Takashi Amano

autorzy: Edyta Winiarska, Marcin Wnuk

Takashi Amano to jedna z najbardziej wpływowych postaci w świecie akwarystyki przełomu XX i XXI wieku. Fotograf, artysta, projektant, wizjoner, autorytet, miłośnik natury, twórca akwarystyki naturalnej –nowego nurtu w akwarystce. Takashi Amano dla miłośników aquascapingu i akwariów roślinnych był po prostu Mistrzem.

Dzieciństwo

Takashi Amano urodził się 18 lipca 1954 roku w Niigacie w Japonii. Od najmłodszych lat fascynowała go natura, którą uwielbiał obserwować, interesowały go również ryby i rośliny wodne. Czasy dzieciństwa wspominał zawsze z ogromnym sentymentem. By lepiej zrozumieć wielką miłość Amano do natury, musimy cofnąć się do czasów po zakończeniu II wojny światowej. Japonia została objęta kontrolą pod dowództwem alianckich sił amerykańskich. Była to pierwsza okupacja w historii tego kraju, trwała do 1952 roku. Po jej zakończeniu Kraj Kwitnącej Wiśni wszedł na drogę szybkiego wzrostu gospodarczego i zaczął odzyskiwać równoprawną pozycję na arenie międzynarodowej. Już w 1953 roku Japonia pod względem wartości PKB stała się trzecią, po USA i ZSRR, potęgą gospodarczą świata. Wraz z rozwojem nastąpiła urbanizacja. Piękne naturalne tereny zaczęły zastępować miasta, fabryki, drogi… Sukces gospodarczy doprowadził do niszczenia środowiska naturalnego. W wywiadzie na łamach magazynu „Aqua Journal” (AJ) numer 23 Amano tak to wspomina: Kiedy byłem dzieckiem, mającym około 10 lat, lubiłem grać i bawić się na łonie natury. Miejsca moich zabaw tworzą w moim umyśle niezapomniane sceny z mojego dzieciństwa. Ale moja ukochana natura w moim rodzinnym mieście drastycznie zmieniła się wraz z upływem czasu. Wszedłem jako dziecko w nietkniętą naturę, lecz wiele się zmieniło, a jej piękno zostało utracone kilka lat później z powodu ludzkiej ingerencji. Ponieważ znam stare, dobre czasy, tak smutno mi, gdy widzę, jak przyroda jest niszczona przez człowieka. Poczułem kruchość natury – raj, z którego się cieszyłem, zniknął w ciągu tych ostatnich 50 lat. Jako protest przeciwko temu, a może jako pokutę dla siebie, chciałem odtworzyć piękno natury, która mnie oczarowywała.

Fotografia

Amano był utalentowanym fotografem podróżującym po całym świecie. Utrwalał krajobrazy i przyrodę. Swoją karierę rozpoczął w 1975 roku jako fotograf japońskich pejzaży. Podczas podróży w największe na świecie lasy tropikalne Amazonii, Borneo, Afryki Zachodniej i do dziewiczych lasów Japonii Takashi Amano stworzył szereg przepięknych fotografii zatytułowanych „Untouched Nature”. Jako fotograf Takashi Amano pracował z wielkoformatowymi kamerami, co pozwalało mu uchwycić daną chwilę oraz skomplikowane szczegóły natury. Ta zdolność odnajdowania detali wyraża się jasno w słynnym cytacie – Poznać matkę naturę, to kochać jej najmniejsze dzieła. Amano był członkiem Japan Professional Photographers Society, Japan Advertising Photographers Association, International Environment Photographers Association oraz Society of Scientific Photography. Dwa zdjęcia Takashiego Amano zostały zaprezentowane na 34. szczycie G8. Fotografie miały rozmiar 4,00 × 1,50 metra i przedstawiały dziewiczy las drzew cedrowych na wyspie Sado. Zostały zrobione za pomocą aparatu wielkoformatowego 8 × 20 cali. Prace Amano były wystawiane na całym świecie, a jego sposób postrzegania natury zyskał światowe uznanie. Misją Mistrza stało się utrwalanie natury na fotografiach, wiedział bowiem, że kolejnym pokoleniom nie będzie dane zobaczyć dziewiczej przyrody, nie tylko w Japonii, ale także na świecie. Był perfekcjonistą w fotografowaniu natury, po mistrzowsku operował niepowtarzalnością chwili, detalami, proporcjami, perspektywą, głębią i światłem. Ten talent, umiejętność obserwacji i sposób postrzegania świata miały duży wpływ na sposób tworzenia kompozycji w akwariach. Baczne obserwowanie naturalnego środowiska pozwoliło mu także zrozumieć, że dodanie dwutlenku węgla do wody w zbiorniku pozwoli na jeszcze lepszy rozwój roślin, jak to ma miejsce w środowisku naturalnym.

Mistrz

Amano jest prekursorem Nature Aquarium – akwarystyki naturalnej (krajobrazowej), która stała się nurtem w sztuce aranżacji akwariów roślinnych. Do kompozy- cji wykorzystuje się tylko naturalne materiały – korzenie, skały i rośliny, które bardzo często są odzwierciedleniem danego wycinka krajobrazu. W ramach Nature Aquarium stworzył cztery style aranżowania zbiorników: iwagumi, ryuboku, mizube, ragwork. Amano jest także twórcą aquascapingu. To sztu- ka aranżacji akwariów poprzez odpowiednie zestawianie ze sobą roślin oraz dekoracji w postaci korzeni i kamieni w taki sposób, by tworzyły pięknie wyglądające podwodne krajo- brazy. Dzięki niemu zostały upowszechnione słodkowodne krewetki w akwarystyce. Jeden z ich gatunków został nawet nazywany potocznie Amano, choć opisano go już w drugiej połowie XIX wieku. W 1989 roku styl, w którym Amano tworzył akwa- ria, został nazwany Nature Aquarium. Opierał się na sloganie Odtwarzaj naturę, ucząc się od niej (Learn from Nature and Recreate a Nature). Koncepcja Nature Aquarium zyskała niesłychaną popularność na całym świecie. Wierzę, że sposób, w jaki rozwijamy nasz umysł w dążeniu do pięknej przyrody, warunkuje tworzenie środowi- ska, w którym człowiek może żyć z naturą w harmonii i dobro- bycie… Aby stworzyć piękną kompozycję, która może poruszyć ludzkie serca, musimy w całkowitej harmonii, dogłębnie wyra- żać wspaniałość i drobiazgowość natury. Taka właśnie powin- na być przyroda, bez jej znajomości nie moglibyśmy tworzyć Nature Aquarium. […] Kompozycja jest niemal niczym symfo- nia opowiadająca historię. Przyciąga tych, którzy ją dostrzegają, od mielizn do głębokich wód, od otwartej przestrzeni do bujnej dżungli. Świat, w którym nie tylko ryby, ale i różnorodne orga- nizmy, mogą przetrwać razem – to jest i będzie raj, do którego dążę. Prawdziwie piękny krajobraz istnieje tylko w pięknym ekosystemie. Jeśli Nature Aquarium porusza ludzi, którzy je wi- dzą, i przemawia do nich – jest to dla mnie ogromną przyjemno- ścią – mówił Amano w wywiadzie dla „Aqua Journal”.

Wykłady

Amano wielokrotnie występował z wykładami opisującymi jego wyprawy fotograficzne i doświadczenia związane z eksploracją natury na całym świecie. Wielokrotnie podkreślał znaczenie sadzenia drzew i programów ochrony środowiska na Ziemi. W 2004 roku odwiedził Polskę. W Warszawie odbyło się spotkanie, w trakcie którego Mistrz wygłosił prelekcję o sztuce zakładania akwariów w stylu japońskim, która w tym czasie była nowością w naszym kraju. Zaprezentował też akwarium, które urządził w 2001 roku w swojej rezydencji. Był to największy zbiornik naturalny, w tamtych czasach, o rozmiarach 400 × 150 × 150 centymetrów i pojemności 9000 litrów. Centralnym punktem akwarium był potężny korzeń, który Amano przywiózł z Amazonii. Zbiornik prowadził tylko metodami naturalnymi, dlatego nie przycinał roślin.

Najważniejsze projekty

W 1984 roku w Niigacie Takashi Amano otworzył sklep akwarystyczny Aqua Design Amano (ADA), w którym można było podziwiać akwaria dekoracyjne w stylu Nature. Zbiorniki robiły ogromne wrażenie i przyciągały uwagę klientów. W tym samym czasie wprowadził pod marką ADA pierwsze produkty do zakładania i pielęgnacji akwariów z bujną roślinnością. W kolejnych latach gama produktów była sukcesywnie rozwijana. W 2001 roku Aqua Design Amano zorganizowała pierwszą edycję konkursu The International Aquatic Plants Layout Contest. Wydarzenie zyskało miano najważniejszego konkursu aquascapingowego na świecie i jest organizowane do dziś. W 2003 roku została założona przez Amano galeria akwariów naturalnych – Nature Aquarium Gallery w prefekturze Niigata. W wybudowanym specjalnie do tego celu budynku mieszczą się również pomieszczenia biurowe firmy ADA. Akwaria znajdują się w klimatyzowanej, dość mocno oświetlonej sali. W wielu prezentowanych aranżacjach rośliny wyrastają ponad lustro wody. Robią ogromne wrażenie, a precyzja ich wykonania sprawia, że wyglądają zjawiskowo. Ostatnim wielkim projektem Mistrza był Forest Underwater by Takashi Amano (Florestas Submersas by Takashi Amano). To największe na świecie akwarium naturalne, które powstało na początku 2015 roku w Oceanarium w Lizbonie. Projekt aranżacji opracował sam Takashi Amano. Akwarium założone zostało na przełomie stycznia i lutego 2015 roku, a udostępnione publiczności 22 kwietnia 2015 roku. Zbiornik ma imponujące rozmiary – długość 40 metrów, szerokość 2,5 metra i wysokość 1,45 metra, a jego pojemność to około 160 000 litrów. Forest Underwater stał się ukoronowaniem jego dorobku i dziełem życia. Zanim jednak nadszedł dzień, kiedy Takashi Amano wraz ze swoim zespołem, w którym był także Polak – Adam Paszczela, wszedł do pomieszczenia z akwarium, przez rok trwały przygotowania do jego uruchomienia. W tym czasie zajmowano się zbieraniem odpowiedniej ilości roślin, korzeni oraz lawy. Jednym z większych problemów było takie ułożenie kompozycji, by zasłonić cztery okrągłe słupy znajdujące się wewnątrz, w najdłuższej części akwarium, co jednak udało się doskonale. Również odpowiednie doświetlenie tak dużego zbiornika nie było łatwe i wymagało zastosowania odpowiednio dużej ilości 800 W lamp HQI o temperaturze barwowej 6500 K i 10 000 K.

Samo akwarium wykonane jest z bardzo grubych tafli akrylowych i ma kształt przypominający kanciastą literę C. Akwarium znajduje się na 70-centymetrowym podeście, dzięki czemu oglądanie go jest bardzo wygodne i przyjemne. Amano w wywiadzie dla magazynu „Aqua Journal” tak mówił o Forest Underwater: Kompozycja w ogromnym zbiorniku odzwierciedla pełną skalę natury, dlatego musieliśmy wszystko wykonać szczególnie perfekcyjnie.

Takashi Amano zmarł 5 sierpnia 2015 roku w wyniku powikłań po zapaleniu płuc. Jego śmierć była niepowetowaną stratą dla całego świata akwarystycznego. ⬙