A12 Centraal

A12 CENTRAAL

Ambitie voor een duurzame stedelijke ontwikkeling in de A12 zone

ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF 2040

A12

CENTRAAL

4

A12 CENTRAAL

ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF 2040 Deze rapportage is vervaardigd in opdracht van Bestuur Regio Utrecht, Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Gemeente Nieuwegein, Gemeente Houten en Ministerie van VROM (en betrokkenheid van Ministerie van VenW) Concept BVR adviseurs en Floris Alkemade Architect Tekst Maarten Hartog en Hilde Blank Samenstelling en vormgeving BVR adviseurs Beeldmateriaal BVR adviseurs Voorbeeldprojecten lokale initiatieven Stichting A12NU Niets uit deze rapportage mag worden overgenomen zonder bronvermelding. Aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Eventuele rechthebbenden op gebruikt beeldmateriaal dienen contact op te nemen met de uitgever. Š BVR adviseurs, september 2009

5

A12 CENTRAAL

voorwoord 6

inhoud

samenvatting 9

1. Opgaven voor de regio 11

2. Infrastructurele besluiten vragen om duidelijke keuzen 18

3. Kenmerken, kracht en sluimerende kansen van het gebied 21

7. Kortom: A12 Centraal: een nationale ambitie 58

Het gebied rond de A12 kan

Het benutten van de potenties

Het gebied rond de A12 heeft

A12 Centraal wordt

een grote bijdrage leveren

van de A12 zone vraagt om

bijzondere kwaliteiten, maar

een topbestemming in

aan het oplossen van de

een integrale aanpak.

er moet wel iets gebeuren

Nederland. Het is zaak

toekomstige opgaven voor de

om deze ten volle te kunnen

Randstad.

benutten.

nu aan de slag te gaan zodat de werkelijke ontwikkeling tijdig kan

4. A12 Centraal: hoofdopzet voor de duurzame stedelijke ontwikkeling 26

5. Capaciteit voor een structurele bijdrage aan de verstedelijkingsopgave 48

6.Ontwikkelstrategie: gebied klaarmaken voor gefaseerde ontwikkeling 50

Het gebied rond de A12 kan

Het gebied heeft een hoge

De grootste ontwikkeling

hèt voorbeeld worden van een

ontwikkelpotentie en kan een

van het gebied zal vanaf

integrale ontwikkeling waarbij

structurele bijdrage leveren

2020 plaatsvinden, maar nu

stedelijk gebied en infrastructuur

aan de verstedelijkingsopgave

wordt de weg bereid voor de

op intelligente en duurzame wijze

tot 2040.

richtingverandering naar A12

met elkaar worden verbonden.

Centraal.

beginnen.

6

A12 CENTRAAL

voorwoord Het gebied rond de A12 in de regio Utrecht is een potentiële toplocatie. In het hart van het land, goed bereikbaar en nabij de nationale luchthaven. Een gebied met de potentie om één van de modernste stedelijke gebieden van Nederland te worden.

Benutten van deze potentie betekent niet alleen een kwaliteitsimpuls voor de regio, maar voor de hele Randstad.

De zone kan de vestigingsplaats worden van bedrijven en instituties van betekenis en de plek voor innovatieve woningbouw, gemengd met voorzieningen voor werken, sport en recreatie.

De A12, de belangrijkste verkeersas van Nederland, loopt dwars door dit stedelijk gebied. Tussen Oudenrijn en Lunetten ligt deze snelweg op de grens van Utrecht, Nieuwegein en Houten. Aan weerszijden liggen stedelijke locaties van uiteenlopende aard: woonwijken, bedrijventerreinen, kantorenparken, de woonboulevard. Maar ook groen- en recreatiegebieden. Stad en snelweg ontwikkelden zich tot nu toe grotendeels los van elkaar. De aangrenzende gemeenten liggen met de rug naar de snelweg en naar elkaar. De stedelijke invulling van de zone is fragmentarisch en rommelig. Er is geen sprake van eenheid.

De regio Utrecht staat voor de uitdagende opgave om de economische structuur van de regio en daarmee van de Randstad op duurzame wijze te versterken. Daarom wil de regio de huidige A12 zone transformeren van een urbane randzone naar een gebied dat samenhang brengt in het stedelijk weefsel tussen Utrecht, Nieuwegein en Houten. Het gebied rond de A12 kan hèt voorbeeld worden van een integrale ontwikkeling waarbij stedelijk gebied en infrastructuur op intelligente en duurzame wijze met elkaar worden verbonden.

Het gebied is dé plek waar twee Randstad Urgent-projecten elkaar raken: Duurzaam Bouwen in de Noordvleugel Utrecht en Draaischijf Nederland.

Het benutten van de potenties van de A12 Centraal vraagt om een integrale aanpak. De ruimtelijk-economische en infrastructurele ontwikkelingen en bereikbaarheidsmaatregelen zullen hand in hand moeten gaan. Niet alleen bereikbaarheid is immers belangrijk voor de economische groei, ook vestigingsfactoren als voldoende woningen in aantrekkelijke woonmilieus en aanwezigheid van landschap, water en culturele en recreatieve voorzieningen zijn van belang.

7

A12 CENTRAAL

Het Bestuur Regio Utrecht, de provincie Utrecht, de gemeenten

Het ontwikkelingsperspectief wordt de komende periode getoetst

Utrecht, Nieuwegein en Houten en het ministerie van VROM

op (programmatische) haalbaarheid en risicofactoren en het wordt

(met betrokkenheid van het ministerie van VenW) hebben aan

besproken met betrokken organisaties en belanghebbenden.

BVR adviseurs de opdracht gegeven een ruimtelijke verkenning

Ook komt er een Plan van Aanpak voor het uitwerken van de ambitie

uit te voeren naar de verstedelijkingsmogelijkheden van de A12

in een gebiedsontwikkelingsplan.

zone. De belangrijkste uitgangspunten voor deze verkenning zijn: duurzaamheid, hoge stedelijke kwaliteit en versterking van de

Tegelijkertijd geeft het ontwikkelingsperspectief een richting aan

economische structuur, overeenkomstig de doelstellingen van de

voor verder onderzoek en uitwerking in relatie tot de Pakketstudie/

Ontwikkelingsvisie Noordvleugel Utrecht 2015-2030 (Eindbalans) en

Planstudie Ring Utrecht. Rijk en regio streven ernaar in het najaar

de Structuurvisie Randstad 2040. Als belangrijke randvoorwaarden

van 2009 een voorkeursrichting uit te spreken voor de te nemen

werden verder meegegeven de bereikbaarheid van de regio en het

bereikbaarheidsmaatregelen voor de Ring Utrecht. Vanuit het

behouden en versterken van oer-Hollandse landschappen zoals de

ontwikkelingsperspectief A12 Centraal is van groot belang dat

Nieuwe Hollandse Waterlinie. De ontwikkeling van het gebied krijgt

aanpassing van het traject van de A12 tussen Oudenrijn en Lunetten

zijn beslag in de periode van 2020-2040 maar vraagt in de komende

die daar eventueel uit voortvloeit, zodanig zal worden uitgevoerd, dat

periode al planvoorbereiding en ontwikkelingen.

de gewenste stedelijke ontwikkeling niet onmogelijk wordt gemaakt.

De verkenning heeft een wervend ontwikkelingsperspectief

Zo wordt A12 Centraal een plek met bijzondere waarde, waar

opgeleverd onder de naam A12 Centraal. De A12 zone is hierin

iedereen straks trots op is.

duidelijk gepositioneerd op nationaal, regionaal en lokaal niveau.

Bert Lubbinge Dit ontwikkelingsperspectief A12 Centraal is een ambitiedocument,

Voorzitter Stuurgroep Ruimtelijke Verkenning A12

waarin kansen en potenties in beeld zijn gebracht. De beschreven

Utrecht 31 augustus 2009

aantallen te bouwen woningen en te ontwikkelen ruimte voor bedrijven, sportvoorzieningen en dergelijke, geven een indicatie van de mogelijkheden van het gebied.

8

A12 CENTRAAL

Foto’s uit plangebied

9

A12 CENTRAAL

samenvatting Ontwikkelingsperspectief A12 centraal: Ambitie voor een duurzame stedelijke ontwikkeling in de A12 zone

De komende jaren zullen ingrepen plaatsvinden aan de snelweg

Het gebied rond de kanalen wordt getransformeerd tot een gemengd

A12. Op langere termijn gaat in het gebied rond de A12 ook het

stedelijk milieu van wonen, werken, cultuur en een park, waarbij de

nodige veranderen. De infrastructurele maatregelen moeten worden

aanwezigheid van waterwegen als kwaliteit wordt uitgebuit.

aangegrepen om, tussen Oudenrijn en Lunetten, de barrièrewerking

Het landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie krijgt een heldere

van de snelweg sterk te verminderen en ruimte te maken voor een

grens met de stad, terwijl het landschap zelf aantrekkelijker en

duurzame stedelijke ontwikkeling in de zone rond de A12.

toegankelijker wordt gemaakt. Een groene corridor door A12 Centraal verbindt de Nieuwe Hollandse Waterlinie met het Groene Hart.

Vanuit de Randstad liggen er voor de Utrechtse regio grote stedelijke en economische opgaven. Juist in het gebied rond de A12 kan

Een kwaliteitssprong in het regionaal openbaar vervoer en het

daarvoor een oplossing worden gevonden, dankzij de uitstekende

regionale auto- en fietsnetwerk is voor dit alles noodzakelijk.

centrale ligging in Nederland, de stedelijke ligging en de nabijheid van

Die krachtige bereikbaarheidsverbetering op regionale schaal moet

bijzondere landschappen.

integraal met de ruimtelijke ontwikkeling plaatsvinden. De gehele stedelijke ontwikkeling zal gefaseerd moeten gebeuren. In de aanloop

Het ontwikkelingsperspectief A12 Centraal - geen vastomlijnd plan

daarheen kunnen al aansprekende projecten worden uitgevoerd.

maar een verkenning - schetst de ambitie: de hoofdrichting waarin het

Daarvan heeft de regio dan al op kortere termijn profijt.

gebied zich tot 2040 zou moeten ontwikkelen.

Drie kenmerkende deelgebieden worden daarbij onderscheiden: Toplocatie XLNL, Kanalenstad en Linieland. Rond de economische as A2/A12 ontstaat een Randstedelijke ontmoetingplaats met ruimte voor grootschalige evenementen, stedelijk wonen, arbeidsintensief werken, onderzoek en ontspannen.

10

A12 CENTRAAL

11

A12 CENTRAAL

1 Opgaven voor de regio vanuit Randstad 2040

Het gaat goed met de Utrechtse economie.

Toch staat ook de economie in dit deel van de Randstad in toenemende mate onder druk. Dat geldt evenzeer voor de ruimtelijke kwaliteit, het woningaanbod, het landschap en de bereikbaarheid van de regio - juist kwaliteiten die zouden moeten bijdragen aan de concurrentiepositie. Op die terreinen liggen er opgaven, vanuit het belang van de Randstad als geheel.

Hoofdopgaven voor de Utrechtse regio De hoofdopgaven voor de Utrechtse regio liggen in het beschermen en versterken van de regionale economie en van de ruimtelijke kwaliteit. Dat is in het belang van de gehele Randstad; de opgaven zijn dan ook benoemd in de visie Randstad 2040.

Ook andere geformuleerde visies en beleidsstukken benadrukken de noodzaak van een versterkte economie en ruimtelijke kwaliteit.

Daarmee ligt de ontwikkeling van A12 Centraal in lijn met de Randstad Urgent-projecten Ontwikkelingsvisie NV Utrecht 2030 en Draaischijf Nederland en met de concept-gebiedsagenda MIRT voor Utrecht.

12

A12 CENTRAAL

Versterken van de kenniseconomie voorop Dankzij de aantrekkelijke vestigingsfactoren is de Utrechtse regio aantrekkelijk voor innovatieve, kennisintensieve en creatieve bedrijvigheid. Die factoren zijn de goede bereikbaarheid, aantrekkelijk landschap en prettige mix van bewoners en instellingen.

Het gebied rond de A12 kan een forse bijdrage leveren, op een duurzame manier, aan het verder versterken van de kenniseconomie in de Utrechtse regio. Er worden in dat verband verschillende - dringende - opgaven gesteld.

DE VERSTEDELIJKINGSDRUK OPVANGEN Er worden nog steeds woningtekorten verwacht in de regio

blijven zorgen voor de juiste vestigingsfactoren voor de groepen

Utrecht na 2020. De opgave is daarbij ook kwalitatief een goede

die de regio wil faciliteren en vasthouden, vooral ook met het oog

woon- en leefomgeving te bieden. Als gezegd, de regio moet

op het versterken van de kenniseconomie.

13

A12 CENTRAAL

DE HOOGWAARDIGE LANDSCHAPPEN BESCHERMEN ÉN DICHTERBIJ BRENGEN Het Groene Hart, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en het

bedreiging voor het open landschap. De landschappen kunnen

Rivierengebied zijn beschermde nationale landschappen, ze zijn

worden beschermd door de verstedelijkingsdruk in de reeds

van belang voor de Utrechtse regio en heel Nederland. Met het

verstedelijkte gebieden op te vangen. Daarnaast kunnen de

landschap biedt de regio een belangrijke vestigingskwaliteit voor

landschappen met elkaar verbonden worden ĂŠn onderdeel gaan

bewoners en bedrijven.

uitmaken van het stedelijk gebied.

Wel moet daartoe voor de stedeling het landschap dichterbij worden gebracht - gevoelsmatig en dankzij nieuwe verbindingen ook fysiek. Tegelijkertijd vormt de verstedelijkingsdruk een

14

A12 CENTRAAL

DE BEREIKBAARHEID VAN STAD, REGIO EN RANDSTAD VERBETEREN De grote infraprojecten, zoals het verbeteren van de A12, versterken de

Naast deze OV-sprong is er grote urgentie om voor autoverkeer het

nationale bereikbaarheid van de Utrechtse regio. In aansluiting daarop

onderliggend stedelijk netwerk te verbeteren en deze wegen goed te

is het echter dringend nodig dat de interne bereikbaarheid van de hele

laten aanhaken op het stedelijk en regionaal netwerk. Tot slot, maar

regio wordt verbeterd - op lager schaalniveau, fijnmaziger. Dat geldt

niet op de laatste plaats, is er sterke behoefte aan een samenhangend

ten eerste voor het openbaar vervoer.

en aantrekkelijk fietsroutenetwerk in de A12 zone.

De nationale verbindingen zijn goed, maar de aantakking en ontsluiting van de regio sluiten er vervolgens onvoldoende bij aan. Er moet een echte kwaliteitssprong in het openbaar vervoer worden gemaakt, ook om Utrecht als nationale draaischijf te kunnen laten functioneren.

15

A12 CENTRAAL

DUURZAME SAMENHANG BINNEN DE REGIO CREËREN De centrale ligging en grote bereikbaarheid van de regio hebben

elkaar verbonden, de voorzieningen komen in de nabijheid van

in de loop van de decennia ook een sterke doorsnijding tot

veel meer bewoners. Door barrières weg te nemen ontstaat dan

gevolg gehad. De waterwegen, snel- en spoorwegen vormen

ook perspectief voor een duurzame en samenhangende regionale

immers tegelijkertijd barrières die gebieden van elkaar scheiden

ontwikkeling voor de lange termijn.

en soms zelfs gebieden isoleren.

Een belangrijke ruimtelijke opgave ligt in het opheffen van die barrièrewerking. Dat verbetert de kwaliteit van het bestaande woon- en leefmilieu, en ruimtelijk isolement wordt voorkomen.

Utrecht, Houten en Nieuwegein raken op die manier beter met

16

A12 CENTRAAL

Infrastructurele beslu ruimtelijk Collage ambitie Boston Downtown-Waterfront

17

A12 CENTRAAL

uiten A12 vragen om ke keuzen Collage ambitie New York Central Park

18

A12 CENTRAAL

Belangrijke besluiten zijn in voorbereiding over de infrastructuur rond Utrecht. Dat geldt zeker voor de A12 tussen de knooppunten Oudenrijn en Lunetten. Nu heeft juist de brede zone rondom deze route bijzondere potenties voor een duurzame ruimtelijke ontwikkeling.

2 Infrastructurele besluiten A12 vragen om ruimtelijke keuzen

Daarom is een ruimtelijke verkenning opgesteld, die de kansen en ambities voor het gebied in kaart brengt. Zodat rond de infrastructuur de juiste keuzen kunnen worden gemaakt. En er nu al ingespeeld kan worden op de ontwikkelingsmogelijkheden die zich voordoen met de partijen die hier belang bij hebben.

Studies Ring Utrecht brengen urgentie mee - en kansen De beste keuzen rond infrastructuur zijn de keuzen die ook de gewenste economische, stedelijke, landschappelijke ontwikkeling van de regio en de Randstad ondersteunen.

Beslissingen rond wegen en verbindingen hebben altijd - bedoeld of onbedoeld - sterke invloed op de ruimtelijke mogelijkheden van een groot gebied. Verbindingen kunnen kansen creÍren, maar wegen kunnen ook barrières blijken die ontwikkelingen beperken of mogelijkheden afsluiten.

Momenteel wordt er gewerkt aan de Pakketstudie/Planstudie Ring Utrecht. Naar aanleiding daarvan hebben de betrokken overheden gezamenlijk besloten deze integrale ruimtelijke visie te vervaardigen, onder de naam A12 Centraal.

19

A12 CENTRAAL

A12 Centraal is een ontwikkelingsperspectief, dat de ambities en mogelijkheden bevat van de zone rond de A12.

Nu ambities benoemen en toekomstige kansen niet afsluiten De Utrechtse regio staat momenteel voor een aantal uiteenlopende opgaven, met name de uitdagingen die zijn gesteld in Randstad 2040. Deze zijn in het vorige hoofdstuk beschreven. Juist de zone rond de A12 blijkt vele mogelijkheden te bevatten om in hoge mate aan die opgaven te beantwoorden. Dat kan bovendien op duurzame wijze: klimaatbestendig, compact, binnenstedelijk, integraal, en met behoud van bijzondere groene landschappen. De komende periode waarin wordt besloten over ingrepen in de infrastructuur van de Regio Utrecht, zijn hét moment om integraal na te denken over de ruimtelijke ontwikkeling van dit gebied. Dat blijkt uit dit ontwikkelingsperspectief A12 Centraal.

Ontwikkelingsperspectief A12 Centraal is geen vastomlijnd plan, maar het biedt wél een aansprekende richting.

Het is de koers waarin het gebied zich moet ontwikkelen om nú en in de toekomst de bijzondere kansen te kunnen benutten en om antwoord te geven op een aantal prangende opgaven in de Randstad.

20

A12 CENTRAAL

21

A12 CENTRAAL

3 Kenmerken, kracht en sluimerende kansen van het gebied

Het gebied rond de A12 heeft bijzondere kwaliteiten, vooral dankzij de stedelijke ligging en uitstekende bereikbaarheid op nationaal niveau.

Bovendien biedt deze zone nog veel ruimte voor ontwikkelingen, als ĂŠĂŠn van de laatste gebieden in de regio.

22

A12 CENTRAAL

A12 De mens centraal: Utrecht is ontmoetingspunt tussen gespecialiseerde regio’s

23

A12 CENTRAAL

Randstad: dynamiek in de binnenring rond het Groene Hart, luwte en aantrekkelijke landschappen in de buitenring.

Bijzondere ligging in Nederland. Wie door zijn oogharen naar

Bereikbaarheid van nationale klasse. Dankzij de snelweg is

de Randstad kijkt, ziet de meeste dynamiek in de binnenring

het gebied rond de A12 uiteraard uitstekend bereikbaar per auto,

van de grote steden, aan de kant van het Groene Hart.

op nationaal niveau. Dat geldt in het algemeen voor de hele

Aan de buitenring bevinden zich de luwte en aantrekkelijke

regio. De A12zone ligt aan het knooppunt A2/A12 (Oudenrijn),

landschappen. Bij Utrecht is dat het landschap van de Nieuwe

hét snelwegkruispunt van Nederland. Op nationale schaal is ook

Hollandse Waterlinie en het begin van de Utrechtse Heuvelrug.

het openbaar vervoer goed, dankzij het aanwezige spoor- en

Het gebied van de A12 Centraal, opgespannen tussen de

busnetwerk. Het onderliggende regionale wegennet daarentegen,

‘dynamische’ A2 en de ‘landschappelijke’ A27 vormt de

het fietsnet en het regionale openbaar vervoernetwerk, schieten

overgang hiertussen en kan op deze ligging inspelen.

zwaar tekort. Hier is een kwaliteitssprong echt vereist.

Steeds meer regio’s specialiseren zich, met hun diensten,

Het autoverkeersnetwerk functioneert nu om verkeer vanuit

economische sectoren en woonmilieus. Utrecht ligt in het

de bebouwde kom op de snelweg te krijgen, maar de

middelpunt en is - veel meer dan een logistiek knooppunt

onderlinge aanhaking tussen Utrecht, Nieuwegein en Houten is

in Nederland - een centrale ontmoetingsplek tussen al deze

onvoldoende.

regio’s: de mens staat centraal.

24

A12 CENTRAAL

Utrecht binnenstad Centrum Leidsche Rijn De Uithof

A12 CENTRAAL

Houten Nieuwegein

Temidden van stedelijke knooppunten. Geografisch ligt

Omringd door hoogwaardige landschappen. Het gebied

het gebied tussen verschillende stedelijke knooppunten:

rond de A12 ligt tussen stedelijke kernen, maar tegelijkertijd

de stadscentra van Utrecht, Nieuwegein en Houten, het

ligt het in de nabijheid van bijzondere landschappen.

centrum van Leidsche Rijn en het universitair complex De

Grenzend aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie en het

Uithof. Dankzij de combinatie van de stedelijke ligging en

Rivierengebied, vlak bij het Groene Hart en de Utrechtse

de bereikbaarheid kan het gebied een nieuwe bestemming

Heuvelrug. Dat biedt bijzondere kansen; tegelijkertijd vereist

vormen in de Randstad, een schakelfunctie hebben voor de

de kwetsbaarheid van het landschap nabij de stedelijke

regio en een nieuw stedelijk hoogtepunt bieden aan stad

omgeving ook bijzondere aandacht.

en regio. Die ligging is tot nu toe nooit ten volle benut, als gevolg van de aanwezige barrières en de - deels daarmee samenhangende - matige lokale bereikbaarheid.

25

A12 CENTRAAL

Ontwikkelruimte nog aanwezig. Het plangebied meet zo’n

Eigen identiteit, vanzelfsprekende geleding. De

vijf kilometer tussen de knooppunten Oudenrijn en Lunetten

aanwezige water-, spoor- en snelwegen zijn niet alleen

en heeft een breedte van enkele kilometers. In totaal heeft

functioneel, ook geven ze het gebied zijn eigen identiteit.

de zone rond de A12 een oppervlakte van ongeveer 1150

Bovendien zorgen deze lijnen voor een ruimtelijke geleding

ha. Een belangrijk deel van dit gebied is zeer geschikt om

van het gebied in drie vanzelfsprekende deelgebieden, elk

stedelijke functies te herbergen. Daarmee biedt de zone

met een eigen karakter:

rond de A12 als een van de laatste gebieden in de regio nog

- het gebied waar de A12 de A2 ontmoet, dit is de

substantiĂŤle ruimte voor nieuwe stedelijke ontwikkelingen.

economische as van Nederland - het stedelijke gebied dat doorsneden wordt door een krachtige waterstructuur in noord-zuidrichting: het Amsterdam-Rijnkanaal, Merwedekanaal en de Vaartse Rijn - het open landschappelijke gebied in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

26

A12 CENTRAAL

4 A12 Centraal: hoofdopzet voor de duurzame stedelijke ontwikkeling

De kwaliteiten en kenmerken van het gebied blijken uitstekend inzetbaar om de randstedelijke problemen op te lossen. Dat wijst de ruimtelijke verkenning uit. Zo ontstaat een aantrekkelijk perspectief voor de duurzame stedelijke ontwikkeling: A12 Centraal.

A12 Centraal maakt een ruimtelijke verbinding met het landschap rondom Utrecht en dankzij de stedelijke ontwikkeling in A12 Centraal kan dit landschap worden opengehouden. De waterstructuren in het gebied worden benut en kunnen de kwaliteit van de stad versterken en zelfs nog uitgebreid worden. De kwaliteitssprong in het openbaar vervoer in het gebied is een voorwaarde voor succes van A12 Centraal.

En het versterkte openbaar vervoer is tegelijkertijd voor de regio ĂŠĂŠn van de extra waarden die de ontwikkeling van A12 Centraal biedt voor de wijdere omgeving. Alles bij elkaar biedt A12 Centraal nieuwe mogelijkheden om aantrekkelijke woon- en werkmilieus toe te voegen aan de regio, die het aanbod in de Randstad verrijken.

De drie kenmerkende delen van A12 Centraal: Het nieuwe A12 Centraal bestaat uit drie herkenbare delen. Onderling staan ze straks in nauw verband, maar elk deel heeft een eigen identiteit, oefent aantrekkingskracht uit op eigen doelgroepen, en herbergt een eigen mix van functies en voorzieningen.

27

A12 CENTRAAL

Hoofdopzet voor de duurzame stedelijke ontwikkeling

28

A12 CENTRAAL

TOPLOCATIE XLNL Dit gebied aan de economische as A2-A12 ontwikkelt zich tot de ontmoetingsplek in de Randstad.

Dit gebied is vanuit alle windrichtingen uitstekend bereikbaar, want in dit gebied wordt een multimodaal knooppunt (SuperSpil) ontwikkeld, van regionaal openbaar vervoer en (snel)weg.

In Toplocatie XLNL is ruimte voor grootschalige evenementen en voor functies waar veel uitwisseling tussen mensen plaats vindt.

Stedelijk wonen, arbeidsintensief werken en culturele en vrije tijdsvoorzieningen.

Grootschalige evenementen, zelfs de Olympische Spelen kunnen hier een plek vinden. Hier vinden we dus geen grote oppervlaktes voor bijvoorbeeld opslag of logistiek.

De nabijheid van Nieuwegein met zijn eigen kennisintensieve omgeving op HBO- en MBOniveau maakt deze locatie bij uitstek geschikt om bedrijven te verbinden met onderwijs en toegepast onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan leerwerkplaatsen, proeftuinen en experimenten op het gebied van duurzaamheid. Zo zou een energieleverende snelweg een aansprekend voorbeeld kunnen worden van innovatieve theorie die hier in de praktijk wordt gebracht.

29

A12 CENTRAAL

30

A12 CENTRAAL

31

A12 CENTRAAL

32

A12 CENTRAAL

33

A12 CENTRAAL

KANALENSTAD Kanalenstad is het gebied rond het Amsterdam-Rijnkanaal, Merwedekanaal en de Vaartse Rijn. Dit wordt geleidelijk getransformeerd tot een gemengd stedelijk milieu van wonen, werken, cultuur en een park.

De krachtige waterwegen zijn hier beeldbepalend.

De levendigheid rond het water, de grote beroepsscheepvaart en de kleine waterrecreatie, het zijn aantrekkelijke elementen en een kwaliteit die uitgebuit wordt. Een dicht en gemengd stedelijk programma past hier bijzonder goed.

Doordat de A12 ruimtelijk wordt ingepast is er geen grote ruimtelijke barrière meer.

Daardoor kan de stedelijke structuur worden aangeheeld en de beschikbare ruimte kan intensief gebruikt worden. Bestaande bebouwing wordt ingepast of hergebruikt. Dit gebied geeft een eigen betekenis aan het begrip duurzaamheid dankzij de goede bereikbaarheid per openbaar vervoer, een gemengd stedelijk programma, hergebruik en bijzondere openbare ruimte.

Rond het kanalenkruis ontstaat een intensief compact stedelijk gebied met een OV-knoop, dat een prachtige stadsrand vormt aan het open landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

34

A12 CENTRAAL

35

A12 CENTRAAL

36

A12 CENTRAAL

37

A12 CENTRAAL

LINIELAND Linieland* is het gebied waar het landschap zichtbaar en de historie voelbaar worden gemaakt. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is het beeldmerk voor dit gebied en eigenlijk voor heel A12 Centraal. De stedelijke regio gebruikt Linieland als recreatief uitloopgebied.

Dit deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt versterkt tot een krachtig en aantrekkelijk landschap.

Er wordt hier stevig geïnvesteerd om het landschappelijk schoon, de recreatieve functies en de langzaamverkeerverbindingen op orde te brengen. Ook is er ruimte voor andere functies die passen bij het karakter van het gebied, bijvoorbeeld uit de kennisgerelateerde economie.

Tegelijk wordt er een harde en heldere grens getrokken tussen de stad en het open land. Ook dat beschermt de landschappen rond Utrecht. Deze landschappen worden onderling verbonden door een groene corridor die door het hele gebied loopt. De groene corridor krijgt een bijzondere recreatieve en ecologische betekenis.

De heldere grens tussen stad en land beschermt het Linieland tegen de dreiging vanuit de stad - bijna zoals ooit de linie de stad beschermde tegen dreiging van buiten.

* ‘Linieland’ is een bestaande term die ook wordt gebruikt voor één van de gebiedsenveloppen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Enveloppe Linieland ligt op het grondgebied van de gemeenten, Houten, Nieuwegein, Vianen, Culemborg.

38

A12 CENTRAAL

39

A12 CENTRAAL

40

A12 CENTRAAL

Uitgangspunten voor de ontwikkeling van A12 Centraal Aan de hoofdopzet van A12 Centraal ligt een aantal ambities en uitgangspunten ten grondslag. Het is belangrijk dat die waarden ook bij latere uitwerking als hoofdkoers worden aangehouden.

>

A12 Centraal wordt een duurzame stedelijke ontwikkeling

>

A12 Centraal levert een sterke bijdrage aan de stedelijke economie

>

A12 Centraal wordt de best bereikbare plek in Nederland

>

A12 Centraal wordt een bestemming voor de Randstad

>

A12 Centraal biedt een parkachtige schakel tussen Groene Hart en Heuvelrug

Verder is de OV-sprong en een versterkt wegennetwerk voorwaardelijk en wordt A12 Centraal een nieuw stedelijk middengebied voor Utrecht, Nieuwegein en Houten met een duurzame stedelijke dichtheid.

41

A12 CENTRAAL

A12 Centraal wordt een duurzame stedelijke ontwikkeling,

A12 Centraal wordt een bestemming voor de Randstad. Dit is

door menging van wonen, werken, sport en recreĂŤren. Daarbij

dankzij de centrale ligging en de straks uitmuntende bereikbaarheid

is een grote variatie in dichtheden en in woon-/werkmilieus.

de aangewezen plek voor ontmoeting en voor uitwisseling van

De hoogste dichtheden worden gekoppeld aan de nieuwe of

kennis en cultuur. Anders gezegd: in A12 Centraal staan de mensen

versterkte OV-knooppunten. Op gebiedsniveau worden steeds

centraal.

duurzaamheidprincipes toegepast, zoals rond energie, mobiliteit en water.

A12 Centraal levert een sterke bijdrage aan de stedelijke

A12 Centraal biedt een parkachtige schakel tussen Groene Hart

economie door extra werkgelegenheid te bieden en door ruimte te

en Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het Linielandschap van de Nieuwe

bieden voor nieuwe functies die de regio nog niet kent. Maar ook is

Hollandse Waterlinie wordt verder versterkt en goed toegankelijk. Dit

hier - zolang het past bij het nieuwe profiel van het gebied - plaats

wordt herkenbaar als een nationaal icoon. Ook binnen de stedelijke

voor stadsgebonden bedrijven en grootschalige functies die niet

delen van A12 Centraal brengen de parken en de blauwe structuren

(meer) passen in het bestaand stedelijk gebied.

van de waterwegen de landschapsbeleving tot in de stad.

A12 Centraal wordt de best bereikbare plek in Nederland.

Niet alleen voor de auto - zoals nu vooral het geval is - maar ook voor openbaar vervoer. Hier ontstaat een nationaal multimodaal knooppunt aan een snelle regionale OV-verbinding. Belangrijk is dat de versterking van de bereikbaarheid en de stedelijke ontwikkeling gelijktijdig en integraal plaatsvinden.

42

A12 CENTRAAL

Integrale gebiedsontwikkeling helpt haalbaarheid OV-sprong en

Die integrale benadering zal er aan bijdragen dat de kwaliteitssprong

versterkt wegennetwerk. De ontwikkeling van het gebied vindt in

voor openbaar vervoer en het completeren van het regionale wegen-

de planvorming integraal plaats - gelijktijdig worden nieuwe functies

en fietsnetwerk hoog op de bestuurlijke agenda komt. Daarvan

toegevoegd en de bereikbaarheid verbeterd, het ĂŠĂŠn kan niet zonder

profiteert de gehele regio.

het ander. Zo is nieuw toe te voegen hoogstedelijk programma nodig om het regionale OV-net voldoende draagvlak te geven. En de sterk

Het nieuwe regionale OV- en wegennet geeft ruimte op het bestaande

verbeterde bereikbaarheid is weer noodzakelijk om de nieuwe functies

verkeersysteem. Op die manier krijgt de A12 een minder prominente

te kunnen bedienen.

rol voor het afwikkelen van lokaal verkeer, zonder dat dit ten koste gaat van het huidige netwerk in oude binnenstad en bestaande wijken.

43

A12 CENTRAAL

OV-netwerk: huidige situatie

OV-sprong

Stedelijk verkeersnetwerk: huidige situatie

Versterkt onderliggend verkeersnetwerk

44

A12 CENTRAAL

Nieuw stedelijk middengebied voor Utrecht, Nieuwegein en

ruimte intensiever benut en bovendien voorkomt het dat wijken

Houten. Als het fietsnetwerk wordt verbeterd en uitgebreid, zal dat

ruimtelijk geïsoleerd zijn of blijven. Utrecht, Nieuwegein en Houten

het fietsgebruik stimuleren. Het toenemende gebruik van elektrische

liggen dan niet meer naar binnen gericht, met hun ruggen naar elkaar.

fietsen draagt daar nog verder aan bij. Naarmate in de toekomst,

Zij krijgen samen een nieuw stedelijk midden, dooraderd door stevige

zeker na 2020, de auto’s milieuvriendelijker worden - minder geluid

groen-blauwe structuren.

en uitstoot - kunnen wegen beter ruimtelijk geïntegreerd worden met stedelijke functies. Snelwegen zullen daarom nóg aantrekkelijker worden als stedelijke vestigingslocatie. Daardoor wordt de schaarse

A12 Zone nu: geisoleerde gebieden

Nieuw stedelijk midden

45

A12 CENTRAAL

Duurzame stedelijke ontwikkeling

• Kansen voor gemengde en compacte

Per deelgebied kan op bovengenoemde

Duurzame ontwikkeling van de A12 Centraal

stedelijke ontwikkeling: hierdoor worden

basiswaarden hoog gescoord worden, maar

is één van de belangrijkste ambities. Maar een

potentiële reisafstanden verkleind, worden

kunnen ook duurzame iconen in de etalage

duurzame stad, hoe maak je die? Ten eerste kan

menging en levendigheid bevorderd en

staan.

duurzaamheid geen doel op zich zijn.

ontstaan micronetwerken met samenhang

Je hebt een ambitie en die wil je op zo’n

op lokale schaal. Ook kent de compacte en

In de Toplocatie XLNL is volop ruimte voor

duurzaam mogelijke wijze realiseren. Bij A12

dichte stad een groter draagvlak voor OV en

experiment op grotere schaal met lokale

Centraal is dat: ruimte voor stedelijke ontwikkeling

voorzieningen.

energieproductie- en besparing, in combinatie

en nieuwe woonmilieus geven zonder bestaande

met de snelwegen. Het is de plek voor een

landschappen aan te tasten, het verbeteren

• Kansen voor sterk openbaar vervoer: door

van de bereikbaarheid, en het versterken van

snelle regionale verbindingen te maken en

de ecologische en recreatieve waarde van het

rond OV-haltes bebouwing te verdichten

Kanalenstad is hét gebied waar een optimale

landschap. Hoge duurzaamheidsambities zorgen

worden meer plaatsen beter bereikbaar en

duurzame dichtheid bereikt kan worden door

voor baanbrekende en innovatieve oplossingen.

heeft het OV een groter reizigerspotentieel.

intensief ruimtegebruik, combinatie van functies

duurzaam icoon, expo of evenement.

en goede openbare ruimte. Dit kan vorm krijgen Experts geven aan dat het vormgeven van

• Kansen voor de duurzame snelweg: de

door te CO2 neutraal of –positief te maken of

duurzaamheid alleen kan gebeuren door de

A12 wordt een innovatieve, overlastloze

op grote schaal groene daken toe te passen

ambities duidelijk vast te leggen en meetbaar te

snelweg, een energieproducerende snelweg,

waardoor het lokale leefklimaat optimaal wordt.

maken.Bijvoorbeeld door verplaatsingbehoeften,

de veilige snelweg, of de mooist ingepaste

energieverbruik en grondstoffengebruik te

stadssnelweg.

monitoren. En – het belangrijkste – door de tevredenheid van bewoners en gebruikers te zien groeien!

In het Linieland staat de identiteit van het landschap, het begrenzen van de stad, het

• Kansen voor een gezonde leefomgeving:

zichtbaar maken van landschap en historie

met aandacht voor de voedsel- en

centraal. Misschien wel met een ecologisch

energieproducerende stad: combinaties

recreatiepark.

tussen woningbouw, energie, klimaat, ruimte De belangrijkste kansen voor de A12 Centraal als

en voedsel. Maar ook: ruimte voor de fiets

geheel zijn:

van de toekomst.

46

A12 CENTRAAL

Duurzame stedelijke dichtheid Het gebied wordt ontwikkeld tot een compacte duurzame stedelijke dichtheid. Dat biedt een basis voor de kwaliteitssprong in het OV-netwerk van de regio.

Als gezegd, de snelweg wordt ruimtelijk zodanig ingepast dat de stedelijke structuur aan weerszijden van de A12 kan worden aangeheeld en ge誰ntensiveerd. Woon- en werkgebieden verweven zich zo met omliggende stedelijke gebieden, aanwezige voorzieningen komen onder handbereik en er ontstaan nieuwe stedelijke gemengde milieus met bijzondere kwaliteit dankzij de kanalen en het groen. Tegelijk met de herstructurering van het gebied wordt ook de mobiliteit gestuurd, door ontwikkeling van openbaar vervoer, fiets en een stadsregionaal autonet.

De vervoerwijzekeuze, of modal split, wordt zo positief be誰nvloed ten gunste van het openbaar vervoer en de fiets.

47

A12 CENTRAAL

Ontwikkelingsperspectief A12

CENTRAAL

48

A12 CENTRAAL

5 Capaciteit voor

structurele bijdrage aan verstedelijkingsopgave Het ontwikkelingsperspectief A12 Centraal is een verkenning, die mogelijkheden toont het gebied rond de A12 tot ontwikkeling te brengen. Meer precieze invullingen zullen in de komende jaren moeten worden gemaakt, zodat de daadwerkelijke ontwikkeling tijdig kan plaatsvinden.

Wel is al een indruk verkregen van de capaciteit en de mogelijkheden.

Om een indruk te krijgen van de mogelijkheden zijn globale

is met nadruk rekening gehouden met substantiĂŤle oppervlakten

berekeningen gemaakt. Die schattingen laten zien dat het gebied

aan groen en water - zoals voor de genoemde groene corridor - als

een hoge ontwikkelpotentie heeft. A12 Centraal kan inderdaad een

investering in het landschap.

structurele bijdrage leveren aan de verstedelijkingsopgave tot 2040.

Ongeveer 600 ha voor stedelijke ontwikkeling Bij de berekeningen is uitgegaan van de geschetste ingrepen in de

Het totale gebied van A12 Centraal heeft een oppervlakte van

infrastructuur - in de A12, het openbaar vervoer en het onderliggend

omstreeks 1150 hectare, daarvan bestaat 600 ha uit stedelijk gebied

wegennet. Verder is gerekend met het maken van stedelijke

en 550 ha uit landschap en water. (zie kaart gebied)

woonwerkmilieus met een grote variatie aan dichtheden. Bovendien

Binnen de 600 hectare zou ruimte kunnen zijn voor globaal 10.000

49

A12 CENTRAAL

tot 20.000 woningen, in verschillende dichtheden, en daarnaast nog

sommige functies van karakter moeten veranderen om te kunnen

30% andere functies, waaronder sport, recreatie en dienstverlening.

aansluiten bij de voorgestane ambitie. Een ambitie om aan de

Daarmee kan inderdaad een stevige bijdrage worden geleverd aan het

bestaande kwaliteit kwaliteit toe te voegen, middels een natuurlijke,

opvangen van de verstedelijkingsdruk.

geleidelijke transformatie.

Zoals gezegd, voor deze ontwikkeling is wel de genoemde schaalsprong in het openbaar vervoer noodzakelijk, net als het completeren van het regionale wegen- en fietsnetwerk.

Kostenvragers en kostendragers De grootste kostenvragers zullen de ingrepen in de infrastructuur zijn, het ruimtelijk inpassen van de A12, de aanleg van de groene corridor en het saneren van de zones langs de kanalen. Daartegenover staan interessante kostendragers. Veel van de voorgestane ingrepen hebben namelijk niet alleen betrekking op de A12 Centraal maar op een veel groter gebied. Ook de spin off reikt veel verder. Daarom zal een bovenplanse verevening goed denkbaar zijn. Ook is een bundeling van lokale, (inter-)nationale en regionale/provinciale gelden belangrijk gezien de grote uitstralingseffecten van het gebied. Uiteindelijk zal het gebied dankzij de grote ontwikkelpotentie het gebied fors in waarde toenemen.

Soms gevolgen voor bestaande functies De voorgestane ontwikkeling van het gebied heeft consequenties voor een deel van de huidige functies. In bepaalde gevallen zal verplaatsing nodig zijn, binnen het gebied of naar buiten. Ook denkbaar is dat

Globaal plangebied A12 Centraal met bestaande bebouwing

50

A12 CENTRAAL

6

Ontwikkelstrategie: gebied klaarmaken voor gefaseerde ontwikkeling Nu al wordt voorgesorteerd voor de richtingverandering naar A12 Centraal.

Er zijn nu besluiten nodig, direct gerelateerd aan de Pakketstudie/ Planstudie Ring Utrecht, en uitwerkingen kunnen worden gemaakt.

De grootste vastgoedontwikkeling in het gebied zal in de periode tussen 2020 en 2040 plaatsvinden. In de ontwikkelstrategie op weg naar A12 Centraal zijn substantiĂŤle bouwstenen opgenomen die het gebied klaar moeten maken voor een grote transformatie en worden lokale initiatieven gestimuleerd voor verbetering van de leefomgeving en om A12 Centraal op de mentale kaart te zetten.

51

A12 CENTRAAL

52

A12 CENTRAAL

In de komende periode moet het gebied fysiek in gereedheid worden

van plannen en deelplannen. Daarbij moeten ook de wettelijke

gebracht, zodat daarna feitelijke ontwikkeling kan starten. Om de

planologische procedures worden opgestart en besluitvorming

toekomstige ontwikkeling van A12 Centraal in gang te zetten, zullen de

plaatsvinden.

betrokken partijen gezamenlijk aan de slag gaan. De visie uitdragen, bouwen aan verdere steun en draagvlak en het nu geschetste

Lokale initiatieven stimuleren en opstarten. De verandering van

perspectief aanscherpen en blijven toetsen aan nieuwe ontwikkelingen

het gebied begint nu al. Met lokale initiatieven en (zie kader) en

en inzichten.

voorbeeldprojecten kan al op korte termijn worden begonnen. Denk ook aan een evenement in deelgebied XLNL, landschappelijke verbeteringen

Juridisch, inhoudelijk en beleidsmatig aan de slag. Meer praktisch

in Linieland, of nieuw gebruik van bestaande gebouwen. Deze projecten

begint de ontwikkeling van A12 Centraal met het opstellen en uitwerken

hebben ook een mentale component, om de toon te zetten.

Lokale initiatieven prikkelen de aandacht

consumenten (kantoorwerknemers). Dit maakt ontmoeting van de groepen ‘gedoseerd’ mogelijk

De Stichting A12NU heeft samen met

en creëert een herkenbare, ‘hippe’ plek in

stakeholders en ontwerpers al enkele mogelijke

Papendorp.

voorbeeldprojecten ontwikkeld die direct de kwaliteiten en de potentie van het gebied sterker

De Groene Heuvel is en multifunctioneel

op de kaart kunnen zetten. Bijvoorbeeld ‘Kantine

bedrijfsverzamelgebouw in de berm van de

Schapenstal,’ en ‘De Groene Heuvel’.

A12 voor startende creatieve ondernemers, die nu veelal vanuit hun woning werken en

Kantine Schapenstal bouwt voort op het

een ontmoetingsplek en faciliteiten missen.

initiatief van de volkstuinders en de aanwezige

Het gebouw kan ‘dubbel’ gebruik maken van

potentiële consumenten in het gebied.

de bestaande parkeerruimte. Met zijn groene,

De voedselproductie wordt uitgebreid door

zachte gevel nestelt het gebouw zich in de

middel van schapen die het graslandschap

natuur naast de aanliggende volkstuinen.

onderhouden en zuivel, wol en vlees leveren.

Het gebouw is gelegen op een bestaande

De twee vleugels van het gebouw - de kantine

heuvel en biedt zo de mogelijkheid tot een

en de schapenstal - vormen letterlijk het

visuele interactie met de snelweg.

kruispunt van producenten (volkstuinders) en

Voorbeeldproject: Groene Heuvel (A12NU)

Voorbeeldproject: Kantine Schapenstal (A12NU)

53

A12 CENTRAAL

Voor iedereen - investeerders, toekomstige bewoners en gebruikers,

beleid. Het gaat hierbij in de eerste plaats om de ruimtelijke inpassing

andere beslissers - begint zo duidelijk te worden in welke richting het

van de A12, in samenhang met dan in uitvoering zijnde maatregelen

gebied zich beweegt. A12 Centraal krijgt in deze fase al een zekere

uit de Pakketstudie/Planstudie Ring Utrecht. Daarnaast moet een

bekendheid en het gebied krijgt een gezicht en aantrekkelijker imago.

begin worden gemaakt met de noodzakelijke grote verbetering in de infrastructuur - het regionaal openbaar vervoer, het auto- en

Gebied gereedmaken voor de ontwikkeling. Om gebied gereed te

fietsnetwerk. In het landschap kan, door saneren en investeren, de

maken voor transformatie moet in de lopende besluitvorming worden

groene corridor worden ontwikkeld en de waterstructuur versterkt.

voorgesorteerd op een nieuwe A12 Centraal. Dat betekent dat het gesprek en de visievorming vanaf nu volop kunnen plaatsvinden, wat

Bouwstenen uitvoeren. Onder initiatief en verantwoordelijkheid

invloed zal hebben op de lopende besluitvorming en te ontwikkelen

van gezamenlijke overheden zou een aantal strategische projecten moeten worden uitgevoerd - deze staan op de komende bladzijden beschreven. Het zijn de projecten die de kern van dit

Ook zijn er initiatieven vanuit ondernemers en grondeigenaren om gebieden te verbeteren. De Liesbosch is een van de grotere bedrijventerreinen aan de A12, ontstaan in de jaren ‘30 als materieel centrum van een bouwconcern. Dankzij de gunstige ligging aan de rijkswegen in de regio Utrecht is het terrein sindsdien getransformeerd tot een gemengd terrein met een grote variĂŤteit aan functies waaronder kantoren, bouwmarkten en groothandelsbedrijven. Er zitten bijna 300 bedrijven. Er werken ruim 7.500

ontwikkelingsperspectief vormen en die als een vliegwiel de verdere ontwikkeling in gang helpen zetten. Het zijn tegelijkertijd projecten die in zichzelf al een belangrijke kwaliteitsverhoging voor de regio met zich meebrengen. Anders gezegd: tot deze investeringen kan in ieder geval al besloten worden, zonodig in afwachting van besluiten over de precieze toekomst van het gebied. Ze laten beleidsruimte voor verdere

personen. Het terrein, inclusief de wegen, is bijna geheel in particuliere

verfijning en invulling, terwijl het gebied toch al van de verbeteringen

handen. Sinds 2004 zijn de gemeenten en de ondernemers in gesprek

profiteert.

over de kwaliteitsverbetering van het terrein. De ondernemers en eigenaren van het terrein, verenigd in het Platform Nieuwegeinse Ondernemeningen,

Gebieden ontwikkelen. Vanaf 2020 is het gebied klaar om de grootste

hebben recent een Gebiedsvisie opgesteld. Stapsgewijs wordt een

verandering van programma aan te kunnen en zal het grootste deel van

duurzame ontwikkeling voorgesteld. Kernbegrippen zijn: verbeterde

de gebiedsontwikkeling plaatsvinden. Dit zal zonder twijfel gebeuren

bereikbaarheid, behouden van werkgelegenheid en hoogwaardige

in samenwerking tussen private en maatschappelijke partijen. De

uitstraling. Kortom: Een aantrekkelijk bedrijventerrein, stap voor stap

ontwikkelingsstrategie voor deze fase zal in de komende jaren nader

ontwikkeld vanuit de markt in nauwe samenwerking met de belangrijkste

moeten worden geformuleerd, als onderdeel van de besluitvorming.

lokale en regionale overheden.

54

A12 CENTRAAL

Bouwstenen Met de kennis van vandaag kan worden gedacht aan de volgende bouwstenen, die een vliegwiel zijn om het gebied in beweging te krijgen.

De ruimtelijke barrière van de A12 slechten binnen het

De OV-sprong in gang zetten door de stedelijke knooppunten

bestaande stedelijk gebied. Te overwegen valt bijvoorbeeld een

te verbinden met openbaar vervoer. Dat kan door OV-tangenten

afslag op de A12 te verwijderen. Ook kan de afslag Papendorp

en -radialen aan te leggen en ruimte te reserveren voor

worden ‘omgeklapt’, waardoor er ruimte ontstaat voor

toekomstige verbindingen, door het OV-netwerk te ondersteunen

ontwikkelingen langs het Amsterdam-Rijnkanaal. De inpassing

met een hoogwaardig fietsnetwerk, en door OV-knooppunten

van het snelweglichaam ten opzichte van bebouwing en

als overstap en als bestemming te ontwikkelen met een intensief

maaiveldhoogte is een belangrijk aandachtspunt.

gemengd programma.

55

A12 CENTRAAL

Een multimodaal knooppunt (SuperSpil) aanleggen waar

De groene corridor aanleggen die de grote landschappen,

snelweg en openbaar vervoer samenkomen. Dat wordt de

het Groene Hart en de Nieuwe Hollandse Waterlinie met

locatie voor een hoogstedelijk programma met een grote

elkaar verbindt. Dat vormt de kwaliteitsdrager voor stedelijke

ontmoetingsfunctie. Hier stapt de automobilist over vanaf de

ontwikkeling, en tegelijkertijd een nieuwe landschappelijk-

snelweg op hoogwaardig openbaar vervoer. De vernieuwde

recreatieve verbinding.

Europalaan wordt de belangrijkste ader tussen Utrecht en Nieuwegein.

56

A12 CENTRAAL

De zones langs de kanalen herstructureren en nieuwe blauwe

Een heldere rand maken tussen het stedelijke gebied en

verbindingen aanleggen. In een geleidelijke transformatie kan

Linieland. Ook dit is een bouwsteen met goed herkenbare winst

de bebouwing langs de kanalen worden verdicht. Langs het water

voor kortere en lange termijn. Een stedelijke knoop kan worden

kunnen voor recreatieve routes en recreatieve functies worden

ontwikkeld rondom de nieuwe OV-knoop bij het kanalenkruis.

aangebracht. De waterkant biedt ruimte voor aantrekkelijke en

Aan Linieland kan een kwaliteitsimpuls worden gegeven.

unieke woon-werkmilieus.

Daardoor wordt dit deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie versterkt tot het icoon van nationale betekenis.

57

A12 CENTRAAL

58

A12 CENTRAAL

7 Kortom: A12 centraal een nationale ambitie Kortom, de ingrepen die de komende jaren zullen plaatsvinden aan de snelweg A12 bieden grote kansen voor verdichting en herstructurering van het omliggende gebied.

A12 Centraal maakt van een verzameling geĂŻsoleerde gebieden, zonder duidelijke identiteit, een topbestemming voor Nederland.

Samengevat heeft A12 Centraal alle mogelijkheden in zich om

de internationale concurrentiepositie, dankzij de onderscheidende

een gebied te worden waar de Nederlandse kennisregio’s elkaar

woonmilieus en de versterkte landschappelijke kwaliteiten.

ontmoeten en waar mensen centraal staan. Hier kunnen op

A12 Centraal kan daarmee werkgelegenheid genereren en een stevige

gebiedsniveau duurzaamheidprincipes worden ontwikkeld, getest en

economische impuls geven die op dit moment hard nodig is.

toegepast.

Dankzij de SuperSpil, het multimodale knooppunt, wordt dit de best bereikbare locatie van Nederland. Hier kunnen daardoor ook

A12 Centraal biedt ruimte voor de Randstedelijke woningbehoefte.

bijzondere ambities worden waargemaakt - tot aan de Olympische

De ontwikkeling van het gebied draagt bij aan het versterken van

Spelen toe.

59

A12 CENTRAAL

Op de agenda, en aan de slag De geschetste ambities voor A12 Centraal kunnen daadwerkelijk worden gerealiseerd. Wel vraagt de ontwikkeling om forse ingrepen en soms ingrijpende veranderingen. Dat zal de nodige financiĂŤle middelen vergen en ook durf en doorzettingsvermogen van de betrokken partijen in de regio en het rijk. De strategie om het gebied stapsgewijs te ontwikkelen zal bijdragen aan de verwezenlijking van de ambities.

Het is zaak nu aan de slag te gaan met A12 Centraal, zodat dit gebied in 2040 ontwikkeld is tot een bijzondere schakel op de regionale en (inter-)nationale kaart.

60

A12 CENTRAAL

61

A12 CENTRAAL

A12

CENTRAAL

Ontwikkelingsperspectief A12 Centraal Ambitie voor een duurzame stedelijke ontwikkeling in de A12 zone

De komende jaren zullen ingrepen plaatsvinden aan de snelweg A12. Op langere termijn gaat in het gebied rond de A12 ook het nodige veranderen. De infrastructurele maatregelen moeten worden aangegrepen om, tussen Oudenrijn en Lunetten, de barrièrewerking van de snelweg op te heffen en ruimte te maken voor een duurzame stedelijke ontwikkeling in de zone rond de A12.

Het ontwikkelingsperspectief A12 Centraal schetst de hoofdrichting waarin het gebied zich tot 2040 zou moeten ontwikkelen.

A12

CENTRAAL

september 2009