ÇÚ¡ÎË ÏÓ„‡Ú ‰‡ Ò ËÁÔÓÎÁ‚‡Ú Ò‡ÏÓ Ò˙Ò Ò˙„·ÒËÂÚÓ Ì‡ ‰‡ÍˆËˇÚ‡. ¬‡¯ËÚ ÓÚÁË‚Ë Ë ÔÂÔÓ˙ÍË ÔÓ Ò˙‰˙ʇÌËÂÚÓ Ë ÓÙÓÏÎÂÌËÂÚÓ Ì‡ ÒÔËÒ‡ÌËÂÚÓ, ͇ÍÚÓ Ë ‡‚ÚÓÒÍË Ï‡Ú¡ÎË - ÒÚ‡ÚËË, ‡Á͇ÁË, ÒÚËıÓ‚Â, ËÒÛÌÍË, ÒÌËÏÍË, - ËÁÔ‡˘‡ÈÚ ̇ ‡‰ÂÒ: —‡ÍËÒ Œ‚‡ÌÂÒˇÌ œ. . 72 —ÓÙˡ 1330 e-mail: prozoretz@mail.bg ¿‚ÚÓËÚ ÌÓÒˇÚ ÓÚ„Ó‚ÓÌÓÒÚ Á‡ Ò‚ÓËÚ χÚ¡ÎË. ÃÌÂÌËÂÚÓ Ì‡ ‰‡ÍˆËˇÚ‡ Ì ‚Ë̇„Ë Ò˙‚Ô‡‰‡ Ò Úˇı̇ڇ ÔÓÁËˆËˇ. œÓÎÛ˜ÂÌËÚ χÚ¡ÎË Ì Ò ˆÂÌÁË‡Ú Ë Ì Ò ‚˙˘‡Ú. ÇÚ¡ÎËÚ ̇ ÒÚ. 4, 26 Ë 33 Ò‡ Ô‚‰ÂÌË Ò˙Ò Ò˙„·ÒËÂÚÓ Ì‡ ÒÔËÒ‡Ìˡڇ "¬Â‡ Ë ÊËÁ̸" Ë "“ÓÔËÌ͇".
Îùå îò äðåâíè âðåìåíà íÿêîé ñúçèæäà, à äðóã ðàçâàëÿ; ðàçðóøàâà îíîâà, êîåòî å íàïðàâåíî ñ ìíîãî òðóä è ëþáîâ. Êîëêî å äîáðî, êîãàòî íÿêîé òâîðè, ñúçäàâà íåùî íîâî. Êîëêî å õóáàâî äà äàäåø ïðàâî çà æèâîò íà åäíà äóøà è êîëêî å óæàñíî äà é îòíåìåø òàçè âúçìîæíîñò.  íà÷àëîòî Áîã ñúçäàäå íåáåòî è çåìÿòà! Ñëåä òîâà íàïðàâè ñëúíöåòî, ëóíàòà, çâåçäèòå, ðàñòèòåëíèÿ è æèâîòèíñêèÿ ñâÿò. È Áîã âèäÿ, ÷å òîâà áåøå äîáðî. Íàêðàÿ, íà øåñòèÿ äåí, Áîã ñúòâîðè ÷îâåêà ïî Ñâîé îáðàç è ïîäîáèå. È òîâà áåøå òâúðäå äîáðî. Áîã äàäå âëàñò íà ÷îâåêà äà óïðàâëÿâà íàä âñÿêî æèâî ñúùåñòâî. Ãîëÿìàòà òðàãåäèÿ çà Àäàì è îò íåãî çà öÿëîòî ÷îâå÷åñòâî íàñòúïè òîãàâà, êîãàòî ïúðâèÿò ÷îâåê ñå ïîääàäå íà èçêóøåíèåòî íà îíçè, êîéòî íÿìà ñïîñîáíîñòòà äà òâîðè, à ñàìî äà ñúáàðÿ, äà ðóøè è äà ñúñèïâà - ñàòàíà.  ìîìåíòà íà ãðåõîïàäåíèåòî ñå ðàçðóøè íàé-âàæíàòà âðúçêà â æèâîòà - âðúçêàòà ìåæäó Áîãà è ÷îâåêà. Îò òîçè ìîìåíò íàòàòúê ÷îâåê çàïî÷íà äà ðóøè ñåáå ñè, äà ðàçðóøàâà è Áîæèåòî òâîðåíèå. Îòòîãàâà ïðåä âñåêè îò íàñ âñåêèäíåâíî ñòîè äèëåìàòà äà ñúçäàäåì íåùî íîâî èëè äà ðàçðóøèì ñúùåñòâóâàùîòî. Áîã äàäå âëàñò íà ÷îâåêà äà ñúçèæäà, à òîé ÿ óïîòðåáÿâà çà ñúáàðÿíå. Äà, êîëêîòî è ïàðàäîêñàëíî äà çâó÷è, ìíîãî ÷åñòî â æåëàíèåòî ñè äà ñúãðàæäà, ÷îâåê ðóøè. ×îâåê ñè ìèñëè, ÷å ãðàäè, à âñúùíîñò ðóøè.  äðåâíîñòòà, âúâ Âàâèëîí õîðàòà ðåøèõà äà èçãðàäÿò åäíà êóëà äî íåáåòî è äà ñè ñïå÷åëÿò èìå. Áîã îáà÷å ïîãëåäíà îòâèñîêî è âèäÿ ìîòèâèòå è ïëàíîâåòå, êîèòî èçïúëâàõà ãðåõîâíîòî ÷îâåøêî ñúðöå. Òîé ïîçíà, ÷å ìèñëèòå, êîèòî âúîáðàæàâàò, ñà ïîñòîÿííî ñàìî çëî (Áèò. 6:5). È Áîã ðàçðóøè òàçè êóëà. È äíåñ ÷îâå÷åñòâîòî íå ñå å ïðîìåíèëî, òî íå ñå å îòðåêëî äà äîêàçâà íà ñåáå ñè è íà âñè÷êè îñòàíàëè, ÷å íÿìà íóæäà îò Áîã. Öåëèÿò ÷îâåøêè ïðîãðåñ èìà åäíà öåë äà èãíîðèðà æèâèÿ Áîã è äà äîêàæå, ÷å íèå
ñìå áîãîâå. Åñòåñòâåíî ðåçóëòàòèòå ñà íàëèöå. Íèå ñå ñàìîóíèùîæàâàìå. Îòìúùåíèåòî, îìðàçàòà, àíòàãîíèçìúò ðàçðóøàâàò ÷îâåøêàòà ëè÷íîñò è âîäÿò äî ãèáåë öÿëîòî ÷îâå÷åñòâî.
"Èìà ëè øàíñ çàãèâàùîòî ÷îâå÷åñòâî?" Äà! È òîçè øàíñ ñå êðèå â åäíà îñòàðÿëà äóìà - ïîêàÿíèå. Òÿ îçíà÷àâà ñìèðåíèå ïðåä Òîçè, Êîéòî íå äîéäå îò íåáåòî, çà äà Ìó ñëóæàò, à äà ñëóæè è äà äàäå æèâîòà Ñè îòêóï çà ìíîçèíà (Ìàò. 20:28). Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ å åäèíñòâåíèÿò øàíñ çà ÷îâå÷åñòâîòî. Òîé êàçà: "Ðàçðóøåòå òîçè õðàì è çà òðè äíè ùå ãî âúçäèãíà!" (Éîàí 2:19) Ìàëöèíà ðàçáðàõà, ÷å Òîé ãîâîðè çà õðàìà íà òÿëîòî Ñè. Ñàìî ñèëàòà íà Íåãîâîòî âúçêðåñåíèå å ñïîñîáíà äà ñïðå ðàçðóõàòà è â òâîÿ æèâîò, ñêúïè ÷èòàòåëþ. Àêî òè ìèñëèø, ÷å èçãðàæäàø íåùî â òîçè æèâîò, ìîëÿ òå ñïðè çà ìèã è ïîìèñëè. Êàêâî âñúùíîñò èçãðàæäàø - ñâîÿòà ñàìîóâåðåíîñò, ñâîÿòà Âàâèëîíñêà êóëà èëè åäèí æèâîò íà ñìèðåíèå è ïîêëîíåíèå ïðåä Âñåâèøíèÿ? Êàê èçãðàæäàø - ðóøåéêè, çà äà ïîñòèãíåø ñâîåòî, èëè èçãðàæäàø, ñúîáðàçÿâàéêè ñå ñ Áîæèÿòà âîëÿ. È àêî Áîã ñå ñìèëè çà íèíåâèéöèòå è ãè ïîæàëè, ñëåä êàòî ñå ïîêàÿõà, èìà íàäåæäà è çà íàñ. Ïîæåëàâàì Âè ïðèÿòíî ÷åòåíå è íåêà Áîã èçîáèëíî áëàãîñëîâè äîáðîòî ñåìå â íàñ, çà äà ïðîèçðàñòå è äà äàäå äîáúð ïëîä çà ñëàâà íà èìåòî Ìó!
Ìîæå äà ñå êàæå ñúñ ñèãóðíîñò, ÷å íèòî åäèí ñâåòîâåí ïðîáëåì íå å êîñòâàë íà ÷îâå÷åñòâîòî òîëêîâà âðåìå, ìàòåðèàëíè ñðåäñòâà, óìñòâåíà è âîëåâà åíåðãèÿ, êàêòî òîçè - ïðîáëåìúò çà ãîñïîäñòâàùèÿ â ñâåòà ãðÿõ. È ñåãà, ñëåä õèëÿäîëåòíè óñèëèÿ çà îòñòðàíÿâàíå èëè ïîíå èçâåñòíî îãðàíè÷àâàíå íà ïîðî÷íîñòòà â ÷îâåøêàòà äóøà, òðÿáâà äà êîíñòàòèðàìå ôàêòà, ÷å ÷îâåêúò îñòàâà ñúùèÿ. Íèùî íå å â ñúñòîÿíèå äà î÷èñòè ïîêâàðåíàòà íè ñúâåñò, äà ïðîìåíè ãðåõîâíàòà íè ïðèðîäà: íèòî âîäèòå íà ïîòîïà, íèòî îãúíÿò íà Ñîäîì, íèòî çàêîíèòå îò Ñèíàé, íèòî äðåâíîåâðåéñêàòà ðåëèãèÿ, íèòî àíòè÷íàòà ôèëîñîôèÿ, íèòî ðèìñêîòî ïðàâî. ×îâå÷åñòâîòî ñå ïðîìåíÿ îò ïîêîëåíèå íà ïîêîëåíèå, íî ÷îâåêúò ñè îñòàâà ñúùèÿ. À êîëêî ñìåëè è áîëåçíåíè åêñïåðèìåíòè ñà îñúùåñòâåíè ïðåç òîçè äúëúã ïåðèîä… Êîëêî ãðúìêè äóìè ñà êàçàíè… Êîëêî îáåìèñòè òîìîâå ñà èçïèñàíè… Êîëêî õîðà, êîèòî ñà ñìÿòàëè ñåáå ñè çà öåëèòåëè íà ðàíèòå íà
îáùåñòâîòî, çà ñïàñèòåëè íà îòäåëíè êëàñè, ðàñè, íàöèè è íà öÿëîòî ÷îâå÷åñòâî, ñà ñå ïîÿâèëè è ñà èç÷åçíàëè… È êàêâî? "Íèêàêâî èçáàâëåíèå íå èçâúðøèõà íà çåìÿòà" (Èñ. 26:18). Óáåæäàâàìå ñå, ÷å äîðè ïðè äíåøíîòî âèñîêî íèâî íà îáðàçîâàíèå, âúçïèòàíèå è êóëòóðà ÷îâåêúò îñòàâà ñ êàìåííî ñúðöå, áåç÷óâñòâåíà äóøà, íåîáóçäàíè ñòðàñòè, íèçêè èíñòèíêòè è ñêëîííîñòè. È äî äíåñ ó âñåêè ÷îâåê âñå îùå å äúëáîêî âêîðåíåí è ãîñïîäñòâà åãîèçìúò. Çà äðåáíèòå ìó ïðîÿâè ñâèäåòåëñòâà âñåêèäíåâíèÿò æèâîò, çà êðóïíèòå - ñúáèòèÿòà îò ïîñëåäíèòå ãîäèíè, à è âñÿêà ñòðàíèöà îò èñòîðèÿòà.
Äà, ñâåòúò çàãèâà… ñâåòúò å ñìúðòíî áîëåí - òîçè ôàêò å î÷åâèäåí. Âñè÷êè "öåëèòåëè íà îáùåñòâîòî" ïðèçíàâàò òîâà åäèíîäóøíî, íî âñåêè ðàçáèðà ïî ñâîåìó ïðè÷èíàòà çà ñàìàòà áîëåñò è óâåðÿâà, ÷å æåëàíîòî îçäðàâÿâàíå ìîæå äà ñå ïîñòèãíå ñàìî ïî ïðåäëîæåíèÿ îò íåãî ïúò. Ìàòåðèàëèñòèòå òâúðäÿò, ÷å ïðè÷èíàòà çà ïîðî÷íîñòòà å â ñîöèàëíîòî íåðàâåíñòâî, â îñòàðåëèòå ôîðìè íà äúðæàâíî óïðàâëåíèå, â íåñïðàâåäëèâîòî ðàçïðåäåëåíèå íà áëàãàòà, â ïðåñòúïíàòà åêñïëîàòàöèÿ íà ÷îâåøêèÿ òðóä… "Ïðåìàõíåòå - êàçâàò òå - òåæêèÿ òðóä, íåïîñèëíèòå äàíúöè, íèùåòàòà è
áåçïðàâèåòî, îñèãóðåòå õëÿá íà õîðàòà, äàéòå èì îáðàçîâàíèå, ïðåäñòàâåòå èì íóæíàòà ñðåäà è… âñè÷êè ïîðîöè ùå èç÷åçíàò." Ñïîðåä ìîðàëèñòèòå çà "ïîïðàâÿíåòî" íà ÷îâåêà òðÿáâà ñúâñåì ìàëêî: äà èçïúëíÿâà åëåìåíòàðíèòå ïðàâèëà íà ïðèëè÷èå, ìîðàëúò è íðàâñòâåíîñòòà ìó äà ñå ïîä÷èíÿâàò íà èçèñêâàíåòî: "Íå ïðàâè íà äðóãèòå òîâà, êîåòî íå æåëàåø íà ñåáå ñè." Íàòóðàëèñòèòå óâåðÿâàò, ÷å çà ÷îâåêà å âàæíî äà ñå ïðèáëèæè äî ïðèðîäàòà è òîãàâà âñè÷êî, îò êîåòî ñå íóæäàå, ùå äîéäå îò ñàìî ñåáå ñè. Õîðàòà âèíàãè ñà ìèñëèëè è ñåãà âñå îùå ìèñëÿò, ÷å ïðè÷èíèòå çà íåùàñòíèÿ èì æèâîò ñà ìíîãî. Íî Õðèñòîñ íè îòêðèâà, ÷å èñòèíñêàòà ïðè÷èíà çà âñè÷êè çëèíè è íåùàñòèÿ å åäíà: îòäåëÿíåòî îò Áîãà êàòî ñëåäñòâèå îò ãðåõà. Îòòóê ïðîèçòè÷à âñè÷êî: íåñïðàâåäëèâîñòòà íà äúðæàâíîòî óñòðîéñòâî, êàïèòàëèñòè÷åñêàòà åêñïëîàòàöèÿ íà ÷îâåêà, êîìóíèñòè÷åñêîòî ðîáñòâî, êúðâàâèòå ðåâîëþöèè, áåçóìíèòå âîéíè, áåçæàëîñòíîòî çâåðñêî îòíîøåíèå êúì õîðàòà, ïëîäîâåòå íà ñîáñòâåíèÿ íè êîøìàðåí æèâîò è áåçáðîéíîòî ìíîæåñòâî äðóãè íåäúçè. Ãðåõúò è ñàìî òîé å ïðè÷èíàòà õîðàòà äà "ñà èçïúëíåíè ñ âñÿêàêúâ âèä íåïðàâäà, íå÷åñòèå, àë÷íîñò, îìðàçà; ïúëíè ñúñ çàâèñò, óáèéñòâî, ñâàäà, èçìàìà è çëîáà; êëþêàðè, êëåâåòíèöè, áîãîìðàçöè, íàõàëíè, ãîðäåëèâè, ñàìîõâàëöè, èçîáðåòàòåëíè íà çëèíè, íåïîêîðíè íà ðîäèòåëèòå ñè, áåçðàçñúäíè, âåðîëîìíè, áåç ñåìåéíà îáè÷, íåìèëîñòèâè…" (Ðèìë. 1:29-31), "ñåáåëþáèâè, ñðåáðîëþáèâè… íåáëàãîäàðíè, íå÷åñòèâè, íåïðèìèðèìè, íåâúçäúðæàíè, ñâèðåïè, íåïðèÿòåëè íà äîáðîòî, ïðåäàòåëè, áóéíè, íàäóòè, ïîâå÷å îáçåòè îò ñëàäîñòðàñòèå, îòêîëêîòî îò ñòðàñò êúì Áîãà, èìàùè âèä íà áëàãî÷åñòèå, íî îòðå÷åíè îò ñèëàòà ìó" ( II Òèì. 3:2-5). Ãðåõúò å íàé-óæàñíèÿò âðàã è ïîðîáèòåë íà ÷îâå÷åñòâîòî. Ðîáñòâîòî íà ãðåõà, ðàçáèðà ñå, å íåîñïîðèì ôàêò, íî ÷îâåêúò íå ìîæå äà îñúçíàå êîëêî ãîëÿìà å òàçè ïîðîáâàùà ñèëà, äîêàòî â ñúðöåòî ìó íå ñå çàðîäè ñòðåìåæ âåäíúæ çàâèíàãè äà ñå îñâîáîäè îò íåÿ. Ñàìî òîãàâà òîé âèæäà êîëêî óæàñåí âðàã å ãðåõúò, ïîä êàêúâ íàòèñê å ÷îâåøêàòà ìó ïðèðîäà è êîëêî ñëàá è
áåçïîìîùåí å â ñðàâíåíèå ñúñ ñèëàòà íà ãðåõà. Ñàìî òîãàâà ñòèãà äî óáåæäåíèåòî, ÷å ãðåõúò íàèñòèíà å ñòðàøíà áîëåñò, îò êîÿòî íå ìîæå äà ñå èçëåêóâà ñàì. Ñàìî òîãàâà ðàçáèðà, ÷å ïðåãðúäêàòà íà ãðåõà çà íåãî å ôàòàëíà è öÿëàòà äðàìà íà ãðåõîâíèÿ ìó æèâîò ðàíî èëè êúñíî òðÿáâà äà ïðèêëþ÷è ñ âå÷íà ñìúðò. Ñàìî òîãàâà îñúçíàâà, ÷å ãðåõúò å îãúí, êîéòî, âåäíúæ çàïàëåí îò õîðàòà, ïîâå÷å íå ìîæå äà ñå ïîòóøè. Òîé èçãàðÿ âñè÷êî ïî ïúòÿ êúì ïúêúëà. Ñàìî òîãàâà ïðîóìÿâà, ÷å ãðåõúò å êîðåíúò íà çëîòî íà çåìÿòà, êîéòî íå ìîæå äà áúäå èçòðúãíàò ñ êàêâèòî è äà áèëî ÷îâåøêè óñèëèÿ. Òîé âñå ïîâå÷å ñå ðàçðàñòâà è óìíîæàâà ïëîäîâåòå ñè. Òàêàâà å ïàãóáíàòà ñèëà íà ãðåõà! Ïîä íàòèñêà íà òàçè ñèëà ñå íàìèðà è äîñåãà ãîëÿìà ÷àñò îò ÷îâå÷åñòâîòî. ×èòàòåëÿò ùå ïîïèòà: "Ùîì ñìå çàðîáåíè òàêà, ÷å íå ìîæåì ñàìè äà ñå îñâîáîäèì, èìà ëè èçîáùî íÿêàêúâ èçõîä? Êúäå å òîçè, êîéòî ìîæå äà íè èçáàâè?" Òîçè, êîéòî áè ñå ðåøèë äà íè ïîìîãíå è áè äðúçíàë äà ñå íàðå÷å íàø ñïàñèòåë, ïðåäè âñè÷êî òðÿáâà äà äîêàæå, ÷å ìîæå äà ïîáåäè ãðåõà. "Çà ÷îâåöèòå òîâà å íåâúçìîæíî, íî íå è çà Áîãà" (Ìàðê 10:27). Åòî çàùî Ãîñïîä Èèñóñ Õðèñòîñ, Êîéòî íè å èçêóïèë íà Ãîëãîòà, å åäèíñòâåíèÿò ñïàñèòåë íà ñâåòà. Ñàìî Òîé… Áåçïîëåçíî å äà òúðñèì è äà î÷àêâàìå äðóã, çàùîòî å ïèñàíî: "Çà Íåãî ñâèäåòåëñòâàò âñè÷êè ïðîðîöè, ÷å âñåêè, êîéòî ïîâÿðâà â Íåãî, ùå ïîëó÷è ÷ðåç Íåãîâîòî èìå ïðîùåíèå íà ãðåõîâåòå ñè" (Äåÿí. 10:43) è "… íÿìà ïîä íåáåòî äðóãî èìå, äàäåíî íà ÷îâåöèòå, ÷ðåç êîåòî òðÿáâà äà ñå ñïàñèì" (Äåÿí. 4:12). Íî êàê Õðèñòîñ îñâîáîæäàâà ÷îâåêà? Ïî êàêúâ íà÷èí ÷îâåêúò ñòèãà äî ñïàñèòåëíî îáùåíèå ñ Áîãà? Ïî ïúòÿ, êîéòî å ïîñî÷åí îò ñàìèÿ Õðèñòîñ ÷ðåç ïîêàÿíèåòî. Áåç ïîêàÿíèå íå ìîæå äà èìà íèòî îïðîùåíèå, íèòî ïîìèðåíèå, íèòî îáùåíèå è ñúïðè÷àñòèå ñ Áîãà. Ñàìî êàòî ïðîñòè íà êàå-ùèÿ ñå è ãî ïðèåìå, Õðèñòîñ ñå âñåëÿâà â ñúðöåòî ìó ÷ðåç Ñâÿòèÿ Äóõ è öàðóâà òàì. Ñàìî òàêà áîëåñòòà, îò êîÿòî íå ìîæåì äà ñå èçáàâèì, îòñòúïâà,
îãúíÿò, êîéòî íå ìîæåì äà óãàñèì, ñå ïîòóøàâà, çëîòî ñå ïðåìàõâà, ñèëíèÿò íè âðàã å ïîáåäåí è îáåçîðúæåí! Åòî çàùî ïðèçèâúò êúì ïîêàÿíèå å îñíîâíèÿò ïðèçèâ íà Õðèñòîñ êúì çàãèâàùîòî ÷îâå÷åñòâî. Áîæèÿòà âîëÿ ïî îòíîøåíèå íà ÷îâåêà, êîéòî ñå íóæäàå îò ñïàñåíèå, å íåèçìåííà. Òÿ å èçðàçåíà ñ ïðîñòè äóìè: "Ïîêàéòå ñå è ïîâÿðâàéòå áëàãîâåñòèåòî" (Ìàðê 1:15). Ïîêàÿíèåòî å åäíî îò íàé-âàæíèòå óñëîâèÿ çà íàøåòî ñïàñåíèå. Íî êàêâî çíà÷è äà ñå ïîêàåø? "Ìåòàíîÿ" - íà ãðúöêè "ïîêàÿíèå" - îçíà÷àâà ïðîìÿíà â íà÷èíà íà ìèñëåíå. Òÿ âîäè äî ïðîìÿíà â öÿëàòà ñúùíîñò íà ÷îâåêà, çàùîòî "êàêâèòî ñà ìèñëèòå â äóøàòà ìó òàêúâ å è òîé" (Ïð. 23:7). Òàêà ïîêàÿíèåòî å ïúëåí ïîâðàò â äóøàòà íà ÷îâåêà, ðàçãðîì íà ñàòàíèíñêàòà âëàñò è óñòàíîâÿâàíå íà Áîæèåòî öàðñòâî.
Áèáëèÿòà å áîãàòà ñ ÿðêè ïðèìåðè çà ïîêàÿíèå. Íåêà ñè ñïîìíèì áëóäíèÿ ñèí è íåãîâîòî ðåøåíèå: "Ùå ñòàíà äà îòèäà ïðè áàùà ñè è ùå ìó êàæà: "Òàòêî, ñúãðåøèõ ïðîòèâ íåáåòî è ïðåä òåá; íå ñúì âå÷å äîñòîåí äà ñå íàðè÷àì òâîé ñèí; íàïðàâè ìå êàòî åäèí îò íàåìíèöèòå ñè" (Ëóêà 15 ãë). Èëè áëóäíèöàòà â êúùàòà íà Ñèìîí, êîÿòî óìèâà íîçåòå íà Èèñóñ ñúñ ñúëçèòå ñè è ãè èçáúðñâà ñ êîñèòå ñè (Ëóêà 7 ãë.). Íåêà ÷óåì âèêà íà Âàðòèìåé: "Èèñóñå, Ñèíå Äàâèäîâ, ñìèëè ñå íàä ìåí!" Ñëåïåöúò ñðåùà ñúïðîòèâàòà íà òúëïàòà, íî íå ñå îòêàçâà, à âèêà îùå ïî-ñèëíî: "Ñèíå Äàâèäîâ, ñìèëè ñå íàä ìåí!" (Ìàðê 10 ãë.). Íåêà ñè ñïîìíèì áèðíèêà â ïîëó-
ñêúðáÿò, êàêòî ñå ñêúðáè çà ïúðâîðîäåí" (Çàõ. 12:10, ÑÈ). Èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå ñïîðåä òîçè òåêñò íå å íèùî äðóãî îñâåí ÷óäåñíîòî äåéñòâèå íà èçëèâàùèÿ ñå Ñâÿò Äóõ. "Ùå èçëåÿ äóõ" - êàçâà Ãîñïîä. Íèå ÷åñòî ïðèêàíâàìå õîðàòà äà ñå ïîêàÿò, êàòî èçïîëçâàìå åäíè èëè äðóãè äîâîäè è äîêàçàòåëñòâà, òúðñèì âñÿêàêâè íà÷èíè çà âúçäåéñòâèå âúðõó ÷óâñòâàòà è âîëÿòà èì. Íî èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå èäâà êàòî ïîäàðúê îòãîðå, êàòî Äóõà íà áëàãîäàòòà, çàùîòî "Áîæèÿòà áëàãîñò å ïðåäíàçíà÷åíà äà òå âîäè êúì ïîêàÿíèå" (Ðèìë. 2:4). Äóõúò íà áëàãîäàòòà èãðàå âàæíà ðîëÿ â ïîêàÿíèåòî íè ïðåä Áîãà. Íàøåòî Àç ñè ïðåäñòàâÿ ïîêàÿíèåòî êàòî íåùî óíèçèòåëíî, íåæåëàíî, íåïðèÿòíî. Òðóäíî ñå ñïðàâÿìå ñ òîâà ÷óâñòâî. Íî è òóê Äóõúò íà áëàãîäàòòà íè ïîìàãà. Òîé äàâà íóæíàòà ñèëà, ÷ðåç êîåòî ñå ïðîÿâÿâà áëàãîâîëåíèåòî Ìó êúì íàñ. Íèêîãà íÿìà äà ìîæåì äà ñå ïîêàåì çà ãðåõîâåòå ñè, äîêàòî íå îñúçíàåì êàêâî ñà òå â î÷èòå íà Áîãà. Ñàìî êîãàòî Áîã îòâîðè äóõîâíèòå íè î÷è, ñìå ñïîñîáíè äà âèäèì ìíîãîáðîéíèòå ñè ãðåõîâå â öåëèÿ èì îòáëúñêâàù âèä. Òàì, êúäåòî íÿìà òàêîâà ðàçáèðàíå çà ãðåõîâåòå, Äóõúò íà áëàãîäàòòà îòñúñòâà, à áåç Íåãî íÿìà èñòèíñêî ïîêàÿíèå. Ùîì íÿìà ïîêàÿíèå, íå å âúçìîæíî îïðîùåíèå íà ãðåõîâåòå, íèòî ñïàñåíèå.
ìðàêà íà õðàìà, êîéòî íå ñìåå äà âäèãíå î÷èòå ñè êúì íåáåòî, óäðÿ ñå â ãúðäèòå è ñòåíå: "Áîæå, áúäè ìèëîñòèâ êúì ìåí, ãðåøíèêà" (Ëóêà 18 ãë.). Òåçè è ìíîãî äðóãè ïðèìåðè íà ïîêàÿíèå ñà îñîáåíî öåííè è ìîãàò äà êàæàò ìíîãî íà îíçè, êîéòî èñêà äà ïîñòúïè òàêà. Íî íèòî åäèí îò ñëó÷àèòå íà ïîêàÿíèå íå îòðàçÿâà òîëêîâà ÿðêî ñúùíîñòòà íà ïðîöåñà, êàêòî óäèâèòåëíîòî ïðîðî÷åñòâî íà Çàõàðèÿ çà ïðåäñòîÿùîòî ïîêàÿíèå íà öåëèÿ èçðàèëñêè íàðîä: "À âúðõó äîìà Äàâèäîâ è âúðõó æèòåëèòå éåðóñàëèìñêè ùå èçëåÿ äóõ íà áëàãîäàò è óìèëåíèå è òå ùå ïîãëåäíàò íà Íåãî, Êîãîòî ïðîáîäîõà, è ùå ðèäàÿò çà Íåãî, êàêòî ñå ðèäàå çà åäèíîðîäåí ñèí, è ùå
Îáúðíåòå âíèìàíèå, Ãîñïîä îáåùàâà äà èçëåå íå ñàìî Äóõà íà áëàãîäàòòà, íî è Äóõà íà óìèëåíèåòî… Äóõúò íà óìèëåíèåòî å ñúùèÿò Ñâÿò Äóõ, Êîéòî Áîã èçëèâà âúðõó àïîñòîëèòå â äåíÿ íà Ïåòäåñÿòíèöà. Èìåííî Òîé äàâà íà ó÷åíèöèòå ñèëà äà ïðîïîâÿäâàò Ñëîâîòî, à íà ãðåøíèöèòå - æåëàíèåòî äà ñå êàÿò, êàêòî å ïèñàíî: "Êàòî ÷óõà òîâà, íà ñúðöå èì ñòàíà óìèëíî, è êàçàõà íà Ïåòðà è íà äðóãèòå àïîñòîëè: êàêâî äà íàïðàâèì, áðàòÿ?" (Äåÿí. 2:37, ÑÈ).  èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå ó÷àñòâà öÿëîòî ÷îâåøêî åñòåñòâî. Ñúçíàíèåòî å ïðîáóäåíî, ðàçóìúò å ïðîñâåòåí, âîëÿòà å ãîòîâà äà ñå ïîä÷èíè íà Áîæèÿòà, îñòàâà ñàìî æåñòîêîòî, óïîðèòî ñúðöå äà ñå ðàçòîïè… Íî íå ñìå ñïîñîáíè äà ñòèãíåì äî ñúñòîÿíèåòî íà óìèëåíèå ñàìè. Ñàìî êîãàòî ñå îáðúùàìå êúì Áîãà, Äóõúò íà óìèëåíèåòî èçâúðøâà íóæíàòà ïðîìÿíà â äóøàòà. Òîé íè ïîñî÷âà Ðàçïíàòèÿ, Îíçè, Êîãîòî ïðîáîäîõìå… Ïîãëåäúò êúì íåâèííî ñòðàäàùèÿ Ñïàñèòåë âèíàãè å áèë îñíîâàòà íà èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå. ×îâåêúò, êîéòî ñå
êàå, òðÿáâà äà ìèíå ïî êúðâàâèòå ñòúïêè íàÕðèñòîñ îò Ãåòñèìàíèÿ äî Ãîëãîòà, êúäåòî äà ñå ñðåùíå ñ Íåãî. Ñâÿòèÿò Äóõ äîâåæäà ÷îâåêà íà òîâà ëîáíî ìÿñòî. Òóê, íà Ãîëãîòà, êàòî ñå âçèðàìå â Ðàçïíàòèÿ, çà ïðúâ ïúò âèæäàìå ñåáå ñè ñðåä òåçè, êîèòî "îáè÷àò òúìíèíàòà ïîâå÷å îò Ñâåòëèíàòà" (Éîàí 3:19), âðàæäóâàò ñ Áîãà, èçáèðàò Âàðàâà, ðàçïúâàò Õðèñòîñ è ñà îòãîâîðíè ëè÷íî ïðåä Áîãà çà ñòîðåíîòî. Äóøàòà íè ñå èçïúëâà ñ òðåïåò, óæàñ, îò÷àÿíèå, ñúðöåòî íè ðèäàå. "È ùå ðèäàÿò çà Íåãî, êàêòî ñå ðèäàå çà åäèíîðîäåí ñèí, è ùå ñêúðáÿò, êàêòî ñå ñêúðáè çà ïúðâîðîäåí." Ðàçáèðà ñå, èìà ìíîãî ñëó÷àè, êîãàòî ïðè ïîêàÿíèåòî ÷îâåê ðåøèòåëíî çàãúðáâà âñåêè ãðÿõ, êîéòî òåæè íà ñúâåñòòà ìó, áåç äà ïðîëåå íèòî åäíà ñúëçà, íî íà ìíîçèíà å ïîçíàòî ðèäàíèåòî, îïèñàíî â ïðîðî÷åñòâîòî. Èìà äâà âèäà ïëà÷: èñòèíñêè è ëúæëèâ. Òå ñå ðàçëè÷àâàò ëåñíî. Èñòèíñêèÿò âèíàãè å "çà Íåãî" - çà ñòðàäàíèÿòà, ïðè÷èíåíè íà Ñïàñèòåëÿ îò òåæêèòå íè ãðåõîâå. Ëúæëèâèÿò ïëà÷ å ñàìîîïëàêâàíåòî. Èìà õîðà, êîèòî íèêîãà íå ñà ðèäàëè "çà Íåãî", íî ñà ïðîëåëè ìíîãî ñúëçè çà ñàìèòå ñåáå ñè. Òàêúâ âèä ïëà÷ íå å ñâúðçàí ñ õðèñòèÿíñêèòå ÷óâñòâà íà ïîêàÿíèå. Òîâà å ïëà÷úò íà Èñàâ, ïðîäàë ïúðâîðîäñòâîòî "çà åäíî ÿñòèå" (Åâð. 12 ãë.), íà Þäà, õâúðëèë ñðåáúðíèöèòå íà ïúðâîñâåùåíèêà, íà áîãàòèÿ þíîøà, òðúãíàë ñè îïå÷àëåí. Òåçè õîðà ïëà÷àò çà ñåáå ñè, ñêúðáÿò íå çàäåòî ñà ñå ïîääàëè íà ñúáëàçúíòà íà èãðàòà, à ÷å ñà ÿ çàãóáèëè, ñúæàëÿâàò íå çà ãðåõà, à çà íåãîâîòî ñëåäñòâèå. Ñðåùàìå ìíîçèíà îïëàêâàùè ñåáå ñè è ñðåä òåçè, êîèòî èñêàò äà ñå ïîêàÿò. Òå ìîëÿò Áîãà çà ïðîøêà è ïëà÷àò, íî íå çà ñâîèòå ãðåõîâå, çàðàäè êîèòî Õðèñòîñ "áåç íåäîñòàòúê è ïðå÷èñò" (I Ïåò.1:19) îñòàâÿ ñëàâàòà íà íåáåñàòà, èäâà íà çåìÿòà è èçïèâà ÷àøàòà íà íàøèÿ ïîçîð è ñòðàäàíèÿ. Ïðîëèâàò ñúëçè çà íåóñïåøíèÿ ñè æèâîò, çà íåñáúäíàòèòå ñè ìå÷òè, çà ïîãðåáàíèòå ñè íàäåæäè, çà ñâîåòî èçíîñåíî òÿëî, çà ñàìîòàòà ñè, çà ïîòèñêàùîòî ñúçíàíèå çà ñîáñòâåíàòà ñè áåçïîìîùíîñò, çà ìàòåðèàëíàòà ñè íåñèãóðíîñò, çà ðàçêëàòåíîòî ñè çäðàâå, çà çàãóáåíàòà ðåïóòàöèÿ è çà áåçðàçëè÷èåòî íà íÿêîãà áëèçêèòå èì õîðà.
Çàùî çà Áîãà òàêúâ ïëà÷ íÿìà ãîëÿìî çíà÷åíèå, çàùî Òîé íå ãî îöåíÿâà êàòî èñòèíñêî ïîêàÿíèå? Çàùî íå èçðàçÿâà áëàãîâîëåíèå êúì ñúëçèòå íà Èñàâ è Þäà è íå ìîæå äà èì äàäå áëàãîñëîâåíèåòî Ñè? Çàùîòî òàêúâ ÷îâåê âèæäà ñàìî ñåáå ñè, òîé å â öåíòúðà íà ñâîåòî âíèìàíèå. Ïðè èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå öåíòúðúò ñå ïðåíàñÿ îò êàåùèÿ ñå ãðåøíèê êúì Áîãà, Êîéòî ìó äàâà ìèëîñòòà Ñè. Äîòîãàâà öåíòúð â æèâîòà íà ÷îâåêà å íåãîâîòî ïîðî÷íî åãîèñòè÷íî Àç, îêîëî êîåòî ñå âúðòè âñè÷êî. À âíèìàíèåòî íà ïîêàÿëèÿ ñå ãðåøíèê å íàñî÷åíî åäèíñòâåíî êúì Áîãà. Îòòóê ñëåäâà, ÷å ñàìîîïëàêâàíåòî íîñè íà ÷îâåêà ñàìî âðåäà. Òî ãî îòäàëå÷àâà îò Áîãà è íå ìó ïîçâîëÿâà äà óñåòè ó ñåáå ñè äúëáî÷èíàòà íà ïîêàÿíèåòî. Èñòèíñêîòî ñúêðóøåíèå íà ñúðöåòî ïðè îáðúùàíåòî êúì Áîãà íîñè ðàäîñò. Òî èçäèãà ÷îâåêà îò áåçäíàòà íà
îò÷àÿíèåòî è ãî ïîñòàâÿ íà çäðàâà ñêàëà, äîêàòî ñàìîîïëàêâàíåòî ãî âîäè äî áëàòîòî íà óíèíèåòî… Õðèñòîñ êàçâà: "Áëàæåíè ïëà÷åùèòå, çàùîòî òå ùå ñå óòåøàò" (Ìàò. 5:4, ÑÈ). Âñåêè, ìèíàë ïðåç ãîð÷èâèíàòà íà âîïëèòå ïðè ïîêàÿíèåòî, ïðèäîáèâà íåáåñíî óòåøåíèå è ðàäîñò. Äàâèä ñâèäåòåëñòâà çà òîâà: "Ãîñïîä å ÷óë ãëàñà íà ïëà÷à ìè; Ãîñïîä å ïîñëóøàë ìîëáàòà ìè" (Ïñ. 6:89); "îáúðíà òúãàòà ìè â ëèêóâàíå" (Ïñ. 29:12, ÑÈ). Ïðîðîê Èñàÿ ïèøå, ÷å Ãîñïîä ãî å ïðàòèë äà âúçâåñòè "íà òúãóâàùèòå â Ñèîí, ÷å íà òÿõ âìåñòî ïåïåë ùå ñå äàäå óêðàøåíèå, âìåñòî ïëà÷ - åëåéíà ðàäîñò, âìåñòî îòïàäíàë äóõ - ñëàâíà îäåæäà" (Èñ. 61 ãë. ÑÈ).
Èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå ïðèâäèãà ïàäíàëèÿ ÷îâåê, âúçäèãà ñúðöåòî ìó, ãëàâàòà ìó, ðúöåòå ìó. Èñòèíñêîòî ðèäàíèå íà ïîêàÿíèåòî âèíàãè çàâúðøâà ñ äóõîâíîòî íîâîðàæäàíå, ñ óâåðåíîñòòà â îïðîùåíèåòî íà ãðåõîâåòå è ñ ðàäîñòòà íà ñïàñåíèåòî. Ãîëãîòñêèÿò êðúñò, êîéòî ïðåäè å ïðåäèçâèêâàë ÷óâñòâî çà âèíà, ñåãà ñå âúçïðèåìà êàòî åäèíñòâåíî îñíîâàíèå çà îïðîùåíèåòî. Õðèñòèÿíñòâîòî îò ïúðâèòå âåêîâå å ðåëèãèÿ íà ðàäîñòòà. Ïîìèðåíèòå ñ Áîãà ãðåøíèöè, ñïàñåíè áëàãîäàðåíèå íà Íåãîâàòà áëàãîäàò, çíàÿò êàêâî çíà÷è "íåèçêàçàíà è ïðåñëàâíà ðàäîñò" (I Ïåò. 1:8). Íî ïåò âåêà ïî-êúñíî, êîãàòî õîðàòà ñå îïèòâàò äà ñëåäâàò Õðèñòîñ áåç
ïîêàÿíèå, áåç îáíîâëåíèå íà æèâîòà è áåç Ñâÿòèÿ Äóõ, õðèñòèÿíèòå ñà ñ ïîòèñíàòî íàñòðîåíèå, ïå÷àëíî ëèöå è óíèëî ñúðöå. Ãðåõúò å ìú÷èòåëíà è ñìúðòîíîñíà áîëåñò è çà ÷îâåêà å òðóäíî äà ñå ðàäâà, äîêàòî ìó å ïîäâëàñòåí. Íî êîãàòî ñå óáåäè â ïúëíîòî ñè èçöåëåíèå, èçâåäíúæ ðàäîñòòà ãî îáõâàùà êàòî ñèëåí ïëàìúê. Êîãàòî Áîã ñâàëÿ ãðåõîâíèòå ìó äðèïè è ãî îáëè÷à â îäåæäàòà íà ñïàñåíèåòî, ãîð÷èâèòå ñúëçè íà ïîêàÿíèåòî ïðåñúõâàò. Èçêëþ÷èòåëíî âàæíî å äà îòáåëåæèì, ÷å èñòèíñêîòî ïîêàÿíèå èìà ÷åòèðè âàæíè ìîìåíòà: - óãðèçåíèå íà ñúâåñòòà (Éîàí 8:9); - ñúêðóøåíèå íà ñúðöåòî (Ïñ. 50); - èçïîâÿäâàíå íà ãðåõîâåòå (Ðèìë. 10:9); - ïðîìÿíà íà æèâîòà (Ìàò. 3:8). Íå ïîäëåæè íà ñúìíåíèå, ÷å âñè÷êè òåçè åòàïè ñà çíà÷èìè è íèùî íå ñâèäåòåëñòâà òàêà çà äåéñòâèòåëíîñòòà íà ïîêàÿíèåòî êàòî "äîñòîéíèòå çà ïîêàÿíèå" ïëîäîâå - ïðîìåíåíèÿ æèâîò. Ïîêàÿíèåòî íè å èñòèíñêî ñàìî òîãàâà, êîãàòî ñå âúçäúðæàìå îò òîâà, çà êîåòî ñìå ñå ïîêàÿëè, è íå äîïóñêàìå â æèâîòà ñè ãðåõîâå, êîèòî ñìå èçïîâÿäàëè ïðåä Áîãà. Åòî êàêâî êàçâàò îòöèòå íà Öúðêâàòà ïî òîçè ïîâîä. Âàñèëèé Âåëèêè: "Íàé-ñèãóðíèÿò çíàê, ïî êîéòî âñåêè êàåù ñå ìîæå äà ðàçáåðå íàèñòèíà ëè ñà ïðîñòåíè ãðåõîâåòå ìó, å óñåùàíåòî çà òàêàâà íåíàâèñò è îòâðàùåíèå êúì ãðåõà, ÷å òîé ïî-ñêîðî áè ñå ñúãëàñèë äà óìðå, îòêîëêîòî äà ãðåøè ïðîèçâîëíî." Ãðèãîðèé Áîãîñëîâ: "Ïîêàÿíèåòî èìà êàòî ÷å ëè äâå ëèöà. Åäíîòî ñå âçèðà â ìèíàëîòî, äðóãîòî - â áúäåùåòî.  ìèíàëîòî - çà äà îïëàêâà ñòîðåíèòå ãðåõîâå, â áúäåùåòî çà äà íå ãè âúðøè ïîâå÷å." Èñàê Ñèðèí: "Àêî íàäÿâàéêè ñå íà ïîêàÿíèåòî, íÿêîé èçâúðøè ïàê ñúùèÿ ãðÿõ, çà êîéòî ñå å ðàçêàÿë, òîé ïîñòúïâà ëóêàâî ñïðÿìî Áîãà." Éîàí Çëàòîóñò: "Çà îïðîùåíèåòî íà ãðåõîâåòå íå å äîñòàòú÷íî äà ñå ìîëèì äâà èëè òðè äíè. Íóæíî å äà ïðîìåíèì æèâîòà ñè è êàòî îñòàâèì ïîðîêà, äà ïðåáúäâàìå ïîñòîÿííî â äîáðîäåòåëòà. Áîã íå íè èçáàâÿ îò ãðåõîâåòå, àêî ñàìèòå íèå íå èñêàìå äà ãè îñòàâèì."
Àðòúð Êàö å àâòîð íà êíèãàòà "Õîëîêîñò. Êúäå áåøå Áîã", ïóáëèêóâàíà íà áúëãàðñêè ïðåç 2000 ã. îò èçäàòåëñòâî "Óòðèííà çâåçäà". Òÿ ìîæå äà ñå íàìåðè â õðèñòèÿíñêèòå êíèæàðíèöè â Ñîôèÿ. Çàùî íàïèñàõòå êíèãàòà ñè "Õîëîêîñò" è çàùî îòäîëó èìà âúïðîñ: "Êúäå áåøå Áîã?" Êíèãàòà å êîìïèëàöèÿ îò çàïèñàíè óñòíè ïîñëàíèÿ ïðåç ãîäèíèòå. Âÿðâàì, ÷å êíèãàòà çàñëóæàâà ðàçïðîñòðàíåíèå, çàùîòî ñàìàòà òåìà å ìíîãî íåîáè÷àéíà. Òÿ å îïèò äà ñå íàìåðè áèáëåéñêî îáÿñíåíèå çà ñúâðåìåííî èñòîðè÷åñêî ñúáèòèå. Òîâà, êîåòî ïðîòèâîðå÷è íà ìàíòàëèòåòà íà ìîäåðíèÿ ñâÿò, å ñõâàùàíåòî, ÷å Áèáëèÿòà ìîæå äà äàäå àäåêâàòíè îòãîâîðè çà ñúâðåìåííè èñòîðè÷åñêè ñúáèòèÿ. Íî òîâà å è öÿëàòà èäåÿ. ×å Áîã å â òåçè ñúáèòèÿ è ÷å â äåéñòâèòåëíîñò òå ñà èñòèíñêî è áóêâàëíî ñáúäâàíå íà áèáëåéñêè ïðîðî÷åñòâà. Áèáëåéñêèòå ïðîðîöè âèíàãè ñå ñòðåìÿò äà îáÿñíÿâàò èçïèòàíèÿòà íà åâðåèòå â ñúîòâåòñòâèå ñ ãðåõîâåòå íà íàöèÿòà. È òî÷íî òîâà å òåçàòà íà òàçè êíèãà. Èìà ëè íåùà, êîèòî íå ñå çíàÿò çà Õîëîêîñòà? Çà íåãî íåïðåêúñíàòî ñå ãîâîðè. Êàêâî íîâî èìà âúâ Âàøàòà êíèãà? Ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îò ëèòåðàòóðàòà çà Õîëîêîñòà ñå å çàíèìàâàëà ñ ôàêòîëîãè÷åñêèÿ ìàòåðèàë. Íî ìíîãî ìàëêî å íàïèñàíî â îòãîâîð íà âúïðîñà: "Çàùî?" Òàêà ÷å òîâà áåøå òîâàðúò íà ñúðöåòî ìè - âúïðîñúò: "Êúäå áåøå Áîã?" ïî âðå\ìå íà íàé-ñåðèîçíàòà êðèçà â ñúâðåìåííèÿ åâðåéñêè æèâîò. Ìîæå áè ìîæåì äà ðàçáåðåì ðàçðóøàâàíåòî íà Õðàìà è íà ãðàä Éåðóñàëèì ïðåç 70 ñë.Õð. Íî äà ãî ðàçáåðåì â XX âåê - â åïîõà íà ïðîñâåùåíèå, ïðîãðåñ è ÷îâåøêè ïîñòèæåíèÿ - òîâà å ïðîòèâîðå÷èå â íàé-÷èñò âèä. Îñîáåíî òîâà, ÷å Õîëîêîñòúò äîéäå îò Ãåðìàíèÿ, îò êîÿòî íèå, åâðåèòå, ñìå ñå âúçõèùàâàëè íàé-ìíîãî îò âñè÷êè ìîäåðíè öèâèëèçàöèè - òîâà çàäúëáî÷àâà íåëîãè÷íîñòòà íà êðèçàòà. Òàêà ÷å âúïðîñúò çà Õîëîêîñòà âèíàãè å áèë îñíîâåí àñïåêò
îò åâðåéñêîòî ìè ñàìîñúçíàíèå. Ñëåä êàòî ñòàíàõ âÿðâàù, òîãàâà âúïðîñúò ñòàíà: "Êúäå áåøå Áîãúò íà Èçðàåë? Ìîæåøå ëè Áîãúò íà çàâåòà äà äîïóñíå íåãîâèÿò íàðîä äà áúäå ñèñòåìíî óíèùîæàâàí?" Òîâà ïîâäèãà îãðîìíè âúïðîñè çà âàëèäíîñòòà íà ñàìèÿ Áîã. Èëè íå å ñúçíàâàë, êîåòî áè ãî äèñêðåäèòèðàëî êàòî Áîã, èëè å ìîæåë äà âèäè è ðàçáåðå, íî å áèë áåçñèëåí äà ñå íàìåñè, êîåòî ñúùî òîëêîâà áè ãî óíèùîæèëî êàòî Áîã. Òàêà ÷å âúïðîñúò çà Áîã å ìíîãî ñâúðçàí ñ âúïðîñà çà ñàìèÿ Õîëîêîñò. Àç òúðñåõ îòãîâîð íà òåçè âúïðîñè; è îò áèáëåéñêà ãëåäíà òî÷êà ñòàíà ÿñíî, ÷å Áîã íå ñàìî, ÷å å ðàçáèðàë è å âèæäàë è å áèë ñïîñîáåí äà ñå íàìåñè, à è ÷å öÿëàòà òàçè òðàãåäèÿ å
âúçìåçäèå, çà êîåòî Òîé å ãîâîðèë îùå â êíèãèòå íà Ìîèñåé è êîåòî ñåãà ñå èçïúëíÿâà; ÷å Áîã íå å çàäúëæåí äà èçïúëíè ïðèñúäàòà ñè íàä ãðåõà âåäíàãà, à ìîæå äà èìà äúëúã ïåðèîä íà èç÷àêâàíå, ïðåç êîéòî äà èìà íàäåæäà çà ïîêàÿíèå è çàâðúùàíå, îñîáåíî ñëåä êàòî ñìå èçñòðàäàëè ïîñëåäñòâèÿòà íà òîâà äà áúäåì èçñåëåíè îò ñòðàíàòà ñè è ðàçïðúñíàòè ñðåä íàðîäèòå. È âèæòå ìúäðîñòòà íà Áîãà - êîãàòî òîâà âðåìå èçòè÷à, Òîé ïðèñòúïâà êúì ñàìîòî âúçìåçäèå èìåííî ÷ðåç íåìñêè ðúöå, òîâà å îñîáåíî çíà÷èìî çàðàäè åêçàëòàöèÿòà íà ìîäåðíèòå åâðåè îò Ãåðìàíèÿ. Íèå äîðè âèæäàõìå åäíà ãåðìàíñêà öèâèëèçàöèÿ êàòî ñáúäâàíå íà ìåñèàíñêàòà íàäåæäà: ÷å Ìåñèÿòà íÿìà äà äîéäå ñâðúõåñòåñòâåíî, à îò ñàìàòà öèâèëèçàöèÿ, îò ïðîãðåñà è ïðîñâåùåíèåòî â ñòåïåí, êîÿòî Ãåðìàíèÿ èçãëåæäàøå, ÷å ïðèòåæàâà. Íàäåæäèòå
íè íà ëèáåðàëíàòà è õóìàííà öèâèëèçàöèÿ íà Ãåðìàíèÿ áÿõà èçëúãàíè íå ñàìî ÷ðåç èçáèâàíåòî íè, à è ÷ðåç ñâèðåïèÿ õàðàêòåð íà ñìúðòòà, íåéíèÿ çâåðñêè, æèâîòèíñêè õàðàêòåð. À â êíèãàòà èìà è åäíà ãëàâà, êîÿòî å çà Õîëîêîñòà, êîéòî òåïúðâà ïðåäñòîè. Çàùî? Çàùîòî íèå íå íàó÷èõìå óðîêà íà ïðåäèøíèÿ Õîëîêîñò - çà ñïàñåíèåòî. Ñïàñèòåëíèÿò àñïåêò íà íàêàçàíèåòî å äà íè äîâåäå äî ïîêàÿíèå. Çàùîòî íàêàçàíèåòî å ñàìîòî ðàçêðèâàíå íà ïðèðîäàòà íà ãðåõà. Íà ãðÿõ, êîéòî ñå ðàçêðèâà êàòî òàêúâ èìåííî â íàêàçàíèåòî, èçèñêâàíî âïîñëåäñòâèå. Íàéâåëèêèÿò ïðèìåð çà òîâà â õðèñòèÿí-
ñêàòà âÿðà å ðàçïúâàíåòî íà Õðèñòîñ. Òîâà å âåëè÷èåòî íà Áîæèåòî âúçìåçäèå, ïîíåñåíî îò ñàìèÿ Íåãî. Ôàêòúò, ÷å Òîé ñàìèÿò å òðÿáâàëî äà ïîíåñå íàêàçàíèåòî, íè ïîêàçâà ñåðèîçíîñòòà è ãîëåìèíàòà íà ãðåõà. Òàêà ÷å ãðåõúò ñå ðàçêðèâà îò ãîëåìèíàòà íà âúçìåçäèåòî, êîåòî ñëåäâà. È àêî íèå íå íàó÷èì òîçè óðîê, òî òîé ìîæå äà ñå ïîâòîðè. Ìîæå áè äîðè îùå ïî-ñâèðåïî, çà äà íè ïðåäïàçè îò îêîí÷àòåëíî âúçìåçäèå, êîåòî å âå÷íî, è çà êîåòî íÿìà îïðîùåíèå. Òàêà ÷å âúçìåçäèÿòà íà Áîãà ñà âñúùíîñò Íåãîâèòå ìèëîñòè è àç ñå îïèòâàì äà èçðàçÿ òîâà â êíèãàòà ñè. Èìà ëè ñúãëàñèå ó èñòîðèöèòå êîëêî ñà çàãèíàëèòå åâðåè â Õîëîêîñòà?
Òîâà å ñïîðåí âúïðîñ. Èðîíè÷åí ôàêò å, ÷å ðåâèçèîíèñòèòå èëè èçîáùî îòðè÷àò Õîëîêîñòà, èëè êàçâàò, ÷å å ìíîãî ïðåóâåëè÷åí. Èìàøå äâà ïîâàæíè ñúäåáíè ïðîöåñà - åäèí â Êàíàäà è åäèí â Ëîíäîí. È â äâàòà ñëó÷àÿ òðàäèöèîííèÿò åâðåéñêè èíòåðåñ òðèóìôèðà. Ìèñëÿ, ÷å Õîëîêîñòúò å âåðîÿòíî íàé-äîáðå äîêóìåíòèðàíîòî ñúáèòèå â èñòîðèÿòà. Çà ìåí íå å ñåðèîçåí âúïðîñ äàëè æåðòâèòå ñà áèëè øåñò ìèëèîíà, ïåò ìèëèîíà, ÷åòèðè ìèëèîíà, òðè ìèëèîíà - äîðè äà ñà áèëè õèëÿäà, òîâà âå÷å å ñåðèîçíî áåäñòâèå... Òîâà, êîåòî å èíòåðåñíî çà ìåí, å, ÷å èìà îïðåäåëåíà èðîíèÿ â èñòîðèÿòà. Åâðåèòå ñå îïëàêâàò, ÷å ðåâèçèîíèñòèòå îòêàçâàò äà ïðèçíàÿò äîñòîâåðíîñòòà íà
 áèçíåñ? Ñèãóðíî èìà äîñòà õîðà, êîèòî ñå îáëàãîäåòåëñòâàò îò òîâà - íàëè çíàåòå, ó÷åíè è òåõíèòå êíèãè, áåç äà èçêëþ÷âàì ñåáå ñè. (ñìÿõ)
Õîëîêîñòà êàòî èñòîðè÷åñêî ñúáèòèå, à íèå, åâðåèòå, ðàç÷èòàìå íà ñúùèÿ ðåâèçèîíèçúì, êîãàòî îòðè÷àìå Õîëîêîñòà íà Õðèñòîñ. Íèå îòðè÷àìå êàòî ôàêò çíà÷èìîñòòà íà òîçè Õîëîêîñò. Íèå ãî ïîòóëèõìå è îìàëîâàæàâàõìå íåãîâîòî çíà÷åíèå, ðàçãëåæäàéêè Õðèñòîñ ñàìî êàòî ïîëèòè÷åñêè íàðóøèòåë è ïðîïóñêàéêè çíà÷åíèåòî íà Ðàçïÿòèåòî è ñúùíîñòòà íà Òîçè, Êîéòî å áèë ðàçïúíàò. Ñåãà ñå ñáëúñêâàìå ñúñ ñúùîòî ïðè òåçè, êîèòî îòðè÷àò íàøèÿ Õîëîêîñò, â ñòåïåíòà, â êîÿòî íèå îòðè÷àìå Íåãîâèÿ Õîëîêîñò. Òîâà å, êîåòî ìå èíòåðåñóâà. Ôàêòúò, ÷å å èìàëî Õîëîêîñò è ÷å å áèë òî÷íî òîëêîâà çíà÷èì êàòî ÷èñëà è êàòî óíèùîæåíèå íà åâðåéñêè îáùíîñòè, èçãëåæäà íåîñïîðèì.
ïîâòîðè. Òîâà å ïðåçóìïöèÿòà, ÷å Õîëîêîñòúò å ðåçóëòàò îò íåâåæåñòâî è àêî çíàíèåòî çàìåñòè íåâåæåñòâîòî, íÿìà äà ñòðàäàìå îòíîâî. Íà ìåí ñàìèÿ ìè çâúíÿò åâðåéñêè îðãàíèçàöèè, çà äà ïîäêðåïÿ îùå íÿêîé åâðåéñêè ìåìîðèàë èëè ìóçåé íà Õîëîêîñòà; è àç èì êàçâàì äà ðàçáåðàò, ÷å çíàíèåòî íå å îòãîâîðúò, çàùîòî Õîëîêîñòúò äîéäå îò íàé-çíàåùàòà íàöèÿ íà ñâåòà, à èìåííî Ãåðìàíèÿ. Âúïðîñúò íå å â çíàíèåòî, âúïðîñúò å â ãðåõà. Òðÿáâà äà ñòèãíåì äî ïðîçðåíèåòî, ÷å ãðåõúò å íàø ñîáñòâåí è Õîëîêîñòúò å íàøàòà ïðèñúäà çà íàøèÿ ãðÿõ.
Ìèñëèòå ëè, ÷å ãîâîðåíåòî çà Õîëîêîñòà äíåñ ñå å ïðåâúðíàëî â äîõîäåí áèçíåñ çà íÿêîè õîðà?
Íå, íå, èçâèíÿâàéòå. Èìà äîðè åâðåéñêè êîìåíòàòîðè, êîèòî ïîðèöàâàò åâðåéñêèòå îáùíîñòè, ÷å ñàíòèìåíòàëèçèðàò öÿëîòî ñúáèòèå è ãî èçöåæäàò äî ïîñëåäíà êàïêà. Êàòî äà âèêàø: "Âúëê, âúëê!" òâúðäå ìíîãî ïúòè... Ùå äîéäå âðåìå, êîãàòî ùå ñå íóæäàåì îò ñú÷óâñòâåíàòà çàãðèæåíîñò íà íàöèèòå è ùå ñìå ÿ èçòîùèëè, ïðåèãðàâàéêè ïî îòìèíàëèÿ Õîëîêîñò. Ðàçáèðà ñå, èìà ìíîãî ìóçåè è ìåìîðèàëè çà Õîëîêîñòà - èìà åäèí âúâ Âàøèíãòîí, äðóã â Íþ Éîðê, Ëîñ Àíäæåëèñ è ò.í. È ñàìîòî òîâà íåùî å ÷àñò îò óæàñíîòî çàòðóäíåíèå äà ñè åâðåèí, çàùîòî òî ñå îñíîâàâà íà õóìàíèñòè÷íà ñàìîíàäåÿíîñò. Åäèí âèä, àêî ìîæåì äà äîêîñíåì ñúâåñòòà íà íåâåæèÿ ñâÿò è äà ãî èíôîðìèðàìå, íÿìà ïîâå÷å äà ñå
Ìîäåðíèÿò ÷îâåê ïî÷òè íå ñè çàäàâà âúïðîñè çà Áîã. Ìèñëèòå ëè êàê å óäà÷íîòî ãîâîðåíå çà Áîã â òîçè ñâÿò ñïîðåä âàñ? Ìèñëÿ çà òîâà ïðåç öÿëîòî âðåìå. Íå ìå ðàäâà ðåëèãèîçíèÿò ìàíòàëèòåò.
Òðÿáâà äà íàìåðèì íîâ åçèê, òðÿáâà äà èçáÿãâàìå êëèøåòàòà. Íàëè çíàåòå, åâ-ðåéñêèòå ïðåäðàçñúäúöè è íàãëàñà... Êàê äà èì îáÿñíèì áèáëåéñêà èñòèíà ïî íîâ íà÷èí, êîéòî íàèñòèíà äà äîêîñíå äúëáèíèòå íà òÿõíîòî ðàçáèðàíå? Àïîñòîë Ïàâåë ãî å ïðàâèë äîáðå ìàé? Äà. Òîãàâà îòíîâî ñå íóæäàåì îò ñúùîòî âäúõíîâåíèå, íà êîåòî òîé ñå å ðàäâàë. Íèå ñìå ïðèçâàíè äà áúäåì íàöèÿ-ñâèäåòåë çà Áîã, íå ñàìî ÷ðåç íàøåòî ïîêîðñòâî, à äîðè ÷ðåç íàøèÿ ïðîâàë. Òàêà ÷å ñâåòúò äà ðàçáåðå, ÷å Áîã Èçðàèëåâ, Áîãúò íà ßêîâ å íàèñòèíà Áîã, è äîêàçàòåëñòâî çà òîâà å Íåãîâàòà ïðèñúäà íàä íàðîäà Ìó. Çàòîâà íå òðÿáâà äà ïðîïóñêàìå çíà÷èìîñòòà íà Õîëîêîñòà - è çà åâðåèòå, è çà äðóãèòå íàðîäè òîâà å Áîæèåòî
ïðåäóïðåæäåíèå è óðîê. Çàùîòî ïðèñúäèòå çàïî÷âàò ñ Áîæèÿ íàðîä, íî ïîñëå ùå äîéäå ðåä è íà äðóãèòå íàðîäè. À çàùî åâðåèòå ñà òîëêîâà... êàê äà êàæà... àãðåñèâíè, êîãàòî ñå çàãîâîðè çà Áîã? Ìèñëÿ, ÷å íå èì å ïðèÿòíî äà ñå âèæäàò êàòî ïîäëåæàùè íà îáðúùåíèå. È ÷å òðÿáâà äà ñå îáúðíàò â íååâðåéñêà ðåëèãèÿ... à òå èñêàò äà çàùèòÿò è çàïàçÿò åâðåéñêàòà èäåíòè÷íîñò.  òîâà îòíîøåíèå òå ñà ìíîãî àãðåñèâíè. Çíàì òîâà îò ñîáñòâåí îïèò, çàùîòî ñúì áèë ìèñèîíåð ñðåä åâðåèòå. Àç ñàìèÿò èìàõ ïîäîáíè âïå÷àòëåíèÿ. Çíàåòå ëè òàçè äóìà "ãîé"? Èìà ÿ â ðå÷íèöèòå... Òîâà å äóìà íà èâðèò, êîÿòî ïðîñòî îçíà÷àâà íàöèèòå, äðóãèòå íàðîäè. Íî å
äîáèëà ïðåçðèòåëíî çâó÷åíå. Êîãàòî ìàéêà ìè êàçâàøå "ãîèòå", òÿ íå ãî êàçâàøå, òÿ ãî èçïëþâàøå: "ãîèòå"... äðóãèòå... ñ äðóãà íàãëàñà è ÿäàò ñâèíñêî. Íàâèöèòå, õàðàêòåðèòå, âñè÷êî òîâà... Òîçè àíòè÷åí àíòàãîíèçúì è àíòèïàòèÿ - íàëè çíàåòå, åâðåè è íååâðåè, è íèå òðÿáâà äà ñå èçïðàâèì ñðåùó òîâà è äà íàìåðèì ïúò ïðåç íåãî. Âèå ñïîìåíàõòå çà äðåâíèÿ àíòàãîíèçúì. Òîçè êîíôëèêò â Èçðàåë ìåæäó ïàëåñòèíöè è èçðàåëöè íå å ëè îò áèáëåéñêî âðåìå è èìàòå ëè ïîíÿòèå êàê áè ìîãúë äà ñå ðàçðåøè òîçè êîíôëèêò? Âúîáùå äàëè å âúçìîæíî òîâà? Âÿðâàì, ÷å Áîã å ïîçâîëèë ñåãàøíàòà äúðæàâà äà ñå óñòàíîâè íå çà äà ïðåóñïåå, à çà äà ñå ïðîâàëè. È äà íè äàäå âúçìîæíîñò äà âèäèì â íàøåòî
ñîñòâåíî ïîâåäåíèå ñïðÿìî ïàëåñòèíöèòå ïðîÿâëåíèåòî íà ãðåõà. Çàùîòî íèå ñìå ãëåäàëè íà êîíöåïöèÿòà çà èçíà÷àëíàòà ÷îâåøêà ïîêâàðà êàòî íà õðèñòèÿíñêà êîíöåïöèÿ, ìàêàð áèáëåéñêèòå é êîðåíè äà ñà â åâðåéñêèòå ïèñàíèÿ. Íî íèå, åâðåèòå, ñìå õóìàíèñòè, êîèòî ñà âúçäèãàëè ÷îâåêà, è ïîòî÷íî åâðåèíà. Òàêà ÷å íèå ñå íóæäàåõìå äà âèäèì â ñîáñòâåíîòî ñè ïîâåäåíèå êàêâè ñà ïîñëåäñòâèÿòà îò ñèëàòà. È òîâà áåøå çëîùàñòíî îòêðèòèå, à àç î÷àêâàì, ÷å ùå ñòàâà è ïî-ëîøî. Òàêà ÷å çà äà ñå çàùèòè è ñúõðàíè íàöèÿòà îò çàïëàõàòà îò ïàëåñòèíñêî íàäèãàíå, íèå èçáðàõìå ïîâåäåíèå, êîåòî å ïúëíàòà ïðîòèâîïîëîæíîñò íà ñîáñòâåíèòå íè ðàçáèðàíèÿ è äîáðîäåòåëè. Èìàì ìíîãî ðàçëè÷åí âúçãëåä çà öåëòà íà äúðæàâàòà Èçðàåë, êàòî âîäåùà äî åäíî íåîáõîäèìî áåäñòâèå è ïðîâàë, çà äà íè ñå
ðàçêðèå èñòèíàòà çà íàøåòî ñúñòîÿíèå ïðåä Áîãà. È ìîÿòà íàé-ãîëÿìà îïîçèöèÿ èäâà îò õðèñòèÿíèòå öèîíèñòè, êîèòî èñêàò äà âèäÿò äúðæàâàòà äà ïðåóñïÿâà êàòî õóìàíèñòè÷íî íà÷èíàíèå - çàùîòî åâðåèòå ñà óñïåëè äà ïîñòèãíàò òîâà, áåç äà ïîçíàâàò Áîãà. Ìîÿò ñîáñòâåí áèáëåéñêè âúçãëåä å, ÷å íÿìà ïðèòåæàíèå íà çåìÿ, îñâåí â çàâåòíà âðúçêà ñ Áîã. È åäèí îò ïúðâèòå òåñòîâå çà òàçè âðúçêà íà çàâåòà å îòíîøåíèåòî íà íàðîäà êúì ÷óæäåíöèòå â çåìÿòà è ìèëîñúðäèåòî, êîåòî òðÿáâà äà ïîêàçâàìå êúì òÿõ è êîåòî íå ìîæàõìå äà ïîêàæåì, çàùîòî òî èçèñêâà æèâîòà è ñèëàòà íà Áîã, êîéòî äà ñâúðæå åâðåèòå ñ äðóãèòå â çåìÿòà. Áåç Çàâåòà íèå íÿìàìå òîçè æèâîò. Íèå äåéñòâàìå êàòî õîðà: çàùèòàâàìå ñå è ñå ñòðàõóâàìå îò áðóòàëíîñòòà è íàñèëèåòî, êîèòî âèæäàìå â åæåäíåâíèÿ ñè
æèâîò â Èçðàåë. Ìèñëÿ, ÷å ùå ñòèãíåì äî êóëìèíàöèÿ, êîÿòî ùå èçáóõíå â íàöèîíàëíî áåäñòâèå è îêîí÷àòåëíî ïðîãîíâàíå îò çåìÿòà. Äîêàòî Ãîñïîä ïðåñåå ïðîãîíåíèòå è âúðíå îñòàíàëèòå, îòêóïåíèòå, â Ñèîí. Òàêà ÷å òîâà å îùå åäíà òðàãåäèÿ, êîÿòî òðÿáâà äà íè íàó÷è èñòèíàòà çà íàøåòî ñúñòîÿíèå íà ãðÿõ è èçêóïëåíèåòî íà Áîã, êîåòî å âúçìîæíî ïî åäèíñòâåíèÿ Ïúò, êîéòî íåãîâàòà ìúäðîñò å îñèãóðèëà íà Ñèîí. Ïðåç äåâåòíàäåñåòè âåê îñîáåíî â êëàñè÷åñêàòà ðóñêà ëèòåðàòóðà ñå å çàäàâàë è å èìàëî òàêúâ âúïðîñ: åâðåéñêè âúïðîñ. Èìà ëè äíåñ åâðåéñêè âúïðîñ è êàê áè çâó÷àë òîé? Íå ñúì ÷óâàë ïîäîáåí èçðàç íàïîñëåäúê, íî ìèñëÿ, ÷å ñêîðî ìîæå äà ñå ïîÿâè, êîãàòî íàðîäèòå çàïî÷íàò äà ïðåñìÿòàò öåíàòà íà òîâà äà ñå ñîëèäà-
ðèçèðàò ñ Èçðàåë. Îñîáåíî ìîÿòà äúðæàâà, Ñúåäèíåíèòå ùàòè, ïðåäâèä íåîòäàâíàøíèòå àòàêè îò èñëÿìñêè ãðóïèðîâêè, ðàçðóøàâàíåòî íà Áëèçíàöèòå è Ïåíòàãîíà è ñåãàøíàòà âúçìîæíîñò çà âîéíà ñ Èðàê - íèå òðÿáâà äà ïðåöåíèì êàêâî íè êîñòâà ïîäêðåïàòà çà Èçðàåë. (Èíòåðâþòî ñ Àðòúð Êàö áå âçåòî ïðåç îêòîìâðè 2002 - á. ð.) Òàêà ÷å îòíîâî èìà åâðåéñêè ïðîáëåì. Ïðåç íàöèñòêèòå âðåìåíà ãåðìàíöèòå ñà èçïîëçâàëè ëîçóíãà "Åâðåèòå ñà íàøåòî íåùàñòèå" è ìèñëÿ, ÷å òàçè ìèñúë ùå ñå ðàçïðîñòðàíÿâà ñðåä íàöèèòå.  Àðæåíòèíà, êúäåòî áå âçðèâåí Öåíòúðúò íà åâðåéñêàòà îáùíîñò, ñúñåäèòå ñå îïëàêàõà îò ïðèñúñòâèåòî íà åâðåéñêà èíñòèòóöèÿ â òåõíèÿ æèëèùåí êâàðòàë. Çàùîòî òå ñàìèòå áÿõà çàïëàøåíè îò ïîñëåäèöèòå íà òîâà ðàçðóøåíèå. Âìåñòî ñú÷óâñòâèå îò àðæåíòèíñêà ñòðàíà - âñå ïàê äâåñòà åâðåè áÿõà óáèòè - èìàøå ïðîòåñò. Ïðèñúñòâèåòî íà åâðåè áåøå çàïëàõà çà àðæåíòèíñêèÿ íàðîä. È ìèñëÿ, ÷å ùå âèäèì òîçè âèä ìèñëåíå äà ñòàâà âîäåùî â ñâåòà.
èíñòèòóöèÿ, è ôèíàíñîâàòà áÿõà ïîðàçåíè, ìè ñå ñòðóâà ïðåäóïðåæäåíèå îò Áîã. È, ðàçáèðà ñå, Áèáëèÿòà ãîâîðè çà ïîñëåäíè äíè, çà áåäè ïî ñâåòà è ñðåä íàöèèòå îò ïîäîáíî åñòåñòâî. Ìèñëÿ, ÷å âèäÿõìå ñàìî ïúðâèòå ïðîÿâëåíèÿ. Íî íå ñìå ãè îáìèñëÿëè îò ãëåäíà òî÷êà íà Áèáëèÿòà è íÿìà äà ñìå ñêëîííè äà âçåìåì Áîã ïðåäâèä. Òàêà ÷å òàçè íàãëàñà - äà âêëþ÷âàìå Áîã â íàøèòå ïðåöåíêè - òðÿáâà äà ñå ñúæèâè. Òîâà áè áèë ìîÿò íà÷èí äà ãëåäàì íà òðàãåäèÿòà â Íþ Éîðê. Ìèñëÿ, ÷å å ñàìî âúïðîñ íà âðåìå äà âèäèì àòåíòàòîðè ñàìîóáèéöè â Íþ Éîðê è â äðóãè ìåñòà íà åâðåéñêî çàñåëâàíå â Àìåðèêà è ïî ñâåòà. Áîã ãîâîðè çà ðàçòúðñâàíåòî â ïîñëåäíèòå äíè, êîãàòî ùå ðàçòúðñè âñè÷êî, êîåòî ìîæå äà áúäå ðàçòúðñåíî. Íî äî êàêâà ñòåïåí òðÿáâà äà áúäå ðàçòúðñåí, çà äà ñå ñúáóäè åäèí ñâÿò, êîéòî å çàãóáèë ñâîåòî ñúçíàíèå çà Áîã è ãî å ïðåâúðíàë â ÷àñò îò åäíà íåäåëíà öåðåìîíèÿ? Çà äà Ãî âúðíåì â íàøåòî ñúçíàíèå è â íàøåòî ðàçáèðàíå? Ìîæåì äà î÷àêâàìå îùå òàêèâà òðàãåäèè.
Ñëåä êàòî ñòå íþéîðê÷àíèí, íå ìîãà äà íå âè çàïèòàì çà åäèíàäåñåòè ñåïòåìâðè. Êúäå å Áîã - ïî ñìèñúëà íà âàøàòà êíèãà? Ïîÿâèõà ñå êîìåíòàðè, ÷å òîâà å êðàÿò íà åäíà öèâèëèçàöèÿ, íà÷àëîòî íà êðàÿ íà åäíà öèâèëèçàöèÿ. Êàêâî ìèñëèòå âúîáùå çà òîâà? Ðàçáèðà ñå, àç ùå ïðîòèâîðå÷à íà ñîáñòâåíàòà ñè êíèãà, àêî îìàëîâàæà ðàçðóøàâàíåòî íà òåçè êóëè è ãî ñâåäà ïðîñòî äî åäíî ïðîèçøåñòâèå â èñòîðèÿòà. Ôàêòúò, ÷å áåøå ñâúðçàíî ñ òúðãîâèÿ, ñ áèçíåñ, ñ Íþ Éîðê, èìà çíà÷èìîñò, êîÿòî íå ìîæå äà ñå ïðåíåáðåãíå. Ìèñëÿ, ÷å Áîã å çàïî÷íàë äà âúçäàâà ïðåäâàðèòåëíî âúçìåçäèå íà íàöèèòå, êîèòî ïðåâúðíàõà ñâîÿòà òúðãîâèÿ è áèçíåñ â èäîëîïîêëîíñòâî. È ñúùî Ïåíòàãîíúò: íàøàòà óâåðåíîñò íå å â Áîã, à â ñèëàòà íà ñîáñòâåíàòà íè àðìèÿ. Òàêà ÷å ôàêòúò, ÷å è âîåííàòà
Âìåñòî ðàçêàÿíèå ïîâåäåíèåòî íà íàöèÿòà áåøå àãðåñèâåí îòãîâîð. Íèå íàïúëíî ïðîïóñíàõìå ñúùíîñòòà. Àêî àç áÿõ ïðåçèäåíò íà Ñúåäèíåíèòå ùàòè, ùÿõ äà ïðèçîâà íàöèÿòà êúì äåí íà ïîñò è ìîëèòâà. Çà äà ïîïèòà Áîã çàùî å òðÿáâàëî äà é ñå ñëó÷è òîâà óæàñíî íåùàñòèå, êîåòî â êðàéíà ñìåòêà ïîêàçâà, ÷å ñìå áåççàùèòíè ñðåùó òåðîðà. Òîâà å íîâ ôåíîìåí, êîéòî íå ìîæåì äà ðåøèì ïî ÷îâåøêè è êîéòî íè ïîñòàâÿ â íîâ âèä ðàäèêàëíà çàâèñèìîñò îò Áîã. Áëàãîäàðÿ âè ìíîãî.
—˙‚ÂÏÂÌ̇ڇ ωˈË̇ Ô‰·„‡ Ë ÌÂÚ‡‰ËˆËÓÌÌË ÏÂÚÓ‰Ë Á‡ ΘÂÌËÂ, ‰ËÌ ÓÚ ÍÓËÚÓ Â ıÓÏÂÓÔ‡Úˡڇ. ’ÓÏÂÓÔ‡Ú˘ÌËÚ ÔÓ‰ÛÍÚË Ô‰ËÁ‚ËÍ‚‡Ú ÔÓÚË‚ÓÂ˜Ë‚Ë ÓˆÂÌÍË ÔÓ‡‰Ë ÌÂӷ˘‡È̇ڇ ÒË ÔËÓ‰‡. Œ·ËÍÌÓ‚ÂÌÓ Û˜ÂÌËÚ ҇ ÒÍÂÔÚ˘ÌË ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË ̇ ıÓÏÂÓÔ‡Úˡڇ, ÌˇÍÓË ÓÚ Úˇı ˇ ÒÏˇÚ‡Ú Á‡ ¯‡Î‡Ú‡ÌÒÚ‚Ó. ¡Î‡„Ó‰‡ÂÌË ӷ‡˜Â ̇ Ә‚ˉÌËÚ ÔÓÎÓÊËÚÂÎÌË ÂÁÛÎÚ‡ÚË Úˇ Ò ‡‰‚‡ ̇ „ÓÎˇÏ‡ ÔÓÔÛΡÌÓÒÚ ‚ ÏÌÓ„Ó ‰˙ʇ‚Ë, ‚ ÚÓ‚‡ ˜ËÒÎÓ Ë ‚ ¡˙΄‡Ëˇ. ÃÌÓÁË̇ ıËÒÚˡÌË Ò ÎÂÍÛ‚‡Ú Ò ÔÓ‰Ó·ÌË ÎÂ͇ÒÚ‚‡, ‚˙ÔÂÍË ˜Â Ì ҇ ̇ˇÒÌÓ Ò ÚÂıÌˡ ÔÓËÁıÓ‰. ‡Í‚Ó ‚Ò˙˘ÌÓÒÚ Â ıÓÏÂÓÔ‡Úˡڇ Ë Ò Í‡Í‚Ë ÏÂÚÓ‰Ë ÒË ÒÎÛÊË Á‡ ÛÒÚ‡ÌÓ‚ˇ‚‡Ì ̇ ÍÓÌÍÂÚ̇ڇ ‰Ë‡„ÌÓÁ‡? ŒÚ„Ó‚ÓËÚ ̇ ÚÂÁË ‚˙ÔÓÒË ˘Â ÔÓÏÓ„Ì‡Ú Ì‡ ıËÒÚˡÌËÚ ‰‡ Ò ÓËÂÌÚË‡Ú ‰‡ÎË ıÓÏÂÓÔ‡Úˡڇ Ì ‚Â‰Ë Ì‡ ‰ÛıÓ‚ÌÓÚÓ ËÏ Á‰‡‚Â.
‡Í Ò ÔË„ÓÚ‚ˇÚ ñúñòàâêè. Ñúäúðæàíèåòî íà ïúðâîíà÷àëíàòà ñóáñòàíöèÿ â ıÓÏÂÓÔ‡Ú˘ÌËÚ ÎÂ͇ÒÚ‚‡ ëåêàðñòâîòî å íåçíà÷èòåëíî, ñàìèòå õîìåîïàòè ãî îïðåäåëÿò êàòî "áåçêðàéíî ìàëêà äîçà". Áúëãàðñêèÿò ôèçèê Âàñèë Ñóðîâèíàòà (ïðîäóêò îò ðàñòèòåëåí, æèâîòèíñêè èëè Òèí÷åâ ïèøå: "Ðàçðåæäàíåòî íà àêòèâíîòî âåùåñòâî â õîìåîìèíåðàëåí ïðîèçõîä) ñå ñìåñâà ñ àëêîõîëåí ðàçòâîð, â ïàòè÷íèòå ëåêàðñòâà å îò òîëêîâà âèñîêà ñòåïåí, ÷å íà åäèí ðåçóëòàò íà êîåòî ñå ïîëó÷àâà ò. íàð. "òèíêòóðà ìàéêà". àòîì îò íåãî ñå ïàäàò ìèëèîíè àòîìè îò ðàçòâîðèòåëÿ."1 Åòî Ïðèãîòâÿíåòî íà ëåêàðñòâàòà å ñâúðçàíî ñ ìíîãîêðàòíî ðàç- åäíà îò îñîáåíîñòèòå, êîÿòî íè êàðà äà ñå çàïèòàìå êàêâî ðåæäàíå. Ïðè ïúðâîòî ðàçðåæäàíå åäíà ÷àñò îò àêòèâíîòî òî÷íî íè ëåêóâà, àêî ìåäèêàìåíòúò ïî÷òè íå ñå ñúäúðæà ñàâåùåñòâî ñå ñìåñâà ñ 99 ÷àñòè îò ðàçòâîð íà âîäà è àëêîõîë. ìîòî ëåêàðñòâî. Ïðè ñëåäâàùîòî ðàçðåæäàíå åäíà ÷àñò îò ïîëó÷åíàòà òå÷íîñò Äðóãà îñîáåíîñò â ïðîöåñà íà ïðèãîòâÿíåòî - ðàçäâèæïàê ñå ñìåñâà ñ 99 ÷àñòè âîäà è àëêîõîë - òîâà ñå ïîâòàðÿ ìíîãî ïúòè. Íà îïàêîâêàòà îáèêíîâåíî èìà îáîçíà÷åíèå: 5 âàíåòî íà òå÷íîñòòà (ò. íàð. ïîòåíöèèðàíå èëè äèíàìèçàöèÿ), ÑÍ, 15 ÑÍ, êúäåòî öèôðàòà ïîêàçâà áðîÿ íà ðàçðåæäàíèÿòà. êîåòî ñïîðåä õîìåîïàòèòå çàñèëâà ëå÷åáíèòå ñâîéñòâà íà Õîìåîïàòè÷íèòå ñðåäñòâà ñå èçãîòâÿò ïîä ôîðìàòà íà òàá- ðàçòâîðà, - ñúùî íè çàñòàâÿ äà òúðñèì íÿêàêâî îáÿñíåíèå.  ëåòêè, ñèðîïè, ãðàíóëè è äð. Ïðèãîòâåíè îò çàõàðîçà è ïðàâîñëàâíà Ãúðöèÿ èìà èçäàíèÿ, êúäåòî ñå òâúðäè, ÷å ïðè ëàêòîçà, ãðàíóëèòå ñå íàïîÿâàò ñ õîìåîïàòè÷íî àêòèâíè ðàçäâèæâàíåòî íà ðàçòâîðèòå òàéíî ñå ïðîèçíàñÿò çàêëè-
íàíèÿ, ò.å. ñòàâà äóìà çà ìàãèÿ. Ñàìèòå õîìåîïàòè îòðè÷àò êàêâàòî è äà áèëî âðúçêà ñúñ çàêëèíàíèÿ èëè ìàãèè. Íÿêîè ñå îïèòâàò äà ãî îáÿñíÿò íàó÷íî: "Ïðè ïðîöåñà íà äèíàìè÷íî ðàçðåæäàíå íà àêòèâíîòî âåùåñòâî â õîìåîïàòè÷íèòå ñðåäñòâà ñòàâà ïðåõîä â ìàêðîñêîïè÷íè ìàùàáè îò êëàñè÷åñêî êúì êâàíòîâî íèâî", ò.å. ëå÷åáíèòå ñâîéñòâà ñå ñâúðçâàò ñ ìèêðîñêîïè÷íà ïðîÿâà íà êâàíòîâè åôåêòè. Âàñèë Òèí÷åâ ïèøå ïî òîçè ïîâîä: "Îáðàçíî êàçàíî, ñúùåñòâóâà ðàçäåëèòåëíà ëèíèÿ ìåæäó êâàíòîâèÿ ñâÿò è ïîçíàòèÿ íè ñâÿò, îïèñâàí îò êëàñè÷åñêàòà ôèçèêà. Èçâåñòíèÿò ñïåöèàëèñò ïî ìàòåìàòè÷åñêà ôèçèêà Ðîäæúð Ïåíðîóç ñ÷èòà, ÷å ïðàâèëàòà, êîèòî ñî÷àò êîãà ñòàâà ïðåõîäúò ìåæäó êâàíòîâîòî è êëàñè÷åñêîòî íèâî, òðÿáâà äà ñà ñâúðçàíè ñ èçÿñíÿâàíå íà îòíîøåíèåòî ìåæäó êâàíòîâàòà òåîðèÿ è îáùàòà òåîðèÿ íà îòíîñèòåëíîñòòà íà Àíùàéí, êîÿòî îïèñâà ãðàâèòàöèîííîòî ïîëå. Òîâà å ò. íàð. êâàíòîâà òåîðèÿ íà ãðàâèòàöèÿòà. Ïîíàñòîÿùåì íÿìàìå òàêàâà òåîðèÿ. Íåùî ïîâå÷å, íåéíèòå êîíòóðè äîðè íå ñà î÷åðòàíè."2
ñúùèÿ ïðåïàðàò íà áîëíèÿ. Òîâà å îñíîâíèÿò ïðèíöèï íà õîìåîïàòèÿòà - ïîäîáíîòî ñå ëåêóâà ñ ïîäîáíî. Ëåêàðèòå îò "ñòàðàòà øêîëà", êàêòî ãè íàðè÷à Õàíåìàí, íåâåäíúæ ñà âúçðàçÿâàëè: "Õîìåîïàòèÿòà ìîæå äà îòñòðàíè ñèìïòîìèòå, íî çàáîëÿâàíåòî îñòàâà" (Ãóôåëàíä). Õàíåìàí ðàçáèðà áîëåñòòà òàêà: "Íå òðÿáâà äà ðàçãëåæäàìå åñòåñòâåíàòà áîëåñò êàòî íÿêàêâî âðåäíî ìàòåðèàëíî âåùåñòâî, êîåòî ñå íàìèðà âúòðå èëè îòâúä ÷îâåêà (§§ 11-13), à êàòî íåùî, ïðåäèçâèêàíî îò îïðåäåëåí âðàæäåáåí äóõîâåí (óìîçðèòåëåí) ôàêòîð. Òîé, êàêòî èíôåêöèÿòà, íàðóøàâà äóõîâåí (óìîçðèòåëåí) ïðèíöèï íà æèâîòà â îðãàíèçìà, êàòî ãî èçìú÷âà ïîäîáíî íà çúë äóõ è ïðåäèçâèêâà íåðàçïî-ëîæåíèå è íàðóøåíèÿ â íîðìàëíèÿ õîä íà íåãîâèÿ æèâîò." Ñëåäîâàòåëíî, îñâåí ÷å áîëåñòòà íå å ìàòåðèàëíà, òÿ íå ñå ïðè÷èíÿâà îò íÿêàêâî ìàòåðèàëíî âåùåñòâî.
◊ÂÁ ÎÂ͇ÒÚ‚‡Ú‡ "¡ÓÎÂÒÚËÚ Ì ÏÓ„‡Ú ‰‡ ·˙‰‡Ú ÓÚÒÚ‡‰ÂÈÒÚ‚‡ ÒÔˆËÙ˘̇ ˆÂη̇ ÒË· ÌÂÌË ÔÓ ‰Û„ ̇˜ËÌ ÓÒ‚ÂÌ Ò ÔÓÏÓ˘Ú‡ ̇ ‰ÛıÓ‚ÌË (‰Ë̇Ï˘ÌË),
Îñíîâàòåëÿò íà õîìåîïàòèÿòà Ñàìóåë Õàíåìàí (17551843) â ñú÷èíåíèåòî ñè “Îðãàíîí íà ëåêàðñêîòî èçêóñòâî” ïèøå: "Íàëè÷èåòî íà öåëåáíà åíåðãèÿ íå ìîæå äà áúäå ñâúðçàíî íèòî ñ àòîìèòå íà âèñîêîäèíàìèçèðàíîòî ëåêàðñòâî, íèòî ñ íÿêàêâè ôèçè÷åñêè èëè ìàòåìàòè÷åñêè îñîáåíîñòè íà ñòðîåæà íà òÿõíàòà ïîâúðõíîñò, ñ ïîìîùòà íà êîèòî ìíîçèíà ñå îïèòâàò äà îáÿñíÿò íàðàñòâàùàòà åíåðãèÿ ïðè äèíàìèçàöèÿòà, òúé êàòî ñå îñíîâàâàò íà ïðåêàëåíî ìàòåðèàëèñòè÷íî ãëåäèùå. Ïî-ñêîðî â ëåêàðñòâåíèòå ðàçòâîðè íåâèäèìî ïðèñúñòâà îñâîáîäåíàòà ñïåöèôè÷íà öåëåáíà ñèëà, êîÿòî äèíàìè÷íî âúçäåéñòâà íà öåëèÿ îðãàíèçúì áëàãîäàðåíèå íà êîíòàêòà ñ íåãîâèòå æèâè íåðâíè âëàêíà. Òÿ íå ïðåäàâà îáà÷å íèùî ìàòåðèàëíî, íåçàâèñèìî äî êàêâà ñòåïåí å ðàçðåäåíî ëåêàðñòâîòî."3 Îòòóê ñëåäâà, ÷å íèêîãà íÿìà äà ñå äàäå íàó÷íî îáÿñíåíèå íà õîìåîïàòèÿòà, çàùîòî òÿ íÿìà íàó÷íà îñíîâà. Ïðîèçõîäúò é íå ñå áàçèðà íà íàó÷íèòå èçñëåäâàíèÿ è îòêðèòèÿ, à å ÷èñòî åêñïåðèìåíòàëåí. Òîâà, êîåòî äíåñ ïîçíàâàìå êàòî ìåäèöèíà, êîðåííî ñå ðàçëè÷àâà îò "ìåäèöèíàòà" íà Õàíåìàí, íàðå÷åíà õîìåîïàòèÿ. Àêî â òðàäèöèîííàòà ìåäèöèíà, çà äà ñå ïîñòàâè äèàãíîçà, ñà íåîáõîäèìè èçâåñòíè èçñëåäâàíèÿ, çà Õàíåìàí òîâà å àáñîëþòíî èçëèøíî - íóæíè ñà ìó ñàìî ñèìïòîìèòå. Êàòî çíàå êîè ïðåïàðàòè ìîãàò äà ïðåäèçâèêàò ïîäîáíè ñèìïòîìè ó çäðàâ ÷îâåê, òîé ïðåäïèñâà ìíîãî ìàëêè äîçè îò
‚˙Á‰ÂÈÒÚ‚‡˘Ë ̇ ‰Ûıӂ̇ڇ ÊËÁÌÂ̇ ÒË· ÎÂ͇ÒÚ‚‡." —‡ÏÛÂÎ ’‡ÌÂχÌ
È òàêà, Õàíåìàí ÿ õàðàêòåðèçèðà êàòî "íàðóøàâàíå íà äóõîâåí ïðèíöèï â îðãàíèçìà", "äóõîâíî äèíàìè÷íî ðàçñòðîéñòâî íà æèâîòà" è " ïîðàæåíèå íà æèçíåíàòà ñèëà". Òåçè èçðàçè ñà âçàèìîçàìåíÿåìè. Ëå÷åíèåòî íà áîëåñòòà ñúùî å äóõîâíî: "Áîëåñòèòå íå ìîãàò äà áúäàò îòñòðàíåíè ïî äðóã íà÷èí îñâåí ñ ïîìîùòà íà äóõîâíè (äèíàìè÷íè), âúçäåéñòâàùè íà äóõîâíàòà æèçíåíà ñèëà ëåêàðñòâà."  ñú÷èíåíèåòî ñè Õàíåìàí òâúðäè, ÷å "â ëåêàðñòâåíèòå ðàçòâîðè íåâèäèìî ïðèñúñòâà îñâîáîäåíàòà ñïåöèôè÷íà öåëåáíà ñèëà". Ñåãà å âðåìå äà êàæåì, ÷å òàçè ñèëà å ñúùàòà, ñ êîÿòî ëåêóâàò åêñòðàñåíñèòå. Èçâîäúò èäâà îò ôàêòà, ÷å â §289-291 Õàíåìàí ïðåïîðú÷âà âúçäåéñòâèåòî âúðõó æèçíåíàòà ñèëà è ÷ðåç ìàãíåòèçúì: "Òàçè ëå÷åáíà ñèëà (ìàãíåòèçìúò), ÷åñòî òîëêîâà ãëóïàâî îòðè÷àíà è ïðåíåáðåãâàíà â ïðîäúëæåíèå íà âåêîâå, äåéñòâà ïî ðàçëè÷íè íà÷èíè… Ñ ïîìîùòà íà íåãî ñèëíàòà âîëÿ íà ÷îâåêà, êîéòî äåéñòâà íà
áîëíèÿ ÷ðåç êîíòàêò è äîðè íà èçâåñòíî ðàçñòîÿíèå, ìîæå äà ìó ïðåäàäå äèíàìè÷åñêè æèçíåíà åíåðãèÿ îò çäðàâèÿ ìàãíåòèçàòîð, íàäàðåí ñ òàêàâà ñèëà." Ìàãíåòèçìúò ñïîðåä Õàíåìàí ñå äåëè íà ïîëîæèòåëåí è îòðèöàòåëåí. Ïðè ïîëîæèòåëíèÿ ñå ïðåäèçâèêâà ïðèòîê íà æèçíåíà ñèëà, à ïðè îòðèöàòåëíèÿ - îñëàáâàíå íà íåéíàòà íàïðåãíàòîñò. Ðàçëèêàòà ìåæäó ëå÷åíèåòî ñ ïîìîùòà íà ìàãíåòèçúì è ÷ðåç õîìåîïàòè÷íè ëåêàðñòâà å ñàìî â íà÷èíà, ïî êîéòî ñå ïðåäàâà ëå÷åáíàòà ñèëà, èíà÷å ñèëàòà å ñúùàòà è îáåêòúò å ñúùèÿò (æèçíåíàòà ñèëà íà áîëíèÿ). Èçòî÷íèêúò îáà÷å íå ñå íàçîâàâà è òî÷íî òîâà êàðà õîðàòà äà ìèñëÿò, ÷å ëå÷åáíàòà ñèëà èäâà îò ëåêàðñòâàòà èëè îò ìàãíåòèçàòîðà, à íà ïðàêòèêà òÿ èìà ñâðúõåñòåñòâåí, äåìîíè÷åñêè ïðîèçõîä. Êîãàòî ïðåäè ãîäèíè â Áúëãàðèÿ ñå ïîÿâèõà ïúðâèòå åêñòðàñåíñè, ìíîçèíà õðèñòèÿíè ñå âúçïîëçâàõà îò òåõíèòå
ïàöèåíòà. Çàäàâàò âúïðîñè, êîèòî íÿìàò íèêàêâà âðúçêà ñ áîëåñòòà. Ñ òîâà öåëÿò äà èçãðàäÿò àñòðîëîãè÷åí "ïîðòðåò" íà áîëíèÿ, çà äà îïðåäåëÿò íåãîâèÿ õîðîñêîï, â ñúîòâåòñòâèå ñ êîéòî äà ìó íàçíà÷àò ëåêàðñòâî. Ìíîãî âàæíî çà ëåêàðÿ å äà î÷åðòàå àñòðîõîìåîïàòè÷íèÿ ïîðòðåò íà ïàöèåíòà èç÷åðïàòåëíî, çàùîòî àêî áîëíèÿò ñå ëåêóâà òúêìî ñ "íåãîâèòå" ïðåïàðàòè, çàïî÷âà ïîñòåïåííàòà ïðîìÿíà. Ïîíÿêîãà òÿ ïðåäèçâèêà êðèçè è ðàçëè÷íè ñìóùåíèÿ â äåéíîñòòà íà âúòðåøíèòå îðãàíè, êîèòî òðàäèöèîííèòå ëåêàðè íå ìîãàò äà îáÿñíÿò. Îñâåí òîâà äóøåâíîòî ñúñòîÿíèå íà ïàöèåíòèòå ÷åñòî òúðïè ïðîìÿíà, èçðàçåíà â ñêëîííîñò êúì ãðóáî, ñêàíäàëíî ïîâåäåíèå è ïèÿíñòâî. Ìîæå äà ñå ïîÿâÿò ìàíèÿ çà ïðåñëåäâàíå è íàòðàï÷èâè ìèñëè - íåðÿäêî çà ñàìîóáèéñòâî. Ñúïðîòèâàòà ñðåùó âñè÷êî, ñâúðçàíî ñ Áîãà è Áîæèåòî Ñëîâî, ãîðäåëèâîñòòà, íåñïîñîáíîñòòà çà âÿðà ñúùî ñà ñèìïòîìè íà êðèçàòà.
Äíåøíèòå õîìåîïàòè íå îáÿñíÿâàò îòêúäå èäâà ëå÷åáíàòà ñèëà íà òåõíèòå ïðåïàðàòè.  åäíà îò ðåêëàìíèòå èì áðîƒÛ¯Â‚ÌÓÚÓ Ò˙ÒÚÓˇÌË ̇ Ô‡ˆËÂÌÚËÚ øóðè ÷åòåì: "Äîðè àêî ìåõàíèçìúò íà äåéñòâèå íà õîìåî˜ÂÒÚÓ Ú˙ÔË ÔÓÏˇÌ‡, ËÁ‡ÁÂ̇ ‚ ÒÍÎÓÌ- ïàòè÷íîòî ëåêàðñòâî íå å íàïúëíî ïîçíàò, ñå ñ÷èòà, ÷å òî ñòèìóëèðà îðãàíèçìà è àêòèâèðà ïîòåíöèàëà îò çäðàâå, ÌÓÒÚ Í˙Ï „Û·Ó, Ò͇̉‡ÎÌÓ Ôӂ‰ÂÌË çàëîæåí â ñàìèòå íàñ."4  òàêúâ ñëó÷àé å äîáðå äà ñå âñëóË ÔˡÌÒÚ‚Ó, χÌˡ Á‡ ÔÂÒΉ‚‡ÌÂ Ë øàìå â çàêëþ÷åíèåòî îò ñòàòèÿòà, îçàãëàâåíà "Îñíîâíè Ì‡Ú‡Ô˜Ë‚Ë ÏËÒÎË - Ì¡‰ÍÓ ïðèíöèïè è ðàçâèòèå íà õîìåîïàòèÿòà" è ïóáëèêóâàíà â áð. 8 Á‡ Ò‡ÏÓÛ·ËÈÒÚ‚Ó. îò 2002 ã. â "Öúðêîâåí âåñòíèê": "Áè òðÿáâàëî äà ñå èìàò ïðåäâèä òðàäèöèîííèòå ïðèñòðàñòèÿ íà îñíîâîïîëîæíèöèòå óñëóãè ïîðàäè íåçíàíèå çà ïðîèçõîäà íà öåëèòåëíàòà èì è íà ìíîçèíà îò ãîëåìèòå ñúâðåìåííè àâòîðèòåòè â õîìåîñèëà. Ñåãà ñìå íàÿñíî, ÷å íå òðÿáâà äà èìàìå íèùî îáùî ñ ïàòèÿòà êúì àëõèìèÿòà, àñòðîëîãèÿòà è îêóëòèçìà. Äîðè ïîäîáíî ëå÷åíèå. Âðåìå å äà ðàçáåðåì, ÷å è õîìåîïàòèÿòà å ïðàãìàòè÷íî è ïîçèòèâèñòè÷íî îðèåíòèðàíèòå øêîëè â õîìåîïàòèÿòà êàòî ôðåíñêàòà, êîèòî äåêëàðèðàò ñâîÿòà ñúùî òîëêîâà îïàñíà. íåçàâèñèìîñò îò âñÿêàêâà èäåîëîãèÿ è äîêòðèíà, ïî ñúùåñòÎñâåí ÷å ñàìîòî ëå÷åíèå å ñâúðçàíî ñ äóõîâíî âî çàïàçâàò õàðàêòåðíèÿ çà îêóëòíàòà ïðàêòèêà ñòðåìåæ âúçäåéñòâèå ñ íåãàòèâåí ïðîèçõîä, íà÷èíúò, ïî êîé-òî ñå êúì íåïîñðåäñòâåíè ðåçóëòàòè è óñúâúðøåíñòâàíå íà ïðàê"èçñëåäâà" ñúñòîÿíèåòî íà áîëíèÿ, ñúùî âîäè êúì òè÷åñêîòî èì èçïîëçâàíå, ïðè ïîä÷åðòàíà ëèïñà íà èíòåðåñ êúì òåõíèÿ ñúùèíñêè ïðîèçõîä." ñâðúõåñòåñòâåíè ñèëè. ƒË‡„ÌÓÒÚˈˇÌÂ Ò ÔÓÏÓ˘Ú‡ ̇ ‡ÒÚÓÎӄˡڇ Ìíîãî ÷åñòî ëåêàðèòå õîìåîïàòè â ïðîöåñà íà èçñëåäâàíåòî îáðúùàò âíèìàíèå íå ñàìî âúðõó òðàäèöèîííèòå ñèìïòîìè íà áîëåñòòà, íî è âúðõó äóøåâíîòî ñúñòîÿíèå íà 1 Òèí÷åâ, Â. Âúçìîæíî ëè å íàèñòèíà êâàíòîâî îáÿñíåíèå íà õîìåîïàòèÿòà. - Öúðêîâåí âåñòíèê, ¹8, 2002. 2 Ïàê òàì. 3 http://ollo.norna.ru/DIR00/3273.htm 4 Ðåêëàìíà áðîøóðà íà "Laboratoires Boiron", ñòð. 5
Äîêàòî íå ñå óáåäèì, ÷å íà ïðåäëàãàíèòå ëåêàðñòâà íå å âúçäåéñòâàíî ÷ðåç "òàéíè" äóõîâíè ñèëè, íåêà íå ãè èçïîëçâàìå, çàùîòî òàêà ðèñêóâàìå äóøåâíîòî ñè çäðàâå, à íå å ñèãóðíî, ÷å è ôèçè÷åñêè ùå ñå ñòàáèëèçèðàìå çàäúëãî. Äîáðîòî ëåêàðñòâî èìà äîáúð èçâîð è ïîðàæäà äîáðè ðåçóëòàòè çà ÷îâåêà.
Ãîñïîæî Áåäðîñÿí, ÷åòåòå ëè ñïèñàíèå "Ïðîçîðåö"? Áëàãîäàðåíèå íà ðåäêîëåãèÿòà íà ñïèñàíèåòî ãî ïîëó÷àâàì ðåäîâíî è ãî ÷åòà ñ óäîâîëñòâèå. Ñïîðåä Âàñ èìà ëè íóæäà îò íåãî íà áúëãàðñêèÿ êíèæåí ïàçàð è çàùî? Äa, uìa. ×èòàòåëèòå íà ñïèñàíèå "Ïðîçîðåö" èìàò âúçìîæíîñòòà äà ñå äîêîñíàò äî äóõîâíèòå öåííîñòè íà íàøàòà âÿðà. Îò ìîÿòà åæåäíåâíà äåéíîñò êàòî ïðåäñåäàòåë íà áëàãîòâîðèòåëíà îðãàíèçàöèÿ çíàì, ÷å òåçè öåííîñòè ñà âîäåùè â æèâîòà íà åäèí õðèñòèÿíèí. Çà ñúæàëåíèå äíåñ, ìàêàð è õðèñòèÿíè, ìíîãî õîðà íåñúçíàòåëíî ñà ñå îòäàëå÷èëè îò äóõîâíèÿ ïúò. Òîâà ñïèñàíèå èäâà òî÷íî íàâðåìå â íàøåòî îáùåñòâî. Ðàäâàì ñå, ÷å ÷èòàòåëèòå â Áúëãàðèÿ èìàò âúçìîæíîñòòà äà ñå äîêîñíàò äî âÿðàòà è äà íàìåðÿò èñòèííèÿ ïúò êúì
ñâîÿòà äóøåâíîñò. Ñìÿòàì, ÷å âíèêâàíåòî â õðèñòèÿíñêàòà âÿðà íè ïðàâè ñúïðè÷àñòíè êúì áîëêàòà íà äðóãèòå, ïðàâè íè ïî-ìèëîñòèâè è äîáðè õîðà. Óáåäåíà ñúì, ÷å ñïèñàíèåòî ùå ïîìîãíå íà âñåêè, êîéòî ñå ñòðåìè êúì äóõîâíî ñúâúðøåíñòâî. Êîå å ïúðâîòî, êîåòî ÷åòåòå, êîãàòî ïîëó÷èòå íîâèÿ áðîé? Ñëåäèòå ëè îïðåäåëåíè ðóáðèêè? Íå, çàùîòî âñè÷êèòå ñà èíòåðåñíè, íî èñêàì äà îòáåëåæà, ÷å ñïîðåä ìåí èçáîðúò íà çàãëàâèåòî å ìíîãî òî÷åí. Îòâàðÿéêè ïðîçîðåö, ÷îâåê èìà íîâ ïîãëåä êúì ñâåòà. Êîãàòî ðàçëèñòâàò ñïèñàíèå "Ïðîçîðåö", ÷èòàòåëèòå âíèêâàò â íîâ çà òÿõ ñâÿò. Æàëêî, ÷å ìíîçèíà ïðåêàðâàò æèâîòà ñè, áåç äà ñà îòâîðèëè íÿêîãà ïðîçîðåöà êúì ñâîÿòà äóøà. Àêî êàòî ÷èòàòåë òðÿáâà äà ïîñî÷èòå
íÿêîëêî ïëþñà è ìèíóñà çà ñúäúðæàíèåòî è öÿëîñòíîòî îôîðìëåíèå íà ñïèñàíèåòî, êàêâè ùå áúäàò òå? Êàòî ïëþñîâå ìîãà äà êàæà, ÷å îôîðìëåíèåòî å ïðèÿòíî. Öâåòîâàòà ãàìà ìå óñïîêîÿâà. Ìàòåðèàëèòå ñà ìíîãî äîáðå ïîäáðàíè, à øðèôòîâåòå ñà ÷åòëèâè. Êàòî ìèíóñ ùå îòáåëåæà, ÷å ëèïñâà äèàëîã ñ ÷èòàòåëÿ. Èìàòå ëè êîíêðåòíè ïðåïîðúêè? Òîâà ñïèñàíèå òðÿáâà äà ñòèãíå äî ìëàäîòî ïîêîëåíèå. Çà òàçè öåë òðÿáâà äà èìà âúïðîñè êúì ìëàäèòå õîðà îò ðàçëè÷íè îáëàñòè è ñôåðè íà æèâîòà. Áè áèëî äîáðå äà ñå îôîðìè êàòî ïîñòîÿííà ðóáðèêà. Ñúùî òàêà ùå áúäå äîáðå äà ñå íàïðàâè èíòåðíåò ñòðàíèöà, â êîÿòî äà èìà ôîðóì. Ãîñïîæî Áåäðîñÿí, áëàãîäàðÿ Âè çà îòäåëåíîòî âðåìå! ,,Ïðîçîðåö”
Ïóñòèíÿ å äóøà áåç èäåàë Ñúãðÿí îò ëþáîâòà Åäíè÷êà íåÿ Áëàãèé Áîã ñúçäàë Äà áúäå ôàð â ñâåòà Åäíè÷êà òÿ å ìîùíà äà âúçïðå Èçäèãíàòèÿ ìå÷ È â ìèð çëî÷åñòè ñâÿò äà ñúáåðå Ñúñ ñâîÿ áëàãà ðå÷
Èçäèãà òÿ äóøà íè äà ëåòè Êúì òèõè íåáåñà Òúé êàòî ëú÷àò âäèãà â âèñèíè Ñðåáðèñòàòà ðîñà Åäíè÷êà òÿ íå òúï÷è ñúñ ïåòà Ïðåâèòà ñëàáà òðúñò À íîñè ñ òèõà ïðîøêà íà óñòà Ãîëãîòñêè òåæúê êðúñò
Ôðåíñêàòà ðåâîëþöèÿ å êëþ÷îâîòî ñúáèòèå íà XVIII â. Çàòîâà è êóëòóðàòà íà òàçè åïîõà å ïðå÷óïåíà ïðåç íåãîâàòà ïðèçìà. Çà ìíîçèíà îò ñúâðåìåííèöèòå íà ðåâîëþöèÿòà òÿ å ðîæáà íà ôèëîñîôèÿòà, ò.å. íåãàòèâíà è ðàçðóøèòåëíà ïðîÿâà íà êðèòè÷íèÿ è îòðèöàòåëåí äóõ. Âúâ ôèëîñîôèÿòà íà XVIII â. ñå îòêðîÿâàò ðàäèêàëíè òåíäåíöèè, ÷èåòî ãëàâíî ñúäúðæàíèå å êðèòèêàòà íà âñè÷êè àâòîðèòåòè, à èçõîäíà òî÷êà è çàâúðøåê å öåëòà äà ñå ïîäêîïàÿò îñíîâèòå íà ïúðâîèçòî÷íèêà íà âñè÷êè àâòîðèòåòè - ðåëèãèÿòà è Öúðêâàòà. Òîâà å åïîõà íå ñàìî íà ðà-
öèîíàëèçúì è áåçâåðèå, íî è íà ìíîæåñòâî ðåëèãèîçíè ëóòàíèÿ. Õàðàêòåðíî å, ÷å ìèñëèòåëèòå ïðåíåáðåãâàò îôèöèàëíèòå öúðêâè (Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà è ïðîòåñòàíòñêàòà). Îò äðóãà ñòðàíà, íå ñàìî âÿðâàùèòå ñå îòäàëå÷àâàò îò Öúðêâàòà, íî è ñàìàòà òÿ ñå îêàçâà òâúðäå çàêîñòåíÿëà è îòêúñíàòà, äîðè âðàæäåáíà ñïðÿìî èíàêîìèñëåùèòå. Äóõîâíèÿò çàñòîé íà ðèìîêàòîëèöèçìà, ñóåâåðèÿòà è çëîóïîòðåáèòå, óïîðñòâîòî, ñ êîåòî Öúðêâàòà îòñòîÿâà èäåîëîãè÷åñêàòà ñèñòåìà íà ñòàðèÿ ðåæèì, îòâàðÿò äúëáîêà ïðîïàñò ìåæäó íåÿ è íîâàòà êóëòóðà. Çàðàæäà ñå ðàçëè÷åí
ìèðîãëåä, êîéòî å ÷èñòî ñâåòñêè, íåðåëèãèîçåí, áåçáîæåí, â ÷èéòî öåíòúð ñòîè íå Áîã, à ÷îâåêúò. Îñâåí òîâà âúçíèêâà ñòðåìåæ äà ñå ñúçäàäå åäíà íåêîíôåñèîíàëíà ðåëèãèÿ, ïëîä íà ôèëîñîôñêèÿ äåèçúì1. Ðåëèãèÿòà âå÷å å äúðæàâíî äåëî, à âåðîèçïîâåäàíèåòî å èçðàç íà çàäúëæèòåëíà ëîÿëíîñò. Öúðêâàòà ñå ïðåâðúùà â äúðæàâíî ó÷ðåæäåíèå è äóõîâåíñòâîòî ñòàâà îïîðà è ñúþçíèê íà óïðàâëÿâàùàòà àðèñòîêðàöèÿ. Ó÷åíèåòî, êîåòî ïðèçíàâà ñúùåñòâóâàíåòî íà Áîãà êàòî áåçëè÷íà ïúðâîïðè÷èíà íà ñâåòà. Îò ãëåäèùåòî íà äåèçìà ñâåòúò, ñëåä êàòî å ñúòâîðåí, å ïðåäîñòàâåí íà äåéñòâèåòî íà ñâîèòå ñîáñòâåíè çàêîíè. - Á. ð.
1
Ïðåç îêòîìâðè 1790 ã. â Ëîíäîí Å. Áúðã èçäàâà êíèãàòà "Ðàçñúæäåíèÿ çà Ôðåíñêàòà ðåâîëþöèÿ". Ñïîðåä Áúðã ñ íåÿ ñå ðàæäà "÷óäîâèùå". Äâå íåùà òîé îïðåäåëÿ êàòî "íàé-ñêàíäàëíè" â òîâà ñúáèòèå - ïîñÿãàíåòî âúðõó ñîáñòâåíîñòòà è ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà àòåèçìà. Íÿêîè îò ôðåíñêèòå àðèñòîêðàòè â åìèãðàöèÿ, èçíåíàäàíè îò íàðîäíîòî íåäîâîëñòâî, îáÿñíÿâàò èçáóõâàíåòî íà ðåâîëþöèÿòà ñ ïîíÿòèÿ îò ðåëèãèÿòà. Æîçåô äüî Ìåñòúð ÿ îïðåäåëÿ êàòî "áè÷ íà Áîãà", à Áðþåë òúðñè ñìèñúëà é â ðîëÿòà íà ìàñîíèòå. Òúëêóâàíåòî íà äüî Ìåñòúð å ïðåäíàçíà÷åíî çà ðèìîêàòîëè÷åñêèòå ñðåäè è å âñúùíîñò çîâ çà
ìå - Ìîíòåñêüî, Âîëòåð, Ðóñî, Äèäðî è äð. Âîëòåð êàòî åäèí îò êóìèðèòå íà Ïðîñâåùåíèåòî áåç êîëåáàíèå êðèòèêóâà Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà, ñðåùó êîÿòî èçäèãà ëîçóíãà: "Ñìàæåòå ãàäèíàòà!" Ðóñî èäåàëèçèðà ðîäîâîîáùèííèÿ ñòðîé êàòî ïðèìåð çà "åñòåñòâåíîòî ñúñòîÿíèå" íà îáùåñòâîòî. Ïîäîáíî íà Âîëòåð òîé íå ñòèãà äî àòåèçúì, à îñòàâà íà ïîçèöèèòå íà äåèçìà, âúïðåêè îñòðèòå ñè êðèòèêè ñðåùó Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà. Ñïîðåä òåçè ÿðêè ëè÷íîñòè íà íàóêàòà ïðîìåíèòå âúâ Ôðàíöèÿ ìîãàò äà ñå îñúùåñòâÿò ñàìî ñúñ ñúäåéñòâèåòî è â ðàìêèòå íà äúðæàâàòà. Äî ðåâîëþöèÿòà îò 1789 ã. òàì ãîñïîäñòâà ñèñòåìàòà íà àáñîëþòèçìà. Ïðè óïðàâëåíèåòî íà Ëóè XIV âñè÷êè îáùåñòâåíè èíñòèòóöèè èçãóáâàò âúçìîæíîñòòà äà îãðàíè÷àâàò äåéñòâèÿòà íà êðàëÿ. Òîé èìà öåíòðàëíà ïîçèöèÿ â ïîëèòè÷åñêèÿ æèâîò íà äúðæàâàòà è íà íåãî ïðèíàäëåæè öÿëàòà çàêîíîäàòåëíà, ñúäåáíà è èçïúëíèòåëíà âëàñò. Ôðàíöèÿ å àáñîëþòíà ìîíàðõèÿ, ÷èéòî âëàäåòåë ïðåòåíäèðà, ÷å ïîëó÷àâà ñâîÿòà âëàñò îò Áîãà. Âñåêè ïîäàíèê å çàäúë-
ïîêàÿíèå ñ öåë äà ñå âúçñòàíîâè îáùåñòâåíèÿò ðåä âúâ Ôðàíöèÿ è äà ñå âúðíå ìîíàðõèÿòà. Ïðåç 1799 ã. àáàò Áðþåë èçäàâà â ïåò òîìà "Ñïîìåíè çà èñòîðèÿòà íà ÿêîáèíñòâîòî". Òîé òúðñè íåãîâèòå êîðåíè â ìíîãîáðîéíèòå åðåñè, ñúùåñòâóâàëè ïðåç ñðåäíèòå âåêîâå, è ãè ïðåäñòàâÿ êàòî îðúæèÿ íà ìàñîíñòâîòî. Ðàçáèðà ñå, òåçè âúçãëåäè îòíîñíî ìÿñòîòî íà ðåëèãèÿòà âúâ Ôðåíñêàòà ðåâîëþöèÿ ñà òâúðäå êðàéíè è åäíîñòðàí÷èâè. Íî íÿìà äà áúäå ïðåñèëåíî, àêî ñå êàæå, ÷å ïðåç òîçè ïåðèîä ñå ïðåìèíàâà ïðåç àòåèçìà, çà äà ñå ñòèãíå äî ÷èñòî åçè÷åñòâî. Èçâåñòíè ñà àíòèðåëèãèîçíèòå èäåè íà íàé-âèäíèòå ìèñëèòåëè îò òîâà âðå-
æåí äà ñå ïîä÷èíÿâà áåçóñëîâíî íà ñâîÿ êðàë, à íà íåñïðàâåäëèâîñòèòå äà ðåàãèðà ñàìî ñ "ìîëèòâà è òúðïåíèå". Íî ïðåç XVIII â. öÿëàòà ñèñòåìà å ïîñòàâåíà íà èçïèòàíèå, çàùîòî ñå îêàçâà, ÷å ñëåäâàùèòå íàñëåäíèöè íà ïðåñòîëà - Ëóè XV è Ëóè XVI - íÿìàò áëåñòÿùèòå äúðæàâíè÷åñêè êà÷åñòâà íà ñâîÿ ïðåäøåñòâåíèê.  îáùîïîëèòè÷åñêè àñïåêò 80-òå ãîäèíè íà XVIII â. ñà âðåìå íà ïîâñåìåñòíè íåäîâîëñòâà è ñúòðåñåíèÿ. Êðèçàòà íà ñòàðèÿ ðåæèì ñòàâà î÷åâèäíà çà âñè÷êè. Ñòúëêíîâåíèÿ è áóíòîâå èìà â Èðëàíäèÿ (1782-1784), Áåëãèÿ (1787-1790), Õîëàíäèÿ (1783-1787) è äðóãè ñòðàíè. È àêî Àìåðèêàíñêàòà
ðåâîëþöèÿ ñå âúçïðèåìà êàòî àíòèêîëîíèàëåí áóíò, öåëÿù äà ñå óñòàíîâè ôåäåðàëíî óñòðîéñòâî, Àíãëèéñêàòà êàòî ïúò çà âúâåæäàíå íà êîíñòèòóöèîíåí ìîäåë è ñúñëîâåí êîìïðîìèñ, òî Ôðåíñêàòà ðåâîëþöèÿ âåäíàãà ñëåä èçáóõâàíåòî ñè ñòàâà ïîëèòè÷åñêè èäåàë íà òîãàâàøíèòå ïîêîëåíèÿ â áîðáàòà èì çà óíèùîæàâàíå íà ñòàðèÿ ðåæèì. Äî 1789 ã. äîðè ñàìàòà äóìà "ñâîáîäà" ñå ðàçáèðà ïîâå÷å êàòî ñâîáîäà çà òúðãîâñêî-ïðåäïðèåìà÷åñêà äåéíîñò è åäâà ñëåä ðåâîëþöèÿòà äîáèâà èñòèíñêîòî ñè ñúäúðæàíèå íà ñâîáîäà çà îòäåëíàòà ëè÷íîñò â ñôåðàòà íà ïîëèòè÷åñêàòà äåéíîñò. Èäåÿòà çà ðàâíè ïðàâà íå ñúùåñòâóâà â ñîöèàëíàòà ïðàêòèêà íà Ôðàíöèÿ ïðåäè 1789 ã. Âñåêè ïðèíàäëåæè êúì îïðåäåëåíî ñîöèàëíî ñúñëîâèå. Ïúðâîòî å äóõîâåíñòâîòî, âòîðîòî - àðèñòîêðàöèÿòà, à òðåòîòî âêëþ÷âà îñòàíàëàòà ÷àñò îò íàñåëåíèåòî - òúðãîâöèòå, çàíàÿò÷èèòå è ñåëÿíèòå. Ïðåç 1789 ã. äóõîâíèöèòå â ñòðàíàòà ñà 100 õèëÿäè äóøè. Òå ñà â óïàäúê êàòî áðîé è âëèÿíèå. Ïðåç 60-òå ãîäèíè íà XVIII â. éåçóèòèòå ñà èçãîíåíè è òÿõíàòà ñîáñòâåíîñò å êîíôèñêóâàíà, êàêòî â Àâñòðèÿ, Èñïàíèÿ è Ïîðòóãàëèÿ. Íî êàòî ñúñëîâèå äóõîâåíñòâîòî çàïàçâà ðåäèöà ïðèâèëåãèè. Îêîëî 10% îò çåìÿòà å ïðèòåæàíèå íà Öúðêâàòà, êîÿòî èìà ïðàâî è íà öúðêîâåí äàíúê îò ñåëñêîñòîïàíñêàòà ïðîäóêöèÿ. Äúðæàâàòà íå îáëàãà ñ äàíúöè ñîáñòâåíîñòòà íà Öúðêâàòà. Ñèíîâå íà àðèñòîêðàòè çàåìàò âñè÷êè ïî-âàæíè öúðêîâíè äëúæíîñòè è êîíòðîëèðàò èìîòèòå. Ïî âðåìå íà ñòàðèÿ ðåæèì âëàñòòà íà Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà âúâ Ôðàíöèÿ å äîñòà ñèëíà. Èìà ïåðèîäè, ïðåç êîèòî âèñøåòî äóõîâåíñòâî îêàçâà çíà÷èòåëíî âëèÿíèå íàä ñâåòñêàòà âëàñò, îñîáåíî ïî âðåìåòî íà êðàë Ëóè XIV. Ñòðåìåæúò íà Öúðêâàòà äà ó÷àñòâà â óïðàâëåíèåòî íà ñòðàíàòà, ïðèâèëåãèðîâàíîòî é ïîëîæåíèå â îáùåñòâîòî, íåéíèòå íåñêðèòè çëîóïîòðåáè ñ àâòîðèòåòà è
Äàíãîí: "Ñòàðèÿò ðåæèì íè äîêàðà äî ðåâîëþöèÿòà." Òîâà å åäíà îò ãëàâíèòå èäåè íà åïîõàòà - áîðáàòà çà èçðàâíÿâàíå íà çàêîííèòå ïðàâà íà íàñåëåíèåòî. Äåéñòâèòåëíî ìàñîâèÿò íàðîäåí ïðîòåñò âúâ Ôðàíöèÿ èìà ñâîèòå ïîëèòè÷åñêè, ñîöèàëíè è èêîíîìè÷åñêè ïðè÷èíè, íî òå â íèêàêúâ ñëó÷àé íå îïðàâäàâàò àíòèõóìàííèòå ñðåäñòâà çà ïîñòèãàíå íà èñêàíèÿòà. Êóëìèíàöèÿòà íàñòúïâà ïðåç 1789 ã., êîãàòî êðàëÿò ñâèêâà Ãåíåðàëíèòå ùàòè. Òå íå ñà çàñåäàâàëè îò 1614 ã. Ïî òðàäèöèÿ âñÿêî ñúñëîâèå èìà ïðàâî íà åäèí ãëàñ è çàñåäàâà îòäåëíî. Äóõîâåíñòâîòî èçíåíàäâàùî ïîäêðåïÿ òðåòîòî ñúñëîâèå.  íàâå÷åðèåòî íà èçáîðèòå àáàò Ñèéåñ ïóáëèêóâà áðîøóðàòà ñè "Êàêâî ïðåäñòàâëÿâà òðåòîòî ñúñëîâèå?". Òîé ïðåâðúùà íåæåëàíèåòî íà àðèñòîêðàòèòå äà ó÷àñòâàò â ïðè÷èíà çà ðåâîëþöèÿ. Íà 10 þíè àáàòúò êàíè âñè÷êè äåëåãàòè äà ñå ñðåùíàò ñ ïðåäñòàâèòåëè íà òðåòîòî ñúñëîâèå. Òàêà ñå ñúçäàâà Ó÷ðåäèòåëíîòî ñúáðàíèå, êîåòî èìà çà çàäà÷à äà èçðàáîòè Êîíñòèòóöèÿ íà ñòðàíàòà. Íà 4 àâãóñò 1789 ã. Ó÷ðåäèòåëíîòî ñúáðàíèå îòìåíÿ ñúñëîâíèòå
îãðîìíèòå é áîãàòñòâà ïðåäèçâèêâàò ìàñîâî íåäîâîëñòâî. Íà ñâîé ðåä âòîðîòî ñúñëîâèå ñúùî èìà ñèëíî âëèÿíèå. Ñëåä 1715 ã. è îñîáåíî ñëåä 1750 ã. òî ïîëó÷àâà çíà÷èòåëíà ïîëèòè÷åñêà âëàñò. Êðàëñêèòå èíòåíäàíòè è ïîâå÷åòî îò âèñøèòå ïîñòîâå â àðìèÿòà, Öúðêâàòà è Ïàðëàìåíòà ñà çàåòè ñàìî îò àðèñòîêðàòè. Òåõíèòå ïðèâèëåãèè èçïúêâàò â ñðàâíåíèå ñ ïðàâàòà íà òðåòîòî ñúñëîâèå. Åäèí îò âàæíèòå åëåìåíòè íà çàäàâàùàòà ñå êðèçà å êîíôëèêòúò íà èíòåðåñè ìåæäó êîíñåðâàòèâíàòà àðèñòîêðàöèÿ è óêðåïâàùèòå ïîçèöèèòå ñè áóðæîàçíè êðúãîâå. Êàêòî êàçâà åäèí îò âîäà÷èòå íà ðåâîëþöèÿòà Æîðæ
ïðèâèëåãèè, ôåîäàëíèòå ïðàâà è öúðêîâíèÿ äåñÿòúê. Íà 26 àâãóñò å ïðèåòà "Äåêëàðàöèÿ çà ïðàâàòà íà ÷îâåêà è ãðàæäàíèíà". Ñòðàíàòà âå÷å å êîíñòèòóöèîííà ìîíàðõèÿ. Íàöèîíàëíîòî ñúáðàíèå íàíàñÿ ñèëåí óäàð âúðõó Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà. Çàáðàíÿâàò ñå ìîíàøåñêèòå îðäåíè, îòìåíÿ ñå ïðàâîòî íà Öúðêâàòà äà óïðàâëÿâà ñâîèòå èìîòè è ñå âúâåæäà ãðàæäàíñêî ðåãèñòðèðàíå íà áðàêîâåòå è ïîãðåáåíèÿòà. Ñâåùåíèöèòå ñòàâàò äúðæàâíè ñëóæèòåëè íà ãîäèøíà çàïëàòà.  êðàÿ íà 1790 ã. îò òÿõ ñå èñêà äà ïîëîæàò êëåòâà çà âÿðíîñò êúì íàðîäà, çà äà ñå ïðåäîòâðàòè íåäîâîëñòâîòî. Òåçè ìåðêè ñà îñúäåíè îò ïàïà
Ïèé VI, êîéòî ñòàâà ïúðâèÿò åâðîïåéñêè ñóâåðåí, ïðîòèâîïîñòàâèë ñå íà ðåâîëþöèÿòà.  îòãîâîð íà ïàïñêèÿ ïðîòåñò ñëåäâà íå ñàìî îãðàíè÷àâàíå, íî è óíèùîæàâàíå íà Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà âúâ Ôðàíöèÿ. Õðèñòèÿíñêàòà ðåëèãèÿ ñå îòìåíÿ. Öúðêâèòå ñå çàòâàðÿò, à êðúñòîâåòå, èêîíèòå è âñè÷êè ñâåùåíè ïðåäìåòè ñòàâàò ïðèöåë íà áîãîõóëñòâî. Âúçöàðÿâà ñå ðåëèãèÿòà íà ðàçóìà, ñèìâîëèçèðàíà îò æåíà ñ ëåêî ïîâåäåíèå, êîÿòî òúðæåñòâåíî å âíåñåíà íà êîëåñíèöà â ïàðèæêàòà êàòåäðàëà "Íîòúð Äàì". Ïàïà Ïèé VI å àðåñòóâàí è ñëåä ðåäèöà óíèæåíèÿ óìèðà âúâ Ôðàíöèÿ ïðåç 1799 ã. Ñîöèàëíèÿò áóíò ïðåðàñòâà âúâ âàêõàíàëèÿ, êîÿòî ãî èçâåæäà îò ïúòÿ íà äåìîêðàöèÿòà è ãî âðúùà íàçàä êúì àíàðõèÿòà è õàîñà, ñâúðçàíè ñ êúðâàâè åçè÷åñêè ðèòóàëè. Åäèí îò íàé-çëîâåùèòå ñèìâîëè íà ðåâîëþöèÿòà å ãèëîòèíàòà, êîÿòî ñå÷å ãëàâè òîëêîâà ÷åñòî, êîëêîòî íà òúëïàòà ñà íóæíè çðåëèùà. Ðåâîëþöèîííîòî ìîòî å "Ñâîáîäà, áðàòñòâî, ðàâåíñòâî" - âñå õðèñòèÿíñêè öåííîñòè, ñ êîèòî îòêðèòî ñå çëîóïîòðåáÿâà â íåõðèñòèÿíñêà Ôðàíöèÿ. Ñëåä êàòî ñå èçðàæäà, ðåâîëþöèÿòà ïðåìèíàâà â ñâîÿòà ïðîòèâîïîëîæíîñò - àáñîëþòíàòà âëàñò íà îáÿâèëèÿ ñå çà èìïåðàòîð Íàïîëåîí. Ðåâîëþöèÿòà îò 1789 ã. ñòàâà ìîäåë è çà ðåäèöà äðóãè ïîäîáíè áóíòîâå â Ðóñèÿ, Êèòàé, Êàìáîäæà, Åòèîïèÿ, êîèòî ñúùî òàêà íåèçáåæíî ñå ïðîâàëÿò. Çà òåõíèòå îðãàíèçàòîðè è ïîñëåäîâàòåëè ïñàëìîïåâåöúò ïèøå ïðåäè 3000 ãîäèíè: "Ðå÷å áåçóìåö â ñúðöåòî ñè: "Íÿìà Áîã..." (Ïñ.13:1, ÑÈ).
... Ñâîáîäàòà å ÿâëåíèå èç âúòðåøíèÿ æèâîò. Îñâîáîæäåíèåòî å ÿâëåíèå èç âúíøíèÿ æèâîò... èìà, íàîïàêè, ñëó÷àè, êîãàòî âúíêàøíàòà ñâîáîäà óñèëÿ âúòðåøíîòî, äóõîâíîòî ðîáóâàíå, êàòî äàâà íà ðàçâàëàòà âúçìîæíîñò äà ñå ðàçâèâà áåçïðåïÿòñòâåíî è áåçíàêàçàíî! Òàêà ñòàíà ñ áúëãàðèòå. Áúëãàðèíúò íå å ñâîáîäåí: áúëãàðèíúò å ñàìî îñâîáîäåí... Òàêàâà å ñúäáàòà íà äóõîâíî áåçîêèòå íàðîäè. Äóõîâíî áåçîêè, îñâîáîäåíè, íåñâîáîäíè... Äàëè òàçè ïðèñúäà çà áúëãàðèòå å òîëêîâà âÿðíà, êîëêîòî è òåæêà? Ùå ïîòúðñèì îòãîâîð ó íåéíèÿ àâòîð Ñòîÿí Ìèõàéëîâñêè (1856-1927). Êîëêî îò äíåøíèòå ó÷åíèöè çíàÿò êîé å àâòîðúò íà "Âúðâè, íàðîäå âúçðîäåíè"? Òîé å åäèí îò òðèìàòà òâîðöè, åìáëåìàòè÷íè çà ñëåäîñâîáîæäåíñêàòà áúëãàðñêà ëèòåðàòóðà - íàðåä ñ Èâàí Âàçîâ è Êîíñòàíòèí Âåëè÷êîâ. Òðèìàòà æèâåÿò â êðúñòîïúòíî âðåìå, ïðåäè è ñëåä Îñâîáîæäåíèåòî íà Áúëãàðèÿ, êîåòî èì ïîçâîëÿâà äà âèäÿò êàê áúëãàðèíúò ðàçáèðà ñâîÿòà ñâîáîäà èëè ïî-ñêîðî ñâîåòî îñâîáîæäåíèå. Èìåòî íà Ìèõàéëîâñêè íå ñå ñðåùà îñîáåíî ÷åñòî íèòî â ó÷åáíèöèòå ïî ëèòåðàòóðà, íèòî ïî èñòîðèÿ. "Âúâ âñÿêà ëèòåðàòóðà èìà "òúìíè", íå÷åòåíè èëè òðóäíî ðàçáèðàåìè êëàñèöè.  íàøàòà Ñòîÿí Ìèõàéëîâñêè å áåçñïîðíî íàé-êðóïíàòà ôèãóðà îò òîçè ðîä. È öåëèÿò âúïðîñ å çàñëóæàâà ëè òîé òàçè ñâîÿ ñúäáà, îïðåäåëåíà ëè å òÿ îò ñòàáèëíà ëèòåðàòóðíî-èñòîðè÷åñêà ïðåöåíêà?..." êàçâà Ì. Íåäåë÷åâ çà "ïñèõîëîãè÷åñêàòà çàãàäêà" Ìèõàéëîâñêè, êàêòî ãî îïðåäåëÿ ä-ð Êðúñòåâ. Çàâúðøèë Ôðåíñêè èìïåðàòîðñêè ëèöåé â Öàðèãðàä è ïðàâî âúâ Ôðàíöèÿ, ìëàäèÿò Ìèõàéëîâñêè ðàáîòè êàòî àäâîêàò, ñúäèÿ è ó÷èòåë ïî ôðåíñêè â Ñîôèéñêèÿ óíèâåðñèòåò. Ïóáëèöèñòè÷íèÿò ìó òàëàíò å ïðè÷èíà äà áúäå óâîëíåí îò íÿêîëêî àäìèíèñòðàòèâíè ñëóæáè. Äîêàòî å ãëàâåí ðåäàêòîð íà âåñòíèê "Íàðîäíèé ãëàñ" (1880), òîé ðàáîòè è êàòî íà÷àëíèê íà îòäåëåíèå â òîãàâàøíîòî ÌÂíÐ. Ïðåç 1883 ã. å ãëàâåí ñåêðåòàð íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà ïðàâîñúäèåòî, èçáðàí å çà äåïóòàò â III Âåëèêî íàðîäíî ñúáðàíèå (1886-1887), êàêòî è â VIII è XIII îáèêíîâåíî íàðîäíî ñúáðàíèå (1894-1896, 1903-1908). Ïðåäè íà Èëèíäåíñêî-Ïðåîáðàæåíñêîòî âúñòàíèå (1903) è ïî âðåìå íà ñàìèòå ñúáèòèÿ òîé àêòèâíî ðàçÿñíÿâà ìàêåäîíñêèÿ âúïðîñ. Ïðåäñåäàòåë å íà Âúðõîâíèÿ ìàêåäîíî-îäðèíñêè êîìèòåò (1901-1903) è å ÷ëåí íà Áúëãàðñêîòî êíèæîâíî äðóæåñòâî (äí. ÁÀÍ). Íî ñðåä âñè÷êî òîâà èçïúêâà íàé-âå÷å ñëîâîòî, íàïèñàíî îò íåãî. Òî å ñïîñîáíî äà ñúçèæäà è ðàçðóøàâà, ïîíÿêîãà äîðè åäíîâðåìåííî. Åòî ãî ïàðàäîêñà ïðè íåãî -"íàòóðà áîãàòà è ìíîãîñòðàííà, äóõ ïèòëèâ è øèðîê, Ñòîÿí Ìèõàéëîâñêè ñúåäèíÿâà â ñåáå ñè ñìåëèòå óñòðåìè íà õóäîæíèêà ñúñ ñòðîãèÿ àíàëèç íà ìèñëèòåëÿ è êàêòî âñÿêîãà è âñÿêúäå... òîâà å ñúçäàëî åäíà íåóðàâíîâåñåíà íàòóðà. Òàÿ íàòóðà å îñúäåíà äà áúäå çðèòåë íà áåçïðèìåðíè è áåç÷èñëåíè ïîëèòè÷åñêè è íåïîëèòè÷åñêè ñâåòîòàñòñâà... Ñèëàòà íà íåãîâàòà ðå÷ íÿìà ðàâíà íà ñåáå ñè â íàøàòà ëèòåðàòóðà. Òîâà íå ñà âå÷å äóìè, òîâà ñà ãðúìîòåâè÷íè óäàðè, êîèòî çàøåìåòÿâàò ÷èòàòåëÿ... Æèâîòúò òóê ñå ìèñëè, íå ñå æèâåå... Íî ñòðàííî, Ñòîÿí Ìèõàéëîâñêè, ÷îâåêúò îáà÷å å öÿë òåìïåðàìåíò, öÿëà åìîöèÿ...". Öåëèÿò âúòðåøåí áóíò íà ïîåòà å èçðàçåí â "Îðèñèÿ": Ïîåò äà áúäå!  ïåñíè æàëîâèòè ñâåòîâíèòå çëèíè äà èçáðîÿâà! Ïîåò äà áúäå! Ñ ðèòìè ÿäîâèòè íåáåñíèé ïðîèçâîë äà óêîðÿâà! Ïîåò äà áúäå! Íî ñúñ ñâîÿ ãåíèé áåäè äà ïðåäèçâèêâà âñåâúçìîæíè; äà çàáëóæäàâà - ñ õèìíè âäúõíîâåíè, äà ñëàâè Áîãà - âúâ ïñàëìè áåçáîæíè! Äà áúäå ñúðöåâåäåö! Ðàíà æèâà ïîä âñåêè ëèê ÷îâåøêè äà íàìÿðâà! Îñìèâàíå íà ïîñðåäñòâåíîñòòà - òîâà å îñíîâíèÿò ìîòèâ â æàíðîâî ðàçíîîáðàçíîòî è èçïúëíåíî ñ ìèòîëîãè÷íè è áèáëåéñêè ìîòèâè òâîð÷åñòâî íà Ìèõàéëîâñêè. "Ïðúâ ïúò ñå ÿâèõà ó íàñ ïîåòè÷åñêè âúïðîñèòå çà ÷îâåøêîòî áèòèå, ïðîáëåìàòà çà ñìèñúëà íà ÷îâåøêàòà ó÷àñò; ÿâèõà ñå ðåëèãèîçíè è ôèëîñîôñêè ìîòèâè, ÷èåòî ðàçðåøåíèå îñòàíà õóäîæåñòâåíî íåñúâëàäÿíî, íî… òå ñà ñòúïêàòà êúì çàäúëáî÷åíîòî ðàçâèòèå íà íàøàòà ïîåçèÿ èçîáùî" - ïèøå Ì. Íèêîëîâ. Êàòî äåïóòàò Ìèõàéëîâñêè âîþâà ñ ïîñðåäñòâåíîñòòà è ïîëèòèêàòà. Òóê îáà÷å òîé å êðèòèêóâàí ÷åñòî è îñòðî. Ïîëèòèêúò Ìèõàéëîâñêè "÷óâñòâàøå íóæäàòà îò ïîëîæèòåëåí èäåàë, îò ñãðàäà ñëåä ñúáàðÿíåòî...  îáùèòå ñè ïîëèòè÷åñêè ðàçñúæäåíèÿ ïî âúòðåøíèòå ðàáîòè íà Áúëãàðèÿ îñòàíà ëþáèòåë... Íåîáâúðçâàåì è íåçàäúðæèì, òîé èìàøå ñÿêàø íåïðèÿçúí êúì ïàðòèèòå èçîáùî, ìàêàð è äà ïðèçîâàâàøå êúì òàêèâà ïðàêòè÷åñêè áåçïëîäíè ãðóïèðàíèÿ êàòî ïàðòèÿòà
íà õðèñòèÿíñêèÿ ñîöèàëèçúì, äîâîëíî çàÿâÿâàéêè, ÷å ó íàñ òîé å íåèí åäèíñòâåí ÷ëåí", êîìåíòèðà Â. Ïóíäåâ. Ä-ð Êðúñòåâ îáÿñíÿâà ôèëîñîôñêè ïîäîáíà íåêîíêðåòíà ïîëèòè÷åñêà ïîçèöèÿ: "Ïðàâèëîòî å, ÷å êîèòî ìîãàò, íå çíàÿò êàê, êîèòî çíàÿò êàê, íå ìîãàò. Ñòîÿí Ìèõàéëîâñêè å åäíî îò èçêëþ÷åíèÿòà: òîé è ìîæå, è çíàå êàê. Íî òîé ïàê íå äåéñòâà, çàùîòî... âñúùíîñò íå ìîæå. Òîé å ÷îâåê íàïúëíî äåçèëþçèîíèçèðàí, òîé íå ñå ìàìè îò íèêàêâè ôàíòîìè íà óñïåõà è çíàå, ÷å ñâåòúò íå ñå óïðàâëÿâà îò èäåàëè... è åäèíñòâåíîòî, êîåòî áè ìîãëî äà ìó âäúõíå è íàëîæè åäíà áîðáà, áè áèëî ÿñíîòî óáåæäåíèå, ÷å òàçè áîðáà íÿìà äà áúäå áåçïëîäíà." Ìèõàéëîâñêè íå å ÷îâåê íà ïðèìèðåíèåòî, à íà äåéñòâèåòî. Íåãîâèÿò êîïíåæ å äà ó÷àñòâà âúâ ôîðìèðàíåòî íà íå ïðîñòî îñâîáîäåí, íî èñòèíñêè ñâîáîäåí áúëãàðèí: "Èñòèíàòà ùå âè îñâîáîäè, äóìà Áîãî÷åëîâåêúò. Êîÿ èñòèíà?  Åâàíãåëèåòî ñå ðàçïðàâÿ íà ìíîãî ìåñòà çà íåÿ. Òàçè èñòèíà å ëþáîâòà êúì áëèæíèÿ, ìèëîñúðäèåòî, ñúñòðàäàíèåòî, âçàèìíîòî ãðåõîïðîùåíèå è âçàèìîïîìîùòà ìåæäó ÷îâåøêè ñúùåñòâà, êîèòî ñà ðîæáè íà åäèí è ñúù íåáåñåí Áàùà. Òàÿ èñòèíà ïðîïîâÿäâàë Èèñóñ... Åâàíãåëèå è íàóêà ñà ïðî÷åå íàïúëíî ñúãëàñíè: âúçäèãíåòå ñåáå ñè äî Èñòèíàòà." Âúçäèãíåòå ñåáå ñè äî Èñòèíàòà. Öÿëîòî ïîëèòè÷åñêî ïîâåäåíèå è ðåæåùî ñëîâî íà ïîåòà ñâèäåòåëñòâà: "Íå ñå ïîïðàâÿò ñ ïðîïîâåä òúëïèòå è êíÿçåòå!" " ñâîèòå îñíîâíè óáåæäåíèÿ ðàííèÿò Ìèõàéëîâñêè å ïîçèòèâèñò è àãíîñòèê" - îáîáùàâà ä-ð Êðúñòåâ. Òóê ñòðîãàòà ëþáîâ êúì áëèæíèÿ îùå íÿìà ñúçíàíèå çà ãðàíèöà. Ìèõàéëîâñêè íàðè÷à Áîòåâ "áåçäàðåí ïîåò" è êðèòèêóâà áúëãàðñêàòà ïðåñà ñ åçèêà, êîéòî òÿ ñàìàòà èçïîëçâà. Çàðàäè ñòàòèÿ, ïóáëèêóâàíà âúâ â."Äåí" îò 1904, íàñî÷åíà ñðåùó êíÿç Ôåðäèíàíä I, å îñúäåí óñëîâíî. Âïîñëåäñòâèå å óâîëíåí îò Ñîôèéñêèÿ óíèâåðñèòåò è ëèøåí îò ìàòåðèàëíè ñðåäñòâà, èñêà îò Áúëãàðñêèÿ ïàðëàìåíò íàðîäíà ïåíñèÿ. Äîòîãàâà òàêàâà ïåíñèÿ å îòïóñêàíà ñàìî íà Âàçîâ, è òî áåç òâîðåöúò äà ÿ å èñêàë. Îáùåñòâåíàòà ðåàêöèÿ ñå ñìåíÿ îò "Îñàííà!" â "Ðàçïíè ãî!". Íàñòúïâàò "...äâå äåñåòèëåòèÿ ñëåä 1905 ã. - ãîäèíè íà äóõîâåí êðèçèñ, íà ñàìîòà. Ìèõàéëîâñêè ïèøå ìíîãî, íî íå èçäàâà… òîâà å ñÿêàø èçïîâåä ïðåä ãëóõ è íÿì èçïîâåäíèê. Òîâà å íåìîòà."  òàçè íåìîòà ñ áîëêà ñå ðàæäà åäíî íîâî ñúðöå. Àêî ïðåäè êðèòèöèòå ïîñòàâÿò ïîä ñúìíåíèå âÿðàòà íà Ìèõàéëîâñêè: "íåãîâèòå ìèñëè çà æèâîòà îòðàçÿâàò ðàçíè åòè÷åñêè ñèñòåìè - îò åïèêóðåéñòâî äî õðèñòèÿíñêà äîáðîäåòåë... íÿìà òóê íå ñàìî ðîäîëþáèå, íÿìà è õðèñòèÿíñòâî" ïèøå Â. Ïóíäåâ, òî ñåãà "òðÿáâà äà ñå ïðèçíàå, ÷å â ïîñëåäíèòå ðàáîòè íà Ìèõàéëîâñêè òåçè ïðîòèâîðå÷èÿ íå ñå ÷óâñòâàò òúé ðÿçêî... Íàèñòèíà íåãîâàòà ñàòèðà å íåñäúðæàíî ãðóáà è ðóãàòåëíà, íî êàê èíà÷å ìîæåøå äà äåéñòâà òÿ (à Ìèõàéëîâñêè èñêàøå íåïðåìåííî äà äåéñòâà) âúðõó çàêîðàâåëèòå ñúâåñòè íà ñúâðåìåííèöèòå ìó, åäíî ëèøåíî îò åëåìåíòàðíè ïîíÿòèÿ çà ðåä è ÷åñò îáùåñòâî?". Ìèõàéëîâñêè ñïèðà äà òúðñè ïðèçíàíèå è îöåíêà. Çàïî÷âà äà ñúòðóäíè÷è íà "Öúðêîâåí âåñòíèê". Åòî êàê ãîâîðè åäíî ñúðöå, íàó÷åíî äà îáè÷à ñëåä èçæèâÿíîòî ñòðàäàíèå: Îò âñÿêà çåìíà áëàãîòà ñúðöåòî ìè å îâäîâÿëî. ... êàòî äúá, ïîâàëåí îò ãðúì ñúðöåòî ìè å óìúðòâÿëî êàòî îòøåëíèê â ïåùåðà ñúðöåòî ìè å ïîäèâÿëî êàòî èçãíàíèê, ÷óæä íàâðåä ñúðöåòî ìè å îãðóáÿëî. Êàòî âàÿòåë îñëåïÿë ñúðöåòî ìè å çàðèäàëî Î, Ãîñïîäè, äîéäè! Çà òåá ñúðöåòî ìè å èçãëàäíÿëî. Ñúçèäàíèå è ðàçðóøåíèå â ðàçâèòèåòî íà åäèí æèâîò. Ïðåäñòàâåíè â äâå ñòðàíèöè, òå ðàçêðèâàò áóíòà, ïðèìèðåíèåòî, áîëêàòà è ëþáîâòà íà åäèí áúëãàðèí, êîéòî êîïíååøå äà âèäè ñåáå ñè è ñâîèòå ñúíàðîäíèöè ñâîáîäíè. Íåêà îñòàâèì îòêðèò âúïðîñà - ñâîáîäåí ëè å áúëãàðèíúò, èëè ñàìî îñâîáîäåí, ñúçèæäà èëè ðàçðóøàâà? Ïî ìàòåðèàëè îò:
1. Ìèõàéëîâñêè Ñò. Êíèãà çà áúëãàðñêèÿ íàðîä. èçä. Çàõàðèé Ñòîÿíîâ, Ñîôèÿ 2002 2. http://www.slovo.bg/showauthor.php3? D=39 &LangID=1. Âèæ Ìèõàéëîâñêè Ñò. Ïîëèòè÷åñêè è ôèëîñîôñêîðåëèãèîçíè ðàçìèøëåíèÿ
‘ËÎÓÒÓÙˡڇ ÏË Á‡ ÊË‚ÓÚ‡ ·Â¯Â, ˜Â Úˇ·‚‡ ÓÚ ‚Ò˘ÍÓ ‰‡ ÓÔËÚ‡Ï, Á‡ ‰‡ Ò ‡‰‚‡Ï Ô˙ÎÌÓˆÂÌÌÓ Ë "Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ" ̇ Ò˙˘ÂÒÚ‚Û‚‡ÌÂÚÓ, ‰‡ ÓÒÚ‡‚ˇ ÒΉ‡ ÒΉ Ò· ÒË Ì‡ÔËÏ ‡‚ÚÓ·ËÓ„‡Ù˘ÂÌ ÓÏ‡Ì - Ë Ì‡Í‡ˇ ‰‡ Ò ı‚˙Ρ ÓÚ ‚ËÒÓ͇ Ò͇·, ÛÏˇÈÍË ˘‡ÒÚÎË‚‡, ˜Â ‚ ÔÓÒΉÌËÚ ÏËÌÛÚË ÔÂ‰Ë ÒÏ˙ÚÚ‡ ÎÂÚˇ... —‚Ó·Ó‰‡Ú‡, Á‡ ÍÓˇÚÓ ÍÓÔÌÂÂı, Á‡Òˇ„‡¯Â Ò‡ÏÓ ‡ÁÛχ ÏË, ‡ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎÌÓÒÚ Ó·Û‚‡ı ̇ ÒÛÂÚ‡Ú‡. Õ ÏÓÊÂı ‰‡ ӷ˘‡Ï ËÒÚËÌÒÍË, Á‡˘ÓÚÓ ‰‡‚‡ı, Á‡ ‰‡ ÔÓÎÛ˜‡. ≈‰ËÌÒÚ‚ÂÌˡ ˜Ó‚ÂÍ, ‚ ÍÓ„ÓÚÓ ·ˇı ‚β·Â̇, ‚Ëʉ‡ı ‚ÒˇÍ‡ ÒÛÚËÌ ‚ ӄΉ‡ÎÓÚÓ.
Áÿõ íàé-îáèêíîâåíî ìîìè÷å îò ìàëúê ïðîâèíöèàëåí ãðàä, íî ìíîãî èñêàõ äà ñúì ðàçëè÷íà, íå êàòî äðóãèòå, íåïîâòîðèìà. Âêúùè àòìîñôåðàòà áåøå íåñïîêîéíà èëè, ïîòî÷íî, áóðíà. Òàòêî è ìàéêà ñå êàðàõà, à íèå ñúñ ñåñòðà ìè ãè ñëóøàõìå îò íàøàòà ñòàÿ. Íå ãè îáâèíÿâàì, òå ñàìèòå áÿõà äîñòàòú÷íî íåùàñòíè è îáúðêàíè, çà äà ïîíàñÿò è òåæåñòòà íà óïðåöèòå. Âñúùíîñò íèêîé îò íàñ íå ðàçáèðàøå êàê ñòàíà òàêà, ÷å ãîëÿìàòà èì ëþáîâ ñå ñêðè íÿêúäå.  ïóáåðòåòà, ïîâëèÿíà îò ïðèÿòåë íà ïî-ãîëÿìàòà ìè ñåñòðà, çàïî÷íàõ äà ñëóøàì ìåòúëìóçèêà. Íàìåðèõ âðåìåííà óòåõà â ðèòúìà, êîéòî ìå óâëè÷àøå è ïðîíèêâàøå äúëáîêî â äóøàòà ìè, êàòî ìå êàðàøå äà ñå ÷óâñòâàì ÷àñò îò íåùî âåëèêî, ïî-ãîëÿìî îò ìåí.
Èçïèòâàõ íàñëàäà è èçâåñòíî âúçõèùåíèå, à òîâà ìè äàâàøå íÿêàêâà ñèãóðíîñò. Âñå ïîâå÷å ìè õàðåñâàøå ãíåâíèÿò ïðîòåñòåí ðåâ íà ñîëèñòèòå îò ìåòúëñêèòå áàíäè - òîé íàïúëíî ñúîòâåòñòâàøå íà æåëàíèåòî ìè äà âèêàì, äà êðåùÿ è äà íå ÷óâàì íèùî äðóãî. Ôàêòúò, ÷å íàé-ïîñëå, íàïóê íà âñè÷êè, ñúì ðàçëè÷íà, ìè äîñòàâÿøå îãðîìíî óäîâîëñòâèå. Õîäåõ ñúñ ñêúñàíè ëàñòè÷íè äúíêè, ìúæêè êàçàðìåíè êóáèíêè, ÷åðíà òåíèñêà ñ ÷åðåï îòïðåä è ñïëúñòåíà, íåñðåñàíà äúëãà êîñà.  ó÷èëèùå ñè íàìåðèõ ïîäõîäÿùà êîìïàíèÿ, êîÿòî äà ìå ðàçáèðà è ïðèåìà. Ïðèÿòåëèòå ìè ñå îáëè÷àõà ïî-ñòðàííî, ñëóøàõà ïî-ñòðàííà ìóçèêà, èìàõà ñòðàííè âèæäàíèÿ çà æèâîòà, à "òåñíîãðúäèòå" ìè âðúñòíèöè ãè îïðåäåëÿõà êàòî "íåíîðìàëíèöè". Íà 17 ãîäèíè áÿõ ïðåñòúïèëà äîñòà
ãðàíèöè. Íàïèâàõ ñå, ïóøåõ ìàðèõóàíà (ñ "ïîäõîäÿùàòà" êîìïàíèÿ), ëúæåõ, êðàäÿõ ðîäèòåëèòå ñè (è íå ñàìî òÿõ)... íÿìà íóæäà äà ñïîìåíàâàì âñè÷êî. Ñåñòðà ìè âå÷å áåøå ñòóäåíòêà â äðóã ãðàä è àç îñòàíàõ åäèíñòâåí ñâèäåòåë íà òúæíèÿ, ìú÷èòåëåí ïðîöåñ âêúùè ðàçïàäàíåòî íà ñåìåéñòâîòî. Ïðåäñòîåøå ìè àáèòóðèåíòñêè áàë. Íå çíàåõ êàêâî òî÷íî äà êàíäèäàòñòâàì, íî âúçíàìåðÿâàõ äà èçïîëçâàì âúçìîæíîñòòà, êîÿòî ñòóäåíòñòâîòî ïðåäîñòàâÿ, äà æèâåÿ äðóãàäå. Âå÷å ïðèëè÷àõ íà ìîìè÷å (à íå íà ìåòàëèñò â ìúæêè ðîä), çàùîòî ïîäðàæàâàõ íà íàé-äîáðàòà ñè ïðèÿòåëêà, êîÿòî áîãîòâîðÿõ. Òÿ ñå îáëè÷àøå è ãðèìèðàøå êàòî "èñòèíñêà" æåíà, íî âúïðåêè òîâà ñè îñòàâàøå áóíòàðêà, íåïîâòîðèìà è îðèãèíàëíà. Çàïî÷íàõ äà ñè áîÿäèñâàì êîñàòà, äà ñè ñëàãàì ÷åðâèëî, äà õîäÿ ñ
ñöåíàòà, ñëàâàòà è ëèöåìåðèåòî. Ïîñòåïåííî ñå óñúâúðøåíñòâàõ â èçêóñòâîòî ôèíî è äåëèêàòíî äà ìàíèïóëèðàì îêîëíèòå ïî âñÿêàêúâ ïîâîä è íà÷èí ñ öåë äà èçâëè÷àì íàé-ðàçíîîáðàçíè äèâèäåíòè çà ñåáå ñè. Ñòàíàõ ïðîôåñèîíàëèñòêà - ñ ëú÷åçàðíî èçëú÷âàíå, ãðåéíàë ïîãëåä è æèçíåðàäîñòåí ñìÿõ ïëåíÿâàõ õîðàòà, òå ìè ñå ðàäâàõà è ñàìè ïðåäëàãàõà äà ìè ïëàòÿò ñìåòêàòà, áèëåòà, äðåõàòà. Ïðîñòî åé òàêà, áåç óãîâîðêàòà äà ñå ÷óâñòâàì äëúæíà íÿêîìó. Ïîñòàâÿõ íåùàòà òàêà: "Íå ñúì âè èñêàëà íèùî è íèùî íå âè äúëæà, ïðèåìàì îò íåóäîá-
öèîçíî â ïðîñòðàíñòâîòî.  ÷îâåêà âèæäàõ ïðåäèìíî ïîòåíöèàëåí ïî÷èòàòåë "...Çàùîòî çà ñàìîâëþáåíèòå äðóãèòå õîðà ñà ïîêëîííèöè" - êàçâà Åêçþïåðè â "Ìàëêèÿò ïðèíö". Ñöåíàòà è êîëåãèòå àêòüîðè, ñ êîèòî ïî÷òè íå ñå ðàçäåëÿõ, ìè äàâàõà ôàëøèâîòî óñåùàíå çà ïðåâúçõîäñòâî íàä äðóãèòå, çà íàäìîùèå. Ñàìî÷óâñòâèåòî ìè ñòèãàøå äîòàì, ÷å íèêîé íå ìîæåøå äà ìå íàêàðà äà ìèÿ ÷èíèè, äà ãîòâÿ (è áåç òîâà íå ìîæåõ), äà ïåðà - ñìÿòàõ òîâà çà çàäúëæåíèå íà ïðîñòîñìúðíèòå. Âúðøåõ "óíèçèòåëíàòà" äîìàêèíñêà ðàáîòà ñàìî êîãàòî æåëàåõ äà ñå ïðåäñòàâÿ ïðåä íÿêîãî. Îïèòàõ âñè÷êè
—Ή 3 „Ó‰ËÌË ‚ ‡ÍÚ¸ÓÒÍËÚ ÒÂ‰Ë Á‡Ú˙̇ı ‚ ÔÓ‰‚ËÊÌËÚ ԡÒ˙ˆË ̇ ÒˆÂ̇ڇ, Ò·‚‡Ú‡ Ë ÎˈÂÏÂËÂÚÓ. œÓÒÚÂÔÂÌÌÓ Ò ÛÒ˙‚˙¯ÂÌÒÚ‚‡ı ‚ ËÁÍÛÒÚ‚ÓÚÓ ÙËÌÓ Ë ‰ÂÎË͇ÚÌÓ ‰‡ χÌËÔÛÎË‡Ï ÓÍÓÎÌËÚ ÔÓ ‚ÒˇÍ‡Í˙‚ ÔÓ‚Ó‰ Ë Ì‡˜ËÌ Ò ˆÂÎ ‰‡ ËÁ‚΢‡Ï ̇È-‡ÁÌÓÓ·‡ÁÌË ‰Ë‚ˉÂÌÚË Á‡ Ò· ÒË.
ìîìè÷åøêè äðåõè - ïðåòúðïÿõ ïúëíà ìåòàìîðôîçà. Êàíäèäàòñòâàõ â ÍÀÒÔÈÇ è ìå ïðèåõà ïúðâà ïî óñïåõ ñðåä æåíèòå è âòîðà â îáùîòî êëàñèðàíå. Âñè÷êè îêîëî ìåí áÿõà èçíåíàäàíè îò òîâà âíåçàïíî ðåøåíèå è îùå ïî-âíåçàïåí óñïåõ. Àç ñúùî. Òóê å ìîìåíòúò äà êàæà êîëêî ìíîãî ñúì áëàãîäàðíà íà ðîäèòåëèòå ñè, ÷å íå ìå ñïðÿõà è ìå ïîäêðåïèõà. Ìàêàð äà èìàõìå ïðîáëåìè âêúùè, íèòî âåäíúæ íå ìå íàêàðàõà äà ïîìèñëÿ, ÷å îò ìåí íèùî íå ñòàâà, ÷å ñúì íåñïîñîáíà èëè ãëóïàâà. Íàïðîòèâ, óñåùàõ ëþáîâòà èì, êîÿòî ìè äàâàøå ñèëè äà âÿðâàì â ñåáå ñè. Âïóñíàõ ñå â èçó÷àâàíåòî íà àêòüîðñêèÿ çàíàÿò ñ öÿëàòà ñè ñòðàñò. Íî ñëåä 3 ãîäèíè â àêòüîðñêèòå ñðåäè çàòúíàõ â ïîäâèæíèòå ïÿñúöè íà
ñòâî, äà íå âè îáèäÿ." Êîé áè ïîâÿðâàë, ÷å çàä òàçè ïðèâëåêàòåëíà ôàñàäà êðèåõ êàìåííîòî ñè ñúðöå. Èçêëþ÷èòåëíî òî÷íî îòðàçÿâà òîãàâàøíîòî ìè ñúñòîÿíèå ìèñúëòà íà Àëåêî Êîíñòàíòèíîâ îò "Áàé Ãàíüî": "Òîçè ïóñòè ãðÿõ - ñêúïåðíè÷åñòâîòî... èçñóøàâà äóøàòà íà ìëàäèÿ ÷îâåê, êàòî ãî ïðåâðúùà â íàé-ñòóäåí åãîèñò: íèùî íåæíî, íèùî áëàãîðîäíî íå îñòàâà ó íåãî. Ìàòåðèàëíèÿò èíòåðåñ óïðàâëÿâà âñè÷êèòå äåéñòâèÿ íà ñêúïåðíèêà è îïðåäåëÿ îòíîøåíèÿòà ìó êúì îáêðúæàþùèòå." ×óæäîòî ìíåíèå áåøå äâèæåùà ñèëà â æèâîòà ìè. Êúäåòî è äà îòèäåõ, íåïðåìåííî ñòàâàõ öåíòúð íà âíèìàíèåòî, èñêàõ äà ìå õàðåñâàò è åäâà ëè íå äà ìè ðúêîïëÿñêàò, à àç äà ñå óñìèõâàì è äà ñå äâèæà áàâíî, ãðà-
âèäîâå íàðêîòèöè, ñ èçêëþ÷åíèå íà õåðîèí. Íå ñúì áèëà ïðèñòðàñòåíà, ñëàâà Áîãó, ïðîñòî îïèòâàõ. Ôèëîñîôèÿòà ìè çà æèâîòà áåøå, ÷å òðÿáâà îò âñè÷êî äà îïèòàì, çà äà ñå ðàäâàì ïúëíîöåííî è "ñâîáîäíî" íà ñúùåñòâóâàíåòî, äà îñòàâÿ ñëåäà ñëåä ñåáå ñè - íàïðèìåð àâòîáèîãðàôè÷åí ðîìàí - è íàêðàÿ äà ñå õâúðëÿ îò âèñîêà ñêàëà, óìèðàéêè ùàñòëèâà, ÷å â ïîñëåäíèòå ìèíóòè ïðåäè ñìúðòòà ëåòÿ.  òåàòðàëíèÿ ñâÿò õîðàòà ñà èíòåðåñíè ëè÷íîñòè, àðòèñòúò å ñâîáîäîëþáèâà, ÷óâñòâèòåëíà íàòóðà. Òîâà ãî îòëè÷àâà îò îñòàíàëèòå, íî â ñúùíîñòòà ñè òîé îñòàâà ðîá íà ñâîÿ áîã - ïóáëèêàòà. Îñúçíàâàõ, ÷å ñúì áåçïîìîùíà. Ñâîáîäàòà, çà êîÿòî êîïíååõ, çàñÿãàøå ñàìî
ðàçóìà ìè, à â äåéñòâèòåëíîñò ðîáóâàõ íà ñóåòàòà. Íå ìîæåõ äà îáè÷àì èñòèíñêè, çàùîòî äàâàõ, çà äà ïîëó÷à. Åäèíñòâåíèÿ ÷îâåê, â êîãîòî áÿõ âëþáåíà, âèæäàõ âñÿêà ñóòðèí â îãëåäàëîòî. Ïðåç ëÿòîòî íà 2001-âà, åäíà ãîäèíà ïðåäè äà çàâúðøà ñëåäâàíåòî ñè, ðàáîòèõ íÿêîëêî
÷óæäè ðàçíîñêè), íî êîãàòî ñå âúðíàõ âúâ Âðîöëàâ, êúäåòî áÿõ îòñåäíàëà, â êúùàòà íÿìàøå íèêîãî. Îòêëþ÷èõ âðàòàòà è âëÿçîõ. Òèøèíà. Íàâúí îñòàíàõà ãðàäñêèòå øóìîâå, æóæåíåòî íà õîðàòà è ïîõîòëèâèòå ïîñëàíèÿ íà ðåêëàìèòå. À òóê áåøå òèõî. Ñàìî àç è ìîèòå ìèñëè. Íÿìàøå ïðåä êîãî äà ñå ïðàâÿ íà èíòåðåñíà, íÿìàøå íèêàêâè äðàçíèòåëè, êîèòî äà ìè îòâëè÷àò âíèìàíèåòî îò îíîâà ñìúòíî ÷óâñòâî, ïîÿâèëî ñå ïðåç ïîñ-
œË‚ˉÌÓ ‚Ò˘ÍÓ ·Â¯Â ̇‰, ÌË˘Ó Ì ÏË ÎËÔÒ‚‡¯Â, ÓÚ ÌË˘Ó Ì ÏÓÊÂı ‰‡ Ò ÓÔ·˜‡, ÌÓ ‚ ‰Û¯‡Ú‡ ÏË Á¯ ‰ÛÔ͇, ÌˇÏ‡¯Â β·Ó‚. “˙ÒÂı ¡Ó„‡ ÔÓ Ì‡˜ËÌË, ËÁ„Ó‰ÌË Á‡ ÏÂÌ, Ë Ì‡ ÏÂÒÚ‡, Í˙‰ÂÚÓ ¿« Ê·Âı ‰‡ √Ó Ì‡Ï¡. œÂÒΉ‚‡ı ÒÓ·ÒÚ‚Â̇ڇ ÒË Ô‰ÒÚ‡‚‡, ‡ Ì ËÒÚË̇ڇ.
ìåñåöà çàåäíî ñúñ ñåñòðà ìè â áúëãàðîïîëñêà òóðèñòè÷åñêà ôèðìà íà ìîðåòî. (Ìàéêà íè å ïîëÿêèíÿ è äâåòå çíàåì ïîëñêè.) Ðàáîòàòà áåøå ñòðàõîòíà, óñëîâèÿòà ìíîãî äîáðè, âúçíàãðàæäåíèåòî ñúùî, ñàìî ÷å ìå óâîëíèõà ïðåæäåâðåìåííî è íàïúëíî çàñëóæåíî, çàùîòî ñå äúðæàõ íàõàëíî è áåçîòãîâîðíî. Íà ìåí íå ìîæåøå äà ñå ðàç÷èòà, íå ìîæåøå äà ìè ñå ãëàñóâà äîâåðèå, ïðàâåõ êàêâîòî ìè õàðåñâàøå, íå ìèñëåõ çà íèêîé äðóã îñâåí çà ñåáå ñè. Òîãàâà ñåñòðà ìè, êîÿòî âèíàãè ìå å îáè÷àëà ïîâå÷å, îòêîëêîòî çàñëóæàâàõ, íàïðàâè âñè÷êî âúçìîæíî äà ïúòóâàì ñ áåçïëàòåí ñàìîëåòåí áèëåò äî Ïîëøà è îáðàòíî (à òîâà ñå ïîëàãàøå ñàìî íà ñëóæèòåëè). Òàêà çàìèíàõ çà ðîäèíàòà íà ìàéêà. Òàì ñå çàáúðêàõ â îùå ïîãîëåìè êàøè è àâàíòþðè. Õîäèõ äîðè äî Áàëòèéñêî ìîðå (åñòåñòâåíî, íà
ëåäíèòå ñåäìèöè. ×óâñòâîòî, ÷å íå èñêàì ïîâå÷å äà ïðîäúëæàâàì äà æèâåÿ òàêà. Ïðèâèäíî âñè÷êî áåøå íàðåä, íèùî íå ìè ëèïñâàøå, îò íèùî íå ìîæåõ äà ñå îïëà÷à, íî â äóøàòà ìè çååøå äóïêà, íÿìàøå ëþáîâ. Ïîëàãàõ óñèëèÿ äà íå ãðåøà, íî êîëêîòî ïîâå÷å èñêàõ äà ñå âúðíà êúì íÿêàêâà ÷èñòîòà íà ìîðàëà, òîëêîâà ïîâå÷å ãðåõîâå âúðøåõ. Òúðñåõ Áîãà ïî íà÷èíè, èçãîäíè çà ìåí, è íà ìåñòà, êúäåòî ÀÇ æåëàåõ äà Ãî íàìåðÿ. Ïðåñëåäâàõ ñîáñòâåíàòà ñè ïðåäñòàâà, à íå èñòèíàòà. Ñòðàõóâàõ ñå äà Ãî îòêðèÿ, çàùîòî ïîäîçèðàõ, ÷å ùå òðÿáâà äà çàãóáÿ åãîèñòè÷íîòî ñè áëàæåíñòâàíå, äà ñå îòêàæà îò äîñòà ïðèÿòíè íåùà, äà èçïúëíÿâàì Íåãîâèòå çàïîâåäè... Áÿõ ÷óâàëà, ÷å "Áîã å ëþáîâ" è òîâà ìå óäîâëåòâîðÿâàøå íàïúëíî - çíà÷è ó
Íåãî íÿìà îìðàçà, Òîé ìå îáè÷à, æåëàå ìè äîáðîòî, ò.å. áè èçïúëíèë è ïðèùåâêèòå ìè. Äîòóê ìíîãî äîáðå. Îáà÷å! Çàùî íàé-æåëàíèòå è íàé-ñëàäêèòå íåùà ñà ãðÿõ? Íàëè Áîã ìå îáè÷à - íå ñå ëè ðàäâà, êîãàòî ñúì äîâîëíà è ïðàâÿ êàêâîòî ìè õàðåñâà? Àêî ïðîäúëæàâàì äà âúðøà ãðÿõ, êàêâî ùå ñòàíå? Ùå ìå íàêàæå ëè òîçè Áîã íà ëþáîâòà? Òîâà áåøå ïðîáëåìíîòî ìÿñòî â ðàçñúæäåíèÿòà ìè çà Ãîñïîäà, êîåòî íåèçìåííî âîäåøå ñëåä ñåáå ñè ïîðîé îò ìú÷èòåëíè âúïðîñè: "Èìà èëè íÿìà Áîã? Àêî èìà, êîé å Òîé? Ñèëà, Ðàçóì, Äóõ, Õðèñòîñ, Ìîõàìåä, Áóäà, Åíåðãèÿ - êîå îò âñè÷êèòå? Êúäå å Áîã? Ìîæå ëè äà áúäå îòêðèò è êàê?" Èìàõ ãîòîâè è êðàñèâè îòãîâîðè, êîèòî ïî-ñêîðî áÿõ ïîäãîòâèëà çà èíòåðâþ ïî òåëåâèçèÿòà, à íå çà äåéñòâèòåëíî óñïîêîåíèå íà ñúðöåòî ñè. Òèøèíàòà â êúùàòà çàïî÷íà äà ìè äîòÿãà. Ðåøèõ äà ïîñåòÿ íàøè ðîäíèíè, êîèòî æèâååõà íàáëèçî. Çà òÿõ ìè áÿõà ðàçêàçâàëè ìíîãî è íåâåðîÿòíè íåùà. Îùå ùîì âëÿçîõ â äîìà èì, ñå ïî÷óâñòâàõ ñïîêîéíà è ñèãóðíà. Íÿìàøå íóæäà íÿêîé äà ìå óáåæäàâà â òÿõíàòà âçàèìíà ëþáîâ, òÿ ïðîñòî èçïúëâàøå ïðîñòðàíñòâîòî íà æèëèùåòî èì. Ïî ñòåíàòà íà ñòúëáèùåòî âìåñòî òàïåòè áÿõà íàëåïåíè ìíîæåñòâî äåòñêè ðèñóíêè.  àíòðåòî áÿõà ìîíòèðàíè òðè ìàëêè äúðâåíè çàêà÷àë÷èöè çà äåöàòà èì. Äî ãîëåìèÿ øêàô çà îáóâêè ñòîåøå ìàëêî øêàô÷å ñ îáóâ÷èöè. Áàùàòà íà òåçè ùàñòëèâöè ðàçáèðà îò äúðâîäåëñòâî è â ñòàÿòà íà ìàë÷óãàíèòå áåøå íàïðàâèë ëåãëî íà äâà åòàæà, à â çàìÿíà íà ñòúëáè÷êàòà, ïî êîÿòî ñå ñëèçà îò ãîðíîòî ëåãëî, èìàøå ïúðçàëêà. Âèîëåòà ìå ïîñðåùíà ñ ïðåãðúäêà, âúïðåêè ÷å ìàëêî ñå ïîçíàâàõìå.  ñòàÿòà áåøå òîïëî, ìèðèøåøå íà ñëàäêè è ÷àé. Äåöàòà ñè èãðàåõà è ñå ñìååõà. Ãîâîðèõìå öÿë äåí, àç ïèòàõ çàùî âÿðâàò â Áîãà, à òÿ ìè îáÿñíÿâàøå è ðàçêàçâàøå, äîêàòî Ìàðåê ñå âúðíà îò ðàáîòà. Ðàçìåíèõìå
äåæóðíè ôðàçè è òîé ìè çàäàäå âúïðîñ, ñ êîéòî óäàðè ïðàâî â äåñÿòêàòà. - Êîé å Áîã? Âñè÷êè ôèëîñîôèè ñå èçïàðèõà îò ãëàâàòà ìè çàåäíî ñ ãîðäîñòòà è ñàìî÷óâñòâèåòî, ÷å ñúì ìíîãî óìíà. Ïðîñòî ãëåäàõ, áåç äà çíàì êàêâî äà êàæà. Ïðèçíàõ ñè ÷åñòíî, ÷å íÿìàì ïðåäñòàâà. Òîãàâà òîé îòâîðè Áèáëèÿòà è çàïî÷íà äà ìè ÷åòå âàæíè ñòèõîâå è ïàñàæè îò ñàìîòî íà÷àëî - êíèãàòà Áèòèå, äî êðàÿ - Îòêðîâåíèåòî. Ðàçÿñíÿâàøå ìè ñ îãðîìíî æåëàíèå è òúðïåíèå è íå ïðîäúëæàâàøå íàòàòúê, äîêàòî íàèñòèíà íå ðàçáåðÿõ. Ìèíàõà ÷àñîâå. Âíèìàíèåòî ìè ñå ñïðÿ íà Îòêðîâåíèå 3:20, íî íå ìîæåõ äà ðàçáåðà çíà÷åíèåòî íà äóìàòà "kolacze" (õëîïàì). Ìàðåê ñòàíà è èçèãðà öåëèÿ ñòèõ. - Åòî, ñòîÿ íà âðàòàòà (òîé ïðîèçíàñÿøå äóìèòå íà òåêñòà îò äðóãàòà ñòðàíà íà âðàòàòà) è õëîïàì (ïî÷óêà); àêî íÿêîé ÷óå ãëàñà Ìè è îòâîðè âðàòàòà (Ìàðåê ñå ïîêàçà íà ïðàãà), ùå âëÿçà ïðè íåãî è ùå âå÷åðÿì ñ íåãî, è òîé ñ Ìåí. (Ìàðåê âëåçå â ñòàÿòà è çàòâîðè ñëåä ñåáå ñè.) Ðàçïëàêàõ ñå. Ðàçáðàõ âñè÷êî - è çíà÷åíèåòî íà äóìàòà, è êîé å Õðèñòîñ, êàêâî å íàïðàâèë, êîÿ ñúì àç çà Íåãî.  îíçè ìîìåíò íå ñàìî íÿìàõ ñúìíåíèÿ â ñúùåñòâóâàíåòî íà Áîãà, íî âÿðâàõ ñ öÿëîòî ñè ñúùåñòâî, ÷å Èèñóñ Õðèñòîñ å òîçè Ãîñïîä! Îñúçíàõ, ÷å Òîé å åäèíñòâåíèÿò, Êîéòî ìîæå è èñêà äà ìè ïðîñòè ãðåõîâåòå, à ñåãà ÷óêà íà âðàòàòà ìè. ×óõ ãëàñà Ìó, íå ãî çàãëóøèõ, íèòî Ãî îòïðàòèõ, à îòâîðèõ ñúðöåòî ñè çà Íåãî. Ïîìîëèõ Ãî çà ïðîøêà è Ãî ïîêàíèõ äà âëåçå, çà äà îñòàíå ñ ìåí è àç ñ Íåãî. Âèîëåòà è Ìàðåê ñå ìîëèõà çàåäíî ñ ìåí. Íà 10. 10. 2001 ã. Áîã ìè ïðîñòè âñè÷êî, ÷ðåç êîåòî Ãî áÿõ ïðîïúæäàëà îò æèâîòà ñè ãîäèíè íàðåä, à àç Ãî ïðèåõ çà ñâîé ëè÷åí Ñïàñèòåë è Ãîñïîä. Íå óñåòèõ ðàçòúðñâàùè êîíâóëñèè èëè òðúïêè, íèòî ñòóäåíè èëè òîïëè âúëíè, íî çíàåõ ñ àáñîëþòíà ñèãóðíîñò, ÷å Õðèñòîñ áåøå â ñòàÿòà è ìè
äàäå íîâî íà÷àëî, íîâ æèâîò, âúçìîæíîñò äà çàïî÷íà íà÷èñòî. Îòòîãàâà äî äíåñ æèâåÿ ñ Áîãà, ÷ðåç Áîãà, çà Áîãà. Îáè÷àì Ãî ñ öÿëîòî ñè ñúðöå, ñ öåëèÿ ñè óì è ñ öÿëàòà ñè ñèëà. Òîé ìè äàðè ëþáîâòà! Ñòàðèÿò åãîèñò óìðÿ, à íà íåãîâîòî ìÿñòî ñå ðîäè íîâ ÷îâåê. Ñìèñúëúò íà ñúùåñòâóâàíåòî ìè âå÷å íå å äà ïîêàçâàì "ðàçëè÷íîñò" è ôàëøèâà ñâîáîäà, à äà èçïúëíÿ Âîëÿòà íà ìîÿ íåáåñåí Áàùà è â êðàÿ íà çåìíèÿ ñè ïúò äà ìîãà äà êàæà êàòî àïîñòîë Ïàâåë: "Ïúòÿ ñâúðøèõ, âÿðàòà îïàçèõ, îòñåãà íàòàòúê ñå ïàçè çà ìåí âåíåöúò íà ïðàâäàòà."
ìàì õîðàòà ñ âñè÷êèòå èì íåäîñòàòúöè, êàêòî ñàì Òâîðåöúò îáè÷à è ïðèåìà ìåí. Çàâúðøèõ ÍÀÒÔÈÇ ñ îòëè÷èå, èãðàõ ãëàâíè ðîëè è â äâàòà äèïëîìíè ñïåêòàêúëà, íî èçáðàõ äà ñå îòêàæà îò êàðèåðàòà â òåàòúðà è äà ñëóæà íà ìîÿ Ãîñïîä, íå íà ñåáå ñè. Ìèëåÿ çà êîëåãèòå è çà ñöåíàòà, íî â àêòüîðñêîòî ñúñëîâèå ïîäõëúçâàíåòî è âðúùàíåòî êúì ñòàðèÿ íà÷èí íà æèâîò å ìíîãî âåðîÿòíî. Çàòîâà íàñî÷èõ óñèëèÿòà ñè äðóãàäå. Òàçè ãîäèíà ùå êàíäèäàòñòâàì â ÑÓ "Êëèìåíò Îõðèäñêè", ñïåöèàëíîñò Ïîëñêà ôèëîëîãèÿ, íî ñåãà â
œ‡ÁÌË̇ڇ, ÍÓˇÚÓ ÌËÚÓ ÏÛÁË͇ڇ, ÌËÚÓ Û‚Î˜ÂÌˡڇ, ÌËÚÓ Î‡Ò͇ÚÂÎÒÚ‚‡Ú‡, ÌËÚÓ ÙËÎÓÒÓÙˡڇ, ÌËÚÓ Í‡ÒË‚‡Ú‡ ÎËÚ‡ÚÛ‡, ÌËÚÓ ÎˈÂÏÂ̇ڇ ÂÎ˄ˡ ÛÒÔˇı‡ ‰‡ Á‡Ô˙ÎÌˇÚ, ËÁ˜ÂÁ̇ ‚ ÏÓÏÂÌÚ‡ ̇ ÔÓ͇ˇÌËÂÚÓ.
Ñåãà ñúì íàèñòèíà ñâîáîäíà îò ðîáóâàíåòî íà ïóáëèêàòà è õîðñêîòî ìíåíèå.  Áèáëèÿòà îòêðèâàì îòãîâîðèòå íà âñè÷êè âúïðîñè, à â äóøàòà ìè èìà ìèð, ïúëíîòà è ðàäîñò. Ïðàçíèíàòà, êîÿòî íèòî ìóçèêàòà, íèòî óâëå÷åíèÿòà, íèòî ëàñêàòåëñòâàòà, íèòî ôèëîñîôèÿòà, íèòî êðàñèâàòà ëèòåðàòóðà, íèòî ëèöåìåðíàòà ðåëèãèÿ óñïÿõà äà çàïúëíÿò, èç÷åçíà â ìîìåíòà íà ïîêàÿíèåòî. Õðèñòèÿíñòâîòî å áîðáà âñåêè äåí, èìà ïàäàíèÿ è ñòàâàíèÿ, íî áëàãîäàðÿ íà Áîãà çà âåðíèòå ïðèÿòåëè õðèñòèÿíè, êîèòî ìè ïîäàðè â Áúëãàðèÿ. Òå ïëàêàõà è ñå ðàäâàõà çàåäíî ñ ìåí â òðóäíè è ùàñòëèâè ìîìåíòè. Âúòðåøíàòà ïðîìÿíà íå ñòàíà ñâåòêàâè÷íî, òÿ å áàâåí ïðîöåñ, íî èçïèòâàì ïîãíóñà îò ãðåõà è ñå ñòðåìÿ äà ïðèëè÷àì âñå ïîâå÷å íà Èèñóñ Õðèñòîñ. Òîé ìå ó÷è äà îáè÷àì è ïðèå-
ðåøåíèåòî ìè ó÷àñòâà îñâåí ñúðöåòî è ðàçóìúò. Èñêàì äà èìàì "ñâÿñòíà" ïðîôåñèÿ, äà íàó÷àâàì îùå è îùå çà åçèêà, íà êîéòî ðàçáðàõ, ÷å æèâîòúò èìà ñìèñúë, ÷å Áîã ñúùåñòâóâà, ÷å ñàìî â Íåãî è ÷ðåç Íåãî èìà èñòèíñêà ñâîáîäà, íîâî íà÷àëî, íîâ æèâîò. Ïðåäè ìèñëåõ, ÷å ìîèòå âúçãëåäè è óáåæäåíèÿ ñà íàé-ïðàâèëíè. Ìèñëåõ, ÷å èñòèíàòà å òàêàâà, êàêâàòî ìè å óäîáíà. Íî ñãðåøèõ. Äíåñ çíàì, ÷å ñúäáàòà ìè å â ðúöåòå íà Ãîñïîäà, èìàì Ìó ïúëíî äîâåðèå è ñ ðàäîñò ñëåäâàì Íåãîâèòå ïúòèùà.
œÂÁ 60-70-Ú „Ó‰ËÌË Ì‡ ’’ ‚. Ә‚ˉÌÓÚÓ ‡ÁÛ¯ËÚÂÎÌÓ ‚˙Á‰ÂÈÒÚ‚Ë ̇ ˜Ó‚Â͇ ‚˙ıÛ ÓÍÓÎ̇ڇ Ò‰‡ ‰Ó‚‰ ‰Ó Ò˙Á‰‡‚‡ÌÂÚÓ Ì‡ ‡Á΢ÌË ÔËÓ‰ÓÁ‡˘ËÚÌË Ó„‡ÌËÁ‡ˆËË. ¬˙ÁÌËÍ̇ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚÚ‡ ‰‡ Ò Ú˙ÒˇÚ Ì‡˜ËÌË Á‡ ÔÂÓ‰ÓΡ‚‡Ì ̇ ÂÍÓÎӄ˘̇ڇ ÍËÁ‡. ≈ÍÓÎӄ˘ÌËÚ ¯ÍÓÎË ÓÚ„Ó‚‡ˇÚ ‡Á΢ÌÓ Ì‡ ‚˙ÔÓÒ‡ Í‡Í Úˇ·‚‡ ‰‡ ‡„ˇ ˜Ó‚ÂÍ Ì‡ Á‡ÒÚ‡¯‡‚‡˘‡Ú‡ „Ó ÔÓÏˇÌ‡ ‚ ÓÍÓÎ̇ڇ Ò‰‡.
Ñàìèÿò òåðìèí "åêîëîãèÿ" (îò ãðúöêè îéêîñ - äîì, ìÿñòî è ëîãîñ ó÷åíèå, ñëîâî) å ïðåäëîæåí îò íåìñêèÿ çîîëîã Õåêåë ïðåç 1886 ã. Ïîä åêîëîãèÿ òîé ðàçáèðà íàóêà, êîÿòî èçñëåäâà âçàèìîîòíîøåíèÿòà íà îðãàíèçìèòå ñ îêîëíàòà ñðåäà. Ñôîðìèðàíà ïîä âëèÿíèåòî íà Äàðâèíîâàòà åâîëþöèîííà òåîðèÿ, åêîëîãèÿòà íàñëåäÿâà öåëèÿ ñïåêòúð íà ñâîéñòâåíèòå çà òîâà ó÷åíèå ïðîòèâîðå÷èÿ. Ïðè ïîäðîáåí àíàëèç åâîëþöèîííàòà ïðåäñòàâà çà ïðîèçõîäà è ðàçâèòèåòî íà æèâîòà ïîñòàâÿ åêîëîçèòå ïðåä ñåðèîçíè ïðîáëåìè. Àêî ñè ïîñòàâÿò çà öåë äà ñïðàò ïðîìÿíàòà íà îêîëíàòà ñðåäà, áèõà çà÷åðêíàëè ñàìàòà åâîëþöèÿ. Çàòîâà òå ïðåäëàãàò ïî-ñêîðî äà íàïðàâëÿâàò õîäà íà åâîëþöèÿòà â áëàãîïðèÿòíàòà çà ÷îâåêà íàñîêà.
 åêîëîãèÿòà äàæå âúçíèêâà òåðìèíúò "óïðàâëåíèå íà åâîëþöèÿòà". Íî òîãàâà íå áè áèëî ëîøî äà ñå ðàçáåðå êîÿ å äâèæåùàòà ñèëà íà åâîëþöèÿòà, çàùîòî ïðè÷èíèòå çà íåÿ äîñåãà íå ñà èçâåñòíè. Âúçìîæíî å ïîä "óïðàâëåíèå íà åâîëþöèÿòà" äà ðàçáèðàìå ïëàíèðàíå íà áðîÿ íà îðãàíèçìèòå, êîèòî âëèÿÿò îòðèöàòåëíî âúðõó ñúñòîÿíèåòî íà áèîñôåðàòà. À òúé êàòî ÷îâåêúò å îñîáåíî âèíîâåí ïðåä ïðèðîäàòà, ñëåäâà, ÷å ïúðâî òðÿáâà äà ñå êîíòðîëèðà è ðåãóëèðà òúêìî íàñåëåíèåòî íà çåìÿòà… Äíåñ, âúïðåêè íàëè÷èåòî íà ãëîáàëíè åêîëîãè÷íè ïðîãðàìè, ïðåäíàçíà÷åíè äà ñïðàò äåãðàäàöèÿòà íà áèîñôåðàòà, ò.å. ïîñòåïåííîòî óìèðàíå íà îêîëíàòà ñðåäà, ìíîçèíñòâîòî åêîëîçè ñìÿòàò, ÷å ïðîìÿíàòà â áèîñôåðàòà èìà ôàòàëåí, íå-
≈‰Ì‡ ÓÚ Ô˘ËÌËÚÂ, ÔÓ‡‰Ë ÍÓËÚÓ Ú‚Ó˜ÂÒ͇ڇ ‚ÓβˆËˇ  ÔË‚ÎÂ͇ÚÂÎ̇ Á‡ ÏÌÓ„Ó ıÓ‡, Â, ˜Â Úˇ Ô‰·„‡ ̇ ˜Ó‚Â͇ ‰ÓÒÚ‡ ÓÚ ÂÏÓˆËÓ̇ÎÌˡ Û˛Ú Ì‡ ‚ˇ‡Ú‡ ‚ ¡Ó„‡ Ë ÌËÚÓ Â‰ÌÓ ÓÚ Ì‰ÓÚ‡Ï ÔˡÚÌËÚ ÔÓÒΉˈË... ¿ÍÓ ÔËÁ̇ÂÏ ‰ÓË, ˜Â ‚ÒÂÎÂ̇ڇ  Ò˙Á‰‡‰Â̇, ÌÓ Ì ÓÚ Î˘ÌÓÒÚ, ÔÓÌˇÚˡ ͇ÚÓ ˜ÂÒÚÌÓÒÚ, Ò˙ÒÚ‡‰‡ÌËÂ, β·Ó‚ Ò‡ ÔÓÒÚÓ ËβÁÓÌË.
îáðàòèì õàðàêòåð, à ñåãàøíàòà åêîëîãè÷íà êðèçà íåèçáåæíî ùå ïðåðàñíå â åêîëîãè÷íà êàòàñòðîôà. Ðàçðóøåíèåòî íà ïðèðîäàòà å íåèçáåæíî è ÷îâåêúò íå å íèùî ïîâå÷å îò èçìèðàù âèä. Âñúùíîñò èçëèçà, ÷å åêîëîçèòå ñå çàíèìàâàò ñ èçêóñòâåíî âúçïðîèçâîäñòâî íà åäèí èçìèðàù âèä, êîåòî, êàêòî çíàåì, íå âîäè äî äúëãîòðàåí óñïåõ, à ñàìî îòäàëå÷àâà âðåìåòî íà ãèáåëòà. Òàêà ñå îêàçâà, ÷å ïðèíîñúò íà ó÷åíèòå êúì ïðîãðåñà íà ÷îâåøêîòî çíàíèå, áîðáàòà íà ëåêàðèòå çà îáëåê÷àâàíå íà áîëêàòà è ñòðàäàíèåòî, óñèëèÿòà íà äèïëîìàòèòå äà ñå óñòàíîâè ìèð íà çåìÿòà, äîáðîâîëíèòå æåðòâè íà õîðàòà çà áëàãîòî íà ÷îâå÷åñòâîòî íå ñà íóæíè.  êðàéíà ñìåòêà íèêîé íèùî íå ïðîìåíÿ. Âñè÷êî òîâà â íè íàé-ìàëêà ñòåïåí
íå ðàçñåéâà ìðàêà íà íåáèòèåòî, â êîåòî ïðåäñòîè äà ñå ïîòîïèì. Åòî çàùî æèâîòúò íè å ëèøåí îò äúëáîê ñìèñúë è âñè÷êèòå íè äåéñòâèÿ ñà åäíàêâî áåçñìèñëåíè. Èçâîäúò çà íåèçáåæíèÿ êðàé è çà áåçñìèñëåíîñòòà â ñúùåñòâóâàíåòî íà ÷îâå÷åñòâîòî, äî êîéòî ñòèãàò ó÷åíèòå ìàòåðèàëèñòè, ñå îêàçâà äîòîëêîâà ïëàøåù, ÷å òå ðåøàâàò äà íå ðàçêðèâàò "êàðòèíàòà íà îáåçöåíåíîòî áèòèå", çàùîòî òÿ ëèøàâà õîðàòà îò ïåðñïåêòèâà. Êàòî ñëåäñòâèå îò òàçè î÷åâèäíà àáñóðäíîñò íà áèòèåòî (îò ìàòåðèàëèñòè÷åñêà ãëåäíà òî÷êà) â åêîëîãèÿòà ñå âúçðàæäàò òèïè÷íî åçè÷åñêè âÿðâàíèÿ, êîèòî âíàñÿò íÿêàêúâ ïðèâèäåí ñìèñúë â öÿëàòà áåçñìèñëèöà. Íàïðèìåð çàïî÷âàò äà ðàçëè÷àâàò â áèîñôåðàòà îñîáåíè "èíôîðìàöèîííè" ïðèíöèïè, êîèòî âîäÿò äî ïîäðåäåíîñò. Êàòî ïðåìàõâàò ãðàíèöàòà ìåæäó æèâîòî è íåæèâîòî, âèæäàò â ïðèðîäàòà òâîð÷åñêà ñôåðà. Ñ òîâà ñå âúçðàæäà ñòàòè÷åñêèÿò ïàíòåèçúì íà Ñïèíîçà (ðåëèãèîçíî è ôèëîñîôñêî òå÷åíèå, îòúæäåñòâÿâàùî Áîãà è ñâåòà), êîéòî ñòàâà îñíîâà íà íåîåêîëîãèÿòà. Âñåëåíàòà êàòî ÷å ëè ïðèäîáèâà êðàéíà öåë, êîÿòî âêëþ÷âà è íàøåòî ñúùåñòâóâàíå, à ïðîáëåìèòå íà åâîëþöèîííèÿ ìîäåë çà ðàçâèòèåòî íà ñâåòà èçãëåæäàò íå ÷àê òîëêîâà íåðàçðåøèìè.  äåéñòâèòåëíîñò âúçãëåäúò çà ïðîèçõîäà íà æèâîòà, íàðå÷åí "ôèëîñîôèÿ íà æèçíåíàòà ñèëà" èëè "òâîð÷åñêà åâîëþöèÿ", å â êðàéíà ñìåòêà ïî-ëîãè÷åí îò äàðâèíîâàòà åâîëþöèÿ. Èçâåñòíèÿò õðèñòèÿíñêè ìèñëèòåë Ê. Ñ. Ëóèñ ïèøå: "Õîðàòà, êîèòî ñïîäåëÿò òîâà ñõâàùàíå, ñìÿòàò, ÷å ìàëêèòå ïðîìåíè, ÷ðåç êîèòî æèâî-
òúò íà òàçè ïëàíåòà ñå å ðàçâèë îò íàé-íèñøèòå ôîðìè äî ÷îâåêà, íå ñå äúëæàò íà ñëó÷àéíîñòòà, à íà áîðáàòà èëè öåëåóñòðåìåíîñòòà íà íÿêàêâà "æèçíåíà ñèëà". Íèå òðÿáâà äà ïîïèòàìå òåçè õîðà äàëè ïîä "æèçíåíà ñèëà" ðàçáèðàò íåùî ðàçóìíî. Àêî ñìÿòàò òàêà, òîãàâà "ðàçóì, ïðåäèçâèêâàù ñúùåñòâóâàíåòî íà æèâîòà è âîäåù äî íåãîâîòî óñúâúðøåíñòâàíå" âñúùíîñò îçíà÷àâà Áîã è ïî òîçè íà÷èí òÿõíîòî ñõâàùàíå ñúâïàäà ñ ðåëèãèîçíîòî. Àêî íå, òîãàâà êàêúâ å ñìèñúëúò äà ñå êàçâà, ÷å íåùî áåç ðàçóì ñå "áîðè" èëè èìà "öåëè"? Òîâà ìè èçãëåæäà ôàòàëíî çà òÿõíîòî ñõâàùàíå. Åäíà îò ïðè÷èíèòå, ïîðàäè êîèòî òâîð÷åñêàòà åâîëþöèÿ å ïðèâëåêàòåëíà çà ìíîãî õîðà, å, ÷å òÿ ïðåäëàãà íà ÷îâåêà äîñòà îò åìîöèîíàëíèÿ óþò íà âÿðàòà â Áîãà è íèòî åäíî îò íåäîòàì ïðèÿòíèòå ïîñëåäèöè. Êîãàòî ñå ÷óâñòâàø âúâ ôîðìà è ãðåå ñëúíöåòî, è íå èñêàø äà ïîâÿðâàø, ÷å öåëèÿò ñâÿò å åäèí ìåõàíè÷åí òàíö íà àòîìèòå, å ïðèÿòíî äà ñè ìèñëèø çà òîçè âåëèê, òàéíñòâåí ïîðèâ, êîéòî êàòî âúëíà ïðåìèíàâà ïðåç âåêîâåòå è íè íîñè íà ãðåáåíà ñè. Àêî, îò äðóãà ñòðàíà, òè ñå èñêà äà èçâúðøèø íåùî íå ñúâñåì ïî÷òåíî, æèçíåíèÿò ïîðèâ, êîéòî å ñàìî åäíà ñëÿïà ñèëà áåç ìîðàë è ðàçóì, íèêîãà íÿìà äà òè ñå áúðêà â ðàáîòèòå êàòî òîçè äîñàäåí Áîã, çà Êîãîòî ñìå ó÷èëè êàòî äåöà." Âèæäàìå, ÷å âúïðîñúò çà ïîëîãè÷íàòà ïîçèöèÿ ïðåðàñòâà âúâ âúïðîñ çà íðàâñòâåíîñòòà. Àêî ïðèçíàåì äîðè, ÷å âñåëåíàòà å ñúçäàäåíà, íî íå îò ëè÷íîñò, ïîíÿòèÿ êàòî ÷åñòíîñò, ñúñòðàäàíèå, ëþáîâ ñà ïðîñòî èëþçîðíè. Êàêòî êàçâà Øúðëè Ìàêëåéí, åäíà îò îñíîâàòåëêèòå íà äâèæåíèåòî "Íþ åéäæ", êîåòî å àíàëîãè÷íî ïî ñâîåòî ðàçáèðàíå çà ñâåòà:
—Ú‡‚‡˘ÓÚÓ Ò Ì‡¯Ëˇ Ò‚ˇÚ  ̇„ΉÂÌ ÔËÏ Á‡ ÚÓ‚‡, ‰Ó Í‡Í‚Ó ‚Ó‰Ë Ì‡¯‡Ú‡ Ò‡ÏÓÛ‚ÂÂÌÓÒÚ. ≈‰ËÌÒÚ‚Â̇ڇ ‡Î̇ ‡ÎÚÂ̇ÚË‚‡  ‰‡ Ò ÔÓ͇ÂÏ Ë ‰‡ ÔËÂÏÂÏ ËÁÍÛÔËÚÂÎ̇ڇ ÊÂÚ‚‡ ̇ ’ËÒÚÓÒ. “Ó„‡‚‡ Ë Ò‡ÏÓ ÚÓ„‡‚‡ ˜Ó‚ÂÍ˙Ú ˘Â Ò "ÓÒ‚Ó·Ó‰Ë ÓÚ Ó·ÒÚ‚ÓÚÓ Ì‡ ÚÎÂÌËÂÚÓ Ë ˘Â ÔÂÏËÌ ‚ Ò·‚‡Ú‡ ̇ ¡ÓÊËËÚ ‰Âˆ‡" (–ËÏÎ. 8:21).
"Íèå íå ñìå îãðàíè÷åíè â íèùî. Ïðîñòî íå îñúçíàâàìå òîâà." Îùå ïîîòêðîâåíî ãîâîðè åäèí îò ïðèâúðæåíèöèòå íà êðàéíèòå âúçãëåäè çà îïàçâàíåòî íà îêîëíàòà ñðåäà Ëèí Óàéò: "Ùå ñå ñáëúñêâàìå ñúñ çàäúëáî÷àâàíå íà åêîëîãè÷íàòà êðèçà, äîêàòî íå îòõâúðëèì õðèñòèÿíñêàòà àêñèîìà, ñïîðåä êîÿòî ïðèðîäàòà ñúùåñòâóâà, çà äà ñëóæè íà ÷îâåêà." Òàêà õðèñòèÿíñêèÿò ìîðàë, êîéòî å ïîâëèÿë áëàãîòâîðíî çà ôîðìèðàíåòî íà ñúâðåìåíàòà öèâèëèçàöèÿ, ñå çàìåíÿ ñ "ìîðàëà" íà äðåâíè åçè÷åñêè ðåëèãèè ñ òÿõíîòî ïîêëîíåíèå ïðåä äóõà íà ïðèðîäàòà (äóõîâåòå íà æèâîòíè, ðàñòåíèÿ è äðóãè ïðèðîäíè îáåêòè) è ñ êóëòà êúì áîãèíÿòà íà çåìÿòà Ãåÿ. Ïðîöåñúò íà ïîäîáíî ïðåîðèåíòèðàíå ñå óñêîðÿâà áëàãîäàðåíèå íà ïîâñåìåñòíàòà ïðîïàãàíäà
íà öåííîñòèòå ñïîðåä íåîåêîëîãèÿòà, êîÿòî ïðåäëàãà äà ñå èçïîëçâàò áóäèñòêèòå ìåäèòàöèè è ðèòóàëèòå íà àìåðèêàíñêèòå èíäèàíöè õîïè, çà äà ñå óòâúðäè âðúçêàòà íè ñ "äóõà íà æèâàòà çåìÿ". Îñâåí òîâà íåîåêîëîãèÿòà ïðåäïîëàãà ïðÿêî âúçäåéñòâèå âúðõó ñúçíàíèåòî íà õîðàòà â ïðîöåñà íà ôîðìèðàíåòî íà ëè÷íîñòòà, à è ïî-íàòàòúê ñ öåë äà ñå ïîñòèãíå íåîáõîäèìàòà ñîöèàëíî-ïñèõîëîãè÷åñêà îðèåíòàöèÿ. Òîâà å âå÷å ôàêò â íÿêîè îáùîîáðàçîâàòåëíè ñðåäíè è âèñøè ó÷åáíè çàâåäåíèÿ â áèâøèòå
ñúâåòñêè ðåïóáëèêè. Çà ñúæàëåíèå â òÿõíîòî çàêîíîäàòåëñòâî íÿìà íåùî, ïîäîáíî íà àìåðèêàíñêàòà "ïîïðàâêà íà Õú÷", êîÿòî çàáðàíÿâà íà ó÷èòåëèòå äà îêàçâàò íàòèñê âúðõó ó÷åíèöèòå ïî âúïðîñè íà ïîëèòèêàòà, ïñèõîëîãèÿòà, ñåêñà è ðåëèãèÿòà. Çàòîâà ïîä ôîðìàòà íà áëàãîòâîðíàòà èäåÿ çà îõðàíà íà îêîëíàòà ñðåäà íåîåçè÷åñòâîòî ëåñíî ïðîíèêâà â äåõðèñòèÿíèçèðàíàòà îáðàçîâàòåëíà ñèñòåìà, êàòî èçïúëíÿâà ôóíêöèÿòà íà äèñêðåäèòèðàíîòî àòåèñòè÷íî "âåðîó÷åíèå". Íà òîçè ôîí å íàïúëíî åñòåñòâåíî ðàñòÿùîòî óâëå÷åíèå ïî õîðîñêîïè, åêñòðàñåíñè, ÿñíîâèäñòâî, ñïèðèòèçúì è äðóãè åëåìåíòè íà äðåâíèòå êóëòîâå, êîèòî ñå îáëè÷àò, êàêòî è åêîëîãèÿòà, â ïðèÿòíàòà çà ñëóõà íà ñúâðåìåííèÿ ÷îâåê ïñåâäîíàó÷íà òåðìèíîëîãèÿ.
Áèáëèÿòà ó÷è, ÷å äúëãúò íà ÷îâåêà êúì ïðèðîäàòà å îñíîâàí íà âÿðàòà â Ñúçäàòåëÿ íà öåëèÿ âèäèì ñâÿò, Êîéòî îáè÷à òâîðåíèåòî Ñè è ñå ãðèæè çà íåãî. ×îâåêúò, êîéòî å ñúçäàäåí ïî îáðàçà íà Áîãà, å ñúðàáîòíèê íà Áîãà â ñâåòà (I Êîð. 3:9). Êàòî ñëåäâà Áîæèèòå çàêîíè, ÷îâåêúò å äëúæåí äà ñå ãðèæè çà ïðèðîäàòà. Òîâà ïðåäïîëàãà ïîçíàâàíå íà ïðèðîäàòà (íàóêà), à ñúùî è èçâåñòåí êîíòðîë íàä íåÿ (òåõíîëîãèÿ). Íî òî èçîáùî íå çíà÷è, ÷å íà ÷îâåêà å äàäåíî ïðàâîòî äà çëîóïîòðåáÿâà ñ "äàðîâåòå íà ïðèðîäàòà", îùå ïî-ìàëêî - äà ÿ óíèùîæàâà. Íÿêîãà ñâåòúò å áèë ðàçëè÷åí è âñÿêî Áîæèå òâîðåíèå å áèëî äîáðî, êàçâà Êíèãàòà íà êíèãèòå. ×îâåêúò â ñâîáîäàòà ñè äà èçáåðå ïúòÿ íà æèâîòà èëè íà ñìúðòòà - ïúòÿ êúì Áîãà èëè äàëå÷ îò Áîãà - èçïîëçâà ñâîáîäàòà ñè çà çëî. Îòòîãàâà "òâîðåíèåòî áåøå ïîä÷èíåíî íà íåìîù", òî "â ñúâ-êóïíîñò ñòåíå è ñå ìú÷è äîñåãà" (Ðèìë. 8:20, 22). ×îâåêúò îòêàçâà äà áúäå ïîñëóøåí íà ñâîÿ Òâîðåö, êàòî ðåøàâà, ÷å ñàì çíàå è ìîæå âñè÷êî. Ñòàâàùîòî ñ íàøèÿ ñâÿò å íàãëåäåí ïðèìåð çà òîâà, äî êàêâî âîäè íàøàòà ñàìîóâåðåíîñò. Åäèíñòâåíàòà ðåàëíà àëòåðíàòèâà å äà ñå ïîêàåì è äà ïðèåìåì èçêóïèòåëíàòà æåðòâà íà Õðèñòîñ. Òîãàâà è ñàìî òîãàâà ÷îâåêúò ùå ñå "îñâîáîäè îò ðîáñòâîòî íà òëåíèåòî è ùå ïðåìèíå â ñëàâàòà íà Áîæèèòå äåöà" (Ðèìë. 8:21). Êàêúâ èçáîð ùå íàïðàâè ÷îâåêúò òîçè ïúò ùå ñå âúðíå ëè ïðè Îòöà èëè íàâåêè ùå ñå îòðå÷å îò Íåãî?
Ïî-ãîëåìèòå äåöà çíàÿò îò ÷àñîâåòå ïî èñòîðèÿ, ÷å ìíîãî îòäàâíà å ñúùåñòâóâàë ãðàä Íèíåâèÿ. Áèë ãîëÿì è êðàñèâ, íî òîâà íå îçíà÷àâà, ÷å õîðàòà â íåãî áèëè äîáðè. Ñ âñÿêà èçìèíàëà ãîäèíà òå ñòàâàëè âñå ïî-ëîøè, öàðÿò è íàðîäúò æèâååëè êàòî çàêîðàâåëè ãðåøíèöè. Áîã ðåøèë äà ïðàòè ïðè òÿõ Ñâîÿ ïðîðîê, çà äà ãè ïðåäóïðåäè, ÷å àêî íå ñå ïîêàÿò, âñè÷êè ùå çàãèíàò. Ïðîðîêúò ñå êàçâàë Éîíà. Òîé íå èñêàë äà õîäè â Íèíåâèÿ, çàùîòî æèòå ëèòå é áèëè àñèðèéöè, çàêëåòè âðàãîâå íà èçðàèëòÿíèòå. È âìåñòî äà îòèäå äà ïðîïîâÿäâà â Íèíåâèÿ, Éîíà ñå êà÷èë íà êîðàá çà Òàðñèñ - ãðàä â ñàìèÿ êðàé íà òîãàâàøíèÿ ñâÿò, â Èñïàíèÿ. Íî ïî âðåìå íà ïúòóâàíåòî ñå ðàçðàçèëà ñòðàøíà áóðÿ. Âúëíèòå áëúñêàëè êîðàáà ñ îãðîìíà ñèëà. Ñóåâåðíèòå ìîðÿöè èçõâúðëèëè Éîíà çàä áîðäà, ñëåä êàòî ðàçáðàëè, ÷å òîé å ïðè÷èíà çà áåäñòâèåòî, çàùîòî áÿãà îò Áîãà. Ãèáåë çàïëàøâàëà ïðîðîêà. Íî Áîã èçïðàòèë êèò - îãðîìíà ðèáà, êîÿòî ïîãúëíàëà Éîíà è ñëåä òðè äíè ãî èçõâúðëèëà íà áðåãà. Êàêâî ïðàâèë òîé òðè äíè â êîðåìà íà êèòà? Íå çíàì. Çíàì ñàìî, ÷å ñå ïîêàéâàë ïðåä Áîãà çà íåïîñëóøàíèåòî ñè, à Áîã ãî ÷óë è ãî èçáàâèë. Éîíà èçâúðâÿë íÿêîëêî ñòîòèöè êèëîìåòðè è íàé-íàêðàÿ ñòèãíàë äî Íèíåâèÿ. Âåäíàãà çàïî÷íàë äà ïðîïîâÿäâà íà æèòåëèòå íà ãðàäà äà ñå ïîêàÿò. Êàçâàë èì, ÷å àêî íå ãî ïîñëóøàò, ñëåä ÷åòèðèäåñåò äíè ãðàäúò ùå áúäå ðàçðóøåí. Òàêà ãî ïðåäóïðåäèë Ãîñïîä. - Çàùî? - ïîïèòàëè õîðàòà ñ óäèâëåíèå. - Çàùîòî òúðñèòå ìàãüîñíèöè,
ïîêëàíÿòå ñå íà èäîëè, íÿìàòå ñòðàõ îò Áîãà. Òîé ðåøèë äà âè íàêàæå, êàòî ðàçðóøè ãðàäà - îòãîâîðèë ïðîðîêúò. - Êàêâî äà ïðàâèì? - Ïîêàéòå ñå çà ãðåõîâåòå ñè, îñòàâåòå èäîëèòå è Ãîñïîä ùå ñå ñìèëè, ùå âè ïîùàäè, çàùîòî å Áîã, Êîéòî îáè÷à äà äàâà ìèëîñò. Òîãàâà öåëèÿò íàðîä, íà÷åëî ñ öàðÿ è íåãîâèòå ïðèäâîðíè, ñå ïîêàÿë çà ãðåõîâåòå ñè. Õîðàòà ïîñòèëè è ïîñèïâàëè ãëàâèòå ñè ñ ïåïåë, çàùîòî áèëè äúëáîêî ñúêðóøåíè ïðåä Áîãà. Ãîñïîä ïîìèëâàë Íèíåâèÿ è ïîùàäèë íàðîäà, çàùîòî èñêðåíî ñå ïîêàÿë ïðåä Íåãî. Óäèâèòåëíà èñòîðèÿ. Äúëãî ñëåä òîâà õîðàòà ðàçêàçâàëè åäèí íà äðóã çà Éîíà è íèíåâèéöèòå. Äîðè Èèñóñ Õðèñòîñ ãè ñïîìåíàâà â ïðîïîâåäèòå Ñè. Íà êàêâî íè ó÷è èñòîðèÿòà íà Éîíà? Íàé-äîáðå å äà áúäåì ïîñëóøíè íà Áîãà. Íåãîâîòî ñëîâî äà å çàêîí çà íàñ. Äà ïðàâèì òîâà, êîåòî Òîé íè êàçâà. Íÿìà íèùî íåâúçìîæíî çà Íåãî. Ùîì å ñïàñèë Éîíà îò êîðåìà íà êèòà, ùå ÷óå è ùå èçáàâè è íàñ, êîãàòî Ãî ïîìîëèì çà ïîìîù â òðóäíè è îïàñíè ìîìåíòè. Íÿìà òàêúâ ãðÿõ, êîéòî Áîã íå ìîæå äà íè ïðîñòè. Ïðîñòèë å íà íåíåâèéöèòå, ùå ïðîñòè è íà íàñ, àêî ñå îáúðíåì êúì Íåãî, êàêòî å ïèñàíî â Áèáëèÿòà: "Àêî èçïîâÿäâàìå ãðåõîâåòå ñè, Òîé å âåðåí è ïðàâåäåí äà íè ïðîñòè ãðåõîâåòå è äà íè î÷èñòè îò âñÿêà íåïðàâäà" (I Éîàí 1:9).
1.Æåíà íà Èñàâ (Áèòèå 36ãë.) 8.Íàçâàíèåòî íà ðàéñêàòà ãðàäèíà, ìÿñòîòî, êúäåòî Áîã íàñòàíè Àäàì 9.Ïåðñèéñêè öàð (Äàíàèë 6 è 10ãë.) 10.Ìàëêà áåçîïàøàòà ìàéìóíà, âèä ëåìóð 11.Âèä ïàïàãàëè 12.Ãåðîèíÿ íà Âèêè Áàóì 13.×àñò îò äðåõàòà íà ïðàâîñëàâåí äÿêîí, êîÿòî ïðåäñòàâëÿâà òåñåí è äúëúã ïëàò, çàêîï÷àí íà ëÿâîòî ðàìî 14.Åâðåéñêîòî èìå íà àïîñòîë Ïåòúð 16.Ñòàðà ìÿðêà çà òåæèíà, ðàâíà íà 1,225 êã 17.Åäèí îò áóíòîâíèöèòå, êîèòî ñå âäèãàò ïðîòèâ Ìîèñåé (×èñëà 16 ãë.) 19.Âíóê íà Èñàâ, êîéòî äàâà èìåòî ñè íà îáëàñò â Ñåâåðåí Åäîì (Éåðåìèÿ 49:20) 21.Þäåéñêè ïðèñòàíèùåí ãðàä, ïîçíàò ñúñ ñúïðîòèâàòà ñè ñðåùó âàâèëîíñêîòî íàøåñòâèå (Éåðåìèÿ 34:7) 22.Ïåòèÿò ìåñåö â Åâðåéñêèÿ êàëåíäàð 24.Íîòà 25.Ñúïðóãà íà ñèí èëè áðàò (ìí.÷.) 27.Àôðèêàíñêî ïèãìåéñêî ïëåìå 29.Ðåêà â Áúëãàðèÿ 30.Æåíàòà íà Ñàìñîí 33.Áîëåñò, ïîçíàòà ó íàñ ñ íàçâàíèåòî çàõàðíà 35.Äåêîðàòèâåí õðàñò ñ áåëè öâåòîâå 36.Ëóäîëôîâîòî ÷èñëî (3,14) 37.Íîòà 38.Ãðàäúò, êúäåòî ñå ïðîâåæäà Ïúðâèÿ õðèñòèÿíñêè ñúáîð ñëåä âúçêà÷âàíåòî íà ïðåñòîëà íà èìï. Êîíñòàíòèí (325ã. ñë. Õð.) 40.Ïñåâäîíèì íà ãåí. Ñêîáåëåâ 41.Ïðú÷êà îò âîñúê èëè ïàðàôèí ñ ôèòèë â ñðåäàòà, êîÿòî ñå èçïîëçâà êàòî ñâåòèëî èëè êàòî ðåëèãèîçåí ñèìâîë 42.Ñúâêóïíîñò îò êîñòèòå â òÿëîòî 44.Âîäíî æèâîòíî 46.Âúðõîâíî åãèïåòñêî áîæåñòâî 47.Äúðæàâà íà Àðàáñêèÿ ïîëóîñðîâ 49.Âèñîê îáùåñòâåí ÷èí 50.Òåëåñíî èëè äóøåâíî ðàçñòîéñòâî (Ëóêà 4:40) 52.Âèäåí åâàíãåëñêè áîãîñëîâ è õèìíîëîã, àâòîð íà ìíîãî ïåñíè (1674-1748)
1.Ïðîèçâåäåíèå íà âèäíèÿ õðèñòèÿíñêè ïèñàòåë è ïîåò Ê.Ñ.Ëóèñ (èçä. Íîâ æèâîò, 2002) 2.Õàíààíñêè öàð, ïîáåäåí îò ïëåìåíàòà íà Þäà è Ñèìåîí (Ñúäèè 1ãë.) 3.Íåáåñíè àíãåëñêè ñúùåñòâà ñ 6 êðèëà, îïèñàíè îò ïðîðîê Èñàÿ (6 ãë.). 4.Ìàëêîòî èìå íà èçâåñòíà åâàíãåëñêà ïîåòåñà îò 18 âåê 5.Ãëàâåí ôèëèñòèìñêè ãðàä (1Öàðå 5:10) 6.Åòèîïñêè öàð, êîéòî ñòàâà âëàäåòåë è íà Åãèïåò â ïåðèîäà 690-664ã. ïð. Õð. (4Öàðå 19:9) 7.Ïëàíèíàòà, íà êîÿòî çàñÿäà Íîåâèÿò êîâ÷åã ñëåä ïîòîïà (Áèòèå 8ãë.) 15.Ðåêà â Çàäêàâêàçèåòî, êîÿòî ïðåìèíàâà ïî ãðàíèöàòà ìåæäó Ðóñèÿ è Òóðöèÿ 18.Âòîðèÿò ñèí íà Þäà (Áèòèå 38 ãë.) 20.Ëþáèìàòà æåíà íà ßêîâ (Áèòèå 29) 23.Ñåëèùå áëèçî äî Éåðóñàëèì, êúäåòî æèâåÿò Ìàðòà, Ìàðèÿ è Ëàçàð 26.Ãðàä â Åäîìñêàòà çåìÿ, êúäåòî ñå çàñåëâàò ïîòîìöè íà Èñàâ (Áèòèå 36:35) 28.Ïúðâèÿò ÷îâåê 31.Ãðàä â êðàñíîÿðñêèÿò êðàé íà Ðóñèÿ 32.Áîçàéíèê îò ðàçðåä ìàëîçúáè, æèâåå â Þæíà Àìåðèêà 34.Ñèíúò íà îáåùàíèåòî, êîéòî ñå ðîäè íà Àâðààì 36.Åñòåñòâåíà äóïêà â ñêàëà, ïðè þäåèòå âúçïðèåòà êàòî ìÿñòî çà ïîãðåáåíèå (Áèòèå 23:9) 39.Çàðàçíà áîëåñò ïî ãëàâàòà (Ëåâèò 13:30) 42.Òâúðä êàìúê, êàíàðà, ñèìâîë íà ñèãóðíîñò (Ïñàëîì 40:2) 43.Ðàâíèíà â Åãèïåò, êúäåòî Áîã ïðåâðúùà âîäàòà íà Íèë â êðúâ (Ïñàëîì 78:12 è 43) 44.Õîðà, êîèòî ñà ïîä íåîãðàíè÷åíàòà âëàñò íà åäèí ãîñïîäàð. (Âòîðîçàêîíèå 6:21) 45.Åäèí îò ïðîðîöèòå, ÷èåòî èìå íîñè êíèãàòà îò Ñòàðèÿ Çàâåò 48.Èíèöèàëèòå íà Íàöèîíàëíàòà åëåêòðè÷åñêà êîìïàíèÿ 49.×èñëî 51.Äðåáíà ôðåíñêà ìîíåòà îò ìèíàëîòî Ðå÷íèê: àëå, åòèìîí, èäà, èñî, îðîð, ïàòîà Ïî Áèáëèÿòà íà ÁÁÄ
1.Öåíàòà íà ïîñâåùåíèåòî 18.Àâàêóì 19.Ëîáè 20.Ìèõàëà 21.Ðåñà 22.Àëåêî 24.Ïàòîà 25.Âàð 27.Åíà 28.Èñî 29.Îðèîí 31.Ñòàâè 33."Òå" 34.Åëèñåé 35.Ñêóëà 39.Îðà÷ 40.Àçàðèÿ 42.Òîëèàòè 44.Èäà 45.Íåðîí 46.Íèêîïîë 48.Åòèìîí 50.Ðàñà 51.Èìàì 52."Îðîð" 53."Íå"
1.Öàðåòàí 2.Àâåí-åçåð 3.ÍÀÑÀ 4.Àêà 5.Òó 6.Àìàñèÿ 7.Àëå 8.Ïîêîé 9.Îáîð 10.Ñè 11.Åìàíóèë 12.Ùèò 13.Åõî 14.Íààñ 15.Èë 16.Åâàðèì 17.Îáðè÷àíå 23.Ëîñ 24.Ïîêëîí 26.Àâàäîí 28.Èëèíà (Åëåíà) 30.Èñîï 32."Òî" 34.Åðîñ 35.Åëèì 37.Ëà 38.Àòåð 41.Àðà 42.Òîì 43.Èòî (Ñåé) 46.Íè 47.Êà 49.Èð
 ÷åòìî çàòúíàë, ïðåæèâÿõ âåðèãà îò ãîäèíè; îáñåáèõ ìúäðèíàòà íà ñòî ìúðòâè ïîêîëåíèÿ. Íà÷àëîòî è ñâúðøåêúò íà ñâåòñêèòå ñúäáèíè çà ìåíå áÿõà â ðàçóìà; ïðèïàäíàõ íà êîëåíå ïðåä ìèêðîñêîï è ïðåä êîìïàñ; îáõîæäàõ ñ òåëåñêîïà íîâ ìèð; ñúçäàâàõ Ôîðìóëè; íà Öèôðàòà ðîáóâàõ. Èçìàìà! Íàé-ïîäèð óçíàõ, ÷å Ïóøêàòà è Òîïà ñà ïëîä íà Öèôðàòà è ÷å íà äèâ êóìèð ñëóãóâàõ!  ÷îâåøêèé ãåíèé âèäÿõ æëú÷, â èçêóñòâîòî ÷îâåøêî íàìåðèõ ïóñòîòà, òìà, áëÿí, èçñòóïëåíèå òåæêî! Ñúðöåòî ìè æàäíååøå çà ðàäîñòè, êàêâèòî Íàóêàòà íå äàâà - è îñòàíà ñè íåñèòî! Ïîä ëþòèé ãíåò íà ìèñúëòà ñàë ìúðòâîñòòà âèðåå; òîç, êîéòî çíàé, å ñúùåñòâî, êîåòî æèâî òëåå!
Êàêâî å íóæíî ìåí, íå ñìîãíàõ, Áîæå, äî äíåøåí äåí äà ñè îïðåäåëÿ. Ïî ïúòÿ íà æèâîòà ÷åñòî äèðÿ õèìåðè - áåãëè ñåí÷èöè ñëåäÿ. ...Ïîíåæå òúé ñè íàðåäèë ñâåòà Äóõúò äà áúäå ñúäðóæåí ñ ïëúòòà, Ïðîñòè ìå Áîæå, çàðàä ìîèòå ëóäè ïðèùåâêè è ãóáèòåëíè çàáëóäè!
Ïðîñòè ìå... Èñêàì äà ñå âúçðîäÿ Íå ñìîãâàì ñåáå ñè äà ïîáåäÿ! Ïðîñòè ìå ... Èñòèíàòà ãäå å, çíàÿ È ïàê, ñ òóé çíàíüå íàäàðåí, áëóæäàÿ! Ïðîñòè ìå... Ìúäðîñò è èíñòèíêò ó ìåí Ïîâåëè ñà äâóáîé îæåñòî÷åí! Ïðîñòè ìå... Äâîéíî ñúùåñòâî ñúì àçè: Ëåòè åäíîòî - äðóãîòî ïúê ëàçè! ... Òè ñè Áàùà ìîé, Ãîñïîäè - ó ìåíå èçìèé ãðåõà ñ ðîäèòåëñêî òúðïåíüå òà ñ ÷èñòà ìîù äóõîâíà äà áëåñòÿ, ïðè Òåá êîãà ðåøèø äà ñå âåñòÿ! 1915 ã.