Periódico Universitario / Unibertsitateko Aldizkaria - 404. Zkia.- 2023ko maiatza

Laguntzen du

Languages are very important

Unibertsitateko Aldizkari honetan, ohiko gaiak jorratuko ditugu,hala nola euskal eta nafar unibertsitateetako azken albiste garrantzitsuenak,beste berri batzuk,trebakuntzari lotutakoak,aisialdia,kultura, artea,feminismoa,giza eskubideak...baina ikasturte amaieran murgilduta gaudela ikusita,espezializazioan arreta ipintzea gomendatzea garrantzitsua dela uste dugu. Aurrreko alean,graduondoko edo master bat ikastea nabarmendu genuen,lan bat lortzeko garaian aukera gehiago izateko.Maiatzeko aldizkari honetan,aldiz,hizkuntzak

azpimarratuko ditugu,gaur egun enpresek geroz eta hizkuntza gehiago menderatzea eskatzen baitute kasu askotan.

Ingelesa da nagusi eskatutako hizkuntzen artean,egungo konpainien globalizazioari esker.Hala eta guztiz ere,frantsesa eta alemana bigarren eta hirugarren postuan daude. Honen harira,kontuan izan sektore batzuetan bi hizkuntza hauek ingelesa baino eskatuagoak direla.Italierak eta portugesak ere aipamen berezia behar dute.

Maiatza eguzkitsua eta alaia izan dezazuela!

404.zkia.2023ko maiatza Doakoa

UNIBERTSITATEAK

Universidad del País Vasco / Euskal HerrikoUnibertsitatea. www.ehu.eus

Uda IkastaroakDonostiaMiramar Jauregia z/g943 219 511

Gipuzkoako Campuseko ErrektoreordetzaDonostiaIgnacio MªBarriola Eraik.Elhuyar Pza.1943 018 141

Leioako Campusa (Zentralita)Leioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 012 000

Sarbide Bulegoa.Bizkaiko CampusaLeioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 015 555

Arabako Campuseko ErrektoreordetzaGasteizComandante Izarduy Kalea,2945 014 444

Gazte Informazioko Bulegoak (UPV/EHU)

GasteizC/ Los Apraiz,1 - 1ªPlanta945 014 336oij.ar@ehu.eus

LeioaApia Bidea - Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko Behea946 015100oij.bi@ehu.eus

Nafarroako Unibertsitate PublikoaIruñeaArrosadiako Campusa948 169 000

Nafarroako Unibertsitate PublikoaTuteraTarazona etorbidea,z/g948 417 800

UNED (Distantzia Heziketako Unibertsitate Nazionala).

UNED ArabaGasteizPedro Usua,2945 244 200

UNED BizkaiaPortugaleteIgnacio Ellacuria Parkea,2-3944 936 533

UNED GipuzkoaBergaraMartin AguirreDeunaren Enparantza,4943 769 033

UNED NafarroaIruñeaSadar z/g948 243 250

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien

Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea,83.48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila: cde@ehu.eus

http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa.

Ramón Rubial,1.48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es

http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea

Mondragon Unibertsitatea. www.mondragon.edu

Mondragon UnibertsitateaArrasateLarramendi,4.23 posta-kutxatila943 794 700 / 943 712185

UNED NafarroaTuteraMagallón,8948 821 535 Bilboko CampusaBilboUnibertsitate Etorbidea 24944 139 000 Donostiako CampusaDonostiaMundaiz Bidea,50943 326 600

Nafarroako UnibertsitateaIruñeaCampus Unibertsitarioa948 425 600

Eskola.TECNUMDonostiaManuel Lardizabal

LANBIDE HEZIKETA

Ikaslan.Lanbide Heziketako Ikastegi Publikoen Elkartea

Hetel Heziketa Tekniko Elkartea

ENPRESA ETA BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

Particular de Ategorrieta Kalea,2 Baxua.10.lokala

20013 Donostia.Tfnoa.: 943 053 488

http://www.elperiodicouniversitario.com

posta-e: asun@elperiodicouniversitario.com

Lege Gordailua: BI-338-93

ISSN: 2530-2132

KOORDINATZAILEAK: Asun Calviño eta Jon Lasa.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa,Ana Belén Sánchez,Nissma De Benito eta Irene Urizar.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Unibertsitateko Aldizkaria.

ARGAZKIAK: Irene Urizar,Cristina Domínguez eta Freepik.

PUBLIZITATEA:

Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/Nafarroa: 629 229 185

Unibertsitateko Aldizkariak ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen.

LAGUNTZAILEAK

Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa.31080 Iruñea.

Tel: 948 425 634.E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECTCEDERNA

GARALUR.NAFARROA

Barriobide,40,001 bulegoa.

31013 Ansoain.Tel.: 948 206 697

E-maila: europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECTHAZI

Granja Modeloa,z/g.01192 Arkaute (Araba).Tel.: 945 0003 208

http://www.hazi.es

EUROPE DIRECTBIZKAIA

Simón Bolivar Kakea,8B

48010 Bilbao.Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org

http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu,dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECTDONOSTIA

Prim kalea,14 2D.20006 Donostia Tel.: 943 470 962

E-maila: europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net

Informazioa,orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILEKO LAGUNTZA JASO DU

+TREBAKUNTZA ETA GAZTEOK BYEWORLD ALDIZKARIAK EUSKO JAURLARITZAKO GAZTERIA ZUZENDARITZAREN DIRU-LAGUNTZA DU

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

Hemen dira berriz UPV/EHUko Uda Ikastaroak

Unibertsitateko Aldizkaria

Euskal Herriko Unibertsitateko Uda Ikastaroen 42.edizioa aurkeztu da Bilbon.Gorka Moreno,UPV/EHUko

Bizkaiko Campuseko errektoreordeak,Laura Poderoso BBVA Fundazioako zuzendariordeak eta Itziar

Alkorta,Uda Ikastaroen zuzendari akademikoak aurtengo edizioko edukiak aurkeztu dituzte.

Edizio honetan 152 Uda Ikastaro programatu dira.Aurrez aurreko ikastaro gehienak Donostian,Bilbon eta Gasteizen egingo dira eta,aurten ere,presentzia izango da Nafarroan eta Akitania Berrian.Aurrez aurrekoak izango diren ikastaro gehienetan,online zuzenean ere parte hartzeko aukera izango da,eta ikastaroetan parte hartzen duten eragile guztien partaidetza sustatzeko metodologia ezberdinak baliatuko dira hogeitik gora Uda Ikastarotan. Akademikoak,zientzialariak,enpresariak,langile profesionalak,administrazioko ordezkari eta beharginak, gizarte-eragileak,belaunaldi ezberdinak...guztiak elkartu nahi dira ezagutzaren plazan,gizarteak egun dituen erronken inguruan hausnartu eta ezagutzaren bitartez gizartearen baitan eraldaketa bultzatu asmoz.

❚ Ekonomia Sozial Eraldatzailea

2023an Donostia Gizarte Ekonomiaren Hiriburua izango da eta,horri loturik,Ekonomia Sozial Eraldatzailea oinarri izango duen ikastaro eskaintza interesgarria prestatu da.

Pertsonak erdigunean jarriko dituen eta haien garapen profesionala eta ongizatea bultzatuko dituen eredu ekonomiko ezberdinak aurkeztuko

dira Uda Ikastaroetan: kontabilitate soziala,langileen partaidetza duten enpresei buruzko esperientziak,enpresa txiki eta ertainen ekonomia-

zein finantza-kultura berrirako gakoak eta Euskadiko industria-subiranotasunean aurrera egiteko Km0 zientzia eta teknologia,aztertuko dira,besteak beste.

❚ Gazteak hizpide

Askotariko profilei zuzenduriko eskaintza dago.Aurten,arreta berezia jarriko da gazteengan,eta,gazteei zuzenduriko ikastaro andana izango da uda ikastaroez bete-betean goza dezaten: Itsasoan murgildu ahal izango dute Saltillo eskola-ontzian zenbait egunetako zeharkaldia eginez ozeanoaren iraunkortasunaz eta nabigazioaz aritzeko,edo eta surfaren onurei buruz nahiz futbolak gizartearen eraldaketa tresna gisa duen garrantziaz aritu ahalko dute,baita sexologiari zein musikak gizartean duen eraginari buruz ere. 25 urte arteko gazteek,izena-ematerakoan,erraztasunak izango dituzte.Maiatzaren 31 baino lehen matrikulatuz gero,25 euro baino ez dituzte ordaindu behar izango ikastaro bakoitzeko.

Gazteei zuzenduriko ikastaroez gain,gazteek egun dituzten erronkei buruz aritzeko ikastaroak ugariak izango dira.

❚ Giza Eskubideak,ortzi-mugan Bizitzaz erabateko duintasunez gozatzeko funtsezkoak dira eskubideak eta libertateak.Gizakiaren historiaren luze-zabalean etengabeko erronka izan da,baita gaur egun ere. 2022ko Uda Ikastaroetan Ukraniako gerra izan zen hizpide,eta,tamalez, oraindik gerraren gordintasuna nozitzen ari da.Europan,giza eskubideen sorgune den lurraldean,maila honetako giza eskubideen urraketak,ezbaian jarri ditu nazioarteko itunak,bizitza eskubidea…eta,gizartean nola,lehen lerroan izango dira 2023ko Uda Ikastaroetan.Europar Batasunaren egungo erronkei eta mendebaldeko demokraziek bizi duten uneari buruz EuroBasque Euskopako Mugimenduaren Euskal Kontseiluak,Europar Batasuneko Auzitegi Nagusiko legelariek eta Globernance Gobernantza Demo-

Ezagutzaren aldeko jakin-mina piztu asmoz dator Uda Ikastaroen 42.edizioa

Gorka Moreno,Laura Poderoso eta Itziar Alkorta,Uda Ikastaroen aurkezpenean.

kratikoaren Institutuak zuzenduriko

hiru ikastaro izango dira.

❚ Hezkuntzaren eta hizkuntzaren etorkizuna

Hezkuntzaren bitartez etorkizun

hobea eraikitzea da xede eta,zentzu horretan,hezkuntza beraren etorkizuna aintzat hartzekoa da.

Uda Ikastaroetan hezkuntzako profesionalen prestakuntza erronketako bat izan ohi da eta,aurten ere,hezkuntzaren etorkizuna eta prestakuntza helburu duten hainbat ikastaro izango dira: garapen iraunkorrerako

hezkuntza eta kulturaren garapena, programazio didaktiko praktikoa lehen hezkuntzan eta eskoletan antzerkia lantzeko tresnak,besteak beste.

Hezkuntzaren baitan,hizkuntzen etorkizunak duen garrantzian jarri

nahi izan da azpimarra aurtengo

edizioan: haur elebidunen hizkuntza-garapena,hizkuntza gutxituak globalizazio testuinguruan… ❚ Bizi-kalitatea,oinarri Covid-19 pandemiaren okerrenak agerian utzi du bizi-kalitatearen garrantzia,lehentasunak berrikustearen beharra eta,pauso bat aurrera egin eta erantzukizunez gure osasunarekiko eta zaintzarekiko kontzientzia aldaketa bat beharrezkoa dela. Zaintzarako alternatiba egokienak hautatu ahal izateko dauden aukerei buruz hitz egin nahi dugu aurtengo edizioan.Norabide horretan, prestatu da edizio honetako eskaintza “bizi-kalitatea,oinarri” izenburupean: elikadura,osasun men-

tala,zahar-tzaroa…Askotariko arloak izango dira solasgai.

❚ Kultura eta artea

Kultura eta arteak gizartearen eraldaketa eragiten dute baliabide garrantzitsuak eskainiz.

Euskal artista esanguratsuen obra izango dira hizpide - Benito Barrueta,Eduardo Chillida,Anjel Lertxundi eta Ruper Ordorika,besteak beste- eta arte diziplina ezberdinei buruz ariko dira: musika,zinema, literatura,antzerkia...Aurtengo edizioan,bereziki,nazioartean dantza klasikoan erreferenteak diren Igor Yebra eta Lucia Lakarrak eta euskal dantzatik abiatuta dantza garaikidean bide oparoa urratu duen

Jon Maiak eskainiko dituzten ikastaroak nabarmendu nahi dira.

Euskaraz idatzitako testu zaharrenaren aurkikuntzak munduari bira eman dio eta nola ez zen ba Irulegiko eskuari buruzko ikastaro bat antolatuko.Eskuaren sekretuak ezagutzeko eta aditu baten laguntzarekin indusketa bisitatzeko aukera izango da.Horrez gain,Jose Migel Barandiaranek egindako ekarpenean eta Aezkoa ibarreko herri-lurren historia eta kudeaketari buruzko ezagutzan sakontzeko aukera izango da.

❚ Iraunkortasuna

Iraunkortasuna gai ardatza da gizartean eta Uda Ikastaroen baitan hainbat ertzetatik helduko zaio gaiari.

Garapen Iraunkorrerako 2030 Agenda lehen lerrora ekarri nahi izan da: nazioartean izaten ari diren espe-

rientziak alderatuko ditugu eta krisi energetiko eta klimatikoari aurre egiteko trantsizioaz eta herritarren aktibazioaz aritzeko hezkuntza eskola izango da.

Mugikortasunaren etorkizuna,hiriguneak eraldatu eta osasun-tresna bilakatzeko egun gizartean dauden proposamenak,uraren kudeaketa, basoetako suteak…,askotariko gaiak aztertuko dira iraunkortasunaren inguruan antolatutako ikastaroetan. Iraunkortasunari loturik,IHOBErekin elkarlanean,Euskadi 2030 Ingurumeneko Esparru Programa berria zabaltzeko hainbat ekintza aurkeztu dira berriki datorren hamarkadan Euskadik jasangarritasunaren arloan izango dituen proiektu estrategikoen ikuspegi sakona eskainiz.

❚ Digitalizazioa eta adimen artifiziala Eraldaketa digitala gizartearen arlo guztietan lehiakortasunaren eragile nagusietako bat da.Testuinguru honetan,adimen artifiziala gero eta interes handiagoa duen eztabaidagai bihurtu da eta horretan adituen laguntzarekin sakontzeko aukera izango da,horren inguruan sortu diren azken polemikak jorratuz. Sektore zehatzetara bideratutako adimen artifizialean sakondu eta trebatzeko aukera izango da,hala nola,osasun digitala,datuetan oinarritutako justizia,fotonika eta inteligentzia artifiziala,4.0 industria...

MU,enpresei laguntzen

Mondragon Unibertsitateak hornidura-katea hobetzen lagundu zien enpresei Demand Driven Week jardunaldietan

Unibertsitateko Aldizkaria

Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoak hornidura-kateari

buruzko lau eguneko egitaraua antolatu zuen: Demand Driven Week

Martxoaren 20tik 24ra egin zuten Hernaniko Galarreta campusean,eta operazio-zuzendaritzako profesionalei zuzenduta egon zen: enpresa txiki eta ertainetako zuzendariei nahiz gerentziaz,erosketez,logistikaz eta materialez arduratzen diren profesionalei,besteak beste.Mintegiak, lantegi praktikoak eta jardunbide egokiei buruzko aurkezpenak antolatu zituzten.Horietan,enpresentzako aukerak identifikatu ahal izan zituzten profesionalek,eta gogoeta egin kudeaketa zein baliabideak optimizatu zituzten metodologien ezarpenari buruz.Zalantzarik gabe,sistema berritzaileak erabiliz enpresak testuinguru konplexu eta aldakorretara egokitzeko aukera izan zen.

Agenda profesionala

❚ Zuzendaritza,aldaketaren bultzatzaile (martxoak 20)

Lehenengo saioa zuzendariei eta operazio-arduradunei zuzenduta egon zen; besteak beste,industria- edo plangintza-zuzendariei.09:00etatik

15:00etara izan zen.Hasteko,Mondragon Unibertsitateko Aitor Lizarraldek egin zuen aurkezpena.Hornidura-katearen egoera eta norabidea izan zituen hizpide.Ondoren,errentagarritasunaren gaiari heldu zion.Jarraian,Indauxeko zuzendari nagusi Iñigo Ortizek hartu zuen hitza.Enpresa horrek metodologia berritzaileak ezarri zituen,eta horiei esker izan duen bilakaera azaldu zuen,arintasuna eta lehiakortasuna areagotzea lortu baitute.Lehen jardunaldia bukatzeko,mahai-inguruan bildu ziren Iñigo Ortiz Indauxeko zuzendari nagusia, Javier Garcia Ulma Forged Solution-

seko operazio-zuzendaria eta Mikel Onaindia SAPAko operazio-zuzendaria.

❚ Gakoak eta esperientzia praktikoak (martxoak 22) Martxoaren 22an,asteazkenez,jarraipena izan zuen jardunaldi profesionalak.Egun horretarako, Demand Driven MRP: gakoak eta esperientzia praktikoak saioa antolatu dute,zuzendarientzat eta operazio-arduradunentzat,batez ere.Mondragon Unibertsitateko Itxaso Amorrortuk hasi zuen saioa, Demand Driven Adaptative Enterprise (DDAE) zer den azaltzeko.Jarraian,Unai Apaolaza Mondragon Unibertsitateko adituak maila estrategikoari buruz hitz egin zuen.Ildo horretan,Aitor Lizarraldek maila taktikoen inguruko hitzaldia eskaini zuen,eta b2wise enpresako Laurent Vigourouxek maila operazionalen gaiari heldu zion.Hi-tzorduari bukaera emateko,Ulma Forged Solutions,Goizper eta Indaux enpresetako ordezkariek arrakasta-kasuen berri eman zuten.

❚ Hornidura-katearen kudeaketa: DDMRP delakoa ezagutzea

DDBRIXen bidez (martxoak 23) Hirugarren saioan,martxoaren 23an, lantegi praktikoa egin zuten 09:00etatik 18:00etara.Enpresetako zuzendariek eta operazio-arduradunek,Mondragon Goi Eskola Politeknikoko ikasleekin batera,bertatik bertara ezagutu zuten Demand Driven Material Requirements Planning (DDMRP) delakoak proposatzen duen metodologiainbentarioak eta materialak planifikatu eta kudeatzeko metodologia berritzailea-.DDBrix kitaren bidez, partaideek DDBRIX Factory delakoa simulatu zuten,taldeka,eta bertan erabakiak hartu eta fluxuak egoki kudeatu behar zituzten.Hala,sistema aztertu eta erakundeetan ezartzeari buruz gogoeta egin zuten,modu dibertigarrian eta praktikoan.

❚ Agenda akademikoa:

martxoaren 21a eta 24a

Martxoaren 21eko eta 24ko jardunaldiek osatu zuten Demand Driven Week ekimenaren agenda akademikoa.Jardunaldi horiek Mondragon Goi Eskola Politeknikoko Industria Antolakuntza Graduko bigarren ikasturteko ikasleei zeuden zuzenduta.Martxoaren 21ean,partaideek enpresa bat bisitatu zuten,metodologia eraginkorrak ezarrita bertan lortzen ari diren emaitza onak ikusteko.Martxoaren 24an,berriz,solasaldian bildu ziren ikasleak eta operazioen kudeaketan hobekuntza- eta berrikuntza-proiektuak garatu zituzten profesional graduatu berriak.Hizlari izan ziren: Lide Pagola,b2wiseko customer success managerra; Ainhize Antuñano,Operazio Logistiko eta Produktiboen Zuzendaritzako Unibertsitate Masterreko ikaslea; Kristina Peña,Mondragon Unibertsitateko Industria Antolakuntzako Ingeniaritzako Graduko ikaslea, gradu-amaierako proiektua Ekide enpresan egiten ari dena,eta Euken Garmendia,Mondragon Unibertsitateko Industria Antolakuntzako Ingeniaritzako Graduko ikaslea,gradu-amaierako proiektua Ulma Forged Solutionsen egiten ari dena.Gainera,Operazio Logistiko eta Produktiboen Zuzendaritzako ikerketa-taldean lantzen ari diren zenbait lan aurkeztu zituzten.

INFORMAZIOGEHIAGO: www.mondragon.edu/eu/-/mondragon-unibertsitatea-organiza-demand-drive-week

Juan Carlos Unzue,Deustuan

Unibertsitateko Aldizkaria

Deustuko Unibertsitateko Donostiako campusean,martxoaren 28an,Juan Carlos Unzue futbolari eta entrenatzaile ohi eta ELA (alboko esklerosi amiotrofikoa) gaixotasunaren aurkako ekintzaile handienetakoaren testigantza jaso zen zuzenean.Unzue bere bizitzari,futbolari,motibazioari eta gaixotasun sendaezin horren aurkako borrokari buruz mintzatu zen.Jardunaldia Gipuzkoako Futbol Federazioak eta Gipuzkoako Entrenatzaileen Batzordeak antolatu zuten,Deustuko Unibertsitatearekin elkarlanean.

Jardunaldia Gipuzkoako

Futbol Federazioak eta Gipuzkoako

Entrenatzaileen

Batzordeak antolatu

zuten,Deustuko

Unibertsitatearekin

elkarlanean

Juan Carlos Unzue Labiano (Orkoien, Nafarroa,1967) futbolari eta entrenatzaile ohia,aktibista eta kirol-esataria da.Atezain gisa jokatu zuen eta lehen mailako hainbat taldetan aritu zen, batez ere Sevillan.Numancia eta Girona FCko entrenatzailea izan zen bigarren mailan,eta Celta de Vigokoa lehen mailan (atezainen entrenatzailea eta Futbol Club Barcelonako bigarren entrenatzailea).2022tik DAZNn zerbitzuan futbol-esatari gisa dihardu.

2020ko ekainaren 18an iragarri zuen entrenatzaile gisa erretiratuko zela,alboko esklerosi amiotrofikoa (ELA) diagnostikatu ziotenean.Ordutik,buru eta bihotz jarduten du gaixotasunari ahalik eta ikusgarritasun handiena ematen eta ikerketan laguntzeko dirua biltzen.Elkarrizke-

ta askotan parte hartu du,liburu eta dokumentaletako protagonista izan da eta ekitaldi jendetsuak antolatu ditu,hala nola Bartzelonak eta Manchester Cityk Camp Noun jokatu zuten ongintzazko partida.

Deustuan

Deustuko Unibertsitateko Donostiako campusean,martxoaren 28an, Juan Carlos Unzue futbolari eta entrenatzaile ohi eta ELA (alboko esklerosi amiotrofikoa) gaixotasunaren aurkako ekintzaile handienetakoaren testigantza jaso zuten lehen pertsonan.Unzue bere bizitzari,futbolari, motibazioari eta gaixotasun sendaezin horren aurkako borrokari buruz mintzatu zen.Esan bezala,jardunaldia Gipuzkoako Futbol Federazioak eta Gipuzkoako Entrenatzaileen Batzordeak antolatu zuten,Deustuko Unibertsitatearekin elkarlanean. 2020ko ekainaren 18an iragarri zuen entrenatzaile izateari utziko ziola,alboko esklerosi amiotrofikoa (ELA) diagnostikatu ziotenean.Ordutik,buru eta bihotz jarduten du gaixotasunari ahalik eta ikusgarritasun handiena ematen eta ikerketan laguntzeko dirua biltzen.Elkarrizketa askotan parte hartu du, liburu eta dokumentaletako protagonista izan da eta ekitaldi jendetsuak antolatu ditu,hala nola Bartzelonak eta Manchester Cityk Camp Noun jokatu zuten ongintzazko partida.ADELA EH elkarteko kide da Unzue,Euskal Herriko Alboko

Esklerosi Amiotrofikoaren Federazioa,eta Adela Araba,Adela Bizkaia eta Adela Gipuzkoa probintzia elkarteek osatzen dute.Irabazi asmorik gabeko elkarte honen helburua ELAko gaixoen eta haien senideen bizi kalitatea hobetzea da. Unzuek erabat bete zuen Larramendi eraikineko Foro Aretoa,eta bertaratutakoek lehen pertsonan entzun ahal izan zuten nola egiten dion aurre bizitzari ELA,Alboko Esklerosi Amiotrofikoa,diagnostikatu ziotenetik.Juan Carlosek bere hitzaldian adierazi zuen bere bizitzan “onartu” hitza agertu zela."Inork ez du etsi behar onarpen hori azkar iristen ez bada.Bakoitzak bere denbora behar du.Onartzen duzun unean,daukan zailtasunaren barruan, dena da askoz errazagoa".Entrenatzaile eta atezain ohiak bere futbol ibilbideaz ere hitz egin zuen bere klubetan,eta zenbait aholku eman zizkien hitzaldian parte hartu zuten egungo entrenatzaileei: “Entrenatzaileak oinarrizko futbolean duen garrantzia funtsezkoa da.Entrenatzaileak jokalariei esaten dienak markatu egiten ditu.Ez bakarrik gauza taktikoak,baita pertsonalak ere”.Hitzaldiaren amaieran, Unzuek aholku garrantzitsua eman nahi izan zien bertan zeuden guztiei: “Inoiz egoera zailen batean bazaudete,futbolean edo bizitzan,norbaiti kontatzera animatzen zaituztet,lasaitu eta lagundu egingo dizuetelako.Kalte egiten diguna barruan mantentzea da,horixe da nik bizitzan sentitu eta ikasi dudana”.

Juan Carlos Unzuek futbolaren eta bere bizitzaren inguruko testigantza eman zuen

Errektore berria Deustuan

Unibertsitateko Aldizkaria

Unibertsitateko kantziler eta Jesusen Lagundiko buru nagusi A.Arturo Sosa SJk Kultura eta Hezkuntzarako dikasterioaren oniritziarekin eta Gobernu Kontseiluaren proposamenez, Deustuko Unibertsitateko errektore izendatu du Juan Jose E-txeberria

Sagastume SJ,Zuzenbide Fakultateko irakasle titularra eta Unibertsitateko Elkarteko eta 2030 Agendako errektoreordea.

Jose Maria Guibert SJren lekua hartuko du,hark bere hirugarren eta azken agintaldia bukatu ondoren.Guibert irakasleak Boston Collegeko “Gasson Chair” postua beteko du 2023-2024 ikasturtean. Errektore berriaren kargu-hartzearen data laster jakinaraziko da.

Juan Jose Etxeberria

Sagastumeri buruzko ohar biografikoak

Juan Jose Etxeberria (Tolosa,1966)

1984an sartu zen Jesusen Lagundian eta 1995ean apaiztu zen.Bere prestakuntza akademikoa Deustuko Unibertsitatean,Pariseko Institutu Katolikoan eta Erromako Gregoriar Unibertsitatean egin zuen. Azken unibertsitate honetan Zuzenbide Kanonikoan doktoratu zen.

Zuzenbide Fakultateko irakasle titularra da,non Zuzenbidearen Filosofia irakasten duen.Loiolako Probintziako jesuiten probintziala izan zen, 2008tik 2014ra,Espainiako probintzia jesuita desberdinak bakar batean bateratu ziren arte.Aurretik,Zuzenbide Fakultateko dekanorde eta Izaera eta Misioko errektoreorde izan zen.2015az geroztik,Juan Jose Etxeberriak Deustuko Unibertsitatean hainbat kargu izan ditu Unibertsitate Elkarteko errektoreorde gisa.Era berean,Zuzenbide Naturala eta Zuzenbide Kanonikoa irakasgaiak eman ditu Deustuko Unibertsitatean,Eliz Elkarteen Zuzenbidea Erromako Unibertsitate Gregoriarrean,eta Adiskidetze Sakramentuaren Zuzenbidea Pariseko Sèvres Zentroan.Jarduera akademikoarekin batera,jesuita gaz-

teen formazioaz eta hainbat pastoratza jardueraz arduratu izan da, akonpainamendu pertsonalaren eta inaziotar espiritualtasunaren ingurukoak batez ere.Boluntario gisa lan egin izan du hainbat gizarte proiektutan Parisen,Erroman eta Bilbon. Etxeberria irakasleak Zuzenbide Kanonikoan eta Zuzenbidearen Filosofian argitalpenak ditu,eta bereziki nabarmentzekoak dira bizi testamentuei,eliz mugimenduei,eta gizarte testuinguru berrietan laikotasunaren eta konfesionaltasunaren ikuspegi juridikoari buruzko bere ekarpenak.Jorratu izan dituen beste gai batzuk inaziotar espiritualtasuna,Espainiako jesuiten probintzien integrazio prozesua eta Elizako unibertsitateen ebanjelizatzeko erronka dira,besteak beste.

Juan Jose Etxeberria,Deustuko Unibertsitateko errektore berri izendatua

NUPeko Osasun Zientzien Fakultate berria martxan

eraikitzeko lanak

Unibertsitateko Aldizkaria

Martín Larraza Nafarroako Unibertsitate Publikoko Ekonomiako,Plangintzako eta Estrategiako errektoreordea eta María Chivite Nafarroako Foru Komunitateko presidentea izan ziren,apirilaren 3an,Nafarroako Ospitale Unibertsitarioaren eremuan egongo den NUPeko Osasun Zientzien Fakultate berriaren obren hasierako ekitaldian.Eraikin berriak

30.294.000 euroko kostua izango du (BEZa barne) eta 28 hilabetean egin beharko da.Gaur egun Medikuntza, Erizaintza eta Psikologiako titulazioak ematen diren fakultatearen aldamenean egonen da.

Eraikin berriak 30.294.000 euroko kostua izango du (BEZa barne) eta 28 hilabetean egin beharko da

Ekitaldia María Chivite presidentearen hitzaldiarekin hasi zen.Ondoren,José

María Errea Argaizek (Bryaxis Arquitectos) eta Sara Velázquez Arizmendik (Varquitectos) hartu zuten hitza fakultate berriko proiektu arkitektonikoa idatzi duen talde teknikoaren ordezkari gisa,eta etorkizuneko eraikinaren alderdi garrantzitsuenak eta berezitasunak azaldu zituzten.Azkenik,Martín Larraza errektoreordearen hitzekin amaitutzat eman zen ekitaldia.

Aipatutako agintariez gain,bertan izan ziren,besteak beste,Santos Indurain, Nafarroako Gobernuko Osasuneko kontseilaria; Juan Cruz Cigudosa García,Unibertsitateko,Berrikuntzako eta Eraldaketa Digitaleko kontseilaria; El-

ma Saiz,Ekonomia eta Ogasun kontseilaria; Ana Burusco Juandeaburre, Unibertsitateko zuzendari nagusia; Nafarroako Parlamentuko Unibertsitateko,Berrikuntzako eta Eraldaketa Digitaleko batzordeko kideak; NUPeko fakultate,eskola eta sailetako dekano eta zuzendariak; Gizarte Kontseiluko eta Ikasleen Kontseiluko kideak; eta obraren enpresa esleipendunen eta Varquitectos eta Bryaxis Arquitectos estudioetako ordezkariak.

Proiektua eta epeak

“HLA+E” proiektua izan zen eraikin berrirako proiektuaren lehiaketaren irabazlea 2020an,aurkeztutako 35 proposamenetatik puntuazio handiena lortu baitzuen: 100etik 96. Nafarroako Gobernuak ingurunean erabat integratutako eraikin bat egitea proposatu zuen,aldi berean XXI.mendean dugun osasunaren ulerkerarekin eta gaur egungo beharrekin bat datorrena: eraikin funtzionala,baina baita jasangarria ere.Horixe izan zen proposamen irabazlearen alderdi baloratuenetako bat: energia positiboko eraikin baten aldeko apustua egin zen,in situ sortuko duena berokuntza-, hozte-,aireztapen- eta argiztapensistemek kontsumitzen duten energia kantitate bera gutxienez.

Osasun Zientzien Fakultate berriak lau solairu eta beheko solairu bat izango ditu,eta,horiez gain,lurpeko solairu bat ere bai,aparkaleku batzuk eta eraikinaren instalazio teknikoa izango dituena.

Beheko solairuan sarbide nagusiak, ataria eta kafetegi-jantokia egongo dira,baita anatomiarako eremu bat ere,irakaskuntza-gela batekin.

Lehenbiziko,bigarren eta hirugarren solairuak nagusiki irakaskuntzarako eta ikerketarako izango dira: ikasgelak,laborategiak,informatika/mikroskopia-gela,bulegoak,aldagelak eta komunak. Gainera,lehenbiziko solairuan gradu areto bat izango da,auditorium modukoa,erakusketa magistralak,hitzaldiak,tesien defentsak eta gradu eta masterreko proiektuen aurkezpenak egiteko.

Laugarren solairua gardena izango da,eta hautemandako beharren arabera etorkizunean egin daitezkeen ekimenetarako diseinatua egongo da.

Excavaciones Fermín Osés SL eta Construcciones Mariezcurrena SL enpresek osatutako Salud-UPNA aldi baterako enpresa-elkarteari esleitu zizkioten,otsailean,Nafarroako Unibertsitate Publikoko Osasun Zientzien Fakultatea eraikitzeko lanak.

Hasi dira Nafarroako Unibertsitate Publikoko Osasun Zientzien Fakultate berria

Lorenzo Silva,aitabitxi NUPen

Unibertsitateko Aldizkaria

Lorenzo Silva idazle eta abokatua

Nafarroako Unibertsitate Publikoko

(NUP) Literaturako eta Zuzenbideko

LyDer programaren hamargarren

promozioaren aitabitxia izan da.

Promozioa honako ikasle hauek

osatu dute: Angie Stephany Pedraza Díaz,Nayeli Estefanía Sinso Ortega,Melyatka Medieva Drenkova, Ainhoa Undiano Jauregui,Adrián

Pérez de Pipaón Moreno,Leire Souto Arregui,Pablo Doral Pérez eta Marina Morales Luri.Graduazioa

Unibertsitateko komunitatearekin egindako topaketa literario baten esparruan egin zen,José F.Alenza

García NUPeko Administrazio Zuzenbideko katedradunak sustatua eta antolatua.

Diplomak banatu ondoren,Lorenzo

Silvak,NUPeko LyDer programaren lehenbiziko promozioaren aitabitxi ere izandakoak,bere azken liburuez eta hurrengo proiektuez hitz egin zuen, baita bere lan egiteko eta idazteko metodoaz ere.Aditzera eman zuenez, nahiz eta idazle izateko desira nerabezaroan piztu zitzaion,Zuzenbideko ikasketak egin zituen,eta abokatu aritu zen hamabi urtez.Bere bokazioa ez izan arren,esperientzia profesional horrek oso efizientea eta emankorra izatera behartu zuen,eta horrek gaur

egun aukera ematen dio buruan aldi berean zenbait eleberri garatzeko; eta haien gainean dokumentatuz joaten da haiek idazteko unea iritsi arte. LyDer programa irakurketen eta mintegien ziklo bat da,borondatezkoa,eta helburu hauek ditu: ahozko eta idatzizko adierazpena hobetzea, Zuzenbideko Graduak eta arlo juridikoko gainerako titulazioek berezkoak dituzten prestakuntza humanistikoa eta balioetan oinarritutako prestakuntza sustatzea eta eduki juridikoen ikaskuntza osatzea.Zuzenbideko Graduko,Lan Harremanetako eta Giza Baliabideetako Graduko eta Enpresen Administrazioko eta Zuzenbideko Gradu Bikoitzeko ikasleei dago zuzendua.

“La llama de Focea” eta Lorenzo Silvaren polizia-nobelak

Ikasleekiko eta Unibertsitateko komunitateko gainerako kideekiko topaketak iraun zuen bi orduetan,Lorenzo Silvak bere azken eleberriaz hitz egin zuen bereziki.“La llama de Focea” du izena,eta duela 25 urte “El lejano país de los estanques” lanak abiarazi zuen eta Bevilacqua eta Chamorro protagonista dituen sailaren hamahirugarren liburua da.Gogoratu zuenez,lehenbiziko liburu hori eleberri esperimental gisa planteatu zuen,eta tradizio anglosaxoiko

polizia-generoa eta Espainiako errealitatea uztartu zituen bertan,guardia zibilak ziren ikertzaile batzuk gehituta berritasun gisa.Itxura guztien kontra,eleberriak arrakasta handia izan zuen.Nobela-sail baten hasiera modura pentsatua ez bazegoen ere, garatzen jarraitu du gaur egun arte. Egileak adierazi zuen,halaber,bere eleberriak ez direla polizia-kasuen bilduma hutsa,eta XXI.mende hasierako Espainiako errealitate sozial, ekonomiko eta politikoa ulertzeko ere balio dutela.

“La llama de Focea” liburuan,Donejakue Bideko erromes baten hilketa ikertzen dute,hots,kide errusiar arriskutsuak dituen politikari ohi eta enpresari katalan independentista baten alabaren hilketa.Independentziarako “procès” delakoaren gertakari eta oinarrietan murgiltzen da eleberria,eta, Silvaren esanetan,“muturreko kritika kontraesankorrak” jaso zituen bai nazionalismo espainiarraren aldetik (distantziakidea izateagatik eta independentistak “humanizatzeagatik”), bai katalanaren aldetik (Katalunia gorrotatzeagatik).Lorenzo Silvak adierazi zuenez,eleberrian Kataluniako arazoari buruzko koru polifoniko bat islatu nahi izan zuen,non pertsonaia desberdinek beren bertsioa erakusten baitzuten irakurleak bere ondorioak atera zitzan.

Lorenzo Silva idazle eta abokatua,Literaturako eta Zuzenbideko LyDer programaren X.promozioaren aitabitxia

NUk Unibertsitateko Kirol Gala egin zuen

Lehiaketa ezberdinetan parte hartu zuten ikasleak,Garbiketa Zerbitzuak eta Tomás Gómez-Acebo errektoreorde ohia aintzatetsi zituzten

Unibertsitateko Aldizkaria

Nafarroako Unibertsitateak Unibertsitateko Kirolaren Gala egin zuen joan den apirilaren 21ean,Kirol Zerbitzuaren jardueretan gehien parte hartu duten ikasle eta zentroak aitortzeko ekitaldia,hain zuzen ere. Erdiko eraikineko Areto Nagusian izan zen ekitaldia,eta Rosalía Baena Ikasleen Errektoreordeak zuzendu zuen.Bere hitzaldian adierazi zuenez,“gogoratu behar da kirola egitea ez dela lasaibide edo entretenimendu hutsa,ikaslearen prestakuntza integralaren parte dela, Unibertsitatean lortzea proposatu dugun hezkuntza eraldatzaile horren parte dela.Kirola,boluntariotzarekin,bizitza espiritualarekin, kulturarekin batera,ikasleak Unibertsitatean bizi duen esperientziaren zutabe handien parte da”. Ondoren,sari banaketa ekitaldia egin zen.Ikasketak aurten amaitu dituzten eta Unibertsitateko kirol talde ezberdinetan parte hartu duten ikasleek eta unibertsitate urteetan Kirol Talentuaren programan parte hartu duten ikasleek aipamena jaso zuten.Era berean,Galan,sarituak izan ziren Ekonomia Fakultatea,termino absolutuetan lortutako garaipenagatik eta Errektorearen Trofeoan parte hartzeagatik,eta Belagua Egoitza,txapelketaren edizio honetan parte hartzaile gehien dituen zentroa izateagatik,kirol emaitzei dagokienez.

Ekitaldian,Garbiketa Zerbitzuari ere aipamen berezia eman zioten Kiroldegiko instalazioetan egiten duten lanarengatik.Saria,Zerbitzuko Vicenta Frías,Neyde Ferreira,Marisol

Loayza,María Jesús Toledo eta Sara Hernándezek jaso zuten.Pablo Martín Aguado Ikasle Zerbitzuetako

zuzendariak berau osatzen duten profesional guztien "eguneroko lana eta eredugarria" nabarmendu zuen, eta bere esker ona adierazi zuen,

Unibertsitateko kirolari guztien izenean,"beren dedikazioa eta profesionaltasuna,pazientzia eta garbi eta txukun mantentzeko eraikin zailenetako bat zaintzeko irmotasuna” dela eta.Aipamen berezia ere jaso zuen Tomás Gómez-Acebo Ikasleen Errektoreorde ohiak,“Nafarroako Unibertsitatean kirolari baldintzarik gabeko laguntzagatik eta Kirol Zerbitzutik eskatu diogun guztia beti eskuragarri egoteagatik”.

Eguna Elena Hualde ingeniari eta golf jokalari profesionalaren hitzaldi batekin amaitu zen.Bere hitzaldian, Elenak ingeniaritza ikasten ari zen bitartean golfarekiko dedikazio biziak ekarri dizkion onura handiak nabarmendu zituen,sakrifizio handirik gabe.

2023ko Unibertsitateko Kirolen Galan saritu batzuk:

❚ Sergio Acuña Arraya,squash.Enpresen Administrazioa

❚ Enrique Alonso Crespo,golfa.Zuzenbidea

❚ Unai Arizaga Zuazu,boxeoa.Industria Antolakuntzako Ingeniaritza

❚ Naiara Arteta Gutiérrez,saskibaloia.Medikuntza

❚ Karla Cristina Benítez Galarraga, futbola.Diseinua

❚ Koxme Burutarán Olaizola,arrauna. Industri Teknologietan Ingeniaritza

❚ Miguel Caireta Serra,futbola.Kazetaritza

❚ Regina Carrera Bollero,futbola.Diseinua

❚ Enrique Casado de Ávila,tenisa. Enpresen Administrazioa eta Zuzenbidea

❚ Rodrigo Cires Orbe,futbola.Enpresen Administrazioa

❚ Ingrid Escuer Prims,karatea.Biokimika

❚ Lucía Garrido Astarriaga,aretofutbola.Lehen Hezkuntzako irakaslea

❚ Mikel Gogorza Fonseca,golfa.Enpresen Administrazioa eta Zuzenbidea

❚ Sergio Ibiricu Martínez,futbola. Giza Elikadura eta Dieta

❚ Leyre Martinez Lloret,judua.Kimika

❚ Claudia Martínez Rebollo,triatloia.Industria Ingeniaritza

❚ Jaime Matesanz Larrañaga,golfa. Industri Diseinuan eta Produktuen Diseinuan Ingeniaritza

❚ Joseph Alexander Moss Bakker, squash.Arkitektura

❚ Yarima Miranda Ilundáin,aretofutbola.Historia

❚ Ainhoa Oficialdegui Pardal,saskibaloia.Erizaintza

❚ Marcos Olcoz Blanco,futbola.Erizaintza

❚ Leyre Oteiza Álvarez,boleibola. Medikuntza

Euskal unibertsitateak,demokrazia aztertzen

Arantzazulab-ek eta hiru euskal unibertsitateek elkarlanean demokraziari buruz egindako ikerketaren lehen emaitzak aurkeztu dituzte

Unibertsitateko Aldizkaria

Arantzazuko Naiara Goiak,Arantzazulab-en zuzendari nagusiak,Agustin

Erkiziak,Euskal Herriko Unibertsitatearen Donostiako campuseko errektoreordeak,Xabier Riezuk,Deustuko

Unibertsitateko Donostiako campuseko errektoreordeak,eta Nagore Ipiñak, Mondragon Unibertsitateko Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta

Hezkuntza Zientzien Falkultateko dekanoak prentsa agerraldia egin zuten

Arantzazun apirilaren 19an,'Demokraziari buruzko ulermenak gurean' izeneko ikerketaren lehen emaitzak aurkezteko.Euskal Autonomia Erkidegoan herritarrei egindako inkesta horren bidez,gure gizartean demokraziari buruz dauden iritzi,uste eta ulermen nagusiak ezagutu nahi izan dira.

Ikerketa Elkargunean egindako ikerketa

Ikerketa hori Arantzazulab-ek sustatzen duen Ikerketa Elkargunearen baitan egin da.Elkargune hori 2021ean abiatu zen,Euskal Herriko Unibertsitatearen,Deustuko Unibertsitatearen eta Mondragon Unibertsitatearen arteko elkarlanerako espazio kolaboratibo gisa.Elkargunearen helburua da hiru unibertsitateetako diziplina ezberdinetako ikertzaileak elkarrekin ezagutza berria sortzen, hausnartzen eta ikertzen aritzea,etorkizuneko erronkei erantzun ahal izateko elkarlanean jakintza berria sortzeko.

Ikerketa Elkargunearen hastapenean,eta 3 unibertsitateetako 50 ikertzailerekin egindako lan saio ezber-

dinetan hasierako bi ikerketa-ildo lehenetsi ziren abiatzeko,oinarri-oinarrizkoak direlako eta Arantzazulaben egitekoarekin lotura zuzena dutelako: Lankidetzazko Gobernantzari buruzko oinarrizko ikerketa eta markoa eraikitzea; eta Demokrazia ulertzeko moduei buruzko oinarrizko ikerketa garatzea.Bigarren honi lotutako ikerketa proiektuaren lehen emaitzak aurkeztu dituzte. Izan ere,Demokraziaren inguruko kezka handia da gaur egunean: demokraziaren krisia,atsekabe politikoa,herritarren egonezina eta desatxikimendua Mendebalde osoan pil-pilean dagoen gaia da.Ikerketa asko ari dira egiten mundu zabalean,eta baita gurean ere,demokraziaren kezka horri erantzuteko argia bilatu nahian.Horien osagarri,eta gurean orain arte gehiegi sakondu ez den galdera bati erantzun nahian abiatu zen ikerketa lerro hau: Nola ulertzen da demokrazia? Zein kontzepzio daude demokraziari buruz? Horretarako hiru lan eta metodo uztartu dira proiektu honetan: lan teorikoa egungo eztabaida nagusietan sakontzeko,teknika kualitatiboaren bidez demokraziaren sistemako eragile ezberdinen kontzepzioen bilaketa eta inkesta bidez, herritarrek duten demokraziaren ulermenaren gaineko ikerketa.Horrela,gurean demokraziari buruz dauden ulermenak eta iritziak ezagutu nahi izan dira,horiek mundu mailako eztabaida nagusiekin erlazionatu,eta aldi

berean,ebidentzia eta datuetara ekarri herritarren kontzepzio demokratikoa.Oraindik martxan dagoen ikerketa proiektua da,eta gaur,zehazki, herritarrei egindako galdeketaren lehen emaitzak aurkeztu dira.

Inkestaren ezaugarriez

Galdeketa telefono bidez egin da (CATi sistema erabiliz).Horretarako,Euskal Autonomia Erkidegoko 18 urtetik gorako populaziaren lagin errepresentatiboa hautatu da,adina,generoa,lan egoera,eta udalerriaren tamaina kontuan edukita,besteak beste.Guztira

2.173 pertsona elkarrizketatu dira: 1.022 pertsona Bizkaian,661 Gipuzkoan,eta 490 Araban.

Galdetegia berariaz diseinatu da hiru aldagai nagusi kontuan izanda: ikerketaren galdera nagusiei erantzutea,gure herrian kultura politikoari edo demokratikoari egin izan diren beste ikerketak kontuan hartzea eta nazioartean egiten diren galdera estandarrak sartzea.Modu horretara,neurri batean,emaitzek ikerketa konparatua egiteko aukera ematen dute,eta gure lurraldea Mendebaldeko beste herrialde eta eskualdeekin alderatzekoa.Eta aldi berean,lehen aldiz egin diren galderetan ezagutza berria sortzeko bideak urratzen dira.Horrela,beraz,herritarrek demokraziari buruz zer pentsatzen duten eta ze balorazio egiten dituzten ezagutzeko aukera izan da.

Iraultza iraunkortasun aplikatuan

Uztailaren 26an eta 27an,'Smart & Green: Iraunkortasun aplikatuaren disrupzioa,hezkuntzaren,teknologiaren eta hiriaren bitartez mundua aldatzeko.Emoziotik-gizarte eraldaketara' ikastaroa eskainiko da Donostiako Miramar Jauregian,UPV/EHUko Uda Ikastaroetan

Uztailaren 26an eta 27an,asteazkena eta osteguna,'Smart & Green: Iraunkortasun aplikatuaren disrupzioa,hezkuntzaren,teknologiaren eta hiriaren bitartez mundua aldatzeko.Emoziotikgizarte eraldaketara' ikastaroan parte ahal izango da,Donostiako Miramar Jauregian,UPV/EHUko Uda Ikastaroen barne.Antolatzailea aldizkari hau izango da,hau da,Unibertsitateko Aldizkaria, El Periódico Universitario,eta bere fundazioa, Orienta Zaitez Fundazioa,Eusko Jaurlaritzaren lankidetzarekin.

Ikastaro honen helburua klima-aldaketaren aurkako borrokan ikuspegi teknologiko disruptiboa erakustea da,jasangarritasuna bultzatuz (jasangarritasun klimatikoa ez ezik,soziala eta gizatiarra ere bai).Horretarako,hizlariek,beren esperientziatik eta sustraietatik abiatuta,hainbat proiektu jasangarri erakutsiko dituzte.Proiektu horien ardatz komuna disrupzio teknologiko eta metodologiko handia da,baina betiere gizartearen giza garapenera bideratuta,hezkuntzaren, enpresaren eta erakundeen esparruan.Hori guztia ikuspegi geolokalizatuarekin,nazioartekotik tokikora.Azken batean,garapen teknologikoa eta berrikuntza pertsonen zerbitzura dagoela erakustea,aplikatzen den tokian.Horretarako,arrakasta-kasu desberdinak ikusiko ditugu.

Klima-aldaketaren aurkako borrokari eta iraunkortasunaren hobekuntzari ekiteko moduari bu-

ruzko ikuspegi praktikoa eman nahi da,hiru ikuspegi nagusitatik.Lehenengoa,estrategikoa,hezkuntza,ekonomia zirkularra,jasangarritasuna, sormen-disrupzioa eta eredu klasiko teknizista eta ofizialetarako irtenbide berriak sustatzen dituzten proiektuak sustatzen dituzten nazioarteko eta estatuko esperientzien bidez,eredu lineal ekonomiko eta produktibo zaharrari irtenbide errealak eskaini ahal izateko.Bigarrena,erakundeen ikuspuntutik,hirietako eta gizarteko esperientzia praktikoak pertsonen aldeko teknologia kudeatzeko eredu berriak landuz,teknologia gizarteonurarako humanizatuz.Eta,azkenik,enpresa-ikuspegia,digitalizazio jasangarrian eta digitalizazio hori giza garapenaren eta garapen sozialaren zerbitzura jartzen duten enpresaesperientzietan eragin berezia duena.Hori guztia ibilbide aitortua duten eta sektorean ordezkaritza handia duten adituek eta erakunde berritzaileek emango dute.

Helburuak

Ikastaro honen helburua klima-aldaketaren aurkako borrokan ikuspegi teknologiko disruptiboa erakustea da,iraunkortasunaren alde,baina ez klimatikoa bakarrik,baita soziala eta gizakia ere. Horretarako,beren esperientziatik eta jatorritik, hizlari ezberdinek proiektu jasangarri desberdinak erakutsiko dituzte,ardatz komun gisa eten teknologiko eta metodologiko handia dutenak, baina beti hezkuntza,enpresa eta erakundeen esparruan gizartearen giza garapenera bideratuak.

Unibertsitateko Aldizkaria

Hori guztia ikuspegi geolokalizatu batekin,nazioartekotik tokikora.Laburbilduz,garapen teknologikoa eta berrikuntza pertsonen zerbitzura dagoela erakustea,edozein lekutan aplikatzen dena.Horretarako,arrakasta istorio desberdinak ikusiko dira.

Erronkak hauek izango dira:

❚ Garapen iraunkorraren zerbitzura berrikuntza teknologikoa bultzatzen duten hezkuntzaeredu disruptiboen zeregina ulertzea.

❚ Gizartearen giza garapen iraunkorraren zerbitzura teknologia berriak txertatzen dituzten hezkuntza-berrikuntzako esperientziak ezagutzea.

❚ Erakundeen edo gizartearen iraunkortasuna hobetzen duten digitalizazio-elementuak dituzten nazioarteko hezkuntza-proiektuak partekatzea.

❚ Digitalizazioaren,bilakaera teknologikoaren eta gizarte eta giza ongizatearen artean dagoen loturari buruz hausnartzea.

❚ Digitalizazioa eta jasangarritasuna uztartzen dituzten hiri eta erakundeen gizarte- eta garapenprogramen oinarrizko oinarriak,estrategiak eta ereduak ezagutzea,oinarrizko helburu gisa.

❚ Bere sektorean punta-puntakoak diren enpresa- eta gizarte-erakundeen esperientzia berritzaileak eta disruptiboak ezagutzea,gizarte gizatiarrago eta iraunkorrago baten zerbitzura dauden teknologien erabileraren esparruan.

Nori zuzendua

Hitzordu hau ondorengo publikoa izango du helburu:

❚ Publiko orokorra

❚ Unibertsitateko ikaslea

❚ Unibertsitarioak ez diren ikasleak

❚ Irakasleak

❚ Profesionalak

Egitaraua

❚ Lehen eguna: uztailak 26

- 9:00 - 11:15.HEZKUNTZATIK MUNDUA ALDATZEKO NAZIOARTEKO PROIEKTU ZIRKULRRAK.

C.E.S.A.R.(Circular Economy Skills Awareness and Raising)/Green Entrepreneurial School.

HIZLARIA: Rafael Balparda.Nazioarteko Koordinatzailea,Calasanz Santurtzi.

Design4HumanEmotion: “Arts in STEAM Methodology”. HIZLARIA: Cátia Andrade de Freitas.CEO Design4Human Emotion.

Urduliz42 (Fundación Telefónica).Eten teknologikoa. HIZLARIA: Estibaliz León Urduliz42ko Zuzendaria.

- 11:45 - 14:00.HEZKUNTZAREN BIDEZ MUNDUA

ALDATZEKO NAZIOARTEKO PROIEKTU ZIRKULARRAK.

Ayuda en Acción."1Planet4all". HIZLARIA: Iban Askasibar/Mónica Quintela Berrikuntzaren arduradunak Ayuda en Acción-en.

NOVIA SALCEDO FUNDAZIOA (Basque Circular Hub). HIZLARIA: Sergio Salas.Enpresekin Harremanak.

Iraunkortasunaren garrantzia,Erasmus +,Lanbide Heziketan,Europako proiektu federalaren parte bezala. HIZLARIA: Francisco Aldecoa Europako Mugimenduko Espainiako Kontseilu Federaleko Presidentea.

Ikastaro honen helburua klima-aldaketaren aurkako borrokan ikuspegi teknologiko disruptiboa erakustea da, iraunkortasunaren alde

❚ Bigarren eguna: uztailak 27

- 9:00 - 13:00.DIGITALIZAZIOA: BLOCKCHAIN ETA

IRAUNKORTASUNA.TRAZABILITATEA.IoT.BIG DATA.

CODE CONTRACT: “Blockchain eta trazabilitatea.Smart contracts”. HIZLARIA: Sergio Gallastegui CEO CodeContract.

Universitario Web3: “Euskadi Smart mundu Smart bat burutzen.BBC Esperientzia (Bosphorous Basque China)". HIZLARIA: Javier Sánchez.Universitario Web3-ren sortzailea.

IBERDROLA: “Smart Solutions”. HIZLARIA: Iraide Esteban/Natalia Cardanha. "Smart Solutions" proiektua.

BSN Turkey.“Merkataritza Digital baterako ekonomia eredu mistoaren eta garapen digitalaren proposamena”. HIZLARIA: Ulusoy Erdogan BSN Turkia.

Jurcom: “Smart & Green ekonomi baterako europar legezko esparru baten beharra”. HIZLARIA: Ali Osman Özdilek doktorea.Jurcom.

Word Digital Economy Forum: “Txinaren eredu digitala lankidetza unibertsalaren ikuspegitik".

HIZLARIA: Daisy Wang. Committee World Digital Economy Forum.

Batzordea Ekonomia Digitalaren Munduko Foroa.Bilbao Metropoli 30: “Hiri psikologia: psikologiatik hiri diseinura”. HIZLARIA: Idoia Postigo CEO.

- 13:00 - 14:00.MAHAI INGURUA: “EUSKADI SMART MUNDU SMARTBATBURUTZEN”.

HIZLARIAK: Javier Sánchez,Universitario Web3-ren sortzailea.Eneko Knorr,Onice-ren sortzailekidea,inbertitzailea.Mario Carabano. GranthThornton Spain

Epea irekita euskal LHn izena emateko

Euskadiko Lanbide Heziketak 2023-2024 ikasturterako izena emateko epea ireki du,eskaintza ia 4.000 plazatan handituta

Unibertsitateko Aldizkaria

Jorge Arévalo Lanbide Heziketako sailburuordeak,Nicolás Sagarzazu Plangintza eta Antolaketako zuzendariarekin batera,maiatzaren 8an egindako prentsaurrekoan,2023-2024 ikasturterako

Euskadiko Lanbide Heziketarako matrikulaziokanpainaren xehetasunak eman zituen.Matrikulazioa zabalik dago maiatzaren 26ra bitartean (egun hori barne).Euskadiko Lanbide Heziketak datorren ikasturtean 58.910 plaza eskainiko ditu, hau da,2022-2023 ikasturte honetan baino

3.920 plaza gehiago.Horrek % 11,47ko igoera esan nahi du,ikasturte honekiko.

Ia 4.000 plaza gehiago

2023-2024 ikasturtean sortuko diren 3.930 plaza berri horietako gehienak Goi Mailako Heziketa Zikloetan sortu dira.Honela banatzen dira, mailen arabera,plaza berri horiek:

❚ 465 plaza berri Oinarrizko Mailako Heziketa Zikloetan.

❚ 875 plaza berri Erdi Mailako Heziketa Zikloetan.

❚ 840 plaza berri Goi Mailako Heziketa Zikloetan

❚ 740 plaza berri espezializazio-ikastaroetan, datorren ikasturtean beste 9 espezializazioikastaro eskainiko baitira.

Euskadik Lanbide Heziketaren aldeko apustua egiten jarraitzen du,eta eskaintza globala 59.910 plazakoa da 2023-2024 ikasturterako,honela banatuta: 5.970 plaza Oinarrizko Mailako Heziketa Zikloetan; 21.000 plaza Erdi Mailako Heziketa Zikloetan; 30.500 plaza Goi Mailako Heziketa Zikloetan,eta 1.000 eskaintza partzialean.Gainera, horien guztien artean 1.440 plaza espezializazio-

ikastaroetan izango dira: bikoiztu egiten da 2022-2023 ikasturte honetako eskaintza,beste 9 espezializazio-ikastaro jarri baitira abian. Espezializazio-ikastaroek urtebeteko iraupena dute,eta jada Erdi Mailako edo Goi Mailako Heziketa Ziklo bat amaitu duten ikasleei zuzentzen zaizkie,ikasi dutena zikloarekin zerikusia duen arlo jakin batean espezializatu daitezen.Euskadiko Lanbide Heziketak datorren 2023-2024 ikasturterako guztira 20 espezializazio-ikastaro eskainiko ditu; horietako 9 berriak izango dira.

Gaurtik,maiatzaren 8tik, aurrera eman ahal izango da izena Lanbide Heziketan,on line edo Lanbide Heziketako ikastetxeetan bertan

Lanbide Heziketaren eta Unibertsitatearen arteko lotura-bideak

Hezkuntza Sailak berriro ere azpimarratu nahi du gainditu beharrekoa dela Lanbide Heziketa edo unibertsitatea,bata edo bestearen artean aukeratu beharreko dikotomia klasikoa.Garai berriek eta produkzio-sarearen premiek beharbeharrezkoa egiten dute ikuspegi hori aldatzea eta bi ikasketak elkarren osagarri gisa planteatzea.Hori dela eta,Hezkuntza Sailak,euskal unibertsitateekin elkarlanean,Lanbide Heziketaren eta Unibertsitatearen arteko lotura-bideak (edo pasabideak) bultzatzen ditu.Lotura-bide horiei esker,Goi Mailako Heziketa Ziklo bat egin duten ikasleei unibertsitate-kreditu kopuru jakin bat aitortzen zaie,betiere aukeratutako unibertsitate-graduaren eta ikasitako Lanbide Heziketako zikloaren arteko kidetasunaren arabera.

2023-2024 ikasturteko matrikulazioa

Lanbide Heziketan eskolaratu nahi duten ikasle berriek gaurtik,maiatzaren 8tik aurrera 20232024 ikasturtean eskolaratzeko eskaera aurkeztu ahal izango dute.Epea maiatzaren 26ra arte egongo da zabalik,egun hori barne.

Eskaerak aurkezteko bi bide izango dituzte: on line edo aurrez aurre Lanbide Heziketako ikastetxeetan bertan.

Nafarroa LHren Nazioarteko Biltzarrean izan zen

Hogeita hamar lagunek osatu zuten martxoaren 30ean Madrilen hasi zen “Etorkizuna oraina da” LHren Nazioarteko Biltzarreko Nafarroako ordezkaritza

Hogeita hamar lagunek osatu dute Lanbide Heziketako Nazioarteko Biltzarrean parte hartu duen Nafarroako ordezkaritza.“Etorkizuna oraina da” leloarekin hasi zen martxoaren 30ean Madrilen,eta Jorge Bea Bideko Ama Birjina LHIko zuzendaria izan zen bertan.Berak parte hartu zuen Lanbide Heziketaren arrakastarako erronkak aztertzen dituen biltzar-programako mahainguruetako batean: sareak,berrikuntza eta bikaintasuna.Nafarroako ordezkaritzaren buru Carlos Gimeno izan zen,eta haren kide izan ziren LHko ikastetxe publikoen sareko zuzendariak,Lanbide Heziketako Zuzendaritza Nagusiko kideak,Saileko ikuskatzaileak,Nafarroako Enplegu Zerbitzuko ordezkariak (Miriam Martón zuzendari kudeatzailea buru zela) eta Nafarroako Ikaskuntza Integraleko Zentrokoak (CNAI).

Nazioarteko kongresu horretan 1.700 pertsona inguruk hartzen dute parte,eta ekonomia berriak Lanbide Heziketan gaur egun dituen aukerak eta erronkak aztertzea du helburu.

Ekonomia berriak Lanbide

Heziketan gaur egun dituen

aukerak eta erronkak aztertzea du helburu biltzarrak

Kongresua hilaren 31ra arte luzatu zen,Madrileko IFEMA Udal Jauregian,eta hizlari aipagarriak izan zituen: Nicholas Schmit,Europako

Lan,Enplegu eta Ongizate Komisarioa.Hitzaldia

eman zuen: “Eskumenen Europako urtea: Lanbide Heziketaren aldeko apustua”; Anton Costa,

Jon Lasa Galdos

Ekonomia Kontseiluko lehendakaria. Horrez gain,lehen jardunaldian,mahai-inguruak egin ziren,eta gai hauek landu ziren: “Lanbide Heziketaren aldeko herrialdearen aliantza” edo “Talentuaren oraina eta etorkizuna: behar dugun lanbide prestakuntza”.Era berean,LHko ikastetxeen Europako panoramika,prestakuntzaren digitalizazioa,LHko zentro/enpresa dimentsio duala,Lanbide Heziketako jasangarritasuna” edo ekintzailetza,LHko zentroetatik enpresara.

Bigarren jardunaldian,besteak beste,honako gaia hauek jorratu ziren: “XXI.menderako gaitasunak.Europako Hezkuntza Esparrua"; “Ekonomia berriaren eskumenak.2023: Gaitasunen urtea”; “Gaitasun profesionalen egiaztapena”; “Orientazioa eta prestakuntza bizitzan zehar. Egungo errealitate sozioekonomikoaren beharra”

Bigarren eguna

Bigarren jardunaldian,“XXI.menderako gaitasunak.Europako Hezkuntza Esparrua", “Ekonomia berriaren eskumenak.2023: Gaitasunen urtea”,“Gaitasun profesionalen egiaztapena”,“Orientazioa eta prestakuntza bizitzan zehar.Egungo errealitate sozioekonomikoaren beharra”,“XXI.mendeko LHko zentroak.Bikaintasun-zentroak”,“Lanbide Heziketa Duala: ikasgela enpresan”,“Arrakasta-kasuak Lanbide Heziketan”,“Etorkizuna eraikitzen”,edo “Lanbide Heziketaren arrakastarako erronkak: sareak,berrikuntza eta bikaintasuna”.

Azken mahai-inguru horretan Jorge Bea Iruñeko Bideko Ama Birjina LHIko zuzendariak parte hartu zuen,Ceuta eta Malagako ikastetxeetako irakasleekin eta LH Enpresa elkarteko lehendakariarekin batera.

Itxiera instituzionala egin aurretik,Clara Sanz Lanbide Heziketako Idazkaritza Nagusiaren eskutik,omenaldia egin zitzaien Spainskills 2022an urrezko eta zilarrezko doministikuei; besteak beste,Alex Santesteban ikasle nafarra, Zenbakizko kontrolaren bidezko mekanizazioa (CNC) - Laskurain entrenatzailea espezialitatean zilarrezko saria jaso zuena,Laskurabel irakaslearekin batera.

Lanbide Heziketako Nazioarteko Kongresua

Hezkuntzak nahiz Lanbide Heziketa Ministerioak Lanbide Heziketako Nazioarteko Kongresua antolatzen dute eta bertan lanbide heziketarako gaur egun ekonomia berriak dituen aukerak eta erronkak landu ohi dira.

Ekitaldiaren bi egunetan zehar,bisitariak egitarau osoa aurkituko du,hizlari onenekin eta alderdi guztietatik bere ikuspuntua eta eztabaida emango duten profesional onenekin.

Kokapena: IFEMA

Eraikuntza abangoardista honek 30.000 m2 erabilgarria baino gehiago ditu.1.812 lagunentzako lekua duen auditorioa,2.414 m2-ko erabilera anitzeko aretoa eta edukiera ezberdineko hogeita hamabi areto ditu ere,26 eta 360 pertsona bitartekoak.Gainera,bere aparkalekua badu.

Jauregia hiru bloke handitan egituratuta dago.

Ezkerreko hegalean,1.eta 2.solairuek edukiera handiko gelak dituzte,gehienez 385 lagunentzako.4.solairuak zazpi bilera areto,idazkari teknikoak eta VIP gune bat ditu.

Eskuineko hegalean,1.eta 2.solairuetako gelak espazio polifazetikoak dira,hormak mugikorrak baitira eta ahalmen desberdinak ahalbidetzen dituztelako.

Erdiko gunea,3.solairuan kokatutako Erabilera Anitzeko Espazioa,erakusketa komertzialei eta ostalaritza-zerbitzuei zuzendutako lekua da batez ere.

Kale mailan,Jauregirako sarbide nagusian,A Auditorioa dago,2019ko abuztuan berritua eta

1.812 eserleku dituena.Sarrera nagusi honetako atarietan erakusketa komertziala,ostalaritza zerbitzuak eta beste erabilera batzuetarako espazio osagarriak daude.

'Internet segur@' liburua eskuragai

José Ángel Fernández Fernándezek

'Internet segur@' liburua plazaratu du,teknologia berrien esparruan hausnarketa egiteko

Jon Lasa Galdos

Gaur egun,teknologia berriei esker,edozein lekutatik eta azkar,era guztietako informazioa eskura dezakegu,oroitzapenak edo datuak gorde edo partekatu ditzakegu,baita beste pertsonekin elkarreragin eta ia mugarik gabe komunikatu ere.Horri buruz hausnarketa sakon bat egitea du xede 'Internet segur@' liburuak,José Ángel Fernández Fernándezek idatzi duenak. Anaya Multimedia argitaletxeak kaleratu du.

'Internet segur@' liburua Anaya Multimedia argitaletxeak kaleratu du eta dagoeneko salgai dago

Ezinbestekoa da Interneten,teknologia berrien eta konexioa ahalbidetzen duten gailuen oinarrizko funtzionamendua ulertzea.

Ezkutatuta dauden arriskuak aintzat hartu behar ditugu eta sarean nabigatu baino lehen,oinarrizko babes-neurriak ez hartzeak edo gure informazioaren pribatutasuna behar bezala ez zaintzeak zer dakarren jakin behar dugu.José Ángel Fernández,Polizia

Nazionaleko delitu informatiko eta teknologikoan aditua den poliziak oso informazio baliagarria aurkezten digu lan honetan ziberespazioan eta sare sozialetan izan ditzakegun arrisku guztiak ezagutzeko,telefonoaren eta beste gailu teknologiko batzuen erabilera desegokiak eragindakoak.

Lan honek komunikazioak babesteko segurtasun-irtenbideak eta gomendioak,jarraibideak eta aholkuak eskaintzen ditu,ahazteko eskubideari eta datuen babesari buruz informatzen

digu,ordainketa-bide ezberdinen erabilera zuzena deskribatzen du,erreklamazioak formalizatzeko nola jarraitu behar den adierazten digu,eta,hala,asmo txarra duten nabigatzaile horiei abisua,Espainiako legediaren arabera legez kanpoko jokaeraren ondorioez ohartarazten du.Carolina González García,Polizia Nazionaleko erkidegoko arduradun ohiak,hitzaurrea idatzi du.

Atalak

Honela banatua dago liburua:

❚ Internet ulertzea

❚ Netiketa

❚ Aurre egin ditzakegun IKTarriskuak

❚ Arazo posturalak eta psikologikoak.Teknoadikzioak

❚ Informazio pertsonala eta pribatua

❚ Sare sozialak

❚ Hezkuntza teknologikoa

❚ Internet negozio tresna gisa

❚ Interneten ordaintzeko bideak

❚ Gauzen Internet

❚ Kontuan hartu beharreko segurtasun-gaiak

❚ IKTeta interneten inguruko legedia

❚ Interneteko herritarren zerbitzuak

❚ Kexak

❚ Intereseko web orriak eta aitorpenak

340 elkarrizketa baino gehiago Donostiako

III.Talentu Azokan

47 enpresak,150 lan-eskaintzarekin,hautaketa-prozesuei ekiten hasi dira orain,Azokan lehen kontaktu baten ostean

Jon Lasa Galdos

Donostiako Sustapen Sozietateak Reale Arenan antolatutako Talentu Azokaren III.edizioa arrakastatsua izan da.Parte hartu zuten 47 enpresek 150 lanpostu baino gehiago eskaini zituzten eta,azkenean,340 elkarrizketa baino gehiago egin ziren. Lan-elkarrizketa bat antolatzeko Azokaren aurretik izena eman zuten 480 lagun baino gehiagoren artean,% 47,7 emakumeak ziren,% 52,3 gizonak, eta % 63 35 urtetik beherakoak.

Beste datu aipagarri bat azokako plataformak, 63.000 orrialderekin,izan dituen ia 7.000 bisita izan dira.Izena eman dutenez gain,hitzordurik gabe beste pertsona batzuk hurbildu ziren Azokara,elkarrizketa bat ere lortuz.Hemendik aurrera langileak hautatzeko prozesua hasiko da,eta horrek etorkizuneko kontratazioak ekarriko ditu.

Marisol Garmendia Ekonomiaren Garapen eta Enplegu zinegotziaren ustez,"Talentuaren Azokak aukera bat emateko helburua bete du,batez ere gazteenei,Donostian talentua lanpostu duin eta kalitatezkoen bidez eusteko egiten ari garen ahaleginaren barruan.Lan eskaintza ona duen enpresa ekosistema dugu eta Donostiako talentua etxean geratzeko aukera ematen duten topaketa hauek ahalbidetzen jarraitu nahi dugu”. Hirugarren edizio honekin,Talentu Azoka Donostiaren garapen profesionalerako plataforma garrantzitsu gisa finkatzen da,tokiko enpresek dituzten lan-aukerak ere ikusgai jarriz,sektore teknologikoetatik hasi eta tradizionalagoak direnetaraino.

Aurten,Ingeniaritza eta Industria,Mekanika, Elektrizitatea eta Informatika teknikariak bezalako profilak izan dira eskari gehien izan dutenak, nahiz eta beste sektore batzuetarako eskaintzak ere egon diren,hala nola salmenta,marketina eta komunikazioa,irakaskuntza,administrazioa,osasuna edo ongizatea.

Aurtengo nobedadeetako bat curriculuma hobetzeko eta elkarrizketak prestatzeko laguntza eskaini

zuen aholkularitza zerbitzu pertsonalizatua da.Zerbitzu honek ondoko elkarrizketetarako arrakastaz prestatu diren 145 pertsonei egin die mesede. Tokiko enpresa garrantzitsuenen eta lan erronka berrien bila dabiltzan pertsonen arteko topaketa sortzeaz gain,Azokak ere balio izan du enpresa horietako batzuentzat,hala nola Deneb Medical, Zuccheti,Ibermática,Vicomtech edo Cyber Surgery,hitzaldiak eskaintzeko.digitalizazioa,Adimen Artifiziala,osasun teknologia berrienak,edo CVon bat nola idatzi Donostiako Sustapenaren eskutik. Topaketa hauetan 300 lagunek parte hartzeak bai profesionalen zein prestakuntza zentroen interesa piztu du,enpresa ezberdinek barnetik nola lan egiten duten ezagutu ahal izan baitute. Talentu Azokara joan ezin izan duten hautagaientzat,igo bere profilak Donostiako Sustapenak sortutako plataformara (https://talento.fomentosansebastian.eus/),parte hartzen duten enpresei eskaerak bidaltzeko.

Talentu Azoka Donostiako Sustapenaren estrategiaren barruan kokatzen da,talentuaren eta Donostiako enpresa-ekosistemaren arteko lotura hobetzeko eta sustatzeko.Aurreko bi edizioetan, ia 1.000 lan-elkarrizketa erregistratu dira,eta 750 pertsona baino gehiago erregistratu dira. Gainera,orain arte parte hartu duten enpresen % 26k profesional erregistratuak kontratatu ditu.

Gaztenpresa,ekintzailetzaren alde

Gaztenpresak ekintzailetza indartzen jarraitzen du,2022.urtean 314

negozio sorraraziz

Jon Lasa Galdos

Inguruko errealitate soziala hobetzeko helburuari jarraikiz,Gaztenpresan 314 negozio berri abiarazten lagundu dute 2022an,eta horiei esker,637 lanpostu sortu dira.Hori horrela izanik, ia 30 urteko ibilbide honetan,6.578 enpresa eta 12.041 enplegu sortzen lagunduko dute,eta LABORAL Kutxaren bitartez 192 milioi euro lortzeko aukera eman dute,mailegutan.

Datu horiek guztiak 2022ko Urteko Memorian bilduta daude; Donostiako Kursaal jauregian aurkeztu zuten txosten hori,eta ekitaldi horretan izan ziren Ibon Urgoiti,LABORAL Kutxako Negozio Garapeneko zuzendari eta Gaztenpresa Fundazioko lehendakaria; Gloria Múgica, Lanbideko zuzendari nagusia; Cristina Dumitrescu,Europako Inbertsio Funtsaren Mikrofinantzetako inbertsioen kudeatzailea; eta Inma Ramos,Gaztenpresako zuzendaria.

Ia 30 urteko ibilbide honetan, 6.578 enpresa eta 12.041 enplegu sortzen lagunduko dute

Baina,Gaztenpresan,negozio berriak abiarazteko unean ez ezik,gero ere lanean jarraitzen dute,sortutako enpresei jarraipena egiten eta laguntza ematen merkatuan egoten jarraitu dezaten.Horrela,bada,erakundearen babespeko proiektuen % 69k martxan jarraitzen dute zabaldu eta handik 5 urtera,eta Euskadin enpresen batez besteko biziraupen-tasa % 45 da epe horretarako (Eustat).

Ekintzaileak ezagutzen

2022.urtean negozioa sortzeko asmoz Gaztenpresara jo zutenen batez besteko adina 39 urte izan zen,eta generoan erabateko parekotasuna izan zen (% 50 emakumeak,% 50 gizonak).

% 73k ez du unibertsitateko titulurik eta,aurretiazko lan-egoerari dagokionez,% 29 langabe-

zian zeuden eta % 47k lehengo lana utzi zuen ekintzaile izateko.

Forma juridikoa erabakitzeko garaian,% 73k enpresaburu indibidual izatea aukeratu zuten, eta % 26k sozietatea eratu zuten (% 89k sozietate mugatua eta % 11k kooperatiba).

Ekintzaileen iritzia

Gaztenpresarengana jotzen duten ekintzaileen bizimodua nola aldatzen den ere jakin nahi izan dute.Zentzu horretan,ekintzaileek adierazi dutenez, enpresa sortzeko prozesuan 3 faktore hauek baloratu dituzte hobekien gure laguntzari dagokionez:

1. Negozio-plana egiteko laguntza.

2. Finantzaketa-iturriak

3. Ziurgabetasuna gutxitzea

Eskertuak agertu dira,halaber,kudeaketa-lan burokratikoak egiten,“ibilbide-orria” antolatzen eta dirulaguntzak eskatzen lagundu dietelako. Eta,oro har,ekintzaile izatea haiek espero zuten bezalakoa izan da,nahiz eta egin behar izan duten sakrifizio pertsonala eta eskaini behar izan dioten denbora hasieran uste zutena baino handiagoak izan.

Era berean,jarduneko lehen urtea gainditu ostean,ekintzaileek diote ekintzailetzak bizimodua hobetu diela,bereziki,norberaren errealizazioari dagokionez eta norberak ezarritako arauen arabera lan egiten dutelako.

Inpaktua negozioetan

Bere proiektuen biziraupen-tasaz gain,beste faktore batzuk ere aztertu dituzte,hala nola gizartearen eta ingurumenaren arloko inpaktua, fakturazioaren bilakaera,enplegua sortzea eta ekintzaileen soldata.

Horrela,bada,2022an,lagundutako enpresen % 24 ingurumenean eta gizartean inpaktua duten negozioak dira,hainbat arlotakoak: enplegua eta prestakuntza,osasuna eta ongizatea,ingurumena,garapen komunitarioa eta kooperatibismoa. Bestalde,Gaztenpresak bultzatu dituen enpresa gehienek (% 68) fakturazioan gorakada izan du-

Laguntzen du

te azken urtean eta % 45ek jarduera-ildo berriak txertatu dituzte.

Lanpostuak sortzeari dagokionez,negozioen % 56k lanpostu gehiago sortu ditu,eta enplegu hori mugagabea izan da kasuen % 90ean.Gainera,enplegu berri horien erdietan baino gehiagotan (% 57) emakumeak aritu dira lanean.

Jardunean lortzen dituzten diru-sarrerei erreparatuta,% 73k diote negozioari esker soldata duina ateratzen dutela.Bestalde,jabetu gara zenbait ekintzaileren kasuan soldata murriztu behar izan dutela kontratazio berriak zirela eta.

Inpaktua gizartean

Gaztenpresak 2022an egin duen lanak eragin positiboa izan du ingurunean ere,egoera ahulenean zeuden pertsonei (langabeak,ikasketa-maila apala dutenak,migratzaileak,emakumeak,35 urtetik beherakoak eta 45 urtetik gorakoak) lan egiteko aukera eman ahal izan dietelako.

Era berean,aberastasuna sortu dute herrietan, lagundutako negozioen % 63 probintzietako hiriburutik kanpo kokatuta baitzeuden.Gainera, enpresa bakoitzak batez beste 87.500 euroko inbertsioa egin behar izan du.

Bukatzeko,Gaztenpresaren bultzada jaso duten negozioetan,batez beste,20.300 € bildu dituzte jarduneko lehen urtean,eta hori gizarte osoaren mesederako da.

Gaztenpresa Fundazioa

Euskadin liderrak dira enpresak sortzen eta ekintzailetza sustatzen.

Bere helburua da enplegua sortzen eta kontserbatzen lagunduko duten ekimenak babestea eta ekintzak garatzea.

2022ean,314 enpresa eta 637 lanpostu sortu zituen.Dagoeneko,6.500 enpresa baino gehiagok jaso dute,guztira,gure laguntza.

Irabazi asmorik gabeko ekimen bat dira,LABORAL Kutxaren gizarte-lanekoa.Bere helburua

da enplegua sustatzea eta ekintzaileei enpresak sortzen laguntzea.Hego Euskal Herriko ekintzaileekin elkarlanean aritzen dira. Nori laguntzen diote?

❚ Ekintzaileei. Berdin du zenbat urte dituzun,zure proiektua zer etapatan dagoen…Zure egoera edozein dela ere,zure negozio-ideia babestu eta gauzatzen lagunduko dizute.

❚ Garapen-proiektuak dituzten mikroenpresa gazteei. Prozesu osoan lagunduko dizute,hasieratik amaierara.Ideiatik eta negozio-planetik,finkapenera arte.

❚ Elkarlanean aritzen dira ekintzailetzaren kultura sustatu nahi duten erakundeekin ere Fundazio gisa,bere helburua zer aldaketak eragiten ditugun pertsona ekintzailengan,haien proiektuetan eta,oro har,gizartean ikustea da. Horretarako,hau guztia lortzea gustatuko litzaieke:

1. Ekintzaile baten bizi-proiektua hobetzen laguntzea.Horretarako,laguntza pertsonalizatua eskaintzen diote.

2. Negozioa finkatzen laguntzea.Ekintzailetzarako gaitasunak hobetzeko prestakuntza praktikoen eta mentoring-aren bidez.

2022.urtean negozioa sortzeko asmoz Gaztenpresara jo zutenen batez besteko adina 39 urte izan zen Laguntzen du

3. Aberastasuna eragitea eta desberdintasuna murriztea,enplegu lokala indartzen duten enpresak sortuz. Gaztenpresak hainbat eremutako profesionalak ditu bere taldeetan.Eta profesional horiek eskuzabal eta beren borondatez laguntzen dute fundazioan.

Euskal gazteak ekintzailetzara bideratzen

Eusko Ganberak,INCYDE Fundazioarekin eta Europako Gizarte Funtsarekin elkarlanean,Gazte Ekintzailetzako Ibilbideak Euskadin 2023 ekimena abiarazi du

Jon Lasa Galdos

16 eta 29 urte bitartekoa bazara,aukera paregabea da zure enplegagarritasuna hobetzeko eta proiektu berriak egiterakoan asko lagunduko dizuten trebetasunak ikasteko.Izan ere,Eusko Ganberak,INCYDE Fundazioarekin eta Europako Gizarte Funtsarekin batera,Gazte Ekintzailetzako Ibilbideak Euskadin 2023 ekimena sortu du. Bertan izena eman dezakezu dagoeneko,maiatzaren 16ra arte.

Ikastaroak,Donostian, maiatzaren 8tik 19ra izango dira,eta Bilbon,maiatzaren

17tik 31ra

Doako ikastaroa izango da,non taldean lan egiten,aurkezpen ikusgarriak eta eraginkorrak egiten ikasiko duzun eta komunikazio eta antolakuntzarako gaitasunak hobetzeko aukera emango dizu,zure denbora eta baliabideak hobeto kudeatzeko aukera emango dizun,eta hori guztia taldeko erronketarako modu oso dinamikoan.

Dagoeneko negozio-ideia bat baduzu,ekintzailetzan esperientzia handia duten profesionalen laguntza izango duzu,haiekin zure negozio-ideia aztertuko duzu eta haiek gidatu eta aholkatuko zaituzte proiektua gauzatzeko prozesuan zehar.

Euskadiko Merkataritza Ganberek eta Europako Gizarte Funtsak kofinantzatua izango da,INCYDE Fundazioaren bitartez.

Non

❚ Donostian,ikastaroaren datak: maiatzaren 8tik 19ra.

❚ Bilbon,ikastaroaren datak: maiatzaren 17tik 31ra.

❚ Izena emateko epea: apirilaren 14tik ikastaro bakoitza hasi baino egun bat lehenago zabalik.

Deialdia

Eusko Ganberak - Euskal Ganberak INCYDE Fundazioarekin eta Europako Gizarte Funtsarekin elkarlanean.

Baldintzak

16 eta 29 urte bitartekoak izatea,langabezian egotea eta Gazte Bermearen onuradun izatea.

Incyde Fundazioa

INCYDE Fundazioa (Instituto Cameral para la Creación y Desarrollo de la Empresa) Merkataritza Ganberen ekimenez 1999an sortutako erakunde bat da,espiritu ekintzailea sustatzera eta trebatzera,ekintzaileen kualifikazioa hobetzera eta enpresak sortzeari eta sendotzeari bideratua.

Enplegua sortzeko eta ETEak merkatu berrietara berritzeko eta egokitzeko tresna eraginkorra da,INCYDEren prestakuntza-programen bikaintasuna lortzen lagundu duena,baita enpresaproiektu berriak irekitzen ere,ekintzaileentzako espazio bat errazten baitu,non beren negozio ideiak garatu ditzakete.

Merkataritza Ganberen espiritu ekintzaileak bultzatuta,Fundazioak ekintzaile berrien zerbitzura jartzen duen Haurtzaindegien Sarean hezkuntza- eta egitura-eginkizuna betetzen du,baita ekintzaileei aholkularitza ematen ere ekintzailetzaren lehen urteetan,sendotu arte. 2 urtez eta urtebete gehiago luzatzeko aukerarekin,INCYDE Fundazioaren Sareko enpresa-haztegi batean instalatu daitezke,lurralde nazional osoan banatuta."Espazioaren laga-

pen gisa" ordainketa soilik egiten den azpiegitura hauetan,jarduera baldintza onuragarriagoetan hastea baimentzen da,eta hura finkatzea,zentroan ematen diren inkubazio lanen bitartez.

INCYDE Fundazioaren jarduerak ESF (Europako Gizarte Funtsa) eta FEDER (Eskualde Garapenerako Europako Funtsa) funts komunitarioen programen barruan kokatzen dira.

Izena emateko epea maiatzaren

16an amaituko da

Europako Gizarte Funtsa

EGF da Europak enplegua sortzeari laguntzen dion tresna nagusia,jendeari lanpostu hobeak lortzen laguntzen eta EBko herritar guztiei lan aukera justuagoak bermatzen dizkie.Horretarako,EGFk Europako giza kapitalean inbertitzen du: langileak,gazteak eta lan bila dabiltzan pertsona guzti horiek.EGFren finantzaketak,urtean 10.000 milioi eurokoak,milioika europarren lanaukerak hobetzen ditu,batez ere lana aurkitzeko zailtasunak dituztenentzat.

Europar Batasunak enplegu gehiago eta hobeak sortzeko eta gizarte inklusiboagoa lortzeko konpromisoa hartu du.Helburu horiek Europa 2020 estrategiaren oinarrian daude,EBn hazkunde adimentsu,iraunkor eta inklusiboa sortzea bilatzen duena.Erronka hau are zorrotzagoa da krisi ekonomikoaren egungo testuinguruan.EGFk paper garrantzitsua betetzen du Europako helburuak lortzeko eta krisi ekonomikoaren ondorioak arintzeko,batez ere langabezia eta pobrezia mailaren igoera.

Lehentasunak

Europako Batzordeak eta EBko estatu kideek elkarrekin ezartzen dituzte EGFren lehentasunak eta erabakitzen dute nola erabiltzen diren bere baliabideak.Lehentasunetako bat langileen moldagarritasuna bultzatzea da, gaitasun berriak eskuratzen lagunduz eta enpresei lan egiteko modu berriak sustatuz. Beste lehentasun batzuk enplegurako sarbidea hobetzea,ikasle gazteei lan-mundurako

trantsizioan laguntzea edo kualifikazio gutxiago duten enplegu-eskatzaileak trebatzea dute lan-aukerak hobetzeko.Izan ere,lanbide-heziketa eta etengabeko ikaskuntza-aukerak, pertsonak gaitasun berriak hornitzera zuzenduta,oso osagai garrantzitsuak dira ESFko proiektu askotan.

Beste lehentasun bat talde desabantailatuetako pertsonei lana aurkitzen laguntzea da.Horrek "gizarteratzea" indartzen laguntzen du,enpleguak funtsezko zeregina baitu gizarteratzeko eta eguneroko bizitzan.Finantza-krisiaren ondorioz,ahaleginak bikoiztu behar izan ditu pertsonei lanpostuari eusten laguntzeko edo,lana galtzen dutenean,lan merkatuan lehenbailehen berriro sartzeko.

Pertsonentzat egindako proiektuak

EGF ez da enplegu agentzia bat eta ez du lan eskaintzak argitaratzen.Egiten duena da Europan tokiko,eskualdeko eta nazio mailan enpleguarekin lotutako dozenaka mila proiektu finantzatzea da: auzo-erakundeek zuzendutako proiektu txikietatik hasita,desgaitasuna duten pertsonei lanpostu egokia aurkitzen laguntzeko,eta biztanleriaren lanbide heziketa sustatzeko proiektuetara,bere osotasunean.

EGF proiektuak izaera,eskala eta helburuez oso desberdinak dira,eta askotariko taldeei zuzenduta daude.Hezkuntza sistemei,irakasleei eta eskola-adineko haurrei zuzendutako proiektuak daude; lan-eskatzaile gazte eta zaharrak eta jatorri pertsonal mota guztietako ekintzaile izan daitezkeenak.Pertsonak dira EGFren muinean.

"Euskal Lanbide Heziketak izaera nabarmen berritzailea du"

Jon Lasa Galdos

Alba Estanyol-i,Ikaslan Bizkaia,Lanbide Heziketako zentro publikoen sareko koordinatzaileari egindako elkarrizketa.LHren Lege berriari buruz hitz egiteko.Horretaz gain,ikasketa mota horren ezaugarriez eta etorkizunaz arituko zaigu Alba, euskal LHren indarguneak azpimarratuz.

Zergatik aldatu da Lanbide Heziketaren Legea?

3/2022 Lege Organiko horren hitzaurrean,informazio oso argigarri bat ematen da,egungo ereduaren aldaketa premiazkoa dela azpimarratzen duena: lanbide-kualifikazioak egiaztatzeko prozeduraren onuradun izan zitezkeen 11 milioi pertsonetatik,bakarrik 300.000 erabiltzaile erregistratu dira 10 urte baino gehiagotan.Lanbide Heziketa indartsua dugu,heziketazikloen askotariko eskaintza eta eguneratua duena,baina argi dago gaitasunak egiaztatzeko

eta profesionaltasun-ziurtagiriak lortzeko mekanismoak ez direla indarrean jarri.Beraz,lortutako gaitasunei balioa ematen dien sistema hori ez da aprobetxatu lanaren bidez.Lege berri honek Lanbide Heziketako eskaintza osoa bilduko duen aterki bat izan nahi du,profesionalen egiaztagirietatik hasi eta erdi-mailako edo goi-mailako heziketa-zikloetaraino eta espezializazio-zikloetaraino,titulazio-aukera guztiei euskarri bera emanez.

Lanbide Heziketa Dualean, hezkuntza-zentroan ikastea enpresa bateko

lanbide-errendimenduarekin uztartzen da

Zeintzuk dira Lege berriaren alderdirik nabarmenenak?

Zalantzarik gabe,alderdirik aipagarriena Lanbide Gaitasun Arauen Katalogo Nazionalaren sorrera da,zeinaren gainean eraikitzen diren Lanbide Heziketaren Katalogo Modularra eta Lanbide Heziketako Eskaintzen Katalogo Nazionala.Prestakuntza-eskaintza osoa lehen katalogo honekin lagunduz,kualifikazio-maila guztiak,gaitasun partzialen egiaztagirietatik hasi eta LH Espezializazio Ikastaroetaraino,konpetentzia estandar batekin edo gehiagorekin lotzen dira eta egitura juridiko beraren menpe daude.Horrela,ziurtagiriak pilatu eta goi-mailakoak lortzeko bide eta erraztasun berriak sortzen dira,baita lan-esperientziaren bidez ziurtagiriak lortu ahal izatea,bai eta horiek metatu eta goi-mailakoak lortzeko ere. Era berean,Lanbide Heziketa Dualaren eredu orokorra finkatzen da,zeinetan ikaskuntza lanaren bidez egiten den,eta horrekin heziketa-zikloetako ikasle guztiek,lehen mailakoak barne, ikasgelan ikasketak txandakatzen dituzte ingurune errealeko lan-praktiketan.Lege berri honek

pisu handiagoa ematen die enpresei ikasketa planetan lortu beharreko eskumenak ezartzerakoan.

Zein da zuen iritzia Lege berriaz? Zein desberdintasun ditu aurreko Legearekin alderatuta?

Gure kasuan,uste dut lege berriak hiritarren kualifikazioa hobetzeko bidean aurrera egiten jarraitzeko aukera ematen duela,eta Lanbide

Heziketan lan egiten duten entitateei komunikazioa erraztuko diela bide eta prestakuntzaeskaintza desberdinak transmititzerakoan, akreditazioak lortzeko.Lanbide Gaitasun

Arauak ezarri eta katalogo modularraren oinarri gisa erabiltzeari esker,LHko zentroak gaitasun ziurtagiriak lortzeko espazio gisa finkatuko dira,bai prestakuntza-bideen bidez,bai lan-esperientzia egiaztatzearen bidez.Era berean, uste dut Lanbide Heziketa Dualaren eredua maila guztietan orokortzea,2021/2022 ikasturtean lehen mailako ikasleekin jada bizi izan genuen zerbait,arrakasta handia dela,eredu honek bildu dituen laneratzeko datu onak kontuan hartuta.

Arauen Katalogo Nazionalarekin,prestakuntzaeredu metagarri bat lortzen dugu,zeinean kalifikazio desberdinak (A,B,C,D eta E) lortzea elkarrekin erlazionatuta dagoen eta edonork bere esperientziaren,gaitasunen eta aukeren arabera prestakuntza-ibilbide bat diseinatzeko aukera ematen duena.Horrela,5/2002 Lege Organikoan ezarritako Lanbide Kualifikazioen Sistema Nazionalaren baliokidea,zeinarekin hezkuntzasistemako LHtik kanpo enplegurako prestakuntza kudeatu den,gaur egun gaitasun-arauen katalogo berberak onartzen duen sistema beraren parte da.

Ba al du gabeziarik?

Beharbada,prestakuntza metatua bilatzen den testuinguru honetan,aproposa litzateke epe luzera gaur egun C gradua (profesionaltasunziurtagiriak) eta D gradua,ziklo LH heziketa-zikloen artean zubi gehiago eraikitzeko aukera egongo balitz,gaur egun kontsideratzen ditugun akreditazioen artean hiritarren prestakuntzan malgutasuna ematen duen “heziketan kartan” eredu bat finkatzen amaitzeko.Lege

honek urrats erraldoiak ematen ditu gaitasun profesionalak egiaztatzea eta goi-mailetara iristen diren ziurtagiri metatuak lortzea errazteko,eta prestakuntza-behar guztiei erantzungo dien Lanbide Heziketako sistema bakarra sortzeko oinarriak jarriko direla.

Egungo aita-amek ez dute lehengo ikuspegi estigmatizatu hori LHri buruz

Zein da Lanbide Heziketaren egoera Euskal Herrian? Zein izan da zure bilakaera?

Euskal Lanbide Heziketa ikasleen hazkunde pixkanakoa baina iraunkorra izaten ari da eta posizio sendoan dago,bizi izan dugun pandemiaren ondorioz hobekuntza honetan inolako etenik izan gabe.Bizkaian,zehazki,2018/2019 ikasturtetik ia 2.000 ikasle gehiago izan ditugu, Oinarrizko Lanbide Heziketako,Erdi Mailako eta Goi Mailako Graduko 19.401 matrikulatik 21.314ra igaroz.VI.Euskal FP Planak,Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak hezkuntza-eredu honetan egiten ari diren aldaketen aurrean aurkeztutako bide-orriak,2026.urterako Euskal Autonomia Erkidegoan 10.000 ikasle gehiago lortzea asmo handiko helburua ezarri du, eta urte hauetan izan dugun bilakaera ikusita, helburu lorgarria dela uste dut.

Bestalde,urte horretarako Lanbide Heziketa guztia duala izan dadin,zikloen lehen ikasturtetik aurrera eredu honetan ikasten duten pertsonen gorakada progresiboa izatea aurreikusten da,hurrengo urterako % 50ari begira eta % 70 2024/2025 ikasturterako,eredu hori integratzea amaitu arte.

Ikaslan Euskal Herriko Lanbide Heziketako zentro publikoen elkartea da

Euskadiko LHk beste erkidegoetako LHekin alderatuta,zerbaitez harro egon al daiteke?

Euskal Lanbide Heziketak izaera nabarmen berritzailea du,ikerketa sustatzen du Tknika zentroa bezalako ekimenen bitartez,eta zehazki Lanbide Heziketa publikotik ekoizpensektoreak helarazi dizkigun kezkei zuzenean erantzuten dieten ahaleginak egiten ditugu. Adibide berri bat jartzearren,CIFP San Jorge, Ikaslan Bizkaia sareko zentroetako bat,lurraldean Energia Berriztagarrien Goi Mailako

Titulua eskaintzen duen zentro publiko bakarra da eta duela gutxi inauguratu du hidrogeno berdea euskaraz ekoizteko lehen azpiegitura,Lanbide Heziketako zentroa,Telki, enpresek eskaera handia duten energia profesionalak prestatzeko.

Izan ere,trantsizio ekologikoa eta eraldaketa digitala dira protagonistak VI.Euskal LH Planean, baita 2025/2026 ikasturterako LH Duala ikasten duten ikasleen % 100 lortzearen helburua ere. 2021/2022 ikasturtean heziketa-zikloetako lehen mailan Lanbide Heziketa Dualarekin lehen esperientzia pilotuak egiten ari ginen eta aurten asmo handiko helburu hori finkatu izana,Euskadiko Lanbide Heziketaren gaitasunaren isla da, bere burua berrasmatu eta aldaketetara egokitu.Ikasturte honetan dagoeneko bikoiztu egin dugu LH Dual egiten den enpresen kopurua,eta ikasleen % 30ak modalitate honetan ikasten du, Europako batez bestekoaren gainetik.

Jendeak Lanbide Heziketaren inguruko ikuspegia aldatu al du aurreko urteekin alderatuta?

Ez dugu Lanbide Heziketaren gizarte-pertzepzioari buruzko datu erabakigarririk,baina nire sentsazioa da gure hitzaldietara joan diren aita-amek ez dutela duela urte batzuk izan zuten ikuspegi estigmatizatu hori.Gainera,etengabeko ikasleen hazkundeak iradokitzen du zein den gero eta jende gehiagoren aukera nagusia. Enpresen ikuspuntutik,ez dugu dudarik lanbide heziketari begira jarri diotela langileak lortzeko,batez ere industria-sektorekoak,eta horietan azpimarratzen dute Elektrizitate eta Elektronika edo Fabrikazio Mekanikoko profil asko behar dituztela,adibidez.Zentzu honetan, gure egungo erronka da lan-eskaera horri erantzutea eragozten diguten joerak jarraitzea, izan ere,emakume gutxi baitago STEAM arloetan eta ikasleek aukeratzen dituzten zikloetan aniztasun gutxi dagoelako.

Zer da Lanbide Heziketa Duala?

Lanbide Heziketa Duala prestakuntza-modalitate bat da,zeinean hezkuntza-zentroan ikastea enpresa bateko lanbide-errendimenduarekin uztartzen den,benetako lan-egoeretan ikas dezazun.Gaur egun,EAEn Lanbide Heziketa

Dualean prestakuntza-kontratu baten bidez egiten da edo beken bidezko konpentsazio-sistema baten bidez,ikasleak lanagatik konpentsazio ekonomikoa jaso dezan,baina eredua ere ezarri dugu zikloetako lehen ikasturtetik LH

Dual batean parte hartzen duten ikasleen

% 30etik gora iritsiz.

Lege berriak prestakuntza baten iraupenaren

% 25 gutxienez enpresan eman behar duela adierazten du eta emaitza akademikoetan ardura handiagoa ematen dio,prestakuntza eskaintza osoa dual bihurtzeko oinarriak ezarriz.Konpentsaziodun kontratu bidezko eredua lanbide-prestakuntza intentsiboa deituko denerako gordetzen da,enpresa batean prestakuntzaren iraupena % 35 baino handiagoa den portzentajea denean.

Zer da Ikaslan?

Ikaslan Euskal Herriko Lanbide Heziketako zentro publikoen elkartea da,eta Ikaslan Bizkaiaren kasuan,28 zentrok osatzen dute.2021ean gure zentroen eta gure inguruko enpresen arteko elkarlana sustatzeko 25 urteko lana ospatzen dugu,eta azken urteotan gure ardatzetako

bat Europako LHko beste erakunde batzuekin nazioarteko proiektuak sustatzea izan da.Horrez gain,herritarrei eta gure ikasleei zerbitzuak eskaintzen dizkiegu,IkasEnplegu lan poltsa edo IkasGida orientazio zerbitzua kasu, eta etengabe garatzen ari gara prestakuntzaeskaintza eta LH aukerak AMPASen,ikasle potentzialen eta bizitzan zehar hezitzea bilatzen duten pertsonen eskura jartzeko ekimenak.

LHren etorkizuna Duala da,eta ez gara epe luzerako helburu

batez ari

Zein izango da LHren etorkizuna?

LHren etorkizuna Duala da,hori da lehen gauza. Eta ez gara epe luzerako helburu batez ari.Lehen esan dudan moduan,Eusko Jaurlaritzak 2026.urtea jarri du helburutzat modalitate honetan LH guztia egiteko,eta dagoeneko frogatu du laneratze datu oso altuak dituela,% 60tik gorakoa.Era berean,etorkizuneko LH-a malguagoa izango da eta prestakuntza-ibilbide pertsonalizatuak sortzea ahalbidetuko du,eta arlo guztietan, STEAM barne,emakumezkoen talentua erakarriko duen prestakuntza izango da.Bilakaera horri etengabeko aurrerapen teknologikoarekin batera,batez ere Adimen Artifizialaren eta Energia Berriztagarrien alorretan,eta LH sistema egungo enpresa-beharretara egokitzea,ikasleen enplegagarritasuna are handiagoa izan liteke.

Nola bultzatuko zenituzke gazteak Lanbide

Heziketa ikastera?

Esango nieke LHn euren bokazioari,lan-itxaropenei edo prestakuntza-ibilbideari egokitzen zaion bidea aurkituko dutela,eta oraintxe bertan enpresek esaten digutena da profil teknikoak eta goi mailako teknikariak behar dituztela.Eta laneratzetik haratago,prestakuntza honek eskaintzen duen malgutasuna nabarmenduko nuke,bide hau aukeratzeak ez baitio aterik ixten unibertsitateari,eta ikasketak bateratzea beharrezkoa den egoeretara egokitutako Lanbide

Heziketa bat hartzeko bideak daudelako,partziala adibide,eskaintza edo urrutiko prestakuntza.LH guztientzako da.

4 startup berri aitortuak BerriUp-en

Nafarroako Rural Kutxako Deialdiko 4 startup hautatu ziren BerriUp azelerazio-programaren XVI.edizioan

Jon Lasa Galdos

BerriUp-ek,Funcas 2021/2022 txostenaren arabera nazio-mailako azeleragailurik onenak,4 proiektu hautatu ditu bere 16.startup-en azelerazio-programan parte hartzeko,Nafarroako Rural Kutxarekin batera Nafarroako Foru Komunitateari begira jarritako deialdian,beste lurralde batzuetako proiektuetara ere zabalik dagoen arren. Edizio honetan,hautatutako startup-ak Bi-Blade, Pyroistech,Probatia Foreensics eta Sync Global izan dira,eta lau hilabeteko prestakuntza pertsonalizatuaz gozatuko dute.

Bi-Blade,Nafarroako enpresa hautatua,ingeniaritza eta diseinu industrialean espezializatua,haize-sorgailuen palak selektiboa mozteko makineria diseinatzen ari da,birziklapen prozesua hobetzeko modu gisa.Probatia AI eta Blockchainen oinarritutako ebidentzia digitalak aztertzeko, kudeatzeko eta aurkezteko zerbitzuak eskaintzeko plataforma bat da,zaintza-katearen kontserbazioa eta ebidentzia digitalen ikerketa zientifiko eta forentseen ebidentziaren trazabilitatea bermatzen duena,katearen zaintza eta trazabilitatea gordeta.Halaber,hautatutako Navarre Pyroistech

S.L.Optoelektronikan espezializatutako enpresa teknologikoa da,eta bere negozioa bi segmentutan bideratzen du: nekazaritzako elikagaien sektoreari aplikatutako espektroskopian oinarritutako soluzioak eta zientzian eta ikerketan erabiltzeko ekipoak.Azkenik,Sÿnc Global gauzen

Internet (IoT) softwarea,hardwarea eta gailuak garatzen dituen enpresa bat da,edukiontzi bidezko kargaren segurtasuna bermatzeko.

BerriUp-ek Iruñean egin zuen finala,Nafarroako Rural Kutxarekin batera,martxoaren 3an,Nafarroako Enpresa eta Berrikuntzaren Europako Zentroan (CEIN),eta bertan erabaki ziren BerriUp azelerazio programaren onuradun diren

proiektuak.Ekitaldian,guztira,zortzi proiektu finalistek aukera izan zuten 70 gonbidatu baino gehiagoren aurrean (startupetako inbertitzaileak/inbertitzaileak,enpresaburuak/emakumeak eta ekintzailetzarekin lotutako profilak),baita gero epaimahaiaren galderei erantzuteko ere. Gonzalo Sotok,Nafarroako Rural Kutxako Ekintzaileentzako Hasierako Linearen arduradunak, azpimarratu duenez,"mota honetako ekimenak beharrezkoak dira Nafarroan enpresa-proiektu berritzaileen 'baliabide' ona dugula erakusteko. Guretzat bereziki garrantzitsua da proiektu hauetatik gertu egotea,joera berrien,merkatuetako behar berrien eta sektore ezberdinetan gertatzen den berrikuntzaren berri ematen gaituztelako.Honek,laguntzen ditugun ekintzailetza-proiektuekin parteka dezakegun kontaktu eta informazio garrantzitsua bihurtzen du”. Patricia Casado BerriUp-eko zuzendariarentzat, "deialdi hau oso berezia izan da BerriUp-entzat,lehen aldiz lurralde zehatz batean zentratu baikara: hurbiltasunagatik guretzat estrategikoa den Nafarroa,eta laguntza ere izan dugu,tokiko eragile oso garrantzitsuen eskutik,hala nola Nafarroako Rural Kutxa,CEIN eta Sodena; aukeratutako proiektuen balio-proposamena osatzen lagundu digute, zerbitzu gehiagoz gozatuko baitute”. Sodenatik,bere Inbertsioen Zuzendariak,María Victoria Iriartek,Sodenaren eginkizuna gogoratu du,izan ere,"Nafarroako proiektuetarako 100.000 eurorainoko laguntza ekonomikoa handituz elkarlanean aritzeaz gain,oso interesgarria izan da ekimen berritzaileak ezagutzea.haien aukeraketan eta analisian parte hartzea".

Nafarroako Rural Kutxari buruz

Nafarroako Rural Kutxa betidanik izan da ekintzailetzari laguntzeko konpromisoa hartu duen erakundea.Ekintzailetza-proiektuetarako

laguntza-lerro zehatz bat du: Ekintzaileentzako Hasierako Lerroa.Lerro honek lehentasunezko baldintzetan aholkularitza eta finantzaketa eskaintzen ditu Nafarroan,Euskadin eta Errioxan egiten diren ekintzailetza-ekimen guztietarako. 2007an sortu zenetik,Linea Iniciak guztira

2.500 ekintzailetza-proiektu lagundu ditu, 3.900 bazkide sustatzaile baino gehiagoren eskutik.

Informazio gehiagorako: www.cajaruraldenavarra.com/es

BerriUp-i buruz

2015ean sortua,BerriUp Estatu mailako azeleragailurik onena da Funcas 2021/2022 txostenaren arabera,eta Adinberri edo Gasteizko Udala bezalako eragile pribatuekin elkarlanean aritu da.Gaur egun,bere azelerazio programan parte hartu duten 45 tutore eta 36 enpresa baino gehiagoz osatutako sarea du Donostiako Parque Zuatzuko egoitzan.

Informazio gehiagorako: www.berriup.com

tan startup berritzaile eta teknologikoen sorreran eta eskalatzean interes berezia dutenak. Horretarako,ekosistema ekintzailea sustatzen du puntako enpresekin.Zehazki,CEINen laguntzari esker,2022an 118 enpresa sortu dira eta 47 enpresa instalatu dira bere berrikuntzainkubagailuetan.Gainera,horietako 9k hazten jarraitu dute eta beste instalazio batzuetara joan dira negozioa sendotzen jarraitzeko.

Informazio gehiagorako: www.cein.es

Sodenari buruz

Sodena,Nafarroako Garapen Elkartea,Nafarroako Gobernuaren finantza-tresna da Nafarroarentzat balio erantsiko enpresa-proiektuak atzeman eta garatzeko,haiei ekonomikoki lagunduz,haien kokapena lagunduz eta erraztuz eta haien kontaktu-sarea jarriz,baita Espezializazio Adimenduneko Estrategiaren diseinua eta ezarpena koordinatuz.Hori guztia eskualde garapenari eta kalitatezko enplegua sortzeari laguntzeko helburuarekin.

CEIN-i buruz

Nafarroako Enpresa eta Berrikuntzarako Europako Zentroa (CEIN) sozietate publikoa da,eta bere helburua Nafarroako garapen ekonomikoa sustatzea da,espiritu ekintzailea sustatuz eta enpresa berriak sortu eta hazten lagunduz.

CEINek ekintzailetza-programak garatzen ditu prozesu osoan zehar,sektore estrategikoene-

Gaur egun,120 enpresa-proiektu baino gehiagotan parte hartzen du zuzenean,startup berritzaileak sustatzeko planak eta Nafarroako enpresen hazkuntza eta finkapena laguntzeko planak lagunduz.Azken hauek 4.880 pertsonari ematen diote lana.Gainera,SDG-ekin duen konpromisoan,Sodenak iraunkortasun-politika eta inbertsio arduratsua ezarri du bere ohiko funtzionamenduetan.

Merezi al du master bat ikasteak?

Unibertsitateko Aldizkaria

Masterra ikastea pertsona batek bere etorkizun hurbilean enplegu-ate berriak irekitzeko dituen aukera posibleetako bat da.Hala ere,masterra ez da aukera posible bakarra,lehiaketa-oposizioak alternatiba bakarra ez diren bezalaxe.Hori dela eta,masterra ikastea merezi duen galdetuta, erantzuna subjektiboa da beti,pertsona bakoitzaren inguruabarren eta itxaropenen araberakoa baita.

Oreka pertsonala

Masterra ikasteak merezi duen erabakitzean,jakina,zure esperientzia areagotzen duen ikaskuntza-maila gehitzea garrantzitsua da.Eta,beraz, etorkizunean zure enplegagarritasun-aukerak ere handituko ditu.

Master bat ikastea den proiektua zuretzat garrantzitsuak diren arrazoiengatik lehentasuna bihur daiteke.Hori,ezinbesteko beste hainbat erabaki bezala,guztiz pertsonala da.

Hirugarren batzuei aholkua eska diezaiekezu,hala ere,erabakia zurea da.Zure barneko ahotsak ziur zaudela esan beharko luke.Masterra eskatzeko ohiko baldintzetako bat motibazio gutuna idaztea da. Kasu horretan,zure gutuna idazteko ariketa imaginarioa egin dezakezu oraintxe bertan,zure erabakia babesten duten arrazoietan sakonduz,titulu hori lortu nahi duzun arrazoia azalduz,helburu horretan duzun inplikazio maila kontatuta.

Proiektuarekin parte hartzea

Ez da garrantzitsua zeure buruari galdetzea ea merezi duen ala ez master bat ikastea,baizik eta hau bada zure eginkizuna betetzeko konpromisoa hartzeko unea.Konpromisoa

hartu al duzu programa akademikoaren helburuak zorrotz aztertzeko eta betetzeko? Erantzuna baiezkoa bada, masterra egitea ideia ona da.

Master bat ikasteak merezi duen erabaki horren ebaluazioa egitera-

koan,aukera honen balantzea,alde onak alde txarrak baino garrantzitsuagoak direla uste duzunean kontuan izan behar duzu.Erabaki hori jokabide jakintsua dela uste duen jendea baikorra da,bidea erraza izango ez bada ere.Adibidez,hala egin behar baduzu ere lana bateratu ikasketekin.Motibatuta eta konprometituta daudenentzat ez dago salbatu ezin daitezkeen benetako arazorik. Ikasketa plan hau are garrantzitsuagoa izango da amaitzean orain lortzea ezinezkoa den aukerak izango dituzula ikusten baduzu.Hau da, prestaketa horrek lanpostu berrietara hurbiltzen zaitu,orain ez daukazun espezializazioa eskaintzen dizu,oraintxe zaila den helburua lortzeko aukera hobea eskuratuz.

Inbertsio saldoa

Ez da garrantzitsua master bat ikasteak zuretzako suposatzen duen esfortzuaren balantze erreala egitea, baita matrikularen kostuaren zenbatekoa ere.Agian,nahiago duzu diru hori zure aurrezkietan inbertitzea, zure uneko egoera pertsonalaren arabera.

Ziur aski,masterra duen programa bat aurkitzen baduzu prezio lehiakorra edo beka posibleetarako sarbidea eskaintzen duena,aukera onak dira edozein ikaslerentzat. Masterrik onena ez da garestiena izan behar.Oraingo uneko abantailetako bat da ikasleak inoiz baino aukera gehiago dituela trebatzeko askotariko programei esker.Adibidez,lineako prestakuntzarako sarbidea balio bat da.

Hirugarrenei aholkua eska diezaiekezu,baina azkenean,erabakia zurea da

Merezi al du master bat ikastea? Esperientzia hau bizi izan duten pertsonek bezain beste erantzun desberdin aurki ditzakegu.Zein da zure iritzia? Nolabait esateko,master bat ikasteak beti merezi du ezagutzak berez duen balioa delako. Hala ere,ez da curriculuma hobetzeko modu bakarra,garrantzitsuenetarikoa izan arren.

Zenbat balio du Espainian master bat ikasteak?

dela eta

Unibertsitateko Aldizkaria

Zalantzarik gabe,gauza zuzena litzateke esatea gutxi edo nahiko gutxi dela per capita errentaren aldean, baina prezioak benetan gero deskribatuko ditugun hezkuntza-aldagai askoren araberakoak dira,eta zaila da maisutza bat ikastea zenbat kostatzen den galderari erantzutea. Zentzu horretan,esan liteke Espainian master baten prezioa lau zifrara eta,kasu batzuetan,bostera iristen dela.Gainera,Bolonia Planetik aurrera,goi-mailako matrikulazioak gora egin du Espainian: plan zaharreko karrera estandar batek bost urte irauten zuen eta Boloniarekin lau bakarrik; horrek masterra egitera behartu zituen ikasle asko.

Master baten prezioa Espainian

Unibertsitate Sistemaren Behatokiak (OSU) Espainiako unibertsitate publikoetako prezioei eta tasei buruzko ikerketa bat prestatu zuen.

Azterketa horrek hainbat ondorio utzi zituen,non,laburpen gisa, "prezioak eta horiek ezartzeko irizpideak ez datozela bat autonomia erkidegoen artean,ez dutela ageriko justifikaziorik eta,kasu batzuetan,ez dituztela betetzen Legean emandako arauak".

Horrenbestez,ikerketaren arabera, ziurta daiteke Espainian unibertsitate publiko bateko master baten kostua 820 euro ingurukoa dela eta 13.500 zenbait masterren kasuan. Prezio-desberdintasun hori autonomia erkidegoek arautzen dutelako da.

Hala,Katalunia,Gaztela eta Leon eta Madrilgo Erkidegoa dira master garestienak dituzten autonomiak. Bere aldetik,Andaluzia eta Gaztela - Mantxa dira master publikoa egiteko erkidego merkeenak.

Berezko masterrekin,prezioak askoz desberdinagoak dira eta inolako autonomiarik ez du horren kostua erregulatzen; beraz,ikasle batek

ENEBen bezalako master profesionalak aurki ditzake,prezio oso lehiakorrak dituztenak edo,are gehiago, harritu egin daiteke.70.000 euro IESE Business Schooleko MBA batek kostatzen duela,adibidez.

Espainian masterra ikastea garestitzen duten faktoreak

Master bat zenbat kostatzen den pentsatzerakoan,ikasleak baloratu behar ditu,besteak beste,modalitatea,irakasten duen ikastetxea edo zentroa,ikasketa-metodologia,praktika profesionalak edo programaren iraupena,besteak beste.

Modalitateari dagokionez,jakina da Espainiako eskoletako online masterrak presentzialak baino askoz merkeagoak direla; beraz, 5.000 eurotik gorako online masterra garestitzat jo daiteke.Gaur egun,ENyD,INESEM,ISEB,Errioxako Nazioarteko Unibertsitatea edo Europako Unibertsitatea bezalako ikastetxeek prezio lehiakorrak eskaintzen dituzte. Modalitate presentzialean,titulu propioa duen master batek erraz gaindi dezake 7.000 euroko tartea, eta unibertsitate publikoetan,aldiz, batez bestekoa askoz txikiagoa da, 3.000 ingurukoa,nahiz eta salbuespenezko kasuak egon,hala nola Madrilgo Carlos III.Unibertsitateko MBA,19.000 euroren truke. Noski,zenbat eta luzeagoa izan programa,orduan eta garestiagoa izango da.

Negozio eskola edo unibertsitate baten prestigioa beti da masterren prezioan eragiten duen faktorea. Izan ere,Espainiako eta munduko master onenen sailkapen ugari daude,ESADE Business School,IESE Business School,IE Business School edo Bartzelonako Unibertsitatea bezalako ikastetxeak,Espainiako onenen artean kokatzen dituztenak.

Zaila da Espainian master edo graduondoko bat ikastea zenbat kostatzen den galderari erantzutea,herrialdeko goi-mailako ikasketen prezioen konplexutasuna

Hizkuntzak: balio ziur bat lan-eskaintzetan

Unibertsitateko Aldizkaria

Globalizazioaren egungo testuinguruan,enpresa espainiarren nazioartekotzea eta atzerriko enpresen sarrera Espainian hizkuntzen eskakizunaren faktore bultzatzaileak dira,substantzialki aldatuz erregio,sektore edo titulazioaren arabera.

2021ean zehar,hizkuntza atzerritarren bat izatea eskatzen zen eskaintzen batezbestekoak atzerapen bat jasan zuen % 9,14an kokatzean,aurreko aldian lortu zen % 12,62ko balioaren atzetik.

Ingelesa da,berriz ere,espainiar enpresek gehien eskatzen duten hizkuntza.Negozioen mundua menderatzen duen hizkuntza ezinbesteko baldintza bezala mantentzen da hizkuntzaren bat eskatzen duten eskaintzen % 74,96tan.

Hizkuntza frantsesa,% 17,32 batekin, bigarren hizkuntza eskatuena bezala mantentzen da,alemanaren aurretik, eskaintzaren % 7,92an eskatua dena. Askoz ere balio baxuagoetan aurkitzen dira italiera eta portugesa,bakar-bakarrik % 1,27 eta % 1,36an eskatuak direnak,hurrenez hurren. Merkatuen globalizazio hazkorra islatua ikusten da ere hain tradizionalak ez diren hizkuntzen eskakizunean,hala nola arabiera,txinera, errusiera eta Europa Ekialdeko beste zenbait hizkuntza bezala,txekiera edo errumaniera bezala.Oro har,hizkuntza hauek nazioarteko hizkuntza bat eskatzen den eskaintzen % 3,32an ageri dira. Datuak zehatz

Nazioarteko hizkuntzen ezaguerak dituzten hautagaiak gehien eskatzen dituzten komunitate autonomoak di-

ra,beheranzko ordenean,Balear Uharteak (% 14,43),Kanaria Uharteak (% 12,58),Euskal Herria (% 12,44) eta Extremadura (% 10,70),horiek guztiak batezbesteko nazionalaren gain aurkitzen direla (% 9,14).

Eskaintzetan nahiz eta hizkuntzak ez aipatu,beti balioesten dira

Hizkuntzen ezagueraren eskakizuna egin beharreko lanaren naturarekin harreman estua du,modu berezian garrantzitsua izanik arlo horietan non kontaktu gehien dagoen atzerriko jatorria duten bezeroekin,hornitzaileekin edo bitartekariekin.Hau gertatzen da,adibidez, Giza Baliabideak % 19,26),Marketin,Komunikazioa eta Edukiak (% 13,17),Administrariak eta Idazkaritza (% 12,66),Komertziala,Salmentak (% 10,59),Bezeroari Arreta (% 10,44),eta Enpresen Administrazioa (% 10,27); hauek dira hizkuntzak eskatzen dituzten eremu funtzional batzuk.

Eremu guztietan ingeleseko hizkun-tzaren protagonismoa gailentzen da,non altua den bere jakite mailaren eskakizuna,harremanetan ipiniz komunikazio gaitasun arin batekin.Arlo horiek non hizkuntza frantsesak pisu gehiago duen dira Komertziala,Salmentak, Administratibo eta Idazkaritza,eta Bezeroari Arreta.Bere aldetik,alemana gehien eskatzen da eremu

hauetan: Erosketak,Logistika eta Garraioa,eta Bezeroari Arreta.

Gainera,ezaguerako erreferenteetarako sarbidea edo informazio-iturri kritikoak betekizun jakin batzuetarako,eskatutako titulazioaz gain, faktore garrantzitsuak dira,erabakitzen dutenak hizkuntzaren balioespen handiago bat lan-eskaintzan.

Enpresek espresuki hizkuntza bat ez eskatzeak ez du esan nahi ez dutela aintzat hartzen

Espainiako lan-eskaintzetan estimatuenak diren hizkuntzak

Infoempleo-Adecco Txostena.Enplegagarritasuna eta hizkuntzak.

Espainian eta beste herrialde batzuetan lanpostu hobeak lortzeko, bigarren hizkuntza bat menperatzea ezinbestekoa da.Hurrengo lerroen bidez,ezagutu itzazu gehien eskatzen diren hizkuntzak eta lanaukera gehien dituztenak.

Ez da sekretua beste hizkuntza batzuk menderatzeak,zure jatorrizko hizkuntzaz gain,aukera profesional sorta zabaltzen dizula.Gainera,bigarren hizkuntza bat menperatzeak lana lortzeko aukerak areagotzen ditu. Ez da guk esaten dugun zerbait; datuek horrela baieztatzen dute. Randstad Espainiako giza baliabideen enpresa liderren arabera,hizkuntza gaitasunak % 37 handitzen ditu lana lortzeko aukerak; batez ere,profesionalen prestaketa handiagoa eskatzen duen enpresaren nazioartekotzea dela eta.

Beste hizkuntza batzuk menderatzeak,zure jatorrizko hizkuntzaz gain,aukera profesional sorta zabaltzen dizu

Dena den,ez da gehien hitz egiten edo ezaguneneko hizkuntzara mugatzea,baizik eta enpresek gehien eskatzen dituzten hizkuntzetara bideratzea,batez ere zure sektorekoetan. Beraz,erreportaje honen amaieran, zera jakingo duzu:

Lan egiteko hizkuntzarik eskatuenak

Jarraian eskaintzen dizuegun erreportaje zabal honetan,hizkuntzak menperatzeak dakartzan onurez hitz egingo dizuegu

❚ Enpresek gehien eskatzen dituzten 10 hizkuntzak.

❚ Irteera gehiago,etorkizun gehiago eta aukera hobeak dituzten hizkuntzak.

❚ Zein hizkuntza aukeratu zure ibilbidearen arabera.

Irteera gehiago eta etorkizun handiagoa duten hizkuntzak

Gaur egun enpresek eskaera handia duten hizkuntza asko dauden arren, batzuek etorkizunerako eskari aurreikuspen gehiago dituzte.Izan ere, Munduko Ekonomia Foroaren Power Language Index Ranking 2050aren arabera,2050erako etorkizun onena izango duten hizkuntzak hauek izango lirateke: Ingelesa; Mandarin txinera; Frantsesa; Gaztelania; Arabiera; Errusiera; Alemana; Japoniera; Portugesa; Hindia.

Lanbidez gehien eskatzen diren hizkuntzak

Ez dakizu zein hizkuntza ikasi zure karreraren arabera? Hona hemen lagun zaitzakeen zerrenda bat:

❚ Erizaintza: alemana,frantsesa eta holandesa.

❚ Multimedia: ingelesa,alemana eta frantsesa.

❚ Ingeniaritza: alemana,frantsesa, japoniarra eta mandarin txinera.

❚ Teknologia eta Informatika: ingelesa,japoniera,mandarin txinera eta koreera.

❚ Kanpo merkataritza: ingelesa,mandarin txinera eta japoniera.

❚ Kimika: frantsesa eta alemana.

❚ Moda: italiarra eta frantsesa.

❚ Kazetaritza: ingelesa,errusiera, arabiera,japoniera,frantsesa,alemana,italiera eta portugesa.

Kontuan izan: turismoaren eta ostalaritzaren kasuan,hizkuntzarik ego-

kienak lan egin nahi duzun tokiaren araberakoak izango dira; hala ere, ingelesa oinarrizkoa da.

Bigarren hizkuntza bat menperatzeak lana

lortzeko aukerak areagotzen ditu

Zein hizkuntza daude hobeto ordainduta?

Ez hain ohikoak diren hizkuntzak izan daitezke hobe ordaintzen direnak,hala nola greziera,suediera eta esloveniera; baina kontuan izan lan aukerak ere baxuagoak direla askotan.

Orain,kontratatzaileek gehien eskatzen dituzten hizkuntzen artean, ondoen ordaindutakoak hauek dira: Mandarin txinera; Japoniera; Arabiera; Errumaniera; Suediera; Ingelesa; Frantsesa; Alemana; Portugesa; Errusiera; Italiaera.

Eskatutako beste hizkuntza batzuk Orain arte aipatutakoez gain,badira enpresen aldetik ere eskaera handia duten beste hizkuntza batzuk,tradiziozkoetatik kanpo.Horien artean: Katalana (batez ere Katalunian,Balearretan eta Levanten); Hindia; Errumaniera; Bengalera; Poloniera; Txekiera; Nederlandera; Koreera; Urdu.

Laburbilduz…

Lanbide-aukera hobeak nahi badituzu,begiratu gehien hitz egiten diren eta ohiko hizkuntzetatik haratago,oraindik garrantzitsuak diren hizkuntzak,baina arreta eskari handiena duten hizkuntzetara bideratu, aukera gehien eta etorkizunik handienarekin,batez ere,zure lanbidean.

Unibertsitateko Aldizkaria

Pandemiaren eragina hizkuntzetan

Unibertsitateko Aldizkaria

Hizkuntzen ezagutzak eta menderatzeak,zenbat eta gehiago hobeto, lan-eskaintzetan baldintza garrantzitsuenetako bat izaten jarraitzen du.Hala ere,pandemiak negatiboki eragin zuen balorazio horretan. Pandemia garaian bizitako egoera konplexuak bigarren planora eraman du hizkuntzen garrantzia.Bigarren urtez jarraian,atzerriko hizkuntza espresuki eskatzen duten eskaintzak % 9,14ra jaitsi dira berriro,gurean azken zortzi urteotako ehunekorik baxuena izan baita.Azken urtean,argitaratutako enpleguan duen pisua hiru puntu eta erdi gutxitu da 2020arekin alderatuta. Baina horrek ez du esan nahi joera horrek betiko jarraituko duenik.Hizkuntzak,nazionalak zein nazioartekoak,menperatzea balio bereizgarria da hutsik dagoen lanpostu baterako hautagaientzat.

Hizkuntzak jaisten ari al dira?

2021ean,beste hizkuntza batzuk dituzten hautagaien eskaria pandemia baino lehen erakutsitako portzentajeen azpitik geratu zen.Nazioarteko

erakundeetan eta turismoa eta ostalaritza bezalako sektore gakoetan izandako lan-eskaintza berreskuratu ezak,pertsonen trukearen eta hizkuntzen erabileraren alde egin zutenak,eskaintza horien pisua berriro murriztea eragin du azken urtean. Hala,gaztelania ez den beste hizkuntzak izatea eskatzen zuten lan eskaintzak azken urteetako kopuru baxuenera iritsi dira berriro.Izan ere, 2021ean erregistratutako % 9,14a pandemiaren hasieran lortutako % 12,62 historikoa baino hiru puntu eta erdi txikiagoa da.Eta 2019an erregistratu zen % 33,99arekin alderatzen badugu,aldea ia 25 puntukoa da. Ingelesak lan eskaintzetan gehien eskatzen den hizkuntza izaten jarraitzen du.Eskaintzen % 74,96an eskatzen da.Ehuneko hori 2020an erregistratutakoa baino zertxobait handiagoa da (% 66,74).Baina azken urtean zortzi puntu berreskuratu dituen arren,datu nahiko baxua da oraindik 2019an erregistratutako % 89aren aldean. Frantsesak sailkapeneko bigarren postuari eusten dio,eta dagoeneko eskatuta dago estatu mailako lan eskaintzaren % 17,32an.Honek ehune-

ko bost puntuko igoera suposatzen du,eta azken zortzi urteetan hizkuntza honetarako erregistratutako daturik onena.

Ingelesak gehien

eskatzen den hizkuntza izaten jarraitzen du lan-eskaintzetan,eta horien % 74,96tan agertzen da

Aleman hizkuntzak podiuma ixten du hirugarren postuan.Bigarren urtez jarraian,hizkuntza honek ordezkaritza galtzen jarraitzen du lan-eskaintzan.Hizkuntza hau eskatzen duten eskaintzen % 7,92tan agertzen da,aurreko urtean baino bi puntu gutxiago.

Beste bi hizkuntza nabarmenak italiera (% 1,27) eta portugesa (% 1,36) dira.Nahiz eta bi hizkuntzak aurreko urteetan baino behar gutxiago izan. 2020an,portugesak italiera gainditu zuen eta gurean sortutako eskaintzetan gehien eskatzen den laugarren hizkuntza izaten jarraitzen du.

Hizkuntzak zehazten dituzten eskaintzen %

Hizkuntza-eskakizunak lan-eskaintzetan autonomia-erkidegoka

Hizkuntzak

Datuak berriz ere gutxitu egin ziren ez hain ohikoak diren beste hizkuntzen kasuan,hala nola txinera,errusiera edo arabiera,kasuen % 3,32an interesatu baitziren enpresei,pandemiaren hasieran erregistratutakoa baino bi puntu gutxiago (%5,32) eta 2019an zuen ehunekoa baino bost puntu gutxiago (%8,43).

Eskaria eskualdeka

Hainbat hizkuntzatan prestakuntza duten profesionaletan interesa duten autonomia erkidegoak hauek dira: Balear Uharteak (% 14,43),Kanariak (% 12,58),Euskal Herria (% 12,44),Extremadura (% 10,70) eta Asturias (% 10,34).Ondoren, Gaztela eta Leon (% 10,01),Andaluzia (% 10,00),Gaztela-Mantxa (% 9,89) eta Valentziako Erkidegoa (% 9,32).Guztiak Espainiako batez bestekoaren gainetik,% 9,14koa baita,2020an lortutako % 12,62ko batez bestekoa baino hiru puntu eta erdi gutxiago.

Garrantzitsua da Madrilgo Erkidegoak eta Kataluniak jasandako erorketak nabarmentzea.Madril,zeina 2020an hizkuntzak eskatzen ziren eskaintza gehien argitaratu zituena, orain hamabigarren postuan dago % 8,99rekin (hamahiru puntu gu-

txiago).Hirugarren postuan zegoen Katalunia,berriz,sailkapenaren beheko postuan dago,eskaintzen % 6,81 bilduz (sei puntu gutxiago). Hizkuntzak eremu funtzionalaren arabera

Diseinua eta maketazioa (% 23,98) da 2021ean zehar beste hizkuntza batzuk dituzten hautagaiak eskatzen dituzten lan-eskaintza gehiago argitaratu diren eremu funtzionala.Ingelesa da beharrezkoa den hizkuntza kasuen % 98,91etan,hizkuntza honen nagusitasuna berresten baitute edukiak sortzeko zerikusia duten jarduera guztietan.

Bigarren tokian giza baliabideen arloa dago,non eskaintzen % 19,26k bigarren hizkuntza eskatzen duten, eta hirugarren postuan marketina, komunikazioa eta edukiak (% 13,17).

Ondoren,administrazioa eta idazkaritza (% 12,66),kalitatea,I+G,PRL eta ingurumena (% 11,68).

Bigarren tokian giza baliabideen arloa dago,non eskaintzen % 19,26k

bigarren hizkuntza eskatzen duten, eta hirugarren postuan marketina, komunikazioa eta edukiak (% 13,17).

Ondoren,administrazioa eta idazkaritza (% 12,66),kalitatea,I+G,PRL eta ingurumena (% 11,68).

Atzerriko hizkuntzak eskatzen dituzten lan-eskaintza guztien artean,ingelesa da,zalantzarik gabe,gehien eskatzen dena,% 80 gainditzen baitu arlo funtzional guztietan,merkataritzan eta salmentan (% 76,21) eta bezeroarentzako arreta (% 75,49) izan ezik.Azken arlo honetan,beste hizkuntzek protagonismo handiagoa hartzen dute,hala nola aleman (% 14,16),frantsesa (% 11,49),portugesa (% 6,98),italiera (% 5,97) eta baita beste hizkuntza batzuk ere (% 6,48).

Hizkuntzak kategoria profesionalen arabera

Pandemiak ere erabateko aldaketa eragin du hizkuntzen eskaria kategoria profesionalaren arabera.2020tik aurrera,kudeatzaileak ez dira prestakuntza hori izateko gehien eskatzen diren profesionalak eta teknikariek ordezkatzen dituzte.2021ean zehar mantendu den joera. Hala,bigarren urtez jarraian,teknikarien kategoriak bigarren hizkuntza eskatzen duten eskaintzen ehunekorik handiena biltzen jarraitzen du (% 15,43).Distantzia gutxira,bigarren postuan,erdi mailako zuzendarien lanpostuak daude (% 15,34),zuzendaritzaren

Genero-arauen eragina hezkuntzan

Ikerketa batek aztertu du genero-arauek eta rolek bigarren hezkuntzan eta unibertsitatean egiten diren talde-lanetan duten eragina

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa

Emakunde/Emakumearen Euskal Erakundeak apirilaren 24an aurkeztu zuen “Genero-desberdintasunak modu kooperatiboan argitu eta kudeatzeko hezkuntza-arloko ikerketa-ekintza” izeneko azterlana,Erakundeak emakumeen eta gizonen berdintasunari buruzko ikerketa-lanei emandako bekaren emaitza.Aurkezpenean parte hartu zuten Emakundeko zuzendari Miren Elgarrestak eta ikerketaren egileetako bik,Patricia Martínez Garcíak eta Delicia Aguado Peláezek. Azterketa bigarren hezkuntzaren eta unibertsitate-hezkuntzaren esparruan egin da,eta ondorioztatzen du genero-arauek eragin handia dutela geletako lantaldeetan ikasleek beren gain hartzen dituzten rol,denbora eta zereginetan.

Izan ere,talde-jarduerek irakasleen kontroletik at geratzen diren dinamikak sortzen dituzte,eta horietan dominazio-logikek eragin agerikoagoa dute.

Horrela,identifikatu da lantalde mistoetan emakumeek proportzionalki lan gehiago egiten dutela,nahiz eta talde batzuetan zereginak partekatuago egon.Emakumeak dira normalean arduradunak apunteak hartu,materiala erosi, aurkezpenaren diseinua egin,dokumentazioa bildu,azken lana zuzendu eta,neurri txikiagoan, azaltzeko orduan.Emakumeak jarduera horietan guztietan egoten dira,baina,gehienbat,zeregin ikusezinenetan.

Azterlanak egiaztatu duenez,genero-arauek baldintzatu egiten dituzte ikasgeletan bizi diren eta esku hartzen duten pertsonen gaitasunak,itxa-

ropenak,nahiak eta beharrak.Esate baterako, auto-exijentziaren genero-arau femeninoak eragin handia du nesken artean: lan ona egin beharra eta,horrekin batera,lan-taldearentzat lan egiteko inurri-rola hartu beharra dutela sentitzen dute,Diskrezioaren eta auto-exijentziaren genero-arau femeninoek ere badute zerikusia iruzurgilearen sindromearekin,hala,askotan sentitzen dute ez direla behar bezain onak edo ez daudela arlo publikoa okupatzeko behar adina prestatuta.Ondorioz,genero-arau femeninoek nesken parte-hartze publikoa desaktibatzeko joera dute,eta,publikoaren aurrean hitz egiten dutenean,gehiago prestatzen dute zer esan,legitimazio gutxiago dutela sentitzen dute,leku gutxiago hartzen dute eta gehiago zigortzen dira hori egiteagatik.Gizon eta mutilek,aldiz,askatasun handiagoa dute arlo publikoa okupatzeko orduan.

Neskek beren gain hartzen dituzte zeregin ikusezinenak, eta auto-exijentziaren ondorioz, inurri-lan ezkutua egiten dute taldearentzat

Genero-arauek ikasgelan garatzen diren jardueren eta jarreren balorazioari ere eragiten diote.Horrela,gehien baloratutako zereginak eta rolak arlo publikoan garatzen direnak dira, arrazionaltasunean eta segurtasunean oinarrituta gauzatzen direnak; legitimatutako gaiak unibertsaltzat jotzen direnak,hain zuzen ere. Aldiz,ikusezinak dira hein handi batean,adibidez,taldeetako kudeaketa emozionala eta zigortu egiten dira urduritasuna edo segurtasunik eza.

Azterlanak kontrapuntu gisa nabarmentzen du mota horretako lankidetza-lanek rol eta zeregin berdinzaleagoak garatzeko eta bultzatzeko eskaintzen duten aukera.Eta esparru horretan berdintasunean aurrera egiteko hainbat proposamen egin ditu,hala nola,genero-ikuspegitik zereginen banaketan dagoen sexu-banaketa identifikatzeko nork zer egiten duen adierazi eta aztertzea; ikasgelako lan orok berekin dakartzan lan guztiak ikusaraztea eta baloratzea,ez baka-

rrik azken emaitza; taldeetan afektibitatea eta esperientzia baloratzen duen hezkuntza-espazio bat sortzea; eta hezkuntza-espazioetan intersekzio-tresna bat txertatzea,ikasleen aniztasunari, beharrei eta interes heterogeneoei erreparatuta.

Patricia Martínez García eta Delicia Aguado Peláez

Zientzia Politikoan eta Ikus-entzunezko Komunikazioan doktoreak dira,hurrenez hurren,UPV/EHUn, eta,gaur egun,Aradia Cooperativan ikertzaileak dira.Igor Ahedo Gurrutxaga UPV/EHUko Gizarte

Zientzien Fakultateko eta Parte Hartuz taldeko irakaslearekin koordinatu dute ikerketa.Talde horretako kide dira baita ere Uxue Zugaza Goyenechea, Iraide Álvarez Muguruza,Cata Etxegoien Gómez, Idoia Del Hoyo Moreno,Miriam Ureta García eta Andere Ormazabal Gaston ere.

"Gizonen inplikazio handiagoa"

Bestalde,Nerea Melgosa Eusko Jaurlaritzako

Berdintasun,Justizia eta Gizarte Politiketako

sailburuak honako hau nabarmendu zuen martxoaren 29an: “zaintza-politikan,emakumeok erabakiak lasai,pentsatuta eta askatasunez hartu behar ditugu”,eta "gizonen inplikazio handiagoa behar da,zaintzen,hazkuntza onaren eta gurasotasun positiboaren zati garrantzitsu bat galtzen ari baitzarete”.“Zaintzak desfeminizatu eta desfamiliarizatu behar ditugu.Logikoa den bezala,horretarako,eragile sozial guztiak inplikatzeko beharra areagotuko da: erakundeak; familiak,erkidegoa eta hirugarren sektore soziala, eta,era berean,enpresak”,esan zuen.

Melgosak hau nabarmendu zuen ere: "kontziliazioa ez zaie emakumeei inposatu behar".“Gaur egun,eszedentzia eta lan-murrizketetarako kontziliazio-laguntzen % 73 emakumeek eskatzen dituzte".Zaintzei dagokienez,sailburuak honako hau nabarmendu du: “urratsak ematen ari dira, eta urrats horiek lasaitasunez eman behar dira, baina,aldi berean,aldarrikapen gisa,kontuan hartuta,betiere,zaintza gehienak emakumeek ematen jarraitzen dutela”.

“Nire ustez,arlo horretan eragile ekonomiko eta sozialen inplikazioa behar da,bai eta erakundeena berena ere,eta lana erakargarritasunean oinarrituta egin behar dugula uste dut. Erakarri,konbentzitu eta elkarri lagundu behar diogu bidean”.Hori horrela,sailburuak kontziliazio- eta berdintasun-politiken alde egiten duten EAEko enpresa askoren inplikazioa balioetsi zuen.

“Zaintza-,kontziliazio- eta berdintasun-politikek hezkidetzako eredu bat behar dute,eta gu,dagoeneko,lanean ari gara eredu horretan”,esan du. Hori horreka,Melgosak gogorarazi du Jokin Bil-

darratz Hezkuntzako sailburuak gaur goizean “Pentsamendu kritikoa sexismoaren aurrean: gizartearen erronka,eskolaren erronka” hezkidetzako jardunaldia irekitzeko ekitaldian parte hartu duela.Hitzordua Bilbon izan da,eta Miren Elgarresta Emakunde Emakumearen Euskal Erakundeko zuzendaria ere izan da bertan parte hartzen.“Emakundek urteak daramatza hezkidetzako politiketan lanean,eta Nahikoren hamargarren urteurrena dugu hau.Baina apustua haratago doa.Iaz,ordurako,Berdinaldia eta Berdintasunaren Aldeko Herrialde Ituna jarri genituen abian; haien bidez,belaunaldi berriekin elkarreraginean jardungo dugu,berdintasun-politiketan murgil daitezen”.

Jendaurrean hitz egiteko legitimitate gutxiago dutela sentitzen dute,eta mutilek, berriz,askatasun handiagoz ikusten dute beraien partaidetza publikoa

Melgosak,era berean,erronka demografikoa aipatu du eta seme-alabak hazteko eta mantentzeko hileko laguntza berrien unibertsaltasuna defendatu zuen,“xede natalista baitute”. “Europako gainerako herrialdeetan ere,laguntza horiek unibertsalak dira,eta hemen ikusi genuen hala sustatzen ez bagenituen,kaltea jasandako familiak edo familia kalteberak kanpoan geratzeko arriskua zegoela,eta ez zen hura asmoa".Gainera,sailburuak familia-mota horiek beste bide batzuetatik jaso dezaketen laguntzaren balioa ere nabarmendu zuen,beste neurri batzuen bidez lor dezaketena,besteak beste: gizarte-larrialdirako laguntzak edo bonuak. Sakabanaketaren amaiera

ETA banda terroristaren presoen sakabanaketaren amaierari buruz galdetu diotenean,Melgosa sailburuak esan zuen Eusko Jaurlaritzak indarrean dagoen espetxe-legeria bete duela,eta eremu horretan lan egiten duten profesionalak defendatu zituen.Hori horrela,argi utzi zuen “gradu-progresioak espetxe-legeriak ezarritako eskakizunak betetzen dituztenentzat xedatzen direla,betiere tratamendu-batzordeek ezarritako irizpide tekniko eta profesionaletatik abiatuta”. EAEko espetxeetan,ETAko presoek askatasunaz gabetuta dauden gainerako pertsonen eskubide eta betebehar berak dituzte.

UNIBERTSITATEKO ALDIZKARIA 2023maiatza 28

Boza emateko eskubidea

Maiatzaren 28an,igandea, Autonomia eta

Udal Hauteskundeak egingo dira. Hori dela eta,sufragio unibertsalari edo botoa emateko eskubideari buruz jardutea iruditu zaigu

Sufragio Unibertsala Estatu bateko biztanleria osoarentzako botoa emateko eskubidean datza,jatorria,arraza,sexua,adina,sinesmenak edo egoera soziala edozein izanda ere.XIX. mendeko konstituzioen zati handi batean jadanik “sufragio unibertsala” terminoa jasota bazegoen ere,XX.mendera arte,estatu liberalek sexuaren eta “arrazaren arabera” botoa emateko mugak ezartzen zituzten oraindik. Gaur egun,nazioarte-mailan,sufragio unibertsalak onartutako muga bakarrak estatuko nazionalitatea eta botoa emateko gutxieneko adina izatea dira.

1789an,botere politikoa presidenteen eta ordezkarien ganberen eskuetan egoten hasi zen, haien hauteskunde-sistema arautzea beharrezkoa zelarik.Mendeetan zehar,hauteskunde-sistemak oso mugatuta egon ziren eta elite batera mugatzen hasi ziren,botoaren onarpen unibertsalerako sistemak ezarri arte.Herrialde guztiek fase eta murrizketa berdinak igaro ez arren,ezta ordena berdinean ere,orokorrean sufragio uniber-tsala zentzu osoan ezarri zen sistema hauen bidez ebaluatu ondoren.

❚ Erroldako sufragioa (edo "mugatua"): bertan heziketa-maila,errenta eta gizarte-klasearen baldintza batzuk betetzen dituzten gizonek soilik botoa ematen dute.

❚ Gizonezkoen sufragio kualifikatua (onartzen duten Konstituzioek "unibertsala" deitzen diote normalean): irakurtzen eta idazten dakiten gizon guztiek botoa eman dezaketen.

❚ Emakumeen sufragioa: emakumeei botoa emateko eskubidea aitortzea.Lehenik eta behin, emakume ezkonduei,irakurtzen dakitenak eta ondasunekin; gero emakume ezkongabeei.

❚ Arraza-diskriminaziorik gabeko sufragioa: pertsona guztiei botoa emateko eskubidea bermatzen zaie,arraza-diskriminaziorik gabe,ezta haien etnia edo jatorri nazionala ere.

❚ Titulaziorik gabeko sufragioa: pertsona guztiei botoa emateko eskubidea ezartzen zaie,haien hezkuntza maila bereizi gabe,analfabetoak barne.Informatutako pertsonei dauden pertsonek eskubide hau izateagatik kritikatua da informatuak dauden pertsonen aldetik.

Sufragio unibertsalaren mugak

Edozein sistema politiko modernotan demokraziaren lorpen ezinbestekotzat hartzen den arren,XIX eta XX.mendeetako historian zehar,eta gaur egun ere,sufragio unibertsalak herrialde batetik bestera tratamenduan aldatzen diren salbuespenak ditu. Sufragio unibertsalaren sisteman boto eskubidearen mugak,oro har,bi gairekin zerikusia dute:

❚ Atzerriko egoera

❚ Bereizketa askerako gaitasun eza edo mugatzea,adinagatik,osasun mentalagatik edo behar bezalako obedientzia egoerengatik,militarren edo askatasunez legez gabetutako pertsonen kasuan bezala.

Hau lege-murrizketa bat,agindu bat baizik ez den arren,zenbait herrialdetan botoa emateko beharrezkoa da hautesle erroldan pertsonalki izena ematea.Kudeaketa honek kasu batzuetan murrizketa gisa jardu dezake,Estatu Batuetan gertatzen den bezala.Txileren kasuan,2012an Erregistro Automatikoari eta Borondatezko Botoari buruzko Legearen promulgazioarekin utzi zuen murrizketa hori,hautesleen erregistro automatikoa ezarriz eta hauteskunde-erroldan hazkunde historikoa sortuz,lehen aldiz botoa emateko eskubidearekin herritar guztiak barne hartuta.

Atzerritarra

Atzerritarren kasuan,herrialde gehienetan murrizketa orokorra dago botoa emateko eskubidea emateko.Herrialde batzuetan tokiko (udal edo estatuko) hauteskundeetan botoa emateko eskubidea aitortzen da,hala nola Argentina,Bolivia,Belgika,Danimarka,Herbehereak,Irlanda,

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa

Italia,Portugal,Erresuma Batua,Suedia eta Espainia.Uruguai salbuespen globala da,bere Konstituzioan (78.art.) hamabost urte baino gehiagoko bizilekua duten atzerritarrei botoa emateko eskubidea ezarriz,baita Txilek ere, konstituzioan 5 urteko epea ezartzen baitu.Herrialde batzuetan,Irlandan esaterako,2008an, hauteskunde nazionaletan atzerritarrei botoa emateko eskubidea emateko proiektuak aurkeztu dira.

Langile Migratzaile Guztien eta haien Familien Eskubideak Babesteari buruzko Nazioarteko Hitzarmenak "Estatu horretan egiten diren hauteskundeetan botoa emateko eta hautatuak izateko" eskubidea aitortzen du (41.art.),baina herrialde guztiek ez dute eskubide hori aitortu.Atzerrian bizi diren herritarrei boto eskubidea aitortzen dieten herrialdeen artean,Espainia,Ekuador,Italia,Mexiko,Peru eta Txile daude.

Haurrak eta gazteak

Adina da boto-eskubidea baztertzeko beste arrazoi orokor bat,adin batetik aurrera bakarrik hautesle-ekintzaren nondik norakoak askatasunez antzeman eta ulertzeko moduan dauden pertsonak.

Botoa emateko gutxieneko adina aldatu egiten da noizean behin eta herrialde batetik bestera. Aldi berean,herrialde gehienek 18 urtetan ezarri dute botoa emateko gutxieneko adina.Boto eskubidea lehenago lortzen den herrialde batzuk dira Saudi Arabia (12 urte),Iran (15 urte),Zipre (16),Kuba (16),Austria (16),Argentina (16), Indonesia (17),Grezia (17),Ekuador (16 eta 17 urte bitartekoen artean botoa hautazkoa da) eta Brasil (16 urterekin).Kuwaiten botoa emateko gutxieneko adina 21 da.

Botoa emateko adina 12 urtera murriztea aztertzen ari da hainbat herrialdetan,hala nola Bolivian,Perun,Txilen,Erresuma Batua,Venezuela eta Espainian.Ekuadorko Errepublikako

2008ko irailaren 29ko Konstituzio Politiko Berriko erreferendumean,16 eta 18 urte bitarteko eta 65 urtetik aurrerako herritarren botoa hautazkoa da; derrigorrezkoa da 18 urtetik aurrera, 65 urte arte.

Osasun mentala

Hauteskunde-legedi askok sufragio unibertsalaren salbuespen gisa ere aurreikusten dute,ezgaitasun psikikoa dela-eta legez deklaratutako ezintasunen bat jasaten duten pertsonen kasua, beren ekintzak erabakitzeko borondate askerik edo arrazoirik ez luketelako eta hirugarrenen presio edo nahia izan litezkeelako.Erresuma

Batua,Italia,Espainia edo Austria bezalako herrialdeetan,adin nagusiko herritar guztiek dute botoa emateko baimena,legez aitortutako buruko ezintasunik eskubide hori mugatu gabe.

Askatasuna legez gabetutako pertsonak

Tradizionalki,legez askatasuna gabetutako pertsonek eskubide politikoak galdu zituzten,botoa emateko eskubidea barne.Salbuespena berrikusi dute zenbait herrialdek,atxilotuei epaituak izan ez direnean botoa emateko eskubidea aitortu dietelarik,Argentina,Kolonbia,Brasil,Peru,Venezuela eta Estatu Batuetako zenbait estaturen kasuan.Boto-eskubidea atxiloketa-aldi berean murrizketen gaia da,baina epe berri baterako luzatzea Europako Giza Eskubideen Auzitegiaren aurrean auzi-gaia da.

Militarrak eta poliziak

Historikoki,ohikoa zen legedi nazionalek militarrei botoa emateko eskubidea kentzea eta,kasu batzuetan,poliziari ere.Zenbait herrialdetan (Frantzian,Hirugarren Errepublikan,adibidez) ezarritako boto-eskubidearen gabetze horrek arrazoi konplexuak ditu.Batetik,ofizialek soldaduen gaineko presioa saihestea da,botoa desitxuratuko lukeena.Bestalde,politika armadan sartzea saihestea zen,diziplina militarrarentzat kaltegarria baita. Gaur egun,herrialde gehienetan militarrei botoa emateko eskubidea aitortu zaie,nahiz eta herrialde batzuetan onartzen ez den Kolonbia eta Honduras bezalako herrialdeetan.

Sufragio unibertsala baliogabetzen duten mugak

Herrialde batzuek arraza,etnia,sexu edo gizarte-arrazoiengatik (esaterako,pobrezia edo analfabetismoa) ezartzen dituzten bazterketak sufragio unibertsalaren funtsa berari eragiten dioten bazterketak dira,existitzen ez dena.

XIX.mendean eta XX.mendearen zati handi batean Mendebaldeko herrialde askok emakumeei ezarri zieten botoa emateko debeku zabalak definitzen ditu kasu horietako batzuk.

Arraza edo etnia ezberdinetan oinarrituta ere bai.Esaterako,apartheid garaian,zuriak ez ziren arrazek ez zuten botoa eman Hegoafrikan. Berdin gertatu zen eskubide zibilen aurreko garaian Estatu Batuetan,non,afroamerikarrek teknikoki botoa emateko eskubidea bazuten ere,mehatxu edo beste bide batzuen bidez baliatzea ukatu zitzaien.Rol horretan nabarmendu zen Ku Klux Klan,Ameriketako Gerra Zibilaren ostean sortutako erakunde xenofobo eta kontserbadorea.

Objektuak mihiztatzen Artiumen

Sahatsa Jauregiren 'Testuinguruak bilduma batetik abiatuta' erakusketa irailaren 3ra arte egongo da ikusgai Gasteizko Artium museoko A02 aretoan

Erakusketa honetan,Sahatsa Jauregik (Itaparica,1984) objektuen arteko -batzuk aurkituak eta beste batzuk berak eginak- era askotako mihiztadurak osatzen dituzten lan batzuk aurkezten ditu.Gorputza ematen dieten tenkadura-indarrek eusten diete, eta mihiztadurek metalezko xafla ebakiz egindako gorputz-atalen siluetak biltzen dituzte.Xafla horiek, askotan,ehunezko elementuei esker luzatzen edo eusten dira.Konposizioa denborazkotasun espezifiko baten emaitza da,eta eraldatzeko aukera beti dago artelanetan pil-pilean. Artistak bere lanarekin duen potentzialtasun eta harreman horrek izaera performatiboa ematen die. Erakusketaren izenburuak soldadura-hari mota bat aipatzen du, kanpoko gas baten propultsioa behar ez duena,dagoeneko sartuta duelako.Barneratutako teknologiaren ideia hori Flux Cored-en mihiztatzen diren gorputzen parte da. Jauregik pertsonaia esekien segida bat sortzen du,erakusketa-espazioan desfilatzen duten gorputz iragankor gisa sortuak.Hainbat teknologiaz osatutako gorputzak dira; prostetikoak,gihartsuak,dekoratuak,batzuetan gehiegizkoak.Argazkigintzatik abiatuta,Jauregiren «eskultura lauek» estimulagarriak zaizkion egoerak sortzeko eta gauzatzeko nahia adierazten dute.

Sahatsa Jauregi Bilbon bizi eta lan egiten du.Gaur egun irakaslea da EHUko BBAA Fakultatean,eta Okela gune independenteko kide izan da 2017-2022 urteetan,Bilbon.

Hainbat erakusketatan hartu du parte,bakarka zein taldeka,hala no-

la The Ryder (Madril,2022),Aparador Monteleón (Madril,2022),Galería The Goma (Madril,2022),Azkuna Zentroa (Bilbo),Artiatx (Bilbo,2021), Tabakalera (Donostia,2021),Galería Fran Reus (Palma,2021),Horcasitas Jauregia (Balmaseda,2021),Halfhouse (Bartzelona,2019),Swamp Horses (Espin,2019) edo Carreras Múgica (Bilbo,2016).

Hainbat sari irabazi ditu: 2013ko Gipuzkoako Artista Berrien Programa, 2017ko Ertibil lehen saria,2019ko Gure Artea saria eta ARCO Comunidad de Madrid saria.Egoitzak egin ditu Tabakaleran (Donostia,2019),Halfhousen (Bartzelona,2019),Bilbaoarte Fundazioan (Bilbo,2016) edo Pacific Film Archiven (Berkeley 2012). Vitoria-Gasteizen,irailaren 3ra Artium Museoan,Euskal Herriko Arte Garaikidearen Museoan,ikusgai egon zen Sahatsa Jauregiren Flux Cored erakusketaren harira egin da argitalpen hau.

2.800 artelan

Testuinguruak bilduma batetik abiatuta erakusketa programa bat da, duela gutxi museoaren funtsetan sartu diren artisten ekoizpena ezagutaraztea xede duena.Artium Museoa Bilduma,ia 2.800 artelanez osatutako izaera publikoko funts garaikide aparta,ezagutzera ematea helburu duten beste ekimen batzuekin bat egiten du proposamen honek.Esparru horretan,artelanak,dokumentuak eta artxiboak museo-funtsetan sartzeak gaur egun artearen arloan garatzen ari diren eztabaidak eta praktikak aztertzen eta horien berri ematen laguntzen du.Hori da,dudarik gabe,museoaren funtsezko eginkizunetako bat: ondare garaikidearen

ekoizpena sustatzea eta artistak eta haien ekoizpenak bultzatzea.Museoaren erosketa-programak helburu hori lortzen laguntzen du,eta,gainera,ezinbesteko tresna da dinamismoa eta konplexutasuna ezaugarri dituen une bat zertan den jakiteko. Espero dugu ekimen honek publikoen eta praktika artistikoen topagune gisa funtzionatzea,bertatik gure orainari begiratzeko eta hura atzematen saiatzeko estrategia berriak lantzeko.

❚ Gurpil Zulatua: Burua,2023: Maniki-burua,eguzkitako betaurrekoak,abalorioa,gomak,gerrikoak eta altzairuzko tutuak Cabeza de maniquí,gafas de sol,abalorio,gomas,cinturones y tubos de acero Mannequin head,sunglasses,beads,rubber bands,belts,and steel tubes 200 x 180 x 30 cm.

❚ Perfume,2023: Altzairuzko hodiak eta pletinak,lurrina,lupak eta plastikozko erakusmahaiak Tubos y pletinas de acero,perfume,lupas y expositores de plástico Steel tubes and strips,perfume,magnifying glasses and plastic display stands 325 x 35 x 20 cm.

❚ Izarrak,2023: Altzairuzko xaflak eta hodiak,tangak eta goma Planchas y tubos de acero,tangas y goma Steel plates and tubes,thongs and rubber bands 220 x 305 x 3 cm.

❚ Jone,Leire,Hodei,Nora eta Ni, 2023: Altzairuzko xaflak eta hodiak, plastikozko fruta eta abalorioak Planchas y tubos de acero,fruta de plástico y abalorios Steel plates and tubes,plastic fruit and beads 150 x 100 x 300 cm.

Unibertsitateko Aldizkaria

Eskultura laua

Zer da 'eskultura laua'? Laua: horizontala,zorutik hurbilekoa; laua: herrikoia,artisautzarik gabea; laua: zapala eta horren erakoak.Eskultura laua edozein gizakiren bulkada sortzaile,konbinatorio,ludiko eta estetikotik sortzen dena da; batzuetan,ezta hori ere.Objektu bakoitzari patxadaz begiratzen zaionean, objektu horrek behar duenari erreparatzen zaionean,animismotik hurbil dagoen jarrera batetik lan egiten denean,jarrera horrek adierazten du objektuak bere arima duela eta artistaren eginkizuna aurreiritziak alde batera utzi eta eskakizun horiei erantzutea baino ez dela.(Sahatsa Jauregi,eskuizkribua).

Eskultura laua subjektu eragile batek proposatzen du ("artista" batek, alegia).Hala ere -kokapenagatik, kulturatestuinguruagatik eta osotasun materialagatik-,ez da «arte-pieza»-ren balorazio-sisteman sartzen; aitzitik,haren periferia erradialean kokatzen da,multzotan (objektu isolatuak izan beharrean) aurkeztu ohi diren apaindurazko objektuen kategoria osoarekin partekatzen duena. Azken hauen funtzioa esanahi sozialaren,plazer estetikoaren eta subjektu eragileak objektuari eragiten dion fetitxizazioaren (identifikazioa/ proiekzioa) artekoa da.

'Testuinguruak

batetik abiatuta'

erakusketa-programaren

xedea duela gutxi

museoaren funtsetan

sartu diren artisten

lanak ezagutaraztea da

"Agentzia" egotz dakieke kausazko sekuentzia partikularrak eragiten dituzten pertsonei (eta gauzei),hau da, ekintza mentalek,nahimenek edo intentzioek eragindako gertakariak, egitate fisikoen kateatze hutsez gertatu beharrean.Agenteak "gertakariak gertarazten" ditu bere inguruan.

Agentziaren ondorioz,zenbait gauza gertatzen dira,ez beti agenteak "nahi" zituenak.Eremu fisikoan eta materialean kausa-efektu kateak,azken batean,unibertso osoa gobernatzen duten legeen bidez azal daitezkeen "egitateak" diren bitartean,agenteek beren asmoen ondorioz "abiarazten" dituzten "ekintzak" eragiten dituzte. Kausazko gertakarien iturria,jatorria dira,unibertso fisikoaren egoeratik aparte.(Alfred Gell,Arte Agencia,48. or.).

Eskultura laua erregistro estetikosozial gisa sortu zen,artea eta modernitate eurozentrikoaren berezko espiritualtasuna bereizi ondoren. Materialki eta sinbolikoki,eskultura lauak ezaugarri asko ditu: etxeko aldareak,santuei eta hildakoei egiten zaizkien eskaintzak edota ausaz edo dibinitatearen eta haren inguruko kultuaren ondorioz sortutako irudi erlijiosoak (Hidalgoko Metroko Ama Birjina Mexiko Hirian,adibidez).Objektu horien izaera espiritual eta animista kulturaren aldetik arbuiatu zenean -jada ez baitago mamurik,ez Jainkorik,ez Ama Birjinik,ez meigarik-,entitate horiei emandako boterea objektuetara transferitu zen,eta kredo kapitalistak ematen die bote-

rea -Elizak erlikia katolikoei eta magiak kosmogonia animistari bezala-, nahiz eta biei bizia ematen dieten logikak bere horretan mantendu. Har dezagun,esate baterako,gizakien eta ibilgailuen arteko harremana.Autoa ondasun bat eta garraiobide bat besterik ez da; berez,ez da jabearen ez autoaren beraren agentziaren locus bat.Hala ere,autoa daukanari asko kostatzen zaio bere gorputzaren zati gisa ez ikustea,eta hori bere gizarteagentziarekin finkatzen du beste gizarte-eragile batzuen aurrean.[...] Autoa ez da jabearen agentziaren locus bat eta besteen agentziak -gidari txarrak,bandaloakeragin diezaiokeen bide bat bakarrik, baita autoaren agentzia «autonomo» baten locus delakoa ere.[...] Adibidez, nik badut Toyota bat,guztizko maitasuna baino halako estimu bat diodana,baina Toyotak auto "zentzudunak" eta grinarik gabeak direnez,nireari ez zaio axola.[...] Baldin eta -Jainkoak ez ahal du nahiko-,gauaren erdian, artean etxetik urrun,matxuratuko balitz,goi mailako traiziotzat hartuko nuke; bera izango litzateke,eta ez beste inor,errudun pertsonal eta moral bakarra,ez ni,eta ez konpontzen duen mekanikaria.

bilduma