nolakoa da parte-hartzaileen aukeraketa?

Hautagaiek aukera anitzeko bost galdera eta galdera laguntzaile bat erantzun behar dituzte.Erantzunen arabera,Europako Batzordeak nazionalitatearen arabera sailkatuko ditu eskatzaileak.Behar bereziak dituzten gazteek (mugikortasun murriztua,ikusmen urritasuna...) dagokien laguntza osagarria jasotzeko eskubidea izango dute.

❚ Zenbat herrialde bisita daitezke

DiscoverEUrekin?

Bi aukera dituzu:

- Aukera finkoa: helmuga kopurua herrialde bereko bi herrialdetara edo bi hiritara mugatzen da.

Aukera malgua: ez dago mugarik herrialde kopuruan.Bestalde,bidaia egun kopurua mugatua da.Esaterako,atzerrian hilabetera arte egon daitekeen arren,hilabete horretan egun kopuru jakin bat baino ezin duzu bidaiatu (adibidez,trenez).

Zer da DiscoverEU?

DiscoverEU Erasmus+ programaren ekintza bat da,eta Europa ezagutzeko aukera ematen dizu ikas-esperientzien bidez.Batez ere trenez bidaiatuz (salbuespenak daude uharteetan edo urruneko eremuetan bizi direnei baimentzeko), Europako paisaia harrigarriak eta bere hiri eta herri ugari ezagutuko dituzu.Urtero egiten diren bi eskaera txandetan eska dezakezu.Eskatzaile aukeratuei bidaia-txartel bat ematen zaie. Europar Batasuneko edo Erasmus+ Programari lotutako hirugarren herrialdeetako bateko 18 urteko gaztea izanik,hala nola Islandia,Liechtenstein,Ipar Mazedonia,Norvegia,Serbia eta Turkia, DiscoverEU-k bidaia-esperientzia batean parte hartzeko aukera eskaintzen dizu.Europako aniztasuna arakatzeko,bertako ondare kulturala eta historia ezagutzeko eta kontinente osoko jendearekin harremanetan jartzeko aukera emango dizu. Gainera,DiscoverEUk,gazte gisa,zure etorkizunerako balio duten bizitzarako trebetasunak garatzeko aukera ematen dizu,hala nola,independentzia,konfiantza eta beste kulturekiko irekitasuna. 2022tik aurrera,hautatutako parte-hartzaileek DiscoverEU deskontu txartela jasoko dute kul-

tur bisitetan,ikaskuntza-jardueretan,kiroletan, tokiko garraioan,ostatuetan,janarietan eta abarretan,deskontuekin.

Noiz da hurrengo txanda?

2018ko ekainean egindako lehen eskaera txandatik,165.000 gazte baino gehiagori eman zaie bidaiatxartela.Beste txanda bat egingo da 2022ko urriaren 11tik,asteartea,12:00etan (CEST) eta 2022ko urriaren 25ra,asteartea,12:00etan (CEST).

Hautagarria izateko,honako hauek behar dituzu: 2004ko urtarrilaren 1etik (barne) eta 2004ko abenduaren 31ra bitartean (barne) jaioa izatea; nortasun agiria (NAN),pasaportea edo legezko bizileku txartelaren zenbaki zuzena lineako eskaera-orrian. Herritarra edo epe luzerako legezko egoiliarra izatea herrialde hauetako batean: Europar Batasuneko estatu kideetako bat itsasoz haraindiko herrialdeak eta lurraldeak barne (OCT); edo Erasmus+ programari lotutako hirugarren herrialdeetako bat: Islandia,Liechtenstein,Ipar Mazedonia,Norvegia,Serbia eta Turkia. Ondoren,galdetegi batean parte hartu beharko duzu (taldekide gisa eskaera egin ezean). - Hautatua bazara,gutxienez egun 1 eta gehienez 30 egunez bidaiatu dezakezu 2023ko martxoaren 1etik 2024ko otsailaren 29ra bitartean. Kontuan izan zure bidaia zaila egiten duen ezintasunen bat edo osasun arazoren bat baduzu,laguntza jasoko duzula ekintzan parte hartzen laguntzeko. Gazteegia bazara txanda honetan parte hartzeko,ez kezkatu.Udaberrian zein udazkenean txanda bat izango da urtero.

Erasmus bekak

Jon Lasa Galdos

2022/2023 Erasmus programarako laguntzen deialdi berria aurkeztuko dugu orain,honako baldintza hauek betetzen dituzten ikasleei zuzendua: herrialde-mailako edozein unibertsitatetan matrikulatuta egotea,Araban erroldatuta egotea eta graduko ikasleentzako mugikortasun-programan onartua izatea betiere helmuga Europar Batasuneko estatu kideen barruan dagoenean.

Ezaugarri orokorrak

❚ Laguntza-kopurua: Programak aurrekontu finkoa du,eta onuradunen artean banatzen da, ikasleek kanpoko unibertsitateetan emandako hilabete-kopuruaren arabera.Beraz,ezin da a priori zehaztu zenbat beka emango diren.Eskatutako beken zenbatekoak bideratutako aurrekontua gainditzen badu,zenbateko hori hainbanatuko da baldintzak betetzen dituzten eskabide guztien artean.Hainbanaketa horrek ez du inola ere gaindituko oinarri hauetan ezarritako laguntzaren zenbatekoa.

❚ Laguntzaren zenbatekoa:

- Ikasturte osoa kanpoko unibertsitatean: 1200 €.

Lau eta sei hilabete arteko egonaldiak kanpoko unibertsitatean: 600 €.

- Lau hilabetetik beherako egonaldiak: 120 € kanpoko unibertsitatean emandako hilabete bakoitzeko.

Zenbateko hori txikiagoa izan daiteke,baldin eta emandako bekei dagokien zenbatekoa xede horretarako bideratutako zenbateko osoa baino handiagoa bada.

❚ Truke-programa ofizialean hasiera batean aurreikusitako hilabeteak baino ez dira hartuko kontuan,eta ez dira kontuan hartuko ikasleak geroago egin ditzakeen egonaldi-luzapenak.

❚ Pertsona bakoitzari laguntza bakarra emango zaio bere ikasle-ibilbide osoan,truke-programa guztietarako.

Beka berezien eskaerak batzorde batek aztertuko ditu, eta haren erabakia apelaezina izango da

❚

Laguntza ematea: Eskatutako baldintzak kontuan hartuta,une bakoitzean erabakiko da eskatutako laguntza ematea edo ukatzea,eta erabaki apelaezina izango da.

❚ Laguntza hau beste erakunde batzuen laguntzen osagarria izan daiteke.

❚ Laguntza galtzea: Kanpoko unibertsitateko egonaldia finkatutako egutegian zehaztutako data baino lehen eteten duten ikasleek laguntza hori jasotzeko eskubidea galduko dute,eta horren berri eman beharko diote becas@fundacionvital.eus helbideari ahalik eta lasterren, bai pertsonalki,bai unibertsitatearen bidez.

Eskatzaileek bete beharreko baldintzak

Estatu mailako edozein unibertsitatetako ikasleak izan beharko dute,eta beren Uniber-

tsitateak ofizialki aukeratuak izan beharko dute Europar Batasuneko graduko (ez praktikak, graduondokoak,masterra edo doktoregoa) ikasleentzako Erasmus Mugikortasun Programan parte hartzeko 2022/2023 ikasturtean.

❚ Helmuga Europar Batasuneko estatu kideen barruan egon behar da.

❚ Eskatzaileak Araban erroldatuta egon beharko dute 2020ko urtarrilaren 1a baino lehenagoko datarekin.

❚ Eskatzaile guztiek K26 edo K26+ txartelaren titularrak izan beharko dute (30 urte baino gehiago izanez gero,Kutxabank edozein finantza-txartelen titularrak),eta,gainera, Kutxabanken egoera aktiboan dagoen kontu baten titularrak izan beharko dute.Kontuak nahiz txartelak 2022ko urtarrilaren 1a baino lehenagoko emate- eta/edo irekitze-data izan beharko dute.

Beka bereziak

Egoera ekonomiko berezia duten eskatzaileek aurreko baldintzak betez eskuratu ahal izango dute beka.Horretarako,dagokion laukitxoa markatu beharko dute eskabide-inprimakian eta egoera berezi hori justifikatzen duen dokumentazioa bidali beharko dute epea amaitu baino lehen,"Izapideak" atalean zehazten den bezala.Ez dira kontuan hartuko dokumentazioa erantsi ez duten edo baloratzeko nahikoa ez den dokumentazioa erantsi duten eskabideak.

Beka berezien eskaerak batzorde batek aztertuko ditu,eta haren erabakia apelaezina izango da.Familia-unitatean benetako premia ekonomikoa dagoela irizten den eskaerak baino ez dira kontuan hartuko.

Beka horien zenbatekoa arruntena halako bi izango da,eta,gainera,ez zaie hainbanaketarik aplikatuko.

Eskabideak egiteko izapideak

Laguntzak eskatzeko,interesa duten ikasleek eskabide-orria daten barruan beteta izan behar dute.Horrez gain,errolda-ziurtagiria bidali eta Learning agreementdokumentua ere gehienez bost eguneko epean honako helbide honetara: becas@fundacionvital.eus

Ez dira kontuan hartuko izapide hori betetzen ez duten jasotako eskabideak.

Eskabide-orrian beka bereziak eskuratzeko laukitxoa aktibatu bada,honako agiri hauek bidali beharko dira (familia-erroldaren ziurtagiria,familiaunitateko kide guztien 2021eko ekitaldiko datu fiskalak eta egoera ekonomiko berezia justifikatzen duten beste agiri batzuk) jarraian zehaztuko den helbidera eta gaian ERASMUS BEKA BEREZIA adieraziko da: becas@fundacionvital.eus Dokumentazio hori 2022eko ekainaren 16a baino lehen jasotzen ez bada,ez da kontuan hartuko eskaera horren izaera berezia,eta eskaera hori beka arrunten betekizunen eta baldintzen arabera baloratuko da.

Programak aurrekontu finkoa du,eta onuradunen artean banatzen da,ikasleek kanpoko unibertsitateetan emandako hilabete kopuruaren arabera

Eskaera egiteko epea eta ebazpena

Eskatzaileek 22-23 Erasmus Beken deialdietarako eskabidearen ebazpena kontsultatu ahal izango dute uztailaren amaieran,bekaren eskatzailearen NAN bilatzaile baten bidez. Erakundearen erabakia apelaezina da.Eskatutako baldintzak kontuan hartuta,Vital Fundazioak une oro erabakiko du eskatutako beka eman ala ez. Edozein kontsulta egiteko becas@fundacionvital.eus helbidean 2022ko irailaren 16ra arte. Deialdia 2022ko maiatzaren 16tik ekainaren 16era.Deialdi itxia.

Laguntza ordaintzea

Emandako laguntzak ikaslea titularra duen Kutxabank kontuan baino ez dira ordainduko.Unibertsitatera lehenengo seihilekoan zoazten ikasleek 2023ko otsailaren amaieran jasoko duzue beka; bigarren seihilekoan zoaztenek,2023ko ekainaren amaieran; eta bi seihilekoetan zoaztenek,beka bi zatitan jasoko duzue,aipatutako 2 hilabeteetan. Eskabidea aurkezteak aipatutako baldintza guztiak onartu egin direla esan nahi du.

Laguntzen du

III.F2P Campusa egin zen

F2P Campusaren hirugarren edizioa egin zen,munduko free-to-play bideojokoen lehen campus azeleratzailea

Jon Lasa Galdos

F2P Campusaren hirugarren edizioa Euskadiko hiriburuan egin zen,uztailaren 20an.Arabako Foru Aldundiak,Eusko Jaurlaritzak eta Euneiz Unibertsitateak bultzatutako ekimen hori lehenengoa zen pandemiaren geldialdiaren ondoren,eta mundu osoko hautagaien artean hautatutako 5 talde izan zituen.Talde horiek Free-to-Play bideo-joko berriak sortu zituzten bi hilabetetan,jolasteko ordaindu behar ez direnak.

Aurten egindako aukeraketak agerian utzi du campusak nazioartean egin duen aurrerapen garrantzitsua

Ramiro González Arabako Ahaldun Nagusiak, Bigen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak,Jordi Roche Euneizko lehendakariak eta Raúl Herrero F2P Campuseko zuzendariak ongietorria eman zieten AEBetatik,Kanadatik eta Bartzelonatik datozen taldeei.Aurten egindako aukeraketak berriz ere nabarmendu du hitzordu horrek nazioartean izan duen aurrerapen garrantzitsua,izan ere, 3 ediziotan soilik lortu du herrialde eta kontinente ezberdinetako profesionalen arreta erakartzea.F2P Campusak Vitoria-Gasteizko Udalaren, Vital Fundazioaren eta Euskaltel Fundazioaren babesa ere badu,Basquegame eta Game BCNren lankidetzaz eta BIC Arabaren kudeaketan laguntzeaz gain.

Uztailaren 20tik aurrera,talde guztiek beren lan-eremua instalatuko zuten Euneiz Unibertsitateak aurten Salburuako Vital Eraikinean estreinatuko dituen instalazio berrien barruan.Hemendik,beren proiektuak bizkortuko zituzten, munduan arlo horretan dauden hamar bat aditu

nagusiren aholkularitza eta laguntzarekin,eta campusa bisitatuko zuten irailaren 18ra arte, egun horretan amaituko baitzen.Sektoreko guru horien artean,izen hauek daude:

❚ Javier Barnes: Product manager en King,arlo honetan ospe handiena duen enpresetako bat, eta esperientzia luzea duena Gameloft eta Social Point bezalako enpresetan.Free-to-play joko-ekonomian eta monetan aditua da.

❚ Min Woo Ryu: Hego Koreatik dator eta gaur egun Ten Birds Corpen egiten du lan.Esperientzia luzea dute,eta,besteak beste,honako enpresa hauek nabarmentzen dira: «Nexon» eta «Devsister».Bideo-jokoetan duen esperientziaarloa kontzeptuak sortzea eta garapena kudeatzea da.

❚

Fran Bravo: venezuelar hau produktu eta live operations enpresako burua da Zeptolaben, erreferentziazko beste enpresa batean.Nazioartean ibilbide luzea egin du bideojokoaren industrian,eta Gameloft eta DeNA bezalako bideo-jokoen garatzaile garrantzitsuak nabarmendu daitezke.

❚

Guillaume Verlinden: frantziar jatorrikoa,Social Point eta Tilting Point-eko produktu-presidenteordea izan da,eta sektoreko beste ikerketa garrantzitsu batzuetatik igaro da.

❚

Mathias Royer: frantses hau Tilting Point internazionalaren Bartzelonako estudioko manager nagusia da.Produktu bat kudeatzeko orduan izandako esperientzian oinarrituko da, baita jokalariak gure jokora etortzea nola lor dezakegun ere.

❚

Manel Sort: Bartzelonan sortu zuen,hutsetik, King multinazionalaren estudiorik handiena, 800 langile baino gehiago izan dituena.Bere esperientzia duela urte askotatik dator Digital Chocolatetik.Gaur egun,G4AL Entertainment erakundearen sortzailea da,eta bideojokoetan blockchainaren iraultza gidatzen du bertan.

Beste aditu batzuk ere itzuli ziren Gasteizera, dagoeneko campusa ondo ezagutzen zutenak, hala nola:

❚ Joony Koo: korearra ere bada,eta ibilbide luzea egin du,Com2USen.Free-to-play jokoen garapenean aitzindarietako bat da.Bideojokoetan blockchain eta NFTak erabiltzen ere aitzindari eta aditua da.Orain Web 3.0 eta komunitate birtualen sorreran oinarritzen da.

❚ Eugene Yailenko: zuzendari sortzailea da Zeptolaben eta free-to-play joko mekanikoen diseinatzaile trebea eta bikaina da.Joko dibertigarri eta ekonomikoki funtzionatuko duen diseinu batera iristeko modua aztertuko du.

❚ Isabel Tallos: Everguild estudio independente arrakastatsuaren sortzailea

❚ Andrés Tallos: sortzailea Isabel de Everguildekin batera,non CEOa den eta bere esperientzia luzean metatutako ikuspegi eta ezagutza handia aplikatzen duen.Iraganean,GREE japoniar erraldoiarentzako negozio-estrategiaren zuzendari gisa egindako lana nabarmendu behar da.

❚ Alba Iniesta: produktu-burua da eta UX game izendatu Scopleyn.Jokoaren diseinuan eta erabilgarritasunean aditua da.Joko bat erabilgarritasunaren ikuspegitik nola diseinatu kontatuko digu.

Nazioarteko taldeak

Datozen bi hilabeteetan,Vitoria-Gasteiz free-toplay bideojokoen gune nagusia izango zen.Lehenengo bi edizioen eduki tradizionalari berrikuntza garrantzitsuak gehitu behar zaizkio aurten,hala nola blockchain teknologia,playto-earn negozio-eredua eta NFTak eta arte digitala.Horiek guztiak free-to-playarekin lotura estua duten gaiak dira,funtsezkoak baitira bideojokoen eredu honen bilakaeran. Hautatutako 5 taldeek lan eta prestakuntza guztia egingo zuten hemen uztailaren 20tik irailaren 18ra arte,eta Bakh Baskoniako kirol hiriko instalazioak izango zituzten bazkari eta aisialdirako.Guztiak Aristiko lorategietako apartamentuetan egongo ziren.

Hauek izan dira F2P Campusaren hirugarren edizio honetako talde protagonistak:

❚ Giggling Piglets: talde kanadarra euskal hiriburura joango da 3 kiderekin,nahiz eta taldea ugariagoa izan.“Side scroller” motako jokoa aurkezten dute (alboko desplazamendukoa).

❚ Project Legends: Bartzelonakoak dira.4 kide datoz,baina talde osoa 9 da.Kartak eta futbo-

la uztartzen dituen joko polita aurkezten dute. Ikasle lizentziatu berriak dira,baina ahalmen handikoak.

❚ Venko Games: Bartzelonakoak ere badira eta bi kide etorriko dira.Esperientzia handiko taldea da,eta dagoeneko joko batzuk abiarazi ditu.Bere proiektuak elkarrizketa-abenturei beste ikuspegi bat ematen die.Bere istorioak kondairetan eta mitoetan oinarrituta daude lurraldeka,eta Euskadikoetatik hasita daude.

❚ Happy Hedgehog Studio: Estatu Batuetakoak dira eta estudio txiki honetako 2 kideak datoz, dagoeneko jokoren bat argitaratuta dutenak.

❚ Glossbirds: Estatu Batuetakoa eta Britainia Handikoa.Esperientzia duten 4 kide datoz.Zure proposamena oso bestelakoa da.Kirola modu dibertigarrian egitea eta ohitura osasungarriak jolas bihurtzea sustatzen duen jokoa. Horiek guztiek bi hilabeteko lan estua zuten aurretik,irailean egingo zen campusaren amaierako Demo Dayn beren aurrerapenak azaldu aurretik.Horretarako,F2P Campuseko talde teknikoaren laguntza izan zuten,Raul Herrero zuzendaria buru zutela,eta baita Gasteizera joan ziren adituen aholku jakintsuak ere.Aditu horiek guztiek hitzaldiak ere eskaini zituzten irekian,bideojokoetan interesa duen edonork munduko espezialistarik onenetako batzuengandik ikas zezan.Games Academyk tailer espezializatuak ere izan zituen,gazteenentzat eta beren ibilbide profesionala berrorientatzea pentsatzen ari direnentzat pentsatuak,hala nola ekainaren amaieran Amurrion arrakasta handiz ospatutakoa.

Laguntzen du

Enpresari saria jantokietan elikagaiak banatzeko

Jantokietan elikagaiak banatzeko proiektu batek irabazi du Enpresari saria,lanbide-heziketan ekintzailetzaren kultura sustatzen duen saria

Jon Lasa Galdos

'Sukaldean' izeneko proiektuak honako hau proposatzen du: 0 kilometroko produktuen erosketa zentralizatzea,gero (garbi,zurituta,zatituta eta ontziratuta) banatzeko ikastetxeetako,egoitzetako eta hoteletako jantokietan; horrela,denbora aurreztuko da eta janaria ez da alferrik galduko.Proiektuari lehen saria eman diote Enpresari Lehiaketan,hots, Bizkaiko lanbide-heziketan ekintzailetzaren kultura sustatzen duen lehiaketan.

Leioako Ostalaritza Eskolako lau ikaslek diseinatu dute proiektua (Galder Novo Azurmendi, Manuel Escudero Noguera,Mitxel de Sousa Alejo eta Unai Durán Rico izenekoek).

Bigarren eta hirugarren sariak jaso dituzte,hurrenez hurren,'Koof Kombucha' proiektuak (CPES Lea Artibai BHIPeko ikasleen proposamen bat,izen hori duen alkoholik gabeko edaria egiteko eta merkaturatzeko) eta 'Envolvexa' proiektuak (fatxaden eraikuntzan eta konponketan berritzeko ideia,plaka zeramikoen eta airekameren sistema erabiliz).

Lehen saria 1.500 eurokoa da,bigarrena 1.200 eurokoa eta hirugarrena 1.000 eurokoa.Gainerako sariak (guztira hamar sari izan baitira) 500 eurokoak izan dira.Bideo onenak aurkeztu dituztenei iPad tablet bana oparitu zaie.

Enpresari sarien hogeita batgarren edizioa izan da hau.

Guztira 3.700 negozio-ideia izan dira orain arte,eta 933 proiektu ekarri dituzte.Horietako batzuk, azkenean,enpresa bilakatu dira

Enpresari lehiaketa

Enpresari lehiaketa izen bereko programaren barruan sartzen da.DEMA - Enplegu eta Ekintzailetzaren Foru Agentziak (Enplegu,Gizarteratze eta Berdintasun Sailari dago lotua) eta Lanbide - Euskal Enplegu Zerbitzuak sustatu dute.Gaur arratsaldean sariak jaso dituzten ideia eta proiektuen lehiaketaz gain,Enpresari programak enpresaekintzailetzako tailerrak ere izaten ditu,gure lurraldeko lanbide-heziketako ikastetxe ugaritan. Edizio honetan aukeratu diren 70 proiektuak sustatzaile ziren ikasleek garatu ahal izan dituzte,irakasleekin batera eta DEMA Agentziaren aholkularitzarekin.Programaren bidez,izan ere,enpresa-proiektuak egin nahi dira,sustatzaileek hala nahi izanez gero errealitate bihur daitezkeenak,aipatutako agentziaren eta Foru Sailaren laguntzarekin.Programa honen historian behin baino gehiagotan egin da horrela. Sariak banatzeko ekitaldian Ana Urrutia izan da aurkezlea,eta han izan dira Lanbideko zuzen-

daria Gloria Múgica eta Enplegua,Gizarte Inklusioa eta Berdintasuna Sustatzeko Saileko foru diputatua Teresa Laespada. Laespadaren esanetan,Sailak lehiaketan parte hartu duten ekimen ekintzaileen antzekoak lagundu nahi ditu.Zera azpimarratu du: "ezin dugu utzi ekintzailetzako ekimen bideragarri bat ere atzean". "Hemen gaude zuei laguntzeko,DEMA hemen dago laguntzeko.Baina hauek ez dira hitzak soilik.Adibidez,iaz,pandemiak eta COVIDak egoera zaildu eta beldurra eragin zuten arren -horiek hor egongo dira beti,nolabait-,laguntza eman genien 1.171 ekimen ekintzaile berriri eta 1.171 enpresa berriri.Aholkularitza,prestakuntza eta finantzaketa eman genizkien.Ekimen horien bidez 1.200 pertsona baino gehiagori emango zaie lana.Gazte askori (% 24).Gehienak emakumeak,gainera (% 52).Jarduera-sektore desberdinetan: modaren diseinuan,arotzeria metalikoan eta beste batzuetan".

Saritutako proiektuak

❚ Saria: 1.saria: 1.500 €. Ikastetxea: Leioako Ostalaritza Eskola. Proiektuaren izena: Sukaldean. - Jarduera: Leioako Ostalaritza Eskolako lau ikaslek proposatu dute ikastetxeetako,egoitzetako eta hoteletako jantokietan ematen diren otorduen kalitatea hobe daitekeela baldin eta honako zereginak egiten dituen enpresa bat sortzen bada: batetik,0 kilometroko produktuen erosketa zentralizatzea,aldez aurretik ekoizleen kooperatibekin adostuta,eta bestetik,produktuak prestatzea sukaldeetan erabiltzeko prest daudenean eramateko bezero bakoitzari (garbi,zurituta,zatituta eta ontziratuta).Horrela,sukaldeko buruen lana erraztuko da,denbora eta kostuak aurreztuko dira eta ez da janaririk alferrik galduko. Partaideak: Galder Novo Azurmendi; Manuel Escudero Noguera; Mitxel de Sousa Alejo; Unai Durán Rico.

❚ Saria: 2.saria: 1.200 €. Ikastetxea: CPES LEA Artibai BHIP. Proiektuaren izena: Koof Kombucha. - Jarduera: Kombucha hartzitutako edari bat da, te beltz edo berdearekin egiten dena azukrea erabiliz.Horri esker,legamiak eta bakterioak haz daitezke,SCOBYizenekoak,hesteetako flo-

ra orekatzen,immunitate-sistema indartzen eta hesteen funtzionamendua hobetzen laguntzeko.Koof kombuchako ekintzaileek marka propioa sortu nahi dute,zapore desberdinekin,eta edaria taberna eta saltokietan banatu nahi dute. Horrela,gaur egun kontsumitzaileei eskaintzen zaizkien alkoholik gabeko edarien eskaintza zabaldu nahi dute,aukera osasungarriak eta ekonomia zirkularra eta tokikoa sustatuz. Partaideak: Liloye Richard Chindavong; Laura Montserrath Silva; Itziar Llaguno Zarandona; Andreea María Nichita; Maite Elorriaga Zelaia.

❚ Saria: 3. saria: 1.000 €. Ikastetxea: Eraikuntza.

- Proiektuaren izena: Envolvexa. Jarduera: Eraikuntzako bi ikasleek fatxadak eraikitzeko eta konpontzeko sistema berritzaile bat erabiltzea proposatu dute,zeramika-plakak erabiliz eta aire-kamerak sortuz. Horrela,eraginkortasun energetiko handiagoa lortzen da,familiek egin behar duten gastua aurrezten lagunduz.

- Partaideak: Aitor Ikatsa Ihabar; Asier Sánchez - Noriega Lizarraga.

❚ Saria: 4.saria: 500 €.

- Ikastetxea: CIFP Emilio Campuzano LHII.

- Proiektuaren izena: Euskal-Innova. Jarduera: Familian arazo bat ikusi ondoren,fabrikazio mekanikoko ikasleak irtenbide bat aurkitu nahi izan du mugikortasun urriko pertsonei ibilgailuen sarrera eta irteera errazteko.Horretarako,gailu birakari bat diseinatu du,autoen eserlekuetan jarri daitekeena,horri esker pertsona guztien lekualdaketak errazago egin ahal izateko. Partaideak: Angélica Zaragoza Pérez.

❚ Saria: 5.saria: 500 €. Ikastetxea: CIFP San Jorge LHII.

- Proiektuaren izena: Ekolonia. Jarduera: Hazten ari den sektorea da hau (2019an 88 milioi lurrin saldu zirela kalkulatzen da,eta zifra horrek gora egiten jarraitzen du),eta belaunaldi berriek zerbait desberdina bilatzen dute sektorean.Ekintzaile gazte horiek lurrin pertsonalizatu berriak proposatzen dituzte,osasunari eta ingurumenari kalterik eragiten ez dien osagai kimikorik gabeko elementu naturalak erabilita. Partaideak: Silvia Vecilla Pacheco; Iker Villaverde Santos; Aitor Rodríguez Mata.

"Blockchain-ek mundu osoa aldatuko du"

Jon Lasa Galdos

Miguel Ángel Domínguez Alastriako presidentea elkarrizketatu dugu.Alastria 2017an sortutako irabazi-asmorik gabeko elkarte bat da,eta Blockchain teknologia sustatzea du helburu.

Zer da Alastria eta nola sortu zen?

Alastria mirari bat da.Espainian zaila egiten zaigu erronka handiei aurre egiteko ados jartzea,baina egiten dugunean gauza ikaragarriak lortzen ditugu,eta Alastria denek adostu zuten leku gisa sortu zen,lankidetzarekin,mundumailan blockchain teknologia honekin garrantzitsua den zerbait egin genezakeela pentsatuz. Modu honetan,teknologia deszentralizatuetan interesa duten enpresa handi zein txiki guztien topagune neutrala da.Proiektua 2017an jaio zen eta gaur egun ia 600 bazkide gara,oso anitzak.Tamaina eta sektore guztietako enpresak daude,unibertsitate publiko eta pribatuak,fundazioak,teknologia eta parke zientifikoak ere baditugu,eta nola ez,maila guztietako administrazio publikoa.

Nola aurre egiten dio Alastriak etorkizunari pandemiaren osteko garai berri honetan? Ilusio handiz,pandemiak eman dizkigun aukerengatik.Alastrian blockchain teknologiarekin eta lankidetza publiko-pribatu ezinbestekoa den industria jasangarri berri bat sortzeari ekin diogu.Azeleraziorako konpromiso bateratua beharrezkoa da Espainiako ekonomiaren digitalizazioa bere gain hartzeko eta efektu biderkatzailea sortzeko.Susperraldi,Eraldaketa eta Erresilientzia Planean aurreikusitako funtsek aukera paregabea adierazten dute eta gure helburua da funts horien zati bat gure bazkideengana heltzea. Eta,azkenik,gure bazkideek euren teknologia mundu osora esportatu ahal izatea nahi dugu.

Nori dago zabalik Alastria? Nor izan daiteke parte?

Alastria mota guztietako enpresa eta entitateei irekitako elkartea da; blockchain teknologiaren demokratizazioa bilatzen duen elkarte inklusiboa da.Gure ekosistemaren abantailetako bat bere aniztasuna da,ETEak handiekin harremanetan egon daitezke eta elkarrekin proiektuak egin ditzakete.Lan-taldeetan enpresak elkarlanean aritzen dira,beren tamaina edo sektorea edozein dela ere,teknologiaren erabileran interes komunak baitituzte.Edozein enpresa,handia,ertaina edo txikia,eta noski erakunde publiko edo pribatu guztiak izan daitezke Alastriako kide.

Zenbat erabilera ematen diote Espainiako enpresek Blockchain-i?

Blockchain-ak mundu osoa aldatuko du,eta hori guk badakigu.Beraz,bere erabilera Espainian ez ezik mundu osoan ere hedatuko da.Blockchain-a gaur egun itxaropen handiko teknologia da,baina Espainian oraindik hastapenetan dago.Duela gutxi,Espainian blockchain-aren berrikuntzari eta erabilerari buruzko ikerketa bat argitaratu dugu,Cotec Fundazioarekin elkarlanean egin duguna,eta emaitzek adierazten dute ETE teknologikoak bloke-katea txertatzen ari direla,kasu askotan dagoeneko produkzioan,baina harrera masiboa falta da oraindik.Dagoeneko blockchain erabiltzen duten enpresen % 69k lehentasun estrategikotzat dute eta % 28k bere sektorean berritzeko erabiltzen du.Datu hauek esaten digute enpresek gero eta gehiago ulertzen dutela blockchain-en potentziala,baina oraindik bide luzea dago egiteko.

Nola eragiten dio teknologia berrien agerpenak,Metabertsoak esaterako, Blockchain-ari?

Blockchain-entzat,metabertsoa bedeinkapen bat da.Metabertso berrian,ordainketak eta balio transferentzia egin behar dira,eta,horretarako,Blockchain eragile erabakigarria da,beraz,metabertso berriek Blockchain erabiliko dute ziur.

Gogora dezagun Blockchain teknologia ahalbidetzailea dela,beste teknologia esponentzial batzuekin bat eginez,are aukera gehiago sor ditzakeela.Metabertsoan,murgiltze-teknologiaren aurrerapenak eta errealitate birtualeko tramankulu berriek tokenizazioarekin eta deszentralizazioarekin bat egiten dute.

Zein harreman dauka Alastriak sektore publikoarekin?

Alastria 3.0-n sektore publikora gerturatzean zentratzen gara,teknologia hau bere bideorrian aprobetxatu eta balioan jarri eta blockchain-en oinarritutako proiektuak,eta zehatzago,gure bazkideek sustatutako proiektuak finantzatzen hasteko.Helburu horretan dihardugu,SGAD eta SEDIArekin etengabeko elkarrizketa dugu,Madrilgo Erkidegoko lau klusterrak sinatu ditugu eta gure bazkideak inplementatzen ari diren proiektuak lankide-

tza publiko-pribatua sustatuz gauzatu daitezen ahalegintzen gara.Gure helburu nagusia da Administrazio Publikoak herri proiektu hauek gidatzea Alastriaren lankidetza osoarekin,gerora teknologia mundu osora esportatzeko aukera emango digun industria bat sortzeko. Alastriaren organigramak deszentralizazioa onartzen du,Blockchain-ek bezala... Alastriako Administrazio Kontseiluan 17 enpresa gara,handi zein txiki,Espainian blockchain industria sustatzea helburu komuna dutenak. Ikuspegi deszentralizatu batekin lan egiten dugu,kokatuta dauden merkatuetako bazkideen erronkak abortatzen dituzten sektore ezberdinen bitartez,nortasun,teknologia,legezko batzorde transbertsalek lagunduta.Jakina,hori tokiko ekosistemetara ere transferitzen da, Alastria ia autonomia erkidego guztietan dago, ikusi baitugu blockchain talentua Espainia osoan banatzen dela.

Zenbateraino ezagutzen du biztanleria orokorrak Blockchain teknologia?

Aipatu dizuedan blockchain-aren erabilerari buruzko azterketan,elkarrizketatu ditugun aditu gehienak bat etorri dira,herritarren mailan,blockchain teknologiari buruzko ezagutza eskasa dela eta hori hainbat arrazoirengatik azaltzen da: lehen pedagogia enpresetan izan da,eta bitcoin eta kriptografia-moneta terminoekin blockchainaren elkarketarekin lotutako ezagutza falta ere badago,eta horrek zaildu egiten du herritarrek teknologia deszentralizatuen erabilerak,potentzialak eta onurak hobeto ulertzea.Baina egia da herritarrek ez dutela beharrezkoa blockchain-a nola funtzionatzen duen ulertzea,baizik eta blockchain-ean oinarritzen diren aplikazioek eskaintzen duten balioagatik erabiltzea.Gure bazkideetako batek komentatu zuen herenegun blockchain-a mikrouhin-labea erabiltzea bezalakoa

"Alastria blockchain teknologiaren demokratizazioa bilatzen duen elkarte inklusiboa da"

izan behar dela; denok erabiltzen dugu baina ez dakigu zer dagoen atzean.

dituzte Quantum teknologian,hau da,Tsarean, Hyperledger Besu teknologian,hau da,B sarea eta Europan EBSI Europako blockchain sarerako,eta Hyperledger Fabric teknologian erabiltzen ari den teknologian,hau da,H-Plus sarea eta Telefónicarekin elkarlanean garatzen dena.

Nola laguntzen duzue Alastrian proiektu teknologiko berriak sortzen?

Zein aplikazio daude Alastria sareetan?

Alastriako ekosisteman bazkideek garatutako 60 erabilera-kasu baino gehiago daude,batez ere notarizazioari eta trazabilitateari lotutako aplikazioetan,baina gero eta gehiago ikusten ari gara beste erabilera-kasu batzuk tokenizazioan eta identitate digitalean,batez ere Europak Europako identitate digitalari ematen ari dion bultzadarekin. Hemen nabarmendu nahi dut Espainiak,Alastriaren bultzadaz,munduan nortasun deszentralizatuen lehen estandarra argitaratzean izan duen papera.Identitate digitalean aitzindariak gara.

Zer dira T,B eta H sareak?

Alastria,printzipioz,teknologia agnostikoa den elkartea da eta gure helburu nagusietako bat teknologia ezberdinetan sare desberdinak sustatzea da.Hori dela eta,ingurunea errazten dugu,gure bazkideek sareak berritu eta garatu ditzaten; gaur egun bazkideek sareak sustatzen

Ekosistema gisa,Alastrian bazkideek beren garapenerako ingurune egokia aurki dezakete. Sektore eta komisio ezberdinetan enpresak, administrazio publikoa,hornitzaileak eta aliatuak konektatzen ditugu blockchain teknologiaren inguruan.Lan-taldeetan beren industrien erronkak partekatu eta erronka horiei irtenbideak bilatzeko ahaleginak bateratu ditzakete. Eta gure Finantzaketa Mahaiaren bidez,bazkideei laguntzen diegu finantzaketa-bilaketetan, publiko zein pribatuan,gure bazkideen garapenak kapitalizatzeko aukera ematen diguten partzuergoak sortzeaz gain.

Zenbatu al zenitzake Blockchain erabiltzearen abantailak?

Blockchain-ek ekarpen garrantzitsua du aldaezina den informazioa erregistratzeko,produktuen eta zerbitzuen bidea trazatzeko,tokenizatu eta identitate-soluzioak aplikatzeko eta, batez ere,prozesuak hobetzeko eta arintzeko.

Noraino iritsiko da Blockchain-a?

Espainiak aukera paregabea du teknologia honetan lider bihurtzeko.Bertako blockchain-en enpresen ekosistema oso dinamikoa ikusten ari gara,hainbat sektoretako proposamenekin,hala nola kriptografia,Fintech,NFTeta aktibo digitalak,hiri adimentsuak,energia,garraioa eta logistika eta osasuna,GovTech,besteak beste. Beharrezkoa da blockchain teknologiaren adopzio zabal eta erreal baterako baldintza onak sendotzea,berrikuntza bultzatzen duten talentua eta teknologian oinarritutako enpresak erakartzeko zentroak erraztuz.Gainera,mugimendu horrek arau-esparru egoki batekin lagunduta egon behar du eta sektore publikoaren laguntzarekin,bai finantzarioan,bai adopzio mailan. Blockchain-ek mundua aldatuko du eta aldaketa horietan aktore garrantzitsuak izango gara.

"Ez da beharrezkoa herritarrek blockchaina nola funtzionatzen duen ulertzea,baizik eta blockchainean oinarritutako aplikazioek eskaintzen duten balioagatik erabiltzea"

Euskal Herrian lan-eskaintza gehien dituzte unibertsitate-karrerak

Erizaintza eta Industria Ingeniaritza dira langile bila dabiltzan euskal enpresek gehien eskatzen dituzten tituluak

Jon Lasa Galdos

Iaz Euskadin erregistratutako lan-eskaintzen ia % 37k unibertsitate-titulua eskatzen zuten lanera sartzeko baldintza gisa.2020.urtearekin alderatuta,0,47 puntutan bakarrik hazi da ehunekoa,eta unibertsitateko irakaskuntzak LHrekin alderatuta izan duen pisu-galera baieztatzen du horrek.Hori da 'Infoempleo Adecco 2021: Enplegu-eskaintza eta eskaria Espainian' txostenaren ondorioetako bat.

Azterketak xedatzen ditu,bai estatu-mailan,bai eskualde-mailan,zeintzuk diren lan-eskaintza gehien dituzten unibertsitate-tituluak.Eta agerian uzten du osasunaren bilakaerak "ia erabat baldintzatu" duela euskal enpresen unibertsitate-prestakuntzaren eskaera.

Hala,eta txostena egin zenetik lehen aldiz,Erizaintza izan zen Euskadin aukera profesional gehien zituen titulua,unibertsitate-ikasketak eskatzen zituzten 100 lan-eskaintzatik 7tan eskatzen zena.Bi postu igotzen ditu eta ia bikoiztu egiten du pisua (eskaintzen % 4,57) 2020arekin alderatuta. Hori,neurri handi batean,enpresek eta erakunde medikoek profil horietarako duten eskaera handiagoarekin eta osasun-adar jakin batzuetan profesionalen gabeziarekin bat egiteagatik gertatzen da,non,txostenaren egileek azaldu dutenez,"talentu gabeziaren arazoa errepikatzen ari den azken urteetan".

Euskadin gehien eskatzen diren lanpostuak Bestalde,euskal enpresek arazoak dituzte kualifikazio handiko profesionalak aurkitzeko zenbait produkzio-sektoretan,batez ere industriari lotutakoetan.Baina Euskadin,gehien eskatzen dutena komertzialak,entrega-ibilgailuen gidariak eta saltzaileak dira,Infojobsen arabera.Hiru lanbide hauek pasa den apirilean enplegu plataformak eskainitako lanpostuen zerrendan buru dira.

Hilabete horretan,Infojobsek 8.679 lan-eskaintza erregistratu zituen Euskadin lan egiteko, hau da,% 18ko murrizketa da martxoan eskainitako lanpostuekin alderatuta.Hori bai,kopuru hori 2021eko apirilekoa baino % 18 handiagoa da.Turismoari eta sukaldaritzari lotutako laneskaintzen hazkundea nabarmentzen da (730 lanpostu huts),aurreko urteko aldi berean baino % 373 gehiago.Igoera hori,plataforman diotenez,"Jaurlaritzak apirilean emandako datuekin bat dator",nazioko baina batez ere nazioarteko hegaldien erreserben susperraldi nabarmenaz hitz egiten dutenak. Lanbide-kategoria honek EAEko lanpostu hutsen % 8 ordezkatzen zuen joan den apirilean, Merkataritza eta salmenten (% 19) eta Lanbide, arte eta eskulanen (% 10) atzetik.Hiruren artean hamar lan eskaintzatik ia lau biltzen dituzte Infojobs-en.Turismoaren eta Jatetxeen ondoren,EAEn gehien hazi ziren kategoriak Hezkuntza eta Prestakuntza izan ziren,250 lanpostu baino gehiagorekin (+% 60),eta Diseinua eta Arte Grafikoak,% 49 igo ziren ia 60 lanposturekin.Jaitsi direnei dagokienez,Administrazio Publikoa (-% 50),Finantza eta Banku -100 lanpostu baino gutxiagorekin % 43 jaitsi dira- eta Giza Baliabideak,% 34 jaitsi eta ehun lan-eskaintzara iritsi ez direnak,nabarmentzen dira.

Diplomak banatu zaizkie Erasmus+ programaren LHko erabiltzaileei

Hezkuntzak diplomak eman dizkie Erasmus+ programarekin Europako herrialdeetan praktikak egin dituzten LHko 105 ikasleri

Jon Lasa Galdos

Guztira,2021/22 ikasturtean Erasmus+ Programan parte hartu duten Nafarroako Lanbide Heziketako 105 ikaslek jaso zituzten irailaren 14an Europako hainbat herrialdetan egindako prestakuntza-praktikak egiaztatzen zituzten diplomak.Sari-banaketan,Carlos Gimeno Hezkuntzako kontseilariak "esperientziak Lanbide Heziketako ikasleei ekartzen dizkien hazkunde pertsonaleko,lan-hazkundeko eta hazkunde sozialeko balioak" nabarmendu zituen.

Ekintza publiko batean,Hezkuntza Departamentuko batzar-aretoan,LHko goi-mailako 49 ikaslek eta LHko erdi-mailako 56 ikaslek Gimeno kontseilariaren eskutik jaso zituzten Portugalgo (Lisboa),Alemaniako (Berlin eta Hanburgo),Poloniako (Krakovia),Italiako (Turin, Florentzia,Vicenza,Erroma eta Celano),Frantziako (Nay eta Paue),Maltako,Finlandiako (Lappeenranta),Holandako (Utrecht) eta Irlandako (Cork) enpresetan lortutako prestakuntza egiaztatzen duten diplomak.

Lanbide Heziketako zuzendari nagusia,Tomás Rodríguez,ere izan zen ekitaldian.Berarekin batera izan zen Ricardo Goñi,Caja Rural-en izenean,eta 550 euroko txeke bat eman zion goimailako lanbide heziketako graduko ikasle bakoitzari,eta horrekin finantza-entitateak laguntzen du Bekaren zenbatekoak orekatzeko, izan ere,Europako Batzordearen araudiaren

arabera,ikasle hauek gradu ertaineko ikasleek baino beka txikiagoa jasotzen dute.

Erasmus+ Programan parte hartzen duten pertsona batzuek Nafarroako lan zentroetan (FCT) garatzen dituzte bere ikasketak eta Europako graduondoko praktika hauekin osatu dituzte.Beste batzuk,martxotik ekainera bitartekoak,Europako enpresetan egin zituzten praktika ofizialak eta ondoren titulua lortzeko baliozkotu egin dira.

Iaz 108 ikasle egonaldi laburreko egonaldietan

Hiru hilabeteko mugikortasun horiez gain,21/22 ikasturtean zehar,Hezkuntza Sailak 108 gizonezko eta emakumezko ikasle bidali zituen Europara,Erdi Mailako,Oinarrizko LH eta LH Bereziko 21 irakaslerekin batera,hamar eta hamabost egun luze tarteko egonaldi laburrak egiteko. Bestalde,LHko 56 irakaslek ere astebete edo biko egonaldiak egin zituzten taldean edo bakarka.

Pandemia izan arren,aurten Nafarroako Foru Komunitateko Lanbide Heziketako Erasmus ohiko kopuruak berreskuratu dira.

Espedizio berria 2022ko irailean

Era berean,Erdi eta Goi Mailako Lanbide Heziketako 21 ikasle nafar irten ziren irailaren 17an eta 18an,Portugal,Alemania,Italia eta Maltara,leku horietan Erasmus+ prestakuntza-egonaldiak egiteko. Horietako zazpik,hiru gradu ertainekoak eta 4 goi mailakoak,13 astez entrenatuko dira Mediterraneoko Malta uhartean; Portugalen erdi mailako ikasle bat,goi mailako beste lau ikasle eta Alemanian erdi mailako ikasle bat,eta erdi mailako hiru ikasle eta goi mailako 5 ikaslek graduondoko praktikak egingo dituzte Italian.

Hau da 2022-2023 ikasturtean Europako hainbat herrialdetan Erasmus+ prestakuntza-egonaldiak egingo dituen Nafarroako LHko ikasleen lehen taldea.Irteera hauek talde berriekin errepikatuko dira 2023ko urtarrilean eta martxoan.

Gazte Ekintzailetzarako Programaren deialdi berria abian

Ekimen horrek eskaintzen dituen beken bidez,ekintzailetzaren kultura zabaldu nahi da euskal gazteen artean

Jon Lasa Galdos

Gazte Ekintzailetzarako Programaren deialdi berri bat abiarazi da,gehienez 25 enpresa-ideia edo empresa-ekimen babesteko.Horrez bidez,ekintzailetzaren kultura zabaldu eta aktibatu nahi da bekak jasoko dituzten ikasleen artean,unibertsitatearen eremuan sor litezkeen enpresa-ekimenetan laguntzearren.

Programan parte hartu ahal izango dute UPV/EHUko tituludun eta ikasleek baldin eta azken hiru ikasturte akademikoetan (2019/2020,2020/2021 edo 2021/2022) unibertsitateko titulazio ofiziala lortu badute edo 2022/2023 ikasturte akademikoan graduko ikasketen azken urtean,master ofizial batean edo doktorego batean matrikulatuta badaude.

Alberto Díaz de Junguitu arduradun akademikoak azpimarratu duenez: “Programa hau gure Unibertsitateak ikasleen ekintzailetzarako gaitasunak sustatzearen alde egiten duen apustu serio bat da.UPV/EHUk arlo horretan duen estrategian,gazte ekintzailetzarako programak oso rol garrantzitsua jokatzen du beste ekimen eta jarduera batzuen artean”.

Bestalde,heltze fase desberdinetan dauden enpresa proiektu eta ekimenek jaso ahal izango dute deialdi honen laguntza: ideia balorizatzea,bideragarritasun planaren garapena, start-upak eta/edo garatzen ari diren proiektuak kaleratzea lehen finantzaketa txandetan, edo UPV/EHUko ikertzaileen edo ikasleen laguntzarekin garatzen ari diren enpresako berrikuntza proiektuak.Lehentasuna izango dute profil zientifiko-teknologikoa dutenek edo merkaturako berrikuntza maila esanguratsua dutenek.

Hautatutako proiektuak egin dituzten ikasleek edo graduatuek 3.600 euroko laguntza ekonomiko bat jasoko dute,eta,gainera,UPV/EHUk aholkulari sare bat jarriko du haien esku.Sare horrek aholkularitza profesionaleko zerbitzuak emango dizkie proiektua garatzen duten bitar-

tean,eta ekintzailetzari buruzko prestakuntza espezifiko bat antolatuko du -nahitaez parte hartu beharko dute horretan-.

Azken edizioan nabarmendu direnak Programa uztaileko lehen astean amaitzen da urtero,garatutako proiektuen aurkezpenarekin eta defentsarekin.2022ko azken edizioan,lau parte hartzaile nabarmendu ziren. Lehenengoa,Ingeniaritza Mekanikoko Graduko Martxel Aldai Salaberriak aurkeztua,“Desarrollo de sensor deportivo para la práctica del remo y análisis de factores biomecánicos de rendimiento en remo” da,eta arraunean modalitate desberdinetan aritzeko kirol sentsore bat sortzean datza. Arrauna oso kirol tekniko bat da,eta IoTteknologia oso onuragarria izan daiteke horretan aritzeko eta hura hobetzeko.Hala ere,gaur egun ez dago behar bezala egokitutako konponbiderik, eta arraunlariak sentsore osagarriak (GPSa,bihotz erritmoa,saio denbora...) erabiltzera mugatzen dira,potentziari,kadentziari,arraunketaren teknikari eta abarri buruzko informazioa eman diezaieketen sentsore espezifikoen ordez. Bigarren proiektu aipagarrien “LUP”,eta 2020an sortu zen,ikusmen urria duten pertsonei egunerokotasuna errazteko helburuarekin.Gaur egun, LUP lehen soluzioa garatzen ari da: poltsikoko lupa adimenduna.Adimen artifizialean oinarrituta dago eta erabiltzaileari irakurtzen laguntzen dio.

Langabeziarako eskubidea etxeko langileentzat

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Etxeko langileen lana arautzen duten arauak erreformatzen dituen lege-dekretu bat jasotzen du irailaren 8ko BOEak,bi diskriminazio historiko ezabatzeko: langabeziarako eskubiderik ez zutela eta justifikaziorik gabe kaleratu zitezkeela.Erreformak indarrean dauden kontratu guztiei eta hemendik aurrera sinatuko direnei eragiten die,nahiz eta langabeziagatik kotizatzeko betebeharra urtarrilean iritsiko den kasu batzuetan.

Arauak,talde horren eta erakunde feministen eskaera historikoei erantzuten die,eta Europar Batasuneko Justizia Auzitegi Nagusiak (TSJUE) urte bereko urtarrilean emandako epaiaren ondoren sortu da.Auzitegi horrek adierazi zuen orain arte indarrean egon den sistema diskriminatzailea izan zela.

Batetik,lege dekretuak kaleratzearen figura mugatzen du,orain arte zuzenean eta ia justifikaziorik gabe kaleratzea ahalbidetzen zuena.Hala,kaleratzeko kausak Langileen Estatutuak ezartzen dituenak izango dira,eta horiei etxebizitzan egindako diru-sarrerak gutxitzea edo gastuak handitzea,beharrizanak nabarmen aldatzea edo konfiantza-galera justifikatua gehitzen zaizkio.Kasu horietan guztietan,arauak bere horretan dirau: lan-urtean 12 eguneko kalte-ordaina gehienez sei hilabeteko ordainketarekin eta 20 eguneko

aurreabisua lan-harremana urtebete baino luzeagoa bada (hala ez bada,zazpi nahikoa dira). Horrez gain,sinatutako idatzizko kontratua nahitaezkoa dela ezartzen du kasu guztietan,orain arte lau aste baino gutxiagoko lanpostuetan hitzezkoa izan zitekeelako.

Hemendik aurrera,kaleratzeko kausak Langileen Estatutuak ezartzen dituenak izango dira

Langabezia kotizazio berriak

Bestalde,etxeko langileek langabezia-laguntza eta FOGASA ordainketetara sartzeko aukera izango dute,bere enpresariak kaudimengabezia deklaratzen badu eta soldatarik jaso gabe geratzen badira,azken kasu honetan hamabi egunekoa lan egindako urteko,sei hilabeteko gehiengo batekin. Horregatik guztiagatik,bai beraiek,bai enpresaburuek langabeziarako kotizatzen hasiko dira. Urriaren 1etik aurrera egingo dute lan-harremana hilean gutxienez 60 ordukoa bada eta 2023ko urtarrilaren 1etik aurrera ordu gutxiagokoa bada.

Jarraian,etxeko langileei langabeziarako eskubidea ematen dien erreforma aurkeztuko dizuegu

uniemakume

Arauak,hori bai,% 80ko deskontuak ezartzen ditu langabezia kuotan enpresaburuentzat,baina ez langileentzat.Eta 2022an geratzen dena zenbat ordaindu behar den markatzen du (2023ko zifrak urte horretako Estatuko Aurrekontu Orokorretan onartuko dira).Hala,langabeziaren kotizazioa oinarri arautzailearen % 6,05ekoa izango da.% 1,05 langileak ordainduko du eta % 5 enpresaburuak,azken honek % 80ko deskontuarekin.FOGASArena,% 0,2, enpresaburuak hartuko du bere gain. Ehuneko hauek langileek zein enpresaburuek jada ordaintzen dituzten Gizarte Segurantzako kuotei gehitzen zaizkie,eta 2022ko azken hilabeteetan bere horretan jarraitzen dute: kontingentzia profesionalengatik soilik enpresariak ordaindutako % 1,5; eta % 28,3 kontingentzia arruntetarako, horietatik % 4,7 langilearentzat eta % 23,6 enpresaburuarentzat,azken kasu honetan % 20ko hobaria,oraingoz berdin geratzen dena. Orain arte,familia ugarientzat,errenta edozein dela ere,% 20 hori % 45era irits zitekeen.Hobari berezi hori 2023ko apirilaren 1ean ezabatuko da diru-sarreren eta ondarearen % 30 edo 45eko hobariak egiteko,lege dekretuaren arabera datozen hilabeteetan onartuko direnak. Arauak,gainera,2023rako kotizazio-oinarriak aldatzen ditu,ehuneko horiek guztiak zenbatzen dituzten eta Lanbide arteko Gutxieneko Soldata (SMI) igotzen denean eguneratzen diren zenbatekoak.Taula,orain hamar atal dituena,zortzi bihurtuko da,bi gorenak kentzen baitira.Gainera, gutxieneko kotizazio-oinarria igotzen da,hilean 269 eurora arte irabazten duten langile guztiei aplikatzen zaiena: egungo 231 eurotik 250era pasatuko da.Horrek esan nahi du ordu gutxiagoko lan-harremanak dituztenek eta hilero 269 euro horietara iristen ez direnek zerbait gehiago ordainduko dutela.Bestalde,gainontzeko ataletan kotizazio oinarriak jaisten ditu,zertxobait gutxiago ordainduko baitute.

Nolakoak dira nire ekarpenak eta nire soldata?

Har dezagun adibide gisa lan egiten duzun etxe bakoitzetik hilero 269 euro baino gutxiago irabazten duzula,hau da,gutxieneko tartean zaudela,haietako bakoitzagatik hilean 50,100 edo 250 euro irabazten dituzun kontuan hartu gabe. Gaur egun,gutxieneko horretara iristen ez den lan-harreman bakoitzeko 11 euro inguruko kuotak ordaintzen dituzu hilean Gizarte Segurantzari.2023an,langabezia-kotizazio berriarekin (2022rako ezarritakoaren berdina izaten jarraitzen badu) eta gutxieneko kotizazio-oinarriaren

igoerarekin,hilero 14 euro inguru eta pixka bat ordainduko zenituzke (ia 12 Gizarte Segurantzatik eta langabeziko bi eta erdi inguru).Kasu berean,kontratatzen zaituen pertsona,hobariak kontuan hartuta,hilero 47 euro inguru ordaintzetik 54 pasatxo izatera pasako litzateke,Gizarte Segurantzatik 51 eta langabeziatik eta FOGASAtik hiru eta erdi artean. Orain arte,hilean hirurogei ordutik beherako lan harremanak dituzten langileak zuzenean erregistratzen ziren eta horiek kontratatzen zituena betebehar horretatik salbuetsita zegoen.Manu hori ezabatu egin da,beraz,2023ko urtarrilaren 1etik aurrera,izen-emate eta bajak eta lan baldintzen aldaketak kontratatzen duenak kudeatu beharko ditu,gainerako lanpostuetan bezala.

Sistema berriak langileen eta haien enplegatzaileen langabezia-kotizazioak barne hartzen ditu,eta 2023rako ordu gutxiko kontratua dutenen gutxieneko oinarria handitzen du

Horrez gain,arauak ezartzen du sei hilabete barru euren gaitzak lanbide-gaixotasunen zerrendan sartzeko batzorde bat abiaraziko dela eta bi urte barru Gizarte Segurantzako eta langabezia kuotetako hobariak ebaluatuko direla,bere horretan jarraitzen diren edo aldatzen diren ikusteko.Eta garatuko duela,nahiz eta hemen lanbide honetarako epeak,prestakuntza eta akreditazio politikak ezartzen ez dituen.

Denbora gehiago garraio-txarteletan deskontuak eskatzeko eta diru gehiago Balearretarako eta Kanarietarako Lege dekretuak aprobetxatzen du gaiarekin zerikusirik ez duten beste puntu batzuk sartzeko,ohi bezala.Hala,hamar egun gehiago ematen dizkie toki entitateei,autonomia erkidegoei eta garraio partzuergoei garraioko abonuetan beherapenak estaltzeko aukera ematen dieten laguntzak eskatzeko. Aldi berean,Ourense eta A Coruña eta Madril eta Salamanca arteko Avanta gehitzen du doako harpidetza duten ibilbideen artean (orain arte %50 ziren).Eta garraiorako deskontu horietarako,uharteentzako aparteko aurrekontua ematen du: 2,2 milioi Balear Uharteentzat eta 6 Kanariar Uharteentzat.

Adingabeak arrisku-jokoan ez erortzeko gida

Eusko Jaurlaritzak nerabe eta gazteengan “Arrisku-jokoa goiz detektatzeko eta prebenitzeko gida” argitaratu du

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa

Segurtasun,Hezkuntza,Osasun eta Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politika sailak joko patologikoari buruzko informazioa biltzen duen eta nerabeen eta gazteen arrisku-jokoa goiz detektatzeko eta prebenitzeko jarraibideak biltzen dituen gida bateratu bat argitaratzeko elkartu dira.Gida praktiko horrek arduratsua ez den jokoaren arriskuak aztertzen ditu,diagnostiko-tresnak eskaintzen ditu eta prebentzioko eta tratamenduko baliabideak azaltzen ditu.Adin-tarte horretako gazteei eta horiekin harremanik handiena dutenei zuzenduta dago: hezkuntza-komunitatea (irakasleak,begiraleak,gurasoak eta 12 urtetik gorako ikasleak),gizarte-eragileak,osasun-arloko eta arlo soziosanitarioko langileak eta familiak,bai eta gazteak eta nerabeak ere. Eusko Jaurlaritzaren helburua da informazio baliagarria eta eguneratua ematea kolektibo zaurgarri horretan jokoarekiko portaera adiktiboen alarma-seinaleak interpretatu ahal izateko.Horrez gainera,aholkuak ematen dira,baliabideak eta materialak eskaintzen dira eta ausazko jokoak eta apustuak kontestualizatzen dira,bai eta gazteak prozesu adiktiboetara edo ludopatietara eramaten dituzten mekanismoak ere.

2021eko datuak

Jokoaren Euskal Behatokiak aurten egin duen “Gazteria eta jokoa Euskal Autonomia Erkidegoan 2021” txostenaren arabera,gazteen % 24,9k aitortzen dute ausazko jokoetan aritu direla eta apustuak egin dituztela azken urtean,eta,jokatzeko eta apustuak egiteko legezko adina 18 urte bada ere,gehienek (% 31,8) aitortzen dute jokoan adingabe zirenean hasi zirela.Jokoarekin lehenengo kontaktu hori beste norbaitekin hasten dute,kasurik gehienetan familiako norbaitekin.Gainera,gazte gehienek (% 78,6k) aitortzen dute familiartekoak ikusi izan dituztela ausazko jokoetan haurrak zirenean,baita etxean ere. Ohikoena da aurrez aurre jokatzea (% 69,1),baina online jokoa gora egiten ari da (% 10,1). % 20,8k bi joko-modalitateak konbinatzen ditu.

Gazteek gehien aukeratzen dituzten aurrez

aurreko jokoak dira loteria (% 27,1),kirolapustuak (% 17,5),kasinoko jokoak (% 16,9) eta B motako makinak (% 12,1).

❚ Gehien aukeratzen dituzten online jokoak dira kirol-apustuak (% 57,9),Primitiva (% 9,9) eta online kasinoa (% 8,9).

Gida praktikoa

“Arrisku-jokoa goiz detektatzeko eta prebenitzeko gida” 7 multzotan banatuta dago.Joko-motak eta horien ezaugarriak deskribatzen ditu (online,presentziala,programatua,ausazkoa,aktiboa,pasiboa,indibiduala,taldekoa,etab.),bai eta bakoitzaren ahalmen adiktiboa eta horien arrisku faktoreak (makrosozialak,mikrosozialak,pertsonalak,neurofisiologikoak,nahasmendu psikikoak,etab.) eta horien alarma-seinaleak ere familian,eskolan eta lanaren esparruan,eta joko patologikoaren ondorioen zerrenda ere badago.Gainera jokatzen dutenen artean dauden mitoak eta joko sozialetik adikzio edo ludopatia bat garatzera arteko bilakaera ere azaltzen ditu,bai eta patologiak garatzen dituzten pertsonen ezaugarriak eta portaerak ere. Horregatik guztiagatik,prebentzioko eta esku hartzeko jarraibide batzuk ezartzen dira arriskua murrizteko edo minimizatzeko eta kolekti-

unieskubideak

bo zaurgarri horren babesa areagotzeko familiaren eta eskolaren esparruan:

❚ Familiako pertsona helduen jokoarekiko portaera egokitzea aurrean adingabeak daudenean.

❚ Adin goiztiarretan jokoarekin kontaktua izatea saihestea.

❚ Joko-portaerekin bateraezinak diren jarrerak, balioak eta bizitzeko erak sustatzea.

❚ Adingabeen jarduera digitala gainbegiratzea.

❚ Jokoarekiko jarrera kritikoa eta arduratsua garatzea eta jokoak dituen arriskuei eta ludopatiaren ezaugarriei buruzko informazioa ematea.

❚ Jokoarekin zerikusia duten gizarteko presioegoerei aurre egiteko trebeziak garatzea.

❚ Jokoarekin bateraezinak diren aisialdiko eta denbora libreko jarduerak sustatzea.

❚ Jokoa edo apustuak (zozketak,loteriak,kartatxapelketak…) normalizatu edo bultzatu ditzaketen ekitaldiak edo jarduerak ez sustatzea.

❚ Osasun mentalaren garrantziari buruzko diskurtsoak normalizatzea eta horretaz hitz egiteko espazioak sortzea,etab. Dokumentazio gehiago

Agirian hainbat web-orri interesgarri ere jaso dira hausnarketa egiten laguntzeko,eta ludopatia detektatzeko eta ebaluatzeko proba batzuk ere gomendatzen ditu profesionalei eta adituei balorazioa errazteko.Horrez gainera,joko patologikoan jausi diren edo jausteko arriskuan dauden pertsonei aholkua eta tratamendua emateko lekuen zerrenda bat ere badago.

Gazteen % 24,9k aitortu dute ausazko jokoetan aritu direla eta apustuak egin dituztela azken urtean

Gazteak eta jokoa EAEn

Diruzko apustuetan oinarritutako zorizko jokoak,oso errotuta badaude ere gure gizarteetan, ez daude eztabaida sozialetik salbuetsita.Jokoari buruzko arrazoibideen artean bi ikuspegi dira nagusi: pertsona batzuek uste dute jokoa negatiboa dela eta arazo sozial eta indibidualak sortzen dituela; beste batzuek,ordea,entretenimendutzat hartzen dute,zeina,arduraz jokatuz gero,beste aisialdi modu batzuetatik bereizten ez den.Eztabaida hori areagotu eta polarizatu egiten da gazteek jokoarekin duten harremana planteatzean.

Ildo horretan,eta gizartean duen garrantzia gorabehera,azterketa soziologikotik oso gutxi jorratzen den ikerketa-gaia da jokoa.Azterlan batzuek biztanleriak jokoari dagokionez dituen jarraibide orokorrak erakusten dituzten arren,gutxik jartzen dute arreta gazteetan.Horien artean,azpimarratzen da gazteak apur bat urruntzen direla jarraibide klasikoagoetatik; izan ere,bilakaera teknologikoa eta online modalitatearen agerpenaren ondorioz,jarraibide bereiziak garatu dira. Aurrekari batzuen arabera,gazteak online jokoetan ibiltzen dira gehien,eta gutxiago formatu klasikoetan (Jokoaren Euskal Behatokia,2020), baina aurrez aurreko jokoak nagusi izaten jarraitzen du (Vitoria-Gasteizko Udala,2019).Era berean,modalitate berrietako jokoek ere gora egin dute,hala nola pokerrak edo kirol-apustuek (Nafarroako Kutxa Fundazioa,2021).Hala ere, nabarmenena da joko problematikoa dagoela 18 eta 24 urte bitarteko pertsonen artean.NODS eskalaren analisiak «arrisku gabe» edo «problematiko» gisa sailkatzen ditu joko-ohiturak.Horren arabera,euskal biztanlerian oro har % 2,2ko joko problematikoa dago,eta gazteen kasuan,berriz,ehuneko hori % 4,5era igotzen da.Klase sozialarekin zerikusia duten gaiak ere erakusten dizkigu; izan ere,egoera ekonomiko okerrena duten pertsonek dute arrisku- egoera edo arazo gehien (Jokoaren Euskal Behatokia, 2020).Datu horiek eskaletan aztertzen dira,baina horien itemak ez daude gazteentzat pentsatuta; beraz,egokitu egin behar dira.Era berean, beste ikerketa batzuek azpimarratzen dute abordatze kualitatiboa behar dela,hain zuzen ere,gazteenen jarrerak eta portaerak eraikitzeko prozesua aztertzeko (Megías Quirós,2020). Kontu horiek guztiek erakusten dute beharrezkoa dela euskal gazteen eta zorizko jokoaren arteko harremanaren diagnostiko eguneratu bat egitea,hainbat ikuspegitatik eta kolektiboaren berezitasunak kontuan hartuta.Beraz,Jokoaren Euskal Behatokiak ikerketa hau aurkezten du, zeinak euskal gazteen joko-ereduak eta jokalariprofila ezagutzea helburu baitu.Azterlan honek 18 urtetik 30 urtera bitarteko gazteak ditu hizpide,eta,gainera,joko patologikoa edo problematikoa deritzonaren eragina aztertzen du,DSM V diagnostikoaren eskuliburuan jasotako eskala erabiliz.Gaiaren konplexutasunak metodologia mistoa erabiltzea eskatzen du,eta horrek,fenomenoa kuantifikatzeaz gain,azpian dauden logikak eta diskurtsoak aztertzeko aukera emango digu.Ondorioz,ikerketa honen ondorioek inkestaren emaitzen erlazioaren emaitza jasotzen dute,baita hiru eztabaida-talderen ondorioak ere.

Donostiako Zinemaldiaren

70.edizioa

Irailaren 16tik 24ra,Donostiako Zinemaldiaren 70.edizioa egin zen hiriko hainbat aretotan

film hau,eta horrek esan nahi du aurten lehen aldiz lehiatu zirela, Urrezko Maskorra eskuratzeko,Zinemaldiak,Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroa-Tabakalerak eta Elías Querejeta Zine Eskolak (EQZE) kudeatutako programa horretatik ateratako bi film.

Sail Ofizialak Genki

Kawamura eta Marian Mathias zuzendarien lehen lanak ere hartu zituen

❚ Sebastian Lelio txiletarra (Mendoza, 1974),Perlak sailean Gloria (2013) filmarekin eta Horizontes Latinos sailean Una mujer fantástica / A Fantastic Woman (2017) filmekin parte hartu zuena,Sail Ofizialean estreinatuko da The Wonder lanarekin. XIX.mendearen erdialdean girotuta dago obra,Irlandako herri batean; agidanez,neskato batek hainbat hilabetean ezer jan gabe iraun du bizirik han.Emma Donoghueren izen bereko eleberrian oinarritutako film honetan Florence Pugh,Ciarán Hinds,Tom Burke,Toby Jones,Elaine Cassidy eta Niamh Algar antzezleak nabarmentzen dira.

Unibertsitateko Aldizkaria

Manuel Abramovich,Christophe Honoré,Sebastián Lelio,Diego Lerman,Marco Martins,Laura Mora, Frelle Petersen,Hong Sangsoo,Ulrich Seidl eta Petr Václav zuzendarien lan berriak lehiatu ziren irailaren 16tik 24ra egin zen Donostia Zinemaldiaren 70.edizioko Sail Ofizialean.Halaber,Genki Kawamuraren eta Marian Mathiasen lehen lanak ikusi ahal izan ziren lehiaketan.

❚ Manuel Abramovich (Buenos Aires, 1987) zinemagile argentinarra bere laugarren film luzearekin lehiatu zen aurten Donostia Zinemaldian. Hala, Pornomelancolía / Pornomelancholia-sex influencer baten erretratua- WIP Latam sailean hautatu zen iaz.Egilearen aurreko hainbat lan jada erakutsi izan dira Zinemaldian,zehazki,Zabaltegi-Tabakaleran.Mikel Gurrearen Suro filmarekin gertatu zen bezalaxe,Ikusmira Berriak egonaldietan parte hartzeari esker eratu ahal izan du egileak

❚ Christophe Honoré (CarhaixPlouguer,1970) zuzendari frantziarra,jada Sail Ofizialean La belle personne / The Beautiful Person (2008) eta Non ma fille,tu n'iras pas danser / Making Plans for Lena (2009) erakutsi zituena,berriro lehiatu zen aita hil ondoren krisian sartuko den nerabe bati buruzko Le Lycéen / Winter Boy filmarekin.Aktoreen artean Paul Kircher,Vincent Lacoste eta Juliette Binoche daude.

❚ Genki Kawamurak (Yokohama, 1979),gaur egungo funtsezko hainbat animazio-film japoniarren ekoizleak -hala nola Bakemono no ko / The Boy and the Beast (Mamoru Hosoda,Sail Ofiziala lehiaketan, 2015) edo Kimi no na wa / Your Name (Makoto Shinkai,Sail OfizialaEmanaldi bereziak,2016)-,zuzendari gisa egin du debuta irudi errealeko film batekin; hala, Hyakka / A Hundred Flowers filmaren bidez alhzeimerra duen emakume baten istorioa kontatzen digu egileak.

❚ Horizontes Latinos sailean bi aldiz sartu ondoren eta Una especie de familia / A Sort of Family (2017) filmagatik gidoi onenaren Epaimahaiaren Saria irabazi ostean, Diego Lerman argentinarra (Buenos Aires,1976) berriz lehiatu zen Zinemaldian,oraingoan, El suplente / The Substitute filmarekin; Buenos Airesko aldirietako irakasle baten jazoerak biltzen ditu egilearen lan berriak,proiektu-fasean Zinemaldiaren 2019ko edizioko Europa-Latinoamerika Koprodukzio Foroan parte hartu zuenak.Juan Minujín, Bárbara Lennie,Alfredo Castro,María Merlino,Lucas Arrua eta Rita Cortese dira Lermanen filmeko protagonista nagusiak.

❚ Marian Mathias (Chicago,1988) estatubatuar hasiberriak bere lehen film luzea aurkeztu zuen aurtengo edizioan; hala, Runner filmak Estatu batuetako midwesteko bi gaztek elkar topatzen dutenekoa kontatzen digu.Proiektu honekin, zuzendaria Canneseko Cinéfondation,Torino FeatureLab eta Vene-

ziako zinema-jaialdian Production Bridge Program egonaldietan hautatu zuten.

❚ Great Yarmouth-Provisional Figures,Britainia Handian filmatua eta girotua, Marco Martinsen (Lisboa, 1972) lan berria dugu eta immigrazioaren drama jorratzen du Tânia pertsonaiaren bitartez.Tânia portugaldarra da jatorriz,eta bere herrialdetik etorritako langileen eta Norfolk eskualdeko lantegien arteko lotura gisa jokatzen du.

❚ Laura Mora kolonbiarra (Medellín,1981),sari ugariren irabazlea -besteak beste,aipamen berezia Kutxabank-New Directors Sarian eta Gazteriaren Saria Matar a Jesús / Killing Jesús (2017) filmarekin- bere bigarren film luzearekin itzuliko da Zinemaldira; zehazki, Los reyes del mundo / The Kings of the World Medellín hiriko bost kale-mutil protagonista dituen ipuin subertsibo eta fantastikoa da.

❚ Frelle Petersen (Aabenraa,1980) zuzendari danimarkarrak, Onkel / Uncl (2019) filma zuzendu eta lan horrekin Tokioko Nazioarteko Zinema-jaialdian Sari Nagusia eskuratu ondoren, Resten af livet / Forever lanarekin lehiatuko da Zinemaldian.Filma familia-erretratu korapilatsu baina baikorra da, non bi senar-emaztek eta haien alabak doluari aurre egin beharko baitiote haien seme nagusia eta

horren anaia zaharra hiltzen denean.

❚ Hong Sangsoo (Seul,1960) Top / Walk Up filmarekin lehiatu zen; hala,tarteko adineko zinemagile batek hainbat pertsonarekin topo egiten dueneko istorioa kontatzen digun film honekin bigarrenez hartu zuen parte Hego Koreako zinemagileak Sail Ofizialean,non zuzendari onenaren Zilarrezko Maskorra irabazi baitzuen Dangsinjasingwa dangsinui geot / Yourself and Yours (2016) filmarekin. Geroago,Zabaltegi-Tabakaleran Geu-hu / The Day After (2017) eta Domangchin yeoja / The Woman Who Ran (2020,aipamen berezia) erakutsi zituen.

❚ Ulrich Seidl austriarraren (Viena, 1952) aurreko zenbait lan jada eman izan dira Zinemaldiaren atzerabegirakoetan eta beste sail batzuetan -hala nola Zabaltegi-Tabakaleran-,eta aurten lehiaketa ofizialean hartuko du parte,lehendabizikoz, Spartafilmarekin; Berlingo azken zinema-jaialdian estreinatutako Rimini (2022) filmarekin hasitako diptikoa burutzen du zuzendariaren film berriak.Horrela, Spartako pertsonaia nagusia Riminiko protagonistaren -porrot egin duen abeslari baten- anaia da.

❚ Petr Václav (Praga,1967) txekiarrak jada hartu zuen parte New Directors sailean Paralelní svety

/ Parallel Worlds (2001) lanarekin,eta Donostian izango dugu aurten ere,oraingo honetan,Sail

Ofizialean.Txekiarraren film luze berria, Il Boemo,drama biografiko bat da,eta Josef Myslivecek du ardatz,1770eko hamarkadako opera italiarreko konposatzaile emankorrenetakoa izan zen musikagilea,hain zuzen.

❚ Titulu horiez gain,Espainian ekoitzitako lau film ere lehiatu ziren

Sail Ofizialean: Fernando Francoren La consagración de la primavera; Mikel Gurrearen Suro; Pilar

Palomeroren La maternal,eta Jaime Rosalesen Girasoles silvestres.

Lehiaketatik kanpo

Gainera,lehiaketatik kanpo, La (très) grande évasion / Tax Me If You

Can filmaren emanaldi berezia eskaini zen.Ekoizpen frantziar horretan, Yannick Kergoatek (Le Raincy, 1962) ihes fiskalaren zirkuituak arakatzen ditu,eskala handiko iruzurraren mekanismoak argitzeaz gain.

Dokumental horrekin bat egin zuten Isabel Coixeten El sostre groc ez-fikziozko lanak (aurtengo edizioko beste emanaldi berezia izango da) eta Apagón Movistar Plus+en telesailak; zehazki, Apagón lehiaketatik kanpo programatuta zegoen eta Rodrigo Sorogoyenek, Raúl Arevalok, Isa Campok, Alberto Rodríguezek eta Isaki Lacuestak zuzendutako bost kapituluk osatzen zuten.Gainera, Alberto Rodríguezen Modelo 77 filmak inauguratu zuen Zinemaldia lehiaketatik kanpo.

Ja! jaialdirik umoretsuena Bilbon

Ja! Jaialdiak bere 13.edizioa egingo du irailaren 29tik urriaren 11ra

Unibertsitateko Aldizkaria

Asteartea eta hamahiru batean aurkeztu zen Umorezko Literaturaren eta Artearen Nazioarteko Ja! jaialdiaren hamahirugarren edizioa.Jaialdia hasteko bi aste baino ez ziren falta,eta zuzendariek, Juan Basek eta Carolina Ontiverok, “jaialdia geure buruari,zorte txarrari eta zenbaki horri lotutako superstizioari barre eginez egin” nahi izan zuten.

Caitlin Moran,Jonathan Coe,José María Merino, Rodrigo Cortés,Carlos García Gual,Itziar Lazkano,Javier Cansado,Txani Rodríguez eta Eduardo Halfon dira aurtengo gonbidatuak

Horregatik,dena eman da,eta katu beltz guztiak jarri dira,edizio berriak interesa piztu eta ahalik eta gehien gozarazteko.Jaialdia irailaren 29tik urriaren 11ra egingo da, eta egitarauak,hain justu,13 ekitaldi biltzen ditu.Badaezpada ere, kontuan hartu dugu Raquel Sastre umoristak Naukas Bilbaon "Zientzia,eszeptismoa eta umorea" jaialdiarekin kolaborazioan emango duen saioa,eta,horrela,14 ekitaldi zenbatu ahal izango ditugu. Irailaren 29an,Aloma Rodríguezek Caitlin Moran elkarrizketatuko du. Idazle britainiar ospetsu honek literatura,feminismo ortodoxoa eta zuzentasun politikoa aztoratu zituen 'Cómo ser mujer' eleberriare-

kin.Nazioarteko fenomeno literarioa izan zen.'Más que una mujer' da bere azkeneko eleberria.Helduaroan idatzi du,eta bere best seller-aren jarraipentzat jo da.Gai desberdinak jorratzen ditu,horien artean denboraren joanak eragindako kalteak,haren alaba nerabearen elikaduranahasmendua,betiko bikotearekin sexu-harremanak eta nola egin berrogei urte bete eta bizirik ateratzeko. Biharamunean (hilak 30,asteartea),Itziar Lazkano eta Ramón Barea,'Cómicos de la Legua' lehen euskal antzerki-talde independentearen sortzaileak,izango dira protagonistak.Urriko lehen egunean egingo da Ja! 2022ko lehen programa bikoitza.Javier Cansadok eta Carlos García Gualek hasiko dute.Bikote ezohikoa da,baina egonkorra,eta epikurotarrak,sinposioak eta armonian bizitzen jakitea izango dituzte hizpide.Ziurrenik,epikurotarren printzipioa azalduko digute: "Jakituriak bizipoza lortzeko erabiltzen dituen bitarteko guztietatik laguntasuna da altxorrik handiena". Ondoren,Jimina Sabadúk,Alberto Olmosek eta Mercedes Cebriánek narrasa eta txepela izatea zer den eta bien arteko kontrakotasun eta antzekotasunak aztertuko dituzte. Hitzorduan,anbar koloreko Duralex katiluetan ateratako tea eta 'Sonrisas y lágrimas' filmeko abestiak nagusituko dira. Egitarauaren lehen zatia igandean (urriak 2) amaituko da.Saio bikoitza izango da: batetik,'Kax,kax, kax!' euskal ikuskizuna,non Katixa Agirrek eta Maite Larburuk kantu eta ipuin,letra eta abesti errezitaldia eskainiko diguten.Ekitaldia amaitu aurretik,Diego San José eta

Jorge Guerricaechevarría eszenaratuko dira.Komedia-gidoirik onena idazteko amarruak,aholkuak, esperientziak eta zalantzak argituko dituzte.Eta,izan ere,film luzeak idazteko abilezia erakutsi dute jada. Horien adibide dira 'El día de la bestia','Muertos de risa','Ocho apellidos vascos' eta 'Fe de etarras'.

Egitarauaren bigarren zatia Urriaren 7an (ostirala) hasiko da egitarauaren bigarren zatia.Umorera eta literaturara joko dute jantzia eta herrikoia bat egiten saiatzeko.Arratsalde horretan,Ja! jaialdia Bizkaia Aretoaren Mitxelena Entzunaretora lekualdatuko da. 'Gatomaquia',Lope de Vegaren poema burleskoaren izenburupean, Gonzalo Tornék eta Laura Fernándezek hizpide izango dituzte egile askok fikziozko pertsonaia bihurtutako katuak,literaturan zein beste arteetan,eta nola katu gaixoek egile horiexen bizikide izatea pairatu behar izan duten.Ondoren, Manuel Vilas idazleak José María Merino egile ospetsua (bereziki ipuinena) eta Hizkuntzaren Errege Akademiako kidea elkarrizketatuko du.

Urriaren 8an (larunbata),Imanol Ituiñok 'Zur eta lur' ikuskizuna estreinatuko du.Magiaz beteko du eszenatokia,eta,geroago,Rodrigo Cortés eta Jonathan Coe izango dira protagonistak.Lehenak laster

argitaratuko du 'Verbolario' izeneko hiztegi satiriko,umoristiko eta poetikoa.Horri buruz arituko da hizketan Jesús García Calero kazetariarekin.Coek duela gutxi argitaratu du 'El señor Wilder y yo'.Idazleak sinesgarritasun handia eman dio nobelako protagonista den Billly Wilder-i,eta bere hiru zaletasunak bat egin ditu: literatura,zinema eta musika.Horri guztiari buruz arituko da hizketan,ingelesez, Rodrigo Fresán idazlearekin. Aurten ere ez da jaialdiko atal finkoa faltatuko.Gonbidatu batek bere umorezko hamar sekuentziarik gustukoenak aukeratuko ditu,eta Juan Basekin haiei buruz arituko da hizketan,pantailan ikusten diren bitartean.Urriaren 9an (igandea), bizi den artean zinemazalea izango den Rosa Belmonteren txanda izango da. Oraingoan,egitaraua ez da igande batean amaituko,astelehenean baizik.Txani Rodríguez eta Eduardo Halfon izango dira ekitaldiko protagonistak,eta beren literaturaestiloak eta umorearekiko ikuspegiak izango dituzte hizpide. Javier Jaénen lehenengo atzerabegirako erakusketa Urriaren 12tik (asteazkena) azaroaren 4ra (ostirala),Javier Jaén berak gainbegiratutako lehenbiziko atzerabegirako erakusketa egingo da,'Primer asalto' izenburupean

(sarrera doakoa da,ez da gonbidapenik behar).Halaber,urriaren 1etik 31ra,Bilboko metroko hiru geltokietan (Abando,Moyua,Alde Zaharra) egilearen hamar irudi ikusiko dira,tamaina handian.The New York Times,The New Yorker, The Washington Post,La Vanguardia,El País,Random House Mondadori,Planeta,Vueling Airlines, Unesco eta Greenpeace taldeentzat lan egin duen ilustratzaile eta diseinatzaile grafikoaren lana ezagutzeko aukera bikoitza dago,hortaz.

Umorezko Literaturaren eta Artearen Jaialdiko jarduera guztiak doakoak dira.Irailaren 24tik aurrera jaitsi ahal izango dira webetik BBK Salan eta Mitxelena Entzunaretoan

sartzeko gonbidapen zenbatuak (www.jafestival.com).

Ja! jaialdiaren 13.edizioak logotipo eta web berriak ditu.Jaialdiko protagonistak eta ekitaldiak podcast eta bideoetan ikus daitezke,eta, izan ere,2010ean sortu zenetik egindako ibilbidea erakutsi nahi zen.

Javier Jaén nazioarteko

diseinatzaile grafiko eta artista ospetsuak lehenbiziko atzerabegirako erakusketa egingo du, 'Primer asalto' izenburupean

Edizio hau Fernando Marías bere lagun maiteari eskaini nahi diote antolatzaileek.Idazlea,jaialdiko ohiko kolaboratzailea eta epikurotarra zen.Zorte txarrak harrapatu zuen ordea,eta otsailaren 5ean hi zen.

Oharra: Jarduera guztiak doakoak dira,tokia bete arte.Salan tokia badago,era ordenatuan sartzen utziko da.Gonbidapenak jaialdiko webean jaitsi ahal izango dira (www.jafestival.com),irailaren 24tik aurrera.

Nazioarteko antzerkia Gasteizen

Unibertsitateko Aldizkaria

Nazioarteko 47.Antzerki Jaialdiaren asmoa da distira berreskuratzea eta Gasteizko publikoari ilusioa itzultzea,goi-mailako arte eszenikoez gozatzeko,hizkuntza berriak ezagutzen jarraitzeko,antzokiak betetzeko,artistak eta ohiko espazioak topatzeko ilusioa. Horretarako,nazioarteko proposamenak ekarriko ditu,hala nola Tempest Project,Peter Brook ahaztezin eta omenduarena; Feste,Familie Flozena; The Tree,Carolyn Carlsonena,eta Don Juan, Atterbalde dantza-konpainiarena,besteak beste. Jaialdia ikuskizun delikatu eta irudimentsu batekin hasiko da: Bells and Spells,Charles Chaplin-en biloba Aurelia Thierréeren eskutik. Ez dira faltako estatuko konpainia eta sorkuntza-zentroak (Zentro Dramatiko Nazionala,Teatro de la Abadia,Kamikaze,etab.),ezta bertakoak ere (16 guztira),hala nola El Mono Habitado,Proyecto Larrua, Pez Limbo,Ortzai...Gainera,tokiko sei konpainiak pieza bereziak sortuko dituzte edizio honetarako,Off Lokal zikloaren barruan.

Horri guztiari esker,hainbat aktorek zapalduko dituzte gure agertokiak (Javier Cámara,Diana Palazón,Miguel Rellán,Irene Escolar edo Aitziber Garmendia),antzerkigile han-

dien lanak eskaintzearren (Pascal Rambert,Peter Brook,Sergio PerisMencheta,Pablo Remón,José Martret,Daniel Veronese eta beste asko). Era berean,haur txikiei eta familiei 8 proiektu proposatuko zaizkie,zirkoaz,dantzaz,txotxongiloez eta pailazoez goza dezaten.

normaltasunera itzultzearen seinale argia dira.

Zalantzarik gabe,47.edizioan elkar ikusteko eta antzerkiaren eta arte eszenikoen magiaz gozatzeko ohitura berreskuratuko da.

Egitaraua

❚ Urriak 1,larunbata: 19:30 Bells & spells.Principal Antzokia.

❚ Urriak 5,asteazkena: 19:30 Itsas behera (euskaraz).Jesús Ibáñez de Matauco Antzokia.

❚ Urriak 6,osteguna: 19:30 Marea baja.Jesús Ibáñez de Matauco Antzokia.

❚ Urriak 8,larunbata: 19:30 Ladies Football Club.Principal Antzokia.

❚ Urriak 11,asteartea: 19:30 La infamia.Principal Antzokia.

❚ Urriak 13,osteguna: 19:00 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban.20:30 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban.

❚ Urriak 14,ostirala: 19:00 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban.19:30 Ama.Félix Petite Antzokia.20:30 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban.

❚ Urriak 15,larunbata: 19:00 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban. 20:30 Off Lokal 1.Atala: Arrapala, Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban.

Guztira 34 ikuskizun eta 44 saio izango dira: 9 nazioartekoak,9 nazionalak eta 16 euskal konpainienak.Ikuskizun horietatik,12 estreinaldi absolutuak izango dira; 5, estatu mailako estreinaldiak,eta 6, Euskadin lehen aldiz ikusiko direnak.

Jendearekiko topaketak berreskuratzea eta emanaldiak espazio ezkonbentzionaletan edo antzezleekin agertokia partekatuz egitea

❚ Urriak 16,igandea: 18:00 Artinauta.Marcel Gros.Principal Antzokia.19:00 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa, Carmen San Esteban.20:30 Off Lokal 1.Atala: Arrapala,Parasite Kolektiboa,Carmen San Esteban.

❚ Urriak 19,asteazkena: 19:30 Lurtarrok (euskera).Erabateko estreinaldia.Teatro Principal Antzokia.

❚ Urriak 20,osteguna: 19:30 Terrícolas.Erabatekop estreinaldia. Teatro Principal Antzokia.

Urriaren 1etik aurrera,Gasteizko Nazioarteko Antzerki Jaialdiaren 47.edizioa egingo da

Jaialdia ikuskizun delikatu eta irudimentsu batekin hasiko da: Bells and Spells,Charles Chaplin-en biloba Aurelia Thierrée-ren eskutik

Jatorria

Gasteizko Nazioarteko Antzerki

Jaialdiaren lehen edizioa 1975eko irailaren 29an hasi zen,La Farándula taldeak antolaturik.Gasteizko antzerki independentea deitutakoaren hastapenetako taldeetako batek mamitu zituen behingoz diktaduraren azken urteetan sortzen joan ziren kultura kezkak.Ernamuin horren ondorengoa berrogei urtez hazi da.

Lehenengo edizioko lehen emanaldia Sevillako Mediodía konpainiak eskaini zuen,Florida antzokian.Hitzaldiak eta proiekzioak ere antolatu ziren,eta Jaialdiak arrakasta handia lortu zuen kritikoen eta ikusleen artean.

Lehenengo urteetatik,ahalegin guztiak Jaialdiaren proiektua definitzera bideratu ziren.Pixkanaka proposamen berriak gehitu ziren: haurrentzako antzerkia, emanaldiak Arabako herrietan, egoitza eta lan ildo berriak,eta esperimentazioa.Gainera, euskal konpainiekin batera nazioarteko taldeek ere parte har zezaten saiatu ziren.

1977-1983: Lehen emaitzak

1977tik 1983ra bitartean, Cooperativa Denok aldeak antolatu zuen Jaialdia.

Urte horietan,Jaialdia helburuen zati handi bat lortzen joan zen pixkanaka. Besteak beste,publikoaren harrera ona,estatuko zein nazioarteko lanik onenak erakustea,alorreko profesionalen arteko eztabaida piztea, eta finantzaketa publikoa handitzea. Gasteizera konpainia ugari hurbiltzen ziren: Els Joglars,Comediants,La Fura Dels Baus,Mummenschanz,Teatro Negro de Praga,La Cuadra,Lindsay Kemp,Dagoll Dagom,La Zaranda eta beste.Horiek ez gaituzte sekula utziko.

Félix González Petitek hartzen du ardura

Jaialdiak etengabe berraztertzen zituen jarduerak,interesa mantendu eta kultura ekitaldi garrantzitsua izaten jarraitzeko.

1984an Félix G.Petitek hartu zuen Jaialdiaren ardura, 18 urterako Garai hartan izen handiak etorri ziren -Marcel Marceau edo Johnny Melville-,eta konpainia ezagunakNuria Espert,Centro Dramático Gallego,La Farándula,Esperpento-. Euskal taldeen artean,Maskarada, Trapu Zaharra,Bekereke eta Tanttaka aipa daitezke.Ballet eta opera ikuskizunak ere eskaini ziren. Kultura hitzorduak publikoaren oniritzia zuen,eta heldutasuna lortu zuen,estatu osoan erreferente bihurtuta.

Principal antzoki berria: leku paregabea

1992.urtea funtsezkoa izan zen Jaialdiaren historian,Principal antzoki eraberritura itzuli baitzen,harrezkero egoitza ofiziala izango zenera.San Prudentzio kaleko aretoaz gain,Jaialdiak hiriko beste leku batzuetara ere zabaldu nahi izan zuen antzerkia,Beñat Etxepare zein IparArriaga antzokietara,zehazki.

Aldi berean,iraupena luzatu eta ia hiru hilabeteraino iritsi zen.90eko hamarkadan Jaialdiak urte onenak ezagutu zituen,estatuko eta nazioarteko konpainia handiei eta publikoaren harrera beroari esker. Gainera,beste sail batzuk ere -Off Festival eta Haurrentzako Antzerkia- sendotu ziren.

Gaur egun,Antzerki Jaialdia Gasteizko kultura-adierazpenik garrantzitsuenetako bat da.

Antzerkia zabaltzen

Beste urte batzuetan bezala,Gasteizko Nazioarteko Antzerki Jaialdiak bertako eszena sortzaileek ohikoez bestelako espazioetan beren proposamenak erakustea helburu duen ekimena bultzatu du, zeinetan ikuslearekiko hurbiltasuna eta konplizitatea funtsezkoak baitira.Berritasun bezala hiru mikropieza eskaintzen ditugu bereiz. Antzerki Jaialdiaren atal honetan Off lokal eta Enredados nabarmentzen dira.Bakoitzak bere ezaugarri bereziekin eta publikoarekin, proposamen berritzaileak dakartza,antzerkia leku eta ingurune ezkonbentzionaletara eraman nahi dutenak,hurbiltasun-proposamen batetik abiatuta.Proposamen eszeniko horiek,halaber,tokiko konpainien garapenean laguntzen dute. Sail honek eskaini dien aukerari esker,bertako konpainia askok beren proposamenak aurkeztu ahal izan dituzte.Proposamen hauek hazi eta gero,Euskal Herriko beste antzoki batzuetan antzeztu dira.Horri ezker,El mono habitado,Pez Limbo, Larrua danza eta beste hainbat konpainiek merezitako ospea dute egun antzerki-panoraman. Azken urteotan sekzio horiek hartu dituzten hiriko espazioak ere ugariak dira,hala nola Baratza aretoa, La Mostrenka,Montehermosoko urbiltegia,igerilekuak,gizarte-etxeak eta etxe partikularrak.

Badator Nafarroako Gazte Parlamentuaren seigarren edizioa

ra dezaten.Garrantzitsua da azpimarratzea pertsona bakoitzak boto bakar bat eman ahal izango duela eta prozesua Nafarroako Gazte Parlamentuko webgunetik egingo dela.Informazio guztia eta emateko urratsak gizarte-sareetan partekatuko dira, pixkanaka: @parlamentojovna.Behin zenbaketa egin eta balizko erreklamazioak ebatzita,urriaren 13an emaitzak jendartera emango dira. Guztira,gehienez, 30 gaztek parte hartuko dute parte-hartze proiektu honetan 2022-2023 ikasturtean.Lehendabiziko osokoa urriaren 14an egitea aurreikusten da Nafarroako Parlamentuaren hemizikloan eta hor bertan garatuko da bosgarren Gazte Parlamentuaren itxiera.

Ikasturte berri honetan,aurrekoetan egin izan den eran,jarduera eta topaketa lasaiago batzuen ondotik,Parlamentua hilean behin elkartuko da Nafarroako leku ezberdin batean lantaldetan garatzen diren proposamenen inguruan eztabaidatu eta adostasunak erdiesteko eta,ondoren, Foru Parlamentura eramango dira.

Nafarroako Gazte Kontseiluak

Nafarroako Gazte Parlamentuak jadanik martxan jarri du seigarren edizioa,ohikoa den eran,urrian abiatuko dena.Gazteriaren Kontseiluaren eta Nafarroako Parlamentuaren eskutik 2017an sortu-

tako proiektu hau sendotzen ari da Foru Erkidegoak gazteen partehartzeari dagokionez dituen ekimen nabarmenenetakoen artean. Irailaren hastapenean izen-emateak ireki ondoren,bozketak irekita egongo dira urriaren 2tik 9ra,Nafarroako gazteek beren hautagai kuttuna auke-

Gazte Parlamentutik azkenik edizio honetan parte hartuko duten pertsonak “halako espazio batean egoteak dakarren abagunea baliatzera” animatzen ditu.Era berean, gainerako gazteei oroitarazten die “haiek ere proposamena egin ditzaketela web-orrialdetik,osokoetan eztabaida daitezen”.