Żywienie papug w pigułce

autor: lek. wet. Ines Daszkowska

Od lat pokutuje mit, jakoby odpowiednim pokarmem dla papug były mieszanki ziaren, najlepiej przedstawiające na opakowaniu taki sam gatunek papugi. Takie rozumowanie może wpędzić nas, a przede wszystkim naszych podopiecznych, w poważne kłopoty. Jak w takim razie powinna wyglądać prawidłowa dieta papug w naszych domach, aby ptaki mogły cieszyć się dobrym zdrowiem i spędzić z nami długie lata?

Na początek spróbujemy przyjrzeć się diecie papug w naturze, aby zastanowić się, jak powinniśmy karmić te trzymane w naszych domach. Niestety, ogólnodostępne informacje na ten temat są dość skąpe. Wiadomo, że u więk

szości gatunków dieta jest dość różnorodna i obejmuje: nasiona, owoce, kwiaty, pąki, liście, pędy oraz inne części roślin, a także owady, w zależności, co jest dostępne o danej

porze roku. Próbując wzorować sposób żywienia papug na ich dzikich krewnych, należy uwzględnić różnorodność podawanych pokarmów. W codziennej diecie powinny znaleźć się warzywa, owoce, kwiaty i inne części roślin. Warzywa zostały wymienione jako pierwsze, ponieważ spośród roślinnych pokarmów dostępnych w sklepach to one mają najbardziej zbliżony skład do owoców zjadanych przez papugi w ich naturalnym środowisku. Przez lata uprawy, ze względu na walory smakowe istotne dla ludzi, wyselekcjonowano odmiany owoców o wyższej zawartości fruktozy. Dziko rosnące owoce w krajach tropikalnych przeważnie zawierają znacznie mniejsze ilości cukrów w postaci fruktozy, co czyni je podobnymi do zjadanych przez nas warzyw. W związku z tym, wśród świeżych pokarmów powinny dominować warzywa. Oprócz świeżych, surowych pokarmów roślinnych powinniśmy także uzupełniać menu pokarmami gotowanymi (bez soli), takimi jak na przykład niektóre warzywa, kasze niepalone (nie podajemy żytnich!) czy rośliny strączkowe. Bardzo istotne są także źródła białka w diecie – będą nimi wspomniane już rośliny strączkowe (gotowane) i kiełki, ale także: jajko ugotowane na twardo, gotowane mięso z kurczaka, jogurt naturalny bez laktozy czy chudy twaróg bez laktozy. Przyjmuje się, że białko pochodzenia zwierzęcego podajemy nie częściej niż raz w tygodniu (w przypadku spoczynku, sytuacja zmienia się np. podczas lęgów). Dla wielu gatunków są też określone bardziej szczegółowe potrzeby pokarmowe i zasady żywienia, my skupimy się na ogólnych zasadach i poznamy grupy pokarmów, które trzeba uwzględnić w codziennej diecie papug.

Owoce:

Z pestkami: agrest, porzeczka, borówka amerykańska, jagoda kamczacka, czarna jagoda, jeżyna, malina, truskawka, żurawina, arbuz, banan, granat, melon

Bez pestek: brzoskwinia, morela, nektarynka, czereśnia, wiśnia, gruszka, jabłko, śliwka, mango

Owoce:

cytryna, grejpfrut, limonka, mandarynka, pomarańcza, winogrono, kiwi, papaja, ananas, kokos

Warzywa i wypełniacze: Świeże/surowe i gotowane:

cukinia, dynia, marchew, ogórek, papryka (bez zielonych części – są trujące), chili, rzodkiewka, seler korzeniowy

Świeże/surowe i gotowane:

brukselka, kalarepa, jarmuż, kapusta (biała, czerwona, pekińska, chińska, włoska), sałata, szpinak, cykoria, koper, koper włoski, natka marchewki, roszponka, rukola, burak (korzeń i liście), brokuł i kalafior, kukurydza, pomidor, pietruszka, kasza niepalona (nie dawać kasz żytnich i surowej kaszy kuskus), makaron pełnoziarnisty

Gotowane:

ciecierzyca, soczewica, fasola (mung, adzuki i inne), fasolka szparagowa, groch wysuszony, kuskus, quinoa (komosa ryżowa), ryż, ziemniak (bulwy), batat (słodki ziemniak, może być pieczony), szparag

Rośliny – krzewy, drzewa i zioła:

babka szerokolistna i lancetowata, brzoza, cykoria podróżnik, głóg, grusza, jabłoń, gwiazdnica, jeżówka, jęczmień, krwawnik, leszczyna, lipa, malina, mniszek lekarski, morwa, pokrzywa (młode rośliny, które jeszcze nie parzą; starsze po sparzeniu wrzątkiem), porzeczka, poziomka, pszenica, rzeżucha, tasznik, topola, truskawka, wierzba

Rośliny – krzewy, drzewa i zioła:

bazylia, cząber ogrodowy (liście i łodygi), estragon (liście i łodygi), goździk ogrodowy, kolendra (natka), lubczyk, majeranek, melisa, ogórecznik, oregano, rozmaryn, rzepa, szałwia, sosna (bez żywicy), świerk (bez żywicy), tymianek, rdest

Kwiaty:

aksamitka, begonia, bergamotka, bratek, chaber (bławatek), chryzantema, cukinia, dynia, patison, ogórek, bez lilak, dzika róża, hibiskus, nagietek lekarski, nasturcja, niecierpek, podbiał, rumianek, stokrotka

Kwiaty:

lawenda, słonecznik

Kiełki:

fasola adzuki, brokuł, cykoria, jęczmień, kanar (mozga kanaryjska), kapusta, kukurydza, owies, rzodkiewka, rzeżucha, sałata

Kiełki:

burak, ciecierzyca, dynia, kardi (krokosz), murzynek, quinoa (komosa ryżowa), sezam, słonecznik, soczewica

Orzechy: (w zależności od gatunku papugi – trzeba pamiętać, że w większości są tłuste!): migdały (tylko słodkie; gorzkie są trujące), orzechy laskowe, nerkowce, orzechy brazylijskie, orzechy pekan, orzechy pili, pistacje, orzechy włoskie, orzechy cedrowe i piniowe, makadamia (często zjełczałe – lepiej nie dawać), orzechy arachidowe (czyli ziemne; często zanieczyszczone grzybami, nie zaleca się podawać)

UWAGI:

Winogrona – ich podawanie jest dyskusyjne! Najlepiej podawać tylko winogrona z własnego ogródka, gdy wiemy, że są niepryskane! Po spożyciu kupionych w sklepie może dojść do zatrucia. Większość owoców i warzyw podajemy bez skórki – należy je umyć, wysuszyć i obrać.

Produkty zestawione po prawej stronie tabeli (w kolumnie: od czasu do czasu/w małej ilości) – podajemy w niewielkich ilościach, maksymalnie raz na 2-3 dni. W dużych ilościach mogą działać drażniąco na przewód pokarmowy lub być toksyczne, niektóre zawierają duże ilości pewnych związków (np. kwas szczawiowy, olejki eteryczne), które w większych ilościach mogą być dla papug szkodliwe, lub są niezbilansowane (np. wysokokaloryczne).

Warto uzupełnić dietę papug granulatem (jest to przetworzony, gotowy pokarm). Taki pokarm można porównać do suchych karm dla psów i kotów. Producenci informują na opakowaniach, że jest to odpowiednio zbilansowane, pełnowartościowe pożywienie. Ponieważ jednak nie mamy dokładnych danych ani badań na temat składu pokarmu większości gatunków papug w naturze, więc trudno jednoznacznie stwierdzić, czy granulat na pewno jest całkowicie wystarczający, by podawać go bez żadnych dodatków.

Dla większości gatunków zalecam proporcje: • maksymalnie 20% – mieszanka ziaren • około 30% – granulat • reszta (50-70%) – świeże pokarmy przygotowywane przez nas • dodatkowo: źródło wapnia (dostępne przez cały czas) – najlepiej w postaci sepii lub kamienia mineralnego.

Suche ziarno jest ubogie w wiele witamin, ma zły stosunek wapnia do fosforu, a gotowe mieszanki często nie mają odpowiedniego składu dla gatunku, dla którego są przeznaczone (np. zawierają za dużo słonecznika, co skutkuje tym, że papuga spożywa zbyt dużo tłuszczu, lub owoce kandyzowane, które zawierają związki siarki oraz dużo cukrów). Długoterminowe karmienie samymi ziarnami odbije się negatywnie na zdrowiu naszych pierzastych pupili. Większość papug żywionych samą mieszanką ziaren ma objawy związane z niedoborami witaminy A, stłuszczeniem i niewydolnością wątroby oraz niedoborami wapnia. Warto także wspomnieć o roślinach i produktach przetworzonych, których nie należy podawać, ponieważ papuga może się nimi zatruć. Do zakazanych produktów należą: • awokado

Podsumowanie:

• Mieszanka ziaren nie jest pełnowartościową, dobrze zbilansowaną karmą dla papug. • Nie można podawać papugom jedzenia przeznaczonego dla ludzi (przetworzonego i zawierającego duże ilości soli). • Dieta powinna być urozmaicona w warzywa, owoce, kwiaty, liście oraz pokarmy pochodzenia zwierzęcego. • Warto podawać tzw. granulaty (sucha karma). ⬙