Ìàòåðèàëè ìîãàò äà ñå èçïîëçâàò ñàìî ñúñ ñúãëàñèåòî íà ðåäàêöèÿòà. Âàøèòå îòçèâè è ïðåïîðúêè ïî ñúäúðæàíèåòî è îôîðìëåíèåòî íà ñïèñàíèåòî, êàêòî è àâòîðñêè ìàòåðèàëè - ñòàòèè, ðàçêàçè, ñòèõîâå, ðèñóíêè, ñíèìêè, - èçïðàùàéòå íà àäðåñ: Ñàðêèñ Îâàíåñÿí Ï.Ê. 72 Ñîôèÿ 1330 e-mail: prozoretz@mail.bg Àâòîðèòå íîñÿò îòãîâîðíîñò çà ñâîèòå ìàòåðèàëè. Ìíåíèåòî íà ðåäàêöèÿòà íå âèíàãè ñúâïàäà ñ òÿõíàòà ïîçèöèÿ. Ïîëó÷åíèòå ìàòåðèàëè íå ñå ðåöåíçèðàò è íå ñå âðúùàò. Ìàòåðèàëèòå íà ñòð. 4, 16 è 32 ñà ïðåâåäåíè ñúñ ñúãëàñèåòî íà ñïèñàíèÿòà "Âåðà è æèçíü" è "Òðîïèíêà".
åçè äóìè êàòî ïðàâèëî ïðåäèçâèêâàò ó õîðàòà èëè èíòåðåñ, èëè íåäîâîëñòâî è äîðè ñêðèòà òðåâîãà. Ìíîçèíà óñåùàò, ÷å ïðîïóñêàò íåùî òâúðäå âàæíî, íî íå íàìèðàò ñèëè è âðåìå äà èçÿñíÿò ñìèñúëà íà òîâà ïîíÿòèå è òàêà æèâåÿò äúëãè ãîäèíè. Òå íå ñà ïðåîáëàäàâàùà ÷àñò â Áúëãàðèÿ, çàùîòî èíòåðåñúò êúì äóõîâíîòî ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè òóê å ãîëÿì. Îáèêíîâåíî êîãàòî òúðñåíåòî ñå çàñèëè, èìà è ïðåäëàãàíå. Íî ïðåäëàãàíèòå íà÷èíè çà ïîçíàâàíå íà Áîãà ÷åñòî òàÿò â ñåáå ñè îïàñíîñò, çàùîòî ÷åñòî âñúùíîñò âîäÿò êúì äóõîâíèÿ ñâÿò ñ ïðîòèâîïîëîæåí çíàê - íà ñèëèòå íà çëîòî. Ïðåäè äà ïðèñòúïèì êúì êàêâèòî è äà áèëî äåéñòâèÿ ñ öåë äà ñå äîáëèæèì äî Áîãà, íå å çëå äà èçÿñíèì êîãî òî÷íî èñêàìå äà ïîçíàåì - æèâèÿ Áîã, Òâîðåöà íà âñåëåíàòà, èëè íÿêàêâè äðóãè áîæåñòâà, íàïðèìåð áîãà íà äâèæåíèåòî Íþ åéäæ, çà êîåòî ñå ãîâîðè â ñòàòèÿòà ñúñ ñúùîòî çàãëàâèå. Àêî òúðñèì æèâèÿ Áîã, ïúðâî òðÿáâà äà ðàçáåðåì óñëîâèÿòà è ïðàâèëàòà çà ïîçíàâàíåòî Ìó, êîèòî ñà äàäåíè â Áèáëèÿòà. Åäíà îò íàé-âàæíèòå ïðåäïîñòàâêè å ñìèðåíèåòî ïðåä Íåãî - çà òîâà ïèøå Ðèõàðä Íîéìàéåð â ñòàòèÿòà „Áîã å ïîçíàâàåì“. Áîã å ïîçíàâàåì ïîðàäè ôàêòà, ÷å ñå îòêðèâà íà õîðàòà. Áîæèåòî îòêðîâåíèå áîãîñëîâèòå äåëÿò íà îáùî è ñïåöèàëíî. Îáùîòî îòêðîâåíèå íè å äàäåíî ÷ðåç òâîðåíèåòî. Íåãîâèòå ÷óäåñà ñà äîñòúïíè çà õîðàòà è ÷ðåç íàáëþäåíèÿòà ñè òå ñà â ñúñòîÿíèå äà ñòèãíàò äî èçâîäà, ÷å òîëêîâà ðàçóìíî ïîäðåäåíàòà âñåëåíà íå ìîæå äà íÿìà Òâîðåö. Ñïåöèàëíîòî îòêðîâåíèå âîäè äî ëè÷íîòî ïîçíàâàíå íà Áîãà, êîåòî íè äàâà ñèãóðíîñò â òîçè æèâîò - ñèãóðíîñò, ÷å èìàìå Áàùà, Êîéòî ñå ãðèæè çà íàñ, íàñî÷âà íè è íè óòåøàâà. Íî çà äà ñòàíå Òîé íàø Áàùà, íóæíî å äà ïðèåìåì Íåãîâèÿ Ñèí Èèñóñ Õðèñòîñ êàòî ëè÷åí Ñïàñèòåë.  ñòàòèèòå „Ìàéêúë Ôàðàäåé“ è „Êîãàòî æèâîòúò íÿìà ñìèñúë“ ùå ïðî÷åòåòå çà îïèòà íà âÿðâàùèòå, êîèòî ñà íàïðàâèëè òàçè ñòúïêà. Çà ïúòÿ íà íàøèòå ïîåòè è ïèñàòåëè â òàçè íàñîêà ñòàâà äóìà â ñòàòèÿòà „Áúëãàðñêèòå ïèñàòåëè è õðèñòèÿíñòâîòî“. Âúïðîñúò çà ïîçíàâàíåòî íà Áîãà å êëþ÷îâ â æèâîòà íà ÷îâåêà, íåçàâèñèìî äàëè ãî îñúçíàâà èëè íå. Îò ðåøåíèåòî íà òîçè âúïðîñ çàâèñè êàê ùå æèâåå òóê è êúäå ùå áúäå, ñëåä êàòî ïðåìèíå â îòâúäíîòî. Äàëè ùå ïðèåìå èçòî÷íèêà íà èñòèíñêàòà äóõîâíîñò è ùå æèâåå ïúëíîöåííî, èëè ùå ïúëçè â ïðàõòà íà ìàòåðèàëèçìà, êàòî çàäîâîëÿâà ñàìî ôèçèîëîãè÷íèòå èëè íàéìíîãî äóøåâíî-åãîèñòè÷íèòå ñè ïîòðåáíîñòè, è íèêîãà íÿìà äà ðàçáåðå êàêúâ áè ìîãúë äà ñòàíå. Àêî ñìÿòàòå, ÷å òîâà çàñÿãà âàøèÿ æèâîò, ïðî÷åòåòå òîçè áðîé íà "Ïðîçîðåö". Àêî çà âàñ âúïðîñúò íå å àêòóàëåí ïèøåòå íè, îñîáåíî â ñëó÷àé ÷å èìàòå ñåðèîçíè äîâîäè.
âèäåòåëñòâà çà âúçìîæíîñòòà äà ïîçíàåì æèâèÿ Áîã íàìèðàìå íå ñàìî â Áèáëèÿòà, íî è â õðèñòèÿíñêàòà Öúðêâà îò âñè÷êè âðåìåíà. Òâúðäåíèåòî, ÷å ïðåäè õîðàòà ñà ïîçíàâàëè Áîãà ïî ðàçëè÷åí íà÷èí, å íåñúñòîÿòåëíî. Áîã íå ñå å ïðîìåíèë íèòî ïî ñúùíîñòòà Ñè, íèòî â ïúòèùàòà Ñè. Ïðîìåíèëè ñìå ñå íèå, õîðàòà, è òî íå ïî ñâîÿòà ñúùíîñò, à â ïî-ÿñíîòî ðàçáèðàíå íà åñòåñòâåíèòå çàêîíè è âúâ âñå ïî-áúðçèÿ òåõíè÷åñêè ïðîãðåñ.  „ñúâúðøåíîëåòèåòî“ ñè ñìå ñòàíàëè ãîðäè è ñàìè çàòâàðÿìå ïðåä ñåáå ñè äîñòúïà äî Áîãà è äî âñè÷êî áîæåñòâåíî. „Òè ñè óêðèë òîâà îò ìúäðèòå è ðàçóìíèòå, à ñè ãî îòêðèë íà íåâðúñòíèòå“ (Ìàò. 11:25). ×îâåøêèÿò ðîä ñå ñàìîâúçõâàëÿâà. Íàøèòå óñïåõè íè çàìàéâàò. Ïîñòåïåííî îâëàäÿâàìå ñâåòà è ïîñòàâÿìå ñåáå ñè íàðàâíî ñ Áîãà. Íî „Áîã ñå ïðîòèâè íà ãîðäåëèâèòå…“ (I Ïåò. 5:5). Íå îòäàâà Ñåáå Ñè íà òàêúâ ñàìîâëþáåí ñâÿò, çàùîòî òàì íÿìà ìÿñòî çà Íåãî. Òîâà å ïðè÷èíàòà, ïîðàäè êîÿòî äíåñ Áîã ìúë÷è è õîðàòà âúçïðèåìàò ìúë÷àíèåòî Ìó êàòî îòñúñòâèå. Ñàìîîïèÿíåíîòî õðèñòèÿíñòâî íå ìîæå äà ðàç÷èòà íà Áîæèåòî îòêðîâåíèå. „À íà ñìèðåíèòå äàâà áëàãîäàò“ (I Ïåò. 5:5) â òîâà ÷èñëî è íà êðîòêèòå îò òîâà ñàìîâëþáåíî õðèñòèÿíñòâî. Åäâà ëè äíåñ ìîæåì äà î÷àêâàìå ãîëåìè ñúæèâëåíèÿ âúâ âèñîêîðàçâèòèòå ñòðàíè, íî îòäåëíèÿò ÷îâåê âñå îùå èìà âúçìîæíîñò äà ïîçíàå æèâèÿ Áîã. Íèêîé íå áèâà äà ñå îò÷àéâà, ìàêàð ÷å çà êîíêðåòíèÿ ÷îâåê å ïî-ëåñíî, êîãàòî ìíîæåñòâî õîðà ñå ïîêëîíÿò ïðåä Áîãà è Ãî ïðèåìàò. Áîæèåòî îáåùàíèå â íàøè äíè å ñúùî òàêà ñèãóðíî, êàêòî è ïðåäè: „È ùå Ìå ïîòúðñèòå è ùå Ìå íàìåðèòå, êàòî Ìå ïîòúðñèòå ñ öÿëîòî ñè ñúðöå“ (Éåð. 29:13). „Ïîòúðñèõ Ãîñïîäà è Òîé ìå ïîñëóøà“ - êàçâà ïñàëìîïåâåöúò Äàâèä (Ïñ. 34:4). Êúì íåãî ñå ïðèñúåäèíÿâàò âñè÷êè âÿðâàùè îò Áèáëèÿòà è ìèëèîíè äðóãè îò âñè÷êè âðåìåíà è åïîõè.  Ïñ. 34:6 ÷åòåì: „Òîçè ñèðîìàõ èçâèêà è Ãîñïîä ãî ïîñëóøà.“ Òóê ùå ñå îïèòàìå äà îòãîâîðèì íà âúïðîñà, êàêâî îçíà÷àâà ñìèðåíî è ðåçóëòàòíî ïîçíàâàíå íà Áîãà. Ïîçíàâàì ÷îâåê, êîéòî ìàêàð íèêîãà äà íå å ÷åë Áèáëèÿòà, ñ ïðàâî êàçà: „Òðÿáâà äà èìà íÿêúäå ïðèáåæèùå è çà ìåí. Îòêúäå èíà÷å èäâà òàçè ïîñòîÿííà òúãà ïî áàùèíèÿ äîì? Òðÿáâà äà èìà
Íÿêîé, Êîéòî ìå ïîçíàâà è ðàçáèðà, íà Êîãîòî ìîãà äà ñå äîâåðÿ. Íóæåí ìè å Òîçè, Êîéòî íàé-íàêðàÿ ùå ìè äàäå ïîêîé.“ Çàùî íèå, õîðàòà, ñìå áåçãðàíè÷íè â ñòðåìåæèòå ñè? Çàùî íå ïðèëè÷àìå íà ðàñòåíèÿ, êîèòî öúôòÿò åäíàêâî ãîäèíà ñëåä ãîäèíà, èëè íà ïòèöè, êîèòî ñâèâàò ãíåçäàòà ñè êàêòî ïðåäè 4000 ãîäèíè? ×îâå÷åñòâîòî å ïîñòèãíàëî âèñîêî ðàçâèòèå âúâ âñè÷êè îáëàñòè íà íàóêàòà, òåõíèêàòà è êóëòóðàòà çàùî îáà÷å õîðàòà âñå îùå íå ñà óäîâëåòâîðåíè? Íèìà áåçêðàéíàòà ãîíèòáà íà ùàñòèåòî è áëàãîñúñòîÿíèåòî íå ãîâîðè ñàìà çà ñåáå ñè? Íå å ëè ÿñíî è áåç äóìè òîâà, äî êîåòî íÿêîé â åäèí ìîìåíò å ñòèãíàë: „Äîðè äà ìè äàäåòå âñè÷êî, áåç Áîãà ùå áúäà áåäåí, ïðàçåí, íåóäîâëåòâîðåí, æàäóâàù, òúðñåù.“ „È Áîã ñúçäàäå ÷îâåêà ïî Ñâîÿ îáðàç“ - ÷åòåì â Áèáëèÿòà. Äîñòîâåðíîñòòà íà òåçè äóìè ñå ïîòâúðæäàâà îò íàøåòî ïîñòîÿííî áåçïîêîéñòâî, îò íàøàòà íåóäîâëåòâîðåíîñò, îò ñòðåìåæà íè äà íàäìîãíåì ñàìèòå ñåáå ñè. Íåçàâèñèìî äàëè ñè äàâàìå ñìåòêà, èëè íå, íèå òúðñèì âåëèêîòî „Òè“, íà Êîåòî ìîæåì äà ñå äîâåðèì, çà Êîåòî ñìå ñúçäàäåíè. Òúé êàòî íè å íóæíî òîâà ñúâúðøåíî ëè÷íî „Òè“, ôèëîñîôñêèòå ñòàðàíèÿ íà íÿêîè äíåøíè áîãîñëîâè äà ðàçêðèÿò Áîæèÿòà òàéíà ñà íàïðàçíè. Íå å âúçìîæíî äà ïîçíàåø Áîãà ñ ðàçóìà ñè. Ñàìî òîçè, êîéòî ñúñ ñúðöåòî ñè òúðñè ëè÷íà âðúçêà ñ Íåãî, ìîæå äà Ãî ïîçíàå. Òîé å Áîã íà Àâðààì, Èñààê è ßêîâ, Áîã, Êîéòî èìà ëè÷íî îáùåíèå ñ òâîðåíèåòî Ñè. Òîé å „Îòåö íà íàøèÿ Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ“, à ÷ðåç Íåãî - è íàø Îòåö, íå ñàìî íÿêàêâà „äúëáèíà íà áèòèåòî“ èëè „âèñø ðàçóì“, êàêòî è äà Ãî íàðè÷àò äíåñ! Âñè÷êè ðåëèãèè èçðàçÿâàò ÷îâåøêîòî òúðñåíå íà Áîãà. Âñÿêà îò òÿõ ïðåäëàãà ñâîé ïúò, íèòî åäèí îò êîèòî íå âîäè äî Íåãî. Îò ñàìèòå íàñ íÿìà ïúò êúì Áîãà. Åäèíñòâåíî êîãàòî Òîé ñëåçå äî íàñ, íè ñå îòêðèâà ïî äîñòúïåí íà÷èí, ñòàâà ïîçíàâàåì, è òî äîòîëêîâà, äîêîëêîòî Ñàì ïîæåëàå.
Òîâà „ñëèçàíå“ â äðóãî èçìåðåíèå, ïîçíàâàåìî çà õîðàòà, íàðè÷àìå îòêðîâåíèå. Áåç íåãî íå å âúçìîæíî äà ñòèãíåì äî Áîãà. Òî÷íî òàì å áåäàòà, ÷å õîðàòà ñå îïèòâàò äà Ãî ïîçíàÿò ñúñ ñîáñòâåíèòå ñè ñèëè, áåç äà òúðñÿò Íåãîâîòî îòêðîâåíèå. È ðåçóëòàòúò å íåóñïåõ, ðàçî÷àðîâàíèå, íåâåðèå â ñúùåñòâóâàíåòî íà Áîãà.
Íî äðóãî íå å âúçìîæíî. Àêî ñâåòúò áåøå ñïîñîáåí äà âúçïðèåìà Áîãà áåç Íåãîâîòî îòêðîâåíèå, Áîã ùåøå äà å ÷àñò îò íàøàòà äåéñòâèòåëíîñò è ó Íåãî íÿìàøå äà èìà íèùî áîæåñòâåíî. Çà ùàñòèå Áîã îòäàâíà ñå îòêðèâà íà õîðàòà. Ìåæäó âñè÷êè íàðîäè â ñâåòà Òîé ñå îòêðèâà ïúðâî íà Èçðàèë. Òîçè íàðîä Áîã èçáèðà, çà äà èçÿâè ÷ðåç íåãî Ñâîÿòà âîëÿ, Ñâîÿòà ñúùíîñò è äà äàðè íà õîðàòà áîãàòñòâîòî Ñè.  äðåâíîñòòà âñåêè, êîéòî ñå ÷èñëè êúì òîçè íàðîä èëè ñå ïðèñúåäèíè êúì íåãî, èìà äîñòúï äî Áîæèåòî îòêðîâåíèå. Ñàìî Èçðàèë ìîæå äà ÷óâà ãëàñà íà Áîãà, äà ãîâîðè ñ Íåãî, äà Ãî íàìèðà è ïîçíàâà. Îò ñòàðîçàâåòíèÿ Áîæè íàðîä ïðîèçõîæäà íîâîçàâåòíèÿò - Öúðêâàòà íà Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ. Ñåãà ìíîæåñòâî õîðà íàìèðàò æèâèÿ Áîã è ñòàâàò Íåãîâè äåöà. Òîâà ÷óäî ñå îñúùåñòâÿâà ïîñòîÿííî. Àêî äíåñ â çàïàäíèòå äúðæàâè ÷åñòî êàçâàò, ÷å Áîã å ìúðòúâ, íåïîçíàâàåì, òî â Êîðåÿ, Èíäîíåçèÿ è äðóãè ñòðàíè îò Èçòîêà ñòîòèöè õèëÿäè Ãî ïîçíàâàò êàòî æèâèÿ Áîã. Ïîáåäíîòî øåñòâèå íà Õðèñòîâàòà Öúðêâà ïðåç õèëÿäîëåòèÿòà íè êàðà äà ñå çàìèñëèì. Áåç Áîæèÿòà íàìåñà íèòî íåéíîòî âúçíèêâàíå, íèòî çàïàçâàíåòî è ðàçïðîñòðàíåíèåòî é ìîãàò äà áúäàò ðàçáðàíè.
Ïúðâîòî, ñ êîåòî ñå ñáëúñêâàò õîðàòà, êîèòî ñå èíòåðåñóâàò îò æèâîòà íà Áîæèÿ íàðîä, å Áèáëèÿòà, ñâåùåíàòà êíèãà íà õðèñòèÿíèòå. Äíåñ íå å ïðîáëåì äà ñå ñäîáèåø ñ òàçè êíèãà. Íî ðàçáèðàíåòî é çà íàñ å ïî-òðóäíî, îòêîëêîòî çà õîðàòà â ìèíàëîòî.  Áèáëèÿòà ñå ñðåùàìå ñ äðóã ñâÿò è íÿêîè ñìÿòàò, ÷å òîé å íåäîñòúïåí çà òÿõ. Íî íåðàçáèðàåìîòî ìîæå äà ñòàíå ðàçáèðàåìî. Ñâåòúò íà ôèçèêàòà è åëåêòðîíèêàòà çà ìíîçèíà îò íàñ íÿêîãà ñúùî å áèë ÷óæä, íî áëàãîäàðåíèå íà óñúðäíîòî èçó÷àâàíå âå÷å ñìå ñâèêíàëè ñ íåãî. À ìîæåì ëè äà âíèêíåì â íàé-âåëèêîòî - Áîæèÿ ñâÿò, - áåç äà ñå ïîòðóäèì? Òúðñåíåòî íà Áîãà å íåìèñëèìî áåç Áèáëèÿòà. Êàê äà çàãúðáèì ñâèäåòåëñòâàòà íà ìíîæåñòâî õîðà, ÷å ñà ñðåùíàëè æèâèÿ Áîã ÷ðåç ÷åòåíå íà Íåãîâîòî Ñëîâî èëè ñëóøàíå íà áëàãàòà âåñò?
Ïîêàíèëè åäèí ñòóäåíò íà ìëàäåæêà ñðåùà. Òîé ñå óäèâèë êîëêî ñåðèîçíî ïðèÿòåëèòå ìó èçó÷àâàò Áèáëèÿòà. Âèäÿë, ÷å òàçè äðåâíà êíèãà çíà÷è ìíîãî çà òÿõ âúâ âñåêèäíåâíèÿ èì æèâîò. Òîâà ãî íàêàðàëî äà ïîòúðñè ïðè÷èíàòà çà ïîäîáåí èíòåðåñ. Êóïèë ñè Íîâ Çàâåò è çàïî÷íàë äà ÷åòå. Ñëåä íÿêîëêî ìåñåöà ñòàíàëî ÷óäî: „Êàòî ÷å ëè ñàìèÿò Èèñóñ Õðèñòîñ èçâåäíúæ ñå èçïðàâè ïðåä ìåí è êàçà: „Ñåãà çíàåø çà Ìåí äîñòàòú÷íî. Âðåìå å äà ðåøèø èñêàø ëè äà Ìè ïðèíàäëåæèø èëè íå!“ Ìëàäåæúò ïîñâåòèë æèâîòà ñè íà Õðèñòîñ, áåç äà ñå êîëåáàå.
Ïðè Íîâèÿ Çàâåò õîðàòà ïîçíàâàò Áîãà ÷ðåç ïîçíàâàíåòî íà Õðèñòîñ.  Èèñóñ Õðèñòîñ òå ñå ñðåùàò ñ æèâèÿ Áîã. „È Ñëîâîòî ñòàíà ïëúò è æèâÿ ìåæäó íàñ; è âèäÿõìå ñëàâàòà Ìó, ñëàâà êàòî íà Åäèíîðîäíèÿ îò Îòöà, ïúëíî ñ áëàãîäàò è èñòèíà“ (Éîàí 1:14). ×ðåç Èèñóñ Õðèñòîñ Áîã ñå âúïëúùàâà â ÷îâåøêè îáðàç. Ñòàâà ïîçíàâàåì çà õîðàòà, êàòî â Ñâîåòî ñíèçõîæäåíèå ñå äîáëèæàâà äî íàñ. „Êîéòî å âèäÿë Ìåí, âèäÿë å Îòöà“- êàçâà Èèñóñ (Éîàí 14:9). Íå å íóæíî äà òúðñèì Áîãà íåèçâåñòíî êúäå.  Èèñóñ
Õðèñòîñ Òîé å äîñòúïåí è áëèçúê çà íàñ. „ Íåãî îáèòàâà òåëåñíî öÿëàòà ïúëíîòà íà Áîæåñòâîòî“ (Êîë. 2:9). Åòî åäèí ïðèìåð îò îáëàñòòà íà òåõíèêàòà. Àêî åëåêòðè÷åñêèÿò òîê ñå ïîäàâàøå â ïðåäïðèÿòèÿòà è æèëèùàòà â ïúðâîíà÷àëíîòî ñè íàïðåæåíèå, áèõà èçãîðåëè âñè÷êè áóøîíè. Ïîðàäè òîâà ñúùåñòâóâàò òðàíñôîðìàòîðíèòå ñòàíöèè, êúäåòî âèñîêîòî íàïðåæåíèå ñå ïîíèæàâà. Àêî Áîã â öÿëàòà Ñè áîæåñòâåíîñò è ñëàâà äîéäå ïðè íàñ, ïðîñòî íÿìà äà èçäúðæèì.  Èèñóñ Õðèñòîñ áîæåñòâåíîñòòà „ñå òðàíñôîðìèðà“ òàêà, ÷å ìîæåì äà ÿ ïðèåìåì. Òúé êàòî Áîã èäâà ïðè íàñ â ïëúò, â îáðàçà íà Èèñóñ Õðèñòîñ, íèå ìîæåì äà Ãî ïðèåìåì, äà îáùóâàìå ñ Íåãî è äà Ãî ðàçáèðàìå. Èäâàíåòî íà Áîãà íà çåìÿòà â ÷îâåøêè îáðàç íå òðÿáâà äà íè ñìóùàâà èëè îáúðêâà. Âåëèêèòå î÷àêâàíèÿ íÿìàò ìÿñòî òàì, êúäåòî „íàïðåæåíèåòî å íèñêî“.  Èèñóñ Õðèñòîñ íàìèðàìå „ñëàâàòà â ñíèçõîæäåíèå“, à íå „ñëàâàòà â ïúëíîòî é ñúâúðøåíñòâî.“  Íåãî èìàìå æèâèÿ Áîã, ñ Êîãîòî ñìå ñúçäàäåíè äà îáùóâàìå è íà Êîãîòî ìîæåì äà ñå äîâåðèì âúâ âñè÷êî. Ðàçïíàòèÿò Èèñóñ Õðèñòîñ - èìåííî Íåãîâèÿò êðúñò - îòâàðÿ âðàòàòà çà ïîçíàâàíåòî íà Áîãà. ×ðåç íåÿ ïàäà ÿðêà ñâåòëèíà âúðõó Áîæèåòî îòíîøåíèå êúì íàñ, õîðàòà. Êðàé êðúñòà ðàçáèðàìå, ÷å Áîã å íà íàøà ñòðàíà, ÷å íè îáè÷à è íè öåíè, ÷å å äàë çà íàñ, ãðåøíèöèòå, íàé-ñêúïîòî - Ñâîÿ Ñèí. È òàêà å îòõâúðëèë âñè÷êè îñíîâàíèÿ çà íåäîâåðèå êúì Íåãî. Ïúòÿò, ïî êîéòî ìîæåì äà ñå ïðèáëèæèì êúì Áîãà, çàïî÷âà îò Èèñóñîâèÿ êðúñò. Çà Áîãà íÿìà äðóã íà÷èí äà íè ñïàñè, îñâåí äà ñòàíå ÷îâåê â Ëè÷íîñòòà íà Èèñóñ Õðèñòîñ, äà ïîåìå âúðõó Ñåáå Ñè íàøåòî áðåìå è äà ãî îòíåñå íà êðúñòà. „Âúðõó Íåãî äîéäå íàêàçàíèåòî, äîíàñÿùî íàøèÿ ìèð, è ñ Íåãîâèòå ðàíè íèå ñå èçöåëèõìå“ (Èñ. 53:5). Êîãàòî ïîâÿðâàìå, ÷å â Èèñóñ Õðèñòîñ ñàìèÿò Áîã å îòäàë Ñåáå Ñè çà íàñ, ìèðúò è áëàãîäàòòà íà Áîãà, êîèòî ñâåòúò íå ïîçíàâà è íå ìîæå äà äàðè, ñå âñåëÿâàò â ñúðöåòî íè. Áîã ñòàâà ðåàëíîñò â íàøèÿ æèâîò, çàùîòî Áîæèÿò ìèð å íå ñàìî äàð îò Íåãî, à è ÷àñò îò ñúùíîñòòà Ìó. Õàðìîíèÿòà è âðúçêàòà ñ Áîãà ñå âúçñòàíîâÿâàò, Òîé íè ïðàâè ñúïðè÷àñòíè íà Íåãîâîòî áîãàòñòâî. Ïîçíàâàìå Áîãà íå â ñâðúõåñòåñòâåí îáðàç, ÷ðåç îñîáåíè ïðåæèâÿâàíèÿ è âèäåíèÿ, à ïîñðåäñòâîì íîâèÿ æèâîò â Õðèñòîñ. ×ðåç íîâîòî îòíîøåíèå êúì Áîãà â æèâîòà íè íàâëèçà íåçåìíà äåéñòâèòåëíîñò. Íå å âúçìîæíî äà ñå óáåäèì â ñúùåñòâóâàíåòî íà Áîãà ÷ðåç äîêàçàòåëñòâà, êîèòî ñà îòâúä íàñ. Òàçè ñèãóðíîñò ìîæåì äà ïðèäîáèåì ñàìî îò Íåãî, êàòî Ìó îòäàäåì ñúðöåòî ñè è ëè÷íîñòòà ñè èçöÿëî. Òîâà èñêà è î÷àêâà Òîé îò íàñ.
êúïè Ëåâ Íèêîëàåâè÷!
28 þëè - 2 àâãóñò 1894 Ñàíêò-Ïåòåðáóðã
Ïðåç âðåìåòî, èçìèíàëî ñëåä ïîñëåäíîòî ìè ïèñìî äî Âàñ, èçïðàòåíî ïî ã-í Êðàóçêîïô, äâà ïúòè áÿõ ñåðèîçíî áîëåí è íå èñêàì ïîâå÷å äà îòëàãàì âàæíèÿ ðàçãîâîð, êîéòî Âè äúëæà. Öÿëîòî íè ðàçíîãëàñèå ìîæå áè å ñúñðåäîòî÷åíî â åäèí êîíêðåòåí ïóíêò - âúçêðåñåíèåòî íà Õðèñòîñ. Ìèñëÿ, ÷å âúâ Âàøåòî ìèðîâúçðåíèå (àêî ðàçáèðàì ïðàâèëíî ñú÷èíåíèÿòà Âè) íÿìà íèùî, êîåòî áè ïîïðå÷èëî äà ñå ïðèçíàå èñòèíàòà çà âúçêðåñåíèåòî, à äàæå èìà íåùî, êîåòî ñïîñîáñòâà çà ïðèçíàíèåòî é. Ïúðâî ùå ãîâîðÿ çà èäåÿòà çà âúçêðåñåíèåòî âúîáùå, à ñëåä òîâà çà âúçêðåñåíèåòî íà Õðèñòîñ. 1. Âèå äîïóñêàòå, ÷å íàøèÿò ñâÿò ñå ïðîìåíÿ ïðîãðåñèâíî, êàòî ïðåìèíàâà îò íèçøè ôîðìè è ñòåïåíè íà áèòèå êúì âèñøè èëè ïî-ñúâúðøåíè. 2. Ïðèçíàâàòå, ÷å èìà âçàèìîäåéñòâèå ìåæäó âúòðåøíèÿ, äóõîâíèÿ æèâîò è ïîíèçøèÿ, ôèçè÷åñêèÿ. 3. Âúç îñíîâà íà òîâà âçàèìîäåéñòâèå ñìÿòàòå, ÷å ñúâúðøåíñòâîòî íà äóõîâíîòî ñúùåñòâî ñå èçðàçÿâà â òîâà, ÷å íåãîâèÿò äóõîâåí æèâîò ïîä÷èíÿâà íà ñåáå ñè ôèçè÷åñêèÿ è ãî îâëàäÿâà.
íàä ñìèñúëà, íà õàîñà íàä êîñìîñà. Òîâà å îñîáåíî ÿñíî ïî îòíîøåíèå êúì æèâèòå ñúùåñòâà îò âèñø ïîðÿäúê. Ñìúðòòà íà ÷îâåêà å óíèùîæàâàíå íà ñúâúðøåí îðãàíèçúì, ò.å. íà öåëåñúîáðàçíà ôîðìà è îðúäèå íà âèñøèÿ ðàçóìåí æèâîò. Ïîäîáíà ïîáåäà íà íèçøåòî íàä âèñøåòî, ïîäîáíî îáåçîðúæàâàíå íà äóõîâíîòî íà÷àëî ïîêàçâà, ÷å î÷åâèäíî ñèëàòà íà òîâà íà÷àëî å íåäîñòàòú÷íà. Íî íàëè òàçè ñèëà ðàñòå. Çà ÷îâåêà áåçñìúðòèåòî å ñúùîòî, êîåòî å ðàçóìúò çà æèâîòíîòî. Ñìèñúëúò íà æèâîòèíñêîòî öàðñòâî å ðàçóìíîòî æèâîòíî, ò.å. ÷îâåêúò. Ñìèñúëúò íà ÷îâå÷åñòâîòî å áåçñìúðòíèÿò ×îâåê, ò.å. Õðèñòîñ. Êàêòî æèâîòèíñêèÿò ñâÿò å ïðèâëå÷åí îò ðàçóìà, òàêà ÷îâå÷åñòâîòî ñå ñòðåìè êúì áåçñìúðòèåòî. Àêî áîðáàòà ñ õàîñà è ñìúðòòà å ñúùíîñò íà ñâåòîâíèÿ ïðîöåñ, ïðè êîéòî ñâåòëàòà, äóõîâíà ñòðàíà, ìàêàð è áàâíî, âñå ïàê íàääåëÿâà, âúçêðåñåíèåòî, ò.å. äåéñòâèòåëíàòà è êðàéíà ïîáåäà íà æèâîòî ñúùåñòâî íàä ñìúðòòà, å íåîáõîäèì ìîìåíò îò òîçè ïðîöåñ, êîéòî ïî ïðèíöèï òàêà è çàâúðøâà. Öåëèÿò ïîíàòàòúøåí ïðîãðåñ, ñòðîãî êàçàíî, èìà ñàìî èíòåíçèâåí õàðàêòåð (ò.å. ðàçïðîñòðàíÿâà ñå) - ñúñòîè ñå â óíèâåðñàëíî (âñåîáùî) óñâîÿâàíå íà òàçè èíäèâèäóàëíà ïîáåäà èëè ðàçïðîñòðàíÿâàíå íà íåéíèòå ñëåäñòâèÿ âúðõó öÿëîòî ÷îâå÷åñòâî è öåëèÿ ñâÿò.
Êàòî ðàçñúæäàâàìå âúðõó òåçè òðè òî÷êè, ñïîðåä ìåí òðÿáâà äà ñòèãíåì äî èñòèíàòà çà âúçêðåñåíèåòî. Ðàáîòàòà å òàì, ÷å äóõîâíàòà ñèëà å íå ïîñòîÿííà, à ðàñòÿùà âåëè÷èíà ïî îòíîøåíèå íà ìàòåðèàëíîòî ñúùåñòâóâàíå.  æèâîòèíñêèÿ ñâÿò òÿ å â ñêðèòî, ïîòåíöèàëíî ñúñòîÿíèå. Ó õîðàòà îáà÷å ñå îñâîáîæäàâà è ñòàâà ÿâíà. Òîâà îñâîáîæäàâàíå ïúðâî å ñàìî èäåàëíî, âúâ ôîðìàòà íà ðàçóìíî ñúçíàíèå: àç ðàçëè÷àâàì ñåáå ñè îò ñâîÿòà æèâîòèíñêà ïðèðîäà, ñúçíàâàì âúòðåøíàòà ñè íåçàâèñèìîñò îò íåÿ è ïðåâúçõîäñòâîòî ñè íàä íåÿ. Íî ìîæå ëè òîâà ñúçíàíèå äà ïðåìèíå â äåëî? Íå ñàìî ìîæå, à ÷àñòè÷íî è ïðåìèíàâà. Êàêòî â æèâîòèíñêèÿ ñâÿò îòêðèâàìå íÿêîè íà÷åíêè èëè ïðîáëÿñúöè íà ðàçóìåí æèâîò, òàêà ïðè ÷îâå÷åñòâîòî íåñúìíåíî ñúùåñòâóâàò íà÷åíêè íà òîâà âèñøå, ñúâúðøåíî ñúñòîÿíèå, â êîåòî äóõúò íàèñòèíà îâëàäÿâà ìàòåðèàëíèÿ æèâîò. Òîé ñå áîðè ñ òúìíèòå ñòðåìåæè íà ìàòåðèàëíàòà ïðèðîäà è ãè ïîä÷èíÿâà íà ñåáå ñè (à íå ïðîñòî ðàçëè÷àâà ñåáå ñè îò òÿõ). Îò ñòåïåíòà íà âúòðåøíîòî äóõîâíîòî, ñúâúðøåíñòâî çàâèñè ïúëíîòàòà íà òàçè ïîáåäà. Êðàéíîòî òúðæåñòâî íà âðàæäåáíîòî ìàòåðèàëíî íà÷àëî å ñìúðòòà, ò.å. îñâîáîæäàâàíåòî íà õàîòè÷íèÿ æèâîò íà ìàòåðèàëíèòå åëåìåíòè ÷ðåç ðàçðóøàâàíå íà òÿõíàòà ðàçóìíà, öåëåñúîáðàçíà âðúçêà. Ñìúðòòà å ÿâíà ïîáåäà íà áåçñìèñëèåòî
Àêî ïîä ÷óäî ðàçáèðàìå ôàêò, êîéòî ïðîòèâîðå÷è íà îáùèÿ õîä íà íåùàòà, òî âúçêðåñåíèåòî å ïðÿêà ïðîòèâîïîëîæíîñò íà ÷óäîòî - òî å ôàêò, áåçóñëîâíî íåîáõîäèì â îáùîòî ðàçâèòèå íà íåùàòà. Íî àêî ðàçáèðàìå ÷óäîòî êàòî íåùî, êîåòî ñå ñëó÷âà çà ïðúâ ïúò, íåùî íåáèâàëî, òîãàâà âúçêðåñåíèåòî íà „Ïúðâèÿ îò ìúðòâèòå“, ðàçáèðà ñå, å ÷óäî - òî÷íî êàêòî ïîÿâàòà íà ïúðâà îðãàíè÷íà êëåòêà â íåîðãàíè÷íèÿ ñâÿò, íà æèâ îðãàíèçúì ñðåä ïúðâîáèòíàòà ðàñòèòåëíîñò èëè íà ïúðâèÿ ÷îâåê ñðåä îðàíãóòàíèòå. Ðàçáèðà ñå, îò ãëåäíàòà òî÷êà íà ìåõàíè÷íèÿ ìàòåðèàëèçúì âñè÷êî òîâà å nul et non avenu (ò.å. íåâúçìîæíî å è íÿìà ñìèñúë). Íî áèõ ñå èçíåíàäàë, àêî ÷óÿ îò Âàñ íÿêàêâî ïðèíöèïíî âúçðàæåíèå. Ñèãóðåí ñúì, ÷å èäåÿòà çà âúçêðåñåíèåòî íà „Ïúðâèÿ îò ìúðòâèòå“ çà Âàñ å ñúùî òàêà åñòåñòâåíà,
êàêòî è çà ìåí. Íî âúïðîñúò å, äàëè òÿ íàèñòèíà ñå å îñúùåñòâèëà â òàçè èñòîðè÷åñêà Ëè÷íîñò, çà ÷èåòî âúçêðåñåíèå ñå ðàçêàçâà â Åâàíãåëèÿòà? Åòî îñíîâàíèÿòà, ñ êîèòî ïîòâúðæäàâàì ñâîÿòà ñèãóðíîñò â äåéñòâèòåëíîòî âúçêðåñåíèå íà òàçè Ëè÷íîñò, Èèñóñ Õðèñòîñ, êàòî Ïúðâè îò ìúðòâèòå: 1. Ïîáåäàòà íàä ñìúðòòà å íåîáõîäèìî åñòåñòâåíî ñëåäñòâèå îò äóõîâíîòî ñúâúðøåíñòâî. Ëè÷íîñòòà, â Êîÿòî äóõîâíîòî íà÷àëî ðåøèòåëíî è îêîí÷àòåëíî íàääåëÿâà íàä âñè÷êî íèçøå, íå ìîæå äà áúäå ïîêîðåíà îò ñìúðòòà. Äóõîâíàòà ñèëà íåèçáåæíî ïðåëèâà, òàêà äà ñå êàæå, ïðåç ïðàãà íà ñóáåêòèâíî-ïñèõè÷åñêèÿ æèâîò, çàâëàäÿâà òåëåñíîòî áèòèå, ïðåîáðàçÿâà ãî, ïîñëå ãî îäóõîòâîðÿâà íàïúëíî, êàòî ãî ñâúðçâà íåðàçðèâíî ñúñ ñåáå ñè. Îòêðèâàì îáðàçà íà ïúëíîòî äóõîâíî ñúâúðøåíñòâî ó åâàíãåëñêèÿ Õðèñòîñ. Íå ìîãà äà Ãî ñìÿòàì çà èçìèñëåí ïîðàäè ìíîæåñòâî ïðè÷èíè, êîèòî íå âèæäàì íåîáõîäèìîñò äà èçáðîÿâàì, çàùîòî è Âèå íå ñìÿòàòå åâàíãåëñêèÿ Õðèñòîñ çà ìèò. Íî àêî òîçè äóõîâíî ñúâúðøåí ×îâåê íàèñòèíà å ñúùåñòâóâàë, Òîé å áèë Ïúðâè îò ìúðòâèòå è äðóã òàêúâ íå òðÿáâà äà ñå ÷àêà.
2. Âòîðîòî îñíîâàíèå çà ìîÿòà âÿðà ïîçâîëåòå äà îáÿñíÿ ÷ðåç ñðàâíåíèå îò äðóãà îáëàñò. Êîãàòî Ó. Æ. Æ. Ëåâåðüî å èç÷èñëèë, ÷å çàä îðáèòàòà íà Óðàí òðÿáâà äà èìà äðóãà ïëàíåòà, à ñëåä òîâà ÿ å âèäÿë ñ òåëåñêîï, åäâà ëè å èìàë êàêúâòî è äà áèëî ðàçóìåí ïîâîä äà ìèñëè, ÷å ïëàíåòà, êîÿòî âèæäà, íå å òàçè, ÷èÿòî îðáèòà å èç÷èñëèë, ÷å íå å èñòèíñêà, à èñòèíñêàòà ìîæå áè ùå áúäå îòêðèòà ïî-êúñíî. Ïî ïîäîáåí íà÷èí, êàòî ñå îñíîâàâàìå íà îáùèÿ ñìèñúë â ñâåòîâíèÿ è èñòîðè÷åñêèÿ ïðîöåñ è íà ïîñëåäîâàòåëíîñòòà â íåãîâèòå ñòàäèè, íèå âèæäàìå, ÷å ñëåä ïðîÿâàòà íà äóõîâíîòî íà÷àëî â èäåéíà ôîðìà - îò åäíà ñòðàíà, âúâ ôèëîñîôèÿòà è èçêóñòâîòî íà äðåâíèòå ãúðöè, à, îò äðóãà, â íðàâñòâåíî-ðåëèãèîçíèÿ èäåàë íà åâðåéñêèòå ïðîðîöè (ïîíÿòèåòî çà Áîæèåòî öàðñòâî) - ïî-íàòàòúøíèÿò, âèñø ìîìåíò îò òîâà îòêðîâåíèå òðÿáâà äà áúäå ëè÷íîòî è ðåàëíî ÿâÿâàíå íà ñúùîòî äóõîâíî íà÷àëî. Íåãîâîòî âúïëúùåíèå â æèâà Ëè÷íîñò, êîÿòî íå ñàìî â ìèñëè è õóäîæåñòâåíè îáðàçè, à íà äåëî òðÿáâà äà ïîêàæå ñèëàòà è ïîáåäàòà íà äóõà íàä âðàæäåáíîòî, çëî íà÷àëî è íàä êðàéíèÿ ìó èçðàç - ñìúðòòà, ò.å. òðÿáâà äåéñòâèòåëíî äà âúçêðåñè ìàòåðèàëíîòî ñè òÿëî â äóõîâíî. Íàìèðàìå îïèñàíèåòî íà òàêúâ ×îâåê, ëè÷íî è ðåàëíî âúïëúòèë â Ñåáå Ñè äóõîâíîòî íà÷àëî, îò ñâèäåòåëè î÷åâèäöè, íåãðàìîòíè åâðåè, êîèòî íÿìàò íèêàêâî ïîíÿòèå çà ñâåòîâíèÿ ïðîöåñ, íåãîâèòå ñòàäèè è îòäåëíè ìîìåíòè. Òå ðàçêàçâàò ñ èçóìëåíèå êàòî çà íåâåðîÿòíî è íåî÷àêâàíî ñúáèòèå, ÷å òîçè ×îâåê å âúçêðúñíàë ò.å. ïðåäñòàâÿò ÷èñòî åìïèðè÷åñêè (÷ðåç îïèò), êàòî ïîñëåäîâàòåëíîñò îò ôàêòè, òîâà, êîåòî çà íàñ èìà âúòðåøíà ëîãè÷åñêà âðúçêà. Êîãàòî âèæäàìå ïîäîáíî ñúâïàäåíèå, ñúñ ñèãóðíîñò íå ìîæåì äà îáâèíèì òåçè ñâèäåòåëè, ÷å ñàìè ñà èçìèñëèëè ôàêòà, ÷èåòî çíà÷åíèå çà òÿõ ñè îñòàâà íåÿñíî. 3. Òðåòîòî îñíîâàíèå íà ìîÿòà âÿðà â Õðèñòîâîòî âúçêðåñåíèå ùå ñïîìåíà ñàìî ñ äâå äóìè, òúé êàòî òî å ïðåêàëåíî èçâåñòíî, ìàêàð òîâà äà íå íàìàëÿâà ñèëàòà ìó. Áåç ôàêòà íà âúçêðåñåíèåòî íåîáè÷àéíèÿò åíòóñèàçúì íà àïîñòîëñêàòà îáùíîñò íå áè èìàë äîñòàòú÷íî îñíîâàíèå. Èçîáùî öÿëàòà ðàííà èñòîðèÿ íà õðèñòèÿíñòâîòî áè áèëà ïîðåäèöà îò íåâúçìîæíîñòè. Òîãàâà áè òðÿáâàëî äà ñå ïðèçíàå, ÷å õðèñòèÿíñêàòà èñòîðèÿ íå å ñâúðçàíà ñ ïúðâè âåê, à çàïî÷âà îò âòîðè èëè äîðè îò òðåòè. Ëè÷íî àç, îòêàêòî ïðèçíàâàì, ÷å èñòîðèÿòà íà ñâåòà è íà ÷îâå÷åñòâîòî èìà ñìèñúë, íå ñå ñúìíÿâàì íè íàé-ìàëêî âúâ âúçêðåñåíèåòî íà Õðèñòîñ. Âñè÷êè âúçðàæåíèÿ ñðåùó òàçè èñòèíà ïîòâúðæäàâàò ìîÿòà âÿðà ñúñ ñâîÿòà ñëàáîñò. Åäèíñòâåíîòî îðèãèíàëíî è ñåðèîçíî âúçðàæåíèå, êîåòî ìè å èçâåñòíî, ïðèíàäëåæè íà Âàñ.  åäèí îò ðàçãîâîðèòå íè Âèå êàçàõòå, ÷å àêî ñå ïðèçíàå âúçêðåñåíèåòî è ñëåäîâàòåëíî èçêëþ÷èòåëíîòî, ñâðúõåñòåñòâåíî çíà÷åíèå íà Õðèñòîñ, òîâà ùå íàêàðà õðèñòèÿíèòå äà ðàç÷èòàò çà ñïàñåíèåòî ñè ïîâå÷å íà òàéíñòâåíàòà ñèëà íà òîâà ñâðúõåñòåñòâåíî Ñúùåñòâî, îòêîëêîòî íà ñîáñòâåíèòå ñè íðàâñòâåíè äåëà. Íî íàëè ïîäîáíà çëîóïîòðåáà ñ èñòèíàòà â êðàÿ íà êðàèùàòà èçîáëè÷àâà òåçè, êîèòî çëîóïîòðåáÿò. Òúé êàòî ôàêòè÷åñêè Õðèñòîñ, ìàêàð è âúçêðúñíàë, íå ìîæå äà íàïðàâè íèùî îêîí÷àòåëíî çà ñàìèòå íàñ, íÿìà íèêàêâà îïàñíîñò îò êâèåòèçúì (áåçäåëèå) çà èñêðåíèòå è äîáðîñúâåñòíè õðèñòèÿíè. Ùåøå äà èìà îïàñíîñò, àêî âúçêðúñíàëèÿò Õðèñòîñ áåøå çà òÿõ âèäèìà äåéñòâèòåëíîñò, íî ïðè ñåãàøíèòå óñëîâèÿ, êîãàòî äåéñòâèòåëíàòà ëè÷íà âðúçêà ñ Íåãî ìîæå äà áúäå ñàìî äóõîâíà, êîåòî ïðåäïîëàãà ñîáñòâåíè íðàâñòâåíè äåéñòâèÿ íà ÷îâåêà, ñàìî ëèöåìåðè èëè íåãîäÿè ìîãàò äà ñå ïîçîâàâàò íà áëàãîäàòòà â óùúðá íà íðàâñòâåíèòå çàäúëæåíèÿ. Îñâåí òîâà Áîãî÷îâåêúò íå å „âñåïîãëúùàùîòî àáñîëþòíî“ íà èçòî÷íèòå ìèñòèöè è ñúåäèíåíèåòî ñ Íåãî íå ìîæå äà áúäå åäíîñòðàííî-ïàñèâíî. Òîé å „Ïúðâè îò ìúðòâèòå“, Âîäèòåë, Êîéòî ñî÷è ïúòÿ, è çíàìå çà äåÿòåëåí æèâîò, çà áîðáà è óñúâúðøåíñòâàíå, à íå çà ïîòàïÿíå â íèðâàíà (íåáèòèå). Ùå ìè áúäå èçêëþ÷èòåëíî èíòåðåñíî äà ðàçáåðà êàêâî ùå êàæåòå çà òîâà ïî ñúùåñòâî. Àêî íÿìàòå íàñòðîåíèå èëè âðåìå äà ìè ïèøåòå, ùå èç÷àêàì ñëåäâàùàòà íè ñðåùà. Áúäåòå çäðàâ, ñúðäå÷åí ïîêëîí íà âñè÷êèòå Âè áëèçêè. Èñêðåíî Âàø:
Çà ðàçëèêà îò íÿêîè äðóãè åâðîïåéñêè ëèòåðàòóðè áúëãàðñêàòà íÿìà ñâîé åçè÷åñêè ïåðèîä. Òÿ âúçíèêâà ïðåç ïîñëåäíàòà ÷åòâúðò íà IX âåê ñ ÿñíî îïðåäåëåíà öåë - äà ñëóæè íà õðèñòèÿíñòâîòî. Îùå ïúðâèòå îáðàçöè ïðåâîäíè èëè îðèãèíàëíè - òúðñÿò çäðàâàòà âðúçêà ñúñ Ñâåùåíîòî Ïèñàíèå è ñå ñòðåìÿò äà îáÿñíÿò âúïðîñèòå íà ñúòâîðåíèåòî ñïîðåä áèáëåéñêàòà êíèãà Áèòèå. Ñòàðèòå áúëãàðè ñúùî èçëú÷âàò ñâîÿ àâòîð íà „Øåñòîäíåâ“ è òîçè àâòîð å Éîàí Åêçàðõ. „Øåñòîäíåâèòå“ íå ñà íåùî íîâî çà îíîâà âðåìå. Òå ñà ïîçíàòè âåêîâå ïîíàïðåä: êàòî ñå ïî÷íå îò ïðîèçâåäåíèåòî íà Âàñèëèé Âåëèêè (IVâ.), Ñåâåðèàí Ãàâàëñêè (IV-Vâ.), íà Ãðèãîðèé Íèñêè è äîñòà äðóãè. Íàé-ðàííèÿò çàïàçåí ïðåïèñ íà „Øåñòîäíåâ“ îò Éîàí Åêçàðõ å îò 1263 ãîäèíà. Èçñëåäâàíèÿòà äîêàçâàò, ÷å òîâà å êîìïèëàòèâåí ïðåâîä -ãëàâíî îò òâîðáèòå íà Âàñèëèé Âåëèêè è Ñåâåðèàí Ãàâàëñêè.  åäíà ðåäèöà ñ íåãî ñà Êîíñòàíòèí Ïðåñëàâñêè, ×åðíîðèçåö Õðàáúð, ïðîñâåòèòåëèòå îò Îõðèä Êëèìåíò è Íàóì, Òóäîð Äîêñîâ è äðóãè çíàéíè è íåçíàéíè ðàäåòåëè íà âÿðàòà. Èñòîðè÷åñêàòà ñúäáà íà áúëãàðñêèÿ íàðîä îêàçâà âëèÿíèå è âúðõó ðàç-
âèòèåòî íà ëèòåðàòóðàòà. Ñëåä çàâëàäÿâàíåòî íà íàøèòå çåìè (îò 1018 äî 1187 ãîäèíà áúëãàðñêàòà òåðèòîðèÿ å ÷àñò îò Âèçàíòèÿ, à îò 1396 äî 1878 ïðîâèíöèÿ íà Îñìàíñêàòà èìïåðèÿ) êíèæîâíîñòòà åäâà ìúæäóêà ïî çàòúíòåíè è òðóäíîäîñòúïíè ìàíàñòèðè è ñêèòîâå. Çàïàäíîåâðîïåéñêèÿò Ðåíåñàíñ íå îêàçâà íèêàêâî âëèÿíèå âúðõó áúëãàðèòå. Ïúðâèÿò áúëãàðñêè óíèâåðñèòåò å ñúçäàäåí òî÷íî åäíî õèëÿäîëåòèå ñëåä ïúðâèÿ åâðîïåéñêè òîçè â Áîëîíÿ. È êîãàòî ïðåç ðàçìèðíèÿ äåâåòíàäåñåòè âåê áúëãàðñêàòà íàöèÿ âúçêðúñâà çà ìîäåðåí æèâîò, òÿ ïðàâè òîâà áåç íèêàêâè òðàäèöèè åäèíñòâåíî ïî íåâåäîìàòà âîëÿ íà Áîãà. È ñúâñåì åñòåñòâåíî å íîâàòà ëèòåðàòóðà äà èíòåðïðåòèðà õðèñòèÿíñêèòå öåííîñòè - ñïîðåä äàðáàòà íà àâòîðèòå. Òðÿáâà îáà÷å äà îòáåëåæèì, ÷å áúëãàðñêàòà ðå÷ íå íàìèðà ñâîèòå ãåíèè íà Áîæèÿòà ïðîñëàâà êàòî Äàíòå Àëåãèåðè â Èòàëèÿ, Ôðàíñîà Âèéîí âúâ
Ôðàíöèÿ è ìíîãî äðóãè - êàêòî ïîåòè, òàêà è ðàçêàçâà÷è è ìèñëèòåëè. Íî âúïðåêè òîâà ñëåäèòå íà Ñâåùåíàòà Êíèãà â áúëãàðñêàòà ëèòåðàòóðà ñà äúëáîêî îñåçàåìè. Áèáëåéñêè ìîòèâè (è òî ñ ïîäîáàâàùî óâàæåíèå êúì òÿõ) ñå îòêðèâàò â ëèðèêàòà íà íàé-çíà÷èìèòå íè àâòîðè. Äèì÷î Äåáåëÿíîâ òðúãâà íà âîéíà ñ „Íîâèÿò çàâåò“ (ïðîòåñòàíñòêè ïðåâîä) â êóôàðà ñè. Ñðåùó íÿêîè åâàíãåëñêè ñòèõîâå ïîåòúò å îòáåëÿçàë íåñúãëàñèå ñ íàïèñàíîòî è â òîâà íÿìà íèùî ÷óäíî: íåãîâàòà âîëíà èíäèâèäóàëèñòè÷íà ïðèðîäà íå ìîæå äà îñúçíàå â ïúëíîòà: „…Ìîåòî èãî å áëàãî è Ìîåòî áðåìå å ëåêî.“ (Ìàò.11:30) Íî çàõâúðëåí âåäíúæ âúâ âèõúðà íà ãèáåëíàòà ðàçðóõà, Äåáåëÿíîâ òúðïè äóõîâíà ïðîìÿíà. Ñúçíàíèåòî çà íÿêàêâà èçíà÷àëíà âèíà, êîÿòî „èäå ùå îò ïúðâîðîäíèÿ ãðÿõ“ (Àò. Äàë÷åâ, Ñòðàíèöè, 1980, Ñ. ñòð.1819) ïîäòèêâà ìëàäèÿ ÷îâåê äà ñå ïîä÷èíè íà áîæåñòâåíîòî. Òàêà ñìèðåíèåòî,
îíîâà ñìèðåíèå, çà êîåòî Èñóñ ãîâîðåøå íà ó÷åíèöèòå ñè, ñòàâà íàéñúùåñòâåíà õàðàêòåðèñòèêà íà ïîåçèÿòà ìó. Ìîæå áåç ïðåóâåëè÷åíèå äà ñå êàæå, ÷å âúâ ôðîíòîâèòå ñè ñòèõîòâîðåíèÿ Äèì÷î Äåáåëÿíîâ å ïðåäè âñè÷êî ïîåò íà ñìèðåíèåòî. Íîùå òúé ñâåòëî ïðèìèðåí àç ãëåäàì çâåçäíèÿ ïîêðîâ è òèõîì ñå ñòðóè íàä ìåí, è êðåïíå çåìíàòà ëþáîâ. „Òèõà ïîáåäà“
Ñìèðåíèåòî å îíîâà ñúñòîÿíèå, êîåòî ïðåäïîëàãà ëþáîâòà; íåùî ïîâå÷å òî ñâúðçâà â õîðèçîíòàëåí ïîðÿäúê „çâåçäíèÿ ïîêðîâ“ è „çåìíàòà ëþáîâ“. È âñå ïàê ïî÷óâñòâàë ëè ñå å Äåáåëÿíîâ Áîæè ñèí. Íÿêîè èçñëåäîâàòåëè ñà
ñêåïòè÷íè ïî òîçè âúïðîñ. Íèå, âÿðâàùèòå, îáà÷å èñêðåíî ñå íàäÿâàìå, ÷å â îíåçè æåñòîêè ïîñëåäíè ìèíóòè ïîåòúò å ñêúñàë ñ òúæíîòî ñèðà÷åñòâî è íàéñåòíå ñå å çàâúðíàë ó äîìà. Ñúñ ñìèðåíèå è åòèêà, èçäúðæàíè â íàé-÷èñò õðèñòèÿíñêè äóõ, ñà ïðîïèòè è òâîðáèòå íà Íèêîëàé Ëèëèåâ. È òîé êàòî ñâîÿ ïðèÿòåë Äèì÷î Äåáåëÿíîâ ïðåìèíàâà ïðåç ìåñîìåëà÷êàòà íà âîéíàòà, íî èìà ïî-ùàñòëèâà ñúäáà - îñòàâà íåâðåäèì è äîæèâÿâà ïðèåìëèâà çà äíåøíèòå ñòàíäàðòè âúçðàñò. Äîêðàÿ îáà÷å Ëèëèåâ ñè îñòàâà ÷îâåê íå îò ìèðà ñåãî, òîé å ïðîíèçàí îò êîïíåæ ïî ðàÿ. Ëèëèåâ èìà ñúçíàíèåòî, ÷å Áîã ãî å íàäàðèë ñ íåîáõîäèìîòî ñìèðåíèå, ñ ðàçáèðàíåòî, ÷å äóøàòà ìó å õðàì è äî ñåòíèÿ ñè äúõ íå îòêúñâà î÷è îò âå÷íîòî íåáå. Íàé-ðàçòúðñâàùî âëèÿíèå îêàçâà íîâîçàâåòíîòî ó÷åíèå âúðõó Ñòîÿí Ìèõàéëîâñêè. Çà åäèí ïåðèîä îò òðèäåñåò è òðè ãîäèíè òîé âîäè áèòêà ñëåä áèòêà,
êàòî å ñïîëåòÿâàí îò íèç ìîðàëíè ïîáåäè è ëè÷íè ïîðàæåíèÿ. Äîðè è âðàãîâåòå ìó ïðèçíàâàò, ÷å ñòðåìåæúò êúì öÿëîñòíîñò äîìèíèðà íàä âñè÷êî îñòàíàëî â òîçè ìðà÷åí è îáðàçîâàí ìúæ. Çà ñúñòîÿíèåòî íà äîñòîëåïíèÿ ìúæ ìîæå äà ñå ñúäè ïî ñîíåòà, êîéòî òîé ïóáëèêóâà ïðåç 1905 ãîäèíà ïîä çàãëàâèå „Ëàìà ñàáàõòàíè!“: Òåæè ìè, Áîæå, êðúñòúò íà æèâîòà… Äóõà ìè ñêðúá îáñàæäà, ãèíà âå÷… È âèæäàì Òå - íà Òâîÿòà Ãîëãîòà è øåïíà Òâîÿòà ïðåäñìúðòíà ðå÷… Æèâÿõ â òúëïèòå ñàì - íå ìå ðàçáðàõà  ìåí âñè÷êî ñâåòëî, âñè÷êî â ìåí äîáðî, ðàçäàäîõ ãî… Äóøàòà ìè îáðàõà, îñòàâèõà ìè ÷åðíîòî òåãëî…
Ïîñÿõ ëþáîâ - ïîæåíàõ ñðàì, âðàæäè! Íàïóùàì âå÷ ñâåòîâíèòå ñòúãäè è â Òåá ïîäèðÿì, Ãîñïîäè, ïîäñëîíà… Òúé ÿñòðåá, îò ëîâåöà ïîâàëåí, èçäúõâà â íÿêîé êúò óñàìîòåí ñ î÷è, îáúðíàòè êúì íåáîñêëîíà!
Ñîíåòúò å ñðåäîòî÷èå â òâîð÷åñòâîòî íà Ìèõàéëîâñêè. Ïðåäè íåãîâîòî íàïèñâàíå ñà áîðáèòå íà ïóáëè÷íàòà ëè÷íîñò, ñòðåìåæúò é êúì âîäà÷åñòâî, àêëàìèðàùèòå òúëïè. Ñëåäâàò ïîâå÷å îò äâå äåñåòèëåòèÿ (Ìèõàéëîâñêè óìèðà ïðåç 1927 ãîäèíà), ïîñâåòåíè íà õðèñòèÿíñêàòà ëþáîâ è ìèëîñúðäèå. Åòî êàêâî ñïîäåëÿ ïîåòúò: „Âñè÷êèòå áëàãà íà öèâèëèçàöèÿòà èìàò åäèí è ñúù èçòî÷íèê Åâàíãåëèåòî. Åâàíãåëèåòî ñúäúðæà íàé-áëÿñêàâèòå óðîöè çà âîëíî ðàçâèòèå è ñàìîñòîÿòåëíî óíàïðåäâàíå.“ „…åòî êàê áèõìå ìîãëè äà ñúêðàòè-
ìå â òðè ðåäóøêè Íîâèÿ Çàâåò: Êîéòî ìîæå äà âúçäèãíå ñúðöåòî ñè äî ëþáîâ áåçêðàéíà è âñåîáåìíà - ùå âñàäè åäíîâðåìåííî â äóõà ñè âÿðà â äúëãîâåêîâíîñòòà íà ÷îâåøêèòå ñúäáèíè - è ÿñíî ðàçáèðàíå çà çàäãðîáíîòî áèòèå!“ Ñëåäâàùèòå ðåäîâå ñà ïîñâåòåíè íà õðèñòèÿíñêèòå òåíäåíöèè â òâîð÷åñòâîòî íà åäèí îò íàé-çíà÷èìèòå áúëãàðñêè ïðîçàèöè - Åëèí Ïåëèí. Âðúçêàòà íà Åëèí Ïåëèí ñ äîãìàòèêàòà íà õðèñòèÿíñòâîòî å ìíîãî òðàéíà. Òîé å àâòîð íà ó÷åáíè ïîìàãàëà ïî âåðîó÷åíèå, êîèòî òúðïÿò íÿêîëêî èçäàíèÿ. Íåãîâèÿò öèêúë ðàçêàçè „Ïîä ìàíàñòèðñêàòà ëîçà“ ðàçêðèâà ïðåä ÷èòàòåëèòå ãåðîè ñ ÿñíî ñúçíàíèå çà ñîáñòâåíàòà ñè ãðåõîâíîñò. Òîçè ôàêò ãè ïðàâè ìåêè è
ñíèçõîäèòåëíè è êúì ÷óæäèòå ñëàáîñòè. Öÿëàòà ôèëîñîôèÿ ñå êðåïè íà èäåÿòà , „÷å ÷îâåê å ÷åðíî è áÿëî çúðíî“ (âæ. „×îðáà îò ãðåõîâåòå íà îòåö Íèêîäèì“), ÷å â äóøàòà íà âñåêè ñúæèòåëñòâàò äîáðîòî è çëîòî. Îñâåí Åëèí Ïåëèí ãåðîè ñ õðèñòèÿíñêî ïîâåäåíèå ñúçäàâàò Éîðäàí Éîâêîâ, Êîíñòàíòèí Ïåòêàíîâ, Àíãåë Êàðàëèé÷åâ è äð.  áúëãàðñêàòà ëèòåðàòóðà îáà÷å ëèïñâà öÿëîñòíî õðèñòèÿíñêî ïðîèçâåäåíèå ñ âèñîêà õóäîæåñòâåíà ñòîéíîñò. Èçáðîåíèòå àâòîðè èçïîëçâàò ðàçëè÷íè áèáëåéñêè ñèìâîëè, íî ùå áúäå ïðåñèëåíî äà ñå îáÿâè íÿêîé îò òÿõ çà õðèñòèÿíñêè ïèñàòåë.  òîâà îòíîøåíèå ñëîâåñíîñòòà íè âñå îùå î÷àêâà ñâîÿ ïúðâè ìàéñòîð.
Æèâîò áåç ñìèñúë - òîâà áåøå ìîÿò æèâîò, èçïðàçíåí îò ñúäúðæàíèå è öåëåíàñî÷åíîñò.  äóøàòà ìè öàðóâàõà ïóñòîòà è ñàìîòà. Îò ðàííà äåòñêà âúçðàñò ñå ÷óâñòâàõ òîëêîâà ñàìà, íåæåëàíà, íåíóæíà è íåîáè÷àíà, ÷å ñå ïèòàõ êàêúâ å ñìèñúëúò íà æèâîòà, ñòðóâà ëè ñè äà ïðîäúëæàâàì äà æèâåÿ òàêà. Ñúìíÿâàõ ñå äàëè íÿêîé ùå ìå ïðèåìå òàêàâà, êàêâàòî ñúì, áåç äà ìå óêîðÿâà íåïðåêúñíàòî çà ãðåøêèòå, ñëåä êàòî äîðè íàé-áëèçêèòå ìè õîðà íå ìå èñêàõà è ñå îòíàñÿõà ñ ìåí ñÿêàø íå ñúì ÷îâåøêî ñúùåñòâî (èëè ïîíå àç ìèñëåõ òàêà).  òðóäíàòà âúçðàñò íà ïóáåðòåòà âñè÷êî ñå çàñèëè - èñêàõ íÿêîé äà ìå îáè÷à, äà ìå ïðåãðúùà, äà ìè êàçâà, ÷å ñúì öåííà! Íî âèíàãè ìå óïðåêâàõà è íîñåõ âèíàòà çà âñè÷êè áåëè íà ïî-ìàëêèÿ ìè áðàò. È òîâà íå áåøå íàéëîøîòî: ïðåæèâÿâàõ òåæêî ïðîáëåìèòå èëè, êàêòî ãè íàðè÷àõà ðîäèòåëèòå ìè, íåäîðàçóìåíèÿòà â ñåìåéñòâîòî. Òå òó ñå êàðàõà è ñå ðàçäåëÿõà, òó ñå ñäîáðÿâàõà è ñå ñúáèðàõà. Òîâà áåøå íåïîíîñèìî çà ìîÿòà ÷óâñòâèòåëíà äåòñêà äóøà. Îáúðêàíèÿò êðúãîâðàò ìå óæàñÿâàøå. Òå ìèñëåõà ñàìî çà ñåáå ñè, áåç äà îñúçíàâàò êàêâà áîëêà ïðè÷èíÿâàò íà ñîáñòâåíèòå ñè äåöà. Ñ âðåìåòî ïîñòåïåííî ïðåòðúïíàõ, íî âå÷å ãè ìðàçåõ. Çàòâàðÿõ î÷è è ìå÷òàåõ, îáåùàâàõ ñè, ÷å àêî ñå îìúæà, íèêîãà íÿìà äà ñå îòíàñÿì òàêà ñ äåöàòà ñè, à ùå íàïðàâÿ âñè÷êî âúçìîæíî äà èì äàì äåòñòâîòî, êîåòî àç íÿìàõ. Îñúçíàâàõ ïðàçíîòàòà â æèâîòà ñè, îïèòâàõ äà ÿ çàïúëíÿ, êàòî âúðøà ðàçëè÷íè íåùà è òîâà ìå ïîääúðæàøå æèâà, äàâàøå ìè ñèëè äà ïðîäúëæà íàïðåä, íî íå çà
äúëãî. Áÿõ êàòî áàòåðèÿ, êîÿòî òðÿáâà íåïðåêúñíàòî äà ñå çàðåæäà. Äîéäå è ìîìåíò, êîãàòî ñè ìèñëåõ, ÷å íåùàòà íå ñà òîëêîâà ëîøè, ðîäèòåëèòå ìè ñå îòíàñÿõà ïî-äîáðå åäèí êúì äðóã, àç âå÷å èìàõ ïðèÿòåë è â íåãî îòêðèâàõ ëþáîâòà, êîÿòî íå ïîçíàâàõ â ñâîåòî ñåìåéñòâî. Ìèñëåõ ñè, ÷å öÿëîòî çëî ñè å îòèøëî, íî òî ùåøå äà ñå âúðíå ñ îùå ïî-ãîëÿìà ñèëà è äà ìå ñúñèïå îêîí÷àòåëíî. Êîãàòî áÿõ íà øåñòíàäåñåò, èçïèòàõ ïîðåäíàòà áîëêà - ïî÷èíà íàé-äîáðèÿò ìè ïðèÿòåë. Òåæêî ïðåæèâÿâàõ âñè÷êî òîâà, ïèòàõ ñå çàùî ñå ðàæäàìå, êàòî íåìèíóåìî ùå óìðåì, çàùî ñìå ñúçäàäåíè - çà äà ñå ìú÷èì ëè? Òîãàâà ìè ìèíà ïúðâàòà ìèñúë çà ñàìîóáèéñòâî, íÿìàõ ñèëè äà ïðîäúëæà äà ñå áîðÿ, íå âèæäàõ èçõîä. Ñêîðî ñ ïðèÿòåëÿ ìè çàïî÷íàõìå äà ñå êà-
ðàìå, êîåòî îùå ïîâå÷å çàñèëè íàïðåæåíèåòî è ìè äàäå òëàñúê äà ïîñåãíà íà æèâîòà ñè. Ïîíÿêîãà òúðñåõ óòåõà â Ïðàâîñëàâíàòà öúðêâà, òàì ïîëó÷àâàõ íÿêàêúâ ñòðàíåí ìèð - âÿðâàõ, ÷å èìà ñèëà, êîÿòî å ãîðå, â íåáåòî, è êîíòðîëèðà æèâîòà íà õîðàòà. Îïèòàõ äà ïîòúðñÿ ïîìîù â öúðêâàòà, íî îêîëî ìåí âèæäàõ õîðà ñ ïðàçíè è ñòóäåíè ïîãëåäè, âñè÷êè áÿõà áåçðàçëè÷íè åäèí êúì äðóã. Åäíà âå÷åð ñå ïðèáðàõ ó äîìà ñ íàòåæàëî îò áîëêà ñúðöå. Áÿõ âçåëà ðåøåíèåòî - êðàé íà òîçè áåçïîëåçåí æèâîò! Èçâàäèõ îò ÷åêìåäæåòî âñè÷êè ëåêàðñòâà. Èçãúëòàõ ïîëîâèíàòà è ñå ïðèãîòâèõ çà ñìúðòíèÿ ñè ÷àñ. Íå ìå áåøå ñòðàõ, çàùîòî ìèñëåõ, ÷å êîãàòî óìðà, ùå ïîñëåäâà íåùî ïî-äîáðî. Íî ïðåæèâÿõ ïîðåäíèÿ ïðîâàë, çàùîòî ñëåä äâà äíè ñå ñúáóäèõ â ñîáñòâåíîòî ñè ëåãëî. Áÿõ
ðàçî÷àðîâàíà. Ïëà÷åõ è ñå ìîëåõ äà óìðà, ÷óâñòâàõ ñå áåçïîëåçíà. À ðîäèòåëèòå ìè òàêà è íå ðàçáðàõà êàêâî ñå å ñëó÷èëî ñ ìåí. Ñëåä âðåìå íåùàòà ñå ïîóòàëîæèõà. Ïðåäñòîåøå ìè àáèòóðèåíòñêèÿò áàë. Òîâà áåøå íàé-êðàñèâèÿò ìîìåíò îò æèâîòà ìè. Ïîñëå êàíäèäàòñòâàõ. Èñêàõ äà äîêàæà íà ñåáå ñè è íà îñòàíàëèòå, ÷å íå ñúì íåóäà÷íèöà. Ìå÷òàåõ äà áúäà ñòóäåíòêà. Ïðèåõà ìå â åäèí îò óíèâåðñèòåòèòå èçïèòâàõ îãðîìíà ðàäîñò. Íî ðîäèòåëèòå ìè íàíåñîõà ïîðåäíèÿ ñúêðóøèòåëåí óäàð. Êàçàõà, ÷å ñìå ôèíàíñîâî íåñèãóðíè è íå áèõà ìîãëè äà ìå ïîäêðåïÿò - ïîäîáðå äà ïîäàì äîêóìåíòè çà çàäî÷íî îáó÷åíèå. Ñ äîêóìåíòèòå îáà÷å âúçíèêíàõà ïðîáëåìè. Òàêà íå ñòàíàõ ñòóäåíòêà. Äóøàòà ìè ïëà÷åøå. Ìèñúëòà çà ñàìîóáèéñòâî ñå çàâúðíà è íåïðåêúñíàòî ìå ñëåä-
ñè âå÷å äà ìèñëÿ çà áúäåùåòî è çà áðàò÷åòî ñè. Íî ñêîðî çëîêîáíîòî íàñòðîåíèå ïàê ñå âúðíà. Áîðåõ ñå ñ íåãî, îïèòâàõ äà ãî ïðîãîíÿ, à ñå ÷óâñòâàõ êàòî ñðåä ëåøîÿäè, íàäóøèëè ïëÿ÷êàòà ñè.
âàøå. Íå ñëåä äúëãî ðåøèõ äà íàïðàâÿ âòîðè îïèò è òîçè ïúò äà å ñèãóðíî. Ïëàíóâàõ äà ñêî÷à îò øåñòèÿ åòàæ, îò áàëêîíà íà àïàðòàìåíòà íè. Ìèñëåõ, ÷å íàé-ñåòíå ùå óñïåÿ äà ïðè÷èíÿ áîëêà è äà áúäà ïîáåäèòåë. Ñëîæèõ ñòîë íà áàëêîíà, êà÷èõ ñå íà íåãî è ïðåõâúðëèõ åäèíèÿ ñè êðàê ïðåç ïàðàïåòà. Ñúðöåòî ìè áåøå ïðàçíî, íå ÷óâñòâàõ íèùî. Çàòâîðèõ î÷è è òî÷íî êîãàòî ùÿõ äà ñêî÷à, ÷óõ òèõ, ïðèãëóøåí ãëàñ: „ Íåäåé. Àç òå îáè÷àì, ïîìèñëè êàêâà áîëêà ùå ìè ïðè÷èíèø - íà ìåí è íà áëèçêèòå ñè.“ Îòâîðèõ î÷è è ñå îáúðíàõ, çà äà âèäÿ êîé ìè ãîâîðè. Íÿìàøå íèêîé. Ìèñëåõ, ÷å ñúì ïîëóäÿëà, ÷å òîâà å èçáëèê íà ñòðàõ. Ñëÿçîõ îò ñòîëà. Ñëåä äâå ìèíóòè áðàò ìè ñå ïðèáðà, çàòè÷àõ ñå, ïðåãúðíàõ ãî, öåëóíàõ ãî è çàïëàêàõ. Êàê ëè áè ñå ïî÷óâñòâàë òîé, àêî ìå áåøå çàãóáèë. Îáåùàõ
ãëàñúò å áèë íà Áîãà. Ïëàêàõ. Ïðèáðàõ ñå ó äîìà è îñúçíàõ, ÷å ñúì âúðøèëà ìíîãî çëî è ÷å Áîã å óìðÿë çàðàäè ìåí è ìîèòå ãðåõîâå. Ðàçáðàõ, ÷å òîçè ãëàñ, êîéòî ÷óõ, å áèë íà ìîÿ Ñïàñèòåë. Ïàäíàõ íà êîëåíå è Ãî ïîìîëèõ äà äîéäå è äà æèâåå â ìîåòî ñúðöå, äà ìè ïðîñòè âñè÷êî, ñ êîåòî ñúì Ãî íàðàíèëà. Êàòî ÷å ëè îò ñúðöåòî ìè ïàäíà òîâàð, êîéòî ïðåäè íå ìè ïîçâîëÿâàøå äà âúðâÿ íàïðåä è äà ãëåäàì êúì áúäåùåòî. Áÿõ áëàãîäàðíà íà Áîãà, ÷å ìè äàâà âòîðè øàíñ - çà æèâîò, èçïúëíåí ñúñ ñìèñúë è ëþáîâ. Ïðîäúëæèõ äà õîäÿ â öúðêâàòà. ×óâñòâàõ ñå ïúëíîöåííà. Èçêàðàõ êóðñ çà íåäåëíè ó÷èòåëè. Æèâîòúò ìè ñå ïðîìåíè. ×óâñòâàõ Áîæèÿòà ëþáîâ. Èñêàõ äà ïîçíàâàì ïîâå÷å Òîçè, Êîéòî ìå ñïàñè, ïîêàçà ìè ëþáîâòà Ñè è ìå íàó÷è äà ïðîùàâàì. Òîé ìè äàäå ëþáîâ
Âåäíúæ áàáà ìè, êîÿòî áåøå çàïî÷íàëà äà õîäè â íÿêàêâà öúðêâà, ìå ïîêàíè ñ íåÿ. Çà ïúðâè ïúò ó÷àñòâàõ â äîìàøíà ãðóïà, êîÿòî èçó÷àâà Áèáëèÿòà. Ñòàíà ìè èíòåðåñíî, çàùîòî âèäÿõ íåùî ðàçëè÷íî, íåùî êîåòî ìè óáÿãâàøå â Ïðàâîñëàâíàòà öúðêâà - óñåòèõ òîïëîòàòà è ëþáîâòà íà õîðàòà êúì ìåí. Îñîáåíî áëèçêà ïî÷óâñòâàõ åäíà îò æåíèòå. Òÿ ìè êàçà, ÷å Áîã ìå îáè÷à è å óìðÿë ëè÷íî çà ìåí. Óáåäè ìå, ÷å òîçè Áîã ùå ìè áúäå ïðèÿòåë è âèíàãè ùå å ñ ìåí. Áÿõ ùàñòëèâà. Ñïîäåëèõ ñ íåÿ êàê ñå îïèòàõ äà ñå ñàìîóáèÿ, à òÿ ïîòâúðäè, ÷å
êúì ìîèòå ðîäèòåëè - âå÷å íå ãè ìðàçåõ, çàïî÷íàõ äà ñå ìîëÿ çà òÿõ. Íàó÷è ìå íå ñàìî äà èçèñêâàì îáè÷, íî ñúùî è äà äàâàì. Áîã ïðîìåíè ìèñëåíåòî ìè - äà íå áúäà åãîèñò, à äà ïîìàãàì íà äðóãè, êîèòî ñúùî êàòî ìåí ìèíàâàò ïî ïúòÿ íà ìðà÷íàòà ñÿíêà, âîäåù åäèíñòâåíî êúì ñìúðòòà. Ïîêàçà ìè, ÷å íàé-öåííîòî íåùî íà ñâåòà å æèâîòúò, èçïúëíåí ñ ëþáîâ, à òîé å âúçìîæåí è èìà ñìèñúë åäâà êîãàòî îòâîðèø ñúðöåòî ñè çà Ãîñïîä Èñóñ Õðèñòîñ. Ðàçáèðà ñå, èìàøå ìîìåíòè, â êîèòî ñå ÷óâñòâàõ îáúðêàíà. Ïëà÷åõ è íå ðàçáèðàõ Áîæèÿ ïëàí çà
ìåí, âîþâàõ ñúñ ñåáå ñè, ïàäàõ è ñòàâàõ, íî Òîé áåøå äî ìåí è ìå âäèãàøå. Òðÿáâàøå ìè âðåìå, çà äà ðàçáåðà, ÷å èñêà äà ìå èçâàå êàòî êðàñèâ ñúä. Ñêîðî ìå÷òàòà ìè äà áúäà ñòóäåíòêà ñå îñúùåñòâè - ïðèåõà ìå âúâ Âèñøèÿ åâàíãåëñêè áîãîñëîâñêè èíñòèòóò. Ïîíÿêîãà ñðåùàì òðóäíîñòè, íî Áîã ìè ïîêàçâà, ÷å èñêà äà ìå íàó÷è äà Ìó ñå äîâåðÿâàì è äà íå ñå îòêàçâàì, çàùîòî Òîé âîþâà çàåäíî ñ ìåí. Ðàäâàì ñå, ÷å âñåêè äåí ìîãà äà ñå íàñëàæäàâàì íà ãðèæèòå íà ìîÿ íåáåñåí Áàùà. Îòêðèõ ñìèñúëà íà æèâîòà ñè â æåëàíèåòî äà Ìó ñëóæà.
äè Àëàí îòáåëÿçâà: „Àìè àêî âñè÷êî å èçëþçèÿ è íå ñúùåñòâóâà íèùî?  òàêúâ ñëó÷àé îïðåäåëåíî ñúì íàäïëàòèë çà êèëèìà ñè.“ Ìàêàð è íàïèñàíà ñ öåë äà ïðåäèçâèêà ñìÿõ, èäåÿòà, çàëîæåíà â òàçè îñòðîóìíà çàáåëåæêà, ïðèíàäëåæè íà ìèñëîâíà øêîëà, ÷èåòî ñúùåñòâóâàíå ìîæå äà ñå ïðîñëåäè äî äàëå÷íîòî ìèíàëî. Íåîòäàâíà ìå ðàçâåñåëè åäíà èñòîðèÿ, ðàçêàçàíà îò ÷îâåê îò Èçòîêà.  íåÿ åäèí ãóðó ðàçÿñíÿâà òåîðèÿòà çà èëþçèÿòà è íåéíàòà âçàèìîâðúçêà ñ áîëêàòà è ñòðàäàíèåòî. Ñêîðî ñëåä êàòî ãîâîðèë âúðõó òåìàòà â ïðîäúëæåíèå íà íÿêîëêî ÷àñà, åäèí îò ó÷åíèöèòå ìó ãî âèäÿë äà áÿãà ïàíè÷åñêè îò ïðåñëåäâàùèÿ ãî äèâ ñëîí. Ñëåä êàòî ãóðóòî ñëÿçúë îò äúðâîòî, êúäåòî ïîòúðñèë ñïàñåíèå, ó÷åíèêúò ãî ïîïèòàë çàùî å ïîáÿãíàë, ñëåä êàòî áîëêàòà è ñòðàäàíèåòî ñà èëþçîðíè? Ãóðóòî ñå çàìèñëèë è îòãîâîðèë: „Ñëîíúò å èëþçèÿ, ìîåòî áÿãñòâî å èëþçèÿ, âñè÷êî å èëþçèÿ.“ Ïðèâëåêàòåëíîñòòà íà òâúðäåíèåòî, ÷å âñè÷êî å èëþçèÿ, èçãëåæäà ñå ñúñòîè â òîâà, ÷å òî îò÷àñòè íè îñâîáîæäàâà îò òåðçàíèÿòà, êîèòî ïîíÿêîãà èçïèòâàìå â îïèòèòå ñè äà íàìåðèì ñìèñúë â æèâîòà. Àêî âñè÷-
êî íàèñòèíà å èëþçèÿ, òîãàâà íå å íóæíî äà ñå áåçïîêîèì, òúé êàòî íÿìà íèùî äåéñòâèòåëíî, çà êîåòî ñè ñòðóâà äà ñå áåçïîêîèì. Èìåííî òóê îáà÷å ñå êðèå ïðîáëåìúò. Ïîçîâàâàíåòî íà èëþçèÿòà ïðåäïîëàãà, ÷å èìà íåùî êàòî ðåàëíîñò è âúç îñíîâà íà òîâà ìîæåì äà ïðàâèì ðàçëèêà ìåæäó äâåòå. À àêî ñúùåñòâóâà íÿêàêâà äåéñòâèòåëíîñò, òîãàâà íå å âúçìîæíî âñè÷êî äà áúäå èëþçèÿ. Ñëåäîâàòåëíî å ÿâíî, ÷å ñ ïîäîáíè òâúðäåíèÿ íèå âñúùíîñò ñå îïèòâàìå (áåçðåçóëòàòíî) äà èçáåãíåì ïðîáëåìà, âìåñòî äà ãî ðàçðåøèì. Êàêòî è äà ïîäõîäèì êúì âúïðîñà, ìíîãî å òðóäíî äà çàîáèêîëèì äåéñòâèòåëíîñòòà. Åäèí ôàêò, êîéòî ñëåäâà îò èäåÿòà, ÷å âñè÷êî å èëþçèÿ, è ìîæå áè îáÿñíÿâà íåéíàòà âñå ïî-ãîëÿìà ïîïóëÿðíîñò, å ÷å òÿ âñúùíîñò çàñÿãà ìíîãî ïî-çíà÷èòåëíà äèëåìà - òàçè çà ñìèñúëà. Àêî âñè÷êî å èëþçèÿ, ñëåäâà, ÷å ñìèñúëúò ñúùî å èëþçîðåí. À òúé êàòî çà ìíîçèíà òúðñåíåòî íà ñìèñúë íå å äîâåëî äî íèêàêâè ðåçóëòàòè, èäåÿòà, ÷å íÿìà ñìèñúë, êîéòî ìîæå äà ñå îòêðèå, ïî ñòðàíåí íà÷èí ñå îêàçâà óòåøèòåëíà. Òàêà ïîíå íÿìà îïàñíîñò äà ïðîïóñíåì íåùî! Ðàçáèðà ñå, ñëåä êàòî âå÷å ñìå çàêëþ÷èëè, ÷å æèâîòúò êàòî öÿëî å ëèøåí îò ñìèñúë, îò òîâà ñëåäâà, ÷å ïðåäìåòè êàòî èñòîðèÿòà è õðîíèêàòà íà æèòåéñêèòå ñúáèÑòàòèÿòà ñå ïóáëèêóâà ñ ðàçðåøåíèåòî íà àâòîðà
òèÿ ñúùî çàãóáâàò âñÿêàêúâ ñìèñúë.  êíèãà ñúñ çàãëàâèå „Â òúðñåíå íà ñìèñëåíîòî ñúùåñòâóâàíèå“, àâòîðúò ×àðëç Êå÷àì ïîâäèãà ìíîãî âàæåí âúïðîñ: „Òðÿáâà îáà÷å äà ñå çàïèòàìå: çàùî çà íàñòîÿùîòî ïîêîëåíèå ìëàäåæè äîðè èñòîðèÿòà å çàãóáèëà ñâîÿ ñìèñúë? Ñúìíÿâàì ñå, ÷å ìíîçèíà áèõà ìîãëè äà ïîñî÷àò ïðè÷èíàòà.  äåéñòâèòåëíîñò òå ñèãóðíî ùå íàìåêíàò, ÷å âúïðîñúò å ïîñòàâåí ïîãðåøíî è îòãîâîðíîñòòà äà ñå îáîñíîâàò ïðèíàäëåæè íà îíåçè, êîèòî òâúðäÿò, ÷å èñòîðèÿòà ñàìà ïî ñåáå ñè èìà ñìèñúë. Îòõâúðëÿíåòî ñå îñíîâàâà íà îòðèöàíèå. Èñòîðèÿòà íå ñúäúðæà çíà÷èìè ñúáèòèÿ è ñìèñúë, çàùîòî íèêîãà íå å áèëà ïàìåòíà è ñìèñëåíà. ×îâåê íå ìîæå äà çàãóáè òîâà, êîåòî íèêîãà íå å ïðèòåæàâàë.“ Ìîæåì ëè îáà÷å ñ óâåðåíîñò äà êàæåì, ÷å èñòîðèÿòà íèêîãà íå å èìàëà ñìèñúë?  ìîìåíòà, â êîéòî èçðå÷åì òîâà òâúðäåíèå, òî ñàìîòî ñå ïðåâðúùà â èñòîðè÷åñêî òâúðäåíèå. Äîðè äîêàòî èçðàçÿâàìå ìèñúëòà, òÿ ïðåìèíàâà îò íàñòîÿùåòî êúì ìèíàëîòî. Äîðè âðåìåòî, êîåòî ñòå îòäåëèëè, çà äà ïðî÷åòåòå òàçè ñòàòèÿ, âå÷å ñïàäà êúì ìèíàëîòî. Îò òîâà ñëåäâà ëè äà çàêëþ÷èì, ÷å íèùî ñìèñëåíî íå ñå å ñëó÷èëî? Òîâà, ðàçáèðà ñå, ïðåäñòàâÿ ïðîáëåìà â òâúðäå îïðîñòåíà ôîðìà. Íÿêîè õîðà òâúðäÿò, ÷å ìàêàð äà å âúçìîæíî äà ñå óñòàíîâÿò íÿêàêâè èñòîðè÷åñêè ôàêòè, íÿìà êàê òå äà áúäàò òúëêóâàíè. Òîâà îòíîâî å ïîðàçèòåëíî òâúðäåíèå. Íåùî ïîâå÷å, â ìîìåíòà, â êîéòî ñå èçêàæå, òî ñå ïðåâðúùà â ïîðàçèòåëíî èñòîðè÷åñêî òâúðäåíèå! Êàê äà ãî ðàçòúëêóâàìå? Áåç çíà÷åíèå êàê ùå ïîäõîäèì êúì ïðîáëåìà, âñåêè, êîéòî å ñêëîíåí äà çàñòúïâà òîâà ñòàíîâèùå, ùå óñòàíîâè, ÷å å ìíîãî òðóäíî äà ãî çàùèòè. Âåðîÿòíî ìîæåì äà êàæåì, ÷å å ìíîãî òðóäíî äà ñå äàäå ïðàâèëíî òúëêóâàíå íà âñåêè ïðîèçâîëåí èñòîðè÷åñêè ôàêò. Òîâà îáà÷å íå å ñúùîòî êàòî äà êàæåì, ÷å òúëêóâàíåòî èçîáùî å íåïîñòèæèìî. Òî ñàìî îçíà÷àâà, ÷å èìà øèðîêî ïîëå çà ãðåøêè. Òîâà, ðàçáèðà ñå, ïîâäèãà íÿêîëêî âúïðîñà, êîèòî ñà îñîáåíî âàæíè çà õðèñòèÿíèíà. Õðèñòèÿíñòâîòî íå òâúðäè ïðîñòî, ÷å ïî àáñòðàêòåí íà÷èí íîñè íÿêàêâî ñïåöèàëíî îòêðîâåíèå çà Áîãà. Òî ïðåòåíäèðà çà îòêðîâåíèå, äîøëî ïî ñúâñåì
êîíêðåòåí íà÷èí â èñòîðèÿòà è â êðàéíà ñìåòêà - â Ëè÷íîñòòà íà Õðèñòîñ. Òîãàâà êàê äà ïðåîäîëååì ïðîáëåìèòå, ñâúðçàíè ñ ðàçáèðàíåòî íà èñòîðèÿòà? Êàê äà ïîñòèãíåì ñìèñëåíî òúëêóâàíå? Íÿêîé íÿêîãà å îïèñàë èñòîðèêà êàòî ïðîðîê â îáðàòíà ïîñîêà è èìåííî ñáîðúò îò òåçè äâà âèäà òåêñòîâå, ïðîðî÷åñêèòå è èñòîðè÷åñêèòå, ñúñòàâëÿâà ïîðåäèöàòà îò êíèãè, ïîçíàòè ïîä îáùîòî çàãëàâèå Áèáëèÿ. Òî÷íî çà òîâà ïðåòåíäèðàò àâòîðèòå íà Åâàíãåëèÿòà. Ñâèäåòåëñòâîòî çà Áîæèåòî ñîáñòâåíî èñòèííî òúëêóâàíå íà ñâåòà, â êîéòî æèâååì, êàêòî è íà íàøåòî ìÿñòî â íåãî, å ñúñòàâåíî îò îïèñàíèÿ íà ìèíàëè ñëó÷êè, ïðåäñêàçàíèÿ çà áúäåùè ñúáèòèÿ è ðàçêàçè çà ñáúäâàíåòî íà òåçè ñúáèòèÿ. Òîâà å óäèâèòåëíî òâúðäåíèå, íî ñìÿòàì, ÷å ìîæå äà áúäå ïîäêðåïåíî ñúñ ñîëèäíè äîêàçàòåëñòâà. Íàïðàâèëè ëè ñòå ñè òðóäà äà ìó îáúðíåòå ïî-ñåðèîçíî âíèìàíèå? Èìåííî òîçè ïðîðî÷åñêè åëåìåíò îãðàíè÷àâà ñòåïåíòà íà òúëêóâàíå, äîñòúïíî çà íàñ, ïî îòíîøåíèå íà êëþ÷îâèòå ñúáèòèÿ, êîèòî ñà çàïèñàíè â Áèáëèÿòà. Âñúùíîñò áèõìå ìîãëè äà êàæåì, ÷å òÿ ñàìà îïðåäåëÿ ïðàâèëíîòî òúëêóâàíå. Òî ìèíàâà íà âòîðî ìÿñòî ñëåä ðàçïîçíàâàíåòî. Ñúîáùàâà íè ñå íå ñàìî êàêâè ñúáèòèÿ ùå íàñòúïÿò, íî è êàê, è çàùî. Òîãàâà îñòàâà òâúðäå ìàëêî ìàòåðèàë çà òúëêóâàíå. Îñòàâà íè ñàìî äà ðàçïîçíàåì ïîðåäèöàòà îò ñúáèòèÿ, êîãàòî ñå ñëó÷àò, òúé êàòî âå÷å ðàçïîëàãàìå ñ òúëêóâàíå îò Áîãà, Êîéòî å íàïðàâèë òàêà, ÷å ñúáèòèÿòà äà ñå ñëó÷àò. Áîã íå ñàìî íè ïðåäîñòàâÿ ñìèñëåíà ðàìêà, ñïîðåä êîÿòî äà òúëêóâàìå èñòîðèÿòà, íî è íè äàâà íàñîêè, ñïîðåä êîèòî äà îòêðèåì ñìèñúëà è íà ñîáñòâåíîòî ñè ñúùåñòâóâàíå. Òî÷íî ïîðàäè òîâà åäèí îò ïúðâèòå õðèñòèÿíè, Ïàâåë, êàçâà: „ Íåãî æèâååì, äâèæèì ñå è ñúùåñòâóâàìå“(Äåÿíèÿ 17:28). Ñìèñúëúò íå å èëþçèÿ, çàùîòî ñìå ñúçäàäåíè ñ îïðåäåëåíà öåë, à öåëòà å ïðåäïîñòàâêà çà ñìèñúë è âñè÷êî òîâà ñå îñíîâàâà âúðõó Äåéñòâèòåëíîñòòà íà åäèí âåçäåñúù Áîã. Èçãëåæäà ÷å êèëèìè âñå ïàê ñúùåñòâóâàò.
Ðàçêàçâàò, ÷å åðàòà íà åëåêòðè÷åñòâîòî å çàïî÷íàëà ñ íàé-ïðîñò îïèò, íàïðàâåí îò åäèí îò íàé-âåëèêèòå ó÷åíè. Òîçè ó÷åí å Ìàéêúë Ôàðàäåé, âèäåí áðèòàíñêè ôèçèê îò ÕVIII â., ÷èåòî èìå å èçâåñòíî íà âñåêè ó÷åíèê îò ÷àñîâåòå ïî ôèçèêà. Ìàéêúë Ôàðàäåé å ðîäåí ïðåç 1791 ã. Ïî÷òè öÿëîòî ìó äåòñòâî ìèíàâà íà óëèöàòà. Îáðàçîâàíèåòî ìó å äîñòà ñêðîìíî. Íåãîâîòî ñåìåéñòâîòî å òîëêîâà áåäíî, ÷å ïîëó÷àâà ïîìîùè - íà âñåêè ÷ëåí ïî åäèí ñàìóí õëÿá âåäíúæ ñåäìè÷íî. Âúïðåêè áåäíîñòòà ñè îáà÷å òî å äóõîâíî áîãàòî. Âúçðàñòíè è äåöà íå ïðîïóñêàò íèòî åäíà íåäåëíà ñëóæáà â ìàëêà ìåñòíà öúðêâà. Èìåííî òóê ó Ìàéêúë ñå çàðàæäà âÿðàòà, êîÿòî ñòàâà çà íåãî èçòî÷íèê íà íàé-âàæíîòî ïîçíàíèå.
Òðèíàäåñåòãîäèøåí, òîé êðúñòîñâà ëîíäîíñêèòå óëèöè, êàòî ðàçíàñÿ âåñòíèöè è êíèãè ïî äîìîâåòå è òàêà ñè èçêàðâà ïðåõðàíàòà. Ïî-êúñíî ðàáîòè êàòî ïîäâúðçâà÷. Êîãàòî ïîäâúðçâà åäèí îò òîìîâåòå íà Áðèòàíñêàòà åíöèêëîïåäèÿ, ïðî÷èòà â íåãî çà åëåêòðè÷åñòâîòî. Âêúùè ñå îïèòâà äà ïîâòîðè îïèòèòå, îïèñàíè â åíöèêëîïåäèÿòà. Îòòîãàâà òúðñè âñÿêàêúâ âèä èíôîðìàöèÿ çà òîâà íîâî çà íàóêàòà ÿâëåíèå. Æåëàíèåòî äà ñëóæè íà íàóêàòà ãî ïîäòèêâà äà ñå îáúðíå ñ ìîëáà çà ðàáîòà äî âèäíèÿ ó÷åí ñúð Õ. Äåâè. Îòãîâîðúò å îòðèöàòåëåí. Íå ñëåä äúëãî îáà÷å ó÷åíèÿò óâîëíÿâà åäèí îò ñâîèòå ëàáîðàíòè è ñå ñåùà çà ïèñìîòî íà Ôàðàäåé. Òàêà ìëàäèÿò Ìàéêúë Ôàðàäåé çàïî÷âà íàó÷íàòà ñè äåéíîñò.
Êàòî íàáëþäàâà ñúð Äåâè, êîéòî íå å âÿðâàù, Ìàéêúë çàïî÷âà äà ñå ñúìíÿâà äàëè âÿðàòà å íåîáõîäèìà è íà ñàìèÿ íåãî. Ñúð Äåâè å æèâ îáðàçåö çà ïîðÿäú÷íîñò è ÷îâå÷íîñò. Ìàéêúë ñòèãà äî èçâîäà, ÷å ÷îâåê ìîæå äà áúäå ÷åñòåí è äîáúð è áåç âÿðà â Õðèñòîñ. Íà äâàäåñåò è äâå ãîäèøíà âúçðàñò ñå îòäðúïâà îò Áîãà. Íî îòñòúïëåíèåòî ìó íå òðàå äúëãî. Êàòî ëè÷åí àñèñòåíò íà ñúð Äåâè òîé ïúòóâà ñ íåãî èç Åâðîïà. Îáèêîëêàòà èì ïðîäúëæàâà îñåìíàäåñåò ìåñåöà. Òóê, â Åâðîïà, Ìàéêúë âèæäà êóìèðà ñè â ñúâñåì äðóãà ñâåòëèíà: ãîðä, íåâúçäúðæàí, íå÷åñòåí. Êîãàòî ñå âðúùàò, Ìàéêúë çàïàçâà óâàæåíèåòî ñè êúì íåãî êàòî ó÷åí, îáà÷å îðåîëúò íà ÷îâåøêîòî ìó îáàÿíèå âå÷å å óãàñíàë.
Ïðîäúëæàâà íà ñòðàíèöà 21
Çäðàâåéòå, ã-í Ñàðêèñ Îâàíåñÿí è öåëèÿ åêèï íà ñï. „Ïðîçîðåö“. Ïîëó÷èõ íîâèÿ áðîé íà ñïèñàíèåòî è ìíîãî ñå çàðàäâàõ. Çà âðåìåòî, ïðåç êîåòî íå ñúì âè ïèñàë, ìè ñå ñëó÷èõà ìíîãî ÷óäíè íåùà, êîèòî ñàìî Áîã ìîæå äà èçâúðøè ñ ìåí, ãðåøíèêà. Ïúðâîòî å, ÷å îòïàäíà äîæèâîòíàòà ìè ïðèñúäà. Áëàãîäàðÿ åæåäíåâíî íà Áîãà, ÷å ïîêàçà Ñâîÿòà ìèëîñò êúì ìåí è ìè ïðîñòè ãðåõîâåòå, êîãàòî ñå îáíîâèõ è ñå íîâîðîäèõ â Õðèñòà. Ðåøèë ñúì äî êðàÿ íà æèâîòà ñè äà ñëåäâàì ïúòÿ íà Õðèñòîñ, à èìåííî ïúòÿ íà ñïàñåíèåòî. Âòîðîòî Áîã ìè å äàë âúçìîæíîñò ñåãà äà ñå ñúáèðàì ñ áðàòÿ ïî îáùà âÿðà, êîèòî çà ñúæàëåíèå ñà ìàëöèíà, íî âñå ïàê ãè èìà è àç âÿðâàì, ÷å Áîã ùå íè äàäå ñèëè òóê äà îáúðíåì ìíîãî ãðåøíè äóøè â ïðàâèÿ ïúò íà Õðèñòîñ è íà ñïàñåíèåòî. Ìîëÿ âè äà ñå ìîëèòå çà íàñ, ãðåøíèöèòå.
Ñêúïè Âëàäèìèð, ìíîãî ñå çàðàäâàõìå, ÷å Áîã å ïðîìèñëèë äà ïîïàäíå â çàòâîðà íàøåòî ñïèñàíèå „Ïðîçîðåö“, ÷ðåç êîåòî òè ñè ðàçáðàë ïúòÿ íà ñïàñåíèåòî. Íàèñòèíà
Ùå ñå ðàäâàì ìíîãî, àêî ìîæå äà ìè ïèøå áðàò Áîðèñëàâ Ìèòêîâ Êðà÷óíîâ îò ãð. Ñîôèÿ, òúé êàòî ïðî÷åòîõ íåãîâîòî ñâèäåòåëñòâî è èìàìå ìíîãî ñðîäíî ïðåæèâåíè íåùà, çà êîèòî ìîæåì ñåãà ñàìî äà ñëàâèì Õðèñòîñ, ÷å íè èçáàâè îò ãðåøíèÿ è çàáëóäåí ïúò íà
ëóêàâèÿ. Èñêàì äà ãî ïîçäðàâÿ ñúñ ñòèõîâå: „Äîéäåòå ïðè Ìåíå âñè÷êè îòðóäåíè è îáðåìåíåíè è Àç ùå âè óñïîêîÿ“ (Ìàò. 11:28) è îùå: „Âñè÷êî, ùî Ìè äàâà Îòåö, ùå äîéäå ïðè Ìåíå; è êîéòî äîõîæäà ïðè Ìåíå, íÿìà äà ãî èçïúäÿ âúí“ (Éîàí 6:37).
ñå ðàäâàìå, ÷å Áîã ñå å íàìåñèë â òâîÿòà ñúäáà ñëåä ïîêàÿíèåòî òè è òâîÿòà äîæèâîòíà ïðèñúäà å îòïàäíàëà. Êàêòî Òîé å îòìåíèë äóõîâíàòà òè ïðèñúäà è òè å äàë âå÷åí æèâîò, òàêà ùå ñå ïî-
ãðèæè è çà íàñòîÿùåòî òè òóê, íà çåìÿòà. Ùå íàïðàâèì îò ñâîÿ ñòðàíà âñè÷êî âúçìîæíî äà òå ïîääúðæàìå ìîëèòâåíî è ÷ðåç ïîñòîÿííà êîðåñïîíäåíöèÿ.
Ñèíúò ×îâåøêè ïðåäàäåí áå â ðúöå íå÷èñòè íà âðàãîâå. Òîé áåøå áèò è ïîðóãàí, íà êðúñò ðàçïúíàò, ïðèêîâàí I ïðèïåâ:  ñòðàøíè ìúêè èçäúõíà Òîé ïðåä ïîãëåäà íà íàðîäà Ñâîé. Âúâ àäà ñëåçå çàðàäè íàñ, ñúñ ñìúðò èçêóïè âñåêè ãðÿõ. Îòåö èçïðàòè îò íåáåñà íà Ãîëãîòñêà ñìúðò Õðèñòà. è âúçêðåñè Ãî, Ñèíà Ñè Ñâîé, Èèñóñ âúçêðúñíà, âúçêðúñíà Òîé. II ïðèïåâ Èèñóñ âúçêðúñíà â ïðåêðàñåí äåí. íå Ãî òúðñåòå âúâ ãðîá ñòóäåí. Èèñóñ âúçêðúñíà è íè ñïàñè, è íîâ æèâîò íè ïîäàðè. III ïðèïåâ Èèñóñ âúçêðúñíà â ïðåêðàñåí ÷àñ. Äà ïååì ñëàâà ñúñ ñèëåí ãëàñ. Èèñóñ âúçêðúñíà çà òåá è ìåí. Ïîâÿðâàé, áðàòêî, è ñè ñïàñåí.
Ïðîäúëæåíèå îò ñòðàíèöà 16 Ôàðàäåé ðàçøèðÿâà íàó÷íèòå ñè ïîçíàíèÿ ÷ðåç èíòåíçèâíî ñàìîîáðàçîâàíèå. Ïðàâè âñå ïî-ñëîæíè îïèòè, ðàçìèøëÿâà, àíàëèçèðà. Âîäåùèòå ó÷åíè çàáåëÿçâàò â òèõèÿ àñèñòåíò ëè÷íîñò ñ ãîëÿì ïîòåíöèàë. Ïðåç 1820 ã. òîé ñå æåíè çà äúùåðÿòà íà öúðêîâåí ñëóæèòåë, à ñëåä åäèí
ìåñåö îòêðèòî èçïîâÿäâà âÿðàòà ñè ïðåä ïàñòâîòî. Çàïî÷íàë äà âÿðâà îò äåòñêèòå ñè ãîäèíè, ìèíàë ïðåç áëàòîòî íà ñúìíåíèÿòà, ñåãà ñå âðúùà â ïðåãðúäêèòå íà Õðèñòîñ. Ñëåä òðè ãîäèíè ñå îïèòâà äà ïîëó÷è åëåêòðè÷åñêè òîê áåç áàòåðèè.  ëàáîðàòîðèÿòà íà Êðàëñêèÿ èíñòèòóò ïðàâè áåçáðîé åêñïåðèìåíòè ñ ìàãíèòè, êàòî ñå îïèòâà äà îáÿñíè åëåêòðè÷åñòâîòî êàòî ÿâëåíèå. Ïðåç 1831 ã. òîâà ìó ñå îòäàâà. Çàïî÷âà îò ìåòàëíà õàëêà ñ íàâèòè íà íåÿ äâà îòäåëíè ïðîâîäíèêà. Ïî åäèíèÿ îò òÿõ, êîéòî å ñúåäèíåí ñ áàòåðèÿòà, òå÷å åëåêòðè÷åñêèÿò òîê. Öåëòà å äà ñå èçÿñíè äàëè íÿìà äà ñå ïîÿâè òîê â „ìúðòâèÿ“ ïðîâîäíèê ïîä âëèÿíèå íà „æèâèÿ“. Ôàðàäåé ðàáîòè äúëãî è èíòåíçèâíî, äîêàòî ïîñòèãà óñïåõ. Ñòúïêà ïî ñòúïêà âúðâè êúì èçîáðåòÿâàíåòî íà äèíàìîìàøèíà, âïî-
ñëåäñòâèå íàðå÷åíà ãåíåðàòîð íà ïîñòîÿíåí òîê. Ïðåäïðèåìà÷è ãî çàòðóïâàò ñ ïðåäëîæåíèÿ, ñïîñîáíè äà ìó äîíåñàò öÿëî ñúñòîÿíèå, è íå ìîãàò äà ðàçáåðàò çàùî òîçè âåëèê ó÷åí ïðåíåáðåãâà ïîäîáíè âúçìîæíîñòè. Âìåñòî äà ïå÷åëè ìíîãî ïàðè, òîé ïðîäúëæàâà äà åêñïåðèìåíòèðà ñ ïðîâîäíèöè è ìàãíèòè. Õîðàòà íåäîóìÿâàò: - Êàêâà ïîëçà èìà îò òîâà?
- À êàêâà ïîëçà èìà îò äåòåòî? - îòãîâàðÿ òîé. - Íàëè íÿêîãà ùå ïîðàñíå. Îêñôîðäñêèÿò óíèâåðñèòåò ïðèñúæäà íà Ìàéêúë Ôàðàäåé äîêòîðñêà ñòåïåí. Ïðåç 1846 ã. òîé îòêðèâà âðúçêà ìåæäó ìàãíèòíèòå è îïòè÷åñêèòå ÿâëåíèÿ, êîÿòî ïî-êúñíî ïîòâúðæäàâà åëåêòðîìàãíèòíàòà òåîðèÿ çà ñâåòëèíàòà, ðàçâèòà îò äðóã ó÷åí õðèñòèÿíèí Äæåéìñ Ìàêñóåë. Ôàðàäåé íå ñå èíòåðåñóâà îò ñâåòñêèÿ æèâîò. Ñåìåéñòâîòî è öúðêâàòà çà íåãî å âñè÷êî. Òîé å îêîëî ïåòäåñåòãîäèøåí, êîãàòî ãî èçáèðàò çà ñëóæèòåë â öúðêâàòà. Êîëåãè, ñ êîèòî ðàáîòè, ÷åñòî èäâàò äà ñëóøàò íåãîâèòå ïðîïîâåäè, òúé êàòî â íàó÷íèòå ñðåäè òîé ñå ñìÿòà çà áëåñòÿù îðàòîð. Ïî äóìèòå íà åäèí îò òÿõ Ôàðàäåé ÷åñòî öèòèðà Ïèñàíèåòî, ò.å. ìíîãî äîáðå ïîçíàâà
áèáëåéñêèÿ òåêñò. À ëåêöèèòå ìó ñà òîëêîâà èíòåðåñíè è äîñòúïíè, ÷å ÷ëåíîâå íà êðàëñêîòî ñåìåéñòâî âîäÿò íà òÿõ äåöàòà ñè. Íà òåçè ëåêöèè òîé ãîâîðè è çà õðèñòèÿíñêàòà âÿðà.  ïîäîáíî èçëîæåíèå ïðåç 1854 ã. Ôàðàäåé êàçâà: „Êîëêîòî è âèñîêî äà ñòîè ÷îâåêúò íàä äðóãèòå ñúçäàíèÿ, ó íåãî å çàëîæåí ñòðåìåæ êúì åäíà ïî-ðàçëè÷íà, ïî-áëàãîðîäíà âèñîòà. Áåçáðîéíèòå ìó ìèñëè çà îòâúäíèÿ æèâîò ñà ñúïðîâîäåíè îò ñòðàõîâå, íàäåæäè è î÷àêâàíèÿ. Ñèãóðåí ñúì, ÷å èñòèíàòà çà òîçè æèâîò íå ñå ïîñòèãà äîðè ñ èçêëþ÷èòåëíà ÷îâåøêà ìúäðîñò. Òÿ ñå îòêðèâà íå ÷ðåç ðàçóì, à áëàãîäàðåíèå íà ïðîñòà âÿðà â äàäåíîòî íè ñâèäåòåëñòâî.“ Ôàðàäåé îòêðèâà ñìèñúëà íà æèâîòà, êàòî èçó÷àâà è îñìèñëÿ áèáëåéñêîòî ó÷åíèå è ïîçíàâà Èèñóñ Õðèñòîñ êàòî ñâîé ëè÷åí Ñïàñèòåë.  íà÷àëîòî íà òîâà ïîçíàíèå ñòîè ðàçáèðàíåòî çà ñîáñòâåíàòà ìó ãðåõîâíîñò, êàêòî è çà íåîáõîäèìîñòòà îò ïîêàÿíèå. „Áåç îñúçíàâàíåòî íà ãðåõîâíîñòòà - êàçâà òîé íÿìà îñíîâàíèå çà íàäåæäà.“ Ïîñëåäíèòå ãîäèíè îò æèâîòà ñè Ôàðàäåé ïðåêàðâà âúâ âåëè÷åñòâåíèÿ äâîðåö Õàìïòúí Êîðò áëèçî äî Ëîíäîí, êúäåòî ñ óêàç íà êðàëèöà Âèêòîðèÿ ìó å ïðåäîñòàâåíî æèëèùå. Òóê òîé ïèøå: „Ñèëèòå ìè ñå òîïÿò ñ âñåêè èçìèíàë äåí. Çà ùàñòèå íàøåòî áëàãî íå å â òÿõ. Íåêà íè íàïóñêàò. Êàòî ìàëêè äåöà, êîèòî ñå äîâåðÿâàò íà Îòöà íà ìèëîñúðäèåòî, ïðèåìàìå íåîáÿñíèìèÿ Ìó äàð. Ñâåæäàì ãëàâà ïðåä Òîçè, Êîéòî å Öàð íà âñè÷êî.“ Êîãàòî ïðåç 1867 ã. óìèðà, íàó÷íèòå îòêðèòèÿ íà Ôàðàäåé ñà ïðèçíàòè â 97 àêàäåìèè íà íàóêèòå. Íî òîé íå íàìèðà çà íåîáõîäèìî äà ïîëó÷è ïîíå åäíî çâàíèå. Öåíè ïîâå÷å îò âñè÷êè äðóãè çâàíèÿ åäíî, ïðèäîáèòî ïðåäè íàó÷íèòå îòêðèòèÿ è ìåæäóíàðîäíîòî ïðèçíàíèå, äàäåíî íå îò çåìíèòå àêàäåìèè, à îò Ñúçäàòåëÿ íà âñÿêî òâîðåíèå - çâàíèåòî äà áúäåø ñâåòèÿ â Èèñóñ Õðèñòîñ.
Äóìèòå Íþ åéäæ ñïîðåä ïîñëåäîâàòåëèòå íà äâèæåíèåòî îáîçíà÷àâàò âñòúïâàíåòî íà ÷îâå÷åñòâîòî â íîâà åðà åïîõàòà íà Âîäîëåÿ, êîÿòî ùå ñìåíè åïîõàòà íà Ðèáèòå. Òå ñìÿòàò, ÷å íà âñåêè 2000 ãîäèíè Çåìÿòà ïðåìèíàâà îò åäèí çîäèàêàëåí çíàê â äðóã. Åïîõàòà íà Ðèáèòå, êîÿòî âå÷å ïðèêëþ÷è, å åïîõà íà õðèñòèÿíñòâîòî è å èçïúëíåíà ñ íàñèëèå. ×îâå÷åñòâîòî íàâëåçå â åïîõàòà íà Âîäîëåÿ, êîÿòî ùå áúäå íàñèòåíà ñ ëþáîâ,
õàðìîíèÿ è äóõîâíî óñúâúðøåíñòâàíå. Õàðîëä Äæ. Áåðè ïðåäïîëàãà, ÷å äâèæåíèåòî Íþ åéäæ âúçíèêâà êàòî ðåàêöèÿ ñïðÿìî íàäìîùèåòî íà íàóêàòà, „ðàçãëîáèëà“ ñâåòà íà ìíîæåñòâî îáåêòèâíè ñúñòàâêè, ðàç÷ëåíåíè äî íàé-äðåáíèòå äåòàéëè, êîåòî ïîðàæäà ÿâåí ñòðåìåæ êúì ñóáåêòèâíîòî è öÿëîñòíîòî. Çàñèëâà ñå âíèìàíèåòî êúì âúòðåøíèÿ ñâÿò íà ÷îâåêà. Ãëîáàëíèòå ïîäõîäè ñà ïðåäïî÷èòàíè ïðåä òÿñíî íàöèîíàëíèòå. Ñïîðåä Áîí÷î Àñåíîâ ìàñîâîòî ðàçïðîñòðàíåíèå íà Íþ åéäæ ñå äúëæè íà ÷åòèðè îñíîâíè ôàêòîðà. Ïúðâèÿò å ïîÿâàòà íà òðàíñöåíäåíòàëèçìà ïðåç ÕIÕ â. Ñïîðåä îñíîâíîòî ðàçáèðàíå â íåãî ÷îâåê å â íàé-äîáðîòî ñè ñúñòîÿíèå, êîãàòî ñå íàìèðà â õàðìîíèÿ ñ åäèí óíèâåðñàëåí äóõ, îáõâàíàë ïëàíåòàòà. Âòîðèÿò ôàêòîð å ïîïóëÿðíîñòòà íà îêóëòèçìà â êðàÿ íà ÕIÕ â., êîéòî ñå íàëàãà ïîä íàçâàíèåòî ñïèðèòèçúì. Òðåòèÿò å ðàñòÿùîòî âëèÿíèå íà èçòî÷íèòå ôèëîñîôèè âúðõó çàïàäíàòà êóëòóðà. Èíäóèçìúò, áóäèçìúò, äçåí-áóäèçìúò è äàîèçìúò ñå îñúâðåìåíÿâàò ñ íàó÷íà òåðìèíîëîãèÿ è ñå ïðèñïîñîáÿâàò êúì çàïàäíîòî îáùåñòâî ñ íåãîâèÿ ìàòåðèàëèçúì. ×åòâúðòèÿò ôàêòîð å ðàñòÿùèÿò ñêåïòèöèçúì êúì õðèñòèÿíñêàòà âÿðà1. Íþ åéäæ íÿìà ñâîå ó÷åíèå. Äâèæåíèåòî ñå ñúñòîè îò îêîëî 5000 ðàçëè÷íè ãðóïè, êîèòî âîäÿò ñàìîñòîÿòåëåí ðåëèãèîçåí æèâîò. Òå ìîãàò äà ñå ðàçïîçíàÿò ïî íÿêîè
òèïè÷íè ÷åðòè: - Çàíèìàâàò ñå ñ éîãà, àñòðîëîãèÿ, ìàãèÿ, ãëåäàíå íà êàðòè, õèïíîçà, ìåäèòàöèÿ, íåòðàäèöèîííè ìåòîäè íà ëå÷åíèå è äð. - Èçïîëçâàò ñïåöèôè÷íà òåðìèíîëîãèÿ: „âèñøåòî Àç“, „ñàìîîñúùåñòâÿâàíå“, „êîñìè÷åñêà åíåðãèÿ“, „óíèâåðñàëíà åíåðãèÿ - ÷àêðà“, „îâëàäÿâàíå íà ñúçíàíèåòî“ è äð. - Ïîäêðåïÿò òåîðèÿòà çà „ïðîìåíè íà ïàðàäèãìàòà“, ò.å. çà åâîëþöèÿ-òà íà ÷îâå÷åñòâîòî, êîåòî â ñâîåòî äóõîâíî è ïñèõè÷åñêî ðàçâèòèå ïðåìèíàâà îò åäíà ôàçà êúì äðóãà. Ñìÿòà ñå, ÷å ñåãà õîðàòà æèâåÿò íà åäíî ïî-íèñêî íèâî íà ñúçíàíèå, à Íþ åéäæ èì äàâà âúçìîæíîñò ÷ðåç ïðîáóæäàíå íà ïî-âèñøåòî èì ñàìîñúçíàíèå äà ïðîìåíÿò íà÷èíà ñè íà æèâîò. Äðóãè äâà îòëè÷èòåëíè áåëåãà íà äâèæåíèåòî ñà ïðîãëàñÿâàíåòî íà ìîíèçìà è ïàíòåèçìà, êàêòî è ïðèåìàíåòî íà çàêîíà çà êàðìàòà è ïðåðàæäàíåòî. Íà òÿõ ùå îáúðíåì ïî-ãîëÿìî âíèìàíèå. ÄÂÈÆÅÍÈÅÒÎ ÍÞ ÅÉÄÆ ÏÐÎÏÎÂßÄÂÀ ÌÎÍÈÇÚÌ È ÏÀÍÒÅÈÇÚÌ
Êàòî ãîâîðÿò çà áîãà, ïîñëåäîâàòåëèòå íà äâèæåíèåòî íÿìàò ïðåäâèä ñúâúðøåíèÿ ëè÷íîñòåí Áîã, Êîéòî å ñúçäàë âñåëåíàòà. Ñïîðåä òÿõ âñè÷êî å åäíî è âñè÷êî å áîã. „Ìîíèçìúò è ïàíòåèçìúò ñà öåíòðàëíè èäåè â ñâåòîãëåäà íà Íþ åéäæ. Ìîíèçìúò ó÷è, ÷å âñè÷êî å åäíî… Åäèíñòâåíàòà ðàçëèêà ìåæäó ìàòåðèàëíèÿ è íåìàòåðèàëíèÿ ñâÿò å íàøåòî âúçïðèÿòèå. Åòî çàùî ìîíèñòè÷íèÿò ïîñëåäîâàòåë íà Íþ åéäæ ùå êàæå, ÷å âñè÷êî å
åäíî è ÷å âñè÷êè íèå ñìå ÷àñòè åäèí îò äðóã, ÷å âñè÷êè íèå ñìå ÷àñò îò åäíî è ñúùî íåùî è èìà åäèí ïðèñúñòâàù íàâñÿêúäå äóõ îòâúä ìàòåðèÿòà.“2 Ïàíòåèçìúò îòèâà ïî-äàëå÷ îò ìîíèçìà ñ óáåæäåíèåòî, ÷å „áîã å äóõîâíîòî åäèíñòâî íà âñè÷êè íåùà“. Áîã å âñè÷êî. Îáÿñíåíèåòî çà ñâåòà â ïàíòåèñòè÷íèòå âÿðâàíèÿ å, ÷å ñâåòúò å åäíî áàâíî òðåïòåíå íà ñóáñòàíöèÿòà íà áîãà. Òå êàçâàò, ÷å áîã å âèñîêîòî òðåïòåíå íà äóõà, äîêàòî ìàòåðèÿòà å íèñêîòî òðåïòåíå íà äóõà. Íþ åéäæ àâòîðúò Áåíäæàìèí Êðèéì ïîêàçâà ïàíòåèñòè÷íèÿ ñâåòîãëåä, êîéòî îòêðèâàìå â ïîâå÷åòî èçòî÷íè ðåëèãèè: „Òè ñè áîã, àç ñúì áîã, òîçè ìèêðîôîí å áîã. Òàçè ìàñà å áîã. Âñè÷êî å áîã.“3 Ìîíèñòè÷íèÿò è ïàíòåèñòè÷íèÿò ñâåòîãëåä ïîääúðæàò èäåÿòà, ÷å ñâåòúò ñàì ïî ñåáå ñè å èëþçèÿ. Èíäóèçìúò ãîâîðè çà òîâà êàòî çà „ìàÿ“. Ìàòåðèÿòà å ðåàëíà, íî òÿ ùå èç÷åçíå, êîãàòî âñè÷êî ñòàíå åäíî. Çà çàïàäíèòå ìèñëèòåëè ÷åñòî å òðóäíî äà âúçïðèåìàò òàçè èäåÿ îò èçòî÷íèòå ó÷åíèÿ. Êîãàòî ïîñëåäîâàòåëè íà Íþ åéäæ êàçâàò, ÷å ñâåòúò íå å ðåàëåí, òå íå òâúðäÿò, ÷å ñâåòúò íå ñúùåñòâóâà. Òîâà, êîåòî èìàò ïðåäâèä, å, ÷å „êðàéíàòà ðåàëíîñò å íå ñâåòúò, à äóõúò èëè öÿëîòî, êîåòî ìèíàâà ïðåç ñâåòà. Ñâåòúò è öÿëîòî ìàòåðèàëíî ñúùåñòâóâàíå å íèñêî òðåïòåíå íà äóõîâíàòà ìàòåðèÿ, êîÿòî å áîã. Ïîâå÷åòî ïîñëåäîâàòåëè íà Íþ åéäæ êàçâàò, ÷å áîã ñúçäàäå ñâåòà îò ñåáå ñè, êàòî ÷àñò îò ñâîÿòà ñúùíîñò.“4 ÏÎÑËÅÄÎÂÀÒÅËÈÒÅ ÍÀ ÄÂÈÆÅÍÈÅÒÎ ÏÐÈÅÌÀÒ ÇÀÊÎÍÀ ÇÀ ÊÀÐÌÀÒÀ È ÏÐÅÐÀÆÄÀÍÅÒÎ
Êàòî îòðè÷àò íàïúëíî ðàçëèêàòà ìåæäó äîáðî è çëî è íå ñìÿòàò, ÷å ñà ãðåøíè â áèáëåéñêèÿ ñìèñúë íà äóìàòà, èäåîëîçèòå íà Íþ åéäæ âñå ïàê ïðîÿâÿâàò èíòåðåñ êúì áúäåùèÿ æèâîò. Ìíîãî îò òÿõ ñìÿòàò, ÷å ïðåðàæäàíåòî ñòàâà îò ïîíèñøà êúì ïî-âèñøà ôîðìà íà æèâîò èëè îáðàòíî. Äðóãè ïðèåìàò, ÷å äóøàòà ñàìî ïðåìèíàâà îò åäèí ÷îâåê â äðóã. Äúãëàñ Ãðîòóèñ ïèøå: „Ó÷åíèåòî çà ïðåâúïëúùåíèåòî âúâ âèäà, â êîéòî å ïðåäñòàâåíî â èíäóèçìà è áóäèçìà, ñå íàðè÷à ïðåñåëâàíå íà äóøèòå è îáõâàùà âñè÷êè ôîðìè íà æèâîò. Çàïàäíèòå ìèñëèòåëè ïðåíåáðåãâàò òîçè äåòàéë è ðàçêðàñÿâàò ñàìàòà èäåÿ ñ íàäåæäèòå çà ñàìîóñúâúðøåíñòâàíå. Ñïîðåä èçõîäíîòî èçòî÷íî ó÷åíèå â ðåçóëòàò íà ïðåâúïëúùåíèåòî â ñëåäâàùèÿ ñè æèâîò ÷îâåê ìîæå äà ñòàíå êó÷å, êðàâà èëè êîìàð, êîåòî å ïî-ìàëêî ïðèâëåêàòåëíî îò îíîâà, êîåòî îáåùàâàò ðàçñúæäåíèÿòà çà ïî-ïúëíî ðåàëèçèðàí ÷îâåøêè ïîòåíöèàë.“5 ÎÙÅ ÍßÊÎÈ ÂÚÇÃËÅÄÈ, ÎÒÑÒÎßÂÀÍÈ ÎÒ ÏÎÑËÅÄÎÂÀÒÅËÈÒÅ ÍÀ ÍÞ ÅÉÄÆ
Òå çàèìñòâàò îò èçòî÷íèòå ðåëèãèè è èäåÿòà çà „êîíòàêòèòå“, ò.å. òúðñåíå íà âðúçêà ñ îòâúäíîòî. „Êàòî îñòàâÿò òðàäèöèîííèòå ìåäèóìè íà åäíî ñòúïàëî ïî-äîëó ïî ñòúëáèöàòà íà îêóëòíèòå íàóêè, êîíòàêòüîðèòå îáÿâÿâàò, ÷å òåõíèòå òåëà ñà èçïîëçâàíè îò ñúùåñòâà èëè äóõîâå, îáèòàâàùè äðóãî èçìåðåíèå…“6
 ðàçáèðàíåòî ñè çà ëè÷íîñòòà íà Èèñóñ Õðèñòîñ äâèæåíèåòî ñëåäâà ìîäåëà íà ãíîñòèöèçìà îò I â. Ñïîðåä ãíîñòèöèòå Èèñóñ å íåùî îòäåëíî îò Õðèñòîñ. Õðèñòîñ å äóõîâåí ïðèíöèï, êîéòî ñå ñúåäèíÿâà ñ ÷îâåêà Èèñóñ. „Íÿêîè ïðåäñòàâèòåëè íà Íþ åéäæ èçïèòâàò èçâåñòíî óâàæåíèå êúì Õðèñòîñ, íî ïîâå÷åòî íå ïðàâÿò ðàçëèêà ìåæäó Íåãî è êîéòî è äà áèëî äðóã ðåëèãèîçåí âîäà÷.“7 Ùî ñå îòíàñÿ äî èçòî÷íèêà íà àâòîðèòåòà, â Íþ åéäæ ó÷àò ñâîèòå ïîñëåäîâàòåëè, ÷å „èñòèíàòà“ å âúòðå â òÿõ, íî „èñòèíàòà“ èìà ðàçëè÷íè çíà÷åíèÿ. Äóìàòà „èñòèíà“ ñå óïîòðåáÿâà çà îòíîñèòåëíè ïðåæèâÿâàíèÿ, òàêà ÷å ðåçóëòàòúò îò âñÿêî ïðåæèâÿâàíå ñëåä òîâà å íàðå÷åí „èñòèíà.“8 Îòñòîÿâà ñå ïðèíöèïúò: „Òâîèòå ïðåæèâÿâàíèÿ íå ìîãàò äà áúäàò ëúæëèâè, òúé êàòî òè ñè áîã.“9 Ñðåä íàé-ïîïóëÿðíèòå èìåíà â äâèæåíèåòî ñà Åëåíà Áëàâàòñêà, Àëèñ Áåéëè, Ôðèòüîô Êàïðà, Åéáðàõàì Ìàñëîó, Ìåðèëèí Ôúðãþñúí, Øúðëè Ìàêëåéí. Íþ åéäæ íàìèðà ïðèåì â íàó÷íèòå êðúãîâå, ñðåä àðòèñòè÷íèòå ñðåäè, â ó÷èëèùàòà ÷ðåç øêîëè çà éîãà è ìåäèòàöèÿ. Èäåèòå ìó ìîãàò äà ñå îòêðèÿò â ìíîæåñòâî ôèëìè è êíèãè. „Âúçíèêâàíåòî è ðàçâèòèåòî íà Íþ åéäæ äâèæåíèåòî ïðåç ÕÕ â. ñå ñìÿòà îò èíäèéñêèòå ãóðó çà íàéãîëåìèÿ óñïåõ â òÿõíîòî íàøåñòâèå â äóõîâíèÿ ìèð íà õðèñòèÿíñêàòà öèâèëèçàöèÿ.  íåãî òå âèæäàò îñúùåñòâÿâàíå íà èäåÿòà íà Ìàõàòìà Ãàíäè çà îáåäèíÿâàíå íà èíäóèçìà è õðèñòèÿíñòâîòî è ñúçäàâàíåòî íà íîâà ñâåòîâíà ðåëèãèÿ. Åòî çàùî òå ãî ñìÿòàò çà èñòèíñêèÿ áàùà íà äâèæåíèåòî. Çà òÿõ Íþ åéäæ äâèæåíèåòî å ðåëèãèÿòà íà ÕÕI âåê.“10 Ñïîðåä Äæåéìñ Ñàéúð ñâåòîãëåäúò íà Íþ åéäæ å ïðîíèçàí îò
âúòðåøíè ïðîòèâîðå÷èÿ. Ïúðâàòà ñåðèîçíà òðóäíîñò èäâà îò ðàçáèðàíåòî çà ïðèðîäàòà íà ðåàëíîñòòà è ïðèðîäàòà íà èñòèíàòà. „Òåçè õîðà ïðèåìàò åçèêà íà âñè÷êè ñèñòåìè â ðåàëíîñòòà - åçèêà íà ìàãüîñíè÷åñòâîòî è íàóêàòà, íà àñòðîëîãèÿòà è ôèëîñîôèÿòà, íà âúçäåéñòâèåòî íà îïèàòèòå è ðåàëíîñòòà íà ñúáóæäàíåòî, íà ïñèõîçàòà è íîðìàëíîòî ñúñòîÿíèå - è ãëåäàò íà òÿõ êàòî íà åäíàêâî âàëèäíè îïèñàíèÿ íà ðåàëíîñòòà… Âñÿêà ñèñòåìà å åäíàêâî âàëèäíà, òÿ òðÿáâà ñàìî äà èçäúðæè ïðîâåðêàòà íà îïèòà, à îïèòúò å ëè÷åí.“11 Òàêà òå íå ñà ñïîñîáíè äà ðàçáåðàò êàêâî ïðåäñòàâëÿâà ðåàëíîñòòà. Ìîãàò äà ïîçíàâàò ñàìî òîâà, êîåòî ïðåæèâÿâàò. Âòîðîòî ïðîòèâîðå÷èå â ñâåòîãëåäà íà Íþ åéäæ èäâà îò àíèìèçìà: ïîñëåäîâàòåëèòå ìó âÿðâàò â ïîëóáîæåñòâà è äåìîíè, êîèòî íàñåëÿâàò âúòðåøíèòå ïðîñòðàíñòâà íà ðàçóìà. „Íàðå÷åòå ãè ïðîåêöèè íà äóøàòà èëè äóõîâå îò äðóã ïîðÿäúê íà ðåàëíîñòòà. È â äâàòà âàðèàíòà òå ñå ñðåùàò â Íþ åéäæ è òðÿáâà äà ñå óñìèðÿâàò ÷ðåç ðèòóàëè èëè äà ñå êîíòðîëèðàò ÷ðåç çàêëèíàíèÿ. Äâèæåíèåòî îòâàðÿ îòíîâî åäíà âðàòà, çàòâîðåíà îòêàêòî õðèñòèÿíñòâîòî ïðîãîíè äåìîíèòå îò ëåñîâåòå, äåìèòîëîãèçèðà åñòåñòâåíèÿ ñâÿò è ïî ïðèíöèï îòõâúðëè ìðà÷íèÿ âúçãëåä, ñâúðçàí ñ èçêëþ÷èòåëåí èíòåðåñ êúì ñúáèòèÿòà îêîëî ïàäíàëèòå àíãåëè îò öàðñòâîòî íà Ñàòàíà.“12 Òðåòàòà òðóäíîñò å â òîâà, ÷å îòñúñòâèåòî íà ñúâúðøåí ëè÷íîñòåí Áîã ïðàâè íåâúçìîæíà åòèêàòà, çàùîòî: „Èëè íå ñúùåñòâóâàò íèêàêâè öåííîñòè âúâ âñåëåíàòà, èëè Áîã å íåîòäåëèì îò âñè÷êè íåéíè èçÿâè è íà ðàâíèùåòî íà êîñìîñà ðàçëè÷èåòî ìåæäó äîáðî è çëî èç÷åçâà… Àêî Àçúò å öàð, çàùî äà ñå òðåâîæèì çà åòèêàòà? Öàðÿò íå ìîæå äà ñãðåøè. Àêî Àçúò å óäîâëåòâîðåí, òîâà å äîñòàòú÷íî. Òàêàâà êîíöåïöèÿ äîïóñêà îòêðîâåíà æåñòîêîñò. Ñ äðóãè äóìè, ñâåòîãëåäúò íà Íþ åéäæ ñòàâà æåðòâà íà âñè÷êè êàïàíè íà … åãîèçìà.“13 Îãðîìíèÿò áðîé ïîñëåäîâàòåëè íà äâèæåíèåòî îùå âåäíúæ ïîêàçâà
êîëêî ìàíèïóëèðóåìî ñúùåñòâî å ÷îâåêúò. Íåçàâèñèìî îò òîâà, ÷å ïðèòåæàâà çíà÷èòåëíî êîëè÷åñòâî çíàíèÿ çà ñâåòà è çà ñåáå ñè, òîé å îñîáåíî óÿçâèì çà ëúæà è ìàíèïóëàöèÿ, òî÷íî êàêòî ïðåäöèòå ìó â ðàÿ. Ñúâðåìåíèÿò ÷îâåê ñå ïîäâåæäà ïî ñúùàòà ñàòàíèíñêà ïðèìàìêà: „Ùå áúäåòå êàòî Áîãà“ (Áèò. 3:5). Ãðåøêàòà å, ÷å êàòî óñåùà ëèïñàòà íà Áîãà, òîé Ãî òúðñè â ïîãðåøíà ïîñîêà, çàùîòî ïðåíåáðåãâà îðèåíòèðà, êîéòî ìó å îñòàâåí îò ñàìèÿ Áîã çà òîâà Íåãîâîòî Ñëîâî. Âúïðåêè ãîð÷èâèÿ ñè îïèò îò íåâúçìîæíîñòòà äà ñå îðèåíòèðà â ïî-íèçøàòà ñôåðà - â åñòåñòâåíèÿ ñè äóøåâåí æèâîò, ÷îâåêúò ïîñòàâÿ çà êðèòåðèé íà èñòèíàòà è â ïî-âèñøàòà äóõîâíà ñôåðà ñàì ñåáå ñè, ñâîèòå ïðåæèâÿâàíèÿ. È òóê ñòèãà äàëå÷ - äî âðúçêà ñúñ Ñàòàíà. Äîêàòî ñå ëúæå, ÷å å Áîã, ïîïàäà ïîä âëàñòòà íà íàé-äðåâíèÿ ñè âðàã è ìàíèïóëàòîð, ÷èÿòî öåë å äà óíèùîæè êîëêîòî ìîæå ïîâå÷å õîðà, çàùîòî å „îòêðàé âðåìå ÷îâåêîóáèåö“ (Éîàí 8:44).
1
Àñåíîâ, Á. Ðåëèãèèòå è ñåêòèòå â Áúëãàðèÿ. Ñ., 2002. Ìàêäàóúë, Äæ., Ä. Ñòþàðò. Çàáëóäàòà. Ñ., ÄÀÐ, 1993. 3 Ïàê òàì. 4 Ïàê òàì. 5 Ãðîòóèñ, Ä. Unmasking the New Age. Öèò. ïî Áåðè, Õ. Âî ÷òî îíè âåðÿò. Ìîñêâà, 1994. 6 Õàêåò, Ramtha, a Voice From Beyond. - Newsweek, Dec. 15, 1986. 7 Ìàêäàóúë, Äæ., Ä. Ñòþàðò. Çàáëóäàòà. Ñ., ÄÀÐ, 1993. 8 Ïàê òàì. 9 Ìàêëåéí, Ø. Dansing in the Light, p. 358. Öèò. ïî Ìàêäàóúë, Äæ., Ä. Ñòþàðò. Çàáëóäàòà. Ñ., ÄÀÐ, 1993. 10 Àñåíîâ, Á. Ðåëèãèèòå è ñåêòèòå â Áúëãàðèÿ. Ñ., 2002. 11 Ñàéúð, Äæ. Âñåëåíàòà äî íàñ. Ñ., Íîâ ÷îâåê, 1993. 12 Ïàê òàì. 13 Ïàê òàì. 2
öÿëàòà èñòîðèÿ íÿìà äðóãà ëè÷íîñò, êîÿòî äà å ïðåäèçâèêâàëà òàêèâà êðàéíè ðåàêöèè. Äîêàòî âÿðâàùèòå ïðèâåòñòâàò Èèñóñ îò Íàçàðåò êàòî Áîæè Ñèí è Ñïàñèòåë íà ñâåòà, äðóãè îñïîðâàò èëè òúëêóâàò ïîãðåøíî Íåãîâîòî ó÷åíèå, îòõâúðëÿò ãî èçöÿëî, äîðè îòðè÷àò òàêúâ ÷îâåê íÿêîãà äà å ñúùåñòâóâàë. Åäâà ëè å âúçìîæíî, êàòî ñå èìàò ïðåäâèä áåçñïîðíèòå äîêàçàòåëñòâà, èñòîðè÷åñêàòà äîñòîâåðíîñò íà Íåãîâîòî ñúùåñòâóâàíå äà ñå ïîñòàâÿ ïîä âúïðîñ èëè äà ñå îòðè÷à. Âúïðåêè òîâà ïðîäúëæàâàì äà ïîëó÷àâàì ïèñìà ïî Èíòåðíåò îò ñêåïòèöè, î÷åâèäíî ñëåïè çà ôàêòèòå è âîäåíè îò íÿêàêâà îò÷àÿíà íàäåæäà, ÷å Èèñóñ íèêîãà íå å ñúùåñòâóâàë. Òå ïîâòàðÿò äî áîëêà ïîçíàòèòå è îòäàâíà îïðîâåðãàíè äîâîäè íà àòåèñòèòå îò ìèíàëîòî. Æàëêà êàðòèíà. Äíåñ ìíîçèíñòâîòî íåõðèñòèÿíè ñïîäåëÿò ïîä ðàçëè÷íà ôîðìà ìíåíèåòî, ÷å Èèñóñ íàèñòèíà å ñúùåñòâóâàë, íî íå å áèë òîâà, êîåòî âÿðâàùèòå òâúðäÿò çà Íåãî, òúé êàòî äóìèòå è äåëàòà Ìó ñà ïðåóâåëè÷åíè èëè èçìèñëåíè îò ñàìèòå àâòîðè íà Åâàíãåëèÿòà äîñòà ãîäèíè ñëåä ñúáèòèÿòà, îïèñàíè òàì - âðåìå, ïðåç êîåòî ìèòîâåòå ñà èçìåñòèëè ôàêòèòå.
Íåçàâèñèìî îò îáîñíîâàíèÿ èíòåðåñ íà âÿðâàùèÿ êúì äîñòîâåðíîñòòà íà íîâîçàâåòíèòå òåêñòîâå âñåêè, êîéòî ñå èíòåðåñóâà îò ìèíàëîòî, áè òðÿáâàëî äà èñêà äà ðàçáåðå äàëè ðàçêàçèòå çà Èèñóñ, äîñòèãíàëè äî íàñ â Åâàíãåëèÿòà, ñà äîñòîâåðíè èëè ñà óêðàñåíè ñ íå÷èÿ ôàíòàçèÿ. Ñðàâíÿâàíåòî íà áèáëåéñêè è èçâúíáèáëåéñêè äîêàçàòåëñòâà - êàêòî ñâåùåíè èçâîðè, òàêà è ñâåòñêè - å âàæåí ìåòîä äà ñå ïðåöåíè àâòåíòè÷íîñòòà íà ñâèäåòåëñòâàòà çà Èèñóñ. Íåðåëèãèîçíèòå èçòî÷íèöè, íàé-ïîëåçíè çà òàçè öåë, ñà ñâúðçàíè ñ ãåîãðàôèÿòà, àðõåîëîãèÿòà è íÿêîè èçâúíáèáëåéñêè èñòîðè÷åñêè ñâåäåíèÿ. Ñ òÿõíà ïîìîù ìîæåì äà ñå óáåäèì, ÷å íîâîçàâåòíèòå ðàçêàçè çà Èèñóñ íå ñàìî íå ñà èçîïà÷åíè îò ìèòîâå, à ðàçêðèâàò åäíà Ëè÷íîñò, òîëêîâà èñòîðè÷åñêà, êîëêîòî è ðèìñêèÿò èìïåðàòîð Àâãóñò, ïî âðåìå íà ÷èåòî óïðàâëåíèå ñå ðàæäà.
ÈÈÑÓÑ È ÂÐÅÌÅÒÎ
Çà ëè÷íîñòèòå è ñúáèòèÿòà îò ìèòîëîãèÿòà íå çàäàâàìå âúïðîñè, ñâúðçàíè ñ âðåìåòî. Íàïðèìåð íå áèõìå ïîïèòàëè: " êîÿ ãîäèíà ñå æåíÿò Çåâñ è Õåðà?" Èñòîðè÷åñêèòå ëè÷íîñòè, îò äðóãà ñòðàíà, òðÿáâà ïîíå íàé-îáùî äà ìîãàò äà ñå îòíåñàò êúì îïðåäåëåí ïåðèîä îò âðåìå, àêî èçòî÷íèöèòå ïðåäîñòàâÿò äîñòàòú÷íî ñâåäåíèÿ. Ñëåä ïàòðèàðñèòå îò Ãîðå âäÿñíî: Ñèíàãîãàòà â Êàïåðíàóì, êúäåòî Èèñóñ ïîó÷àâàøå (Ìàðê 1:21).
Ñòàðèÿ Çàâåò è â õîäà íà öÿëàòà Áèáëèÿ ïîäîáíî äàòèðàíå íà ãëàâíèòå ëè÷íîñòè è ñúáèòèÿ å íå ñàìî âúçìîæíî, íî è î÷àêâàíî â íàøèòå áèáëåéñêè ðå÷íèöè è êîìåíòàðè. Òóê íè èíòåðåñóâà Èèñóñ îò Íàçàðåò. Íåãîâîòî ðàæäàíå ñúñ ñèãóðíîñò ìîæå äà ñå äàòèðà ìåæ1 äó þíè è äåêåìâðè ïðåç 5 ã. ñë. Õð. Íà÷àëîòî íà îáùåñòâåíîòî Ìó ñëóæåíèå ñúùî ìîæå äà ñå îïðåäåëè áëàãîäàðåíèå íà Ëóêà, êîéòî ñå ñòàðàå äà íè ïîñî÷è òî÷íî êîãà çàïî÷âà ñëóæåíèåòî íà Éîàí Êðúñòèòåë, à ñëåäîâàòåëíî è íà Èèñóñ Õðèñòîñ: " ïåòíàäåñåòàòà ãîäèíà íà öàðóâàíåòî íà Öåçàðÿ Òèáåðèé, êîãàòî Ïèëàò Ïîíòèé áåøå óïðàâèòåë íà Þäåÿ, à Èðîä - ÷åòâúðòîâëàñòíèê â Ãàëèëåÿ, è áðàò ìó Ôèëèï - ÷åòâúðòîâëàñòíèê â
Ðàçëè÷íè ñâåäåíèÿ â Íîâèÿ Çàâåò è äðóãè ñâèäåòåëñòâà ïîñî÷âàò, ÷å çåìíîòî ñëóæåíèå íà Èèñóñ çàâúðøâà íà 3 àïðèë 33 ã. ñë. Õð., ò.å. òîãàâà å Íåãîâîòî ðàçïÿòèå íà Ãîëãîòà.2 Ñëåäîâàòåëíî õðîíîëîãè÷åñêèòå ñïðàâêè çà Èèñóñ ïîêàçâàò, ÷å Òîé å àâòåíòè÷íà ëè÷íîñò, æèâÿëà â êîíêðåòíî èñòîðè÷åñêî âðåìå.
ÈÈÑÓÑ È ÌßÑÒÎÒÎ
Òúé êàòî äåéñòâèòåëíîñòòà ñå ñúñòîè îò "âðåìåâî-ïðîñòðàíñòâåíà öÿëîñò", ãåîãðàôñêèòå óòî÷íåíèÿ ñúùî ñà âàæíè, êîãàòî ïðåöåíÿâàìå èñòîðè÷íîñòòà íà Èèñóñ. Äåéñòâèåòî â ëåãåíäèòå è â ìèòîâåòå ñå ðàçâèâà â Øàíãðè-Ëà, Íèðâàíà, Íåáèâàëàòà çåìÿ, Îç, Âàëõàëà èëè äðóãè âúîáðàæàåìè ìåñòà. Ñòàðèÿò è Íîâèÿò Çàâåò îáà÷å ñà èçïúëíåíè ñ àâòåíòè÷íè ãåîãðàôñêè íàçâàíèÿ íà ñòðàíè, ïðîâèíöèè, ðàéîíè, ãðàäîâå è ñåëà; íà ìîðåòà, åçåðà, ðåêè è ïîòîöè; íà ïëàíèíè, õúëìîâå, ïëàòà, ðàâíèíè è äîëèíè. Òàêèâà íàçâàíèÿ èçïúëâàò áèáëåéñêèòå ðå÷íèöè è âñè÷êè òå ñà æèâî ïðåäèçâèêàòåëñòâî çà âñåêè, êîéòî ñå ñúìíÿâà äàëè ñðåùàòà ìåæäó áîæåñòâåíîòî è ÷îâåøêîòî â Ïèñàíèåòî ñà íà ðåàëíî ñúùåñòâóâàùè ìåñòà. Ïîâå÷åòî îò ãåîãðàôñêèòå îáåêòè, ïîñî÷åíè â Áèáëèÿòà ñå óñòàíîâÿâàò ëåñíî äíåñ è ìíîãî îò òÿõ ñà çàñâèäåòåëñòâàíè îò àðõåîëîãè÷åñêè íàõîäêè. Ïúòèùàòà, èçìèíàòè îò Èèñóñ, è äîñåãà ñà ñëåäâàíè îò öåëè àðìèè ïîêëîííèöè â Ñâåùåíàòà çåìÿ - îò Íåãîâîòî ðàæäàíå âúâ Âèòëååì (Þäåÿ) ïðåç þíîøåñòâîòî Ìó â Íàçàðåò (Ãàëèëåÿ), äåëîòî Ìó â Êàïåðíàóì, Ñàìàðèÿ è Þäåÿ, êàêòî è îáèêîëêèòå Ìó äî Òèð, Ñèäîí è Öåçàðåÿ Ôèëèïîâà, çà äà ñòèãíàò äî âðúõíàòà òî÷êà íà Íåãîâîòî ñëóæåíèå â Éåðóñàëèì. È òàêà, âñè÷êè ïîçîâàâàíèÿ íà âðåìåòî è ìÿñòîòî, ñâúðçàíè ñ Èèñóñ îò Íàçàðåò, ïîêàçâàò, ÷å ñòàâà äóìà çà Íàäïèñúò íà òîçè êàìúê ñ ðàçìåðè 0,60/0,90 ì, óäîñòîâåðÿâà èìåòî íà Ïèëàò Ïîíòèéñêè. Íàìåðåí å êðàé äðåâíîòî ñåëèùå Öåçàðèÿ ïðåç 1961 ã. àâòåíòè÷íà ëè÷íîñò, êîÿòî å æèâÿëà â îïðåäåëåí èñòîðè÷åñêè ìîìåíò è ñå å ïðèäâèæâàëà ìåæäó êîíêðåòíè ãåîãðàôñêè îáåêòè, êîèòî ëåñíî ìîãàò äà áúäàò ïîñî÷åíè 2000 ãîäèíè ïî-êúñíî. Èòóðåéñêàòà è Òðàõîíèòñêàòà ÀÐÕÅÎËÎÃÈßÒÀ È ÈÈÑÓÑ îáëàñò, è Ëèñàíèé ÷åòÆèòåéñêè èñòîðèè, ïðîíèêíàòè îò ìèòîëîãè÷íè åëåìåíòè, êàòî ðàçâúðòîâëàñòíèê â Àâèëèíèÿ, ïðè ïúðâîñâåùåíñòâîòî íà Àííà è êàçà çà êðàë Àðòóð è íåãîâèòå ðèöàðè îò Êðúãëàòà ìàñà, ñà èçâåñòíè ñ Êàÿôà, Áîæèåòî ñëîâî äîéäå äî ëèïñàòà íà "äîñòîâåðíè ñâèäåòåëñòâà", îñòàíàëè îò òÿõ, ò.å. ïðåäìåòè, Éîàí, Çàõàðèåâèÿ ñèí, â ïóñ- èçðàáîòåíè îò ÷îâåøêà ðúêà, êîèòî ìîãàò äà áúäàò íàìåðåíè ïîä èëè íàä çåìÿòà. Íî ïî îòíîøåíèå íà Èèñóñ è Íåãîâîòî âðåìå íàó÷íàòà àðõåòèíÿòà" (Ëóêà 3:1-2). Âðåìåòî, ïðåç êîåòî óïðàâëÿâà îëîãèÿ, ìàêàð è ìëàäà äèñöèïëèíà, íè äàâà çàáåëåæèòåëíî êîëè÷åñòâî ðèìñêèÿò èìïåðàòîð Òèáåðèé, å ñåðèîçíè äîêàçàòåëñòâà îò äðåâíèÿ ñâÿò, êîèòî ïî óäèâèòåëåí íà÷èí ñúêîíêðåòèçèðàíî îò äðåâíèòå èñ- îòâåòñòâàò íà ôàêòèòå â Íîâèÿ Çàâåò. Äåêðåòèòå íà Àâãóñò çà ïðåáðîÿâàíå íà íàñåëåíèåòî, öèòèðàíè â òîðèöè è Ëóêà äîáàâÿ øåñò äîïúëíèòåëíè óòî÷íåíèÿ, çà äà íà÷àëîòî íà ðàçêàçà îò Ëóêà çà ðàæäàíåòî íà Õðèñòîñ, ñå ïîòâúðæäàâàò òâúðäè, ÷å ãîäèíàòà å 28/29 ñë. Õð. îò åäèí íàäïèñ, íàìåðåí â Àíêàðà, Òóðöèÿ - èçâåñòíèÿò Res Gestae ("Çà ñïîðåä íàøèÿ ñúâðåìåíåí êàëåí- ïîñòèãíàòîòî"). Òóê ðèìñêèÿò èìïåðàòîð ñ ãîðäîñò òâúðäè, ÷å òðè ïúòè äàð (çà êîéòî Ëóêà íå å çíàåë å ïðåáðîÿâàë ñâîèòå ïîäàíèöè. Ôàêòúò, ÷å ñúïðóçèòå èëè áàùèòå å òðÿáíèùî). Òîâà å íåîáèêíîâåíà òî÷- âàëî äà çàïèøàò ñâîèòå ñåìåéñòâà, êàòî ñå âúðíàò â ðîäíèòå ñè ìåñòà, ñå íîñò çà åäèí äðåâåí èçòî÷íèê, îñî- óäîñòîâåðÿâà è îò íÿêîëêî ïàïèðóñà, îòêðèòè â Åãèïåò. Èðîä Âåëèêè å óïðàâëÿâàë ïî âðåìåòî, êîãàòî ñå ðàæäà Èèñóñ - òîâà áåíî êîãàòî ÿ ñðàâíèì ñúñ ñìúòíèòå õðîíîëîãèè îêîëî ðåëè- ñå äîêàçâà îò ìíîæåñòâîòî îñòàíêè îò ìàñèâíè îáùåñòâåíè ñãðàäè â ãèîçíè ñâåòèëà êàòî Ãàóòàìà Áóäà Ñâåùåíàòà çåìÿ, âêëþ÷èòåëíî îò ïðî÷óòèÿ õðàì â Éåðóñàëèì, êîéòî ñå ñïîìåíàâà òîëêîâà ÷åñòî â Åâàíãåëèÿòà. Êîãàòî ó÷åíèöèòå íà Èèñóñ èëè Çîðîàñòúð.
âúçêëèêâàò: "Ó÷èòåëþ, âèæ êàêâè êàìúíè è êàêâè çäàíèÿ!" (Ìàðê 13:1), îãðîìíèòå äÿëàíè êàìúíè íàé-âå÷å ïî çàïàäíàòà ñòåíà äàâàò ñâîåòî áåçìúëâíî ñâèäåòåëñòâî çà òî÷íîñòòà íà íîâîçàâåòíèÿ ðàçêàç. Ñèíúò íà Èðîä Âåëèêè - Èðîä Àíòèïà - å óïðàâëÿâàë Ãàëèëåÿ - òîâà ñå ïîòâúðæäàâà ïðè ðàçêîïêè â Ñåïôîðèñ è Òèâåðèàäà, êúäåòî íàñêîðî áå îòêðèò ñòàäèîí, ïîñòðîåí îò òîçè âëàäåòåë. Ìîíåòè ñ èçîáðàæåíèÿ íà óïðàâíèöè îò Èðîäîâàòà äèíàñòèÿ ñà äîáðå èçâåñòíè â íóìèçìàòèêàòà. Ùî ñå îòíàñÿ äî ñëóæåíèåòî íà Èèñóñ, ÷àñò îò îñíîâàòà íà ñèíàãîãàòà â Êàïåðíàóì, êúäåòî Òîé å ïîó÷àâàë, âñå îùå ñúùåñòâóâà òàì ïîä ñåãàøíèòå îñòàíêè íà ñèíàãîãà îò IV âåê. Îñòàíêèòå îò êúùàòà íà Ïåòúð â Êàïåðíàóì, êúäåòî Èèñóñ èçöåëÿâà ïàðàëèòèêà, ñïóñíàò ïðåç ïîêðèâà, ñúùî ñà îòêðèòè. Ïî-êúñíî òÿ å ïðåâúðíàòà â îñìîúãúëíî õðèñòèÿíñêî ñâåòèëèùå è âúðõó ìàçèëêàòà ïî âúòðåøíèòå ñòåíè ñà çàïàçåíè íàäïèñè íà äåâåò åçèêà - áåç ñúìíåíèå äåëî íà ïîñåòèëèòå ãî ïîêëîííèöè. Ïðåç 1986 ã. áå îòêðèò êîðïóñúò íà ëàäèÿ îò I âåê, êîÿòî ïëàâàëà ïî Ãàëèëåéñêîòî åçåðî âúâ âðåìåòî íà Èèñóñ, ñëåä êàòî ñúùàòà ïðîëåò âñëåäñòâèå íà ñóøà íèâîòî íà âîäàòà ñïàäà çíà÷èòåëíî. Àðõåîëîçèòå âíèìàòåëíî îñâîáîæäàâàò êîðïóñà, îáâèâàò ãî ñ ôèáðîñòúêëî è ãî äîñòàâÿò â ñïåöèàëíî êîíñòðóèðàí áàñåéí, òàêà ÷å äúðâîòî îòíîâî äà îñòàíå ïîòîïåíî âúâ âîäà, çà äà íå ñå ðàçïàäíå, àêî èçñúõíå. Òåñòîâå ñ âúãëåðîä-14 îïðåäåëÿò, ÷å ëàäèÿòà ñúùåñòâóâà îò îêîëî 2000 ãîäèíè. Ñ äðóãè äóìè, òîâà å òèïúò ïëàâàòåëåí ñúä, èçïîëçâàí îò Èèñóñ è ó÷åíèöèòå Ìó. Òàêà âå÷å ðàçïîëàãàìå ñ íîâè ôàêòè êàê å áèëî âúçìîæíî Èèñóñ äà ñïè ïî âðåìå íà èçâåñòíèÿ ñëó÷àé, êîãàòî óêðîòÿâà áóðÿòà (Ìàðê 4:35 è ñë.), êàêòî è ïî îòíîøåíèå íà "âúçãëàâíèöàòà", íà êîÿòî å ñïÿë. Êîðïóñúò íà òàçè ëîäêà, íàïîåí ñ ðàñòèòåëíà ñìîëà, çà äà áúäå çàïàçåí, ñåãà ìîæå äà ñå âèäè â Êèáóö Ãèíîçàð, â ñåâåðîçàïàäíèÿ êðàé íà Ãàëèëåéñêîòî åçåðî.3 Ïðåç 1961 ã. êðàé äðåâíîòî ñåëèùå Öåçàðèÿ áå íàìåðåí íàäïèñ, êúäåòî ñå ñïîìåíàâà Èèñóñîâèÿò ñúäèÿ íà ðàçïåòè ïåòúê Ïèëàò Ïîíòèéñêè. Òàêà ñå îïðîâåðãàâà òâúðäåíèåòî íà êðèòèöèòå îò ìèíàëèÿ âåê, ÷å Ïèëàò å áèë ñàìî ëåãåíäàðíà ôèãóðà. Òëåííèòå îñòàíêè íà ãëàâíèÿ îáâèíèòåë â ñúäà ñðåùó Èèñóñ ïúðâîñâåùåíèêà Éîñèô Êàÿôà,
Òàêà íàðå÷åíàòà " Èèñóñîâà ëàäèÿ", îòêðèòà â Ãàëèëåéñêîòî åçåðî è äàòèðàùà îò I â. ñë. Õð.
ñà îòêðèòè â êîñòíèöà - ìàëúê êàìåíåí êîâ÷åã, ñëó÷àéíî íàìåðåí ïðåç 1990 ã. â ïåùåðà-ãðîáíèöà. Òîâà ñà ïúðâèòå òëåííè îñòàíêè íà áè-áëåéñêà ëè÷íîñò, îòêðèòè äîñåãà.4 Äðóãà êîñòíèöà, íàìåðåíà íà ñåâåð îò Éåðóñàëèì ïðåç 1968 ã., äîêàçâà, ÷å æåðòâèòå ñà áèëè ðàçïúâàíè íà êðúñò, êàêòî ñòàâà ñ Èèñóñ. Êîñò îò ïåòèòå íà ìúæ ìåæäó 24 è 28 ãîäèíè, íàìåðåíè òàì, ñà ïðîáèòè ñúñ 17-ñàíòèìåòðîâ æåëåçåí øèï.5 Ïîãðåáåíèÿ â ãðîáíèöè, çàòâîðåíè ñ ìàñèâíè êàìåííè äèñêîâå, ñà ÷åñòî ñðåùàíè äíåñ. Ïîäîáíè íà äðåâíèòå ãðîáíèöè èìà ïî õúëìîâåòå íà Þäåÿ è äîðè â Ãàëèëåÿ. Ïî ìíîãî îò ìåñòàòà, ñâúðçàíè ñ Èèñóñîâîòî ñëóæåíèå - Âèòñàèäà, Íàçàðåò, Õîðàçèí, Êàïåðíàóì, Öåçàðèÿ Ôèëèïîâà, Âèòàíèÿ, Éåðóñàëèì, - â ìîìåíòà èìà ðàçêîïêè, êîèòî îáåùàâàò îùå ïîâå÷å àðõåîëîãè÷åñêè îòêðèòèÿ, ñâúðçàíè ñ æèâîòà íà Èèñóñ.
ÈÑÒÎÐÈßÒÀ È ÈÈÑÓÑ
Ãåðîèòå îò ìèòîâåòå íå ó÷àñòâàò â äîñòîâåðíè èñòîðè÷åñêè ñúáèòèÿ îò ìèíàëîòî, çàòîâà òåõíèòå èìåíà ñå ñðåùàò â ëåãåíäè, íî îòñúñòâàò îò èñòîðèÿòà.  æèâîòà è ñëóæåíèåòî íà Èèñóñ îò Íàçàðåò, êàêòî ñà ïðåäàäåíè â Íîâèÿ Çàâåò, ñúùåñòâóâàò ìíîãî äîïèðàòåëíè ñ äîêóìåíòèðàíàòà òîãàâàøíà èñòîðèÿ. Òàêà, êàêòî Åâàíãåëèÿòà èçîáèëñòâàò ñ àâòåíòè÷íè ãåîãðàôñêè íàçâàíèÿ, òå ñà èçïúëíåíè ñ èìåíà íà ëè÷íîñòè, äîáðå èçâåñòíè îò ñâåòñêè èçòî÷íèöè, âêëþ÷èòåëíî è âðàæäåáíè íà õðèñòèÿíñòâîòî. Åòî íÿêîè îò òåçè ëè÷íîñòè, çà êîèòî ñå ãîâîðè â Íîâèÿ Çàâåò, à îòêðèâàìå äîðè ïîâå÷å èíôîðìàöèÿ â èçöÿëî äðåâíè èñòîðè÷åñêè äîêóìåíòè: Ðèìñêè èìïåðàòîðè: Öåçàð Àâãóñò, Òèáåðèé, Êëàâäèé. Ðèìñêè óïðàâèòåëè: Êâèðèíèé,
 äðóãè ñëó÷àè äàííèòå îò èçâúíáèáëåéñêè èçòî÷íèöè èìàò ñúùíîñòíà ðîëÿ. Áåç òåêñòîâåòå íà Éîñèô Ôëàâèé íå áèõìå çíàåëè ñúñ ñèãóðíîñò, ÷å äúùåðÿòà íà Èðîäèàäà, êîÿòî ñ òàíöà ñè äîâåæäà äî îáåçãëàâÿâàíåòî íà Éîàí Êðúñòèòåë, íàèñòèíà ñå å êàçâàëà Ñàëîìå. Õîðàòà ñìÿòàò, ÷å òÿ å íàðå÷åíà òàêà â Åâàíãåëèÿòà, íî òîâà åäâà ëè å áèëî àâòåíòè÷íîòî é èìå.  Íîâèÿ Çàâåò íå ñå óòî÷íÿâà êàêâî å ñòàíàëî ñ áðàòà íà Èèñóñ - ßêîâ îò Éåðóñàëèì, ïúðâèÿ åïèñêîï íà õðèñòèÿíñêàòà Öúðêâà (Äåÿí. 15 ãë.). Éîñèô Ôëàâèé îáà÷å äàâà ïîäðîáíîñòè êàê ïðåç 62 ã. ñë. Õð. å áèë óáèò Òàçè êîñòíèöà (êàìåíåí êîâ÷åã) ñúäúðæà òëåííèòå îñòàíêè íà ñ êàìúíè ïî çàïîâåä íà ïúðâîñâåùåíèêà Àíàíèÿ, ñèí íà Éîñèô Êàÿôà, ïúðâîñâåùåíèêà, ïî âðåìå íà êîéòî Àííà, è íà Ñèíåäðèîíà.6 ñå ïðîâåæäà ñúäúò íàä Èèñóñ. Ïðåç îêòîìâðè 2002 ã. áå ñúîáùåíî çà äðóãà êîñòíèöà, îòêðèòà â Èçðàåë, âúðõó êîÿòî èìà íàäïèñ íà àðàìåéñêè:Ya'akov bar Yosef akhui diYeshua - "ßêîâ, ñèí Ïèëàò Ïîíòèéñêè, Ñåðãèé Ïàâåë, íà Éîñèô, áðàò íà Èèñóñ". Êîñòíèöàòà, êàêòî è íàäïèñúò, èçãëåæäàò Ãàëèîí, Ôåëèêñ, Ôåñò. àâòåíòè÷íè è ñå äàòèðàò ïðåç I â. Òðèòå ñïîìåíàòè èìåíà îáà÷å ìîæå è Ìåñòíè óïðàâèòåëè: Èðîä Âå- äà íå ñà ñâúðçàíè ñ íîâîçàâåòíè ëè÷íîñòè, òúé êàòî ñà øèðîêî ëèêè, Àðõåëàé, Èðîä Àíòèïà, ðàçïðîñòðàíåíè â îíàçè åïîõà. Ñúäúðæàíèåòî íà êîñòíèöàòà å Ôèëèï, Èðîä Àãðèïà I, Èðîä Àãðè- áåçâúçâðàòíî çàãóáåíî - òÿ å áèëà êóïåíà íà ïàçàð çà àíòèêè â ïà II, Ëèçàíèé, Àðåòà IV. Éåðóñàëèì, à òëåííèòå îñòàíêè â íåÿ ñà áèëè èçõâúðëåíè.  ïîäêðåïà íà Ïúðâîñâåùåíèöè: Àííà, Éîñèô ìíåíèåòî, ÷å ñòàâà âúïðîñ çà íîâîçàâåòíèÿ ßêîâ, å ôàêòúò, ÷å çà ìàëêèÿ Êàÿôà, Àíàíèÿ. ïðîöåíò îò èìåíàòà áèõà âàæàëè òî÷íî òåçè ðîäíèíñêè âðúçêè, è ñúùî, Èçâåñòíè æåíè: Èðîäèàäà, Ñà- ÷å å ïîñî÷åíî èìåòî íà áðàòà, êîåòî ïîêàçâà, ÷å òî å âàæíî. Àêî òåçè òðè ëîìå, Âåðíèêèÿ, Äðóçèëà. èìåíà ñà äåéñòâèòåëíî íà áèáëåéñêèòå ëè÷íîñòè, òîâà îçíà÷àâà, ÷å çà Èçâåñòíè ìúæå: Éîàí Êðúñòè- ïúðâè ïúò èìåòî íà Èèñóñ ñå ÿâÿâà, èçïèñàíî íà êàìúê îò I âåê. òåë, ßêîâ, Ãîñïîäíèÿò áðàò, ÃàìàÉîñèô Ôëàâèé ñïîìåíàâà Èèñóñ Õðèñòîñ äâà ïúòè. Âòîðèÿò ïúò å ëèèë. âúâ âðúçêà ñúñ ñëó÷àÿ ñ ßêîâ, êîãîòî èñòîðèêúò îïðåäåëÿ êàòî "áðàòà íà  íÿêîè ñëó÷àè èçâúíáèáëåé- Èèñóñ, íàðè÷àí Õðèñòîñ".7 Ïðåäè òîâà îáà÷å, êîãàòî ãîâîðè çà àäìèñêèòå ñâåäåíèÿ çà òåçè ëè÷íîñòè ñà íèñòðàöèÿòà íà Ïèëàò Ïîíòèéñêè, Éîñèô Ôëàâèé îòäåëÿ ïîâå÷å ìÿñòî îáøèðíè. Íàïðèìåð åâðåéñêèÿò íà Èèñóñ. Âåêîâå íàðåä çà òîçè òåêñò ñå å ñìÿòàëî, ÷å å äîáàâåí ïî-êúñíî, èñòîðèê Éîñèô Ôëàâèé (37-100 ã. íî äíåñ å äîêàçàíà íåãîâàòà áåçñïîðíà îðèãèíàëíîñò - ÷ðåç ò.íàð. ñë. Õð.) äàâà îêîëî õèëÿäà ïúòè Àãàïèåâà âåðñèÿ, îòêðèòà ïðåç 1972 ã. îò ïðîôåñîð Øëîìî Ïàéíñ îò ïîâå÷å ôàêòè çà Èðîä Âåëèêè, óíèâåðñèòåòà ïî åâðåèñòèêà â Éåðóñàëèì (1971 ã). Ïîðàäè íåãîâàòà îòêîëêîòî Åâàíãåëèåòî îò Ìàòåé. çíà÷èìîñò ùå öèòèðàìå öåëèÿ ïàñàæ: "Ïî òîâà âðåìå èìàøå åäèí ìúäúð ÷îâåê, íàðå÷åí Èèñóñ, è òîé ïîñòúïâàøå äîáðå; áåøå èçâåñòåí ñúñ ñâîèòå äîáðîäåòåëè. Ìíîãî õîðà îò þäåèòå è îò äðóãè íàðîäè áÿõà íåãîâè ó÷åíèöè. Ïèëàò ãî îñúäè äà áúäå ðàçïúíàò "À êàòî ïîâäèãíàõà î÷è, âèäÿõà, ÷å êàìúêúò áåøå îòâàëåí" (Ìàðê 16:4). Òîâà å êàìúê, ïîñòàâåí ïðåä ãðîá â Àáó Ãîø, íà êðúñò è äà óìðå. Íî òåçè, êîèòî áÿõà ñòàíàëè íåãîâè áëèçî äî Éåðóñàëèì. ó÷åíèöè, íå èçîñòàâèõà ó÷åíè÷åñòâîòî ñè. Òå ñâèäåòåëñòâàõà, ÷å èì ñå å ÿâèë òðè äíè, ñëåä êàòî å áèë ðàçïúíàò, è ÷å å áèë æèâ. Ñëåäîâàòåëíî òîé âåðîÿòíî å Ìåñèÿ, çà êîãîòî ïðîðîöèòå ïðåäðè÷àò ÷óäåñà. À õðèñòèÿíèòå, íàðå÷åíè òàêà ïî íåãîâîòî èìå, íå ñà èç÷åçíàëè è äî äíåñ."8 Äðóãè èçâúíáèáëåéñêè, íåõðèñòèÿíñêè äðåâíè èçòî÷íèöè, â êîèòî ñå ñïîìåíàâà çà Õðèñòîñ, ñà òðóäîâåòå íà åçè÷åñêèòå ðèìñêè àâòîðè Êîðíåëèé Òàöèò (Àíàëè, êí. 15, ãë. 44), Ãàé Ñâåòîíèé (Áîæåñòâåíèÿò Êëàâäèé, êí. 25) è Ïëèíèé Ìëàäè (Ïèñìî äî Òðàÿí), êàêòî è â þäåéñêèòå ðàâèíñêè ïðåäàíèÿ.
ÑËÅÄÈ ÎÒ ×ÓÄÅÑÀ
Íà ïðàêòèêà òåçè ïðåäàíèÿ ïðèçíàâàò äîðè ñâðúõåñòåñòâåíîòî èçìåðåíèå â ñëóæåíèåòî íà Èèñóñ!  Åâàíãåëèåòî îò Éîàí ñå êàçâà: "À ãëàâíèòå ñâåùåíèöè è ôàðèñåèòå áÿõà èçäàëè çàïîâåä, ÷å, àêî íÿêîé óçíàå êúäå å Òîé, äà ãè èçâåñòè, çà äà Ãî çàëîâÿò." (11:57). Ìîæå äà ñè ïðåäñòàâèì êàêâî å ñúäúðæàëà çàïîâåäòà çà çàäúðæàíåòî íà Èèñóñ. Ðàâèíñêî ïðåäàíèå, çàïèñàíî â Òàëìóäà, ïðåäàâà îáâèíèòåëíèÿ àêò ñðåùó Éåøó Õàíîöðè (íà åâðåéñêè "Èèñóñ Íàçàðÿíèíà"): "Òîé òðÿáâà äà áúäå óáèò ñ êàìúíè, çàùîòî ñå çàíèìàâà ñ ìàãüîñíè÷åñòâî è ñúáëàçíÿâà Èçðàèë êúì îòñòúïíè÷åñòâî. Âñåêè, êîéòî ìîæå äà êàæå íåùî â íåãîâà çàùèòà, íåêà èçëåçå íàïðåä è ñå çàñòúïè çà íåãî. Âñåêè, êîéòî çíàå êúäå å, íåêà ãî çàÿâè íà âåëèêèÿ Ñèíåäðèîí â Éåðóñàëèì."9 Òàçè çàïîâåä çà çàäúðæàíå å â ïúëíî ñúîòâåòñòâèå ñ ðàçêàçèòå â Åâàíãåëèÿòà êàê âðàãîâåòå íà Èèñóñ ñà îòâðúùàëè íà Íåãîâèòå ÷óäåñà ñ òâúðäåíèåòî, ÷å òå ñå âúðøàò íå ÷ðåç Áîãà, à ÷ðåç Âååëçåâóë (Ëóêà 11:17; ñð. Ìàò. 12:24; Ìàðê 3:22). Òîâà å áèë åäèíñòâåíèÿò íà÷èí, ïî êîéòî òå ñà ìîæåëè äà îïèòàò äà ñïðàò ñèëíîòî âúçäåéñòâèå íà Èèñóñîâèòå ÷óäåñà âúðõó õîðàòà òîãàâà. Åòî çàùî òîçè îáâèíèòåëåí àêò íåñúìíåíî å ñèëíî äîêàçàòåëñòâî çà ñâðúõåñòåñòâåíî èçìåðåíèå. Äðóãè ñëåäè îò òàçè ñòðàíà íà Èèñóñîâîòî ñëóæåíèå îòêðèâàìå â òîïîãðàôèÿòà íà Ñâåùåíàòà çåìÿ. Èçðàèëòÿíèòå è äíåñ íàðè÷àò ìÿñòîòî, êúäåòî Ëàçàð å âúçêðåñåí îò ìúðòâèòå Âèòàíèÿ, ñïîðåä Éîàí 11 ãë., íî çà ìíîçèíñòâîòî àðàáè, êîèòî æèâåÿò òàì, èìåòî íà ãðàäà å Åë Ëàçàðèåõ - "ìÿñòîòî íà Ëàçàð". Òàçè ïðîìÿíà â íàçâàíèåòî å èçâåñòíà îùå îò âðåìåòî íà Åâñåâèé Êåñàðèéñêè (260-339 ã. ñë. Õð.), "áàùàòà íà öúðêîâíàòà èñòîðèÿ" - íåùî, êîåòî å âúçìîæíî, àêî âúâ Âèòàíèÿ íàèñòèíà å ñòàíàëî òàêîâà íåïîâòîðèìî ÷óäî êàòî âúçêðåñÿâàíåòî îò ìúðòâèòå.
ðîäíîòî ìÿñòî íà òàçè çàðàçà, - íî è â ñòîëèöàòà [Ðèì]".10 Ñëåäîâàòåëíî ãåîãðàôñêèòå, àðõåîëîãè÷åñêèòå è èñòîðèêî-ëèòåðàòóðíèòå ñâèäåòåëñòâà îò äðåâíèÿ ñâÿò íåäâóñìèñëåíî è êàòåãîðè÷íî ïîäêðåïÿò íîâîçàâåòíèÿ ðàçêàç íå ñàìî çà àáñîëþòíàòà èñòîðè÷åñêà äîñòîâåðíîñò íà Èèñóñîâàòà ëè÷íîñò, íî è çà ñúùíîñòíèòå ñòðàíè íà Íåãîâîòî åäèíñòâåíî ïî ðîäà ñè ñëóæåíèå. Ìíîãîòî äîïèðíè òî÷êè ìåæäó áèáëåéñêèòå è èçâúíáèáëåéñêè èçâîðè ðàçêðèâàò î÷åâèäíà âçàèìîâðúçêà â ïî÷òè âñåêè ñëó÷àé, êàòî ôàêòèòå îò äðåâíîñòòà ïîäêðåïÿò ÿñíî ñâåùåíèòå ðàçêàçè. Òåçè, êîèòî òâúðäÿò îáðàòíîòî, çà ñúæàëåíèå ñà íåîñâåäîìåíè, òðàãè÷íî ïðåäóáåäåíè èëè íåïî÷òåíè.
Ñòàòèÿòà ñå ïóáëèêóâà ñ ðàçðåøåíèåòî íà Ãîðäúí Ôðàíö - ÷ëåí íà Association for Biblical Research. 1
 Éîàí 9:7 Èèñóñ êàçâà íà ñëåïåöà "Èäè, óìèé ñå â êúïàëíÿòà Ñèëîàì." È òàêà òîé îòèäå, óìè ñå è ñè äîéäå ó äîìà ïðîãëåäàë." Êúïàëíÿòà Ñèëîàì è ñåãà ñå ïúëíè ñ âîäà, êîÿòî èäâà îò òóíåë, äúëúã 548,6 ì, è èçêîïàí ïîä Éåðóñàëèì ïðè óïðàâëåíèåòî íà öàð Åçåêèÿ (IV Öàð. 20:20).
ßñíî ñâèäåòåëñòâî, ÷å õðèñòèÿíñòâîòî ñå å ðàçâèëî â ðåçóëòàò íà âúçêðåñåíèåòî, íè äàâà Éîñèô Ôëàâèé.  èçâåñòíèÿ ïàñàæ çà Èèñóñ, êîéòî âå÷å öèòèðàõìå, åâðåéñêèÿò èñòîðèê ïèøå: àïîñòîëèòå "ñâèäåòåëñòâàò, ÷å [Èèñóñ] èì ñå å ÿâèë òðè äíè ñëåä êàòî å áèë ðàçïúíàò è ÷å å áèë æèâ". Ðèìñêèÿò åçè÷åñêè èñòîðèê Òàöèò, êîãàòî ãîâîðè çà ñìúðòòà íà Èèñóñ (è âåðîÿòíî çà Íåãîâîòî âúçêðåñåíèå), òâúðäè, ÷å õðèñòèÿíñêîòî "ñóåâåðèå áå îâëàäÿíî çà êðàòêî, çà äà èçáóõíå ìíîãî ïî-ñèëíî íå ñàìî â Þäåÿ -
Maier, P. The date of the Nativity and the Chronology of Jesus` Life. - In: Chronos, Kairos, Christos. Vardaman, J. ed. Winona Lake IN, Eisen-brauns, 1989, 113-130. 2 Maier, P. Sejanus, Pilate and the Date of the Crucifixion. - Church History, 1968/37, 1-11. 3 Wachsmann, S. The Galilee Boat- 2000Year-Old Hull Recovered Intact. Biblical Archeology Review, 1988, ¹14, 18-33. 4 Greenhut, Z. Burial Cave of the Caiaphas Family. - Biblical Archeology Review, 1992, ¹18, 8-37; Reich, R. Caiaphas Name Inscribed on Bone Boxes. - Biblical Archeology Review, 1992, ¹18, 38-40. 5 Davis, J. Rethinking the Crucified Man from Giviat ha-Mivtar. - Bible and Spade, 2002, ¹15, 119-120. 6 Éîñèô Ôëàâèé. Þäåéñêè äðåâíîñòè. Êí. 20. ãë. 200 7 Ïàê òàì. 8 Ïàê òàì, êí. 18, ãë. 63. Âèæ Josephus The Essential Works. Maier, P. ed. Michigan, Grand Rapids, Kre-gel, 1994. 9 Ìèøíà. Ñèíåäðèîí. Êí. 43à 10 Òàöèò. Àíàëè. Êí. 15, ãë. 44
íàì, âñåêè òèéíåéäæúð èñêà äà áúäå ñèëåí è çíà÷èì, äà ñå ÷óâñòâà ïðèåò. Îñîáåíî êîãàòî âèæäà, ÷å ðåàëíî òðÿáâà äà íàïðàâè "íåùî", çà äà áúäå ïðèçíàò. Ìèíà âðåìåòî, â êîåòî ñà òè áèëè äîñòàòú÷íè ãðèæèòå íà ìàìà, òàòè, áàáà è äÿäî. Îáè÷àò òå, óãàæäàò òè - ñóïåð! Ñåãà îáà÷å òðÿáâà äà äîêàæåø êîé ñè, èíà÷å îñòàâàø èçâúí èãðàòà, à äà áúäåø îòõâúðëåí îò ñâîèòå âðúñòíèöè å íåïîíîñèìî ïðåæèâÿâàíå. È åòî, çàïî÷âà áîðáàòà. Íÿêîé ñå îïèòâà äà ñå äîêàæå ñ áëÿñêàâ óì, äðóã ñúñ ñèëîâè ìåòîäè, òðåòè ñ îðèãèíàëíîñò, ÷åòâúðòè, êàòî ïðåñòúïâà ðàìêèòå íà îáùåñòâåíèòå íîðìè è ò. í. Âñåêè èçáèðà íåùî, êîåòî å âàëèäíî çà íåãîâîòî îáêðúæåíèå.  öÿëàòà òàçè "åïîïåÿ" ñå îôîðìÿ åäíî ìíåíèå: íîâîòî ïîêîëåíèå èìà íîâè ðàçáèðàíèÿ çà æèâîòà, íîâè íóæäè - òîâà å ñâÿò, êîéòî íå å äîñòúïåí çà ïîâúçðàñòíèòå. Ìëàäèÿò ÷îâåê äíåñ ñå èçïðàâÿ ïðåä ïðîáëåìè, íåâèæäàíè äîñåãà. Íî ôàêòè÷åñêè íå å òàêà - â êíèãàòà Åêëèñèàñò 1:9-10 ïèøå: "Êàêâîòî å
ñòàíàëî, òîâà å, êîåòî ùå ñòàíå; êàêâîòî å áèëî èçâúðøåíî, òîâà å, êîåòî ùå ñå èçâúðøè; è íÿìà íèùî íîâî ïîä ñëúíöåòî. Èìà ëè íåùî, çà êîåòî äà ñå êàæå: Âèæ, òîâà å íîâî! Òî âå÷å å ñòàíàëî ïðåç âåêîâåòå, êîèòî ñà áèëè ïðåäè íàñ." ×îâåêúò å åäèí è ñúù - ïðåäè 3000 ãîäèíè è äíåñ, êàêâèòî äóøåâíè ïðîáëåìè å èìàë òîãàâà, òàêèâà ñà è â íàñòîÿùåòî. È àêî ñè ìèñëèø, ÷å íèêîé íèêîãà íå å ïðåæèâÿâàë òîâà, êîåòî òè è òâîèòå âðúñòíèöè èçïèòâàò, ïðîñòî ãðåøèø. Èìà ñàìî åäèí ñâåñòåí íà÷èí äà ïîñòèãíåø ïðèçíàíèå, óâàæåíèå è ïðèåìàíå, êîéòî å ñúñ ñðîê íà ãîäíîñò "äî âå÷íîñòòà": "Ñìèðÿâàéòå ñå ïðåä Ãîñïîäà è Òîé ùå âè âúçäèãà" (ßê.4:10). Òîâà ãî ïèøå â Áèáëèÿòà. Êíèãà, â êîÿòî ñà îïèñàíè ñúäáèòå íà ìíîãî ðàçëè÷íè õîðà: åäíèòå ñà íàäóòè, ãîðäè è… ñâúðøâàò â äîñòà îêàÿíî ñúñòîÿíèå. Äðóãèòå ÷ðåç ñìèðåíèå ïðåä Áîãà ñà äîñòîéíè ìúæå è æåíè, èçäèãíàòè îò ïîêîëåíèÿòà êàòî îáðàçöè, ïðèìåðè çà ïîäðàæàíèå. Ìîæåø äà ãî ïðîâåðèø. Íàïðèìåð èñòîðèÿòà çà öàð Äàâèä, îïèñàíà â êíèãèòå I, II è III Öàðå. Íàé-âåðîÿòíî, êàòî ÷óåø çà ñìèðåíèå, ñè ïðåäñòà-
âÿø ìàëîäóøèå, ïðèìèðåíèå, ñëàáîñò, áåçëè÷èå, ñòðàõ è ò.í. Ìîæå áè òîâà ðàçáèðàíå ñå äúëæè íà êóëòóðíî-èñòîðè÷åñêîòî íàñëåäñòâî èëè íà "ìàòðèöàòà", â êîÿòî âèðååø. Çà ñúæàëåíèå òàêà è ñòàâà ñ íÿêîè, êîèòî ïðèåìàò ïîçèöèÿòà íà ñìèðåíèå ïðåä äðóãè õîðà, à ñðåùó Áîãà ñå èçïðàâÿò. Íî êîé å ÷îâåêúò, çà äà ñå ñòðàõóâàø îò íåãî? Âèæ êàêâî ãîâîðè Áîã â êíèãà Èñàÿ 51:12-13: "Àç, Àç ñúì, Êîéòî âè óòåøàâàì. Êîé ñè òè, ÷å ñå áîèø îò ñìúðòåí ÷îâåê è îò ÷îâåøêè ñèí, êîéòî ùå ñòàíå êàòî òðåâà, à ñè çàáðàâèë Ãîñïîäà, Ñúçäàòåëÿ ñè, Êîéòî ðàçïðîñòðÿ íåáåòî è îñíîâà çåìÿòà; è íåïðåñòàííî âñåêè äåí ñå áîèø îò ÿðîñòòà íà ïðèòåñíèòåëÿ…" Êàòî ãîâîðèì çà ñìèðåíèå, âàæíî å äà ðàçãðàíè÷àâàìå íåùàòà. Áèáëèÿòà íè ãîâîðè äà ñå ñìèðÿâàìå ïðåä Áîãà, íå ïðåä ÷îâåöè. Äà ïðèçíàåø àâòîðèòåòà íà Áîãà â òâîÿ æèâîò. Äà ïðèçíàåø, ÷å áåç Íåãîâàòà ïîìîù íå ìîæåø äà ðàçðåøèø äóøåâíèòå ñè ïðîáëåìè. Äà ïðèçíàåø, ÷å áåç Íåãî ñè åäíî ãîëÿìî íèùî. Àêî ñè äàäåø ñìåòêà, ÷å Ñèíúò Ìó Èèñóñ Õðèñòîñ å óìðÿë íà êðúñòà, çà äà òè ïîìîãíå, àêî ñå ñìèðèø, ïðèåìåø Íåãîâàòà ïîìîù è ïðîäúëæàâàø äà ñå ñìèðÿâàø ïðåä Íåãî âñåêè äåí, ðåçóëòàòúò íÿìà äà òå ðàçî÷àðîâà. ×ðåç òîâà ñìèðåíèå òè äàâàø ñâîáîäà íà Áîãà äà äåéñòâà â òâîÿ æèâîò. È áúäè ñèãóðåí - Òîé èñêà ñàìî äîáðî çà òåá. ×ðåç ñìèðåíèåòî ÷îâåê îñúçíàâà ñâîåòî èñòèíñêî ïîëîæåíèå. Âñåêè, êîéòî ñå ïåð÷è ñúñ ñâîÿòà ãîðäîñò è ñàìî÷óâñòâèå, èçãëåæäà íåâåðîÿòíî ãëóïàâî. Çàùîòî íÿìà ñúâúðøåíè õîðà. Äà ñå íàäóâàø ïðåä äðóãèòå, à äúëáîêî â ñåáå ñè äà âèæäàø ñâîÿòà ñëàáîñò - òîâà å ãëóïàâà èãðà. È çà äà íå èçïàäàø â íåëåïè ñèòóàöèè, òðÿáâà äà ïîäðåäèø íÿêîè íåùà. È òàêà, èñêðåíîòî ñìèðåíèå ïðåä Áîãà ùå òè äàäå ÿñíî ðàçáèðàíå çà ñàìèÿ òåá. Êàòî âèäèø ÿñíî êîé ñè, ùå îáè÷àø è ïðèåìàø îêîëíèòå ñ òåõíèòå íåñúâúðøåíñòâà, êàêòî ãî íàïðàâè Õðèñòîñ çà òåá. Ùå ñè ïðèçíàò è òúðñåí ÷îâåê íå çàùîòî ëàìòèø çà âëèÿíèå è âëàñò, à çàùîòî ñå äúðæèø ñ ëþáîâ è óâàæåíèå êúì äðóãèòå. Äîêàòî ãîðäîñòòà è âèñîêîìåðèåòî ñàìî ðàçäàëå÷àâàò õîðàòà. Òîâà å ìàñêà, êîÿòî ñëàãàò ñòðàõëèâèòå. Òåçè, êîèòî ñå áîÿò, ÷å íÿêîé ùå ðàçáåðå êîëêî ìíîãî íåäîñòàòúöè èìàò. Èìà è îùå íåùî - åäíî êà÷åñòâî, íåîáõîäèìîñòòà îò êîåòî íå ìîæå äà îòðå÷å íèêîé, êîãàòî ñòàâà âúïðîñ çà ïðèçíàíèå è çíà÷èìîñò. Èìàì ïðåäâèä ìúæåñòâåíîñòòà. Êàê ñå ïîñòèãà òÿ? Ñïîðåä íÿêîé ìúæåñòâåíîñò å äà óìååø äà ñå÷åø äúðâà è äà ÿçäèø êîí, êàêòî å â åäíà îò ðåêëàìèòå. Ñïîðåä äðóãè - äà îïèòàø îò "çàáðàíåíèÿ ïëîä" (äðîãà, àëêîõîë è ò.í.) ñ èäåÿòà, ÷å ñè ñèëåí äà ñå îòêàæåø, àêî íå òè õàðåñâà, êîãàòî ïîæåëàåø. Òðåòè ïúê ìèñëÿò, ÷å âàæíîòî å äà ñå íàäóâàø êàòî ïóÿê è äà òâîðèø ñ þìðóöè "ïðîèçâåäåíèå íà èçêóñòâîòî" âúðõó íå÷èå ëèöå. Íî êîéòî èçáåðå òåçè ïúòèùà ïî íÿêîå âðåìå íåìèíóåìî çàãàçâà. Òîâà ëè å ìúæåñòâåíîñòòà? Ìàé íåùî íàêóöâà?
Ñòàáèëåí îáðàçåö çà èñòèíñêà ìúæåñòâåíîñò ìîæåø äà íàìåðèø â Áèáëèÿòà. Õðèñòîñ å òîçè äîñòîåí îáðàçåö çà ïîäðàæàíèå. Îò Íåãî ìîæå äà ñå ïîó÷è âñåêè òèéíåéäæúð. Âèæòå êàê ñå äúðæè. Íèêîãà íå ïðåäèçâèêâà êîãîòî è äà áèëî, íî è íå ñå îñòàâÿ õîðàòà äà ñè ìèñëÿò, ÷å ìîãàò äà Ãî èçïîëçâàò. Âúðõúò íà èñòèíñêàòà ìúæåñòâåíîñò å äåëîòî, êîåòî Òîé èçâúðøâà íà êðúñòà. Õîðàòà ñå îêàçâàò ñëàáè ïîðàäè ãðåõà. Àêî íå áåøå Òîé, âñåêè ùåøå äà çàãèíå, "çàùîòî çàïëàòàòà íà ãðåõà å ñìúðò" ( Ðèìë. 6:23)". Òîâà å äà çàùèòèø ñëàáèÿ, êàòî æåðòâàø ñåáå ñè. Õðèñòîñ èìà äîñòàòú÷íî ñèëà, çà äà ïîâàëè âñåêè, êîéòî ñå èçïðàâè ñðåùó Íåãî. Òåçè, êîèòî èäâàò äà Ãî õâàíàò, ñà õèëàâè è ñìåøíè ïðåä Íåãî. Òå ïàäàò íà çåìÿòà ñàìî îò äâå Íåãîâè äóìè: "Àç ñúì" (Éîàí 18:6). Õðèñòîñ íå ñå êðèå çàä Ñâîèòå ó÷åíèöè è íå ñå îïèòâà äà áÿãà, à äîáðîâîëíî ñå îñòàâÿ â ðúöåòå íà âîéíèöåòå, çàùîòî çíàå, ÷å ñàìî òàêà ùå ñïàñè õîðàòà. Êúäå å Íåãîâàòà òàéíà? Òîé å ñìèðåí ïðåä Ñâîÿ Îòåö.
Èçâîäúò å: ñàìî ÷ðåç äúëáîêî ñìèðåíèå ïðåä Áîãà ùå èçãðàäèø ó ñåáå ñè ìúæåñòâåíîñò. Äúëúã ïðîöåñ å, íî ñè ñòðóâà. Èçãëåæäà êàòî ïàðàäîêñ, îáà÷å å ñèãóðíî. Òîâà å íà÷èíúò, ïî êîéòî äåéñòâà Áîã. Èìà è åäèí õóáàâ áàðîìåòúð çà òîâà êà÷åñòâî: íàìèðàø ëè äîñòàòú÷íî ñèëè è âîëÿ äà ñå ïðåáîðèø ñúñ ñîáñòâåíàòà ñè ãîðäîñò? Òîâà, êîåòî íàðè÷àìå ìúæåñòâåíîñò, íå çàñÿãà ñàìî ãîñïîäàòà, à è äàìèòå. Òàêúâ å ïúòÿò çà ôîðìèðàíå íà äîñòîéíè è ñèëíè ìúæå è æåíè. Äîêàòî ïèøà òåçè ðåäîâå, íå ñå ÷óâñòâàì íà âúðõà â òîâà îòíîøåíèå, íî ñúì ñèãóðåí, ÷å òîçè îðèåíòèð å òî÷åí. Óâåðèõ ñå ëè÷íî. Âçåìè çà ïðèìåð Õðèñòîñ è áúäè óâåðåí, Òîé ãàðàíòèðà. Èñòèíñêè ñèëíà ëè÷íîñò ñå èçãðàæäà ñàìî ÷ðåç ñìèðåíèå ïðåä Áîãà. Âèæ ñàì!
åäíúæ ìîìè÷åíöå îò ßïîíèÿ, Òîïñè, ÷óëî äóìàòà "Òâîðåö". Íå ÿ áèëî ÷óâàëî ïðåäè è çàòîâà íå ðàçáðàëî çíà÷åíèåòî é. Âçåëî ðå÷íèêà è òàì ïðî÷åëî: "Åäíî îò èìåíàòà íà Áîãà, Êîéòî å ñúòâîðèë öåëèÿ ñâÿò." Òîïñè ñå óäèâèëà ìíîãî: "Êîé å òîçè Áîã?" Çàìèñëèëà ñå äúëáîêî. Îãëåäàëà ñå íàîêîëî: "Çíà÷è Áîã å ñúçäàë âñè÷êî òîâà: äðúâ÷åòàòà, ïëàíèíèòå, çâåçäèòå." Òîïñè èìàëà íàâèê äà õîäè âñåêè äåí â áóäèñòêèÿ õðàì. Êîãàòî íà ñëåäâàùèÿ äåí îòèøëà, çàñòàíàëà ïðåä ñòàòóÿòà íà Áóäà è êàçàëà: - Íå, Áóäà, òè íå ñè òâîðåö. Íèêîãà íå ñúì ÷óëà äà ñè ñúçäàë íåùî.
Ñëåä íÿêîëêî äíè ñúñåäêàòà íà Òîïñè, êîÿòî áèëà õðèñòèÿíêà, çàãîâîðèëà ñ íåÿ: - Òîïñè, èñêàø ëè äà äîéäåø ñ ìåí íà áîãîñëóæåíèå â öúðêâà? - À êàêâî ùå èìà òàì? - Ùå ðàçêàçâàò çà Áîãà - îòãîâîðèëà ñúñåäêàòà. - À, íå, íÿìà äà äîéäà. Îìðúçíàëî ìè å äà ñëóøàì çà íàøèòå áîãîâå. Íÿêúäå òðÿáâà äà èìà Áîã, Êîéòî å ñúòâîðèë âñè÷êî, à íàøèòå áîãîâå… Äà, áèõ èñêàëà äà ÷óÿ çà Òâîðåöà. Ñúñåäêàòà ñå óñìèõíàëà: - Àêî íàèñòèíà Ãî òúðñèø, ùå Ãî íàìåðèø. Åëà íà öúðêâà. Òîïñè âñå ïàê ðåøèëà äà îòèäå. Ïðîïîâåäíèêúò
ãîâîðèë òî÷íî çà òîâà, îò êîåòî ñå èíòåðåñóâàëà òÿ. Îòâîðèë Áèáëèÿòà íà ïúðâàòà ñòðàíèöà è ïðî÷åë: " íà÷àëîòî Áîã ñúòâîðè íåáåòî è çåìÿòà." Òîïñè ñëóøàëà âíèìàòåëíî. "Òîâà å ñúùèÿò Áîã, Êîãîòî òúðñÿ" - ìèñëåëà ñè òÿ. Î÷àêâàëà êðàÿ íà áîãîñëóæåíèåòî, çà äà ãîâîðè ñ ïðîïîâåäíèêà. - Êúäå å òîçè Áîã, Êîéòî å ñúòâîðèë íåáåòî è çåìÿòà? - ïîïèòàëà Òîïñè. Ïðîïîâåäíèêúò îáÿñíèë, ÷å Áîã íå å îãðàíè÷åí îò âðåìåòî è ïðîñòðàíñòâîòî. Òîé ñúùåñòâóâà âèíàãè è ïðåáúäâà íàâñÿêúäå. Âèæäà è çíàå âñè÷êî è å âñåìîãúù. Ìîìè÷åíöåòî áèëî ïîòðåñåíî îò âåëè÷èåòî è ìîãúùåñòâîòî íà Áîãà. Íî òîâà, ÷å Òîé çíàå âñè÷êî, ÿ ïðèòåñíèëî. Òîé çíàå ìèíàëîòî é, ëîøèòå é ïîñòúïêè è ìèñëè. Äàëè íÿìà äà ÿ íàêàæå? Ñòðàõ îâëàäÿë ñúðöåòî íà Òîïñè. Ïðîïîâåäíèêúò îáà÷å é îáÿñíèë, ÷å íàêàçàíèåòî, êîåòî áè òðÿáâàëî äà ïîíåñå òÿ, å ïîåë âúðõó Ñåáå Ñè äðóã - Ñèíúò íà Áîãà, Èèñóñ Õðèñòîñ, Êîãîòî Áîã å ïðàòèë â ñâåòà, çà äà ñïàñè âñè÷êè, êîèòî âÿðâàò â Íåãî. Òîïñè ñå çàðàäâàëà, êîãàòî ÷óëà, ÷å Áîã íå å êàòî äðóãèòå áîæåñòâà - áîãîâå íà îòìúùåíèåòî è ñúäà. Òîçè âåëèê Áîã ñàì å íàìåðèë íà÷èí òÿ äà íå áúäå íàêàçàíà. Ïðåäè äâå õèëÿäè ãîäèíè Èèñóñ Õðèñòîñ å èçòúðïÿë íàêàçàíèåòî çà íåéíèòå ãðåõîâå íà Ãîëãîòñêèÿ êðúñò. Íèìà òÿ íèêîãà íÿìà äà áúäå íàêàçàíà? Íèìà âñè÷êî òîâà å âÿðíî? Êîãàòî ñå âðúùàëà âêúùè, Òîïñè íàìåðèëà çàêúòàíî ìÿñòî è êîëåíè÷èëà. Áèëà ñèãóðíà, ÷å Áîã ÿ ÷óâà. Ðàçêàçàëà íà Áîãà çà âñè÷êî ëîøî, êîåòî å íàïðàâèëà ïðåç æèâîòà ñè, è Ãî ïîìîëèëà äà é ïðîñòè. Áëàãîäàðèëà Ìó çà òîâà, ÷å Èèñóñ Õðèñòîñ å ïîíåñúë íàêàçàíèåòî, êîåòî çàñëóæàâà òÿ. Íà ñëåäâàùîòî áîãîñëóæåíèå Òîïñè ñ ðàäîñò ñïîäåëèëà ñ ïðîïîâåäíèêà, ÷å ñåãà ïîçíàâà âåëèêèÿ Áîã, Êîéòî å Òâîðåö íà íåáåòî è çåìÿòà, Êîéòî å ïðîñòèë íåéíèòå ãðåõîâå, îáè÷à ÿ è âèíàãè ùå áúäå ñ íåÿ.
1.Êëàñè÷åñêî ïðîèçâåäåíèå íà Ô. Á. Ìàéåð (èçä. Íîâ ÷îâåê 2002 ã.) 18.Ñòàðîçàâåòåí ïðîðîê, àâòîð íà êíèãà îò Áèáëèÿòà 19.Àãåíòè íà áàíêè èëè êîðïîðàöèè, êîèòî îêàçâàò âëèÿíèå âúðõó çàêîíîäàòåëíèòå îðãàíè íà åäíà ñòðàíà 20.Äúùåðÿ íà öàð Ñàóë, êîÿòî ñå æåíè çàÄàâèä 21.Ñúöâåòèå íà ëîçà 22.Õèæà íà Âèòîøà 24.Îáëàñòíî íàðå÷èå, ãîâîð 25.Ñòðîèòåëåí ìàòåðèàë, êîéòî â Èñàÿ 33:12 å ñèìâîë çà íåòðàéíîñò
27.Ãðàä, çà êîéòî àñèðèéöèòå ñå õâàëÿò, ÷å íå áèë èçáàâåí îò òåõíèòå áîãîâå (4 Öàðå 18:34) 28.Ïðèãëàñÿíå â öúðêîâåí õîð 29.Ãîëÿìî ñúçâåçäèå â ñåâåðíàòà ÷àñò íà íåáîñâîäà (Éîâ 9:9) 31.Ïîäâèæíè âðúçêè, êîèòî ñúåäèíÿâàò êîñòèòå (Êîë. 2:19) 33.Ñòèõîòâîðåíèå îò Ïåí÷î Ñëàâåéêîâ 34.Èçðàåëñêè ïðîðîê îò 9 â. ïð. Õðèñòîñ, ïðèåìíèê íà ïðîðîê Èëèÿ 36.×àñò îò ëèöåòî 39.×îâåê, êîéòî îðå çåìÿòà 40.Åâðåéñêîòî èìå íà Àâäåíàãî, ïðèÿòåëÿ íà
Äàíèèë (Äàí. 1 ãë.) 42.Ðóñêè ãðàä, èçâåñòåí ñ àâòîìîáèëíèÿ çàâîä "Æèãóëè" 44.Âðúõ íà î. Êðèò 45.Ðèìñêè èìïåðàòîð (37-68 ã. ñë Õðèñòîñ), ãîíèòåë íà õðèñòèÿíèòå 46.Ãðàä, ïîñòðîåí îò èìïåðàòîð Àâãóñò, êúäåòî àïîñòîë Ïàâåë ïðåçèìóâà (Òèò 3:12) 48. ëèòåðàòóðàòà - îñíîâíà äóìà, îò êîÿòî å îáðàçóâàíà äðóãà äóìà 50.Ãðóïà õîðà, êîèòî ïðèòåæàâàò îáùè ôèçèîëîãè÷íè õàðàêòåðèñòèêè 51.Ìîõàìåäàíñêè äóõîâíèê 52.Ôðåíñêè âåñòíèê 53. Ñòèõîòâîðåíèå íà Äèì÷î Äåáåëÿíîâ
1.Ìÿñòî íà çàïàäíèÿ áðÿã íà ð. Éîðäàí (Èñ. Íàâ. 3:16), êúäåòî âîäàòà íà ðàçäåëèëàòà ñå ðåêà ñå ñúáèðà íàêóï 2.Ìÿñòîòî, êúäåòî ôèëèñòèìöèòå ïîáåæäàâàò Èçðàåë è ïëåíÿâàò Êîâ÷åãà íà Çàâåòà (1 Öàðå 4 ãë.) 3.Àìåðèêàíñêà àãåíöèÿ çà êîñìè÷åñêè èçñëåäâàíèÿ 4.Àôðèêàíñêî ïëåìå 5.Ìîäåë ðóñêè ñàìîëåòè 6.Ñèí è íàñëåäíèê íà Éîàñ, öàð íà Þäåÿ (4 Öàðå 14 ãë.) 7.Ðàçêàç îò Àë. Êóïðèí 8.Ñúñòîÿíèå íà ìèð, òèøèíà (Ìàòåé 11:29) 9.Ñãðàäà çà äîáèòúê (Ìàëàõèÿ 4:2) 10.Íîòà 11.Ñòàðîçàâåòíî ïðîðî÷åñêî èìå íà Õðèñòîñ, êîîåòî â ïðåâîä îçíà÷àâà "Áîã å ñ íàñ" (Èñàÿ 7:11) 12.Çàùèòíî âîåííî îðúæèå, ñèìâîë íà âÿðàòà
(Åôåñÿíè 6:16) 13.Åê 14.Àìîíñêè öàð, ïðèÿòåëñêè íàñòðîåí êúì Äàâèä (1 Öàðå 11-12 ãë.) 15.Ìîäåë ðóñêè ñàìîëåòè 16.Ìÿñòî íà ãðàíèöàòà íà Ìîàâ, êúäåòî Èçðàåë ðàçïîëàãà ñòàí ñëåä Èçõîäà îò Åãèïåò (×èñëà 21:11) 17.Äóìà, êîÿòî â Ñòàðèÿ Çàâåò ñå èçïîëçâà çà ïîñâåùåíèå íà Áîãà, äàâàíå íà îáåò (Ïñàëì 76:11) 23.Âèä ñåâåðåí åëåí 24.Íàâåæäàíå íà ãëàâàòà èëè òÿëîòî â çíàê íà ïî÷èò êúì Áîãà (Ëóêà 4:8) 26.Ñàòàíèíñêè àíãåë íà áåçäíàòà (Îòêðîâåíèå 9:11) 28.Ðóñêà ïèñàòåëêà ("×åòâúðòàòà âèñî÷èíà") 30.Ðàñòåíèå, èçïîëçâàíî â Ñòàðèÿ Çàâåò ïðè îáðåäíî ïîðúñâàíå (Ïñàëîì 51:7) 32.Ðàçêàç îò Åëèí Ïåëèí
34.Àñòåðîèä, ïåðèîäè÷íî ïðèáëèæàâàù ñå äî Çåìÿòà íà 22 ìëí. êì. 35.Îàçèñ ñ 12 èçâîðà è 70 ïàëìè, êúäåòî èçðàèëòÿíèòå óñòàíîâÿâÿò ñâîÿ âòîðè ñòàí ñëåä Èçõîäà (Èçõîä 15:27) 37.Íîòà 38.Þäåèí, ÷èèòî ïîòîìöè ñà âðàòàðè â õðàìà (Åçäðà 2:42) 41.Âèä ïàïàãàëè 42.Îòäåëíî èçäàäåíà êíèãà èëè ÷àñò îò ñú÷èíåíèå 43.ßïîíñêè ïèñàòåë (1905-1969) 46.Êîðåéñêà ìÿðêà çà äúëæèíà 47.Ìîäåë ðóñêè âúðòîëåòè 49.Ãåðîé íà Îìèð îò "Èëèàäà"
12.Ñàëèñà 13.Åîëèò 14.Ïà 16.Ðîáè 17.Îðáèò 18.ßç 20.Àâà 22.Âåíèàìèí 23.ÈÔÀ 24.Âåëà 26.Òè 27.Ðåâ 28.Åôåñ 29.Åë 30.Âî 32.Íà 34.Èð 35.Òó 36.Âåíà 37.Ãå 39.Ñàóë 41.Âàñà 42.Íèâåà 44.Ñèì 46.Äàíà 47.Àåòîñ 48.Ìàñàò 50.Àâèëîâ 52.Àð 53.Ìàëàêà 54.Ëèëîâ 56.Àñ 58.Ãèíåñ 59.Èëèì 60.Õåê 62.Òå 64.Ìèëå 65.Ëîí 66.Ðèãîëåòî 68.Éîâ 69.Àí 70.Áîõèì 71.Ëèíà 73.Òà 74.Ààðîí 75.Äèêàíÿ 77.Ñàìñîí 78.Êàòàìàðàí
Ðå÷íèê: àëå, åòèìîí, èäà, èñî, îðîð, ïàòîà Ïî Áèáëèÿòà íà ÁÁÄ
1.ÑÑ 2.Òàð 3.Èëîâ 4.Òèáåò 5.Îñèíèí 6.Ðà 7.Æåðìåí 8.Äîáèâ 9.Åëèí 10.Ñèò 11.ÒÒ 14.Ïàâåë 15.Àâåë 17.Îàð 18.ßôåò 19.Çàñóõ 21.Àë 23.Èô 25.Àâåñàëîì 28.Åðóñàëèì 31.Îíà 33.Àãèòà 34.Èà 36.Âàíèëèí 38.Åâîðà 39.Ñà 40.Ëèñàíèé 41.Âàâèëîí 42.Íå 43.Åñ 45.Ìàêåëîò 46.Äàëèëà 47.Àâ 48.Ìàã 49.Òàñåâà 51.Îâ 55.Õåãèí 57.Ñòåëèò 60.Õèõîí 61.Êîì 63.Åòèêà 66.Ðîðî 67.Îíàì 70.Áàñ 72.Àíà 74.Àì 75.Äà 76.ßð
"ÎÑÀÍÍÀ!" - âèêà íà âúçáîã òúëïàòà è ïúòÿ Ìó çàñòèëà ñúñ öâåòÿ. Íî òîëêîç å íåïîñòîÿííà òÿ êàòî ãëóõàð÷å, íîñåíî îò âÿòúð. Ïîçíàâà ÿ Èñóñ, çàòóé òúãóâà; ïðåñêðúáíà å äóøàòà Ìó, áîëè…
Êúì ñëàâíàòà Ãîëãîòà Òîé ïúòóâà è ïëà÷å ãîðêî çà Åðóñàëèì. Òîé çíàå - òðÿáâà ìíîãî äà ïîñòðàäà, çà äà èçãðåå îíÿ òðåòè äåí, êîãàòî - ïîáåäèë ñìúðòòà è àäà îò ãðîáà ùå âúçêðúñíå âäúõíîâåí. È îãúíÿò íà ëþáîâòà Ìó ñâÿòà ùå ñãðåå âñè÷êè õîðà ïî çåìÿòà.