Structuurvisie Hoorn

STRUCTUURVISIE hOORN bASISNOTITIE 2010-2025

ondernemende stad aan het blauwe hart

inhoud

Inleiding

4

1.

Hoornse opgaven

8

2.

positionering

24

3.

Hoorn kiest

34

4.

Sleutelen aan de stad

42

5.

Aan de slag

62

6.

De wijkpaspoorten

86

3

inleiding Waarom een structuurvisie* voor Hoorn?

tot herstructurering en inbreiding? Er is een omslag

voorop. De stad moeten kunnen inspelen op (veranderende)

Hoorn heeft sinds de jaren zeventig een forse

nodig in het denken van kwantiteit naar kwaliteit op

maatschappelijke ontwikkelingen. Hoorn zal ‘toekomstvast’

bevolkingsgroei en woningbouwproductie gekend.

het gebied van wonen,werken, recreëren en verkeer.

moeten worden gemaakt. Hoe kan worden ingespeeld op

Telde de stad in 1970 zo’n 18.000 inwoners, anno

Hoorn zal zich meer dan voorheen gaan richten op de

de maatschappelijke vragen en behoeften?

2010 zijn dat er bijna 71.000. In dezelfde periode

kwaliteiten van de leefomgeving. Deze structuurvisie

is de regio West-Friesland** gegroeid van 104.000

geeft antwoord op bovenstaande vragen.

Een structuurvisie in tijden van transitie De wereld heeft niet stilgestaan na 2005. Er is er nieuw

inwoners tot zo’n 200.000 inwoners. Iets meer dan de helft van deze regionale bevolkingsgroei is dus

Van stadsvisie tot structuurvisie

beleid geformuleerd. In 2010 is het coalitieakkoord

terechtgekomen in Hoorn. De forse groei is definitief

De stadsvisie uit 2005 heeft ‘een levendige stad voor

2010-2014 verschenen en er zijn grote maatschappelijke

voorbij. Grote bouwstromen zullen, behalve de wijk

iedereen’ als lange termijn ambitie. Dit impliceert

veranderingen. In 2005 had niemand het nog over

Bangert en Oosterpolder, niet meer kunnen worden

onder andere een evenwichtige bevolkingsopbouw,

demografische krimp of een economische crisis. Nu, in

geaccommodeerd. Hoorn gaat een andere fase in: van

een gevarieerd woningaanbod, een goede

2011, zijn de consequenties van deze maatschappelijke

groeikern naar volwassen stad.

voorzieningenstructuur, de nodige recreatieve

ontwikkelingen goed zichtbaar, ook in de ruimtelijke

Een tijd van herbezinning is aangebroken. Wat voor stad

mogelijkheden en voldoende werkgelegenheid. Een

ordening. Langzaam wordt duidelijk dat dit structurele

moet Hoorn zijn of worden? Wat zijn de kernkwaliteiten

goede opbouw en ruimtelijke structuur van de stad,

ontwikkelingen zijn. De grote economische en

van Hoorn? Welke kwaliteiten worden geconsolideerd

waarbij aandacht is voor alle bevolkingsgroepen, is het

demografische groei is voorbij. Grootschalige groei is niet

c.q. versterkt? Hoe wordt omgegaan met de noodzaak

uitgangspunt. Flexibiliteit en duurzaamheid staan hierbij

langer het vertrekpunt voor stedelijke ontwikkeling.

4 Basisnotitie 2010-2025

deze structuurvisie speelt in op deze transitie.

de structuurvisie is een integraal

de actuele opgaven vragen bijvoorbeeld om

beleidsdocument, omdat het de maatschappelijke

kleinschaligheid, identiteit, wijkgerichtheid, focus op

(sociale en economische) opgaven centraal

de kwaliteit van de bestaande stad en het stimuleren

stelt. de structuurvisie vertaalt de verschillende

van bottom-up initiatieven. de structuurvisie speelt niet

opgaven vertaalt in ruimtelijk beleid. enerzijds

alleen in op de opgaven uit de stadsvisie maar ook op

bevat de structuurvisie een abstracte denkrichting

de veranderende maatschappelijke context.

voor de lange termijn, anderzijds bevat de structuurvisie concrete voorstellen voor de

dit alles vraagt om een structuurvisie die:

periode tot 2025. nieuwe bestemmingsplannen

- een actueel sturingsmechanisme bevat,

worden gebaseerd op deze structuurvisie. de

- geen blauwdruk is, maar wel een

structuurvisie vormt tevens een kader voor de

toekomstperspectief in zich heeft,

nog op te stellen wijkvisies. de structuurvisie

- prioriteiten stelt en dynamiek genereert,

bevat geen harde uitgangspunten voor

- de regionale en lokale potenties in beeld brengt,

deze wijken, maar moet worden gezien als

- geen programma bevat, maar inzicht in de ruimtelijke

richtinggevend denkkader voor de toekomst voor

kwaliteiten, de programmatische kansen en het

de verschillende wijken. de structuurvisie bevat

laadvermogen geeft en

veel ruimte om samen met bewoners en andere

- stimuleert en motiveert in plaats van conditioneert

stakeholders de toekomst van de verschillende

wijken vorm te geven.

en normeert.

5

Het proces Deze structuurvisie is opgesteld in de periode van zomer 2010 t/m het voorjaar 2011. In oktober en november 2010 zijn informatieve themabijeenkomsten met de gemeenteraad en het college van B&W georganiseerd.

Daarnaast hebben drie expertmeetings over de thema’s ‘wonen’ en ‘economie’ plaatsgevonden. De input van deze bijeenkomsten is verwerkt in deze structuurvisie.

Deze structuurvisie wordt op…..vrijgegeven voor de inspraak. In de periode ……..ligt de structuurvisie ter inzage. Tijdens de inspraakperiode wordt gebruik gemaakt van de reguliere communicatie-instrumenten en de mogelijkheden die de nieuwe media biedt. Nadien wordt de structuurvisie definitief vastgesteld door de gemeenteraad.

6 Basisnotitie 2010-2025

Leeswijzer Er is bewust gekozen voor een ‘smal’ extern proces.

Deze structuurvisie bevat de volgende onderdelen:

De stadsvisie is destijds tot stand gekomen via een uitvoerig participatietraject. De structuurvisie kan worden gezien als een uitwerking van de stadsvisie, een breed participatietraject lag niet voor de hand.

Hoofdstuk 1. Hoornse opgaven

De acht belangrijkste maatschappelijke opgaven.

De structuurvisie wordt uitgewerkt in een aantal

Hoofdstuk 2. Positionering

wijkvisies. Daarbij ligt een breed participatietraject

weer voor de hand. Het is wenselijk de ‘digitale’ communicatiemiddelen die nu zijn opgezet verder uit

De positionering van Hoorn in de regionale en provinciale context.

Hoofdstuk 3. Hoorn kiest

te bouwen. Sociale media kunnen worden ingezet als

planvormingsinstrument en kunnen tevens worden

Hoofdstuk 4. Sleutelen aan de stad

ingezet ter verhoging van de sociale cohesie /

gemeenschapszin in de wijken.

*Waar in dit document ‘structuurvisie’ staat, wordt bedoeld ‘basisnotitie’.

Dit document wordt de komende maanden uitgebouwd tot een structuurvisie die wordt vastgesteld in de gemeenteraad.

**Bestuurlijke regio West-Friesland: samenwerkingsverband tussen de zeven gemeenten Hoorn, Koggenland, Opmeer, Medemblik, Enkhuizen, Stedebroec en Drechterland

De ambitie is om Hoorn gemeenschappelijker en ondernemender te maken.

Aan welke thema’s wordt de komende jaren continu gewerkt?

Hoofdstuk 5. Aan de slag

Wat zijn de concrete projecten?

Hoofdstuk 6. De wijkpaspoorten

De ontwikkeling van de wijken

7

1.

hoornse opgaven

In dit hoofdstuk worden de acht belangrijkste maatschappelijke opgaven beschreven.

Deze structuurvisie geeft antwoord op deze acht majeure opgaven.

1. Bouwen en tranfsformeren voor de vergrijzing 2. Vasthouden van jonge gezinnen 3. Ontwikkelen van aantrekkelijke stad in een complete regio 4. Bestaande woningvoorraad aantrekkelijk houden 5. Balans wonen en werken herstellen 6. Economie verbreden 7. Compleet pakket aan voorzieningen bieden 8. Branding en profilering van Hoorn verbeteren

9

Bouwen en transformeren voor de vergrijzing Stabilisatie van inwonertal West-Friesland en Hoorn liggen in een zone van Nederland waar noch forse krimp, noch forse

1.

Problematiek van de groeikern Hoorn Hoewel Hoorn niet in een risicoregio ligt voor krimp is waakzaamheid geboden. De woningmarkt wordt

bevolkingsgroei plaatsvindt. Volgens de cijfers van

ontspannen en vraaggericht. Woonconsumenten

het CBS is er een aantal gemeenten in West-Friesland

hebben weer iets te kiezen en het aanbod wordt

waar een lichte krimp plaatsvindt (maximaal - 5%).

afgestemd op hun woonvoorkeuren. Consumenten

In een aantal gemeenten vindt een groei plaats, die

baseren hun keuzes op woon- en leefkwaliteiten

groter is dan het Nederlandse gemiddelde. Hoorn valt

(bijvoorbeeld de kwaliteit van woningen, woonomgeving,

in deze categorie. De exacte bevolkingsontwikkeling is

voorzieningen en bereikbaarheid van werk), in

uiteraard afhankelijk van een aantal aspecten, zoals de

plaats van de beschikbaarheid van woningen. Bij

woningbouwontwikkeling en kan dus variëren. Duidelijk

overaanbod ontstaan problemen in de wijken die het

is echter dat de sterke groei eruit is. Hoorn gaat uit van

minst aan de vraag voldoen. Uit onderzoek blijkt dat

een stabilisatie van het inwoneraantal op circa 72.000

de groeikernen potentiële probleemgebieden zijn. Dit

inwoners. Groei is geen doel op zich.

heeft te maken met het ontbreken van stedelijkheid en stadsvoorzieningen en de eentonigheid en uniformiteit van de woningen en woonwijken uit de jaren zeventig en tachtig. Het risico is dat jonge huishoudens hier Bron: CBS/PBL, 2009

10 Basisnotitie 2010-2025

wegtrekken (naar de ‘moederstad’ of de nieuwere

uitbreidingswijken) . De wijken zijn meestal nog op orde, maar ze kunnen in een negatieve spiraal terecht komen. In de ‘echte’ groeikernen is dit een wezenlijk probleem. Hoorn verkeert gelukkig in een andere situatie. De wijken zijn gebouwd rond een prachtig historisch centrum met allerlei stedelijke voorzieningen en aantrekkelijke landschappelijke structuren in en rond de stad. Daarnaast ligt Amsterdam, als aantrekkende ‘moederstad’, op redelijke afstand en ontwikkelt Hoorn zich sterk tot een complete stad met een sterke economie en goede voorzieningen.

Hoorn is een atypische groeikern, maar er kunnen wel lessen worden getrokken uit het bovenstaande.

Bij structureel teveel woningbouw, in Hoorn of elders in West-Friesland, ontstaan waarschijnlijk de problemen in de jaren ‘70 en ‘80 wijken Grote Waal, Risdam en Kersenboogerd.

11

Bron: cBS - Bevolkingsstatistiek

grote groep 45-60 jarigen vergrijst de komende jaren

Vergrijzing gaat in groeikernen twee keer zo snel een andere opgave waar Hoorn als voormalige groeikern

en een forse woningbouwopgave. een groot deel van

vooral de groep jonge senioren (65+) groeit de

voor staat is de vergrijzing. In de jaren zeventig en

de woningbouw is nodig voor de gezinsverdunning /

komende jaren fors. deze groep vraagt niet om

tachtig vestigden veel jonge gezinnen zich in Hoorn. een

vergrijzing. seniorenwoningen / levensloopbestendigde

gelabelde zorgwoningen, maar comfortabele,

groot deel van deze bewoners bereikt de komende jaren

woningen zijn gewenst. daarnaast zal een deel van

levensloopbestendige woningen. dit is een diverse

de seniorenleeftijd. vergrijzing treedt overal in het land

de bestaande voorraad levensloopbestendig moeten

vraag. van patiowoningen in de wijken tot bijvoorbeeld

op, maar voormalige groeikernen vergrijzen ongeveer

worden gemaakt. deze opgave betekent dat er de

stadswoningen dichtbij de stadsvoorzieningen.

twee keer zo snel. dit leidt tot gezinsverdunning in de

komende jaren ge誰nvesteerd moet worden in voor

uiteraard zal er ook ge誰nvesteerd moeten worden in

bestaande woningen (minder inwoners per woning)

senioren geschikte woningen en woonomgevingen.

zorgwoningen.

12 Basisnotitie 2010-2025

vasthouden van jonge huishoudens Reguliere ontgroening In heel Nederland is sprake van ontgroening en ook

2.

Hoorn ontkomt hier niet aan. De natuurlijke ontgroening van Hoorn wordt gelukkig enigszins getemperd door een positief migratiesaldo in de leeftijdscategorie 20 tot 30 jaar. Hoorn kent geen hoog positief migratiesaldo voor jongeren, zoals studentensteden. In de categorie 18-20 jaar is het Hoornse saldo zelfs licht negatief. Hoorn is echter, in tegenstelling tot studentensteden, in staat om de jongeren vast te houden. In Hoorn vestigen zich jonge huishoudens (uit de directe omgeving), vaak blijven deze hier wonen. De ontgroening is dan ook kleiner dan die in de regio.

De vergrijzing zal onherroepelijk leiden tot verkleining van de beroepsbevolking. Het vasthouden, en waar mogelijk aantrekken, van jonge gezinnen is wenselijk om de beroepsbevolking op peil te houden.

Ondanks licht positief migratiesaldo ontgroent Hoorn door natuurlijk verloop; Hoorn vergrijst bovenmatig bron: CBS (bewerking door BVR)

13

Regionale woningmarkt West-Friesland en Hoorn hebben een typische

Daarnaast wil Hoorn de jongeren die wegtrekken,

regionale woningmarkt. Het grootste deel van de

bijvoorbeeld vanwege studie, verleiden om nadien terug

verhuisbewegingen vindt plaats binnen Hoorn en

te keren. Tenslotte denken Hoorn en de regio West-

de direct omliggende gemeenten. Uiteraard zijn er

Friesland een kwalitatieve, bovenregionale potentie te

verhuisbewegingen van en naar buiten de regio, maar

hebben voor bijvoorbeeld jonge gezinnen. Dit onder het

deze zijn beperkt. Een uitschieter is de relatie met

motto ‘als je aantrekkelijk bent voor je eigen bewoners,

Amsterdam. Het zijn waarschijnlijk de jongeren die

ben je dit ook voor anderen’. In het volgende hoofdstuk

naar Amsterdam trekken en vervolgens terugkeren. De

wordt hier op ingegaan.

toekomstige bouwopgave komt dan ook vooral van de lokale (en regionale) bevolking. Dit vormt de basis voor de opgave. Hoorn wil tenminste de huidige jongeren aan zich binden en voorkomen dat zij vertrekken.

14 Basisnotitie 2010-2025

bron: CBS (bewerking door BVR)

ontwikkelen van aantrekkelijke stad in een complete regio

3.

De woonaantrekkelijkheid Zoals gesteld, wordt de woningmarkt ontspannen en

Door maatschappelijke en demografische

Hoorn heeft veel kwaliteiten, maar op een aantal

vraaggericht. De zogenaamde woonaantrekkelijkheid

ontwikkelingen (vergrijzing, ontgroening,

thema’s zijn extra impulsen nodig. Dit heeft

wordt sterk sturend bij de keuze voor een woonplek.

éénpersoonshuishoudens, samenlevingsvormen) is

bijvoorbeeld te maken met het aanbod van

Door een woonaantrekkelijkheid die goed is afgestemd

echter wel meer diversiteit wenselijk: van stedelijk en

(bereikbare) werkgelegenheid en de veiligheid.

op de behoeften van de bewoners kan Hoorn de

compact tot groen en ontspannen.

bewoners aan de stad binden. De overwegende

Hoorn kan veel bieden, maar Hoorn en de regio hebben

woonwens van de inwoners van Hoorn is geen

elkaar nodig. Samen vormen ze een complete regio. De

grootstedelijke. Veel inwoners zijn hier komen wonen

woonaantrekkelijkheid hangt onder andere samen met:

vanwege de rustige, suburbane woonwijken met

- de kwaliteit van de leefomgeving (van woning tot

grondgebonden woningen nabij een aantrekkelijk

stedelijke en landschappelijke kwaliteit),

stadscentrum. Dit blijft de overheersende woonvoorkeur.

- het aanbod (bereikbare) werkgelegenheid en

Een hoogstedelijk Hoorn wordt niet nagestreefd.

- de kwaliteit van de voorzieningen.

15

Een complete regio 2e schil

1e schil

De woningmarkt is regionaal georganiseerd. Ook op

De regio wordt echter steeds zelfvoorzienender: een

andere vlakken (bestuurlijk, cultureel, maatschappelijk)

complete regio met de juiste woningen en woonmilieus,

is West-Friesland een regio met een sterke interne

voldoende werkgelegenheid en een compleet

samenhang. De regio profiteert van de positie ten

voorzieningenpakket. West-Friesland en Hoorn kunnen

opzichte van de krachtige Amsterdamse regio, zonder

deze positie waarmaken vanwege de ‘gepaste’ afstand

er afhankelijk van te zijn. Hoorn wil de pendel, vooral

tot de Amsterdamse regio. Een positie die in potentie

van hoger opgeleiden, naar de Amsterdamse regio

vergelijkbaar is met die van Alkmaar. Hoorn en Alkmaar

beperken door meer werkgelegenheid voor deze

liggen op een ‘tweede schil’. Purmerend bijvoorbeeld

doelgroep in de regio zelf te ontwikkelen. De pendel naar

ligt op de ‘eerste schil’ en ligt sterk in de invloedssfeer

de specialistische economische clusters in Amsterdam

(arbeids- , woningmarkt) van Amsterdam.

(financieel, dienstverlening, creatieve economie) zal altijd bestaan. Hoorn profiteert hiervan.

Ligging van Hoorn in de 2e schil

16 Basisnotitie 2010-2025

bestaande woningvoorraad aantrekkelijk houden Met een sterk regionale en ontspannen woningmarkt wordt het een belangrijke opgave om de jaren zeventig

4.

en tachtig wijken aantrekkelijk te houden. Circa 2/3 van de Hoornse woningvoorraad staat in deze wijken.

Deze wijken zijn nu nog doorgaans prima in orde, maar de kwaliteit en positie op de woningmarkt staat onder druk. Bewoners van deze wijken verruilen deze voor nieuwere wijken. De situatie is het meest urgent in Grote Waal. Een belangrijke opgave voor Hoorn is om te zorgen dat deze wijken in de toekomst aantrekkelijk blijven. Een gematigd, goed afgestemde regionale woningprogrammering is een noodzaak.

17

Interne verhuizingen per wijk: Grote Waal, Risdam Noord en Kersenboogerd Noord, huishoudens vertrekken uit de wijk - Hoorn Noord en Risdam Zuid, verhouding in- en uitstroom in balans - Bangert Oosterpolder, trekt inwoners van omliggende wijken

18 Basisnotitie 2010-2025

balans wonen en werken herstellen

5.

Meer werkgelegenheid voor hoger opgeleiden Hoorn streeft naar een groei van het

opleidingsmogelijkheden, de cultuur en de beperkte

werkgelegenheidsaanbod. De werkgelegenheid is de

bereikbaarheid. Overigens heeft Hoorn een beperkt

afgelopen jaren flink gegroeid, maar heeft geen gelijke

positief tot neutraal migratiesaldo in de leeftijdscategorie

tred gehouden met de groei van de bevolking. Hoorn wil

van 18 tot 30 jaar. Uiteraard trekken jongeren weg als

de balans wonen en werken in evenwicht brengen. Meer

ze gaan studeren in een studentenstad. Hoorn kan deze

werkgelegenheid draagt bij aan een complete stad. Dit is

groep niet tegenhouden. Er komen echter ook jonge

vooral een kwalitatieve opgave: meer werkgelegenheid

huishoudens juist in Hoorn wonen (veelal uit de regio).

voor hoger opgeleiden zorgt ervoor dat de (hoger

De opgave is om afgestudeerden te verleiden om terug

opgeleide) jongeren Hoorn minder snel verlaten of eerder

te komen of om te kiezen voor Hoorn. Het vasthouden

terugkeren. Daarnaast kan het groepen van buiten de

van jonge huishoudens is mede gewenst vanwege de

regio trekken. De uitgaande pendel naar de Amsterdamse

sterke vergrijzing. De arbeidsparticipatie neemt af, terwijl

regio verdwijnt hiermee niet. De daar sterke sectoren als

het werk (onder andere in de zorg, onderwijs, welzijn)

financiĂŤle en zakelijke dienstverlening en de informatie- en

wellicht toeneemt.

communicatiebranche blijven trekken. Hoorn kan echter een aantrekkelijk alternatief bieden voor de meer reguliere werkgelegenheid. EnquĂŞteresultaten geven aan dat jongeren West-Friesland verlaten vanwege de beperkte

19

Economie verbreden

6.

Hoornse ondernemersgeest

Kansrijke sectoren

Handel & reparatie, niet-commerciĂŤle dienstverlening

De groei van de werkgelegenheid heeft de afgelopen

(ziekenhuis), industrie & bouw en onderwijs zijn

jaren vooral plaatsgevonden in de sectoren

relatief sterke economische sectoren in Hoorn. Het

bouwnijverheid, horeca, zakelijke dienstverlening en

MKB is van oudsher erg sterk. Veelal zijn dit lokale

zorg. De verwachting is dat de komende jaren deze

bedrijven. Deze lokale gebondenheid is een belangrijke

trend zal voortzetten. Algemeen kan worden gesteld dat

kwaliteit. Het streven is om dit verder te versterken.

de vrijetijdseconomie, de zorg (onder andere vanwege

De ondernemersgeest is altijd een belangrijk kenmerk

vergrijzing) en de zakelijke dienstverlening belangrijke

geweest van West-Friesland. Deze ondernemersgeest

groeimarkten zijn. Duurzaamheid en innovatie bieden

wordt benut en versterkt.

eveneens kansen. Hoorn gaat de ruimte bieden aan een brede economie en speelt in op deze kansrijke sectoren.

20 Basisnotitie 2010-2025

compleet pakket aan voorzieningen Bieden

7.

Hoorn wil als complete stad een goed pakket aan voorzieningen bieden aan haar bewoners en de (regionale) bezoekers van de stad. een groot deel van de voorzieningen is te vinden in de binnenstad. daarnaast wordt op dit moment hard gewerkt aan de ontwikkeling van de poort van Hoorn (retail, kantoren) en de Blauwe Berg (leisure, horeca en sport).

21

branding en profilering van hoorn verbeteren Hoorn heeft veel kwaliteiten: het heeft een prachtige binnenstad met aantrekkelijke havens en is gelegen aan het Markermeer. De woonkwaliteit is groot. Daarnaast is Hoorn omgeven door een fraai landschap met aantrekkelijke (woon)linten. De bewoners en bezoekers van Hoorn zijn bekend met deze kwaliteiten. Voor velen zijn de Hoornse kwaliteiten echter nog onbekend en onbekend maakt onbemind. Hoorn is ‘die onbekende stad ver in Noord-Holland’. Hoorn biedt echter grote woon- en leefkwaliteiten op slechts een half uurtje afstand van Amsterdam (auto, zonder files en trein).

Hoorn kan en moet zich beter profileren.

22 Basisnotitie 2010-2025

8.

23

2.

positionering

“aantrekkelijke stad aan het Blauwe Hart”

In dit hoofdstuk is de (toekomstige) positie van Hoorn beschreven. Deze positie is gebaseerd op de strategische, regionale ligging van Hoorn en de kernkwaliteiten van de stad zelf. Hoorn heeft de potentie om uit te groeien tot een aantrekkelijke stad aan het Blauwe Hart van nederland. De provinciale structuurvisie doet nauwelijks uitspraken over de ontwikkeling van West-Friesland en Hoorn. Hoorn wil graag, samen met haar regionale partners, haar positie bepalen uitgaande van de regionale kracht en kwaliteit.

De positionering wordt toegelicht aan de hand van vier schaalniveaus. Hoorn is een stad die schaakt op meerdere borden tegelijk, een stad met meerdere ‘gezichten’: cOMPLEtE En VOLWASSEn StAD HOOFDStAD VAn WESt-FrIESLAnD KnOOP In nOOrD-HOLLAnD nOOrD AAntrEKKELIjKE StAD In LuWE cOMPLEtE rEgIO Hoorn legt de prioriteit bij de ontwikkeling tot een complete en volwassen stad.

Daarom wordt gestart met de beschrijving van dat ‘gezicht’. Vervolgens wordt verder uitgezoomd tot uiteindelijk de ligging van Hoorn in noord-Holland.

25

26 Basisnotitie 2010-2025

Hoorn: complete en volwassen stad Hoorn wil primair voorzien in de behoeften van

voorraad gezinswoningen. Een deel hiervan zal

de eigen bewoners: een aantrekkelijke stad

moeten worden aangepast of levensloopbestendig

voor de eigen bewoners. Hoorn gaat bouwen

worden gemaakt. De wijken als geheel worden ook

voor alle doelgroepen met een accent op de

diverser, ze verkleuren. Dit wordt geen blauwdruk,

seniorenhuisvesting. Hoorn gaat de komende

iedere wijk verkleurt geleidelijk, uitgaande van

jaren investeren in de bestaande stad, daarnaast

de bestaande structuur en eigenheid. De kleuren

worden ’t Zevenhuis en Bangert-Oosterpolder

vormen de genoemde ‘punten op de horizon’. De

ontwikkeld. De toekomstige behoeften moeten

diversiteit van de Hoornse wijken is nu beperkt:

worden opgevangen via de herstructurering en de

de binnenstad, enkele kleinere stadswijken, twee

inbreiding in de bestaande stad. In de volgende

ingegroeide dorpen en daar omheen grote suburbane

hoofdstukken is aangegeven wat dit betekent voor

woonwijken (1970 -2010) die ongeveer tweederde

wonen, voorzieningen, het groen en het landschap

van de woningvoorraad bevatten. De opgave is

en bijvoorbeeld de infrastructuur. De bevolking wordt

om deze woonwijken geleidelijk te verkleuren en

steeds diverser qua leefstijl, samenlevingsvorm en

diverser te maken. In het bijgevoegde beeld is deze

gezinssamenstelling. Dit heeft gevolgen voor het

verkleuring van de wijken geïllustreerd. In hoofdstuk

woningaanbod in de wijken. Hoorn heeft een grote

5 worden de keuzes toegelicht.

27

Hoorn: hoofdstad van westfriesland Hoorn en West-Friesland hebben elkaar nodig.

Ze delen een aantal kenmerken, zoals de sterke ondernemersgeest, de culturele eigenheid en de agrarische achtergrond. Daarnaast vormen ze complementaire delen. Hoorn voorziet in de stedelijke woonmilieus die andere gemeenten niet kunnen bieden. Daarnaast draagt Hoorn bij aan de werkgelegenheidsstructuur van de regio en heeft het vele stedelijke voorzieningen. Een goede kwantitatieve en kwalitatieve afstemming van het regionale woon- en werkprogramma is in ieders belang.

De tijd dat iedereen ongemoeid woonwijken kon ontwikkelen zonder dat dit consequenties heeft voor de buurgemeenten is definitief voorbij. Dit vraagt om een sterke regionale visie op de woningbouwprogrammering,

28 Basisnotitie 2010-2025

werkgelegenheidsstructuur en de specialisatie van steden en dorpen. Zonder deze visie ontstaat het risico dat de leefbaarheid en vitaliteit van de kleine kernen overal onder druk komt te staan, de oudere stadswijken verslechteren, wijken niet worden afgebouwd omdat de marktvraag ontbreekt en bedrijventerreinen leeg blijven.

Hoorn wil dit samen met de partnergemeenten oppakken. Deze structuurvisie kan worden gezien als de Hoornse inzet voor deze dialoog. Hoorn wil zich profileren en specialiseren als het stedelijke milieu binnen West-Friesland met het uitgangspunt: ‘wat goed is voor Hoorn is goed voor de regio en vice versa.’

29

30 Basisnotitie 2010-2025

Hoorn: knoop in noord-holland noord Hoorn ligt strategisch op het kruispunt van de Westfrisiaweg en de A7. De A7 verbindt de belangrijkste economische ontwikkelingen in Noord-Holland Noord: ‘van zeehavens tot Zuidas’. Hoorn kan profiteren van de ontwikkeling van economische clusters zoals Seed Valley, Agriport en Distriport. De directe en indirecte werkgelegenheid die samenhangt met deze clusters en sectoren kan landen in Hoorn. In Hoorn is ruimte voor zakelijke dienstverlening, onderwijsinstellingen, startende bedrijven, ondersteunende, technische bedrijven en kennisorganisaties en bedrijven die afhankelijk zijn van deze sectoren. Hoorn wil de ‘stedelijke proeftuin’ zijn voor startende, innovatieve bedrijven en praktijkonderwijs dat niet direct gekoppeld is aan agrarische grond. Hoorn is daarnaast een aantrekkelijk (stedelijk) woonmilieu voor de werknemers van deze clusters.

31

hOORN: AANTREkkElIjkE STAd IN lUwE, COmplETE REgIO noord-Holland noord heeft een bijzondere positie. deze ‘regio’ maakt onderdeel uit van een ruime krans van regio’s om de randstad. deze krans loopt via delen van Brabant, gelderland en overijssel naar noordHolland noord. In deze krans liggen sterke economische netwerksteden zoals Zwolle-kampen, arnhem-nijmegen en de eindhovense regio. de kracht van deze regio’s

Hoorn & Markermeer

hangt meestal samen met de strategische positie

Hoorn is één van de historische (zuiderzee)steden aan het Blauwe Hart van

Hoorn wil haar unieke positie aan het Blauwe Hart versterken: dit heeft een lokale

nederland (Ijmeer, Markermeer en Ijsselmeer). De kwaliteit en waardering

en (boven)regionale meerwaarde. Om deze positie waar te kunnen maken is het van

van dit Blauwe Hart wordt breed gedeeld. Van Lelystad, Almere, Amsterdam

belang dat de ontwikkeling van het Ijsselmeer en Markermeer kan bijdragen aan:

tot Hoorn, overal is een ontwikkeling naar het water zichtbaar. Alle

-

een goede bereikbaarheid van Hoorn over het water,

steden zoeken de kustlijn en de kwaliteit van het water op. Een ruimtelijk-

-

natuurontwikkeling en de ecologische versterking van de kustzone,

kwalitatieve versterking van de gehele kustlijn en de stedelijke waterfronten

-

aantrekkelijke stedelijke kustontwikkeling met kansen voor recreatie en

onderscheidende cultuurhistorische landschappen en prachtige recreatie- en

-

waterveiligheid en -kwaliteit.

natuurgebieden. De Deltacommissie heeft eveneens ideeën over de toekomst

Deze vier kwaliteiten dienen, nu en in de toekomst, gegarandeerd te zijn zonder

van het Blauwe Hart . Waterveiligheid en zoetwatervoorziening zijn de leidende

dat ze elkaar tegenwerken. Een verdere versterking van ‘Hoorn, ondernemende

vraagstukken. Het opzetten van het waterpeil van het Ijsselmeer is een van de

stad aan het Blauwe Hart’ is gewenst, waarbij de bovenstaande kwaliteiten in

belangrijkste discussiepunten.

samenhang worden ontwikkeld.

is van bovenregionaal belang. Hier liggen kansen voor unieke woonmilieus,

32 Basisnotitie 2010-2025

toerisme (leisure, strand, voorzieningen en bebouwing) en

aan de achterlandverbindingen tussen de randstad en buitenlandse economische kerngebieden. dit perspectief ontbreekt voor noord-Holland noord. de bovengenoemde economische knoop heeft zeker potentieel, maar dit is onvergelijkbaar met de kracht van de achterlandverbindingen. de kracht van noordHolland noord, en zeker die van west-Friesland en

Noord-Kennemerland, zit in de combinatie van een goede ontsluiting (A7-Westfrisiaweg), de nabijheid van de Amsterdamse regio en de luwte van de regio. De ligging op de eerder genoemde tweede schil is een wenkend perspectief voor dit gebied. Als aantrekkelijke stad in een luwe, maar complete regio kan Hoorn nieuwe inwoners aan zich weten te binden. Huishoudens, al dan niet met kinderen, die in een middelgrote, comfortabele, leefbare stad willen wonen met stedelijke voorzieningen, werkgelegenheid, prachtig water en omliggende landschappen op maximaal tien fietsminuten afstand.

Hoorn hoeft, kan en gaat geen rekening (te) houden met duizenden nieuwe huishoudens, inwoners van buiten de regio. Groei is geen doel op zich. Voor velen kan Hoorn echter een wenkend perspectief zijn: de ondernemende, gemeenschappelijke stad aan ’t Blauwe Hart van Nederland.

33

3.

hoorn kiest

Hoorn gaat de komende jaren inzetten op twee kernkwaliteiten: • Gemeenschappelijk Hoorn • Ondernemend Hoorn Ondernemersgeest is een culturele kernkwaliteit van Hoorn. Hoorn wil deze kwaliteit gaan versterken en benutten. Gemeenschappelijkheid is de tweede kernkwaliteit van Hoorn. Niet zozeer het opgelegde ‘maakbaarheidsdenken’ uit de jaren 70, maar een gemeenschappelijkheid waarin individuen samen bouwen aan hun woonomgeving.

Deze thema’s worden in dit hoofdstuk uitgebreid toegelicht. Ze vormen een belangrijke motivatie voor keuzes in deze structuurvisie.

35

gemeenschappelijk hoorn De wijkgedachte Hoorn is een stad met een rijke historie: de prachtige VOC-stad aan de Zuiderzee. Hoorn is in de jaren zeventig en tachtig sterk gegroeid. Het was een groeikern met een belangrijke overloopfunctie voor Amsterdam. De jaren zeventig en tachtig wijken zijn vaak opgezet vanuit een ‘gemeenschapsgedachte’, de gedachte was dat de samenleving maakbaar was. De menselijke maat, geïnspireerd op het structuralisme, vormde het uitgangspunt. De buurt en wijk waren het uitgangspunt van de planning van de voorzieningen. Veel voorzieningen zijn te vinden in de buurten en de wijken.

Alleen het eerste, oostelijke deel van Grote Waal is gebouwd volgens de modernistische, vroeg-naoorlogse uitgangspunten met veel gestapelde woningbouw, veel groen en brede wegen. De andere wijken, zoals de grote Structuurplan groot Hoorn (1976) Hoorn zou ook aan de westzijde van de A7 uitbreidingswijken krijgen, deze zijn nimmer gerealiseerd

36 Basisnotitie 2010-2025

naoorlogse wijken Risdam en Kersenboogerd, voldoen aan de principes van de kleinschalig structuralisme.

De dorpen Zwaag en Blokker zijn onderdeel geworden

per se naar de buurtschool. Men doet éénmaal per week

van de Hoorn. In de jaren negentig is Kersenboogerd

boodschappen in een grote supermarkt, de buurtsuper

afgebouwd. In de eenentwintigste eeuw is gestart met de

verdwijnt. Sporten doet men al lang niet meer in de wijk, maar

realisatie van Bangert-Oosterpolder. De nieuwere delen van

in de sportschool of moderne complexen aan de rand van de

Kersenboogerd en Bangert-Oosterpolder zijn individueler

stad. De buurtcafés bestaan nauwelijks meer. Buurthuizen

van opzet. Ze kennen een strakkere opzet met veelal ruime

tenslotte worden minder bezocht. Kortom: de buurt en wijk als

kavels waar men zich kan terugtrekken. Men kan het leven

uitgangspunt voor het activiteitenpatroon lijken achterhaald.

in de buurt centraal stellen, maar dit ook gemakkelijk

Ook het woonerf als plek van samenkomst lijkt niet meer

negeren.

aan de huidige wensen te voldoen. Uitzonderingen uiteraard daargelaten, leven huishoudens toch vooral op de eigen kavel.

Veranderende activiteitenpatronen

Het woonerf is niet langer de plek waar de gemeenschapszin

en leefwijze

tot uiting komt. Het woonerf is verworden tot een parkeererf.

Het activiteitenpatroon van huishoudens is tegenwoordig

De toegenomen mobiliteit, de verregaande globalisering en

nauwelijks meer aan de buurt of wijk gebonden. Men

de vorming van allerlei sociale netwerken liggen ten grondslag

maakt gebruik van (werk)voorzieningen in de hele stad

aan het bovenstaande. De verre vriend lijkt belangrijker

of regio. De kinderen krijgen specifiek basisonderwijs,

geworden dan de goede buur. Voor sociale contacten lijkt

desnoods op forse afstand van de woning en gaan niet

men niet meer aangewezen op de directe woonomgeving.

37

Herwaardering van nabijheid van voorzieningen De bovenstaande ontwikkelingen zorgen voor een

fiets. De compacte structuur van de stad en de goede

vestigingsplaatsfactoren: de aantrekkelijkheid van

interessante tegenbeweging. De open blik en het drukke,

fietsvoorzieningen dragen hier sterk aan bij.

de woonomgeving. Men wil zich identificeren met de

geografisch ruime activiteitenpatroon leiden tot een

Hoorn kan zich hiermee profileren: een aantrekkelijke

woonplek en er trots op zijn: de woonplek als positieve

hernieuwde behoefte aan kleinschaligheid, geborgenheid

stad, voor jong en oud, waar alle voorzieningen op de

keuze. Dit hangt samen met de ruimtelijke kwaliteit en

en buurtgebondenheid. Huishoudens willen de beperkt

fiets (of lopend of met de rollator) veilig en comfortabel

met de ‘buurtgeborgenheid en gemeenschappelijkheid’.

beschikbare tijd op een kwalitatieve wijze invullen door

bereikbaar zijn.

Een buurt waar men de buurtgenoten kent en een gevoel van ‘thuiskomen’ heeft. Wederom betekent dit niet, terug

reistijden te beperken of activiteiten slim te combineren.

Het is wenselijk om de activiteiten binnen het ‘daily

Herwaardering voor eigenheid en kwaliteit

in de tijd met een opgelegde gemeenschappelijkheid,

urban system’ in de nabijheid te hebben. Dit betekent

Er vindt tevens een herwaardering voor de eigenheid

maar een bottom-up ontwikkeling. Bewoners krijgen de

niet dat de rigide voorzieningenplanning uit de jaren

en ruimtelijke kwaliteit plaats. Men kiest voor het

ruimte om gezamenlijk te ‘bouwen’ aan hun buurt en het

zeventig wordt geherintroduceerd. Het vraagt om

specifieke. Niet langer een uniforme woning en

buurtgevoel. Deze structuurvisie stimuleert dit en geeft

slimme structuren en netwerken waarbij voorzieningen

woonomgeving, maar een specifieke die aansluit

de richting aan.

goed bereikbaar zijn en in elkaars nabijheid liggen.

bij de sociaal-culturele leefstijl en de woonwensen.

Voor drukke huishoudens met kinderen en senioren is

Een sterkte identiteit, bijvoorbeeld gebaseerd op

het een belangrijke pré als veel voorzieningen binnen

cultuurhistorische kwaliteiten, wordt gewaardeerd.

handbereik zijn. Hoorn is nu al een echte fietsstad.

Nu de woningmarkt ontspannen wordt, worden de

Circa 40% van alle verplaatsingen vindt plaats met de

kwaliteit van woning en woonomgeving sterk bepalende

38 Basisnotitie 2010-2025

Herwaardering van de wijken De comfortabele wijk als een veilige uitvalsbasis, met

mensen in hun wijk (willen) blijven wonen. Hoorn wil

alle basisvoorzieningen op loop- of fietsafstand. Als men

de bewoners hiervoor de ruimte bieden. Hoorn wil

goed kijkt zijn deze kwaliteiten zichtbaar in de wijken.

samen met de bewoners en andere participanten de

Soms moeten ze echter worden afgestoft en soms moet

veranderingen en de verkleuring van de wijk vormgeven.

er flink worden gesleuteld. Ruime en goede woningen,

Dit kan bijvoorbeeld gaan over de transformaties aan

goede fietsroutes, veel buurtvoorzieningen, stedelijke

woningen, vervangende nieuwbouw, inrichting en beheer

kwaliteiten en werkgelegenheid ‘op beperkte afstand’,

van de buitenruimte, aanbod van voorzieningen, het

het is er allemaal. In potentie zijn het aantrekkelijke

buurtgevoel en de mate van gemeenschappelijkheid.

woonwijken zowel voor gezinnen, senioren, als voor

De gewenste ‘verkleuring’ van de wijken is een ‘stip

starters. De wijken zijn echter aan een vernieuwing

op de horizon’. Deze structuurvisie is kaderstellend en

toe. Geen grootschalige transformaties, maar kleine

vooral gericht op het ruimtelijke domein. De gemeente

interventies om de wijken toekomstbestendig te maken.

faciliteert en stimuleert. In de wijkvisies krijgt de

Veel bewoners willen hun wooncarrière in de wijk

herwaardering voor de wijken verder vorm.

afmaken. Hoe ouder mensen worden, hoe honkvaster ze worden. Hoewel wijken als Grote Waal, Risdam Noord en Kersenboogerd relatief slecht scoren qua interne migratiestromen, is het overkoepelende beeld dat veel

39

ondernemend hoorn De sterke Westfriese ondernemersgeest Ondernemingszin zit in de genen van de Westfries.

Nagenoeg alle grote bedrijven in Hoorn waren ooit kleine, regionale starters. Deze ondernemerszin wordt een sturende kracht bij de verdere ontwikkeling van Hoorn. Het motto is: “Laat 1000 bloemen bloeien”.

Hoorn ondersteunt startende bedrijfjes, met de hoop dat een aantal van deze bedrijven de ‘toppers’ van de toekomst is. Deze structuurvisie biedt hiervoor de ruimte. Het motto start al in het onderwijs: het versterken van de ondernemersgeest en het verbeteren van de relatie tussen ondernemers, onderwijs en overheid. Hier is nog een ‘wereld te winnen’. Het onderwijsveld kan zich, samen met de overheid en ondernemers, richten op kansrijke, sterke Westfriese economieën zoals de agribusiness, de bouw en de zorg. De opleidingen (van VMBO tot ROC) kunnen sterker worden gericht en de leer-praktijkrelaties worden geïntensiveerd. Deze

40 Basisnotitie 2010-2025

structuurvisie focust met name op de ruimtelijk relevante

rustige woonwijken naar diverse leefwijken. Ook grotere

acties. Het versterken van de ondernemersgeest en

bedrijven kunnen een plek krijgen in de wijken, maar

het stimuleren van de economie stopt uiteraard niet bij

veelal zal dit wel in speciale zones en gebouwen zijn.

ruimtelijke voorstellen.

Hoorn wil ruimte bieden aan bedrijfsverzamelgebouwen en woon-werkwoningen. Omgekeerd wordt ook

Een ondernemende stad

voorgesteld om (bedrijfs)woningen toe te staan op

Hoorn streeft naar een brede en duurzame economische

Gildeweg en/of Hoorn 80: het bedrijventerrein met het

structuur: werkgelegenheid in vele sectoren en

mooiste uitzicht van Nederland.

werk voor laag-, midden- en hooggeschoolden. De ondernemende stad is voelbaar in alle vezels van Hoorn.

Uiteraard moet de economische basis in orde zijn. Hoorn

De 1000 bloemen bloeien vaak in de wijken. Het start

zorgt ervoor dat er een voldoende en gedifferentieerd

met het ‘werk aan huis’. Dit is overal mogelijk, voor zover

aanbod van bedrijventerreinen en kantoorlocaties op

dit geen grote hinder oplevert. Kleine klusbedrijven,

voorraad is. Daarnaast gaat Hoorn ruimte bieden aan de

startende ondernemers, de hondentrimsalon, de kleine

economische groeisectoren zoals de vrije tijdseconomie

autorijschool, de websitebouwer en de hoger opgeleide

(horeca, recreatie en toerisme, leisure, wellness,

ZZP-er in de studiekamer. In principe is het allemaal

historisch karakter van binnenstad en kustzone) en de

mogelijk. De woonwijken transformeren geleidelijk van

zorgsector (in de wijken).

41

4.

sleutelen aan de stad

LEEFBArE StAD

gEMEngDE StAD

Om Hoorn gemeenschappelijker en ondernemender te maken zal er constant gewerkt moeten worden aan de stad. Enerzijds gaat het om enkele cruciale projecten in de stad (zie hoofdstuk 6.), anderzijds gaat het om constante aandacht voor de kwaliteit van de stad. De bestaande stad moet ‘op orde’ zijn. Dit zijn geen wereldschokkende, sexy stadsprojecten, maar gaat over de optelsom van kleine interventies die samen de stad ondernemend en gemeenschappelijk maken. Bij alle interventies en ingrepen in de stad dient getoetst te worden of ze bijdragen aan een:

DuurzAME StAD

HIStOrIScHE StAD

43

leefbare stad Kindvriendelijkheid In een leefbare stad is het prettig wonen. De wijken zijn veilig, comfortabel en levensloopbestendig. Hoorn wil aantrekkelijk zijn voor gezinnen. Kindvriendelijkheid is een mooi streven. Dit hangt samen met veilige routes, goede voorzieningen, ruime woningen en aantrekkelijk ingerichte en beheerde openbare ruimten. Een veilige route of ‘kindlint’ tussen de belangrijkste voorzieningen voor de kinderen, zonder obstakels, is essentieel. Een kindvriendelijke wijk is tevens een wijk die vriendelijk is voor senioren.

Veiligheid Veiligheid is een belangrijk thema in Hoorn. Een leefbare stad hoort ook een veilige stad te zijn. Helaas scoort Hoorn niet goed op dit aspect. Hoorn heeft specifiek beleid gericht op de verbetering van de veiligheid.

De eerste resultaten zijn bemoedigend. Hoewel geen

44 Basisnotitie 2010-2025

Intensieve laagbouw specifiek ruimtelijk thema, kan de fysieke omgeving wel

Eén van manieren om Hoorn veiliger te maken is het

degelijk bijdragen aan de verbetering van de veiligheid.

streven naar een intensieve laagbouw stad. Liever

Bij alle (her)ontwikkelingen en projecten in de stad is een

een omgeving waar zicht is op de buitenruimte omdat

toets op veiligheid gewenst. Het betreft veiligheid in de

gekozen is voor grondgebonden woningbouw, dan

brede zin van het woord: van objectieve en sociale tot

veel appartementen met een gesloten begane grond.

verkeersveiligheid.

Het zicht en de sociale relatie tussen openbare ruimte

Aandachtspunten zijn bijvoorbeeld:

en de bebouwing neemt enorm toe als iedereen een ‘adres’ en een voordeur heeft op het maaiveld. Met

- voorkomen van onderdoorgangen zonder goed toezicht,

compacte en intensieve laagbouw is het mogelijk om hoge woningdichtheden te halen in de bestaande stad.

- zicht op routes, wegen en fietsroutes,

Intensieve laagbouw sluit goed aan bij de Hoornse

- voorkanten aan openbare ruimten, geen blinde

woonwens. Ook presenioren ambiëren vaak compacte

muren,

grondgebonden woningen. Uiteraard is er ook behoefte

- herstellen van verval, vernieling en vervuiling,

aan appartementen. Deze dienen marktconform te zijn,

- voorkomen van slecht of onbeheerd groen.

bijvoorbeeld met goede balkons. Het is een misvatting om te denken dat alle senioren in een appartement willen wonen. Een groot deel van de Hoornse bevolking woont al decennia in grondgebonden woningen, deze woonwens verandert niet sterk, ondanks de vergrijzing.

45

“niet zo...”

“een kindvriendelijke woonstad is een stad waar kinderen en jongeren...”

“...maar zo!”

“...prettig, verantwoord, veilig en dynamisch kunnen opgroeien” 47

gemengde stad Het ondernemende zit in alle vezels van Hoorn. Dit betekent nogal wat voor de wijken. Hoorn is ontwikkeld vanuit een strikte functiescheiding: wonen, werken, recreatie en voorzieningen zijn gescheiden. Hoorn neemt afscheid van dit uitgangspunt en biedt ruimte voor functiemenging. In een flink aantal wijken wordt ruimte geboden aan ‘werken aan huis’ en aan werkgelegenheid in speciale zones en gebieden. Een aantal woonwijken worden levendige stadwijken met een variëteit aan functies. Op bedrijventerrein Hoorn 80 wordt ruimte geboden aan (bedrijfs)woningen. In wijkvisies, inbreidingsplannen en bestemmingsplannen kan worden bijgedragen aan de ‘gemengde stad’ door bijvoorbeeld:

48 Basisnotitie 2010-2025

- regel- of vergunningvrije zones, - aanpassing van bestemmingsplannen, - ruimte voor bedrijfsverzamelgebouwen en woonwerkwoningen, - ruimte voor zorgeconomie in de wijken, - minimale begane grond verdiepingshoogte; de bebouwing bevat daarmee flexibiliteit voor functieveranderingen, soms gebeurt dit pas op de lange termijn, - opzetten pilot in de eerste herstructureringswijk (Grote Waal).

De gemeente wil vooral stimulerend in plaats van conditionerend werken in de wijken. Ruimte wordt geboden aan het particuliere initiatief. Ruimte voor de ‘ondernemende stad’ wordt uiteraard ook geboden op het niveau van de stadsprojecten. Deze komen in het volgende hoofdstuk aan de orde.

49

“Van parkeer erf...”

50 Basisnotitie 2010-2025

“...tot woon-werk erf”

51

duurzame stad Duurzaamheid staat vaak synoniem aan fysieke duurzaamheid: hoe kunnen de stad en de woonwijken duurzamer worden ingericht zodat bijvoorbeeld het energiegebruik vermindert en de CO2 uitstoot wordt beperkt. Deze structuurvisie biedt voorstellen om de stad fysiek te verduurzamen. Daarnaast gaat deze structuurvisie ook in op de economische duurzaamheid (zie ondernemende stad / gemengde stad) en de sociale duurzaamheid.

52 Basisnotitie 2010-2025

Fysieke verduurzaming en fietsstad Hoorn In aansluiting op de klimaatvisie is het streven: Hoorn

Daarnaast is constante aandacht nodig voor de

klimaatneutraal in 2040. De fysieke verduurzaming hangt

onderliggende structuur. De groei van de interne mobiliteit

samen met allerlei kleine interventies en maatregelen in (de

zal grotendeels opgevangen moeten worden door het

herontwikkeling van) de stad. Iedere ontwikkeling draagt

langzaam verkeer. De auto-infrastructuur wordt al intensief

bij de verduurzaming via bijvoorbeeld:

benut en nieuwe infrastructuur is niet reĂŤel. Dynamisch verkeersmanagement of andere maatregelen kunnen hooguit

- materiaalgebruik en –hergebruik;

zorgen voor capaciteitsuitbreiding. Ook het openbaar vervoer

- energiereductie en collectieve energievoorzieningen;

heeft zijn beperkingen. Het fietsgebruik is nu al erg hoog in

- verduurzaming mobiliteit;

Hoorn (circa 40% van alle verplaatsingen). De compacte

- opzetten ecologische kringlopen: water, reststoffen en

structuur, de (uitbreiding van) goede fietsvoorzieningen, de

energie.

voorgestelde functiemenging, het streven naar een leefbare, kindvriendelijke stad en alle inbreidingen, maken dat Hoorn

In de wijkvisies wordt dit verder uitgewerkt. Een belangrijk

zich kan gaan profileren als een echte fietsstad. In deze

aandachtspunt is de mobiliteit. In het volgende hoofdstuk

gemeenschappelijke, ondernemende stad is de fiets hĂŠt

worden voorstellen gedaan op het niveau van interventies

voorkeursvervoermiddel. Dit vraagt om constante aandacht

op stadsniveau.

bij alle stadsontwikkelingen.

53

Sociale duurzaamheid De wijk staat centraal, bewoners hechten aan de buurt en ze moeten hun wooncarrière in de wijk kunnen doorlopen. De gemeenschappelijkheid is een groot goed. In hoofdstuk drie is deze uitgebreid beschreven.

Hoorn wil de sociale cohesie in de wijken via een bottom-up benadering versterken. De bewoners en andere stakeholders werken samen aan de wijk(samenhang). Ze krijgen een breder instrumentarium om de wijken te ontwikkelen en te laten groeien. Indien voorstellen aansluiten bij het gewenste wijkprofiel (de stip op de horizon) is de gemeente faciliterend en stimulerend. Voorbeelden van ontwikkelingen in de wijken zijn:

54 Basisnotitie 2010-2025

- andere vormen of collectief beheer van het buurtgroen, - inrichting van de openbare ruimte, afgestemd op de wensen van de bewoners, - meer ruimte voor woninguitbreiding (opbouw, aanbouw), - meer ruimte voor tweede woningen op kavels, woningsplitsing of samenvoeging, - ruimte voor collectieve ontwikkelingen in de wijken.

De op te stellen wijkvisies spelen een cruciale rol in het streven naar gemeenschappelijkheid en sociale duurzaamheid. Een participatieproces waarin alle stakeholders vertegenwoordigd zijn is essentieel.

Sociale media (op buurtniveau) kunnen een verbindend medium zijn in deze wijkaanpak.

In tegenstelling tot in de andere wijken is er in Grote Waal en Kersenboogerd weinig menging van woningtypes en voorzieningen

55

“Saaie, ongedefinieerde binnentuin voor hangjongeren...�

56 Basisnotitie 2010-2025

“...wordt collectieve moestuin voor de buurt” 57

historische stad Hoorn is een historische stad. Op de plekken waar de historie zichtbaar en beleefbaar zijn, zijn de kwaliteiten van de stad het grootst. Vooral in de binnenstad, aan de kust en in de oude linten zorgen deze elementen voor een aantrekkelijke omgeving. Op plekken waar de oude structuur is genegeerd, lijkt de woonomgeving anoniemer en identiteitslozer. De opgave is om bij iedere interventie de onderliggende lagen te betrekken bij de planvorming. Enerzijds zijn dat de cultuurhistorische, landschappelijke lagen, anderzijds zijn dit de ‘lagen van de nieuwe historie’: de sociale en stedenbouwkundige structuren van de naoorlogse woonwijken.

58 Basisnotitie 2010-2025

samengevat dient ieder initiatief in de stad getoetst te worden of het bijdraagt aan de top 10 van Hoorn:

ad

or)vriendelijke st

1.

een kind- (en seni

2.

een veilige stad

3.

te een stad met ruim

4.

een stad m

5.

een stad met func

6.

te een stad die ruim

7.

een duurzame st

8.

een stad waa

voor (intensieve)

laagbouw ingtypen

ktconforme won

enging van mar et ruimte voor m tiemenging

emerschap

biedt aan ondern

ad

it is

orkeursmodalite

r (fiets) de vo r langzaam verkee

heid en cohesie

9.

ciale duurzaam een stad waar so

10.

ec een stad die resp

t heeft voor haar

leidend zijn

historie

59

60 Basisnotitie 2010-2025

61

5.

aan de slag In dit hoofdstuk worden de belangrijkste stedelijke structuren en concrete projecten beschreven . Samen met de voorstellen uit het vorige hoofdstuk, dragen ze bij aan de ontwikkeling van de ondernemende, gemeenschappelijke stad. Er worden zeven structuren beschreven.

1. Gekleurde wijken 2.

Brede economie

3.

Versterking binnenstad

4. Terug naar de kust 5.

Selectieve bereikbaarheid

6. Groen-blauwe onderlegger 7.

Megalint

63

1. GEKLEURDE WIJKEN

64 Basisnotitie 2010-2025

Centrum historisch

diverse, kleinschalige, gemengde wijk met een belangrijke betekenis voor de stad (Binnenstad)

Centrum nieuw

diverse, gemengde wijken met een stedelijk programma (Poort van Hoorn, Nieuwe Steen West)

Stadswijk

levendige wijken met een aantrekkelijke functiemix, de woonfunctie overheerst, maar verspreid ook voorzieningen (Hoorn Noord, Venenlaankwartier, Grote Waal Oost)

Levendige woonwijk

woonwijken met veel diversiteit aan types met veel voorzieningen geconcentreerd op enkele plekken (Risdam Zuid, Kersenboogerd Noord)

Rustige woonwijk

woonwijken met basisvoorzieningen, ingericht op een rustige woonwens, ideaal voor gezinnen (Bangert en Oosterpolder, Grote Waal West, Risdam Noord, Nieuwe Steen Oost, Kersenboogerd Zuid Oost)

Dorpse wijk

gegroeid vanuit een dorp, een kleinschalige afwisseling en menging van woningtypes en functies (Zwaag, Blokker)

65

maar deze leiden niet tot omvangrijke sloop‐ en nieuwbouwopgaven. Uiteindelijk leidt te verwachten. vitaliseren tot een geleidelijke verkleuring van een wijk.

- Vitaliseren: wijken ondergaan een geleidelijke transformatie. Veranderingen zijn gewenst, maar deze leiden niet tot omvangrijke sloop‐ en nieuwbouwopgaven. Uiteindelijk leidt Naam Naam Motto Motto Overwegingen en doelgroep Strategie Overwegingen & Doelgroep Strategie vitaliseren tot een geleidelijke verkleuring van een wijk.

Het wijkprofiel In bijgevoegde tabel is aangegeven wat de voorgestelde wijkprofielen zijn. Alle wijken hebben een ‘motto’. Daarnaast zijn de overwegingen opgenomen die hebben geleid

Naam

Binnenstad

Historisch centrum Motto

Divers, gemengd en stedelijk. Een wijk voor alle Overwegingen en doelgroep doelgroepen

Consolideren Strategie

Binnenstad Nieuwe Steen West

Historisch centrum Werkpark

Divers, gemengd en stedelijk. Een wijk voor alle Nieuw centrumgebied met overwegend een doelgroepen werkfunctie

Consolideren Vitaliseren

Poort van Hoorn Nieuwe Steen West Veenenlaanwartier

Werkpark Stadse straten

Vitaliseren Consolideren

Veenenlaanwartier

Stadse straten

Hoorn noord

Levendige stadswijk

Hoorn noord

Levendige stadswijk

Grote Waal Oost

Stedelijk wonen

Grote Waal Oost Grote Waal Oost

aan 't water Stedelijk wonen Stedelijk wonen

Nieuw centrumgebied met overwegend een Oude stadswijk die nu al een stadse menging werkfunctie heeft. De ligging nabij het centrum rechtvaardigt de stedelijke sfeer. Een wijk voor een brede Oude stadswijk die nu al een stadse menging doelgroep met accent op de starters en senioren. heeft. De ligging nabij het centrum rechtvaardigt de stedelijke sfeer. Een wijk voor een brede Oude, karakteristieke stadswijk met stedelijke doelgroep met accent op de starters en senioren. kwaliteit. De kwaliteit en diversiteit van de linten wordt doorgezet in de hele wijk. Een wijk voor Oude, karakteristieke stadswijk met stedelijke een brede doelgroep met accent op de starters kwaliteit. De kwaliteit en diversiteit van de linten en senioren. wordt doorgezet in de hele wijk. Een wijk voor een brede doelgroep met accent op de starters De ligging nabij het centrum, de kust en de goede en senioren. ontsluitingsmogelijkheden maakt de transformatie tot stadswijk mogelijk. De wijk is De ligging nabij het centrum, de kust en de goede De ligging nabij het centrum, de kust en de goede dringend toe aan vernieuwing. Veel mensen ontsluitingsmogelijkheden maakt de ontsluitingsmogelijkheden maakt de trekken weg in deze wijk. Deze transformatie transformatie tot stadswijk mogelijk. De wijk is transformatie tot stadswijk mogelijk. De wijk is heeft prioriteit. De gunstige ligging maakt de wijk dringend toe aan vernieuwing. Veel mensen dringend toe aan vernieuwing. Veel mensen erg interessant voor jonge, stadsgerichte trekken weg in deze wijk. Deze transformatie trekken weg in deze wijk. Deze transformatie gezinnen. Woon‐werkcombinaties zijn kansrijk. heeft prioriteit. De gunstige ligging maakt de wijk heeft prioriteit. De gunstige ligging maakt de wijk erg interessant voor jonge, stadsgerichte erg interessant voor jonge, stadsgerichte Dit deel van Kersenboogerd is het meest compact gezinnen. Woon‐werkcombinaties zijn kansrijk. gezinnen. Woon‐werkcombinaties zijn kansrijk. en stedelijk. De centrale ligging nabij voorzieningen en de aanwezigheid van het Dit deel van Kersenboogerd is het meest compact Dit deel van Kersenboogerd is het meest compact station maken deze wijk aantrekkelijk voor alle en stedelijk. De centrale ligging nabij en stedelijk. De centrale ligging nabij doelgroepen. Intensieve laagbouw (in plaats van voorzieningen en de aanwezigheid van het voorzieningen en de aanwezigheid van het de verouderde appartementen) kan bijdragen station maken deze wijk aantrekkelijk voor alle station maken deze wijk aantrekkelijk voor alle aan de kwaliteitsverbetering van de wijk. doelgroepen. Intensieve laagbouw (in plaats van doelgroepen. Intensieve laagbouw (in plaats van de verouderde appartementen) kan bijdragen de verouderde appartementen) kan bijdragen Risdam Zuid heeft een gunstige ligging (centrum, aan de kwaliteitsverbetering van de wijk. aan de kwaliteitsverbetering van de wijk.

Poort van Hoorn, Huesmolen, Nieuwe Steen, Blauwe Berg, A7, station). Het maakt de wijk Risdam Zuid heeft een gunstige ligging (centrum, Risdam Zuid heeft een gunstige ligging (centrum, ideaal voor alle doelgroepen. De wijk profiteert Poort van Hoorn, Huesmolen, Nieuwe Steen, Poort van Hoorn, Huesmolen, Nieuwe Steen, van de gunstige ligging: een compacte, complete Blauwe Berg, A7, station). Het maakt de wijk Blauwe Berg, A7, station). Het maakt de wijk woonwijk waar intensieve laagbouw mogelijk is. ideaal voor alle doelgroepen. De wijk profiteert van de gunstige ligging: een compacte, complete van de gunstige ligging: een compacte, complete woonwijk waar intensieve laagbouw mogelijk is. woonwijk waar intensieve laagbouw mogelijk is.

tot het gekozen wijkprofiel.

In de tabel is tevens de ‘strategie’ per wijk aangegeven. De strategie beschrijft de beheer- of herontwikkelingsstrategie per wijk:

aan 't water aan 't water

- Consolideren : in bepaalde wijken is beheer het devies, hier zijn geen grote ontwikkelingen te verwachten.

Kersenboogerd Noord Vernieuwd en divers

- Vitaliseren: wijken ondergaan een geleidelijke transformatie. Veranderingen zijn gewenst, maar deze leiden niet tot omvangrijke sloop- en nieuwbouwopgaven.

Kersenboogerd Noord Vernieuwd en divers Vernieuwd en divers Kersenboogerd Noord

Uiteindelijk leidt vitaliseren tot een geleidelijke verkleuring van een wijk.

- Transformeren: Een wijk ondergaat een forse ingreep, er zijn aanleidingen tot ingrijpende interventies (op woningcomplexniveau).

- Ontwikkelen van een nieuwe wijk.

66 Basisnotitie 2010-2025

Risdam Zuid

Dynamisch wonen

Risdam Zuid Risdam Zuid

Dynamisch wonen Dynamisch wonen

Consolideren Consolideren Consolideren

Transformeren Transformeren Transformeren

Vitaliseren Vitaliseren Vitaliseren

Vitaliseren Vitaliseren Vitaliseren

Naam

Motto

Overwegingen & Doelgroep

Strategie Consolideren Consolideren

Grote Waal West Grote Waal West

Wonen nabij de Wonen nabij de natuur natuur

De huidige rustige en groene sfeer wordt De huidige rustige en groene sfeer wordt gecontinueerd. De wijk is ideaal voor gezinnen en gecontinueerd. De wijk is ideaal voor gezinnen en huishoudens die rustig, maar goed ontsloten huishoudens die rustig, maar goed ontsloten willen wonen. willen wonen.

Risdam Noord Risdam Noord

Wonen in de luwte Wonen in de luwte

De ligging nabij het landschap, bij het De ligging nabij het landschap, bij het sportcomplex en dicht bij de ontsluitingswegen sportcomplex en dicht bij de ontsluitingswegen maakt dat deze wijk ideaal ligt voor maakt dat deze wijk ideaal ligt voor (forens)gezinnen. Dit vraagt wel een forse (forens)gezinnen. Dit vraagt wel een forse vitalisering, waarbij verdunning van de vitalisering, waarbij verdunning van de woningvoorraad (minder woningen) gewenst is. woningvoorraad (minder woningen) gewenst is.

Het is nu een vrij stenige wijk.

Het is nu een vrij stenige wijk.

Vitaliseren Vitaliseren

Marktgerichte woningbouw in de bestaande stad Deze structuurvisie bevat geen concreet woningbouwprogramma. De lokale, regionale

Kersenboogerd ZO Kersenboogerd ZO (deel Zuid) (deel Zuid)

Wonen in de luwte Wonen in de luwte

De huidige rustige, groene sfeer wordt De huidige rustige, groene sfeer wordt gecontinueerd. gecontinueerd.

Consolideren Consolideren

Nieuwe Steen Oost Nieuwe Steen Oost

Centraal en rustig Centraal en rustig

De huidige rustige, groene sfeer wordt De huidige rustige, groene sfeer wordt gecontinueerd. gecontinueerd.

Consolideren Consolideren

Bangert_Oosterpolder Nieuw wonen Bangert_Oosterpolder Nieuw wonen

Nieuwe woonwijk Nieuwe woonwijk

Ontwikkelen Ontwikkelen

Zwaag Zwaag

Het dorp Het dorp

Een dorps milieu met een fijnmazige afwisseling Een dorps milieu met een fijnmazige afwisseling en functiemenging. In een dorp is ruimte voor en functiemenging. In een dorp is ruimte voor alle doelgroepen. alle doelgroepen.

Consolideren Consolideren

Blokker Blokker

Het dorp Het dorp

Een dorps milieu met een fijnmazige afwisseling Een dorps milieu met een fijnmazige afwisseling en functiemenging. In een dorp is ruimte voor en functiemenging. In een dorp is ruimte voor alle doelgroepen. alle doelgroepen.

Consolideren Consolideren

Marktgerichte woningbouw in de bestaande stad Marktgerichte woningbouw in de bestaande stad

en provinciale woonvisies vormen de basis. Een goede regionale afstemming is cruciaal voor de vitaliteit van de regio. Het is van groot belang voor dat de woningbouw op peil blijft. Hiertoe dienen voldoende locaties beschikbaar te zijn. De huidige locaties bevatten waarschijnlijk voldoende capaciteit om de kwantitatieve en kwalitatieve vraag tot 2025 te kunnen accommoderen. In Bangert-Oosterpolder is nog ruimte om suburbaan te kunnen bouwen. Volgens de huidige planning kan hier tot circa 2020 worden gebouwd. Er is daarnaast een fors aantal inbreidingsmogelijkheden. De belangrijkste zijn de Blauwe Berg, de stationsomgeving, Poort van Hoorn, Pelmolenpad en Holenweg. Ook in de binnenstad is een aantal kleinere locaties te vinden.

Daarnaast zijn er allerlei ontwikkelingen in de wijken. Deze transformatieopgaven zullen waarschijnlijk niet leiden tot netto toevoegingen aan de woningvoorraad. Dit zijn vooral kwalitatieve ingrepen. Hoorn zal de komende jaren marktgericht moeten gaan

bouwen. De woningvoorraad dient afgestemd te zijn op de marktvraag (woningtype en Deze structuurvisie bevat geen concreet woningbouwprogramma. De lokale, regionale en provinciale Deze structuurvisie bevat geen concreet woningbouwprogramma. De lokale, regionale en provinciale woonmilieu). Voldoende aandacht voor seniorenhuisvesting, betaalbare woningbouw woonvisies vormen de basis. Een goede regionale afstemming is cruciaal voor de vitaliteit van de woonvisies vormen de basis. Een goede regionale afstemming is cruciaal voor de vitaliteit van de en een doelgroepgerichte productie zijn essentieel.Ontwikkelaars hebben jaren regio. Het is van groot belang voor dat de woningbouw op peil blijft. Hiertoe dienen voldoende regio. Het is van groot belang voor dat de woningbouw op peil blijft. Hiertoe dienen voldoende locaties beschikbaar te zijn. De huidige locaties bevatten waarschijnlijk voldoende capaciteit om de locaties beschikbaar te zijn. De huidige locaties bevatten waarschijnlijk voldoende capaciteit om de aanbodgericht kunnen bouwen, die tijd is voorbij. In de huidige kopersmarkt is het kwantitatieve en kwalitatieve vraag tot 2025 te kunnen accommoderen. In Bangert‐Oosterpolder is kwantitatieve en kwalitatieve vraag tot 2025 te kunnen accommoderen. In Bangert‐Oosterpolder is essentieel dat vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten. Dit vraagt bijvoorbeeld om nog ruimte om suburbaan te kunnen bouwen. Volgens de huidige planning kan hier tot circa 2020 nog ruimte om suburbaan te kunnen bouwen. Volgens de huidige planning kan hier tot circa 2020 meer diversiteit aan woningen en woonmilieus; van stedelijk tot dorps. worden gebouwd. Er is daarnaast een fors aantal inbreidingsmogelijkheden. De belangrijkste zijn de worden gebouwd. Er is daarnaast een fors aantal inbreidingsmogelijkheden. De belangrijkste zijn de Blauwe Berg, de stationsomgeving en de Poort van Hoorn. Ook in de binnenstad is een aantal Blauwe Berg, de stationsomgeving en de Poort van Hoorn. Ook in de binnenstad is een aantal kleinere locaties te vinden. Daarnaast zijn er allerlei ontwikkelingen in de wijken. Deze kleinere locaties te vinden. Daarnaast zijn er allerlei ontwikkelingen in de wijken. Deze

67

Voorzieningen op maat Alle wijken krijgen een maatschappelijke voorzieningenstructuur die aansluit bij het wijkprofiel en de behoeften. In de kern is het maatschappelijke (welzijn, onderwijs, zorg en sport) netwerk per wijk vergelijkbaar. De wijze waarop het wordt geïmplementeerd en wordt uitgebouwd in de wijken varieert. De brede school vormt de basis voor iedere wijk. Een brede school hoeft geen fysieke eenheid te zijn, maar kan bestaan uit een netwerk van verschillende elementen. Eén of meerdere basisscholen, een binnensportaccommodatie, een buitensportveldje en een kinderopvang vormen de basis. In alle wijken dient dit netwerk voor langzaam verkeer (inclusief kinderen,‘kindlint’) goed, zonder barrières (wegen > 50km/uur) en veilig bereikbaar te zijn.

Grote sportcomplexen hoeven niet per se in een wijk te liggen, vaak zijn dit wijkoverstijgende voorzieningen.

68 Basisnotitie 2010-2025

Een gymzaal of kleine sporthal die ook buiten schooltijden kan worden gebruikt (voor volwassenen /

voorzieningen stadswijk

senioren) en een sportveld volstaan vaak. Wellicht kan

- In de stadswijken is een kleine concentratie van

dit worden gekoppeld aan een commerciële sportschool.

voorzieningen de basis voor de brede school /

Het brede schoolnetwerk zal doorgaans worden

woonzorgzone. Het netwerk zal zich uitspreiden over

aangevuld met voorzieningen zoals medische zorg

de hele wijk. Concentratie van voorzieningen in een

en een wijkcentrum. In dat geval is sprake van een

centrumzone is geen doel.

woonzorgzone. Deze woonzorgzone dient ook goed

- In de levendige woonwijken zijn de meeste

bereikbaar te zijn voor senioren (maximaal 10 minuten

voorzieningen geclusterd in een centrumzone (de

rollatortijd) vanuit hun seniorenwoning.

wijkcentra Huesmolen en Kersenboogerd). Verspreid

Samen vormen de brede school en de woonzorgzone de

in de wijken zijn nog voorzieningen aanwezig die ook

centrumzone van een wijk. De wijze waarop dit netwerk

onderdeel uitmaken van het netwerk.

aanwezig is in de wijk is afhankelijk van het wijkprofiel

voorzieningen levendige woonwijk

- In de rustige woonwijken is het voorzieningenniveau

en de bestaande voorzieningen. Dit is slechts een

beperkter en zal het grotendeels zijn geconcentreerd

‘denkmodel’.

in de centrumzone.

voorzieningen rustige woonwijk

- De dorpen kennen eveneens een centrumzone. In de oude linten zijn de overige voorzieningen te vinden.

voorzieningen dorpen

69

2. brede economie

70 Basisnotitie 2010-2025

economie stadswijk

economie levendige woonwijk

economie dorpen

De wijkeconomie De kansen voor de wijkeconomie zijn gekoppeld aan de

Concentratie van de detailhandel vindt plaats in

wijkprofielen. Werk aan huis wordt overal toegestaan,

winkelcentra Grote Beer, Kersenboogerd, Huesmolen,

mits niet hinderlijk. Iets grootschaligere activiteiten

Korenbloem, het nieuwe centrum van Bangert-

(milieucategorie I / II) zoals R&D, horeca, detailhandel,

Oosterpolder en de twee dorpskernen.

zorg en welzijn, wellness, kleine kantoren en

3. Ontwikkeling van bedrijventerreinen ’t Zevenhuis en Distriport.

4. De Tuin van Hoorn: een (proef)tuin voor startende bedrijven, gekoppeld aan de agribusiness (ondernemers-onderwijs), ter

dienstverlening en lichte bedrijvigheid zijn ook mogelijk

De stedelijke economie

vitalisering van het bestaand bedrijventerrein

maar op specifieke plekken en zones. Deze variëren per

Op allerlei fronten wordt gewerkt aan de versterking

De Oude Veiling en / of de locatie van het

wijkprofiel. De wijze waarop dit wordt vertaald naar de

van de brede, stedelijke economie. De belangrijkste

oostelijk gelegen kassencomplex.

wijken is uiteraard maatwerk.

projecten zijn: 1. De economische versterking van de binnenstad:

- In de stadswijken zijn de oude linten of nieuwe structuurdragers de aangewezen plek.

- In de levendige woonwijken is dit soort type bedrijvigheid in de centrumzone mogelijk.

- In de rustige woonwijken is deze bedrijvigheid in principe niet toegestaan.

- In de dorpen zijn de centrumzone en de oude linten de logische zones.

constante aandacht voor vrije tijdseconomie, dienstverlening en detailhandel.

2. De ‘economische as’. Als verbindend onderdeel van de wijkeconomie wordt de economische as ontwikkeld. Deze verbindt de Korenbloem, de

5. Ruimte voor zorgeconomie op diverse locatie (in de wijken).

6. Kantoorontwikkeling op de locaties: Binnenstad, Stationsgebied, Dampten, Maelsonstraat en Nieuwe Steen.

7. Hoorn 80 en/of Gildeweg: kansen voor de introductie van wonen op het bedrijventerrein.

Huesmolen, Nieuwe Steen en de binnenstad.

Langs deze as zijn allerlei economische ontwikkelingen mogelijk die de omliggende wijkeconomieën versterken.

71

3. versterking binnenstad

72 Basisnotitie 2010-2025

De binnenstad verdient constante aandacht, al

1. Aanpassen van de infrastructuur conform

jaren wordt er gewerkt aan de versterking en de

bestaand beleid (aanpassing en afsluiting Keern,

kwaliteitsverbetering van de binnenstad. Het gebied

ongelijkvloerse spoorwegkruising en verbeterde

is het paradepaartje van Hoorn. Economisch is de

ontsluiting van het centrum).

binnenstad van levensbelang, voor de branding en

2. Poort van Hoorn conform de bestaande

profilering is deze eveneens onmisbaar. Dit belang

structuurvisie. Deze visie sluit naadloos aan bij deze

is onomstreden. De bestaande projecten dienen de

gemeentelijke structuurvisie.

komende jaren uitgevoerd te worden:

3. Versterking binnenstad (conform bestaand beleid en overige projecten) waaronder realisatie van het Oostereiland (reeds in uitvoering) 4. Na realisatie van deze projecten dient gefocust te worden op de westzijde van de binnenstad: • het verbeteren ruimtelijke relatie met schouwburg Het Park. • de ontwikkeling van een boulevard op de Westerdijk.

73

4. TERUG NAAR dE KUST

74 Basisnotitie 2010-2025

Samen met de binnenstad, is de kustzone de

Grote Waal is dit cruciaal. In een wijkvisie voor Grote

kwaliteitsdrager van Hoorn. Het waterfront van de

Waal dienen dit leidende principes te zijn.

binnenstad is, en wordt, ontwikkeld. Het belang hiervan

2. Het Julianapark is een prachtige groene plek aan

is evident. De kwaliteit van de oostelijke en westelijke

het water. De potenties van dit park zijn echter

flank blijven echter achter.

veel groter dan het huidige gebruik laat zien. De plek kan uitgroeien tot het stadspark en stedelijk

1. De Grote Waal ligt aan de kust, direct achter de

recreatiegebied van Hoorn. De oeverzone kan beter

Westerdijk. De kwaliteit van het Markermeer is

worden ontwikkeld. Ander gebruik en toegevoegd

nergens voelbaar. De oeverzone, van schouwburg

programma (bijzondere hoogwaardige woonbebouwing

Het Park tot aan natuurgebied De Hulk wordt

of horeca) kan bijdragen aan de kwaliteitsverbetering

geleidelijk herontwikkeld. Strandvorming,

en openbaarheid van de locatie. Het sportcomplex

dijkverzwaring en natuurontwikkeling gaan hier

voegt weinig toe aan de beleving van het park en

samen. De transformatie van Grote Waal en deze

maakt ook geen gebruik van de specifieke kwaliteiten

oeverontwikkeling kunnen op elkaar worden

van deze plek. Andere gebruiksfuncties voor deze plek

afgestemd. Er liggen kansen om Grote Waal ‘aan

zijn goed voorstelbaar.

het water te leggen’. Dit kan leiden tot interessante

3. De Schelphoek wordt ontwikkeld voor de

programma’s (vrije tijdseconomie) op en aan de dijk.

waterrecreatie. Dit is een belangrijke versterking van

Daarnaast kan de transformatie van Grote Waal

de kustzone. Op lange termijn kan ook het buitendijkse

er toe leiden dat de wijk en het water verbonden

deel ten oosten van dit gebied, nu nog bedrijfsterrein,

worden. Voor de toekomstige woonkwaliteit van

worden ontwikkeld als woon-/waterrecreatiegebied.

75

5. SELECTIEVE BEREIKBAARHEID ?

76 Basisnotitie 2010-2025

De interne bereikbaarheid is al jaren een belangrijk

De snelheid op de Provincialeweg wordt teruggebracht

vraagstuk in Hoorn. Zoals al gesteld wordt de

tot 70km/uur. Deze ingreep en de opwaardering van

fietsstructuur versterkt ter verbetering van de interne

de Westfrisiaweg dragen bij aan bovengenoemde

bereikbaarheid. De Fietsnota geldt als basis voor de

verkeersafwikkeling. Bekeken zal worden of deze ingrepen

belangrijkste ingrepen. Ook het beleid uit het Masterplan

bijdragen aan een betere doorstroming, het voorkomen van

Hoofdinfrastructuur is uitgangspunt voor deze

congestie, een betere oversteekbaarheid en minder (milieu)

structuurvisie. Waar nodig zijn accenten geplaatst.

hinder. Indien nodig kan nadien onderzocht worden wat

De Provincialeweg speelt een belangrijke rol in de

de effecten zijn van aanvullende maatregelen. Daarbij kan

verkeersdiscussies. Deze doorsnijdt het stedelijke gebied

gedacht worden aan een verlaging van de snelheid op de

van Hoorn. De oversteekbaarheid laat te wensen over, er

Provincialeweg tot 50 km/uur, eventueel in het deel tussen

is (milieu)overlast en in de spits vindt op diverse plaatsen

de Ommekeern en de Oostergouw. Wellicht kunnen hiermee

congestie plaats. De Provincialeweg is van cruciaal

dure, ongelijkvloerse kruisingen voor het fietsverkeer,

belang voor de ontsluiting van de binnenstad en van

zoals voorgesteld in de Fietsnota, worden voorkomen. Een

Hoorn 80. ‘Nu gaat een groot deel van het verkeer van

andere optie is het creëren van ‘doorwaadbare plaatsen’ ter

en naar Hoorn via de Provincialeweg naar de A7 (of vice

hoogte van Zwaagmergouw, Blokmergouw, Oostergouw en

versa). Het voorstel is om het verkeer te verleiden om

Westerblokker. Door de toevoerroutes vanuit het noorden

van de opgewaardeerde Westfrisiaweg (N302) gebruik te

naar de Provincialeweg te beperken (door het instellen van

maken en de noordelijke ontsluitingswegen van Hoorn te

een lagere snelheid of het beperken van de capaciteit) kan

gebruiken. De Provincialeweg is hoofdzakelijk bedoeld

het verkeer worden verleid om de noordelijke route via de

voor de ontsluiting van de zuidelijke wijken van Hoorn.

Westfrisiaweg te nemen.

77

6. groen-blauwE ONDERLEGGER

78 Basisnotitie 2010-2025

De groen-blauwe onderlegger is de drager van de

Het (recreatieve) blauwe netwerk kan worden versterkt

ruimtelijk-landschappelijke structuur. Deze verbindt de

door de introductie van enkele nieuwe vaarverbindingen.

onderdelen van de stad en verbindt stad en ommeland.

Het groene, fietsroutenetwerk in en buiten de stad kan

De linten vormen de belangrijkste dragers. Deze worden

worden versterkt door de aanleg van een fietsroute langs

gekoesterd, er is gericht beleid geformuleerd over de

de oude spoorlijn. Deze heeft een toegevoegde waarde

beeldkwaliteit van de linten (Beeldkwaliteitsplan linten

voor de interne fietsverbindingen en de recreatieve

en Zicht op de linten) en de verkeersfunctie (Masterplan

structuren tussen binnenstad en landschap.

Infrastructuur). De lintenstructuur kan op een aantal

De ontwikkeling hiervan kan worden gekoppeld aan

plaatsen worden versterkt, zowel in de stad, als op de

ontwikkelingen in de directe omgeving.

overgang naar het landschap. De historische vaarten en sloten zijn eveneens belangrijke kwaliteitsdragers van Hoorn. Soms zijn ze dragend en goed zichtbaar, soms zijn ze erg verborgen en is de structuur onderbroken.

De inzet is om de groene en blauwe structuurdragers te herstellen als zich hier kansen voor voordoen, bijvoorbeeld als meekoppelend effect.

79

7. megalint

80 Basisnotitie 2010-2025

De laatste laag beschrijft het zogenaamde ‘Megalint’

1. Holenweg: woon(werk)bebouwing in parkachtige

Het Megalint is de structuur die wordt gevormd door

omgeving. Dit park verbindt de stadswijken met de

de Provincialeweg, Zwaagmergouw, Blokmergouw,

dijk en Schelphoek.

Oostergouw en IJsselweg. Ze vormen de basis van de

2. Blauwe Berg realisatie conform bestaand beleid.

interne ontsluitingsstructuur. Deze wegen hebben, of

Maakt onderdeel uit van de groene, westelijke

krijgen, een parkachtige, groene inrichting (parkways)

groenzone tussen de A7 en Hoorn.

. Daarnaast vormen ze een directe ontsluiting van grootschalige ontwikkelingen zoals de Blauwe Berg, de Poort van Hoorn, de Nieuwe Steen, de Tuin van Hoorn (Oude Veiling) en Holenweg. Deze bepalen dus mede het beeld van Hoorn. Het Megalint wordt een overkoepelende groene structuur die de wijken en projecten verbindt. De belangrijkste projecten aan dit Megalint (voor zover nog niet beschreven):

81

integratie kaart De integratiekaart is de optelsom van de zeven lagen.

stadsprojecten. Naast de constante zorg, de

Deze kaart is geen traditionele structuurvisiekaart waarin

kleinschalige interventies en aandacht voor de wijken

alle ontwikkelingsgebieden zijn aangegeven en voor alle

zoals deze zijn beschreven in hoofdstuk 5 (leefbare

programmatische behoeften locaties zijn gevonden. De

stad, gemengde stad, duurzame stad en historische,

kaart bevat een illustratie van de strategische spelregels

landschappelijke stad) zijn er twintig majeure projecten

die horen bij de zeven lagen. De kleuren en illustraties uit

gedefinieerd. In het onderstaande overzicht zijn deze

de integratiekaart horen bij de zeven lagen en bevatten

gerangschikt naar prioriteit. Tevens is aangegeven wat

integrale ideeĂŤn en richtingen voor de onderdelen van

de rol van de gemeente is bij de realisatie van deze

de stad Hoorn. Ze vormen geen blauwdruk, maar een

projecten.

inspiratiebron voor de toekomst.

De integratiekaart bevat daarnaast de twintig

82 Basisnotitie 2010-2025

83

projecten kaart Projecten die continue aandacht behoeven of al in

Projecten met een hoge prioriteit (voor 2025):

Projecten met een gemiddelde prioriteit (voor 2025):

uitvoering / voorbereiding zijn:

De ontwikkeling is van grote betekenis voor de stad. De

De ontwikkeling is van betekenis voor de stad, maar is

1. (Economische) versterking van de binnenstad

gemeente heeft doorgaans een actieve rol.

niet cruciaal. De gemeente heeft vaak een stimulerende

2. Verbetering infrastructuur in en rond de binnenstad

12. Grote Waal transformeren, westelijke kust- en

en faciliterende rol.

3. Ontwikkelen Poort van Hoorn

strandzone ontwikkelen

17. Holenweg ontwikkelen

4. Versterking fietsstructuur

13. Westzijde binnenstad versterken (Westerdijk)

18. De Tuin van Hoorn ontwikkelen

5. Ontwikkeling Blauwe Berg

14. Provinciale weg (en andere wegen van Megalint) als

19. Fietsroute langs oude spoorlijn

6. Ontwikkeling ’t Zevenhuis en Distriport (niet op kaart)

parkway (onderzoek downgrading en doorwaadbare

7. Afronding Bangert-Oosterpolder

plaatsen)

20. Economische as ontwikkelen

8. Ruimte voor (zorg)economie in de wijken (niet op kaart)

15. Julianapark teruggeven aan stad

Projecten met een lage prioriteit:

9. Diverse kantoorlocaties ontwikkelen (niet op kaart)

16. Begraafplaats

De ontwikkeling is van betekenis voor de stad, maar

10. Aanvullen schakels in groen-blauwe netwerk,

zeker niet cruciaal. De gemeente heeft passieve rol.

waaronder de vaarroutes (meekoppelen met andere

21. Schelphoek verder ontwikkelen in oostelijke richting

ontwikkelingen); (niet op kaart)

22. Hoorn 80: ruimte bieden aan (bedrijfs)woningen

11. Schelphoek

84 Basisnotitie 2010-2025

6.

7.

19.

18.

20.

4.

5.

16.

14.

3.

17.

2.

12.

1.

13.

21.

15.

11.

22.

85

6.

wijkpaspoorten De wijkprofielen uit het vorige hoofdstuk zijn uitgewerkt tot wijkpaspoorten.

Deze leggen de wijkidentiteit bloot en geven richting aan de toekomstige ontwikkeling. Ze kunnen worden uitgewerkt in visies voor de afzonderlijke wijken. Ze vormen nadrukkelijk geen blauwdruk voor de ontwikkeling van de wijk, maar schetsen een globale richting.

87

In dit hoofdstuk is vooral aandacht besteed aan de

In dit hoofdstuk staan daarom de volgende wijken

In dit hoofdstuk wordt voor de vijf wijken kort ingegaan

wijken die een transformatie of vitalisering ondergaan.

centraal:

op de thema’s:

Dit zijn de wijken die de komende jaren zullen gaan

- Nieuwe Steen West

- De belangrijkste ruimtelijke interventies in de wijk

veranderen. De wijken waar consolideren het devies is,

- Grote Waal Oost

- De bestaande economische structuur

kennen geen grote veranderingen. Op die wijken wordt

- Risdam Zuid

- De bestaande voorzieningenstructuur

slechts summier ingegaan (Grote Waal West, Hoorn

- Kersenboogerd Noord

- Een schematische weergave van de toekomstige

Noord, Venenlaankwartier en Kersenboogerd Zuidoost).

- Risdam Noord

Grote ontwikkelingen vinden natuurlijk wel plaats in de

- Een schematische weergave van de toekomstige

stadsdelen Poort van Hoorn, ’t Zevenhuis , Bangert

Dit zijn de jaren zeventig en tachtig wijken waar de

en Oosterpolder. Voor deze gebieden zijn separate

komende jaren de meeste aandacht naar uit zal gaan.

(structuur)visies aanwezig.

Grote Waal Oost, de belangrijkste transformatiewijk, zal stedelijker en compacter worden. Risdam Zuid en Kersenboogerd Noord worden diverser en afwisselender en Risdam Noord wordt rustiger en luwer.

In de wijkvisies kunnen alle ideeën en voorstellen uit deze

88 Basisnotitie 2010-2025

economische structuur

structuurvisie worden uitgewerkt.

voorzieningenstructuur

89

nieuwe steen west Wijkprofiel: centrumgebied Motto: werkpark Strategie: Vitaliseren Toekomstige kwaliteiten: - Centraal stedelijk gebied - Meer functiemenging en diversiteit - Van werkgebied naar werkpark (met ook ruimte voor andere functies)

90 Basisnotitie 2010-2025

De belangrijkste ruimtelijke interventies in de wijk

91

nieuwe steen west economie

92 Basisnotitie 2010-2025

Bestaande economische structuur

nieuwe steen west voorzieningen

Bestaande voorzieningenstructuur

93

GROTE WAAL OOST Wijkprofiel: stadswijk Motto: Stedelijk wonen aan ’t water Strategie: Transformeren, hoge prioriteit Toekomstige kwaliteiten: - Transformatie tot stadswijk - Aantrekkelijke wijk voor jonge gezinnen, stadsgericht, forenzen - Pilot voor wonen - werken - Diversiteit en levendig - Goede ontsluiting: spoor en auto - Relatie met dijk en water versterken - Ruimte voor vrije tijdseconomie en stadsstrand - Relatie met binnenstad verbeteren - Ruimte voor intensieve laagbouw

94 Basisnotitie 2010-2025

De belangrijkste ruimtelijke interventies in de wijk

95

GROTE WAAL OOST economie

96 Basisnotitie 2010-2025

Bestaande economische structuur

Schematische weergave van de toekomstige economische structuur

GROTE WAAL OOST voorzieningen

Bestaande voorzieningenstructuur

Schematische weergave van de toekomstige voorzieningenstructuur

97

risdam zuid Wijkprofiel: levendige woonwijk Motto: Wonen in de luwte Strategie: Vitaliseren Toekomstige kwaliteiten: - Vitaliseren tot rustige woonwijk - Gunstige ligging nabij snelweg en sport - Landschap benutten in profilering - Verdunnen en verluwen: wijk is nu erg stenig - Beter integreren en zichtbaar maken van linten en Risdammerhout - Ruimte voor intensieve laagbouw (i.p.v. appartementen) - Aantrekkelijke wijk voor gezinnen: kindvriendelijkheid

98 Basisnotitie 2010-2025

99

risdam zuid economie

100 Basisnotitie 2010-2025

risdam zuid voorzieningen

101

kersenboogerd noord Wijkprofiel: levendige woonwijk Motto: vernieuwd en divers Strategie: Vitaliseren Toekomstige kwaliteiten: - Vitaliseren tot levendige woonwijk - Focus op verbetering centrumgebied Kersenboogerd - Ruimte voor intensieve laagbouw (i.p.v. appartementen) - Aantrekkelijke wijk voor alle doelgroepen - Diversiteit en levendig - Goede ontsluiting: spoor en auto

102 Basisnotitie 2010-2025

103

kersenboogerd n economie

104 Basisnotitie 2010-2025

kersenboogerd n voorzieningen

105

risdam noord Wijkprofiel: rustige woonwijk Motto: Dynamisch wonen Strategie: Vitaliseren Toekomstige kwaliteiten: - Vitaliseren tot levendige woonwijk - Focus op verbetering centrumgebied Huesmolen - Benutten gunstige ligging tussen economische kerngebieden - Beter integreren en zichtbaar maken van linten en Risdammerhout - Ruimte voor intensieve laagbouw (i.p.v. appartementen) - Aantrekkelijke wijk voor alle doelgroepen - Diversiteit en levendig - Goede ontsluiting: spoor en auto

106 Basisnotitie 2010-2025

107

risdam noord economie

n.v.t.

108 Basisnotitie 2010-2025

risdam noord voorzieningen

109

Grote waal west & kersenboogerd Zuidoost Wijkprofiel: rustige woonwijken Motto: Wonen nabij de natuur / wonen in de luwte Strategie: Consolideren Toekomstige kwaliteiten: - Behoud van de huidige kwaliteiten

110 Basisnotitie 2010-2025

zwaag & blokker

venenlaankwartier & hoorn noord

Wijkprofiel: dorpse wijken

Wijkprofiel: stadswijken

Motto: Het dorp

Motto: Stadse straten / levendige stadswijk

Strategie: Consolideren

Strategie: Consolideren

Toekomstige kwaliteiten:

Toekomstige kwaliteiten:

- Behoud van de huidige kwaliteiten

- Behoud van huidige kwaliteiten

111

112 Basisnotitie 2010-2025

colofon

Deze rapportage is in opdracht van de gemeente Hoorn opgesteld door BVR adviseurs.

Samenstelling, tekst, afbeeldingen en vormgeving van de rapportage

BVR adviseurs ruimtelijke ontwikkeling, Rotterdam

Hilde Blank Ad de Bont Marnix de Vos Petra Maas

Mits de bron wordt vermeld, mag alles uit deze rapportage worden overgenomen. Aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Eventuele rechthebbende op gebruikt beeldmateriaal dienen contact op te nemen met de uitgever.

Š BVR adviseurs ruimtelijke ontwikkeling, maart 2011

113