Periódico Universitario _ Unibertsitateko aldizkaria - 408. Zkia.- 2024ko martxoa

Laguntzen du

Azken txanpa hemen da

Udaberria gertu dugu eta,horrekin batera,ikasturteko azken ahaleginak egiteko unea ere bai. Aste Santuko oporrak hemen dira,baina horien ondoren,dena txukun eta garbi uzteko garaia etorriko da,uda lasai eta dibertigarri bat pasa nahi badugu. Unibertsitateko Aldizkari honek urtaro loredun honi ongietorria emango dio,beti bezala,albiste mordo batekin.Adibidez, UPV/EHUk zientziaren hedapenaren alde egindako apustua, MU eta Repsolen arteko akordioa,InpAkta agerkari berriaren aurkezpena Deustuan,NUPen konpromisoa jasangarritasuna-

rekin,NUko ikasleen emaitza onak FIR azterketan...

Horretaz gain,beste albiste batzuk ere jorratuko ditugu,aisialdiari,emakumeei,trebakuntzari eta giza eskubideei beren tartea emanez.

Izan ere,ondorengo egunetan, besteak beste,dFeria jaialdia izango duzue Donostian,non hiriko hainbat eszenatokitan ikuskizun sorta bat aurkituko duzuen. Bilbori dagokionez,Loraldiari irekiera emango zaio,kultura-ekimen ugarirekin.

Hori guztia eta askoz gehiago hurrengo orrialdeetan.Animo azken txanpa honetan!

408.zkia.2024ko martxoa Doakoa

UNIBERTSITATEAK

Universidad del País Vasco / Euskal HerrikoUnibertsitatea www.ehu.eus

Uda IkastaroakDonostiaMiramar Jauregia z/g943 219 511

Gipuzkoako Campuseko ErrektoreordetzaDonostiaIgnacio MªBarriola Eraik.Elhuyar Pza.1943 018 141

Leioako Campusa (Zentralita)Leioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 012 000

Sarbide Bulegoa.Bizkaiko CampusaLeioa-ErandioSarriena Auzoa,z/g946 015 555

Arabako Campuseko ErrektoreordetzaGasteizComandante Izarduy Kalea,2945 014 444

Gazte Informazioko Bulegoak (UPV/EHU)

GasteizC/ Los Apraiz,1 - 1ªPlanta945 014 336oij.ar@ehu.eus

LeioaApia Bidea - Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko Behea946 015100oij.bi@ehu.eus

Nafarroako Unibertsitate Publikoa www.unavarra.es

Nafarroako Unibertsitate PublikoaIruñeaArrosadiako Campusa948 169 000

Nafarroako Unibertsitate PublikoaTuteraTarazona etorbidea,z/g948 417 800

UNED (Distantzia Heziketako Unibertsitate Nazionala) www.uned.es

UNED ArabaGasteizPedro Usua,2945 244 200

UNED BizkaiaPortugaleteIgnacio Ellacuria Parkea,2-3944 936 533

UNED GipuzkoaBergaraMartin AguirreDeunaren Enparantza,4943 769 033

UNED NafarroaIruñeaSadar z/g948 243 250

UNED NafarroaTuteraMagallón,8948 821 535

Mondragon Unibertsitatea www.mondragon.edu

Mondragon UnibertsitateaArrasateLarramendi,4.23 posta-kutxatila943 794 700 / 943 712185

Deustuko Unibertsitatea www.deusto.eus

Bilboko CampusaBilboUnibertsitate Etorbidea 24944 139 000

Donostiako CampusaDonostiaMundaiz Bidea,50943 326 600

EUNEIZ Unibertsitatea www.euneiz.com

EUNEIZ UnibertsitateaGasteizBiosferako Pasalekua,6945 255 007

Nafarroako Unibertsitatea www.unav.es

Nafarroako UnibertsitateaIruñeaCampus Unibertsitarioa948 425 600

Ingenieri Eskola.TECNUMDonostiaManuel Lardizabal Pas.,13943 219 877

TECNUM - Miramon Goiko EgoitzaDonostiaMikeletegi Pas.,48943 219 877

Idazkaritza eta Administrazioko

Goi Mailako Institutua - ISSADonostiaAldapeta,49 943 467 144

LANBIDE HEZIKETA

Ikaslan.Lanbide Heziketako Ikastegi Publikoen Elkartea www.ikaslan.net

Hetel Heziketa Tekniko Elkartea www.hetel.org

ENPRESA ETA BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK

BizkaiaDerioAstondo Bidea,Edificio,612944 030 606

BIC Bizkaia EzkerraldeaBarakaldoAvenida Altos Hornos de Vizcaya,33944 184 100

BIC ArabaMiñanoCalle Albert Einstein,15945 298 282

CEI BusturialdeaGernika-LumoTxalaparta Poligono,32946 256 809

CEIAMiñano GoienArabako Parke Teknologikoa,CEIA Eraik.945 298 282

IKERBASQUEBilboMaría Díaz Haroko Kalea,3944 052 660

SPRI,S.A.BilboUrkixo Zumarkalea,36944 037 000

BEAZ,P.S.A.BilboSabino Arana Etorbidea,8944 395 622

INNOBASQUEZamudioC/ Laida Bidea,203944 209 488

CEINNoainMocholí Kalea848 426 000

Particular de Ategorrieta Kalea,2 Baxua.10.lokala

20013 Donostia.Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com

posta-e: asun@elperiodicouniversitario.com

Lege Gordailua: BI-338-93

ISSN: 2530-2132

KOORDINATZAILEAK: Asun Calviño eta Jon Lasa.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa,Ana Belén Sánchez,Nissma De Benito eta Irene Urizar.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Unibertsitateko Aldizkaria.

ARGAZKIAK: Irene Urizar eta Cristina Domínguez.

PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/Nafarroa: 629 229 185 Unibertsitateko Aldizkariak ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen. LAGUNTZAILEAK

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

UPV/EHU

Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea,83.48015 - BILBAO

Tel.: (+34) 946 013 651/ 652

E-maila: cde@ehu.eus

http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea

Liburutegi Unibertsitarioa.

Ramón Rubial,1.48009 - BILBAO

Tel.: (+34) 944 139 417

E-maila: begona.prado@deusto.es

http://www.iee.deusto.es

Nafarroako Unibertsitatea

Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa.31080 Iruñea.

Tel: 948 425 634.E-maila: cee@unav.es

EUROPE DIRECTCEDERNA

GARALUR.NAFARROA

Barriobide,40,001 bulegoa.

31013 Ansoain.Tel.: 948 206 697

E-maila: europadirect@cederna.es

EUROPE DIRECTHAZI

Granja Modeloa,z/g.01192 Arkaute (Araba).Tel.: 945 0003 208

http://www.hazi.es

EUROPE DIRECTBIZKAIA

Simón Bolivar Kakea,8B

48010 Bilbao.Tel.: 946 072528

E-maila: europedirect@fundacionede.org

http://www.europedirectbizkaia.org

EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu,dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECTDONOSTIA

Prim kalea,14 2D.20006 Donostia

Tel.: 943 470 962

E-maila: europedirect@kaebnai.net

http://kaebnai.net

Informazioa,orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

Zientzia Zirkularra: UPV/EHUko ikertzaileak eskolara itzuli dira

EAEko Lehen Hezkuntzako,Bigarren Hezkuntzako,Batxilergoko eta Lanbide

Heziketako zenbait ikastetxek unibertsitateko irakasleak hartu dituzte zientziari buruz jarduteko

Unibertsitateko Aldizkaria

Zientzia Zirkularra ikasturte osoan zehar egiten den jarduera da,eta Europako Ikertzaileen Gaua programan sartuta dago.Irailean izaten da, eta ekimenari atxikitako Europako unibertsitate guztietan aldi berean egiten da.Helburua da mundu osoko arazo handienetarako konponbideak planteatzea,zientzia eta teknologia herritarrengana hurbilduz. Zientzia Zirkularra egun handi horren jarraipena da,baina gazteenen ikasgeletan egiten dena.

Oraingo honetan,unibertsitatetik kanpoko ikastetxeetako ikasleek goza dezakete ezagutzaz (eta,aldi berean,ikasi),Euskal Herriko

Unibertsitateko irakasle-ikertzaileen laguntzari esker.Hori guztia irailean Bilboko Areatzan egin ohi den topaketa iritsi bitartean.Topaketa horretan txoko edo stand batzuk jartzen dira,ezagutza zientifikoa modu atsegin eta entretenigarrian helarazteko herritarrei.Zientzia zirkularra gizartetik hurbilago dago,UPV/EHUko irakasleak EAEko hainbat herritako ikastetxeetara joango direlako oraingoan.

Urte honetako lehenengo topaketak egin dira Santurtziko Itxasoko Ama ikastetxean,Basauriko Kareaga Goikoan eta Gipuzkoako Zaldibarren dagoen eskola publiko bakarrean.Beste adibide batzuk dira Tolosaldeko Berrobi eta Larraul herrietako ikastetxeak.Larraulgo eskola publikoak,esate baterako,16 ikasle ditu,12 Lehen Hezkuntzan eta 4 Haur Hezkuntzan. Aipatutako azken bi herrietan izan da orain dela gutxi Maite Iris

García Collado,osteoarkeologoa, ikertzailea eta UPV/EHUko irakaslea.Berarentzat,dibulgazioa da bere lanaren funtsezko atal bat,eta,horregatik,zientzia beste mota bateko ikasgeletara hurbiltzeko motibazioa du: “Nire kasuan,ondare arkeologikoa eta, zehazki,aspaldiko gizarteetako gorpuzkiak aztertzen ditut,eta bereziki garrantzitsua da niretzat historia hori osatzen duten komunitateekin harremanetan egotea; izan ere,frogatuta dago gizarte batek zenbat eta hobeto ezagutu bere iragana,orduan eta gehiago arduratzen dela iragan hori gorde eta zabaltzeaz”.

Zientzia Astea

Zientzia Astea,Europako Ikertzaileen Gaua edo Zientzia Zirkularra bezalako jarduerak,non haurrek parte hartzen duten,

“aukera paregabeak dira guretzat,zientzialariontzat,gure lana gizartera hurbiltzeko,eta nola hartzen den ikusteko,ideia berriak jasotzeko eta bokazioak pizteko”.Gainera,García Colladok zikloan parte hartzea planteatu zenean,eskola txikien parte hartzea lehenestea erabaki zen, eskola horiek zailtasun gehiago izaten baitituzte horrelako ekimenetan parte hartzeko,askotan probintzietako hiriburuetan pilatzen direlako.

Bere solasaldian azaldu zuen zer egin behar den ondo elikatzeko, ikasiz nola jaten zen orain dela mende batzuk.Horretarako,otordu batean jandako animalien hezurrak eta fruta eta hazi hondarrak behatu zituzten,elementu horiek informazio asko ematen dutelako beste aro batzuetako jakien inguruan: "Egun aberasgarria

Maite Iris García Collado ikertzailea Larraulgo ikasleekin.

izan zen,laborategiko egunerokotasunetik oso desberdina.Ikasgela berean hainbat mailatako ikasleak dituzten eskola txikiak ezagutzeko aukera izan nuen,eta oso interesgarria izan zen ikustea adin desberdinetako ikasleen arteko hartuemanak.Polita izan zen beren harridura aurpegiak ikustea orain dela 1400 urteko haziak atera nituenean,eta eskuetan izan zituzten Erdi Aroko hezurrek piztutako jakin mina; egin zituzten galderetako batzuk erronka handia izan ziren!”.

Larraulgo eskolako ikasleen artean,6 urteko Alejandrok galdera bat zeukan berarentzat gordeta, UPV/EHUko ikertzaile bat eskolara joango zela jakin zuenetik: ea inoiz dinosauro hezurrik aurkitu duen,asko gustatzen baitzaizkio. 11 urteko Xubanek,berriz,eskuetan hezur batzuk zituela,esan zuen arkeologiari buruz gehiago ikastea nahiko lukeela.Jakin min handia erakutsi zuten hezurren aurrean,eta hezurretako markak eta hutsuneak behatu eta aztertu zituzten,baita hezurrak usaindu ere,jakin bazekiten arren aztarnak oso antzinakoak zirela. Larraulgo eskolako Irantzu Egibar irakaslearen arabera,“neskamutilei izugarri gustatu zitzaien duela hainbeste urteko hezurrak, hortzak eta haziak ukitu eta esku artean erabili ahal izatea”.Inguruko basoetan animalien hezurrak ere aurkitzen dituzte: “ikastetxeko zientzia tailerrean dituzte

orkatz baten burezurra eta ardi baten masailaren zati bat”.Harridura sortu zuen,baita ere,entzuteak Erdi Aroaren hasieran gozokiak egiteko eztia erabiltzen zela, azukrea ez zelako ezagutzen garai hartan.Atentzioa eman zien, halaber,hortzetan txantxarra duen urte gutxiko pertsona baten argazkiak.

Zientzia-dibulgazioko hitzaldi eta tailerren bidez,irakasleek zientziaren balioak helarazi dizkiete gazteenei,eta ikasgelan bertan esperientzia eta praktika erakargarriak egiten lagundu dute

García Colladok esan du solasaldian adin desberdinetako neska-mutilak egon zirela,Irantzuk lan egiten duen eskolan ulertzen baitute “aniztasuna aberastasuna dela eta,horregatik,tailerretan ez da sailkatzen adinaren arabera,modu askean egiten da lan.Saio espezifikoetan,aldiz, garapen mailaren arabera antolatzen dira ikasleak,ez adinaren arabera".Zientzia zirkularrari dagokionez,uste du “ikasleek,profesionalen bisitak hartzean,ikastetxean jasotzen dituzten ezagutzak zabaltzeko aukera dutela.Kasu gehienetan,es-

pezialista horrek interes eta jakin min handia pizten du,eta hori oso aberasgarria da eskolarentzat”.

Zientzia Zirkularra

Zientzia Zirkularra Ikerketa Gizartean Zabaltzeko Zuzendaritzak antolatzen du (Zientzia eta Gizarte Garapenaren eta Transferentziaren arloko Errektoreordetza),“Go for the Missions! (G9Missions)” europar proiektuaren testuinguruan,eta mundu osoko arazo sozial handienetarako irtenbideak planteatzeko asmoz Europar Batasunak abian jarri dituen ikerketa eta berrikuntzako bost misioen arabera (Minbizia,Klima aldaketarekiko egokitzapena,Ura eta ozeanoak,Hiri adimendunak eta klimatikoki neutroak, eta Lurzoruaren osasuna eta elikagaiak).

EAEko Lehen Hezkuntzako,Bigarren Hezkuntzako,Batxilergoko eta Lanbide Heziketako ikastetxeek esteka honetan eskura dezakete informazio gehiago eta ekimenean parte hartzeko izena eman: www.ikertzaileengaua-ehu.org/programazioa-etagauaren-protagonistak/zientzia-zir kularra/ Edizio honetan,beste udalerri hauetako ikastetxeek ere ari dira parte hartzen: Bilbo,Santurtzi,Portugalete,Sestao,Barakaldo,Muskiz,Getxo, Leioa,Zamudio,Basauri,Arrigorriaga,Zalla,Sodupe,Karrantza,Balmaseda,Muxika,Ondarroa,Igorre,Durango,Iurreta,Ermua,Elorrio, Laukiz,Donostia,Getaria,Irun,Eskoriatza,Beasain,Azkoitia,Ordizia,Ormaiztegi,Berastegi eta Laudio.

MU eta Repsol,energia biltegiratzeko teknologiak sustatzen

Repsol fundazioak eta Mondragon Unibertsitateak online jardunaldi bat antolatu zuten energia biltegiratzeko teknologien erronkak aztertzeko

Unibertsitateko Aldizkaria

Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoak eta Repsol fundazioak hirugarren online saio bat antolatu zuten,energia berriztagarriek Espainian dituzten egoera,bilakaera eta erronkak aztertzeko.Hain zuzen, oraingo honetan,biltegiratze-teknologiek Espainian duten bilakaera aztertu zuten adituek,baita energia berriztagarriak eraginkortasunez hedatzeko duten garrantzia ere. Saioa doakoa izan zen eta otsailaren 6an egin zen,10:00etatik 12:15era. Parte hartzeko,izena aldez aurretik eman behar zen.

Tarte horretan,energia-biltegiratze-

Bi erakundeek energia berriztagarrien

erronkan sakontzeko antolatu zuten

hirugarren jardunaldia

izan zen,eta otsailaren

6an egin zen, 10:00etatik 12:15era

ak Espainian dituen erronkak izan zituzten aztergai Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoko irakasleek eta zenbait enpresatako adituek.Mondragon Unibertsitatearen aldetik,hauek izan ziren: Unai Iraola,Goi Eskola Politeknikoko irakaslea eta Energia Biltegiratzeko Sistemen ikerketa-taldeko koordinatzailea,eta Eneko Unamuno, irakaslea eta Energia Elektrikoaren taldeko ikertzailea.Enpresen aldetik, berriz,aditu hauek aritu ziren: Raquel Guindo,Repsol fundazioko Hezkuntzaren eta Ezagutzaren kudeatzaile seniorra; Juan Fraga,ID Energy

Groupeko Energia berriztagarrien, biltegiratzearen eta energia-teknologia berrien arloko exekutibo seniorra eta aholkularia; Elena Agudo,Repsol Renovableseko proiektu-zuzendari seniorra; José Ignacio Linares,Comillaseko Pontifize Unibertsitateko katedraduna eta Repsol fundazioko Energia Trantsizioko katedrako zuzendaria,eta Marija Vujavic,Hitachi Energyko Energiaren arloko produktu-zuzendari globala Grid Edge Solutions-en.Jardunaldiaren amaieran, galderak egiteko aukera egon zen.

Testuingurua

Energia berriztagarriak funtsezkoak dira isurtze gutxiko energia-eredurako trantsizioan.Hala ere,energia berriztagarrien erabileraren inguruan askotariko zalantzak sortu dira,besteak beste,alderdi hauei dagokienez: horniduraren segurtasuna,sare elektrikoan integratzea, beharrezko mineral kritikoekiko mendekotasuna eta gizartearen onarpena.Gai horiek guztiak jorratzeko eta horri buruzko zalantzak argitzeko,Mondragon Unibertsitateak eta Repsol fundazioak,energiaren arloan erreferentzia diren bi erakunde izaki,online prestakun-

tzako hainbat saioz osatutako programa bat martxan jartzea erabaki zuten iaz,energia horien etorkizunerako erronka sakon aztertzeko.

Bi ordu horietan,MU Goi Eskola Politeknikoko irakasleak eta

ikertzaileak energia biltegiratzeko

teknologiek Espainian duten bilakaerari buruz aritu ziren

Mondragon Unibertsitateak urteak daramatza arlo horretan lanean; hain zuzen,hainbat gradu eta master eskaintzen ditu.Halaber,ikerketa-ibilbide nabarmena duten eta sektoreko puntako enpresekin elkarlanean aritzen diren irakasleak daude unibertsitatean.Hortaz,jardunaldia abian jartzeko,bat egin dute energiaren arloan erreferentzia diren bi erakundek,bai eta sektore horretara ikuspegi berriak ekartzen dituzten beste bazkide batzuek ere.

MUk Estatuan plataforma digitaleko kooperatibak sustatzeko eta bizkortzeko sarea sortu du

Unibertsitateko Aldizkaria

Mondragon Team Academyk,Mondragon Unibertsitatearen Enpresagintza Fakultateko ekintzailetza-unitateak (MTA-MUk),"Platform Coop Venture Builder" plataforma digitala sortu du,kooperatiben ekintzailetzako ekosistema sustatzeko,plataforma digitaleko kooperatibak ikertzeko, sustatzeko eta bizkortzeko nazioko sarearen bidez.Proiektua EAEn,Katalunian,Valentziako Erkidegoan eta Andaluzian gauzatuko da,ekintzailetza kolektiboa sustatzen duten erakunde eta entitateen eskutik.

Plataforma-kooperatibak hazten ari den fenomenoa dira,eta jabetza pribatuko plataforma digital handien aukera.Kooperatiba mota horiek eredu dira,Estatuko kooperatiba tradizionalen historia luzea eta askotariko ikaskuntzak eta lan digitaleko plataformek gaur egun eskaintzen dituzten aukerak bateratzen baitituzte,lan duina eta arduratsua eskainiz.Mugimendu kooperatiboa indartzeko aukera ere bada, digitalizazioak eta plataforma digitalen ereduek hazteko eta eskalatzeko ahalmen handia baitute.

Espainian plataforma-kooperatiben hazi bat badago ere,oraindik beharrezkoa da artikulazio handiagoa, sareko lana eta lan koordinatua bultzatzea,mugimendua indartzeko.Ikuspegi horretatik sortu da "Platform Coop Venture Builder: ekintzailetza kooperatiboko ekosistema dinamizatzea,plataforma-kooperatiben zabalkundearen,ikerkuntzaren eta inkubazioaren bidez" proiektua.Gizarte Ekonomia Bultzatzeko Plan Integralaren laguntza-deialdiaren bidez jaso du finantzaketa,2022ko eta 2023ko sare ekonomiko,inklusibo eta jasangarria sortzeko xedez,Espainiako La-

neko eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak Europar Batasuneko Next Generation Funtsekin gauzatutako Berreskuratze,Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren esparruan. "Platform Coop Venture Builder" proiektuak ekintzailetza kooperatiboko ekosistema eta plataforma digitaleko kooperatibak ikertzeko,sustatzeko eta bizkortzeko nazioko sarea dinamizatzea du helburu,eta,horrela, epe ertain eta luzera,kooperatiben berroneratzea eta ekonomia digitalari eta plataforma kooperatiboei loturiko enpleguaren sorrera sustatzea. Zer dira venture builderrak?

Proiektuak venture builder kooperatibo bat sortzea du helburu,garatzeko bidean diren enpresen faktoria antzeko bat.Beste herrialde edo merkatu batzuetan funtzionatu duten negozio-ideiak edo -ereduak egokitzen ditu,ondoren tokiko merkatuan aplikatzeko eta start-up berriak martxan jar-tzeko.Xedea,beraz,ez da proiektu propioak babestea soilik, baita lehendik dauden eta plataforma digitalen kooperatiben eremuan izaera kooperatiboko eta sozialeko ekarpena egiteko ahalmena duten proiektuak inkubatu eta bizkortzea

ere.Negozio-eredu horrek balio bereizgarriak ditu jabetza partekatuari dagokionez.Baterako sorkuntzako eta baterako partaidetzako prozesu bat da,pertsonengan eta guztien ongian gehiago ardaztua,botere-iturri diren teknologian edo kapitalean baino. Venture builder horrek printzipio etiko hauek ditu: jabetza eta erabaki kolektiboak; kooperatiben arteko lankidetza; ikuspegi sistematikoa; errealitate komunitario,tokiko eta eskualdekoarekiko konpromisoa; balioa eta eragina sortzea; eraldaketa soziala,eta berdintasuna eta integrazioa. Ekimena sustatzeko asmoz,Platform Coop Venture Builderrek Gizarte Ekonomiari buruzko Europako Konferentzia: Pertsonak,Planeta eta Ekintza biltzarrean hartu zuen parte.Biltzarra Europar Batasuneko Kontseiluaren Espainiako Lehendakaritzaren eremuan egin zen,joan den azaroaren 13an eta 14an,Donostian.Proiektu barruan azelerazioko Bootcamp bat ere egin zen,3 plataforma-kooperatibaren -Benestarum,Tandem Go eta Sum sumnegozio-ideiari hazarazten laguntzeko asmoz.Bootcampa Donostian egin zen (Irungo MTAn,Impact HUBen,Tabakaleran eta Kursaalen).

Deusto,'InpAkta'ren aurkezpenean

Deustuko Unibertsitateak 'InpAkta' zientzia aldizkariaren aurkezpenean parte hartu zuen.Aldizkaria 22 erakundek bultzatu dute eta gizartean eragin handia duten gaiak landuko ditu

Unibertsitateko Aldizkaria

Juan Jose Etxeberria Deustuko

Unibertsitateko errektoreak,Eva Ferreira EHUko errektorearekin eta Vicente Atxa Mondragonekoarekin batera,"InpAkta Ikerlanen AktaJournal of Research for Social Impact" aldizkari zientifikoaren aurkezpenean parte hartu zuen otsailaren 8an.Argitalpen berri horrek eragin soziala duten gai sozial eta politikoak jorratuko ditu euskaraz eta ingelesez.

Ekitaldian Ugo Mayor Ikerbasqueko ikertzaile eta InpAktako erredaktore burua egon zen,eta azaldu zuen InpAktak ezagutzaren arlo guztietako ikerlanak bilduko dituela.Betiere,ikasketa horiek "gizarte gisa ditugun erronkei aurre egiteko balio izateko" baldintzarekin.Aldizkariak euskaraz edo ingelesez idatzitako artikulu zientifikoak onartuko ditu.Gainera,lnpAktak laburpen

bat dakar,dibulgaziozko tonuan, ikerketa bakoitzaren garrantzia transmititzeko balioko duena.Azken testu horiek orrialde batekoak dira,eta gaztelaniaz,frantsesez eta euskaraz daude eskuragarri.Aldizkariaren zero zenbakiak 20 azterlan biltzen ditu,eta 2025.urtetik aurrera urtean bi ale argitaratzea aurreikusten da.

Aniztasunaren balioa

"Gaur egun,unibertsitateok zeregin garrantzitsua dugu,ez bakarrik pertsonak eta herritarrak prestatzean,baita gizartearen zerbitzura dagoen ezagutza berria garatzean ere,iritzia sortzen eta politika publikoak definitzen lagunduz",adierazi zuen Juan Jose Etxeberria errektoreak hitz horiekin,eta aldizkari berri hau gizartearen espiritu kritikoa garatzeko eta ezagutzaren demokratizazioa ahalbidetzeko

oso tresna ona izan daitekeela uste du.Gainera,oso positibotzat jotzen du ekimen hau 22 erakunderen lankidetzaren emaitza izatea.Izan ere horien artean daude NouvelleAkitaine Euroeskualdeko erakunde akademiko eta zientifiko nagusiak, Euskadi eta Nafarroa.Deustuko errektoreak gaineratu zuen lan honek "akademiatik haratago" joan nahi duela eta "dibulgazio lanetan ahalegin berezia" egingo duela. Eva Ferreira errektoreak bere hitzaldian azpimarratu zuenez,aldizkari hau "hutsunea betetzera dator"."Argitalpen zientifiko baten zorroztasun guztiarekin,Euskal Herrian egiten diren ikerketa-lanen nazioarteko proiekzioa indartzeaz gain,gure lurraldeetako ikertzaileen komunitatearen artean zubiak sortu eta sendotuko dituen tresna izango da argitalpena".EHUko arduradunak gaineratu zuenez,"in-

gelesez eta euskaraz ikerlanak aurkezten dituen argitalpen zientifiko bakarra izanik,euskara teknikoa aberastuko du".

Aurkezpenean,Euskadiko hiru unibertsitate nagusietako ordezkariak izan ziren,eta aprobetxatu zuten proiektua bultzatzeko, Euroeskualdean zehar egindako lan handiagatik

Bestalde,Mondragon Unibertsitateko errektoreak aldizkariaren "sustatzaileen arteko aniztasuna eta hainbat gairi heltzeko bokazioa" azpimarratu zituen. Vicente Atxaren iritziz,"gai aniztasun horren inguruan sakonki hausnartzea eta haien artean dauden harremanei buruz ikertzea lagungarria izango zaigu bizi garen gizarte konplexu honek dituen erronkei egokiago erantzuteko". Ricardo Bueno BRTAko zuzendari nagusiarentzat,InpActa tresna baliagarria izango da "gizarte-eragileek,erakundeek barne,erabakiak hobeto hartzeko" eta "euskal ikerketa-sarearen sendotasunaren eta lankidetzaren isla".Azkenik,proiektu honek "euskara ikerketan eta teknologian ere lan hizkuntza dela" erakusten duela esan zuen.

Lankidetzan aritu dira 22 erakunde Aldizkariaren aurkezpenean Euskadiko hiru unibertsitate nagusietako ordezkariak izan ziren,eta aukera aprobetxatu zuten proiektua bultzatzeko Euroeskualdean zehar egindako koordinazio lan handia azpimarratzeko.Izan ere,InpAkta lurraldeko unibertsitate nagusien eta ikerketa sareen arteko lankidetzatik sortu zen,beste eragile askorekin batera.

Deustuko Unibertsitatetik eta Orkestratik,honako hauek egon ziren: Ane Ferran Zubillaga,Gizarte eta Giza Zientzien Fakultateko dekanoa; Francisco Javier Arrieta Idiakez,Zuzenbide Fakultateko irakaslea; Miren Berasate-

gi,Giza Zientzien Gizarte eta Fakultateko irakaslea; Mari José Aranguren,Orkestrako zuzendari nagusia; Miren Estensoro,Orkestrako ikertzaile seniorra; Ainhoa Arrona,Orkestrako ikertzailea, eta Ibone Eguia eta Claudia Icaran,Orkestrako doktoratu aurreko ikertzaileak.

Hona hemen proiektua bultzatu duten erakundeen zerrenda: Euskal Herriko Unibertsitatea (EHU),Mondragon Unibertsitatea,Université de Pau et des Pays de l 'Adour,Nafarroako Unibertsitatea,Nafarroako Unibertsitate Publikoa (UPNA),Deustuko Unibertsitatea, CNRS IKER-UMR 5478,Agirre Lehendakari Centre,Arantzazulab,Telesforo Monzon eLab,Orkestra-Lehiakortasunerako Euskal Institutua,Université de Bordeaux,Université Bordeaux Montaigne,Basque Research and Technology Alliance,Aditech,Elhuyar Fundazioa,Eusko Ikaskuntza,Centre for Basque Studies - Reno,Boise State University Basque Studies,Udako Euskal Unibertsitatea (UEU),Cenarrusa Foundation for Basque Culture eta Soziolinguistika Klusterra.

InpAkta

InpAkta ebidentzietan oinarritutako ikerketa-lanak ingelesez eta euskaraz jasoko dituen aldizkari zientifikoa da eta,aldi berean,gure lurraldeko erronketan ekarpena egitea eta horretan in-

paktu soziala duten gaiak lantzea bilatuko du.

Aldizkarian jasotzen diren ikerketa-lanen inpaktu soziala bi unetan gerta daiteke:

❚ Ikerketa prozesuan bertan: lurraldeko erronkei aurre egiteko ekarpena edo eraldaketa ikerketa prozesuan egiten dela erakusten duten ikerketa-lanak. Eragileen parte-hartzean oinarrituta edota ikerketa-ekintzaren antzeko hurbilketaren bidez aurrera eramandako ikerketak dira inpaktua ikerketa prozesuan bertan ahalbidetzen dutenak. Ikerketa-ekintza,zehazki,eragileen parte-hartzeaz gain eraldaketa barne hartzen duten ikerketarako hurbilketa da eta,beraz,parte-hartzea,ikerketa eta eraldaketa dira haren hiru oinarrizko baldintzak.

❚ Ikerketa prozesuaren ondoren: inpaktua izateko potentziala duten ikerketalanak edota ikerketa bukatu ondoren inpaktu hori izan dutenak.Batean zein bestean,autoreek potentzial horren edo dagoeneko izandako inpaktu horren aipamena egin beharko lukete Editoreari bidalitako aurkezpen-gutunean. Ikerketa-lanek inpaktu soziala dutela esan daiteke gure lurraldeko erronkei erantzuteko gizarteari,kulturari,ingurumenari edo ekonomiari nolabaiteko ekarpena egiten badiote,edota nolabaiteko ekarpena egiteko potentziala badute.

Letonia eta Poloniako ordezkariak NUPen

Letoniako eta Poloniako zenbait irakaslek lan-bisita bat egin dute NUPen,STEM bokazioak sustatzeko nazioarteko proiektu baten barnean

Unibertsitateko Aldizkaria

Letoniatik eta Poloniatik etorritako irakasle talde batek lan-bisita bat egin du berriki Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUP),Europako RACOBEU proiektuaren barnean, zeinaren helburua Bigarren Hezkuntzako ikasleengan STEM bokazioak sustatzea baita,batez ere nesken artean eta astronomiaren arloan.Zenbait unibertsitatek eta ikastetxek hartzen dute parte proiektuan,eta haren zuzendaria Silvia Díaz Lucas da,NUPeko Ingeniaritza Elektriko eta Elektronikoaren eta Komunikazio Ingeniaritzaren Saileko irakaslea eta Smart Cities Institutuko (ISC) ikertzailea.

RACOBEU proiektua

Nafarroako

Unibertsitate Publikoak koordinatzen du,eta Europako beste unibertsitate eta ikastetxe batzuk ditu partaide

Lan-bisita hori proiektuko bazkideen lehenbiziko bilera presentziala izan da.NUPen aldetik,zehazki,Jesús Palacián,Patricia Yanguas,Rafael Ruiz eta Silvia Díaz irakasleak izan ziren bertan.Zentro laguntzaileen aldetik,berriz,honako hauek: Vladislavs Bezrukovs,Jesús Cazares eta Aija Kalnina,Letoniako Ventspils University of Applied Sciences unibertsitatekoak (VUAS); Michal Michalowski,Poloniako Adam Mickiewicz University zentrokoa (AMU); Ewa Raba eta Wiktoria Zi,Poloniako Spark Academy Bigarren Hezkun-tzako Institutukoak (SA),eta Isabel Beltrán,Ruth Bosque

eta Carmen Blanco,Iruñeko Padre Moret Irubide BHIkoak.

Javier Goicoechea Fernández Industria,Informatika eta Telekomunikazio Ingeniaritzako Goi Mailako Eskola Teknikoko zuzendariak (ETSIIIT) eta Carlos Ruiz Zamarreño Ingeniaritza Elektronikoaren eta Komunikazio Ingeniaritzaren Saileko zuzendariak egin zieten harrera proiektuko ordezkaritzako kideei.Ondoren,Rafael Ruiz irakasleak Carlos Nagore museoa erakutsi zien,Haginak eraikinaren beheko solairuan.Han, proiektuko kideek Rotary 7A-2 telefono-zentrala aztertu zuten bereziki. Telefono-zentral analogiko bat da, errele hautatzaileen eta bilatzaileen sistema elektromekaniko batez osatua.Zentralak bi telefono automatikoki konektatzeko balio du,eta NUPekoa da Espainiako unibertsitate batean erabilgarri dagoen bakarra. Ruiz irakasleak haren funtzionamenduaren erakustaldi labur bat egin zuen,eta,jarraian,bitxikeria batzuk azaldu eta bertaratutakoen zalantzak argitu zituen. Bisitan,zenbait bilera egin zituzten proiektuan aurreikusitako ekitaldi eta jarduerak antolatzeko,baita haien kalitatea bermatzeko batzorde batzuk sortzeko ere.NUPeko bisitaren ondoren,segizioa Iruñeko Plane-

tarioan ere izan zen,eta han “Deep Sky” filma proiektatu zen.Gero,Javier Armentia instalazioaren koordinatzaileak hitzaldi bat eman zuen.

RACOBEU proiektua

RACOBEU proiektuan (Radio Astronomy Collaboration Between European Universities),honako hauek hartzen dute parte: Iruñeko Padre Moret Irubide BHIk,Ventspils University of Applied Sciences (Ventspils, Letonia) eta Adam Mickiewicz University (Poznan,Polonia) unibertsitateek eta Ventspils Secondary School No.2 (Letonia) eta Poznango Spark Academy (Polonia) Bigarren Hezkuntzako ikastetxeek.Proiektuaren helburua da lankidetza-sare bat sortzea aipatutako unibertsitateen eta Bigarren Hezkuntzako ikastetxeen artean.RACOBEUk hiru urteko iraupena izanen du,2023ko azarotik 2026ko urrira,eta 250.000 euroko finantzaketa du bazkide guztientzat. Bigarren Hezkuntzako ikastetxe horiek aitzindariak izanen dira hezkuntza-eredu berri bat diseinatzen, zeinak oinarri izanen baitu ikasleek astronomiako eta irrati-astronomiako gaitasunak eta ezagutzak modu eraginkorrean eskuratzea proiektu espezifikoetan aktiboki parte hartuz.

NUP eta LH,jasangarritasunaren alde lanean

NUPeko eta Lanbide Heziketako ikasleak elkarrekin ari dira lanean Enhol Taldeak jasangarritasunaren arloan planteatutako erronka bati soluzioa bilatzeko

Unibertsitateko Aldizkaria

Guztira,Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) eta CENIFER (Imarkoain) eta IES Ega (San Adrian) zentroetako Lanbide Heziketako titulazio desberdinetako 24 ikasle aritu dira lanean Arrosadiko campuseko jardunaldi batean,Enhol Taldeak jasangarritasunaren arloan proposatutako erronka bati aurre egiteko tailer batean.Jarduera hori ARIES4 proiektuaren barrenean sartzen da, zeina Erasmus+ programaren esparruan Europar Batasunak kofinantzatzen baitu.Nafarroako Foru Komunitatean,programa horretan Nafarroako Garapen Elkarteak (SODENA),Unibertsitateak eta Hezkuntza Departamentuak hartzen dute parte,Lanbide Heziketako bi zentro horien bitartez.Europako proiektu horrek Europako lau eskualde hartzen ditu bere barnean: Nafarroa, Varmland (Suedia),Hego Danimarka eta Gabrovo (Bulgaria).Jasangarritasunerako Espezializazio Adimenduneko Estrategiak dituzte eskualde horiek (S4,ingelesezko siglen arabera),eta beren unibertsitate publikoak konprometiturik daude estrategia horien garapenarekin.

NUPen egin zen CRE8 tailerrean erabilitako metodologia Karlstadeko Uni-

bertsitateak garatu du (Suedia), ARIES4 proiektuko bazkide baita. Ikasleak diziplinarteko bost taldetan banatu ziren,eta erronkari aurre egiteko tresna bakarrak sormena,papelografo edo arbel bat eta errotulagailu batzuk izan zituzten; hiru orduz aritu ziren lanean problema aztertzeko eta balizko konponbideak aurkezteko. Epaimahaiak,bost taldeen aurkezpenak entzun ondoren,erabaki bat hartu zuen: haietako zeinek eman zion erronkari soluziorik aproposena. Hauek izan dira epaimahai horretako kideak: Maribel Martínez Villaescusa eta Ibai de Miguel Gómez (Enhol Taldea enpresako ordezkariak),Patrick Bangerius (Karlstadeko Unibertsitatearen ordezkaria),Miren Ausín Lecuona (Nafarroako Gobernuko Industriako eta Enpresen Trantsizio Ekologiko eta Digitalerako Departamentuko Nazioarteko Proiekzioaren Zerbitzuko zuzendaria) eta Martin Larraza Kintana (NUPeko Kalitateko,Ekonomiako eta Estrategiako errektoreordea eta ARIES4 proiektuaren zuzendaria). Aditu talde horren iritziz,bost taldeek eman zituzten ideia “interesgarriak”, eta,horrenbestez,balorazio ona egin zieten.

Jarduera horren aurretik,Lucía Nieto Sádaba NUPeko Enpresa Berritzaileak Sortzeko Laborategi Unibertsitari-

koko (LUCE) eta CEIN Nafarroako Enpresa eta Berrikuntzarako Europako Zentroko arduradunak ikasleak motibatu eta haien arteko sinergiak sortzera bultzatu zituen,sormenari buruzko hitzaldi baten bidez. Tailerrean parte hartu zuten ikasleak ikastegi hauetakoak dira: Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea; Industria,Informatika eta Telekomunikazio Ingeniaritzako Goi Mailako Eskola Teknikoa (IITIGMET); eta Nekazaritzako Ingeniaritzako eta Biozientzietako Goi Mailako Eskola Teknikoa (NIBGMET).

Negozio-eredu jasangarriagoetarako trantsizioa

Esan bezala,proiektuak ARIES4 du izena (ingelesezko sigletan,Jasangarritasunerako Espezializazio Adimenduneko Estrategietan oinarriturik dauden Berrikuntzarako Eskualdeko Ekosistemen Aliantza),eta haren helburua espezializazio adimendunaren arloko ezagutza sortzea eta inplikaturiko agenteen artean trukatzea da (unibertsitateak,Lanbide Heziketako eta sektore publikoko ikastetxeak eta gizartea oro har),baita,era berean, haiek monitorizatzeko tresnak diseinatzea ere.Gainera,proiektuak negozio eredu jasangarriagoetarako trantsizioa sustatu nahi du,horretarako jardunbide egokietan oinarritutako prestakuntza-programak garatuz. Bestalde,haren bidez berrikuntzako ekosistemetako eragile nagusien pentsamoldea,jarrera eta ekintzailetzarako trebetasunak bultzatu nahi dira,eta arreta berezia jarriko zaie ikasleei (unibertsitateetakoei zein Lanbide Heziketakoei).Finean,aldaketa horiek guztiak jasangarritasunerako trantsizioa lortzera bideratuko dira.Helburua inplikatutako eskualdeen artean komunikazio egiturak sortzea da,gai izan daitezen ikasitakoa Europako beste toki batzuetara zabaltzeko.

Zientzia-Zinemako nazioarteko lehiaketa NUn

'Nuclear Now',energia nuklearrak Klima Aldaketaren aurkako borrokan duen eginkizunari buruz,#LabMeCrazy! Science Film Festivaleko dokumental onena

Unibertsitateko Aldizkaria

'Nuclear Now',klima-aldaketa geldiarazteko energia nuklearrak bete dezakeen zeregina islatzen duen 105 minutuko ekoizpen estatubatuarrak, #LabMeCrazy! Zientzia Zinemaldiko dokumental onenaren saria irabazi du.Nafarroako Unibertsitateko Zientzia Museoak urtero antolatzen duen zientzia-zinemako nazioarteko lehiaketa honen sari-banaketak 600 lagun bildu zituen.

Telebistako programarik onena “Wild Hope: The Beautiful Undammed” produkzio estatubatuarrarentzat izan zen,HHMI Tangled Bank Studios-en eskutik; ikasleek egindako ekoizpen onena “U' Scogghiu Chiama (The Rock Calls)” britainiarra izan zen; unibertsitateek eta ikerketazentroek ekoitzitako lanik onena "The Symphony of the Brain" izan zen,Oxford Sparks zentro britainiarrarena; sareko edo sare sozialetako bideorik onena,berriz,“Antarctica: At the Intersection of Technology and Climate Action” produkzio estatubatuarrarentzat izan zen.

"Aurten lehiaketan dauden filmen maila ikusgarria izan da.Zientziari buruzko dokumental on bat ekoiztea ez da lan erraza baina ekoizpen hauek maisuki egiten dute.Engaiatu eta aldi berean zorroztasun zientifikoa mantentzen duten istorioak kontatzea lortzen dute",dio Bienvenido León jaialdiaren zuzendariak.

Juan Luis Arsuaga eta Luis Amigó Ikastetxeari saria

Bere aldetik,Juan Luis Arsuaga ikerlari eta paleontologoari “Passion for Science” saria eman zioten komunikazioa eta kultura zientifikoa sustatzeko egindako ibilbideagatik.Horrez gain,aitorpen berezia eman zitzaion Iruñeko Luis Amigó Ikastetxeari,zientziaren sustapenean,hezkuntzan eta hedapenean irakasle eta ikasleen lanagatik.Inan Baque-

rok “Nire inguruan natura” argazki lehiaketako lanik onenaren saria ere jaso zuen.

Nafarroako

Unibertsitateko

Zientzia Museoak Juan

Luis Arsuaga ikerlari eta paleontologoa omendu du

Zientziarako Pasioa sariarekin

Sari banaketa bideo,zientzia eta umore ikuskizuna izan zen,Helena González Burón umorista eta zientzialariaren eskutik,eta Alodeyá Circoren zirku ikuskizuna ere izan zen.Bertan izan ziren Inma Aguilar Zientzia,Berrikuntza eta Unibertsitate Ministerioko Zientzia eta Teknologiarako Espainiako Fundazioko (FECYT) zuzendari nagusia; Patricia Fanlo,Nafarroako Gobernuko Unibertsitate,Berrikuntza eta Eraldaketa Digitaleko sailburua; Paloma Grau,Nafarroako Unibertsitateko Ikerketa eta Iraunkortasuneko errektoreordea; Pello Bayona, Laboral Kutxako negozio zuzendaria; Mikel Urmeneta artista eta enpresaburua; Bienvenido León,jaialdiaren zuzendaria; eta Ignacio López-Goñi,Zientzia Museoko zuzendaria.

#LabMeCrazy! Zientzia Zinemaldiaren laugarren edizioak 108 herrialdetako 1.442 ekoizpen jaso ditu. Zientzia Museoak Seguros de Salud ACUNSA-Clínica Universidad de Navarra,Zientzia eta Teknologiarako Espainiako Fundazioa (FECYT) / Zientzia,Berrikuntza eta Unibertsitate Ministerioak,Nafarroako Gober-

nuak,Iruñeko Udalak eta Laboral Kutxak eta Lilly Fundazioak izan du babesle,eta Golem Baiona zinema aretoen eta Nafarroako Unibertsitateko Museoaren lankidetzarekin.

Marie Curie: "Ez duzu ezeri beldurrik izan behar bizitzan, ulertu besterik ez duzu egin behar"

Hiroshima eta Nagasakiko bonba atomikoak,Three Mile Island,Txernobyl eta Fukushimako istripuak eta haiekin lotutako komunikazio krisiak,zineman erakusten diren erradiazioen ondorioak,petrolio eta ikatz industriaren propaganda edo ingurumenaren eta nuklearren aurkako kanpainak iritzi publikoaren zati bat energia nuklearraren aurka kokatzea ekarri dute,'Nuclear Now'k islatzen duen moduan.Oliver Stoneren dokumentalak bira historikoa egiten du energia-iturri horren inguruan,1954an (Obninsk,Errusia) lehen zentral nuklearraren eraikuntzatik gaur egunera arte,herrialde askok -Alemania adibidez- energiasaskitik energia nuklearra ateratzea erabaki duten arte,eta berriro ere erregai fosilak erabili dituzte elektrizitatearen ekoizpenean.

Nola txertatu AA hezkuntzan?

Unibertsitateko Aldizkaria

Deustuko Unibertsitateak Espainiako unibertsitateetako irakaskuntzarekin eta ikaskuntzarekin lotutako arloetako errektoreorde akademiko eta arduradunak bildu zituen.150 pertsona inguruk eztabaidatu zuten, otsailaren 13an eta 14an,CRUE-Docenciaren III.Jardunaldietan.Goimailako hezkuntzarako gai garrantzitsuak eztabaidatu ziren,hala nola Adimen Artifizialaren bat-bateko agerpena,erakunde-akreditazioak, prestakuntza birtuala edo unibertsitateko mikrokredentzialak. Topaketari hasiera emateko,honako hauek mintzatu ziren: Deustu Unibertsitateko errektore Juan Jose Etxeberria,Eusko Jaurlaritzako Unibertsitate eta Ikerketa sailburuorde Adolfo Morais,Deustuko Unibertsitateko Ikaskuntza eta Eraldaketa Digitaleko errektoreorde Elena Auzmendi eta CRUE-Docenciako eta Kantabriako Unibertsitateko idazkari exekutibo Ernesto Anabitarte.Errektoreak hitzaldian adierazi zuenez,Deuston diziplina anitzeko talde espezifikoa dute AAren erronkei aurre egiteko,eta, beste ekimen batzuen artean,irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuetan duen erabilerari buruzko jarrera azaldu da,haren potentziala aprobetxa-

tzeko eta ikasleari behar dituen gaitasunak eskuratzen laguntzeko balio duela bermatzeko.

Gaineratu zuenez,egiaztapen instituzionalaren gaian,Deusto da Espainian bere egiaztapen instituzionaletako bat berritu duen lehen unibertsitatea; zehazki,Zuzenbide Fakultatearena,2023an.Mikrokredentzialen integrazioari dagokionez,adierazi zuen Deuston etengabeko prestakuntzako ohiko ikastaro laburrak diseinatzen eta ematen metatutako esperientzian oinarrituta egiten ari dela adierazi zuen.Eta, azkenik,online prestakuntzari dagokionez,adierazi zuen irakasleei prestakuntza eta laguntza emateko baliabideak ematearen aldeko apustua egin zela,lanaren kalitatea bermatuz,bai eta ikasleari laguntzeko.

Ondoren,hasiera hitzaldia izan zen: “El impacto de la IA en la transformación de los entornos de E-A en Educación Superior”.Loyola Andalucia Unibertsitateko Javier Nó Sánchez izan zen hizlaria.Hitzaldi horren ondoren,mahai ingurua egin zen,eta unibertsitateetako profesionalen eta ikasleen ikuspegi adituaren bidez, AAk unibertsitateko irakaskuntzan eta ikaskuntzan duen eraginaren elementu zehatzetan sakondu ahal izan

zen,hala nola irakasleen prestakuntzan,erabili beharreko tresnei buruzko erabaki zailetan,ikaslearengan eta irakaskuntza ikaskuntza prozesuetan duen eraginean eta ikuspegi instituzionalean.

Egun horretako arratsaldean,lau kalitate agentziatako ordezkariak izan ziren Jardunaldietan: Andaluziakoa,Kataluniakoa,Unibasq eta ANECA.Mahai horretan,akreditazio instituzionala berritzeko etorkizuneko prozesuei buruz eztabaidatu zen,eta egungo ereduei eta etorkizunean aurrera egiteko moduari buruz hausnartu zen. Mikrokredentzialak eta titulazio birtualak

Eguna amaitzeko,beste mahai inguru bat egin zen,"Unibertsitateko Mikrokredentzialen oraina eta etorkizuna" izenekoa.Mahai inguru horretan,unibertsitate desberdinetako ordezkariek unibertsitateko mikrokredentzialen garapenaren funtsezko gaietako batzuk landu zituzten.Horien artean daude,esaterako,kalitatea bermatzea edo ziurtagiri digitala,mikrokredentzialek enplegu politiketan duten zeregina, edo Europako unibertsitateen arteko aliantzetako mikrokredentzialen gaia.

"Irakaskuntza metodologiak eta ebaluazio sistemak modalitate birtualeko titulazioetan" mahai inguruarekin jarraitu zuten CRUE-Docencia jardunaldiek otsailaren 14an.Unibertsitateko bost arduradunek CRUE-Docencia-ko Online Irakaskuntzen lantaldeak guztiokin partekatu zituzten irakaskuntza metodologiei eta online tituluetako ebaluazio eredu berritzaileei buruz egindako inkestaren emaitzak.Gainera,beren erakundeetan ezarritako irakaskuntza eta ebaluazioko esperientzia berritzaileak aurkeztu zituzten,modalitate birtualean.

Deustok Espainiako unibertsitate guztiak bildu ditu Adimen Artifiziala hezkuntzan nola txertatu den aztertzeko

Euskal enpresan Euskadi gastronomikoa goraipatzen

Eusko Jaurlaritzak 545 enpresa aintzatetsi ditu,Euskadi erreferentziazko helmuga gastronomiko gisa sustatzeko egindako ekarpenagatik

Unibertsitateko Aldizkaria

Joan den otsailaren 27an egin zen,FICOBAn (Irun),Euskadi Gastronomika FESTA,Eusko Jaurlaritzako Turismo,Merkataritza eta Kontsumo Sailak,Basquetour-Turismoaren Euskal Agentzia sozietate publikoaren bitartez,Euskadi Gastronomika sarea osatzen duten 545 enpresak aintzatesteko antolatu zuen lehen topaketa, Euskadi erreferentziazko helmuga turistiko gisa sustatzen laguntzeagatik.

Lehen edizio honetan aitortutako enpresa guztietatik 160 Arabakoak ziren,147 Bizkaikoak eta 238 Gipuzkoakoak.Tipologiaren arabera,309 jatetxe-arlokoak dira,147 industria bisitagarri, 47 denda,jardueren eta esperientzien 19 hornitzaile,12 museo eta interpretazio-zentro,8 agentzia eta 3 gida.

Euskadi Gastronomika Euskadiko produktu turistiko gastronomikoa sortzeko eta garatzeko proiektu gisa hasi zen,baina garatu egin da balioak eta benetako euskal kultura gastronomikoan oinarritutako lan-filosofia partekatzen duten eragileen sare bihurtzeko.Bilakaera horretan, turismo-helmugen plangintza eta kudeaketa indartu da,sektorearen profesionalizazioa bultza-

tu da,turismo-eskaintza hobetu da eta gastronomia sustatu da Euskadi sustatzeko zutabeetako bat izan dadin.

Ekitaldian,anfitrioi gisa,Basquetourreko zuzen-

Enpresa horiek guztiak Euskadi Gastronomikakoak dira,duela 10 urte Eusko Jaurlaritzak, Basquetour-Turismoaren Euskal Agentziaren bitartez sortutako euskal turismo-eskaintza gastronomikoa biltzen duen sarekoak

dari Daniel Solanak parte hartu zuen.Balio eta printzipio horiek gogoratu zituen,eta eskerrak eman zizkien Euskadi Gastronomikako kide diren profesional guztiei,bai eta sareak bultzatzen dituen balioak zabaltzeko hartu duten konpromisoagatik ere,hala nola hurbileko produktuen aldeko apustua eta turistari euskal kultura gastronomi-

koan murgiltzea ahalbidetzen dioten jarduera gastronomikoen eskaintza askotarikoa eta benetakoa.Iaz aurkeztutako Euskadi Gastronomikaren Balioen Kartak jasotzen ditu balio horiek,eta Bartzelonan,katalogo onenaren diseinu grafikoko “Anuaria de oro” estatu mailako saria jaso zuen. Solanak "Euskadi Gastronomika" familiaren parte izateak dakartzan onurak nabarmendu nahi izan zituen,besteak beste,prestakuntzak lehiakortasuna hobetzeko funtsezko tresna gisa,ez bakarrik enpresena,baita helmugarena ere,eta, horrela,bisitari guztien artean,Euskadiren ospea hobetzea.Ahalegin hori "IRON" (Online Erreputazioaren Indizea) azterlanak erakusten duen bezala saritu zen.Azterlan horrek,2023an,8,71ko balorazio-datua eman du 10etik,urtean zehar erabiltzaileen 83.000 iritzitik gora jaso ondoren, atxikitako 700 baliabideri baino gehiagori dagokienez.Gaineratu zuenez,"zifra horiek,2022an lortutakoetatik gora egoteaz gain,berretsi egiten dute urtaroen araberako turismo-produkturik desestazionalizatzaileenetako bat dela,udako hiletatik kanpo jarduera handia mantentzen duelako; gainera,urtero atzerriko turisten iritzi-bolumenak gora egin du".

Euskadi Gastronomika FESTA, sarearekiko konpromisoa berritu duten profesionalak aintzatesteko lehen topaketa, FICOBA erakustazokan izan zen, Basquetour-Turismoaren Euskal Agentziako zuzendari Daniel Solanaren partaidetzarekin

Euskadi Gastronomikako sariak

Azkenik,Basquetourreko zuzendariak aurreratu zuen datorren urtean Euskadi Gastronomikako sarien lehen banaketa egiteko asmoa dagoela. Horren helburua da enpresen lana eta helmugak balioestea,gastronomiaren inguruan bisitariei zuzendutako jarduerak edo esperientziak sortzeko.Horregatik,aurrerapen gisa eta esperientzia berrien sorrera sustatu eta bultzatzeko, esperientzia turistiko-gastronomiko berri bat saritu zen ekitaldi berean,bi helmuga desberdinetako bi erakunderen arteko lankidetza ekarri zuena,hala nola Gesaltza Añanako Gatz Harana Fundazioa eta sagardoaren lurraldeko Sagar-

doa Route,ikus-entzunezko materialaren eta material grafikoaren ekoizpenarekin,esperientzia sustatzeko eta merkaturatzean laguntzeko. Basquetourreko zuzendaria ezeze,Euskadi Gastronomika FESTAk beste agintari batzuk izan zituen,hala nola,Irungo alkateorde eta Bidasoa activa erakundeko presidente Miguel Ángel Páez,Gipuzkoako Foru Aldundiko Turismo zuzendari Iñigo García,Gasteizko Turismo zinegotzi Maria Nanclares,Ibai Iriarte eta Rebeka Ubera legebiltzarkideak,eta Bidasoa activako zuzendari Eva Fernández.

Aintzatetsitako enpresek ere paper garrantzitsua izan zuten ekitaldian,horietako 3ren ordezkarien bitartez: Iñigo Lavado,Irungo "Lavado" jatetxeko sukaldaria; Lara Ibiricu,Donostiako "Mimo Bite The Experencie” enpresakoa; eta Sonia Fuentes, Gasteizko "Gastrogune" jatetxekoa,hain zuzen ere. Horiek Euskadi Gastronomikan duten esperientzia kontatu zuten,eta enpresa gisa,sareko kide izatea eta beren balioak lantzea dakarkiena azaldu zuten.Sonia Barrondo Gorbeia Bizkaia turismoko teknikariak ere hitz egin zuen,enpresak kokatzen diren helmugetako teknikari guztien ordezkari gisa,proiektuaren martxa onerako hain garrantzitsua den sareko lanaren funtsezko zati gisa.

Iñigo Lavado sukaldariak,gainera,250 lagun baino gehiago bildu zituen ekitaldiaren menua egin zuen,zuzeneko showcooking batekin,18 urteko bere alaba Mariarekin batera; “4 eskuzko” bat,belaunaldi-erreleboa azalaratzeko eta balioesteko. Lavadoren proposamenarekin batera,gure produktu izarretako batzuen erakusketa gastronomikoa egin zen,“Jakitea”,Euskal sukaldaritza tradizionala sustatzeko elkartearen laguntzarekin. Halaber,gaueko protagonistek beraien esperientzia azaldu ahal izan zuten Ficoban egon zen Aitor Buendíaren eskutik,EITBko “Ruta Slow” saioan.

Hyperion,Euskadiko superordenagailu berria

14.000 nukleo baino gehiagorekin eta 150-ko TB RAM memoriarekin, Hyperionek bere aurrekoaren indarra hirukoizten du eta Euskadiko ikertzaile-komunitate osoari ematen dio zerbitzua

Unibertsitateko Aldizkaria

Jokin Bildarratz Hezkuntzako sailburuak,Adolfo Morais Unibertsitate eta Ikerketako sailburuordearekin eta DIPCko presidente Pedro Miguel Etxenikerekin batera,Hyperion superordenagailua bisitatu zuen joan den otsailaren 19an,Donostia International Physics Centerren (DIPC) kokatua dagoen Superkonputazio Zentroan.Hyperion,potentzia handitu ondoren,Estatuko hirugarren superordenagailu indartsuena da,eta Zientzia,Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareko ikertzaileei ematen die zerbitzua.Zehazki,honako hauek hartzen ditu erabiltzaileen sareak: bederatzi Oinarrizko eta Bikaintasuneko Ikerketako Zentroak (BERC),Euskadiko unibertsitateak,Ikerketa Kooperatiboko Zentroak (CIC nanoGUNE eta CIC biomaGUNE),Ikerketa Sanitarioko Zentroak (Biogipuzkoa) eta Zentro Teknologikoak (Tecnalia). 2017tik hona,Hezkuntza Sailak 5.925.000 euroko inbertsioa egin du superkonputaziorako ekipamendua eskuratu eta hobetzeko.2,8 milioi Hyperion eraiki eta abian jartzeko izan dira. Hyperion jada erabiltzen da,beste proiektu batzuen artean,galaxien eraketa simulatzeko,ma-

terial berrien portaera simulatzeko,teknologia kuantikoetan,adimen artifizialean,eta kimika konputazionalean garatzeko.Horrelako superordenagailuak ikertzaileen lana errazteko erabiltzen dira,arazo handi bat hainbat arazo txiki eta erabilgarritan sekzionatzeko gai direlako.Horietako bakoitzaren emaitzak konbinatu egiten dira gero,eta azken soluzioa denbora-tarte laburragoan aurkitzen da.

Jokin Bildarratzek Hyperion superordenagailu berria bisitatu zuen joan den otsailaren 19an Donostia International Physics Center-en (DIPC)

Superkonputazio Zentroko zuzendari Txomin Romerok azpimarratu zuenez,"Hyperionek 14.000 nukleo baino gehiago eta 150 TBko RAM memoria ditu,eta bere aurreko Atlas superordenagailuaren potentzia halako hiru du.Gaur egun,

gure ekosistemako 500 zientzialari baino gehiagori ematen die zerbitzua".

Hyperion eraikitzea Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren estrategia globalaren barruan kokatzen da,hau da,komunitate zientifikoari bere lana egiteko behar dituen tresnak eta azpiegiturak emateko estrategian.Apustu horri esker, oraingoan DIPCn Hyperionekin egin den bezala, BERC Biofisika Bizkaiak bereizmen handiko kriomikroskopio elektronikoaren momentuko eredurik aurreratuena du,eta BCBLn magnetoentzefalografiako ekipo berritzaile bat instalatu da jarduera kortikala erregistratzeko.

Sailburuak bilera izan zuen ERC aitorpena eta finantzaketa jaso duten ikertzaileekin; ikerketa bultzatzeko Europan dagoen prestigio handieneko laguntza da hori

IKUR Estrategia

Hyperion ezagutza berria sortzearekin lerrokatuta dago,IKUR estrategian identifikatutako lau esparru estrategikoen bidez: Neurobiozientziak, Teknologia Kuantikoak,Neutrionika (neutroien eta neutrinoen fisika) eta Superkonputazioa eta Adimen Artifiziala; eta baita euskal ikerketa-komunitatearen beste ildo garrantzitsu batzuetan ere,tartean Astrofisika eta Kosmologia,Klimaren Zientzia eta propietate aurreratuak dituzten Materialen Zientzia.

ERC Europako aitorpenak

Bisitan,Bildarratz sailburuak Euskadin lan egiten duten eta Europako Batzordearen ERC Grant laguntza lortu duten ikertzaileekin topaketa batean parte hartzeko aukera ere izan zuen.Hyperionek eta gainerako azpiegitura zientifikoek ahalbidetzen dute Euskadiko sare zientifikoak nazioarteko aitorpena handitzen jarraitzea,eta horren erakusle da gaur egun Europako aitorpena duten ikerketa-proiektuen hazkundea.Euskadik 28 ERC laguntza aktibo ditu gaur egun,eta horietatik hamar ERC Starting Grant dira; hamar ERC Consolidator Grant; sei Advanced Grant; eta beste bi ERC Synergy Grant*

28 laguntza horiek,Europako funtsetatik datozen 61 milioi euro gehigarri baino gehiago dira, Euskadin ikerketan inbertituak,ikertzaileak kon-

tratatzeko eta azken belaunaldiko ekipamendu zientifikoa erosteko.

ERC-ren laguntzak (European Research Council, Europako Ikerketa Kontseilua) Europar Batasunaren finantzaketa-programa bat dira,ezagutzaren mugan bikaintasun zientifikoa eta ikerketa bultzatzera bideratua.Beren karreren etapa desberdinetan dauden ikertzaileei zuzenduta daude, talentu gazteetatik hasi eta zientzialari finkatuetaraino.ERC laguntzen helburu nagusia berrikuntza,sormena eta ideia berrien esplorazioa sustatzea da hainbat diziplina zientifikotan.

❚ *ERC Starting Grant: beren karreren hasierako etapetan egon arren etorkizun handia duten ikertzaileentzat diseinatua (doktoretza egin eta 2-7 urtera),beren eremuetan potentzial bikaina dutela frogatzen badute.

❚ ERC Consolidator Grant: 7 eta 12 urte bitarteko doktoretza-ondoko esperientzia duten ikertzaile finkatuei zuzendua.Ikerketa-taldeen eta proiektu berritzaileen sendotzea babestea du helburu.

❚ ERC Advanced Grant: beren ikerketa-esparruetako liderrentzat,ibilbide nabarmenarekin eta doktoratu ondorengo 12 urte baino gehiagoko esperientziarekin.Helburua da ikerketaproiektu aitzindari eta anbiziotsuak babestea.

❚ ERC Synergy Grant: ikertzaile-taldeentzat diseinatua,ikertzaile bikainen laguntza behar duten ikerketa-galdera konplexu eta anbiziotsuei batera heldu nahi dietenentzat.

Euskadiko enpresa eta zentro teknologikoek interesa dute konputazio kuantikoarekin

Euskadiko 51 enpresako 100 profesionalek baino gehiagok hartu zuten parte teknologia kuantikoen aukerak ezagutarazteko BasQ - Basque Quantumek antolaturiko jardunaldian

Unibertsitateko Aldizkaria

Joan de otsailaren 26an eta 27an,Bilboko Zabalguneko Eraikinean,BasQ -Basque Quantumek antolatutako lehenengo jardunaldiak egin ziren,konputazio kuantikoak eskaintzen dituen aukerak aztertzeko helburuarekin.Euskadiko 51 enpresako 100 profesionalek baino gehiagok parte hartu zuten,eta horrek agerian utzi zuen Euskadiko enpresa-ehunak konputazio kuantikoan duen interesa.Izan ere,konputazio kuantikoak sakon eraldatuko baitu datozen urteetan sektore pribatuko zein publikoko enpresen jarduteko eta balioa sortzeko modua.Ekimen hori BasQ - Basque Quantum estrategiaren barruan kokatzen da.Estrategia hori Eusko Jaurlaritzak gidatzen du,Araba,Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundien laguntzarekin,eta Ikerbasque Fundazioak eta IBMk sinatutako akordioan jasotako jarduketen parte da. Lehen jardunaldia enpresetako zuzendaritzako kideei eta teknologia eta berrikuntzako ardura-

dunei zuzenduta egon zen.Bigarrenak izaera teknikoagoa izan zuen,eta IBMren ordenagailu kuantikoetarako garapen eta programazio konputazionalerako tresnaren (Qiskit) aurkezpena izan zuen ardatz.

BasQ-ren helburuak / IBMrekiko aliantza

BasQ-ren helburu nagusietako bat da Euskadi erreferentziazko ekosistema bihurtzea,teknologia kuantikoetan oinarritutako ekonomia bat eta enpresa eta negozio berriak abiarazteko plataforma bat sustatzeko.

BasQ-ren funtsezko elementuetako bat IBMEuskadi Quantum Computational Center abiaraztea da.Akordio horri esker ikerketa kuantikoa bultzatu,talentu kuantikoa sortu,garapen ekonomikoa sustatu eta helburu horiek lortzeko behar den konputazio kuantikoko azpiegitura sortuko da.IBMrekiko aliantza estrategikoaren oinarria da Euskadin bikaintasun-gaitasunak daudela bikaintasun-zientziaren aldeko apustua bultzatzeko.Horrez gain,Euskadi konputazio kuantikoaren eta esperimentazio eta aplikazio industrialaren arloko prestakuntza-lurralde bihurtzea bilatzen du; horretarako,erabilera-kasuak garatuta.

IBM-Euskadi Konputazio Kuantikoko Zentro honek azpiegitura konputazionala emango die Ikerbasque Fundazioko ikertzaileei eta haien bazkideei,ikertzaileei helburu horiek lortzen laguntzeko.Ikertzaileek programa kuantikoak exekutatu ahal izango dituzte arazo konplexuak esploratzeko,material berrien modelatzea eta konputazio kuantikoa jasangarritasun-ahalegin zabalagoen zati gisa nola erabil daitekeen barne.Lankidetza honen bidez eskura jarritako IBM Qiskit Runtime zerbitzuek IBM Quantum System One bat baliatuko dute,Donostiako Ikerbasque eraikinean hedatuko dena.Zentro berri honek Euskadiko garapen teknologikoa sustatzeko beste urrats bat dakar,konputazioaren horizonteak zabaltzeko.

Bilbo,ekintzailetzaren epizentro 2025ean

Ekintzailetza Globalari buruzko GEM Biltzarreko mundu-egoitza izango da Bilbo 2025ean

Jon Lasa Galdos

Bilbo GEM Entrepreneurship Monitor Global 2025 biltzarra hartzeko mundu-egoitza hautatu dute.Ekitaldi horrek berebiziko garrantzia dauka ekintzailetzaren eremuan mundu-mailan.

Iragarpena 2023/2024an Marokon egindako Global Entrepreneurship Monitor-en (GEM) txosten orokorraren aurkezpenaren testuinguruan egin da.Topaketa horrek Bizkaiko Foru Aldundiaren,Bilboko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren babesa dauka,SPRIren bidez.

EEB-OVE Ekintzailetzaren Euskal Behatokiak (GEM Euskadi) hiriaren hautagaitza aurkeztu zuen,eta Bilbo hautatzea ekarri duten puntu klabeak nabarmendu zituen bertan: Euskadi ekintzailetzarako ekosistema bikaina da,Estatuko rankingeko liderra da,Europar Batasunaren batez bestekoa gainditzen du eta Estatu Batuenaren antzekoa da.

20 urteko eskarmentuarekin,EEB-OVEren ikerketa-taldeak ibilbide sendoa egin du ekintzailetzaren fenomenoa Euskadin neurtzeko jardueran,hiru euskal unibertsitateen laguntzaz: Euskal Herriko Unibertsitatea,Deustuko Unibertsitatea eta Mondragon Unibertsitatea.Gai-

nera,Bilbo atzerriko inbertsiorako europar hiri onenen top 10ean dago.Atzerriko inbertsioaren erakargarritasunak Bilbo Europako hiririk onenetako bat bihurtzen du helburu horretarako. Bilbo,ekintzailetzari buruzko mundu mailako erreferentea den ekitaldiaren egoitza bihurtuta, ekintzailetzaren epizentroa izango da eremu globalean.Biltzarrean 50 herrialde baino gehiagotako akademiko eta aditu ospetsuak egongo dira,eta horrek nabarmen aberastuko du ekintzailetzaren fenomenoaz dakiguna.Ideia-truke orokor horrek ez du soilik ulermen sakonagoa ekarriko; gainera,nazioarteko lankidetzarako aukera baliotsuak sortuko ditu Bilborentzat, Bizkaiarentzat eta Euskadirentzat.

Biltzarrak munduko txoko askotako talentu ekintzailea ekarriko du lurraldera.Dei-efektu horrek,dudarik gabe,tokiko komunitatea mesedetuko du,eta Bilbo,Bizkaia eta Euskadi ekintzailetzarako lurralde klabe gisa kokatuko du mundu mailan.Bilbao,Bizkaia eta Euskadi GEM Global ekitaldiaren egoitza izendatzeak Bilbao, Bizkaia eta Euskadi ekintzailetzaren epizentro gisa daukan garrantzia azpimarratzen du,eta nazioartean bultzada bat ematen dio,talentua erakartzen du eta ekintzailetzarako funtsezko lurralde gisa duen posizioa sendotzen du mundu mailan.

Zer da GEM Global

Global Entrepreneurship Monitor partzuergo bat da,mundu zabaleko estatuetako taldeekin kolaboratzen duena.Ekintzailetzaren dinamikak ulertzeko orduan nazioarteko lankidetzak daukan garrantzia nabarmentzen du.24 urte baino gehiagoko datuek erakusten dute GEM ekintzailetzari buruzko ikerketa globalean itsasargi bat dela.Euskadiko GEM lantaldearen (eta besteen) parte-hartze aktiboa oso garrantzitsua da,funtsezko papera betetzen baitute munduko enpresa-mundua ulertzeko orduan.

EHUazoka arrakastatsua

11.200 pertsona izan ziren UPV/EHUko Unibertsitate Orientaziorako Azoka arrakastatsuan

Jon Lasa Galdos

EHUazokak,Euskal Herriko Unibertsitatearen Unibertsitate Orientazioko Azokak,11.200 bisitari hartu zituen guztira,pandemia baino lehenagoko datuak gaindituz.Azoka Bizkaiko Campusean amaitu zen,Gipuzkoako eta Arabako Campusetatik igaro ondoren.Informazio-saioetan ere partehartzaile ugari izan zen.14.100 plaza bete ziren, pertsona batzuk saio bat baino gehiagotara joan baitziren.EHUazoka Euskal Herriko Unibertsitateak antolatzen dituen orientazio-jardueren barruan kokatzen da,eta orientazio-aktibitate nagusia da.Horren bidez,unibertsitate publikoak orientazioarekin duen konpromisoa agerian jartzen da,unibertsitate aurreko ikasleek egingo dituzten titulazioak aukeratzerakoan erabakiak behar bezala hartzeko funtsezko tresna den aldetik.

Ikasleentzako Argibide

Zerbitzua martxoaren 15etik 23ra arte egingo diren Jardunaldi Irekiak prestatzen hasi da jada

UPV/EHUko errektore Eva Ferreirak zorionak eman zituen edizio honen garapenagatik: “Unibertsitateko ikasketak aukeratzea erabaki garrantzitsua da,eta ez da beti erraza izaten.Horregatik,unibertsitate ikasketak hobeto aukeratzen lagundu nahi die EHUazokak ikasleei eta aurtengo edizioak arrakasta handia izan du.Hemen gure gradu-eskaintzari,sartzeko prozedurari,tasei eta eska daitezkeen bekei buruzko informazioa eskaini da.Baina garrantzitsuena da fakultate eta eskoletako irakasleen eta etorkizuneko ikasleen artean harreman pertsonala eta hurbila dagoela, haien laguntzarekin zalantza guztiak argitzeko”. Euskal Herriko Unibertsitateko Ikasleen eta Enplegagarritasunaren arloko errektoreorde Fer-

nando Tapiak orientazio-jardunaldi horien garrantzia azpimarratu zuen.“EHUazoka funtsezko orientazio-jarduera da etorkizuneko ikasleentzat eta haien familientzat,aukera ematen baitie gure eskaintza akademiko zabalaren eta unibertsitateak eskaintzen dituen zerbitzuen ideia argia izateko,fakultate eta eskoletako arduradunen eskutik.Standetako arreta pertsonalizatuaren eta informazio-saioen bidez,ikasle izango denak orientaziorik onena jasotzeko aukera du,unibertsitate-ikasketak hautatzeko prozesuan funtsezko elementua baita.Horren erakusgarri da urtero jasotzen dugun bisitari kopurua handitzea". EHUazoka Euskal Herriko Unibertsitateak urtero Sarbide Programaren barruan egiten dituen jardueren barruan kokatzen da,unibertsitate aurreko ikasleek beren ikasketak aukeratu aurretik ahalik eta informazio gehien izan dezaten. Programa horren barruan sartzen dira,halaber, unibertsitate aurreko ikasleek martxoaren 15tik 23era bitartean egingo diren Ate Irekien Jardunaldietan parte hartzea,eta unibertsitate aurreko ikasleek beren intereseko graduekin lotutako Jarduera Praktikoak egitea (ikasleek aktiboki parte hartzen duten eta titulazioei buruzko ezagutzak hobetzen dituzten unibertsitate-ikastetxeetan egiten diren jarduerak dira).Jarduera horiek maiatzaren 27tik ekainaren 21ra bitartean egingo dira.

Irakurketa sustatu ikastetxeetan

Euskadiko Irakurketa Estrategia indartu du Eusko Jaurlaritzak ikastetxeekin batera

Jon Lasa Galdos

Begoña Pedrosa Hezkuntzako sailburuordeak, Bizkaiko sei ikastetxeko zuzendarirekin eta Berri-tzeguneko ordezkariekin batera,Euskadiko Irakurketa Estrategia aurkeztu zuen otsailaren 14an Bilbon.Irakurketa Estrategiaren betekizun nagusia ikastetxe batean irakurketaren tratamendua antolatzea eta artikulatzea da,irakurle konpetenteak eta onak prestatzeko.Estrategia sendotu bada ere,lan-ildoa ez da berria; Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak 2018an laguntza- eta babes-baliabideen multzo bat jarri zuen Euskadiko hezkuntza-komunitatearen eskura. Ikasleen irakurmena hobetu eta irakurzaletasuna bultzatzea helburu,ikastetxe bakoitzak bere errealitatetik abiatuta Irakurketa Plan propio bat diseinatu zuen,aldiro-aldiro egokitzea behar zuena.Egokitze-fase horretan kokatzen da aurkezten den estrategia berritua.

Orain,proiektu berri eta zehatzen bitartez,irakurketa sendotzera dator estrategia eguneratua.Gobernantza propioak pisua dauka eskola bakoitzak irakurketari lotutako helburuak aztertu,moldatu eta ondorengo balorazioak egiteko eta eskuhartzeko erabakiak hartzeko.Ez hori bakarrik,familiek ere berebiziko garrantzia dute; estrategian aipatzen dira familien eta irakasleen arteko elkarlana,familiek irakurtzeko motibazioan duten eragin zuzena eta ikasleen gurasoen elkarteek edo inguruko baliabideek, liburutegiek adibidez,duten zerikusia. “Irakurlerik gabeko hizkuntza ez da garatuko; eta,beraz,ahitu egingo da” Miren Billelabeitia, 2023ko Saiakera Euskadi Literatur Sari,idazle eta irakaslearen hitz horiek hartzen ditu abiapuntu Irakurketa Estrategiaren testu berriak. Ideia horretan oinarrituta Pedrosa sailburuordeak azaldu zuen irakurtzea oinarrizkoa dela hizkuntzaren eta hezkuntzaren garapenean,“ikasleek gai izan behar dute era askotariko testuak ulertzeko eta interpretatzeko.Ikasleek gaitasuna izan behar dute informazioa jaso,gogoeta egin eta mezuak transmititzeko”.Estrategia ho-

nek ikaslea jartzen du ekintzaren ardatz,bera izango da protagonista,bere zereginetan autonomia lortzea baita helburua.

Ikastetxe bakoitzak,bere errealitatetik abiatuta, irakurketa indartzeko helburu zehatzak diseinatuko ditu 2024-2027 eperako aurkezten den Estrategiaren testuiguruan

Hezkuntza Legearekin lerrokatuta

Oinarrizko Hezkuntzan ezartzen dira hezkuntzarako bizi guztirako oinarri sendoak,irakurtzen ikastea kasu,irakurketa funtsezkoa da ikasteko prozesuan,curriculumaren arloetako informazioa eta ezagutza eskuratzeko aukera ematen du,pentsamendu kritikoa pizten eta gaitasun kognitiboa hobetzen du.Bizitzako edozein esparrutan arrakasta izateko funtsezko trebetasunak garatzen laguntzen du.Hizkuntza eta komunikazioa garatzen ere laguntzen du; hiztegia zabaltzeko eta gramatika eta ortografia hobetzeko aukera ematen baitu.Hain oinarrizkoa izanik,Euskal Autonomia Erkidegoko Hezkuntzaren 17/2023 Legearekin bat eraberritu da Irakurketa Estrategia.“Irakurtzen ikasten laguntzea da ikasle bati egin dakiokeen oparirik handienetako bat” aitortu zuen Hezkuntza sailburuordeak.

Ikastetxeko Hezkuntza Proiektuaren baitan,Ikastetxeko Irakurketa estrategia funtsezko ardatzetako bat izan beharko da.Ikastetxeak ondo zehaztutako programazio bat behar du,curriculum-arlo guztietatik irakurketaren tratamenduari aurre egingo diona,ikasleei irakurketaren oinarrizko prestakuntza bermatuko diena eta etorkizuneko garapenaren oinarriak irakurle trebe gisa jarriko dituena.

Gozamena,komunikazioa,ikastea

Ikastetxearen irakurketa estrategiak ondorengo helburuak lortu behar ditu:

a) Irakurtzeko konpetentziaren garapena sustatzea.

b) Ikasleek norberaren gozamenerako elementu gisa irakurtzeko duten interesa piztu,areagotu eta sendotzea.

c) Estrategiak ematea eta indartzea curriculumaren arlo guztietatik,ikasleek irakurketarako komunikaziorako trebetasunak gara ditzaten eta ikastetxean eta ikastetxetik kanpo arrakastaz moldatzeko gai diren subjektu gisa presta daitezen.

d) Ikasleek estrategiak eta teknikak ikastea,tipologia askotarikoa testuak irakurtzeko,interpretatzeko,eta informazio garrantzitsua bereizteko hainbat euskarritan.

e) Ikastetxeko liburutegiak benetako baliabidezentro bihurtzea,euskarri desberdinetan, ikaskuntzarako eta irakurketaz gozatzeko.

f) Hezkuntza-komunitate osoaren inplikazioa lortzea irakurtzeko ohitura eta zaletasunaren mesedetan.

Horiek guztiak lortzeko,Irakurketa Estrategia dokumentu egonkor eta irekia da.Irakurketaren tratamendua ikastetxeko proiektu izatera pasatu da,beti ere,Hizkuntza Proiektuaren barruan, ikastetxeko Hezkuntza Proiektuarekin bat etorrita,behar bezala koordinatua eta egituratua, klaustro osoak ezagutzen eta betetzen duena.

Zailtasunak goiz detektatzeko tresna

Ikasteko zailtasun espezifikoak goiz detektatzeko,identifikatzeko eta esku hartzeko prozedura da estrategia honek dakarren tresna berrietakoa.Ikasteko zailtasunak goiz detektatzean datza,dauden zailtasunak ezagutu,jorratu eta arazoei aurrea hartzeko aukera ematen du.Horrela ikasleen garapen akademikoa eta pertsonala bermatu ahal izateko.

Ikaskuntza- nahaste espezifikoak goiz detektatzea,-hala nola dislexia,diskalkulia eta beste-, ezinbestekoa da esku hartzeko eta errendimendu akademikoa hobetzeko.Ikaskuntza-zailtasunak goiz detektatuz gero,posible da ahalik eta arinen ikasleei beharrezko laguntza ematea ahalmen akademiko eta pertsonal osora iristeko.

Detekzio-prozedura hori balidatzeko,30 ikastetxerekin pilotatze lan bat egin dute (20222023 ikasturtean LH1.mailari dagokiona pilotatu zuten eta 2023-24 ikasturtean LH 2.mailari dagokiona pilotatzen ari dira).

Irakurketa neurgarri

2021-2022 ikasturtearen geroztik proiektu pilotu bat jarri zuen martxan Hezkuntza Sailak: Guztira 152 ikastetxe pasatu dira prozesutik.Lehen Hezkuntzako 2.mailako ikasleen irakurketaren errendimendua modu erraz eta praktikoan ebaluatzeko.Irakas Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundeak (Instituto Vasco de Evaluación e Investigación Educativa) diseinatu du tresna hori, Berritzegune Nagusiarekin lankidetzan.20232024 ikasturtetik aurrera.Datorren ikasturtetik aurrera,eskuhartze berezituak egongo dira egindako ebaluazioaren ondorioz eta ikastetxe guztietara irekiko dute.

Irakasleek neska-mutilei egin diezaioketen bakarkako proba da,bi zatitan egiten dena.Lehenengo zatian,ikasleak ozen irakurtzen du ematen zaion testu bat eta entonazioa,abiadura eta irakurtzeko gaitasuna neurtzen ditu irakasleak.Ondoren,galdera-sorta bati erantzun behar dio ikasleak ulermena ebaluatzeko batik bat.Aplikazioak bi frogetako emaitzak batu eta grafiko batean, trebetasun bakoitzaren garapen-maila islatzen du,ikaslearena,gela osoarena eta mailarena.Horrela,ikastetxeak informazio hori duenean,datuak aztertu,dagozkion ondorioak atera eta beharrezko neurriak hartuko ditu.

Hasierako Lanbide Heziketa: Gizarte-kohesioaren alde

Hasierako Lanbide Heziketa ikasle oso desberdinei arreta emateko diseinatu da,eta kolektibo zaurgarrienetan jartzen du arreta bereziki

Jon Lasa Galdos

Jokin Bildarratz Hezkuntzako sailburuak,Lanbide Heziketako sailburuorde Jorge Arevalorekin batera,joan den otsailaren 9an aurkeztu zuen Hasierako Lanbide Heziketaren eredu berria -orain arte Oinarrizko Lanbide Heziketa gisa ezagutzen zena.Eredu hori Hezkuntza Sailak diseinatu eta 20242025 ikasturtetik aurrera jarriko du abian Lanbide Heziketako euskal sisteman.Aurkezpena Gasteizko Mendizabala Lanbide Heziketako Ikastetxe Integratuko tailer batean egin zen.

Prestakuntza-eredu malguagoa,egokituagoa, irekiagoa,irisgarriagoa eta efizienteagoa da,eta gizarte-kohesioan du bere zutabe garrantzitsuenetako bat.Hasierako Lanbide Heziketa sortzeko helburu nagusia da ikasleek ikasten jarraitzea, prestatzen jarraitzea,baita titulazio bat lortu ondoren ere.Inor atzean gera ez dadin sortu da, prestakuntzaibilbide batetik kanpo edo ikasketekin jarraitzeko aukerarik gabe ez geratzeko,eta kolektibo ahulenetan jartzen du arreta bereziki.

Bi titulazio eta lanbide-ziurtagiri bat lortuko dituzte ikasleek, baita hezkuntza-sistemako titulazio guztiekiko loturak ere

Gizarte-kohesioa

Laguntzen du

Gizarte-kohesioak eta gizartearen ongizateakEusko Jaurlaritzaren lehentasun nagusietako bi izanik- egoki prestatutako biztanleria zabala behar dute,kualifikatua eta integratua,sozialki zein profesionalki.Eta hezkuntza-sistemak izugarrizko garrantzia du gai honetan.Gizarte aurreratu eta kohesionatu batek ezin du inor atzean utzi; izan ere,hala gertatzea ez da ona bazterturik ge-

ratzen denarentzat,eta ez dio mesederik egiten gizarteari oro har.

Formazio eredu honetako ikasketak amaitzean, ikasleek bi titulazio lortzen dituzte (Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako titulua eta Oinarrizko Graduko titulua,eta ibilbide integratua egiten badute, Erdi-mailakoa ere bai),eta baita lanbide-ziurtagiri bat ere.Titulazio horien helburua lanbide-konpetentziak eta enplegagarritasunerako konpetentziak eskuratzea da,baita bizitza osoan zehar ikaskuntzarako konpetentziak eskuratzea ere. Ateak itxi beharrean,Hasierako Lanbide Heziketak parez pare irekitzen ditu,ikasleek beren prestakuntza-ibilbidearekin jarraitu ahal izan dezaten.Horregatik,hezkuntzasistemako titulazio guztiekin loturak errazten ditu.Hau da, prestakuntza hori amaitzean,ikasleek Erdi Mailako,Goi Mailako,Batxilergoko eta unibertsitateko ikasketak egiten jarrai dezakete.

Kolektiboen aniztasuna

Hasierako Lanbide Heziketa askotariko ikasleei arreta emateko diseinatu da.Kolektibo hauei eman ahal izango die arreta:

❚ Abilezia,trebetasun eta gaitasun praktikoak dituzten ikasleak: bi ikasturteko Lanbide Heziketako ziklo arruntak egingo dituzte.Ikasle horien lehentasunezko helburua DBHko titulua lortzea izango da,ondoren Batxilergoan edo Erdi Mailako prestakuntza-ziklo batean ikasten jarraitzeko.

❚ Ikasteko zailtasunak dituzten ikasleak: bi ikasturteko ziklo arruntak egingo dituzte,baina oinarrizko graduko tituluari emango zaio lehentasuna.Halaber,DBHko titulua lortzen lagunduko zaie.Ibilbide hau irteera profesionaletara bideratuko da,baina ikasleek Erdi Mailako prestakuntza-zikloetan jarraitu ahal izango dute ikasten.Erdi Mailako teknikariaren titulua egiaztatzen badute,ondoren espe-

zializazio-ikastaro bat egin ahal izango dute eta/edo Goi Mailako prestakuntza-ziklo batean sartu.

❚ Dibertsitate funtzionala duten pertsonak: curriculuma egokitutako prestakuntzazikloak egingo dituzte.Zikloek hiru ikasturteko iraupena izan dezakete.Lehentasuna emango zaie lana errazago lortzeko prestakuntza-zikloei eta praktikak egiteko testuinguru egokia diseinatuko da.Prestakuntzak,gainera,aukera emango du katalogo modular malguaren bidez ikasteko,hau da,moduluak zatika egiteko aukerarekin.

❚ Titulaziorik ez baina lan-esperientzia duten pertsonak: lanean ari diren eta profesionalizatzeko prestakuntza-ibilbide batean sartu nahi duten helduei zuzenduta,baldin eta ez badituzte lortu aldez aurretik Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako konpetentziak.Lan-esperientzia egiaztatuko dute konpetentzia egiaztatzeko egituraren bidez.Prestakuntzaeskaintza oso malgua jasoko dute.

❚ Titulaziorik gabeko langabeak: prestakuntza oso malgua jasoko dute - Lanesperientzia egiaztatuko dute,izatekotan,konpetentziak egiaztatzeko egituraren bidez,baldin eta horrek lotura badu egingo duten prestakuntzaren xedesektorearekin.Lehentasuna emango zaio lana errazago lortzeko prestakuntzari.

❚ Prestakuntza egiaztatua duten migratzaileak: eskatutako baliozkotzeak eskatuko dituzte eta baliozkotzeak ahalbidetutako prestakuntza-zikloa egingo dute.Dagokien titulazioa lortuko dute.

❚ Prestakuntza egiaztatu gabeko migratzaileak: hauen helburua lanbide bat lortzea izango da.Katalogo modular malguaren bidez landuko da ikaskuntza,eta prestakuntza irteera profesionaletara bideratuko da,baina, ahal izanez gero,prestatzen jarraitzera bultzatuko zaie.

Ibilbideak

Kolektibo horiei erantzuteko,Hasierako Lanbide Heziketa hainbat ibilbidetan egituratuta egongo da.Honako hauek dira:

❚ Ikaskuntzako ibilbide integratuak: helburua da oinarrizko eta erdi-mailako graduen tituluak egiaztatzea,lau urteko prestakuntza egi-

turatuaren bidez.Gainera,espezializazio-ikastaro eta -programekin indartuko dira.

❚ Ikaskuntzako ibilbide egokituak: iraupena bi edo hiru ikasturtekoa izango da,eta curriculumgarapen espezifikoak izango dituzte.Ikaskuntza katalogo modular malguaren bidez egiteko aukera eskainiko dute (moduluak zatika egiteko aukera),eta ingurune praktikoetara egokitutako oinarrizko konpetentziak jasoko dituzte.

❚ Profesionalizatzeko ibilbideak: lanbide edo ofizio espezifikoetara bideratutako espezializazioa sustatzen dute,eta beraz,ibilbide horiek indartu eta egokitu egiten dute dagokion lanbideari lotutako curriculuma.Teknikari-titulua,teknikari espezialistarena,goi-mailako teknikariarena eta master profesionalarena lortzea da helburua.

❚ Hezkuntza indartzeko ibilbideak: ikasleen lehentasun eta aurreikuspenetan oinarrituta,ingurune praktikoago batean ikasteko eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako konpetentziak lortzeko aukera handiagoak dituzten ikasleentzat.Baita oinarrizko edo erdi-mailako gradu-titulua lortu duten eta hezkuntza-sistema orokorrera itzultzeko aukerak dituzten ikasleentzat ere.

❚ Ikaskuntzako ibilbide malguak: tituluak,ziurtagiriak eta neurrira egindako programak barne hartuko dira.Ikaskuntza katalogo modular malguan oinarrituko da.Haiek amaitzean titulu eta ziurtagiri ofizialak egiaztatuko dira.

Laguntzen du

Amazon eta Mondragon Goi Eskola

Politeknikoa,bat Aprendices programan

Bi entitateek iragarri dute 2 urtez Amazon mekatronikako ikaskuntzen garapen profesionalean lagunduko duen prestakuntza-programa berritzaile bat abian jarriko dela

Jon Lasa Galdos

Amazonek eta Mondragon Goi Eskola Politeknikoak Mekatronikan trebatzen ari diren Amazoneko langile horientzako Aprendices programa martxan jarri dutela iragarri dute.Ikasketa eredu berritzaile horrek 2 urteko iraupena du,eta Amazoneko ikastunei Eskolatik prestakuntza teoriko espezifiko eta ofiziala jaso eta enpresaren zentroetan praktikan jartzeko aukera emango die.

Laguntzen du

Hitzarmena Mondragon Goi Eskola Politekniko Aprendices programaren 2023-2024 ikasturteko irekiera instituzionalaren ekitaldian aurkeztu zen.Ekitaldia Jokin Bildarratzek,Eusko Jaurlaritzako Hezkuntzako sailburuak inauguratu zuen,eta Carlos García zentroko koordinatzaile nagusiak ongi etorria egin zuen.Bertan izan ziren Eskolako Lanbide Heziketako koordinatzaile Gorka Aretxaga,Oriol Homs soziologo eta unibertsitate-irakaslea,Marta Casasayas,Amazon Spain-eko Aprendices programaren arduraduna,eta programako ikasleak.

“Amazonen talentu gaztean sinesten dugu eta haien garapen profesionala lagundu nahi dugu espezialitate teknologikoetan Aprendices programaren bitartez.Guretzat garrantzitsua da prestakuntza-aldian gure langileek mekatronikako ezagutza arautuak eskuratzea Mondragon Goi Eskola Politeknikoa bezalako erreferentziazko zentro batetik eta,ondoren, esperientzia praktiko osoa izatea enpresako profesionalen eskutik”,dio Marta Casasayas enpresaren Aprendices programaren arduradunak.

Carlos Garcíak,bere aldetik,Mondragon Goi Eskola Politeknikoko koordinatzaile nagusiak,honako hau dio: “Hezkuntza zentroak ardatz erabakigarria dira talentuaren etorkizunean. Gerora modu praktikoan erabiliko den ezagutzaren oinarriak finkatzen ditugu.Horregatik, Aprendices bezalako hitzarmenak ezinbestekoak dira sektorearen beharren araberako prestakuntza bermatzeko,bere ikasleei aukera handiak emango dizkiena".

Zer da Amazon Aprendices Programa?

Aprendices txandakako lanbide heziketako programa bat da,gazteen lanbide-kualifikazioa hobetzea helburu duena enplegu eta prestakuntza prozesu misto baten bidez.Horri esker,ikasleak lantokiko praktika profesionala eta ikaskuntza teorikoa uztartu ditzake.

Amazonen eta Mondragon Goi Eskola Politeknikoaren arteko lankidetzari esker,Amazoneko ikastunek Arrasateko ikastetxeak dituen instalazioetan trebatzeko aukera izango dute eta,aldi berean, eragiketa zentroetan ikaskuntza praktikoa txertatu ahal izango dute.Ikaskuntzaren txandaketa hori Arrasaten egoitza-egonaldi-aldietan eta Amazon-en egonaldi-aldietan banatuko da,eta,beraz, Arrasaten 6-8 asteko egonaldi-blokeak egingo dira heziketa-zikloko curriculumaren eduki ofizialak eskuratzeko.4-6 aste Amazon zentroetan eduki horiek finkatzeko eta eduki zehatzagoak eskuratzeko.

Hitzarmena Amazon-en “Aprendices” programaren barruan kokatzen da,eta bere helburua mantentze-lanetarako profesionalen multzoa sortzea da,prestakuntza eta enplegu-eredu misto baten bidez

Amazonek,bere aldetik,prestakuntza fasean ere parte hartuko du,zikloan zehar profesional desberdinak ikasgeletara joango baitira saio batzuk ematera.Ekimen honen bidez,ikastaro honetako ikasleek ikasgelan ikasten duten ezagutza Amazoneko langileek kontatutako kasu errealetara transferituta ikusi ahal izango dute.Horrez gain,ikastaroan zehar prestakuntza saioak ere sartuko dira,zentro logistikoetan dauden teknologia espezifikoak,baita ingeleseko klase osagarriak ere.Amazonek eta Mondragon Goi Eskola Politeknikoak elkarlanean ari dira enpresan egonaldi-faseetan lortuko diren ezagutzak eduki akademikoekin lerrokatzeko.

Aprendices Programa

Aprendices programa 2020an heldu zen Espainiara,talentu gaztea sustatzeko eta espezialitate teknologikoetako profesionalei prestakuntza eta garapen aukerak eskaintzeko helburuarekin.Programa honek heziketa-zikloaren eduki ofizialen jarraipena eta integrazioa bermatzen du Amazon zentroetan lanbidea egiteko prestakuntza-osagarri espezifikoekin.Horrez gain,proiektuan parte hartzen duten pertsonei,% 40 emakumeak izanik,titulazio ofiziala,lanbide-esperientzia,programaren bi urteetarako lan-kontratua,ikasketa-beka bat eta lehiaketako ordainsariak epe osoan zehar bermatzen ditu.

Amazoni buruz

Amazon lau printzipiok gidatzen dute: kontsumitzaileen ikuspegia lehiaren aurrean,asmakuntzarako grina,bikaintasun operatiboarekiko konpromisoa eta epe luzerako ikuspegia.Amazon bezeroari arreta gehien ematen dion munduko enpresa,enplegatzaile onena eta planetako lantoki seguruena izaten saiatzen da. Bezeroen iritziak,1-click erosketak,gomendio pertsonalizatuak,Amazon Prime,FBA,Amazon Web Services,Kindle Direct Publishing,Kindle, Career Choice,Fire,Fire TV,Amazon Echo,Alexa, Just Walk Out teknologia,Amazon Studios eta The Climate Pledge Amazonen sorkuntza eta ekimen aitzindarietako batzuk dira.

Laguntzen du

"GOe-rekin,Donostia berrikuntza gastronomikoko distritu baten hazia izatea nahi dugu"

Jon Lasa Galdos

Asier Alea Basque Culinary Centerreko Garapen Globaleko zuzendaria da.Bilbon jaioa,Ekonomia eta Nazioarteko Harremanetako lizentziatura bikoitza du (bere promozioko lehena) Bostongo Unibertsitatean,Politika Ekonomikoko masterra du Oxfordeko Unibertsitatean,Politika Ekonomikoan doktorea da Oxford Unibertsitatean ere bai,eta MBA (Enpresen Administrazioko Masterra) bat du MITen,Massachusettseko Teknologia Institutuan.

Asierrekin GOe-ri buruz,2025eko udaberrian ateak irekiko dituen Gastonomy Open Ekosistemari buruz,hitz egiteko aukera izan dugu.Donostiako hiriari espazio ireki bat eskainiko dio eraikin berri horrek,non elikaduraren arloko ikasleek,ekintzaileek eta enpresek bat egingo duten,herritarrekin batera.Gipuzkoako hiriburua erreferentzia eta aitzindaria izango da,beraz,ezaugarri horiek dituen gune bat hartzen.

Zer da GOe?

GOe Gastronomia Ekosistema Irekiaren akronimoa da,Gastronomy Open Ecosystem.Siglei buruz ari garenez,Ekosistema hitza zein Irekia,gaur egun gehiegikeriaz erabiltzen diren terminoak dira,baina,hain justu,hori da sortzen saiatzen ari garena.GOe-k esan nahi du,bai eraikina beraren ikuspuntutik,bai filosofiatik,balio-proposamen bakarrean batzea Basque Culinary Centerrek dagoeneko aurkezten dituen osagaiak,hau da,talentu akademikoa,ikasleak,kolaboratzaileak,irakasleak,ekintzaileak,enpresak eta publiko orokorrak, herritarrak,eragile horiek guztiek elkarrekintzan jarduteko aukera izango duten leku batean,batetik talentu hori trebatzeko,eta,bestetik,garrantzitsuena,irtenbide berriak sortzen laguntzeko,gastronomiaren eta elikaduraren arloak eskatzen dituen irtenbide berrietako batzuk,alegia.Argi esanez,badaude toki edo entitate batzuk GOe-ren antzekoak edo parekoak izan daitezkeenak,baina bat ere ez elikaduraren edo gastronomiaren alorrean.Zentzu horretan,GOe apustu bat da.

"GOe-ko eraikuntzaren lanak azaroaren bigarren hamabostaldian hasi ziren eta 19 hilabetetan amaitu behar dira,2025eko udaberrirako"

Zein da bere jaiotzaren jatorria?

GOe intuizio bat eta behaketa bat da.Basque Culinary Center sortu zen modu berean azal daiteke,gastronomia zientzien lehen unibertsitatea sortzeko beharraren intuizio gisa.Ordura arte, irakaskuntza gehiena,gastronomiaren arloko hezkuntza,ostalaritza-eskolek edo lanbide-heziketako zentroek egindakoak izan zen.Lan bikai-

na egin zuten,baina intuizioa zen sortzen ari zen ezagutzaren zati handi batek beste lizentziatura, masterra,doktorego-programa batzuk ere behar zituela...Beraz,irabazi asmorik gabeko pribatua zen fundazio bat sortu zen,hainbat eragilerekin, Arrasateko Unibertsitatearekin,enpresa pribatuekin,Eusko Jaurlaritzarekin,Gipuzkoako Foru Aldundiarekin,Donostiako Udalarekin...eta intuizio horrekin,fundazio hau sortzean,lehen proiektua sortu zen,munduko zientzia gastronomikoen lehen fakultatea.

Gaur egun,guztiz arrakastatsua izan dela ikusten da,estalita ez zegoen hutsune bat bete zuen. Duela 13 urte sortu zen fakultate hau,eta duela 7 urte,osatu zen gerora,BCC Innovation-ekin,gastronomiaren lehen zentro teknologikoarekin.Demagun euskal eta estatuko zentro teknologikoen sareari atxikitako zentro teknologikoa dela,enpresei zerbitzuak ematen dizkiela,batez ere zentzumenaren,sukaldaritzaren eta gastronomiaren ataletan,eta beste zentro teknologiko batzuk oso ondo osatzen dituena,AZTI,esaterako,Euskal Herrian.Eta dagoeneko bi hanka ditugu,fakultatea eta zentro teknologikoa.

Zentzumen-zati horretan,ez dago ezagutza zentro askorik,bai hezkuntza arloan eta baita berrikuntza arloan ere.Beraz,kupoa handitzeko une egokia zela uste genuen.

Noiz egongo da eskuragarri?

Lanak azaroaren bigarren hamabostaldian hasi ziren eta 19 hilabetetan amaitu behar dira. 2025eko udaberriaz ari gara.

Zein helburu ditu?

Ildo oso generikoetan,enpresentzat eta ekintzaileentzat,lan-esparru berri bat izango litzateke,eta bertan gure fakultateko kideekin elkarreragin dezakete.Master berriak ere sortuko dira,nahiz eta fakultatea geratzen den,baina GOe-rekin sortuko diren mugako master gehiago dira,adibidez,adimen artifizialaren eta elikaduraren arlo berria,eta beste master serie bat. Beraz,GOe,lehenik eta behin,merkatura atera baino lehen,produktu berriak sortzeko,edo dagoeneko munduko beste leku batzuetan existitzen diren produktuak edo enpresen ekintzaileek sortu dituztenak hartzeko espazio bat da,non probak egiteko aukera izango dute.Hau da,eli-

kagaien produktu baten Alfa eta Omegaren antzekoa da.Elkarrekin sortu edo azken doikuntzak egin ditzakezu merkatura eraman aurretik. Horrenbestez,helburu nagusiak dira produktu berriak sortzea,lehendik dauden batzuen egokitzapena,elikadura arloko master berriak abian jartzea eta,era berean,ekintzaileei prototipoa egiten edo startup berriak sortzen laguntzea.

Zein behar estaltzera dator?

Elikadura-sektorean,beste hainbat arlotan bezala,enpresek eta ekintzaileek formula hori sortzen duten tokiak behar dituzte sarritan,talentu hori guztia bil dezaketenak,bai bien artean,hau da,enpresa eta ekintzailea,bai hirugarren hankarekin,hau da,talentu akademikoa,ikasleak eta gure zentro teknologikoa.Beraz,behar hori beste sektoreetan baino are garrantzitsuagoa da. Elikagaien sektorea oso berezia da gaur egun aldaketa prozesu batean dauden beste batzuekin alderatzen badugu,energia adibidez.Elikagaien sektoreak oso profil anitzak hartu behar ditu kontuan proposamen berrien sorreran.Alde batetik,nutrizionista bat izan behar duzu,kimika organikoaren alorreko ingeniariak izan behar dituzu,gero proposamen berria,diseinatzen ari zaren produktu berria,eskalatzen dakitenak,eta gero,hirugarren aktore bat,hau da,zati sentsorialean aditua,ingelesez Chef Scientis izenez ezagutzen dena.Orain arte,salbuespenak salbuespen,ez ziren formulak sortu non pertsona horiek espazio berean egon beharko liratekeen. Hau da,oro har,ildo bat sortzen da,zeinetan nutrizionistak kimikari organikoarekin hitz egiten zuen hasieran,eta gero,produktua oso aurrera-

tuta zegoenean,zentzumen-alderdira eramaten zen hura hobetzeko.

Oso hizkuntza desberdinak hitz egiten dituzten profilez ari gara,gurea bezalako zentro bat izan arte,fakultateaz ari naiz,hiru hanka horiek batzen zituzten programetan batu ez zirenak. Basque Culinary Centerrek,bere prestakuntzan,bai lizentziaturan,bai master mailan eta baita doktorego mailan ere,kimika organikoa eta elikadura batzen dituen hiru hanka hauek batu ditu,atal sentsoriala bezala,eta bere esku izango dute gurekin lan egingo duten enpresek.

Zein espazio hartuko ditu GOe-k?

Hasieratik diseinatu genuen espazioak oso anitzak izan behar zirela,baina eragile guzti hauek igaro behar zirela,hau da,laborategiak non lan egingo dute ekintzaileek,ikasleek eta enpresek, eta laborategi horiek ere bisitagarriak eta/edo elkarreragingarriak izan behar zirela herritartasunarekin.Laborategi oso irekiak,oso eragile ezberdinen eskura egon behar dutelako,baina bertan interaktuatu behar dute ekintzaileek, ikasleek,irakasleek,enpresek,eta askotan bisiatzen duten herritarrek ere.

Laborategi oso zorrotzak,gero hezkuntza eta irakaskuntzarako espazioak,baina oso irekiak ere bai.Bertan egingo denaren zati handi bat hirugarrenei irekita egon beharko litzateke,ni,adibidez,Asier Alea bezala,Danimarkatik,Alema-

niatik,Estatu Batuetatik edo Shanghaitik ekarri dugun norbaiten klase magistral batera joan nadin.Gure masterreko ikasleentzako prestakuntza-espazioak,baina zabalik egon beharko lukete gure enpresa kolaboratzaileak bertaratu ahal izateko.Hori beti errepikatuko da: ahal den neurrian,lehen aipatu ditudan eragile hauek,ekintzaileak,enpresak,ikasleen talentua,kolaboratzaileak eta herritarrak,espazio horietan elkarreraginean aritzeko gai izan behar dira.

"Helburu nagusiak dira: produktu berriak sortzea, lehendik dauden batzuk egokitzea,elikadura-arloko master berriak abian jartzea eta,era berean,ekintzaileei startup berriak sortzen laguntzea"

Zer ekarpen egingo dio hiriari,Euskadi eta baita Espainiari ere?

Hiriari ekarpena egingo diona,zenbait ñabardura izan ezik,Euskadira eta baita estatu mailara ere eskalagarria da.Jakina,hiriak izango du etekinik handiena,betiere bisita eta bizileku bat baino gehiago bada; ekonomia aurreratua sortzen jarraitzen duen lekua izatea,batez ere,espezializazio adimentsuko hiriekiko konpromiso horrekin pixka bat jarraituz.Uste dugu guztiz zentzuzkoa dela Donostia,Gipuzkoa eta Euskadi etorkizuneko elikadura irtenbideak sortzen diren itsasargietako bat izatea,batez ere Donostia zentzumen arloan liderra dela abiapuntutzat hartuta.Beraz,hiriak berak,bai jarduera kuantifikagarriaren ikuspuntutik,bai startup-kopuruaren,berrikuntza-proiektuen kopuruaren,doktorego-ikasleen kopuruaren eta abarren arabera, gastronomiaren eta elikaduraren alorrean,bai hiri-marka ikuspegitik,eboluzio-urrats bat emango du.Hau da,jada ez da jendeak ondo jaten duen eta biztanleko Michelin izar kopuru handiagoa duen hiria bakarrik,baizik eta mundu mailako erreferentziazko hiri bilakatzen ari da

zentzumen arloan,zentzumen berrikuntzan, gastronomian eta elikaduraren berrikuntzan. Gero eragile guztietara zabalgarria da,hau da, lurralde mailan,Euskadi mailan,eta presatzen banauzue,estatu mailan hori ere erabil daiteke eta sinesgarria da.Beharbada beste sektore batzuetan apur bat behartuagoa dirudien bezala,hiriaren espezializazio adimentsu hau zerbitzu aurreratu berrien sortzaile gisa eboluziourrats bat da,eta,logikoa denez,Donostiaren kasuan,ez dugu zergatik azaldu beharrik; azkar ulertzen da.

Eta zer suposatuko du gastronomiaren munduarentzat?

Basque Culinary Centerren bilakaera honek gastronomiaren munduari lagunduko dio,hau da, gastronomia,ostalaritza ez ezik,garrantzitsua delako eta gure sustraiak direlako,gastronomiaren mundua berrikuntza dela berresteko.Talentua dela,mundu iraunkorragoa sortzen ere laguntzen ari dena,eta ez esaldiaren ikuspuntutik soilik,baina benetan hemen ditugun eragile horiek guztiak konponbide horiek sortzen lagunduko digute.Open Ecosystem izenarekin,hori oso argi utzi nahi izan dugu,Basque Culinary Center, bistan dena,motorra dela,GOe-ren ardatza,baina ekosistema baten inguruan jaio dela.Globala izan nahi duen ekosistema,baina hori ere bere 0 kilometroagatik,sukaldaritzako terminoa baita, eta horrek indartsuago egiten gaituela eta gure proposamena enpresentzat askoz ere erakargarriagoa egiten duela uste dugu.Munduko beste inon ez dute izango talentu gastronomikoaren kontzentrazio hori,fakultate bat,ad-hoc diseinatutako espazio bat,enpresa eta ekintzaileengan pentsatzen ari naiz,baita munduko beste leku batzuetako ikasleengan ere.

Uste dut horrek indartu egiten duela gastronomiak berrikuntzako beste jarduera hauek sortzea,industriarena,oro har,sektore gisa.Eta gero gastronomia mailan,0 kilometroan,Donostian,Euskal Herrian,talentu hori beste jarduera mota batzuetan erabiliko dugu; are gehiago irekitzen dugu abanikoa.

Nori zuzenduta dago GOe?

Ikasleen talentuaren partetik hasita,dagoeneko karrera bat duten pertsonentzat izango da,hau

da,graduondoko ikasleentzat,eta oso profil berezia dutenak,lehen esan bezala,fakultateak Miramonen jarraituko duelako,Parke Teknologikoan.Bertan,elikadura eta gastronomiaren alorrean nolabait espezializatu edo teknologia aurreratu berriekin formazioa osatu nahi duten pertsonei irekiko zaie,hala nola,arlo digitala, adimen artifiziala eta gastronomia,hartzidura alor berriak...Gastronomia eta elikagaien teknologiaren zatia hartu eta gaur egun fakultatean existitzen ez den prestakuntza bat sortu eta GOe-n barneratuko dugu; beraz,osagai akademiko eta talentu hori erdigunean daukagu jada. Hori profil bat izango litzateke.

"Herritarrek beste eragile hauekin elkarreragin ahal izango dute: talentu akademikoa,irakasleak, enpresak eta ekintzaileak"

Bigarren profila,batez ere,enpresa handietako berrikuntza zuzendariak eta haien taldeak izango lirateke,beharbada ez zuten toki batean irtenbide berri hauek sor ditzaten.Oso pentsatua dago ETE edo enpresa handi baten berrikuntzaesparruaren bigarren profil horretan. Hirugarren aktorea,ekintzaileak,dagoeneko existitzen diren baina profil honetan lekurik ez duten ekintzaileak,Food-Tech-en elikaduraren alorreko ekintzailea oso bestelakoa delako beste esparru batzuetakoarekin alderatuz,hala nola zibersegurtasuna,fintech...Azkenean,elikagaien alorreko soluzio gehienek ez baitute laborategirik behar,espazio fisikoak behar dituzte,leku askotan aurkitzen ez direnak,eta hemen aurkituko duten balioztatzea ere eskatzen dute.Beraz,dagoeneko existitzen den ekintzaile horrentzat edo gure unibertsitateko talentu propioarentzat,bere prestakuntza-zatiaren amaieran startup bat sortu nahi badu,zer leku hoberik GOe baino,hau da,startup-ak Donostiara etorri eta/edo han sortu daitezen.

Eta laugarren hanka gizartea bera da.Elikadura arloko irtenbideak gizakiarengan oinarritzen dira,hau da,janariak definitzen gaitu eta hitzez

hitz,jaten duguna gara.Beraz,beste arlo batzuetan ez bezala,herritarren arteko interakzioak berebiziko garrantzia du.Beraz,demagun lehengo hiru aktoreek GOe-n ikasi-lana egingo dutela,eta laugarrenak,hau da,herritarrak,beste hiru eragile horiekin elkarreragin egingo dutela,izan talentu akademikoa,irakasleak,enpresak,enpresaren berrikuntzaren zati bat eta ekintzaileak.

"GOe-k Donostiaren irudia indartuko du gastronomiaren etorkizuna erreproduzitzen den hiri gisa"

Beraz,edozein herritar sartu ahal izango al da GOe-n?

Bisitatu,noski,eta elkarreragin.Klase edo jardunaldien zati handi bat enpresei,ekintzaileei, ikasleei,jakina,eta baita herritarrei ere zabalik egotea nahi dugu.Antzerki bat izango balitz bezala,astero joan zaitezke eta ikus dezakezu zer gertatzen den GOe-n,zer motatako ekitaldiak izango diren,zer motatako klaseak izango diren, aplikazio baten bidez,eta zuk erabaki dezakezu zein klase interesatuko litzaizukeen: joan produktu baten aurkezpenera,klase magistral batzuetara eta ikastoletarako,lanbide heziketako zentroetarako ekintzak...baina herritarrentzako ad-hoc programa horietatik haratago,saiatu irekitzen ahal den neurrian ekintzaile,ikasle eta enpresen jarduera guztiak.

Jatetxerik ere izango al du,BCCn gertatzen den bezala?

Bai,esperientzia gastronomiko errazetarako eremu bat izango du,gure ekintzaile eta enpresei neurriak hartzen lagunduko diena.Bertan aurkituko duzunak beti izango du berrikuntza eta erakusleiho puntu nahiko garrantzitsu bat,eta,ondoren,goiko solairuko jatetxe gunea ere, ekitaldietarako eta erakusleihoetarako erabiliko dena,asteko zenbait egun irekita,eta bi arima uztartuko dituena.Gure ikasleek,enpresek eta ekintzaileek produktuak modu ad-hoc-agoan erakusteko balioko dute,eta,era berean,Donostiako panorama beste jatetxe bat ez den,baizik

eta janariaren etorkizunerako leiho bat den zerbaitekin osatzeko ere balioko du.

Zergatik kokatuko da Donostiako Gros auzoan?

Badago han egoteko arrazoi bat.Hasieratik, udalarekin elkarrizketetan hasi ginenean,oso argi geneukan nahi genuena herritarrekin interakzioa egitea zela,eta ekintzaileek eta enpresek ere bilatuko zutela hiri marka hori elkarren artean elkarreragiteko. Beraz,alde batetik,hiriarekin elkarreragin nahi izan dugu,eta gainera,enpresak,ikasleak eta ekintzaileak horren bila dabiltza pixka bat.Eta guk ere nahi genuen,lehen esan bezala,honek berrikuntza gastronomikoaren barrutiaren hazi gisa balio izatea.Argi genuen espazio zentral bat bilatzen ari ginela,hirian zegoena,eta Donostia oso hiri bukatua da,espazio libre gutxi dituena ingurune zentralenean,eta hau zen,eskuragarri daudenen artean,hobe egokitu zitzaiguna,hirian dagoen espazio baten aukera zentral horien artean,hiriarekin elkarreragiten duena.

Zer esan diezagukezu eraikinaren diseinuari buruz? Zer irudikatzen du? Zer bilatzen du? Hain justu,horren bila genbilen.Eragile guztien arteko harremana estutuko lukeen diseinua, konpartimentu itxietatik ihes egingo lukeena. Eragile desberdinak bertan interakzioan egotea optimizatu dezakeena,eta are gehiago espazioa bera askotan aldatzen dena,hau da,goizez klasea dena,arratsaldez ekintzaileak eta gauez enpresak,herritarrak,ekintzaileak eta ikasleak... Barne-espazioen ikuspuntutik,tentsio hori,elkarrekintza hori,faktore garrantzitsua zen eta lehiaketan kontuan hartu zen.Gero kanpotik,hau da,ibiltzean zer ikusi daitekeen,espazio hori erakargarria izan behar zen,berritzailea noski, itxura ikonikoa zuena,baina ez estatua edo totem bezalako ikonikoa,baizik eta aitzitik,eraikinaren azalarekin elkarreragitera gonbidatzen duen zerbait,horrela,zer den jakin gabe ere,zu erakarrita sentiaraziko zaituena,sartu nahi izatea.

Berrikuntza-espazio askok,oro har,90 graduko angeluez abusatzen dute,80ko hamarkadako arkitekturakoak dira,nolabaiteko edertasunare-

kin,baina oso oldarkorrak,oso totem-antzekoak.Zerbait nahi genuen,berritzailea eta ikonikoa izanik,zegoen tokiarekin batera joango zena,ez da kasualitatea Bjarke Ingels Group (BIG),irabazi zuen arkitektura-etxeak,"Camino de las Olas - Olatuen Bidea" deitu izana,Santiago Bidea bertatik pasatzen denarekin jolastuz.Uliako muinoarekin hitz egiten duen leku bat nahi genuen,Zurriola hondartzan,olatuen hondartzan, aurkitzen dituzun olatu horietara eramango zaituena.

Eta hori da bilatzen genuena.Barruan,tentsio handiko espazioa da,ia metroan egotea bezalakoa,geltoki batean dena lotuta dagoela,ez dago konpartimentu estankorik,eta kanpotik,paseatzera,ibiltzera,azala ukitzera,egotera gonbidatzen zaitu,azalaren gainean egon,bertara sartu. Oso zorrotza izan da,baina,hain zuzen,gauza horiei erantzuteko moduko jendea gonbidatu genuen nazioarteko lehiaketa batera.Oso lehia zorrotza izan zen eta emaitzak oso onak izan direla uste dut.

Nola animatuko zenituzke herritarrak GOe-ra joatera?

Gastronomiaren etorkizuna eta berrikuntzaren etorkizuna zein izango den jakiteko jakinmina duen edonork baduela han,Donostian,etorkizunerako leihorik onena izango dena eta zurekin elkarreragiteko diseinatuta dagoela esango nuke.Ez dago konpartimentu estankoak izateko diseinatuta,baizik eta gastronomiaren eta elikaduraren etorkizunerako leiho nagusia izango duzu.

Nola eragingo dio GOe-k hiriko ekosistema berdeari?

Inola ere ez.Zuhaitz guztiak eta parkeko eremua ordezkatzen dira.Era berean,Groseko behealdea eta Uliako muinoaren arteko komunikaziorako lehen existitzen ez ziren irtenbide sorta bat sortzen du.Zentzu horretan,zuk daukazun parke berri eta berritzaileagoa da ibiltzeko.Edukiarekin elkarreragin nahi ez baduzu, kontinenteak hiriko eta itsasoko begiratoki nagusietako bat eskainiko dizu,baitan bertatik paseo bat emateko aukera ere.Gastronomia edo janaria interesatzen ez bazaizu eta oinez bakarrik ibili nahi baduzu,GOe ibilaldi bat egiteko behatoki eta eremu ederra duzu.

Proiektu gehiago al dituzue buruan?

Orain ekintzaileekin eta enpresekin hitz egiten ari gara,hau irekitzen denean,GOe-n berrikuntza proiektu horiek jada existitu daitezen,eta,gainera,doktoregaiak izan ditzagun,bertan enpresa eta ekintzaileekin lanean has daitezen.Ez diogu itxarongo egitura edukitzeari.Edukiak lantzen ari gara eta kontinentearen aurretik jarriko da martxan.

Azkenik eta laburbilduz,zer onura ekarriko dizkio GOe-k Donostiari?

Berrikuntza sortzen den hiri batean,jarduera ekonomiko handiagoa,GOe-ren zeregin nagusia produktuetan,enpresetan,ekintzaileetan eta ikerkuntzan berritzea baita,batez ere master eta doktoregoko ikasleek egingo dutena.Beraz,hiritik eta hirian ematen diren berrikuntza eta zerbitzu aurreratuen bolumena handituko da,sektore jakin batzuetan espezializazio adimentsuaz esan genuen ildoari jarraituz,eta horietako bat elikadura da.Gainera,zerbaitek zentzurik badu Donostian,hori gastronomia da.Talentu ekintzailea,talentu akademikoa eta enpresa talentu asko erakarriko ditu hirira,bertan lan eta biziko direnak.

Marka mailan,Donostiaren irudia indartuko du, gastronomiaren etorkizuna erreproduzitzen den eta errestaurazio mailan ez ezik,laborategi,prestakuntza eta ekintzailetza mailan ere bilakaera izan duen hiri gisa,eta hori bakarra da.

Emakunde Saria Mariasun Landarentzat

Lehendakariak Emakunde Saria eman dio Mariasun Landari,literaturaren bidez berdintasunari egindako ekarpenagatik

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa

Iñigo Urkullu Lehendakariak,Nerea Melgosa Berdintasun,Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuarekin eta Miren Elgarresta Emakundeko zuzendariarekin batera,Berdintasunerako Emakunde Saria eman dio Mariasun Landa Etxebeste idazleari,neskato,nerabe eta emakumeen berdintasun eta duintasunari egindako ekarpen sortzaileagatik.

Lehendakariak eskerrak eman nahi izan zizkion Mariasun Landari ekitaldi berezi batean,joan den otsailaren 6an,bereziki,haurrei eta gazteei zuzendutako bere obragatik,haren bidez aukera ematen dielako "mundua ezagutu duten bezala zalantzan jartzeko,galdera berriak egiteko, balioak eta bizi-ereduak transmititzeko".

Errekonozimendua berdintasunezko mundu bat irudikatzen laguntzen duten sortzaileei ere zabaldu zitzaien

Urkulluk azpimarratu zuen beharrezkoa dela "eredu berdinzaleak izatea fikzioan eta bizitzan, mundu hobea,bidezkoagoa,bizigarriagoa eta berdintasunezkoagoa irudikatzeko gai diren emakumeak eta gizonak".Etorkizunera begirako proiekzio horretan kokatu zuen Lehendakariak Emakundeko Zuzendaritza Kontseiluak onartu-

tako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako 2030 Estrategia."Herrialde honek 2030.urteari begira berdintasunaren eremuan iritsi nahi dituen 11 jomuga zehatz zehazten dira.Aurrekontuekin,enpleguarekin,soldata berdintasunarekin,emakumeen aurkako indarkeriarekin, prestakuntzarekin edo berdintasunean heztearekin zerikusia duten xedeak,besteak beste",zehaztu zuen Urkulluk.

Ildo horretan,Nerea Melgosa Berdintasun,Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak gogorarazi zuen Emakunde Sariak hiru hamarkada baino gehiago daramatzala hainbat pertsona,erakunde eta elkartek berdintasunaren alde egindako lana ikusarazten eta baloratzen.

Mariasun Landaren kasuan,literaturaren alorrean egindako lanaz gain,sarituaren ibilbide bikaina goraipatu zuen sailburuak."Gaur idazle batek bere literatur ekoizpenaren bidez egindako ekarpenaz gain,emakume batek bere militantzia feministaren bidez gizarteari egindako ekarpena, euskararekiko,irakaskuntzarekiko eta beste dibulgazio-lan batzuekiko konpromisoaren bidez egindako ekarpena ere saritzen ditugu".

Emakundeko zuzendari Miren Elgarrestak epaimahaiaren argudioak gogorarazi zituen Mariasun Landari saria emateko aho batez hartutako erabakian."Aitzindaria izan da haur-literatura modernoan,emakumeen mundua ulertzeko modu berri bat islatzen duelako.Neska eta nerabeen pertsonaia ausartak eta autonomoak eraiki ditu,sentiberak baina ausartak; mundua ikuspegi harrituarekin baina jarrera kritikoarekin begiratzen duten neskak ".

Elgarrestak gogorarazi zuenez,Mariasun Landari emandako Emakunde Sariarekin,"fikziozko munduak eraikitzen dituzten sortzaileen ekarpena" ere aitortu nahi da,"bestelako mundu bat,berdintasunezkoagoa,irudikatzeko aukera ematen digutelako".Beren sorkuntza-prozesua gizarte-eraldaketarako tresnatzat jo zuen.

Ibilbidea eta sariak

Beste hizkuntzetara gehien itzulitako egileetako den Mariasun Landaren hautagaitza REDAGI Gipuzkoako Emakume Elkarteen Federazioak bermatu zuen.

Bere militantzia feminista aktiboa nabarmentzen da,80ko hamarkadaz geroztik Donostiako

uniemakume

Emakumeen Asanbladan,Literaturaren Didaktikako Irakasle Titular gisa egindako unibertsitate-irakasle-lanaz gain,dibulgazio-jarduera zabal bati gehitu zitzaion,gaur egungo feminismoaren historian eta genealogian funtsezkoak diren beste emakume batzuen lanari buruzko artikulu,ikastaro eta hitzaldien bitartez.

Mariasun Landaren lan oparoak hainbat literatur sari jaso ditu: Haur eta Gazte Literaturako Lizardi Saria,1982an; Haur eta Gazte Literaturako Euskadi Saria,1991n; eta Haur eta Gazte Literaturako Sari Nazionala,2003an.2014an,Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxa Humanitate,Kultura, Arte eta Gizarte Zientzien Saria jaso zuen,eta 2016an,Rosalía de Castro Saria.Landa,gainera, Jakiundeko (Zientzia,Arte eta Letren Akademia) kidea da.

Berdintasuneko sailburuak eta Emakundeko zuzendariak goraipatu zuten Landak egindako lana sexismoaren aurka eta nesken eta emakumeen ahalduntzearen alde

Mariasun Landa,biografia

Mariasun Landa Etxebeste (Errenteria ,Gipuzkoa ,1949ko ekainaren 5a ) idazlea da.Bere literatur ekoizpen gehiena euskaraz garatu da haur eta gazte literaturaren alorrean.Beste hizkuntzetara gehien itzuli den euskarazko idazleetako bat da.

Gizarte-langile ikasketak amaitu ondoren,Parisera joan zen frantsesa ikastera au pair gisa eta behin hizkuntza menperatu ondoren,goi mailako ikasketak egin zituen Sorbonan,non 1973an Filosofian lizentziatu zen.1968ko maiatzako gertakarien ondorengo garaia da hau,bere 'La fiesta en la habitación de al lado' lanaren zati autobiografikoan islatu zuena.Filosofia eta Letretan ere lizentziatua da Valentziako Unibertsitatean. Frantziatik bueltan,euskara ikasten hasi zen, bere ingurune naturalean transmititu ez baitzioten,bere familiaren hizkuntza izan arren, nagusi zen egoera soziolinguistikoa zela eta, Espainiako Gerra Zibilaren garaileek jazarturiko hizkuntza honen erabilerarekin.

Ondoren,Oinarrizko Hezkuntzako irakasle lanetan aritu zen hainbat urtez,Zarautzen,non Anjel Lertxundi idazlea ere zuzendari izan zen,eta Lasarte-Orian.Hain zuzen ere,irakatsi ahal izateko euskarazko material faltak bultzatu zuen bere literatur jarduera.Gero,Euskarazko Irakaskuntza Zerbitzuan (IRALE-Eusko Jaurlaritza) aritu zen.Azkenik,Literaturaren Didaktikako irakaslea izan da Donostiako Irakasleen Eskolan (UPV/EHU).

Bere ibilbide literarioan zehar hainbat aitorpen eta sari jaso ditu,eta horien artean euskal literaturako saririk tradizionalena nabarmendu daiteke: Euskarazko Haur Literaturako Lizardi Saria 1982an 'Txan Fantasma' ipuinarekin eta Haur eta Gazte Literaturako Euskadi Saria 1991n, 'Alex' lanarekin.'Elefante Corazón de Pájaro'-rekin,2001.urtean,Municheko Haur eta Gazte Liburu Liburutegi ospetsuak prestatutako Zozo Zurien zerrendarako hautatu zuten.2002an,Tolosako Udalak Antonio Mª Labaien saria eman zion 'Krokodiloa ohe azpian' lanagatik.

Historiako otsailarik berotsuena

Gure inguruan ez ezik,mundu osoan zehar ere izan da historiako otsailarik berotsuena,klima-aldaketaren eraginez

2024ko otsailaren 8tik 11ra bitarteko lau egunetan,Lurraren tenperatura 2°C-tik gorakoa izan da,hau da,errekor kezkagarria da,eta lehen aldia da hainbeste egunetan jarraian gertatzen dena. 140 herrialdek hileko beroaren errekorra hautsi zuten otsailaren lehen seihilekoan.Herrialde horien artean,honako hauek: Hegoafrika,Saudi Arabia,Thailandia,Indonesia,Kazakhstan,Kolonbia,Japonia,Ipar Korea,Maldivak,Maroko eta Belize,The Guardian-en arabera.

“Nork lapurtu dit apirila? (¿Quién me ha robado el mes de abril?)” kantatu zuen Joaquín Sabinak, baina klima aldaketarekin urteko ia edozein hilabetetan aplika daiteke abestia orain.Otsaila errekor ugari hausteko bidean egoteaz gain -El Niño fenomenoaren gailurraren ondorioz sortutako koktela,berotze globalari gehitu zaiona-,lehen aldiz atalase kezkagarri bat gainditu da.

Juan Bordera kazetariak bere X kontuan ohartarazi duenez,lehenengo aldia da otsailetik aurrera lau egun jarraietan,8tik 11ra,Lurreko tenperatura industriaurreko batez bestekoaren gainetik 2° C gradutik gora egon dela.

Aurretik,2024ko urtarrilean munduko batez besteko tenperatura 1,6 °C industriaurreko mailatik gorakoa zen hilabete horretan,hau da,planetak 1,5 °C-ko muga gainditu du azken 12 hila-

beteetan,Euronews-en arabera.Gainera,2024ko otsaileko lehen zortzi egunak neguko hilabete honetan inoiz erregistratu diren beroenak izan dira.

Bereiz,gizateriak historiako otsailik beroena bizitzeko bidean zegoen,urtarrila,abendua,azaroa, urria,iraila,abuztua,uztaila,ekaina eta maiatza errekorrak lortu ostean,Zeke Hausfather Berkeleyko lur zientzialariaren arabera.

The Guardian-ek lehen hamabostaldi honetan ezarritako errekorrak laburbiltzen ditu,mundu osoan zehar "klimaren historia berridazten" duten milaka bero errekorrekin.Esaterako,hamabi estazio meteorologikok ia 34 gradu erregistratu zituzten Marokon,hau da,neguko egun beroenaren errekorra nazionala ez ezik,uztaileko batez bestekoaren gainetik 5 °C baino gehiago ere bai.

Txinako iparraldeko Harbin hiriak bere neguko izotz jaialdia itxi behar izan zuen hiru egunetan tenperaturak izoztetik gora igo zirelako,hilabete honetan errekorra.

140 herrialdek hautsi zituzten hileko bero errekorra otsailean

Tenperatura errekorrekin izandako urtarrila beldurgarri baten ostean,planeta osoko 140 herrialdek inoiz ikusi gabeko bero anomaliak izan zituzten urteko bigarren hilabetean.Hegoafrika,

Fundación Orienta Zaitez Fundazioa

unieskubideak

Saudi Arabia,Thailandia,Indonesia,Kazakhstan, Kolonbia,Japonia,Ipar Korea,Maldiva eta Belizeko geltokiek,beste leku askoren artean,bero errekorrak izan dituzte hilabete honetarako. Ozeanoaren gainazaleko beroa beste informazio garrantzitsu bat da,eta horrek urakanen denboraldi bizia ekar dezake Atlantikoan,non otsailaren erdialdeko tenperaturak uztail erdialdekoekin bat zetozen.

Otsailak berotze globalaren errekorrik kezkagarriena hautsi du

Izan ere,munduko itsasoaren gainazaleko tenperaturak "ikertu gabeko lurraldean" daudela jotzen da,joan den abuztuko errekorra 0,1 °C eta 0,2 °C artean gainditu baitezake martxoan.Martxoa izan ohi da ozeanoetarako urteko sasoirik beroena,uda amaieran delako hego hemisferioan,munduko itsaso handienen egoitza dena. Uretako erregistroak ere ez dira kabitzen mapetan: joan den ostegunean,otsailaren 15ean,Ipar Atlantikoko itsasoaren gainazaleko batez besteko tenperatura 4,14 desbideratze estandarra iritsi zen azken 1991-2020 oinarriaren gainetik,2023ko edozein unetan baino handiagoa."59.000urteko anomalia bat da",azaldu du Brian McNoldy klimatologoak. Gaur egun,ozeanoa 1982-2011ko batez bestekoa baino ia gradu bat beroago dago.

Victorian (Australia) eta Txinan ere izan dira baso-suteak,ehun pertsona baino gehiago hil baitziren.

Espainian,orain arte otsailean tenperatura anormal altuak eta hogeita hamar errekor hautsi izan dira.Urrunago joan gabe,Santanderrek gau tropikala bizi izan zuen otsailaren erdialdean,eta Llanes (Asturias) edo San Vicente de la Barquera (Kantabria),26,5 °C eta 27,6 °C maximoetara iritsi dira,hurrenez hurren.

Errekorreko otsaila

Gauzak horrela,otsaila bero errekorra hausteko bidean zegoen,iragarleek ziotenez,gizakiak eragindako berotze globalak eta El Niño eguraldi eredu naturalak mundu osoko lur eta ozeanoetako tenperaturak igotzen baitituzte.Urteko hilabeterik laburrena da; hala ere,berotzearen gailurra hain nabarmena bihurtu da,non klimamapak lurralde berrian sartzen ari dira.Batez ere,iraun duten eta bizkortu diren itsas gainazaleko tenperaturen kasuan,behatzaile adituek aldaketa nola gertatzen den azaltzeko borrokan

ari direla."Planeta berotzen ari da abiadura bizkor batean.Tenperatura igoera azkarra ikusten ari gara ozeanoan,klimako bero-biltegirik handiena",esan zuen Erresuma Batuko Joel Hirschi doktoreak,Ozeanografia Zentro Nazionaleko itsas sistemen modelatze lankide batek,eta The Guardian-ek jasoa."2023an eta orain 2024an itsasoaren gainazaleko tenperatura-erregistroak zenbateraino kolokan jarri ziren aurreikuspenak gainditu zituen,nahiz eta hori zergatik den ulertzea etengabeko ikerketaren gaia da". Gizateria historiako otsailik beroena bizitzeko bidean da,urtarrila,abendua,azaroa,urria,iraila,abuztua,uztaila,ekaina eta maiatza errekorra lortu ostean,Zeke Hausfather Berkeley Earth zientzialariaren arabera.Zentzu horretan,esan du azken asteotako igoerak industria aurreko mailen gainetik 2 ºC-ko berotze bidean daudela, nahiz eta hori izan beharko lukeen El Niñoren eragin labur eta maximoa aurreko urteetako bideari jarraituz gero eta hurrengo hilabeteetan katarroa hartzen hasten bada.

Normalean,hori albiste ona izango litzateke tenperaturaren beherakada bat gertatuz gero,baina Hausfather-ek esan zuen eguraldiaren portaera irregularragoa eta iragartzeko zailagoa bihurtu dela."[Iaz] hainbeste gainditu zituen itxaropenak, non zaila da iraganean iragarpen hauek egiteko erabili ditugun planteamenduetan bezain konfiantza izatea",esan zuen."2024ko otsaila 2016an ezarritako aurreko errekorra gainditzeko faboritoa dela esango nuke,baina momentu honetan ez da inondik inora ustekabeko ondorioa,klima-ereduek iradokitzen baitute tenperatura globalak berriro jaitsiko direla datorren astean.

dFeria,hiru hamarkada gure artean

Aurtengo dFeria-ren ikuskizunetarako sarrerak eta abonamendua leihatiletan eta webgunean lor daitezke

Unibertsitateko Aldizkaria

dFeria Jaialdiaren XXX.edizioa martxoaren 11tik 14ra bitartean izango da,nahiz eta aurreko igandean,martxoak 10,inagurazio-ekitaldia izan.Lehen aldiz herri gonbidatua izango da dFERIAn,hain zuzen,Italia.Hartara, eta Istituto italiano di Cultura-ren laguntzarekin,hainbat italiar konpainiak hartuko dute parte.Centro Coreografico Nazionale / Aterballetto izen handiko taldeak irekiko du 2024ko edizioa, Yeled,Shoot Me eta Rhapsody In Blue dantza-piezekin.Itxiera,berriz,Compagnia blucinQue-ren Gelsomina Dreams ikuskizunak emango dio. 25 konpainiaren,25 ikuskizun eta 34 emanaldi izango dira Donostiako hainbat antzeztokitan.Kopuruei dagokienez,ikuskizunen kopuru handi bat (% 60) estreinaldiak izango dira. Diziplinen alorrean,% 44 dantza izango da,beste % 52 antzerkia eta zirku-ikuskizun bat ere izango da ere.Konpainien jatorriari dagokionez,atzerriko konpainiak Italiatik, Kubatik eta Argentinatik datoz.

dFeria

dFERIA,Donostiako Arte Eszenikoen Feria,urtero martxoan antolatzen da eta hitzordu saihetsezina eta erreferentea da arte eszenikoetako profesionalentzat 1988tik Donostiako Udalak eta Donostia Kulturak bultzatutako feria honek kalitate artistikoaren aldeko apustu garbia egiten du antzerki eta dantza ikuskizunak aukeratzerakoan.

Espainiako Estatuko Arte Eszenikoen Ferien Koordinakundearen (COFAE) barruan dagoen feria garaikidea,berritzailea,konprometitua eta askotarikoa da,eta Latinoamerika eta Europako merkatuan sendotzen jarraitzen du.Aldi berean,sektoreko eragileen arteko topaketarako plataforma ezin hobea da,eta bertan esperientziak trukatzeko eta kontratazio artistikoak sustatzeko aukera ugari bideratzen dira.Arte eszenikoen merkatua dinamizatzeko asmoz, eragileak elkar harremanetan jarriz, eta berrikuntza eskainiz,zuzenean edo zeharka,negozio-zifra garrantzitsua eragiten du.

DFERIAk urtero gai bat du oinarri, ikuskizunen eta jarduera osagarrien ardatz bihurtzen dena.

Aurtengo edizioa martxoaren 11tik 14ra bitartean izango da, nahiz eta aurreko igandean,martxoak 10, inagurazio-ekitaldia izan

Historia

❚ Lehen fasea (1988 - 1991): Feria lehen lau urteetan,hain zuzen 1988 eta 1991 artean,neguan egin zen; urtarrila amaiera eta otsaila hasiera artean.Hasierako urte haietan egindako lanaren eta bigarren etapa batean egindakoaren artean desber-

dintasunak badiren arren,hasierako Feriaren espirituari eutsi zitzaion ondoren.Alde batetik,hastapenetatik merkatu berriak irekitzeko eta Euskal Herrian,Estatuan eta nazioartean egindako ikuskizun profesionalak sustatzeko lan egin da.Bestetik,hiriak eta hiritarrek feria bertatik bertara ezagutzea eta Donostia antzerki munduan murgiltzea du helburu.

❚ Bigarren fasea (1998 – 2006): Arazo ekonomikoek eragindako sei urteko etenaldiaren ostean,hainbat erakunderen laguntzari esker berreskuratu zen,hala nola,Espainiako Kultura Ministerioa,Eusko Jaurlaritzako Kultura Saila,Gipuzkoako Foru Aldundia eta Donostiako Udaleko Kultur Udal Patronatua.Horrela,1998an bosgarren Antzerki Feria antolatu zen.Garai hartan, Lugaritz eta Gazteszena dFERIAko agertoki bihurtu ziren,eta horrek ordura arte ezagutu ez zen aniztasuna ahalbidetu zuen formatuetan.

❚ Hirugarren fasea (2007- 2010): 2007an Victoria Eugenia eraberritu ondoren,antzerki emanaldi asko hor egiten hasi ziren berriz. Gainera,handiagotu egin zen dantzaren presentzia eta antzerki eta dantza feria bilakatu zen.Kaleko Arteak sartu ziren,berriz,feriaren programazioan.Arrakasta izan bazuten ere,krisialdi ekonomikoa iritsi zen 2008an,eta aurrekontu arazoak zirela-eta,aretoko proposamenetan jarri zen indarra.

❚ Laugarren fasea (2011- 2018): Feria bere jatorrietara itzuli eta udatik negura pasatu zen,eta aretoko ikuskizunak protagonista bihurtu ziren.Emanaldi kopurua hazi egin zen,baita akreditatu eta ikusle kopuruak ere.Jarduera paraleloek ere leku garrantzitsua hartu zuten, arte eszenikoetako profesionalen arteko topaketara zuzenduak.Aldi berean,euskararen presentziari bultzada eman zitzaion,inoiz ez bezalako euskarazko emanaldi kopuruak eskainiz.

❚ 25.urteurrena (2019): 2019.urtean dFERIAk 25 urte bete zituen. Kaleko antzerkia berreskuratu zen,feriaren aurreko asteburuan programazio zabala eta arrakastatsua eskainiz.Prezio politika eraldatu zen eta hiriko gune eszeniko nagusietan (Victoria Eugenia Antzokian eta Antzoki Zaharrean) abonamenduak eskaini ziren,ondorioz,Donostiako publikoaren fidelizazioa lortuz.Sektore profesionaleko erakunde publiko eta

pribatuen arteko elkarlanari esker, profesionalek ferian duten eremua tinkotu zen,hainbat egitasmorekin: topaketak,negozio foroak,koprodukzio proiektuak,tailerrak eta ikastaroak...

25 konpainiaren 25 ikuskizun eta 34 emanaldi izango dira Donostiako hainbat antzeztokitan

❚ COVID-19 fasea (2020-2021): 2020.urtean COVID-19 koronabirusak eragindako pandemiak gure bizimodua aldatu zuen,eta zuzenean eragin zion arte eszenikoen sektoreari.2020ko dFERIA martxoaren 12an amaitu zen,konfinamenduaren atarian.Edizio arraroa samarra izan zen,normaltasunez burutu bazen ere (konpainia bakar batek,Fabio Liberti italiarrak,utzi

zuen bertan behera funtzioa),giroan kezka nabaria zen.Feriara etorri ziren pertsona askok etxera itzulera aurreratzea erabaki zuten; mugak eta antzokiak ixten hasiak baitziren.

2021eko dFERIA oso berezia izan zen; “normaltasun berria” delakoaren etiketarekin egin zen lehen feria izan baitzen.Horregatik guztiagatik,dFERIAk osasun arloko agintariek ezarritako neurri guztiak bete zituen,jendearen eta artisten segurtasuna bermatzeko babes eta higiene neurri zorrotzak hartuz.

❚ Gaur egungo etapa (2022-gaur egun): 2022ko dFERIA normaltasun osoz igaro zen eta pandemia aurreko ikusle zein profesional kopuruetara itzuli zen.Feriaren historiaren etapa berri bati ekin zitzaion eta aurten 30 urte beteko ditu.

FemKultur,emakumeen txanda,Iruñean

Martxoan zehar,emakumeen sinadura daramaten hainbat ekitaldi eskainiko dira Iruñeko Kondestable eta Iturramako Civivoxetan

Unibertsitateko Aldizkaria

Diziplinarteko jaialdi honek emakumeen aldeko aldarria egin nahi du sorkuntza artistiko garaikidearen barnean,haien partaidetza aktiboa sustatze aldera,sortzaile artistikoak baitira.Kondestable eta Iturramako Civivoxetan,Femkultur jaialdiak hemen edota nazioartean ospetsuak diren hainbat emakumeri ahotsa eta lekua ematen die.Sortzaileek beren lana eta sorkuntza-prozesua nolakoa den azalduko dute sormenezko laborategi,proiekzio eta antzerki- nahiz musika-proposamenen bidez.Halaber,gogoeta egingo dute sorkuntza garaikidean duten esperientziaz.

Diziplinarteko jaialdi hau martxoaren 14tik 25era bitartean egingo da Iruñean

IV.edizio honetan,hemen edota nazioartean ospetsuak diren sei emakume sortzaileri emango die ahotsa. Jaialdiak munta handiko gaiak izango ditu aztergai,hala nola emakumearen aitortza kulturgintzan eta espazio publikoan,arte munduko rol generoak,berdintasuna artegintzan

eta ekoizpen intelektualean,edota emakume artisten,zuzendarien,komisarioen,kudeatzaileen,etab.ahalduntze profesionala.

Mahai ingurua

Martxoak 14,19:30-21:00.Jaialdiaren aurkezpena da.Bertan,sortzaile protagonistek sorkuntza garaikidean emakume gisa dituzten esperientziak kontatuko dituzte; bakoitzak,betiere,bere berezitasunetatik eta arte ikuspegietatik.

❚ Parte-hartzaileak: Eva Rufo,Lula Amir,Lucía Trentini,Lorena Ares eta Yolanda Uriz.

❚ Moderatzailea: Nerea Madariaga.

❚ Non: Kondestableko Civivoxa.

❚ Hizkuntza: Gaztelania.

Eva Rufo

"Hitz poetikoa adieraztea: Nola eragin plazeraren maistren zerbitzuan aritzeko".Lantegia.

❚ Non: Iturramako Civivoxa.

❚ Martxoak 15,ostirala,17:00-21:00.

❚ Hizkuntza: Gaztelania.

Eva Rufo

"Yo deseo".Emakumezkoen kontu aitorrezinen errezitaldia.

❚ Iturramako Civivoxa.

❚ Martxoak 16,larunbata,19:30.

❚ 3 €.Aurrez izena emanda.

❚ Hizkuntza: Gaztelania.

Lula Amir: 'Un Naufragio'

Dantza garaikidea,testua eta keinuak.

❚ Non: Kondestable Civivoxa,Areto Gotikoa

❚ Martxoak 17,igandea,19:30

❚ 3 €.Aurrez izena emanda

❚ Hizkuntza: Gaztelania

Yolanda Uriz

Usaimen-Artea: Lantegi sentsoriala.

❚ Non: Kondestable Civivoxa.

❚ Martxoak 23,larunbata,10:0013:30.

❚ Doan.Aurrez izena emanda.

❚ Hizkuntza: Gaztelania.

Lucía Trentini

'Elektra': Sukalderako opereta ausart eta etxetiarra.

❚ Non: Iturramako Civivoxa.

❚ Martxoak 24,igandea,19:30.

❚ 3 €.Aurrez izena emanda.

❚ Hizkuntza: Gaztelania.

Lucía Trentini: 'Desioaren garrasia'

❚ Non: Iturramako Civivoxa.

❚ Martxoak 25,astelehena,17:0021:00.

❚ Doan.Aurrez izena emanda.

❚ Hizkuntza: Gaztelania.

Kulturaren Loraldia Bilbon

Loraldia Festibalak munduari begiratzeko modu bat erakutsiko du bere hamargarren urteurrenean

Unibertsitateko Aldizkaria

Loraldia Festibalak 10 urte beteko ditu aurten,eta urteurren borobil honetan,ohi bezala,euskaratik sortzen den mundua ikusteko begirada propioa erakutsiko da.

Martxoaren 1ean hasita,eta 23ra arte,euskarazko kulturaren bilgune nagusiak 28 ekintza antolatu ditu, euskal kulturaren adar guztiak ukitzen dituztenak.Bilboko hainbat gune 120 artista baino gehiagoren ekitaldiez beteko dira martxoan zehar 13 espazio ezberdinetan.

Martxoaren 1etik 23ra bitartean,Loraldia Festibalaren 10.edizioa egingo da,'Munduari begiratzeko modu bat' leloarekin

10.Loraldia,mundua begiratzeko 10 modu diferente

Munduari begiratzeko modu bat,horixe da Loraldia Festibaleko aurtengo edizioaren leloa.Lelo hori Kirmen Uribek idatzitako poema batean jasota dago,eta aurtengo festibalaren programazioan parte hartzen duen Munduari begiratzeko ikuskizunak eskainiko du,hain zuzen ere.

Aurtengo Loraldia Festibalak martxoko hiru astetan zehar euskaraz sortzen den kultura eskaintzaren munduko txoko guztien erakusleioak herritarren aurrean jarriko ditu: bertsolaritza,teatroa,musika,zinea, dantza,ikus-entzunezkoak… Euskal kulturaren bilgunea izanda, euskal munduan erreferenteak diren hainbat izen aurkituko dira: Kirmen Uribe,Jon Sarasua,Lorea Agirre,Miren Narbaiza,Toti Martinez de Lezea,Mikel Urdangarin,Nerea Arrien,Jon Maia,Rafa Rueda,Patxo

Telleria,…besteak beste.Horrela 120 sortzailetik gora.

Gainera,Loraldia Festibala sortzaile gazteentzako espazioa ere bada,eta horregatik Loraldia Terminalean zenbait artista emergente aurkituko dira: Araitz Katarain,Izaro Bilbao,Iñigo Xalbador,Janire Arrizabalaga, Amaiur Luluaga,Eñaut Zubizarreta... Euskal kulturaren erakusleiho izateaz gain,Loraldia Festibala kulturaren eragile ere bada,eta horregatik aurten ere ekoizpen propioak diren edo Festibalerako espreski sortu diren piezak izango dira.

2024 Festibalerako sortu diren piezak

Urtero-urtero,Loraldiak euskal kulturan parte hartzen du Festibalerako produkzio propioak ekoiztuz.Gainera,sortzaile askok Loraldiaren agertokia erabiltzen dute beraien azkenengo obrak plazaratzeko. Kulturaren sustatzaile den bezala, 2022.urtetik Loraldiak Sormen Digitala Beka deitzen du,euskal sortzaile zein eragileei zuzendutako proiektu digital bat sortu eta ekoizteko laguntza.2022ko bekaren irabazleen uzta aurtengo Loraldia Festibalean estreinatuko da: Gorputzaren atzean izeneko emanaldia,mundu digitala eta analogikoa bilduko dituena.Osagaiak,teatroa,dantza eta ikus-entzunezkoak.UPV-EHUko irakasle talde bat da eragilea eta Katixa Agirrek idatzi du gidioia. Obra 2050.urtean gertatzen da,eta etorkizun horretan pertsona guztiek biki digital bat izatea normaltzat jotzen da.Poluxek,protagonistak,bere biki digitalarekin (Xulop) konexioa galdu du.Xulopek datu asko galdu ditu,baina bere bizitzaren inguruko zenabit oroitzapen ditu oraindik…Martxoaren 3an,Azkuna Zentroa- Alhondiga Bilbaon. Aurtengo festibaleko ediziorako espreski sortu diren egitasmoak ere

izango dira.Goroldirik ez.Andreak eraztun berdean,esaterako,da horietako bat.Natura eta kultura,gure identitatearen zutabeetako bi,uztartzen dituen proiektua da.Mendi ibilbide gidatu honetan,Bilboko hainbat emakumeren bizitzak ezagutzeko aukera eskainiko da,beti ere Bilboko mendi eta basoen ikuspegiez gozatuz.Irati Agirreazkuenaga izango dugu gidati eta tartean,musikaz gozatzeko aukera izango dugu,Miruak taldea eta Jatorki abesbatzaren eskutik.Martxoaren 16an izango dugu ibilaldi kultural honetaz gozatzeko aukera.

Bihar,Atzo,Gaur,Bihar ikuskaria ere 2024ko festibalean ikusiko da lehenengoz.Loraldia festibalak sortutako formato honetako ikuskaria urtero antolatzen da,bertsolaritza, musika eta literatura uztartuz.Idazle bati eskatzen dio Loraldiak geroari begira jarri eta testu bat asmatzea; eta horren gainean musika sortuko da eta bertsolariak arituko dira.Martxoaren 17an Guggenheim Bilbao Museoko entzungelan Iban Zalduak sortutako testua irakurriko du,Ibil bedik musika jarriko dio eta Miren Artetxe eta Alaia Martin arituko dira bertsotan,Amaia Agirreren gidaritzapean.

Musika

Aurtengo festibala hasiera hasieratik izango du musikaren presentzia.

Sustraien Matxinada ekitaldian,kasu, folklorea,jazza eta musika klasikoa uztartuko dira,eta literatura izango dute lagun.Tradizioa eta modernitatea elkartuko dira oholtzan,kulturaren XXI.mendeko ikuspegi berri bat bilatzeko.Lantalde apartak eskainia: Gorka Hermosa,Garikoitz Mendizabal,Toti Martinez de Lezea,Nerea Arrien eta Leire Bilbao.Martxoaren 5ean,Bidebarrieta Liburutegian.

Urtero bezala,Loraldia Festibala euskal kulturaren,gure kulturaren,elkargune nagusia izango da

Munduari Begiratzeko proiektuaren hazia duela 20 urte jaio zen New Yorken.Kirmen Uribek,MIkel Urdangarinek,Rafa Ruedak,Bingen Mendizabalek eta Mikel Valverdek euskal kultura eta euskara beste kontinente batera eraman zuten,eta euskal poesia,kantagintza,zinema,rock alternatiboa eta ilustrazioa mundura zabaldu zituzten.Bi hamarkada geroago proiektu hori berreskuratu dute,mugarri bat izan zena,mugarri berriro izatera martxoaren 13an Arriaga Antzokian.Sortzaileek ospakizun bat moduan bizi nahi dute emanaldi hau eskaintzeko aukera.Ekitaldia baino lehen Ixiar Orejak gako interpretatiboak eskainiko ditu,Loraldiak antolatu duen ikusletegian.

Egungo euskal musika taldeek ere bere tokia izango dute Loraldia Festibalean.Martxoaren 14an Arriaga Antzokian,Loraldiako oholtzan Neomak taldearen sorginkeriaz betetako doinu hauskorrak entzungo ditugu.Gainera,kontzertua baino lehen, taldea hobeto ezagutzeko aukera izango dugu Agurtzane Intxaurragak eskainiko duen ikusletegian. Ai gure juaneteak! Patxo Telleriaren proposamen berria da eta Loraldia Festibalean estreinatuko du.Musika eta antzerkiaren nahasketaren emaitza da.Mikel Laboaren zenbait kanten berrinterpretazioak izango

dira eszenatokian,gure ondare emozionalaren ezinbesteko zatiak gaur egungo begiradatik ikusteko aukera izango dugu.Harekin batera eszenatokian izango dira Adrián Garcia de los Ojos eta Maider Lopez. Estreinaldi mundiala martxoaren 15ean izango da,Itsasmuseumen. Hurrengo egunean,martxoaren 16an eta Itsasmuseumen baita ere, Jean Mixel Bedaxagar musikariak bere seigarren lana aurkeztuko digu,Erresiñula kantari.Udazkenean argitaratutako lan berri hau ezagutzeko aukera paregabea.Bedaxagarrek 30 urte daramatza bere artea fintzen: dantza,txirula eta kanta. Jon Maiaren azkenengo lana,Kantu berri bat gara,2021.urtean ateratako Kantu bat gara lanaren jarraipena da.Kasu honetan,berriak diren abestiak izango dira ekitaldi honen protagonista,nahiz eta beste zenbait abestiren bertsioak ere egongo diren.Gonbidatu bereziak ekarriko ditu Maiak.Kontzertu honetaz gozatzeko aukera izango dugu martxoaren 23an Euskalduna Bilbao.

Literatura,berbaldiak eta gogoetak

Gogoeta egiteko eta pentsarazteko tartea izango da ere izango da Loraldia Festibalean.Euskara Bihar berbaldi-saioak hirutan izango ditugu festibalean,euskararen etorkizunaren inguruko hiru gogoeta diferente.Jon Sarasuak,Xan Airek

eta Gartzen Garaio Atxurrak gure hizkuntzaren etorkizuna,hizkuntzak dauzkan eta izango dituen erronkez,Iparralderen eta Arabaren egoeraz…hausnartu egingo dute hiru saiotan.

Etorkizunera adi egotea garrantzitsua da,baina nondik gatozen argi izateak bere inportantzia du.Askotan,istorioak,ipuinak,kontakizunak… literatura ahoz aho transmititu den zerbait izan da.Uxue Alberdik eta Begoña Durrutyk belarritik sartzen diren ipuin horiek liburu batean batu dituzte: Belarriko kilkerra.Liburu honen aurkezpena Loraldia Festibalaren barruan egingo da,martxoaren 7an Elkar dendan.

Aurtengo esperientzia digitala Hiria Lokatzetan podcastaren zuzeneko emanaldia izango da.Podcastek izugarrizko gorakada izan dute azken urteotan,eta kultura garaikidearen parte bihurtu dira.Martxoaren 10ean Lokatza podcastaren egileek hiriaz,naturaz,kontrolaz,turistez eta hamaika gai gehigoren inguruan hausnartuko dute.

Goiz horretan Guggenheim Bilbao Museoaren entzungelako eszenatokian arituko dira Ainara Lasa.Amagoia Gurrutxaga,Idurre Eskisabel. Lorea Agirre,Miren Narbaiza,Miren Amuriza eta Lizar Begoña,narrazioak,irudiak,bertsoak eta musika uztartuz.

Informazio gehiago: www.loraldia.eus

'Edonor denok inor ez.Euskal Herriko

Arte-Hezkuntza

instituzionalizatzeko prozesuak,1978-1991',Artiumen

Irailaren 1era arte,ikusgai izango da erakusketa hau Gasteizko Artium Museoaren A2 Aretoan

Unibertsitateko Aldizkaria

Erakusketa hau 2022an museoan aurkeztu zen Pentsatzeko leku bat. Arte-eskola eta -praktika esperimentalak Euskal Herrian,1957-1979 erakusketa-proiektuaren jarraipen gisa planteatu da.Erakusketa hura 70eko hamarkadan,Bilboko Arte Ederren Goi Eskola sortu zenean gelditu bazen.Edonor denok inor ez erakusketak 1978tik 90eko hamarkadako lehen urteetara bitarteko aldia jorratzen du,eta Euskadiko arte-hezkuntzaren instituzionalizazio-prozesuei erreparatzen die.

Erakusketak arreta berezia eskaintzen dio

Bilboko Arte Ederren

Goi Eskola Fakultate bihurtu eta 1978an Euskal Herriko

Unibertsitatean (UPV/EHU) sartu zeneko uneari

Era berean,erakusketak arreta berezia eskaintzen dio 1978an Bilboko Arte Ederren Goi Eskola Fakultate bihurtu eta Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU) izango zenaren barruan sartu zen uneari.Baina baita eredu akademikoek gutxiago markatutako irakaskuntza bat eskatzen zuten ikasleen eskaerei eta eskolan lehenik eta fakultatean geroago parte-hartze zuzenagoa izatea eskatzen zuten beste euskal artista batzuen eskaerei ere.

Testuinguru horretan,gainera, UPV/EHUren Unibertsitate Hedapenerako Ikastaroak garatu ziren,Estatuko lehenengoetakoak izan zirenak,eta horien artean zegoen Luis María Iturrik zuzendutako antzerkilantegia,bere ikasleak Akelarre konpainiako laguntzaile bihurtu zituena. Bilboko Errekalde auzoko bizilagunen ekimen gisa,Errekaldeberriko Herri Unibertsitatea sortu zen,lehen ikasturtetik prestakuntza artistikoa barne hartu zuena.

Urte horietan,mugimendudun irudiek gero eta garrantzi handiagoa hartu zuten,eta eremu horretako prestakuntza funtsezkoa bihurtu zen,Video Nou-k Bilboko Udal Aurrezki Kutxaren Kultura Gelan 1979an antolatutako Bideoari buruzko Informazio Asteak,1982 eta 1984 bitartean garatutako Donostiako Bideo Jaialdiaren prestakuntza-programak eta 1988an Gasteizen Irudi eta Teknologia Berrien Zentroa (CINT) sortu izanak agerian uzten dutenez.

Ibilbide honek,izenburutik hasita, Juan Luis Moraza artistak Artelekun,

Donostian,1991n zuzendutako Cualquiera todos ninguno mintegia dakar gogora.Erakunde horrek 1987an ireki zituen ateak,eta paper garrantzitsua jokatu zuen,ez bakarrik ekoizpen-zentro gisa,baizik eta artistek eta teorikoek emandako ikastaro eta lantegien bidezko prestakuntza-gune gisa.Artelekun garatu ziren jarduerak izango dira Euskal Herriko arte-arloko hezkuntza-praktikei buruzko erakusketa sail honen hirugarren kapituluaren ardatz.