Automatyka 6/2021 by Ł-PIAP

TEMAT NUMERU Zrobotyzowana bezpieczna produkcja CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 46

PRAWO I NORMY 58

Paweł Stefański Balluff Polska

Komunikacja bezprzewodowa w przemyśle

Umowy wdrożeniowe dla automatyki i robotyki

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

6/2021

PIAP – NOWY WYMIAR ROBOTYZACJI

Kompleksowa realizacja projektów przemysłowych

Zaawansowane zaplecze projektowo-wytwórcze

Renomowani dostawcy podzespołów

Nowoczesne Centrum Szkoleniowe

Ponad 150 inżynierów

Przeszło 250 wdrożeń w obszarach automatyki i robotyki

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

Ponad 200 robotów zainstalowanych w zakładach produkcyjnych

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 194, 22 8740 442 e-mail: marketing@piap.lukasiewicz.gov.pl www.przemysl.piap.pl

Standardowe Elementy Maszyn

Śledź nas

ELESA+GANTER jest międzynarodową spółką, oferującą najszerszy na rynku zakres standardowych elementów do maszyn i urządzeń przemysłowych. Dla firmy najwyższym priorytetem jest jakość, którą gwarantuje: wysoka niezawodność, perfekcyjna funkcjonalność oraz unikalne wzornictwo oferowanych produktów. elesa-ganter.pl

OD REDAKCJI

Szanowni Państwo, Ważnym elementem współczesnej automatyzacji jest robotyzacja. Szczególnie intensywnie rozwija się zrobotyzowana produkcja – nowoczesne rozwiązania stawiają nowe wymagania przed opracowywanymi rozwiązaniami. Szczególny nacisk kładziony jest na ich bezpieczeństwo. W tym numerze piszemy szeroko o środkach bezpieczeństwa minimalizujących niepożądane skutki przypadkowego uderzenia robota współpracującego, bo bezpieczeństwo człowieka jest najważniejszym aspektem zrobotyzowanego stanowiska. Systemy bezpieczeństwa skutecznie ograniczają takie ryzyko. Tematyce tej poświęcamy artykuły z wiodącego działu pisma. Bezpiecznej robotyce i najnowszym rozwiązaniom – robotom, normom i procesowi oceny zgodności CE poświęcamy interesujące artykuły. W artykule przeglądowym poświęcamy wiele miejsca idei wdrażania Przemysłu 4.0 w rozproszonych obiektach. Jedynym rozsądnym sposobem realizacji jest stosowanie nowoczesnych systemów łączności bezprzewodowej.

W najbliższym czasie powrócimy do pracy stacjonarnej. Wydaje się, że pandemia znacznie ograniczyła swój zasięg – taką mamy wszyscy nadzieję. Jednak skutki, które spowodowała będą widoczne jeszcze przez wiele miesięcy. Jednym z nich jest spowolnienie gospodarcze, które jest odczuwalne w wielu branżach. Receptą na ten stan rzeczy może być automatyzacja, robotyzacja i cyfryzacja przemysłu. W tym zakresie obserwuje się znaczne przyspieszenie. Wdrażanie tego typu inwestycji jest jednak kosztowne i stanowi złożony proces. Jak przygotować umowę wdrożeniową, w której znajdzie się miejsce na określenie odbiorów, gwarancji i serwisu? O tym możecie Państwo przeczytać w artykule prawnym. Zachęcamy również do lektury wywiadu – Paweł Stefański, prezes Balluff Polska przybliża w nim temat cyfryzacji, której wprowadzenie wymaga licznych odważnych decyzji. Wciąż czekamy na spotkania bezpośrednie i imprezy targowe. Pojawiają się pierwsze jaskółki. W dniach 26 i 27 maja w wersji hybrydowej odbyła się konferencja „Fotowoltaika dziś i jutro”, która będzie kontynuowana/ podsumowana podczas targów Energetab 2021. Teraz zachęcamy do śledzenia gorących tematów na naszych łamach. Zapraszam do lektury!

AUTOMATYKA

P L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 2 1 ( D R U G I E P Ó Ł R O C Z E )

TEMAT NUMERU Zarządzanie produkcją i energią CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24 Mariusz Pacan WAGO ELWAG

SPRZĘT I APARATURA 54 Czujniki optyczne i zbliżeniowe

WYDARZENIA 72 Energetab 2020, przecieranie szlaków w nowej rzeczywistości

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

10/2020

WYDANIE

TEMAT NUMERU

ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY

7-8/2021

Transmisja danych i energii

Wózki AGV w transporcie mobilnym

9/2021

Napędy elektryczne − zasady doboru

Rynek złączy przemysłowych

10/2021

Automatyzacja i robotyzacja w przemyśle FMCG

Systemy obudów i komponenty

11/2021

Intralogistyka − produkty i rozwiązania

Monitoring i zdalne sterowanie

12/2021

Oprogramowanie przemysłowe i cyfryzacja

Komputery i panele przemysłowe

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl

Z BRANŻY

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska

ROZMOWA

REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska

Ścieżka cyfryzacji nie musi być trudna, ale wymaga odwagi

WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki

TEMAT NUMERU

SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl

PRODUKTY

16 24

Rozmowa z Pawłem Stefańskim, prezesem Balluff Polska

28 40

Zrobotyzowana bezpieczna produkcja Roboty Fanuc CRX Przyszłość opiera się na współpracy

System zasilania triflex TRX rewolucjonizuje ruch robotów Rozwiązania Pilz dla bezpieczeństwa aplikacji

43 44

zrobotyzowanych

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY 46 54

Komunikacja bezprzewodowa w przemyśle Lepsze zarządzanie zapasami dzięki rozwiązaniom IIoT

PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. 22 874 03 51 elzbieta.walczak@piap.lukasiewicz.gov.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o. Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

ŚCIEŻKA CYFRYZACJI NIE MUSI BYĆ TRUDNA, ALE WYMAGA ODWAGI Co przesądza o sukcesie w integracji operacyjności produkcyjnej i zarządczej? Jak pokonać przemysłowe wyzwania produktywności? Po jakie rozwiązania Balluff sięga sektor OEM i klienci końcowi? O tym rozmawiamy z Pawłem Stefańskim, prezesem Balluff Polska.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów

promocyjnych.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

PRAWO I NORMY Odbiory, gwarancja i serwis w umowach wdrożeniowych z zakresu automatyki i robotyki

Preferencyjne opodatkowanie dochodów z praw własności intelektualnej – IP BOX

RYNEK Wibroizolatory AVC, AVM i AVG do zadań specjalnych

Taśmy transportowe do niewielkich elementów

Niezawodne działanie dzięki mikronapędom

Duża elastyczność systemu pick & place dzięki cyfrowej pneumatyce

W pełni automatyczny montaż złączek szeregowych na szynie

WYDARZENIA Fotowoltaika dziś i jutro

BIBLIOTEKA

WSPÓŁPRACA

LUDZIE Aleksandra Banaś, prezes ifm electronic

KOMUNIKACJA BEZPRZEWODOWA W PRZEMYŚLE Wdrożenie w życie w zakładzie produkcyjnym, magazynie czy rozproszonym obiekcie przemysłowym, takim jak np. cementownia, idei Przemysłu 4.0 wymaga sprawnej komunikacji pomiędzy urządzeniami, maszynami i czujnikami. Ponieważ nie wszędzie jest możliwe lub opłacalne ze względów ekonomicznych układanie sieci kablowej, coraz częściej sięga się po rozwiązania bezprzewodowe. Na korzyść pozbycia się kabli przemawia również większa elastyczność systemów łączności bezprzewodowej.

ZROBOTYZOWANA BEZPIECZNA PRODUKCJA Nowoczesny przemysł charakteryzuje się wysokim stopniem zautomatyzowania i zrobotyzowania produkcji. Roboty częstokroć zastępują człowieka w przypadku zadań powtarzalnych, monotonnych lub wymagających ciągłej, nieprzerwanej pracy. Sprawdzają się również w przypadku wykonywania zadań w nieprzyjaznym środowisku oraz podczas prac uznawanych za niebezpieczne dla człowieka. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że roboty same mogą stanowić potencjalne źródło niebezpieczeństwa dla obsługi i osób postronnych, stąd projektując aplikacje zrobotyzowane, należy pamiętać o kwestiach związanych z bezpieczeństwem.

6/2021

Z BRANŻY

REWOLUCJA CYFROWA W PERSPEKTYWIE KE DO 2030 R. Komisja Europejska przedstawiła wizję i kierunek transformacji cyfrowej w Europie do 2030 r., która jest skupiona wokół czterech obszarów. Jednym z nich jest transformacja cyfrowa przedsiębiorstw. Zakłada się, że w przyjętej perspektywie czasowej 75 % przedsiębiorstw w UE powinno korzystać z chmury, sztucznej inteligencji i dużych zbiorów danych, a ponad 90 % MŚP osiągnie co najmniej podstawowy poziom wykorzystania technologii cyfrowych. Kolejny punkt to bezpieczna i zrównoważona infrastruktura cyfrowa, której elementem mają być m.in. dwukrotnie większy udział UE w światowej produkcji najlepszej jakości półprzewodników oraz rozwiązania brzegowe i chmurowe (10 000 bezpiecznych węzłów brzegowych, neutralnych dla klimatu). W odniesieniu do przetwarzania danych przyjęto, że dostępny będzie pierwszy komputer z przyspie-

szeniem kwantowym. Przedstawiona wizja dotyczy także cyfryzacji usług publicznych – najważniejsze usługi publiczne mają być do 2030 r. dostępne w 100 % on-line, a 80 % obywateli będzie korzystać z cyfrowego dowodu tożsamości. Zakłada się również większą równowagę płci na rynku pracy w dziedzinie ICT oraz osiągnięcie podstawowych umiejętności cyfrowych przez minimum 80 % ludności. ! "

„WIEDZA MA WARSTWY” – WEBINARY NA TEMAT DRUKU 3D Warszawska firma Sygnis New Technologies organizuje całoroczny cykl bezpłatnych webinarów z udziałem naukowców, badaczy i specjalistów w dziedzinie druku addytywnego. Podczas spotkań pod nazwą „Wiedza ma Warstwy” polscy i międzynarodowi eksperci opowiadają o swoich odkryciach naukowych, przedstawiają innowacyjne maszyny, a także dzielą się wiedzą na temat nowych metod wytwórczych. Tematyka webinarów podzielona jest na trzy obszary: przemysł i wykorzystanie druku 3D na liniach produkcyjnych, nauka oraz biotechnologia. Wśród omawianych do tej pory zagadnień znalazła się m.in. technologia nowej generacji – micro additive manufacturing oraz zaawansowane techniki rozpraszania światła do charakteryzowania

nowych materiałów i biomateriałów. Mówiono również o narzędziach pozwalających na wyposażenie laboratorium w zakresie testowania i wytwarzania nowoczesnych materiałów inżynierskich dla druku 3D. Sygnis New Technologies jest dostawcą technologii druku 3D w Polsce, specjalizującym się we wdrożeniach technologii addytywnych w firmach i instytucjach, indywidualnym doradztwie technologicznym, projektach R&D i realizacjach krótkich serii prototypowych. Najbliższą edycję webinarów zaplanowano na 28–30 czerwca 2021 r. Zapisy prowadzone są na stronie internetowej www.sygnis.pl/warstwy/.

POLSKA NA ŚCIEŻCE 5G W 2023 r. 58 % terytorium i 90 % populacji Polski znajdzie się w zasięgu 5G. Inwestycja w 5G w ciągu dekady powinna przynieść naszemu krajowi korzyści rzędu 4,2 mld euro, a do 2040 r. krajowa gospodarka zyska na wdrożeniu sieci piątej generacji blisko 17 mld euro – takie wnioski płyną z raportu Analysys Mason, opracowanego we współpracy z Ericsson i Qualcomm Technologies. Jak podkreślono w raporcie, średnia częstotliwość 5G (3,5 GHz), która jest niezbędna do zapewnienia znaczących zmian gospodarczych (szczególnie w cyfryzacji przemysłu) obejmie 31 % populacji kraju do 2025 r. W cią-

gu kolejnych pięciu lat w zasięgu sieci 3,5 GHz znajdzie się już 3/4 Polaków i blisko połowa terytorium naszego kraju. Największe wpływy w krajowej gospodarce wygenerują inteligentne fabryki i górnictwo – odpowiednio 3,4 mld euro i 3,6 mld euro. Ericsson Polska wraz z Łódzką Specjalną Strefą Ekonomiczną i Politechniką Łódzką współpracuje z działami badawczo-rozwojowymi, środowiskiem akademickim, start-upami, przedsiębiorstwami i operatorami telekomunikacyjnymi. Celem jest umożliwienie pierwszym branżom w Polsce wdrożenie nowych produktów i usług opartych na technologii 5G. Polska jest już na drodze do upowszechnienia komunikacji w sieciach 5G, które dzięki dużej przepustowości łącza i praktycznie zerowym opóźnieniom otworzą nowe możliwości dla gospodarki.

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

ROBOT ŁUKASIEWICZ – PIAP WESPRZE SZKOLENIA DLA STRAŻY GRANICZNEJ

BOSCH REXROTH ŚWIĘTUJE 30 LAT DZIAŁALNOŚCI NA POLSKIM RYNKU

Łukasiewicz – PIAP dostarczył do Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie robota pirotechnicznego PIAP GRYF. Kętrzyński ośrodek jest jednym z trzech ośrodków SG przygotowujących wysoko wykwalifikowane kadry do służby w ochronie granic Rzeczypospolitej Polskiej. Realizuje szkolenia z zakresu działań minersko-pirotechnicznych na rzecz Straży Granicznej, a także innych służb. Baza dydaktyczna ośrodka została wzbogacona o najnowszego, średniego (48 kg) robota pirotechnicznego PIAP GRYF wraz niezbędnym wyposażeniem do montażu akcesoriów dodatkowych, jak uchwyt do urządzenia RTG i uchwyt do strzelby gładkolufowej. Dodatkowo dostarczony został bank narzędzi z wybijakiem do szyb, nożycami do cięcia kabli i przebijakiem do opon. Mobilny robot pirotechniczny PIAP GRYF jest przystosowany do prowadzenia działań neutralizacyjnych związanych z użyciem przedmiotów i urządzeń niebezpiecznych, w tym materiałów wybuchowych. Przy jego użyciu można w bezpieczny sposób rozpoznać, podjąć i przetransportować podejrzany przedmiot do miejsca jego neutralizacji.

W tym roku polska spółka Bosch Rexroth obchodzi jubileusz 30-lecia. Marka Bosch Rexroth jest obecna na naszym rynku od lat 60. Jej popularność w Polsce zadecydowała o utworzeniu w 1991 r. krajowej spółki z centralą w Warszawie. Firma koncentruje się na najnowszych trendach, oferując rozwiązania dostosowane do wymagań Przemysłu 4.0 i umożliwiające tworzenie Fabryk Przyszłości. Wśród nich są m.in. platforma ctrlX AUTOMATION, pozwalająca wyeliminować tradycyjne granice między sterownikami maszyn, systemami informatycznymi i Internetem Rzeczy oraz platforma Smart MechatroniX, łącząca najlepsze w swojej klasie elementy systemów techniki przemieszczeń liniowych, elektronikę i oprogramowanie. Firma stworzyła również koncepcję Connected Hydraulics wykorzystującą połączoną moc i inteligencję zaawansowanej technologii układów hydraulicznych Bosch Rexroth. Korzystając z zelektryfikowanych, elektronicznych i cyfrowych rozwiązań sieciowych, firma pomaga też tworzyć nową generację maszyn mobilnych, zapewniających uzyskanie większej mocy i wydajności. Z okazji jubileuszu 30-lecia firma Bosch Rexroth planuje organizację szeregu wydarzeń, które ze względu na pandemię odbędą się w formule on-line. Będą one okazją do zaprezentowania najnowszych trendów i innowacyjnych rozwiązań znajdujących zastosowanie w Fabrykach Przyszłości.

#! $ %&'%

TRZY IMPREZY TARGOWE EXPO SILESIA W GRUPIE PTWP Spółka Expo Silesia, która w lutym 2021 r. podjęła decyzję o zakończeniu działalności, zbyła na rzecz Polskiego Towarzystwa Wspierania Przedsiębiorczości prawa do organizacji i kontynuacji trzech wydarzeń targowych, w tym Międzynarodowych Targów Obrabiarek, Narzędzi i Technologii Obróbki TOOLEX oraz Międzynarodowych Targów Spawalniczych ExpoWELDING. Imprezy, które do tej pory odbywały się w Sosnowcu, zostaną przeniesione do Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach. Organizację wydarzeń zaplanowano na przyszły rok. Targi TOOLEX odbędą się w dniach 4–6 października 2022 r., zaś ExpoWELDING w dniach 18–20 października 2022 r.

, - + R E K L A M A

( !" % )%* +"

6/2021

Z BRANŻY

DRUK 3D W PRZESTRZENI KOSMICZNEJ Wysięgniki anten satelitarnych czy paneli słonecznych są narażone na wysokie obciążenia podczas transportu w rakiecie nośnej. Aby uprościć skomplikowany transport i przyspieszyć produkcję elementów, zespół studentów AIMIS-FYT z Monachium pracuje nad procesem druku 3D, dzięki któremu w przyszłości możliwe będzie produkowanie elementów konstrukcyjnych w przestrzeni kosmicznej. Studenci zbudowali drukarkę 3D, w której zastosowano bezobsługowe i lekkie napędy liniowe drylin SAW firmy igus. Moduły liniowe stosowane są w dwóch osiach drukarki i tworzą tym samym

centralną jednostkę napędową. Jej profile są wykonane z aluminium, zaś elementy łożyskowe to bezobsługowe elementy ślizgowe z wysokowydajnego polimeru. Dzięki temu konstrukcja ma wyjątkowo niewielką masę. Aby umożliwić obracanie ekstrudera filamentu, w drukarce zainstalowano lekką oś obrotową robolink D, wykorzystującą mechanizm przekładni ślimakowej. W celu przeprowadzenia testów zespół zgłosił się do programu FlyYourThesis! Europejskiej Agencji Kosmicznej. W testach udało się uzyskać efekt bardzo zbliżony do stanu nieważkości w przestrzeni kosmicznej. – Napędy liniowe zawsze działały bez problemów we wszystkich eksperymentach, dzięki czemu mogliśmy wydrukować mały pręt, a także niewielkie struktury szkieletowe – komentuje Torben Schäfer z zespołu AIMIS-FYT. !

EUROPA SYSTEMS I EDOCS SYSTEMS WSPÓŁTWORZĄ ROZWIĄZANIA DLA PRZEMYSŁU 4.0 Firma Europa Systems, polski integrator i producent systemów automatyki magazynowo-przemysłowej, nawiązała strategiczne partnerstwo z EDOCS SYSTEMS w zakresie rozwiązań IT. Celem jest dostarczenie klientom w ramach wspólnej oferty biznesowej innowacyjnych rozwiązań dla Przemysłu 4.0, obejmujących obszar mechaniki, informatyki, robotyki i automatyki przemysłowej. EDOCS SYSTEMS tworzy i wdraża rozwiązania z obszaru oprogramowania i automatyki, które pozwalają optymalizować procesy produkcyjne i w praktyce stosować koncepcję Przemysłu 4.0. Europa Systems dysponuje jednym z najbardziej nowoczesnych obiektów produkcyjnych w Europie, zatrudniając ponad 240 inżynierów, techników i wysoko wykwalifi-

kowanych specjalistów w zakresie projektowania, produkcji, montażu i serwisu. W trakcie ponad 20 lat działania firma, która oferuje innowacyjne systemy do automatyzacji fabryk i magazynów, zrealizowała projekty dla klientów z 35 krajów. Obecnie Europa Systems wdraża w swoich rozwiązaniach intralogistycznych ES Qview – platformę dla Przemysłu 4.0, która umożliwia zbieranie i monitoring danych w czasie rzeczywistym, wspierając optymalizację procesów w systemach intralogistycznych w fabrykach i magazynach. Klienci mogą przetestować jej możliwości w showroomie zlokalizowanym w centrali spółki – w Żabowie, 40 km od Szczecina. ! "

POLSKI STUDENT OPRACOWAŁ ROBOTA WSPIERAJĄCEGO PRACĘ STRAŻAKÓW Sebastian Jakubowski, student mechatroniki Politechniki Rzeszowskiej opracował prototyp robota inspekcyjnego dla straży pożarnej. Robot może być wykorzystywany podczas akcji ratunkowych, m.in. przy wycieku gazu lub innych niebezpiecznych substancji. Zadaniem inspekcyjnego robota mobilnego jest dotarcie do obszaru skażonego, pomiar stężeń gazów i temperatury otoczenia oraz przekazanie w czasie rzeczywistym obrazu i danych do operatora. Urządzenie pomoże skrócić czas potrzebny do oszacowania zagrożenia, a także dostarczyć dokładne informacje o badanym miejscu bez konieczności narażania strażaków na działanie oparów o nieznanym składzie. – Ze względu na moje zainteresowanie robotyką mobilną oraz brak nowoczesnych rozwiązań wspomagających strażaków w tym zakresie wybrałem ten temat pracy. Prace nad

urządzeniem trwały ponad półtora roku – mówi Sebastian Jakubowski. Zakres działań obejmował zdefiniowanie problematyki i założeń projektowych, analizę istniejących rozwiązań robotyki mobilnej, budowę prototypu urządzenia, napisanie oprogramowania, omówienie kwestii dostosowania do warunków rzeczywistej akcji ratunkowej oraz testy. Projekt pożarniczego robota inspekcyjnego jest nadal rozwijany przez twórcę, a prototyp będzie z czasem udoskonalany. %'%* . " + /

AUTOMATYKA

VERSABOX ROZBUDOWUJE KANAŁ DYSTRYBUCJI Firma VersaBox nawiązała współpracę z renomowaną spółką działającą w branży opakowań – BOSKY. Celem projektu jest poszerzenie kanału dystrybucji. Nowy partner VersaBox od ponad 25 lat dostarcza maszyny i urządzenia, projektuje oraz kompleksowo wdraża linie do pakowania, w tym rozwiązania robotyczne. BOSKY na bieżąco rozwija swoją ofertę przez wprowadzanie rozwiązań wykorzystujących najnowsze technologie. Wyselekcjonowane urządzenia dostępne w BOSKY przeznaczone są dla wszystkich klientów, niezależnie od branży i wielkości. – Liczymy na to, że dzięki wsparciu doświadczonego partnera nasze sprawdzone i doceniane przez klientów i inwestorów rozwiązania już wkrótce na szeroką skalę zagoszczą w wielu firmach produkcyjnych – komentuje Jacek Królik, prezes VersaBox. W ramach współpracy z producentem robotów AMR, BOSKY będzie wspierać kompleksową obsługę klienta – od sprzedaży, przez wdrożenie, po serwis maszyn produkowanych przez VersaBox. – Współpraca z VersaBox pozwoli nam oferować rozwiązania poprawiające wzrost wydajności pracy w obszarze intralogistyki, która jest ściśle powiązana z procesem pakowania zbiorczego – mówi Marcin Boski, prezes BOSKY.

FAULHABER Motion Control

0 , +

Feel the Power

RA I COMAU USPRAWNIAJĄ STEROWANIE ROBOTAMI

6/2021

faulhaber.com/mc3-mini/en

NEW

M 1:1 R E K L A M A

Rockwell Automation, największa na świecie firma zajmująca się automatyzacją przemysłową i transformacją cyfrową, oraz Comau, producent robotów i światowy lider w dziedzinie automatyki przemysłowej, zacieśniają współpracę w celu uproszczenia integracji robotów. Efektem ma być zapewnienie firmom na całym świecie niezbędnych narzędzi do maksymalizacji wydajności produkcji dzięki ujednoliconym rozwiązaniom do sterowania robotami. Partnerstwo zakłada oparty na współpracy model rozwoju i sprzedaży, który oferuje ujednolicony produkt sterowania robotem klientom obu firm. Dzięki współpracy inżynierowie będą mogli programować maszynę w jednym środowisku, włączając ramiona robotów Comau sterowane bezpośrednio przez sterowniki Rockwell Automation oparte na Logix. Dodatkowo użytkownicy końcowi zyskają dostęp do narzędzi analitycznych i cyfrowych bliźniaków, które pozwolą lepiej kontrolować wydajność maszyn i ułatwią optymalizację produkcji.

Nowy MC 3001 B/P to najbardziej kompaktowy na rynku kontroler ruchu posiadający te same funkcje, co inne kontrolery z rodziny MC3.

16 mm

WE CREATE MOTION

Z BRANŻY

DELOITTE I PCSS PRACUJĄ NAD APLIKACJAMI OPARTYMI NA TECHNOLOGIACH DLA PRZEMYSŁU 4.0 Firma doradcza Deloitte rozpoczęła współpracę z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym – instytucją badawczo-rozwojową w zakresie ICT. Efektem podpisanej umowy w zakresie B+R ma być wytworzenie i późniejszy rozwój aplikacji opartych na technologii SAP S/4HANA dla klientów firmy doradczej z obszaru Przemysłu 4.0 oraz Innovation 4.0. Współpraca ma charakter długoterminowy i będzie obejmowała cztery główne obszary: wykorzystanie zaawansowanych systemów obliczeniowych (w tym superkomputerów oraz chmury obliczeniowej) do przetwarzania danych pochodzących z systemów SAP, zastosowanie technologii uczenia maszynowego do prowadzenia analizy predykcyjnej danych,

opracowanie innowacyjnych metod wizualizacji i raportowanie wyników analizy danych (dashboard) oraz budowę hybrydowych rozwiązań aplikacyjnych z wykorzystaniem SAP Cloud Platform dla zastosowań biznesowych. – Współpraca, którą nawiązaliśmy z naukowcami z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego będzie działała na styku nauki i biznesu, podobnie jak amerykańskie ośrodki badawczo-rozwojowe. Centrum jest jednostką Polskiej Akademii Nauk, co dodatkowo podnosi prestiż tej współpracy i wypracowanych dzięki niej przyszłych rozwiązań – mówi Paweł Filipowicz, partner, odpowiedzialny za praktykę SAP w Deloitte w Europie Środkowej. 1 * %2

ZMIANY WE WŁADZACH UNIVERSAL ROBOTS Universal Robots poinformował, że Slavoj Musílek – od 2015 r. pełniący funkcję dyrektora generalnego firmy na Europę Środkowo-Wschodnią, Rosję i WNP – zdecydował o jej opuszczeniu z końcem marca 2021 r. Od 1 kwietnia 2021 r. stanowisko objął Pavel Bezucký (na zdjęciu). Pavel Bezucký ma bogate doświadczenie i umiejętności w zakresie rozwoju biznesu, strategii i zarządzania sprzedażą w obszarach automatyzacji przemysłu i produkcji. Na swoim poprzednim stanowisku zarządzał zespołem Universal Robots w Czechach, Słowacji i na Węgrzech,

koncentrując się na rozbudowie istniejącej sieci sprzedaży dystrybutorów i wspieraniu ich w pozyskiwaniu nowych klientów w celu zwiększenia udziału Universal Robots na rynku. Nowy dyrektor generalny na Europę Środkowo-Wschodnią, Rosję i WNP dołączył do Universal Robots w sierpniu 2017 r. jako Sales Development Manager. W trakcie swojej kariery w UR został powołany na stanowisko Channel Development Managera, a następnie Area Sales Managera. Slavoj Musílek pracował w Universal Robots na wielu poziomach, napędzając rozwój tej marki robotów. Stworzył silny zespół sprzedażowy, wzmocnił przewagę konkurencyjną firmy i przyczynił się do położenia większego nacisku na roboty współpracujące. 3 4

- /

RUSZYŁA NOWA EDYCJA KONKURSU NAGRODA NAUKOWA SIEMENSA Rozpoczął się nabór zgłoszeń do 26. edycji konkursu Nagroda Naukowa Siemensa, organizowanego przez firmę Siemens Polska wraz z Politechniką Warszawską. Do wygrania są nagrody pieniężne o łącznej wartości ponad 100 000 złotych. Przewidziane jest też doposażenie laboratoriów ośrodków akademickich, z których wywodzą się zwycięzcy. Zgłoszenia przyjmowane są do 30 czerwca 2021 r. W głównym konkursie wyłaniani są laureaci dwóch nagród Siemensa. Nagroda Badawcza dla naukowców i zespołów badawczych przyznawana jest za szczególnie wartościowe wyniki badań naukowych, możliwe do zastosowania w praktyce, zaś Nagroda Promocyjna premiuje wybitne prace doktorskie lub habilitacyjne. Dodatkowo w rywalizacji o Nagrodę Siemensa dla Absolwentów studiów I i II stopnia przyznawane są nagrody w dwóch obszarach – automatyki i robotyki 12

oraz elektrotechniki. Zwycięskie projekty we wszystkich trzech konkursach są wyłaniane przez eksperckie jury, które wybiera zgłoszenia o największym potencjale rozwoju naukowego i inżynieryjnego, odpowiadające na aktualne potrzeby rynku i gospodarki. Rozstrzygnięcie konkursu zaplanowano na jesień 2021 r. Szczegóły dotyczące zasad, regulamin oraz informacje o nagrodach dostępne są na stronie www.siemens.com.pl.

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

UMOWA PARTNERSKA ENDRESS+HAUSER I CONTROLTEC 6 maja 2021 r. firmy Endress+Hauser i ControlTec podpisały umowę, która jest zwieńczeniem wieloletniej współpracy. – Zacieśnienie współpracy pozwoli nam z powodzeniem wymieniać się doświadczeniem i wiedzą techniczną, z korzyścią dla klientów. Nasze firmy znają się i współpracują ze sobą od lat. Podpisanie umowy partnerskiej pomoże nam jeszcze bardziej zjednoczyć siły i wypracować rozwiązania, które nas rozwiną, a jednocześnie pozwolą zwiększyć przewagę konkurencyjną – wyjaśnia Szymon Dolata, wiceprezes ControlTec. Umowa dotyczy kwestii związanych z promocją, podnoszeniem kompetencji pracowników oraz wymianą informacji na temat inwestycji i szans sprzedaży.

Dla podmiotów o uzupełniającej się ofercie, działających w obszarze automatyki przemysłowej, taka umowa stanowi naturalny kolejny etap współpracy. ControlTec projektuje układy pomiarowe i systemy sterowania, a Endress+Hauser jest dostawcą urządzeń pomiarowych. – Endress+Hauser, podobnie jak ControlTec, działa w wielu branżach, na różnych płaszczyznach. Każda z firm ma obszary działalności, w których od lat budowała swoje kompetencje. Oferta i doświadczenia obu firm się uzupełniają, stąd potrzeba zacieśnienia współpracy i wzmocnienia pozycji na kolejnych rynkach – mówi Maciej Sieczka, prezes zarządu Endress+Hauser Polska. 56 !

BOSCH NOTUJE DOBRY ROK Grupa Bosch w Polsce ma za sobą udany rok – 2020 r. zamknęła blisko 5,5 mld złotych skonsolidowanych przychodów ze sprzedaży, zaś przychody całkowite netto wzrosły do prawie 9,8 mld złotych. Czynnikiem sukcesu w dużej mierze okazała się sprzedaż dóbr konsumpcyjnych oraz systemów grzewczych, szczególnie w obszarze pomp ciepła. Spowolnienie odnotowano natomiast w sektorze przemysłu, transportu i motoryzacji. – W pierwszym kwartale tego roku sprzedaż spółek Bosch na polskim rynku rozwijała się pozytywnie. Planujemy dalsze umocnienie naszej

obecności w Polsce w obszarze produkcji dla branży motoryzacyjnej i AGD. Intensywnie rozbudowujemy też nasze Centrum Kompetencji IT, które staje się jednym z kluczowych ośrodków rozwoju oprogramowania i konsultingu IT dla Grupy Bosch w skali globalnej – mówi Rafał Rudziński, prezes zarządu Robert Bosch Sp. z o.o. i przedstawiciel Grupy Bosch w Polsce. W Warszawie powstało ponadto Laboratorium Innowacji przedstawiające model fabryki Przemysłu 4.0, w którym klienci mogą poznać inteligentne rozwiązania produkcyjne i intralogistyczne Bosch. Integralną częścią jest platforma ctrlX AUTOMATION, umożliwiająca pokonanie granic między systemami sterowania maszynami, IT i Internetem Rzeczy. Oficjalne otwarcie Laboratorium Innowacji Bosch Rexroth planowane jest na bieżący rok. %'%

RENEX Z CERTYFIKATEM ZŁOTEJ JEDNOSTKI SZKOLENIOWEJ YAMAHA Grupa Renex została wyróżniona tytułem Złotej Jednostki Szkoleniowej YAMAHA. Certyfikaty otrzymuje wąskie grono firm europejskich świadczących najwyższej jakości usługi szkoleniowo-doradcze w zakresie automatyzacji i robotyzacji procesów wytwórczych. Polska firma została doceniona za wiedzę techniczną oraz zaplecze technologiczne. Renex prowadzi w ramach swojego centrum technologiczno-szkoleniowego skupione na robotyce Autoryzowane Centrum Szkoleniowe YAMAHA. W jednostce organizowane są kursy z zakresu obsługi i programowania robotów przemysłowych. Celem tych działań jest udostępnienie szerokim kręgom inżynierów know-how, pozwalają-

6/2021

cego na maksymalne wykorzystanie możliwości, jakie dają roboty przemysłowe YAMAHA, a co za tym idzie zwiększenie zysków. Yamaha doceniła także fakt, że każdy uczestnik może korzystać z oddzielnego, w pełni funkcjonalnego stanowiska z robotem przemysłowym. Dla komfortu nauki nie bez znaczenia jest również wyposażenie audiowizualne przestrzeni, pozwalające na indywidualne wyświetlanie materiałów na monitorach. Grupa RENEX organizuje również szkolenia on-line dla użytkowników polskich i zagranicznych, m.in. z Niemiec, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Macedonii i Rumunii. - +

Z BRANŻY

UE BIERZE POD LUPĘ SZTUCZNĄ INTELIGENCJĘ Komisja Europejska przedstawiła propozycję regulacji prawnych dotyczących sztucznej inteligencji. Przed wejściem w życie proponowane przepisy muszą zostać przyjęte przez Parlament Europejski i Radę UE. Projekt regulacji zakłada wprowadzenie czterech kategorii oceny poziomu ryzyka związanego z wykorzystaniem sztucznej inteligencji – od technologii uznanych za niebezpieczne, po takie, których zastosowanie wiąże się z minimalnym ryzykiem. Zgodnie z zaprezentowanymi przez KE przepisami zastosowania AI sklasyfikowane jako niebezpieczne, czyli zaklasyfikowane do kategorii „niedopuszczalne ryzyko”, byłyby zakazane w UE. Do tej grupy zaliczono np. technologie tzw. zdalnej identyfikacji biometrycznej. Aby pomóc w opracowaniu standardów i egzekwowaniu przepisów, które miałyby zastosowanie do każdego dostawcy systemu AI w UE, KE proponuje utworzenie

Europejskiej Rady ds. Sztucznej Inteligencji. Proponowane regulacje mają dotyczyć wszystkich państw UE oraz firm zagranicznych działających na jej terytorium. Kary za niedostosowanie się do wymogów mają wynieść od 20 mln euro do 4 % rocznych obrotów firmy, która ich się dopuściła. Wcześniej jednak otrzyma ona wezwanie do naprawienia swoich rozwiązań z zakresu AI i dostosowania ich do wymogów prawa lub usunięcia z rynku. %'%

SIEDZIBA DANFOSS: NEUTRALNOŚĆ KLIMATYCZNA JUŻ W 2022 R. W ubiegłym roku Danfoss ogłosił plan osiągnięcia neutralności klimatycznej w najbliższym dziesięcioleciu. To wkład firmy w realizację postanowień Porozumienia Paryskiego. Już osiem lat przed wyznaczonym terminem, tj. do końca 2022 r., sieć elektryczna i grzewcza w budynkach głównej siedziby Danfoss w Nordborg w Danii osiągnie pełną neutralność pod względem emisji CO2. Biura i fabryki zlokalizowane w głównym kampusie, obejmującym teren ponad 250 000 m2, przeszły w ostatnich latach wiele zmian w celu podniesienia wydajności energetycznej. Na po-

czątku tego roku Danfoss zaczął pozyskiwać zieloną energię dla potrzeb siedziby głównej. Planuje pokryć 60 % zapotrzebowania grzewczego za pomocą neutralnego pod względem emisji CO2 ciepła sieciowego pochodzącego ze zlokalizowanej w pobliżu siedziby firmy nowej miejskiej ciepłowni, oddanej do użytku w połowie 2020 r. Ponadto rozważony będzie wariant elektryfikacji systemów grzewczych przez instalację kotłów elektrycznych. Jeszcze kilka lat temu, w 2015 r., kampus siedziby Danfoss był w 100 % ogrzewany za pomocą technologii opierających się na spalaniu paliw kopalnych. W przyszłym roku będzie już całkowicie neutralny pod względem emisji CO2, zaś w 2024 r. nadwyżka ciepła pozyskiwana z nowo wybudowanych centrów danych Danfoss pozwoli na pokrycie 25 % całkowitego zapotrzebowania na ogrzewanie. 1 .

AMAZON OTWIERA EUROPEJSKIE LABORATORIUM INNOWACJI Amazon uruchomił w Vercelli na północy Włoch Laboratorium Innowacji. Zespół ekspertów firmy pracuje nad szeregiem zaawansowanych, innowacyjnych technologii dla jej działu operacyjnego, odpowiedzialnego za łańcuch dostaw i logistykę. Odkąd firma wprowadziła pierwsze rozwiązania oparte na technologii robotycznej 10 lat temu, w Amazon powstało ponad milion nowych miejsc pracy. Tylko w Polsce firma stworzyła ponad 18 000 stałych miejsc pracy. Wiele z nich to stanowiska w operacjach, gdzie pracownicy pomagają kompletować, pakować i wysyłać zamówienia złożone przez klientów. Laboratorium zajmuje się przede wszystkim testowaniem i rozwijaniem nowych technologii zwiększających

bezpieczeństwo pracy w centrach logistyki e-commerce Amazon w Europie, a także wspierających pracowników firmy. Do nowo wprowadzonych technologii należą sortowniki towarów, roboty paletyzujące i sortujące, podnośniki pojemników i samojezdne pojazdy. Amazon pracuje nad stworzeniem kolejnych tego typu rozwiązań. Innowacyjne technologie opracowywane i udoskonalane w nowo powstałym laboratorium są następstwem pomyślnego wdrożenia ponad 350 000 robotów transportowych funkcjonujących w centrach logistyki e-commerce Amazon na całym świecie. %'%

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

IGUS PRZYSPIESZA ROZWÓJ INNOWACJI Mimo pandemii firma igus nie zwolniła tempa – 2020 r. stał pod znakiem dużych inwestycji w cyfryzację i logistykę oraz zdalnych konsultacji. Działania przełożyły się na zwiększenie sprzedaży on-line o 30 % i złagodziły spadek sprzedaży, który wyniósł 4,8 %. Firma ma też na koncie rekordową liczbę – 168 – nowych produktów i narzędzi cyfrowych. Od 5 maja 2021 r. można je oglądać na odnowionym wirtualno-rzeczywistym stoisku targowym, które otrzymało nagrodę iF Design Award. Nowe narzędzia on-line do konfiguracji i obliczania kół zębatych, rolek, modułów liniowych i silników krokowych są dostępne bezpłatnie i bez rejestracji. Rozbudowa pojemności magazynów, prowadzona od trzeciego kwartału 2020 r., zapewnia

szybkie terminy dostaw, nawet w fazie szybkiego ożywienia gospodarczego. – Fakt, że wszystko, absolutnie wszystko się zmienia, oznacza dla naszej branży otwarcie zupełnie nowych drzwi. Wytwarzanie innowacyjnych produktów i maszyn może wywołać ogromny boom dla naszych klientów i dla nas w ciągu najbliższych kilku lat – ocenia Frank Blase, prezes firmy igus. Firma stawia na produkcję neutralną pod względem emisji CO2 i poddawanie produktów recyklingowi. Budowana obecnie nowa fabryka od początku jest neutralna dla klimatu, a do 2025 r. będzie to dotyczyło całej produkcji igus. !

WTORKI Z PILZ POLSKA – NOWE WEBINARIA Firma Pilz Polska rozpoczęła nowy cykl webinariów. Odbiorcy będą mogli zapoznać się z aktualną tematyką w ramach cyklu „Dzielimy się wiedzą”. W trakcie spotkań zostaną zaprezentowane wiodące rozwiązania z dziedziny automatyki, praktyczne zastosowania produktów firmy i sposoby na zwiększenie bezpieczeństwa w zakładach produkcyjnych. Uczestnicy będą mogli poznać bliżej narzędzia ułatwiające proces oceny ryzyka czy kwestie związane z interpretacją przepisów i norm dotyczących bezpieczeństwa. Eksperci Pilz Polska zaprezentują przykłady dobrych praktyk oraz typowe błędy, jakie są popełniane w projektach. Udział w webinariach, które będą odbywać się w godzinach 10.00-11.00, jest bezpłatny. Wśród omawianych tematów znajdą się urządzenia ciśnieniowe – wymagania dyrektyw

(15.06), oznakowanie maszyn znakiem CE – procedury i odpowiedzialność producenta (14.09), nowy przekaźnik bezpieczeństwa myPNOZ (12.10), realizacja systemu zabezpieczeń drzwi ochronnych – Modular Safety Gate (16.11) i PSENenco – monitorowanie prędkości (14.12). Dodatkowo firma ma w stałej ofercie szkolenia wstępne, podstawowe, zaawansowane i eksperckie. Szczegółowe informacje są dostępne na stronie internetowej www.pilz.com/pl-PL. %

ENDRESS+HAUSER PODSUMOWAŁ ROK DZIAŁANIA W PANDEMII W 2020 r. firma Endress+Hauser dobrze poradziła sobie z pandemią. Mimo spadku sprzedaży, spółka specjalizująca się w technice pomiarowej i automatyce utrzymała rentowność na poziomie 13,1 % i wzmocniła swoją siłę ekonomiczną. Stworzono nowe miejsca pracy, a globalna sieć sprzedaży i produkcji została rozbudowana. W ubiegłym roku Endress+Hauser kontynuował główne projekty inwestycyjne, wydając blisko 206 mln euro, głównie na produkcję. Dwa największe projekty dotyczą rozbudowy zakładów w Maulburgu

w Niemczech oraz Reinach w Szwajcarii. Ponadto rozbudowywane są zakłady w Gerlingen i Waldheim w Niemczech oraz w Aurangabad w Indiach. Nowe obiekty powstają również w centrach sprzedaży w Kanadzie i Meksyku. W Chinach i Niemczech uruchomiono nowe centra logistyczne. Firma wydała ponad 195 mln euro na badania i rozwój. W 2020 r. wprowadziła na rynek 40 nowych produktów, zaś tegoroczne założenia przewidują zaoferowanie ponad 70 nowości. W 2021 r. Endress+Hauser zamierza osiągnąć wzrost w średnim jednocyfrowym przedziale procentowym. W I kwartale napływające zamówienia przekroczyły założone cele, a także wynik sprzed roku w tym samym okresie. Jednocześnie firma spodziewa się niższej rentowności, ponieważ wiele oszczędności z ubiegłego roku miało charakter jednorazowy. 56 !

6/2021

PRODUKTY

FUNKCJONALNA OBUDOWA KOMPONENTÓW SIECI BEZPRZEWODOWYCH Obudowę CU8210-M001 zaprojektowano z myślą o ochronie komponentów sieci bezprzewodowych w aplikacjach przemysłowych. Szczelnie zamknięta zapewnia stopień ochrony IP 66, zabezpieczając wrażliwe wyposażenie (np. adaptery USB sieci Wi-Fi) przed uszkodzeniami mechanicznymi, kurzem i wilgocią. Można ją zamontować na ścianie szafy sterowniczej, jak i bezpośrednio w środowisku produkcyjnym – na maszynie lub dachu szaf. W pierwszym wariancie dostęp do niej możliwy jest jedynie z wnętrza szafy, co stanowi dodatkowe zabezpieczenie przed otwarciem. Specjalny materiał, z jakiego ją wykonano, cechuje się wysoką stabilnością i odpornością mechaniczną, co zapewnia ochronę przed uszkodzeniami, jednocześnie umożliwiając swobodne przenikanie fal radiowych.

Nowa obudowa ma wymiary 54 mm × 100 mm × 54 mm i kryje w sobie gniazdo USB 2.0 typu A. Jest przystosowana do pracy w temperaturze od –40 °C do +60 °C. Aby zapewnić użytkownikom maksymalną swobodę wyboru jej lokalizacji, producent uzupełnił podstawowy model o wersje z dodatkowym kablem USB o długości 1,3 m lub 5 m. Każda z nich pozostaje kompatybilna z serią routerów USB firmy Beckhoff, przeznaczonych do obsługi Wi-Fi i sieci komórkowych, w tym 2G, 3G i 4G. , ..

AKTUALIZACJA PLATFORMY PROGRAMOWEJ ZENON 10 COPA-DATA wypuściła na rynek najnowszą aktualizację oprogramowania: zenon 10. Zmiany objęły graficzną przeróbkę centralnego środowiska inżynieryjnego, zenon Engineering Studio oraz przeprojektowanie interfejsu platformy. Moduł do dynamicznego raportowania zenon Analyzer został przemianowany na „Report Engine” i w pełni osadzony w platformie zenon. Udoskonalono wiele sterowników i bram, celem zapewnienia rozszerzonej funkcjonalności i zwiększenia wydajności. W związku z tym wprowadzono również odpowiednie zmiany ważnych protokołów komunikacyjnych. W sumie cykl rozwoju

platformy zenon 10 objął 158 nowych funkcji. Smart Data Storage zenon to opcja, która oferuje teraz zintegrowaną bazę danych historycznych i kontekstowych na serwerach SQL. Funkcja Smart Objects została usprawniona dla wydajniejszego i inteligentnego projektowania. Dzięki przeprojektowanemu Web Engine zenon, platforma zenon 10 rozszerza możliwości korzystania i poprawia wydajność dla aplikacji opartych na HTML5. Ponadto technologia kontenerowa Docker jest również efektywniej obsługiwana. Nowa usługa zenon Service Grid Identity gwarantuje bezpieczne zarządzanie autoryzacją i uwierzytelnianiem, jak i niezawodne połączenie z istniejącymi systemami administracyjnymi, takimi jak np.: Microsoft Active Directory. Aby spełnić wymagania związane z coraz większą internacjonalizacją, raporty o alarmach i zdarzeniach w platformie zenon można teraz szybko przekonwertować na inne języki. 27%'81' '

BEZKONTAKTOWY MIERNIK WILGOTNOŚCI MCT460 Mierniki serii MCT460, firmy Process Sensors, przeznaczone są do ciągłego i bezkontaktowego pomiaru wilgotności wszelkiego rodzaju produktów sypkich w zakresie od 0 % do 95 %. Zapewniają one wysoką dokładność, powtarzalność i stabilność pomiarów, nieosiągalną dla innych, podobnych mierników (nawet ±0,1 %). Mierniki serii MCT460 mierzą również wilgotność produktu w oparciu o analizę pochłaniania przez ten produkt określonych częstotliwości fal z zakresu podczerwieni (długość fal od 1 000 nm do 2 500 nm). Są wykorzystywane przede wszystkim do pomiaru wilgotności składników stosowanych w procesie produkcji, do kontroli jakości produktu końcowego oraz do sterowania pro16

cesami suszenia. MCT460 mierzą wilgotność między innymi biomasy, tytoniu, węgla, koksu, rudy cynku, rudy żelaza, rudy miedzi, papieru, tektury, kartonu, produktów spożywczych (chrupki, chipsy, płatki zbożowe, kawa, mleko w proszku) oraz granulatów tworzyw sztucznych. Mierniki te dostępne są w wielu wersjach: dla przemysłu farmaceutycznego i spożywczego w wykonaniu higienicznym, dla ciężkich warunków górnictwa i hutnictwa – wykonanie heavy duty oraz dla stref zagrożonych wybuchem, z certyfikatem ATEX 22. &

AUTOMATYKA

PRODUKTY

STACJA SZYBKIEGO ŁADOWANIA (MORESIC) Firma Markel wspólnie z Politechniką Warszawską oraz Norges Teknisk-naturvitenskapelige Universitet realizują projekt naukowo-badawczy MoReSiC (Modularized, Reconfigurable and Bidirectional Charging Infrastructure for Electric Vehicles with Silicon Carbide Power Electronic). MoReSiC ma na celu zbadanie możliwości konwersji energii elektrycznej przez stację ładowania pojazdów z silnikiem elektrycznym. W stacji tej zostaną wykorzystane moduły mocy zbudowane na bazie tranzystorów z węglika krzemu. System MoReSiC składa się z falownika napięcia sprzęgającego sieć elektroenergetyczną ze wspólną szyną napięcia stałego, nieizolowanego przekształtnika DC/DC obsługujący magazyn energii oraz z izolowanych przekształtników DC/DC obsługujących akumulatory pojazdów z silnikiem elektrycznym.

Zastosowanie topologii trójpoziomowych w miejsce klasycznych – dwupoziomowych umożliwia uzyskanie lepszej jakości przetwarzanej energii oraz zmniejszenie maksymalnych napięć występujących na półprzewodnikowych elementach mocy. Trójprzewodowa, symetryczna sieć DC o napięciu ±750 V umożliwi podłączenie klasycznych przekształtników DC/DC o napięciu roboczym 750 V DC oraz przekształtników trójpoziomowych o napięciu roboczym 1500 V DC w ramach jednego, zintegrowanego systemu. System będzie wyposażony w magazyn energii i poza ładowaniem pojazdów elektrycznych odpowiedzialny będzie za zarządzanie energią, w taki sposób, aby zminimalizować jego negatywny wpływ na sieć elektroenergetyczną oraz efektywnie przetworzyć energię.

R E K L A M A

Zamów teraz online

6/2021

PRODUKTY

DRZWIOWE WYŁĄCZNIKI BEZPIECZEŃSTWA SG-P Firma Panasonic opracowała bezkontaktowe wyłączniki bezpieczeństwa z serii SG-P, które umożliwiają natychmiastowe sprawdzenie stanu otwarcia/ zamknięcia drzwi całego urządzenia produkcyjnego. Nowe wyłączniki drzwiowe wyposażono w duży i jasny wskaźnik, a mimo to są na tyle kompaktowe, że można je zamontować na profilu aluminiowym, od rozmiaru 30 mm. Otwarte drzwi są sygnalizowane jasnym czerwonym światłem, podczas gdy inne drzwi połączone z otwartymi drzwiami – zielonym migającym światłem, wskazującym na ich niebezpieczny stan.

Do jednego standardowego przełącznika, który pełni funkcję urządzenia nadrzędnego, można podłączyć do dwudziestu dziewięciu wyłączników podrzędnych. Tak szeregowo połączone trzydzieści jednostek ma tylko jedno wyjście OSSD1/OSSD2, co eliminuje potrzebę dodatkowego kablowania i używania w maszynie rozbudowanego przekaźnika bezpieczeństwa. Wyłączniki bezpieczeństwa SG-P zwiększą bezpieczeństwo pracowników podczas konserwacji, a także ograniczą czas przestoju maszyn, poprawiając tym samym wskaźnik operacyjności. %

ECOMONITORING POZWALA ZAOSZCZĘDZIĆ ENERGIĘ EcoMonitoring to gotowe rozwiązanie, oparte na systemie MAPS SCADA. Daje niemalże nieograniczone możliwości w zakresie zbierania i wizualizacji informacji nie tylko odnośnie zużycia energii, lecz całego procesu produkcyjnego. System pozwala na zidentyfikowanie słabych punktów, gdzie energia jest marnowana, np. chłodzenie/grzanie lub oświetlanie obszarów, które tego nie wymagają. Funkcja strażnika mocy w EcoMonitoringu pozwala kontrolować i przewidywać zapotrzebowanie na moc w 15-minutowych okresach przewidzianych w polskim prawie. W przypadku wykrycia przez system zagrożenia przekroczenia

mocy dopuszczalnej system ma możliwość wysłania powiadomienia przez sms lub e-mail, a w skrajnych przypadkach nawet odłączania obciążeń o niskich priorytetach. System również umożliwia weryfikację i ewentualne podważenie nieprawidłowych odczytów dokonanych przez operatora sieci energetycznej i w rezultacie uniknięcie kary za przekroczenie mocy dopuszczalnej. EcoMonitoring nie ogranicza użytkownika do wizualizacji jedynie parametrów zasilania. Dzięki otwartości systemu mamy możliwość dowolnego modyfikowania i rozbudowywania go o dodatkowe funkcjonalności, takie jak zbieranie i wizualizacja danych nt. zużycia innych mediów, jak gaz, woda czy sprężone powietrze. Ponadto system jest skalowalny, tzn. implementacja podstawowego modułu dla analizy parametrów sieci nie wyklucza rozbudowy go o dodatkowe punkty pomiarowe czy o monitoring innych wartości w przyszłości. !/

FRENIC-LIFT WLM2A – NOWY FALOWNIK FRENIC-Lift WLM2A firmy Fuji Electric to nowy falownik klasy premium do napędu dźwigów z silnikami synchronicznymi i asynchronicznymi. Montowany jest na ścianie lub w szybie dźwigu. Znana z LM2A elektronika przetwornicy współpracuje z kompletem wyposażenia, tj. stycznikiem zwierania uzwojeń silnika PM na postoju, dławikiem redukującym harmoniczne prądu sieciowego oraz stycznikiem odłączającym całość zasilania przy długim postoju oraz podczas prowadzenia prac serwisowych w nadszybiu. Na zamówienie producent oferuje możliwość dostarczenia wersji bez stycznika wejściowego. 18

Dzięki innowacyjnej konstrukcji obudowy, przetwornica jest we właściwy sposób chłodzona (radiator wysunięty do kanału wentylacyjnego) oraz zabezpieczona przed wilgocią oraz pyłem przenoszonym w szybie. Bliskość przetwornicy i silnika to szereg zalet: krótszy przewód silnikowy oznaczający niższe koszty oraz zakłócenia w paśmie radiowym, dobre chłodzenie, czyli zdecydowanie dłuższa żywotność elektroniki, skrócenie przewodów do monitorowania szczęk hamulca i możliwość zmniejszenia szafy sterowej, czyli poprawa estetyki. 9!

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SOLIDNE OBUDOWY Z SERII ECS Obudowy z serii ECS (Environmental Case System), które ma w swojej ofercie firma Phoenix Contact, charakteryzują się stopniem ochrony NEMA klasy 65 i IP69. Dzięki temu stanowią niezawodną i trwałą barierę przed szkodliwym wpływem środowiska. O b u d o wa E CS d o s tę p na jest w trzech wielkościach. Moduł składa się z dwóch części. Korpus o budowie kubełkowej umożliwia montaż płytek PCB o grubości 1,6–2,4 mm. Zapewnia również mechaniczną blokadę zabezpieczającą płytkę PCB przed wysunięciem. Jest to dodatkowe ułatwienie w trakcie prac serwisowych lub w niewygodnym otoczeniu. Obudowę dopełnia zatrzaskiwany lub dokręcany front z możliwością plom-

bowania. Dostępny jest w wersji pełnej, którą można dowolnie otworować w celu wykorzystania szczelnych złączy sygnałowych, jak M12, lub szczelnych złączy do transmisji danych. W ofercie znajdują się również gotowe warianty pokryw, pozwalające na szybkie wyprodukowanie urządzenia z jednym przyłączem M12 lub dwoma tego typu czy też dławnicami na jeden kabel lub dwa. Całe urządzenie można przykręcić bezpośrednio do płaskich powierzchni lub też – za pomocą specjalnych akcesoriów – zamontować na słupie o średnicy od 50,8 mm do 152,4 mm. % + 2

KOMPAKTOWE SILNIKI LINIOWE ZE STALI NIERDZEWNEJ Szwajcarska firma LinMot, produkuje silniki i napędy ze stali nierdzewnej do zadań specjalnych. Obecnie seria silników LinMot ze stali nierdzewnej została rozszerzona o kompaktowe silniki liniowe – modele PS01-37Sx60F-HP-SSC oraz PS01-37Sx120F-HP-SSC. Wprowadzone korekty w konstrukcji poprawiły rozpraszanie ciepła w tych silnikach. Zintegrowany kołnierz umożliwia elastyczny montaż w kilku pozycjach i zapewnia powierzchnię niezbędną do skutecznego odprowadzania ciepła. Ponadto zastosowana zwiększona

średnica slidera, zapewniła wzrost wydajności pod względem siły szczytowej i ciągłej. Jednocześnie statory o łącznej długości 120 mm lub 180 mm należą do najmniejszych przedstawicieli serii ze stali nierdzewnej. Obudowa silnika została odlana próżniowo, co pozwoliło na wyeliminowanie kondensacji wody w silniku. Dzięki temu stator jest wolny od jakichkolwiek kieszeni powietrznych, w których może dojść do kondensacji w wyniku zmiany temperatury. ! "

SWOBODNIE PROGRAMOWALNE WYŚWIETLACZE LD120/LD240 Wyświetlacze LD120/LD240 mają trzykolorowe matryce typu LED i są przeznaczone do wyświetlania komunikatów i danych liczbowych w systemach automatyki lub informacji publicznej. Powierzchnia ekranu wyświetlaczy może być traktowana jak swobodnie programowalna tabela do wyświetlania danych. Ekran może być dzielony na sektory o dowolnych wymiarach. Każdy z nich może mieć osobne atrybuty wyświetlania, takie jak rodzaj fontu, wielkość, kolor i odstęp znaków oraz wyrównanie tekstu. Możliwe jest wyświetlanie pól kolorowych, jak w tablicach typu ANDON. Podział ekranu może się zmieniać dynamicznie, ale jest też możliwość zapisania konfiguracji w pamięci urządzenia, dzięki czemu komunikacja upraszcza się do przesyłania da-

6/2021

nych użytkowych. Nowością w tych wyświetlaczach jest otwarty, prosty język programowania oparty na znacznikach, wykorzystywany do komunikacji z protokołem TCP/IP. Wyświetlacze mają porty do komunikacji w standardzie przemysłowym: port szeregowy RS-485 do pracy z protokołem Modbus RTU oraz port Ethernet do komunikacji z protokołem Modbus TCP. Wbudowany webserwer umożliwia konfigurowanie wyświetlaczy przy pomocy przeglądarki internetowej. LD120/240 są dostarczane w różnych wielkościach. Matryca LED może mieć wymiary do 256 px wszerz, a wysokość 16 px lub 32 px. Są wykonane w standardzie przemysłowym, w obudowach o stopniu ochrony IP54.

PRODUKTY

SICK SCANGRID2 – STATYCZNY LIDAR BEZPIECZEŃSTWA Urządzenie scanGrid2 pozwala na bezpieczną detekcję człowieka dużo wcześniej niż w momencie ewentualnego kontaktu. Jest to statyczny LIDAR, nie ma w nim żadnych ruchomych elementów występujących w klasycznych skanerach laserowych. Dzięki temu konstrukcja jest lżejsza, odporna na wstrząsy oraz znacznie tańsza w wykonaniu. Wymiary obudowy to zaledwie 160 mm × 43 mm × 55 mm. Elementy nadawczo-odbiorcze są rozmieszczone po okręgu. Wykorzystuje się tu zasadę pomiaru czasu przelotu impulsu świetlnego (ToF – Time of Flight). Laserowa dioda nadawcza wysyła impuls światła podczerwonego o długości fali 850 nm, który po odbiciu od obiektu powraca i trafia do diody odbiorczej. Ostatecznie na kącie skanowania wynoszącym 150°

scanGrid2 wykonuje 32 niezależne pomiary, z rozdzielczością kątowa ok. 6°. Maksymalny zasięg pola ochronnego wynosi 1,1 m dla rozdzielczości 70 mm, czyli typowej wymaganej dla detekcji nogi człowieka w aplikacji mobilnej. Możliwe jest też stworzenie dodatkowego pola ostrzegawczego o zasięgu do 4 m. Urządzenie przewidziano do pracy wewnątrz budynków, w których dopuszczalna temperatura mieści się w zakresie 0–50 °C. Obudowę wykonano w stopniu ochrony IP65. Czas reakcji urządzenia, czyli wyłączenia wyjść bezpiecznych w przypadku naruszenia pola ochronnego, wynosi maksymalnie 60 ms. Konfigurację można wykonać za pomocą programu Safety Designer. &2

MAŁE URZĄDZENIE, WIELKI EFEKT Miniaturowy przycisk zatrzymania awaryjnego E-Stop RMQ łączy w sobie funkcjonalność i bezpieczeństwo w unikatowej i kompaktowej formie. E-Stop to element sterujący, który wyróżnia się kompaktowymi wymiarami i nowatorskim systemem oświetlenia. Innowacyjny, podświetlany pierścień 360° zapewnia lepszą widoczność, a tym samym zwiększa bezpieczeństwo maszyn i systemów. Dzięki kompleksowym atestom i certyfikatom oraz modułowej

strukturze kompatybilnej z całym asortymentem RMQ, może on być łatwo i elastycznie wykorzystywany w wielu różnych zastosowaniach. Ma stopień ochrony IP65 i IP69. Jest kompatybilne z płytkimi stykami (Flar Rear) lub opcjonalne styki z samokontrolą. Przyciski zatrzymania awaryjnego są dostępne w wersji z kluczykiem lub bez, z funkcją pociągnięcia lub przekręcenia w celu odblokowania, niepodświetlone i podświetlone standardowymi diodami LED lub mechanicznym wskaźnikiem pozycji przycisku. Dzięki zainstalowaniu opcjonalnego pierścienia podświetlanego, przyciski / wyłączniki zatrzymania awaryjnego maszyny lub systemu są jeszcze bardziej widoczne. W ciemności funkcja ta gwarantuje niezawodne wskazanie ich pozycji i stanu pracy.

RMQ FLAT DESIGN Znane na rynku produkty serii RMQ-Titan zostały rozszerzone o dwie innowacyjne serie: nowe oraz eleganckie M30 z płaskim frontem oraz płaskie styki i elementy LED oszczędzające przestrzeń montażową. Te nowe urządzenia sygnalizacyjne są nie tylko zaprojektowane, aby sprawiać, żeby sprzęt był bardziej kompaktowy, lecz również, aby nadać im bardziej elegancki wygląd. Modułowy design z możliwością połączenia nowych urządzeń z aktualnymi produktami z portfolio RMQ otwiera nowe możliwości projektowania. Dodatkowo nowy system montażowy automatycznie adaptuje się do różnej grubości metalu oraz jest wyposażony w opcję anty-rotacyjną, co sprawia, że montaż przednich elementów jest niezwykle prosty. Ponadto nie można pominąć informacji o różnorodnych akcesoriach takich jak wielokolorowe diody LED, które zapewniają maszynom oraz systemom unikalny wygląd.

Seria RMQ Flat Design zawiera urządzenia sygnalizacyjne i sterujące z płaskim przodem (RMQ Flat Front), jak również z płaskimi stykami oraz diodami LED (RMQ Flat Rear) zaprojektowanymi do miejsc, gdzie przestrzeń jest ograniczona. Obie serie produktów umożliwiają nie tylko zaimplementowanie ich w rozwiązaniach płaskich, co sprawia, że otrzymuje się smukły design maszyny, ale również charakteryzuje je różnorodność kombinacji oraz to, że można zintegrować je z wielokolorowymi diodami, które redefiniują pojęcie co jest możliwe jeśli chodzi o maszynę i projektowanie systemów. Seria RMQ Flat Design jest w pełni kompatybilna z aktualnym portfolio serii RMQ-Titan M22.

AUTOMATYKA

PRODUKTY

RADAROWY CZUJNIK POZIOMU CIECZY VEGAPULS C 21/22 23 Radarowy, bezkontaktowy czujnik poziomu cieczy VEGAPULS C 21/22 23, firmy VEGA, dedykowany jest do pomiaru poziomu rzek, zbiorników retencyjnych, SUW i innych zastosowań w branży wodno-ściekowej. W porównaniu z sondami ultradźwiękowymi, które są powszechnie stosowane w oczyszczalniach ścieków,

pomiar radarowy jest dużo dokładniejszy. Czujniki radarowe poziomu są niewrażliwe na ruchy powietrza (wiatry), parowanie, mgły lub opady deszczu. Dzięki wysokiej czułości elektroniki, sondy radarowe mierzą z dokładnością do ± 2 mm. Czujniki poziomu VEGAPULS serii C mogą zostać wyposażone w moduł bezprzewodowej komunikacji Bluetooth. Dzięki temu sonda może być ustawiana za pomocą smartfonu lub tabletu (aplikacja VEGA TOOLS). &

ROZSZERZENIE WBUDOWANEJ PAMIĘCI MULTICON MultiCon to zaawansowane rejestratory - regulatory polskiego producenta Simex Sp. z o. o., przeznaczone zarówno do dużych, jak i małych aplikacji. Dostępne są w trzech rodzajach obudowy – tablicowej 96 mm × 96 mm i 144 mm × 144 mm, a także naściennej o stopniu ochrony IP65. Producent rozpoczął sprzedaż rejestratora-regulatora MultiCon w standardowej wersji z rozszerzeniem pamięci wbudowanej z 2 GB do 4 GB. Podwójna pamięć to znacznie wydłużony czas rejestracji. Przykładowo, przy rejestracji, co minutę dla

24 kanałów, wbudowanej pamięci w wersji 4 GB wystarczy na 16 lat pracy. & :

CHMURA UNICLOUD OD FIRMY UNITRONICS UniCloud to kompletne i niewymagające programowania rozwiązanie dla producentów maszyn, integratorów oraz klientów. Pozwala na podłączenie wszystkich sterowników Unitronicsa do sieci i wyświetlanie informacji, wizualizacji, tabel i alarmów na w pełni konfigurowalnych pulpitach nawigacyjnych. Oprócz łatwej wizualizacji danych, chmura potrafi je także analizować za pomocą wbudowanych inteligentnych funkcji biznesowych, które pozwolą na wyliczenie KPI oraz dostarczą informacji na te-

6/2021

mat tego, czy produkcja Twojego produktu idzie w dobrym kierunku. Jeśli u jednego z Twoich klientów wystąpi usterka maszyny bądź instalacji, wystarczy, że zalogujesz się na swoje konto, znajdziesz firmę klienta oraz sterownik do niej przypisany, a podłączony VPN lub VNC umożliwi diagnostykę zaistniałego problemu. Oczywiście wszystkie te dane możesz wyświetlać na jednym ze swoich pulpitów. UniCloud korzysta z protokołu MQTT, którego używają nawet największe firmy świata, m.in. Facebook w swoim Messengerze. Oparto go na wzorcu publikacja/subskrypcja, co sprawia, że jest prosty w obsłudze, niezawodny w działaniu i nie obciąża transmisji danych. Sterowniki serii Unistream do połączenia z chmurą UniCloud potrzebują tylko dostępu do Internetu, bo natywnie wspierają protokół MQTT. Natomiast sterowniki Samba i Vision wymagają routera Unitronics, który pełni funkcję bramki MQTT.

PRODUKTY

MICRO DATA CENTER ECOSTRUXURE Firma Schneider Electric, wprowadziła na rynek europejski nową serię rozwiązań R EcoStruxure Micro Data Center, przeznaczonych do działania w wymagających środowiskach przemysłowych i produkcyjnych. Rozwiązania EcoStruxure Micro Data Center to konfigurowalne, zamknięte systemy szaf „rack”, które obejmują zasilanie, chłodzenie oraz systemy bezpieczeństwa i zarządzania. Sposób, w jaki zostały zaprojektowane, pozwala zaoszczędzić do 40 % kosztów inżynierii terenowej, uruchomić systemy o 20 % szybciej i obniżyć koszty utrzymania i konserwacji o 7 %. Mikrocentra danych wykorzystują istniejącą infrastrukturę i mogą potencjalnie zmniejszyć wydatki kapitałowe o 48 % w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami. Nowa seria R oferuje wszystkie te korzyści. Konstrukcja pozwala wytrzymać trudne warunki, minimalny poziom ochrony odpowiada stopniom IP54 i NEMA 12. Zdalne zarządzanie pracą za pomocą specjalnego oprogramowania i usług cyfrowych firmy Schneider

Electric zapewnia ciągłość, gdy na miejscu nie ma personelu IT. Produkty są wyposażone w funkcje bezpieczeństwa, takie jak kontrola dostępu, wykrywanie włamań i kamera bezpieczeństwa, które pozwalają na zastosowanie w niezabezpieczonych miejscach. Możliwość ujednolicenia projektu w wielu środowiskach, za pomocą jednego, kompleksowego rozwiązania, które jest łatwiejsze we wdrożeniu i utrzymaniu niż nowe mikrocentra danych z certyfikatem IP i NEMA gwarantuje odporne i szybkie we wdrożeniu rozwiązanie, ułatwiające zarządzanie infrastrukturą obliczeniową w edge computing.

NOWE FUNKCJE DESIGNSPARK PCB W WERSJI 9 Oprogramowanie DesignSpark PCB to zestaw bezpłatnych narzędzi do szybkiego tworzenia prototypów płytek drukowanych, które oferują nieograniczone możliwości w zakresie liczby i wielkości schematów, liczby warstw, węzłów, płytek i połączeń. Dostępna jest także funkcja integracji z bibliotekami części RS i producentów, funkcja edycji bibliotek w celu tworzenia bibliotek niestandardowych oraz możliwość integracji z bezpłatnymi systemami CAD DesignSpark do projektowania urządzeń mechanicznych i elektrycznych. Użytkownicy, którzy wymagają bardziej złożonego zestawu reguł projektu i cech, mogą importować schematy płytek drukowanych i pliki utwo-

rzone w oprogramowaniu DesignSpark PCB do bardziej zaawansowanego oprogramowania DesignSpark PCB Pro. Wśród nowych funkcji oprogramowania DesignSpark PCB w wersji 9 znalazła się funkcja projektowania schematów, która zapewnia obecnie raportowanie niezakończonych połączeń, ukazując wszystkie styki, w przypadku których siatka została wygenerowana, ale nie została ukończona lub przypisana. Ponadto projektanci mogą teraz wybierać siatki znajdujące się w określonym obszarze pokrytym miedzią zamiast, jak dotychczas, wybierać spośród wszystkich siatek w projekcie. - 2 "

NOWE SERIE KS I KW STEROWNIKÓW PLC Nowością firmy WObit jest KS – seria kompaktowych, wysokowydajnych płytkowych sterowników PLC. Stanowi kontynuację serii K5, K2 i charakteryzuje się szerokim zakresem funkcjonalności, wysoką efektywnością, dzięki zastosowaniu CPU o wyższej wydajności. Kompaktowa konstrukcja o szerokości mniejszej niż 25 mm umożliwia montaż w małej szafie elektrycznej. Sterowniki wyposażone są w 4-kanałowy szybki licznik impulsów z maksymalną często-

tliwością zliczania 200 KHz oraz w 4-kanałowe szybkie wyjścia impulsowe pracujące w trybie PTO i PWM. Oprogramowanie zapewnia grupę instrukcji sterowania pozycjonowaniem PLS, co ułatwia realizację prostej aplikacji sterowania ruchem. Sterowniki z linii KS wyposażone są w interfejsy RS-232, RS-485 Modbus RTU. Modele KS105C1 i KS105C2 mają też wbudowany interfejs CAN, który obsługuje stację master i slave oraz protokół CANopen. Dzięki wygodnej bibliotece instrukcji sterowania ruchem nowa seria stanowi ekonomiczny wybór w przypadku aplikacji wieloosiowych. Dostępne są dla niej różne moduły rozszerzeń, które mogą być też używane jako urządzenia slave (podrzędnych) Modbus, co zwiększa zakres zastosowań. Do konfiguracji sterowników PLC Kinco i tworzenia programów dostępne jest darmowe oprogramowanie KincoBuilder. )7/

AUTOMATYKA

PRODUKTY

POMPA TŁOKOWA OSIOWA O ZMIENNEJ WYDAJNOŚCI A4VG SERIA 35

PRZETWORNIK CIŚNIENIA VEGABAR 39

Nowa pompa o zmiennej wydajności A4VG serii 35 firmy Bosch Rexroth ze zintegrowanymi przetwornikami i wyższymi ciśnieniami maksymalnymi spełnia wymagania nowoczesnych napędów jezdnych. Dzięki zintegrowanym przetwornikom spełnia wymogi napędów jezdnych przyszłości. Zintegrowane czujniki ciśnienia ułatwiają elektronizację napędów jazdy w układach zamkniętych. dzięki temu pompa ta wpisuje się w trend ścisłego powiązania sterowania silnika napędowego i systemu sterowania napędem jazdy maszyny. Bazuje na sprawdzonej konstrukcji grup rotacyjnych serii 32 z tarczą wychylną o wielkości 56–90 cm3/obr. Pompa ta wyróżnia się kompaktową budową. Jej konstrukcję zoptymalizowano z wykorzystaniem widm obciążeń. Ciśnienie nominalne 400 barów oraz maksymalne 530 barów spełniają wymagania producentów maszyn. Pompa może być dostępna jako pojedynczy zespół lub kompletne rozwiązanie wraz z optymalnie dobranymi silnikami hydraulicznymi oraz nowym dedykowanym oprogramowaniem napędu jazdy firmy Bosch Rexroth. Uwzględnienie funkcjonalności poszczególnych zespołów w oprogramowaniu pozwala na ich aktywację lub dezaktywację w zależności od potrzeb.

Przetworniki ciśnienia VEGABAR 39 firmy VEGA mają wbudowany wyświetlacz i funkcję presostatu. Są stosowane do ciągłego pomiaru ciśnienia i mają możliwość zmiany zakresu i ustawienia zera za pomocą smartfona. VEGABAR 39 – przetwornik ciśnienia i presostat w jednym – rejestruje mierzone wartości cieczy i gazów z dużą precyzją, spełniając przy tym rygorystyczne wymagania dotyczące wytrzymałości i higieny. Sercem przetwornika ciśnienia jest całkowicie spawana, metalowa cela pomiarowa przetwarzająca ciśnienie za pomocą zintegrowanej elektroniki na znormalizowany sygnał wyjściowy. Przyłącze procesowe: 1”NPT, ASME B1.20.1, membrana czołowa, 11/2”NPT, ASME B1.20.1, membrana czołowa, G1”, ISO228-1, membrana czołowa, EPDM, dla złączy higienicznych z uszczelnieniem, G11/2”, DIN3852-A, membrana czołowa, G3/4”, DIN3852-E, membrana czołowa, 1/4” NPT, G1/2, G1/4, M20 × 1,5, 1/2” NPT, higieniczne Tri-Clamp 1”, higieniczne Tri-Clamp 1 i 1/2”, higieniczne Tri-Clamp 2”, Varivent N50-40 PN25 / 316L.

, - +

ZDALNY SERWIS OD FIRMY CONTROL-SERVICE Firma Control-Service stworzyła dedykowany kask CS-RHC (Control-Service Remote Helmet Controller) umożliwiający zdalne uruchomienie napędu, parametryzację, diagnostykę urządzenia oraz wykonanie prostych napraw. CS-RHC łączy się z siecią za pośrednictwem Wi-Fi lub LTE. Dla większego komfortu użytkownika został wyposażony w zestaw słuchawkowy z aktywną redukcją hałasu oraz kamerę zamontowaną na złączu magnetycznym, ułatwiającym natychmiastowy demontaż, a tym samym łatwą zmianę perspektywy ujęcia. Dodatkowe narzędzia, takie jak TeamViewer i MCT, umożliwiają stały nadzór i profesjonalne, zdalne wsparcie prac diagnostycznych i serwisowych. Jest to możliwe dzięki ścisłej

współpracy (w trybie on-line) pracowników Działu Utrzymania Ruchu oraz Inżynierów Serwisu i Wsparcia Technicznego Control Service. Inżynier Serwisu przeprowadza krok po kroku pracownika UR przez proces diagnostyki i naprawy, a w razie potrzeby pomoże wykonać parametryzację urządzenia, działając wprost na pulpicie użytkownika. Zdalne wsparcie z kaskiem CS-RHC to możliwość szybkiej diagnostyki i wykonania prostych napraw, większe bezpieczeństwo pracowników, ograniczenie ilości osób z firm zewnętrznych przebywających w zakładzie oraz brak kosztów dojazdów. 2 8 4

6/2021

ROZMOWA

Ścieżka cyfryzacji nie musi być trudna, ale wymaga odwagi 2 " = ! " > " ! = ?

@ " A " " ! > ? % =

!.. C 7 ? 7 %

. * " ,

!.. % D 24

AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Balluff

W tym roku Balluff świętuje wyjątkową rocznicę – 100-lecie działalności. Czy może Pan przybliżyć genezę powstania firmy? Historia firmy jest doskonałym przykładem wszechstronnego rozwoju, zdobywania kolejnych obszarów działalności i wiedzy. Założyciel, Gebhard Balluff, w 1921 r. rozpoczął działalność od obszaru mechaniki. Stworzył warsztat specjalizujący się w naprawach rowerów, a później również motocykli i maszyn do szycia, aby w pewnym momencie podjąć się seryjnej produkcji dla gospodarstw domowych, motoryzacji oraz mechaniki precyzyjnej. Co uznaje Pan za kamienie milowe w rozwoju firmy? Możemy wskazać kilka przełomowych dat. Na pewno jest to rok 1956. Wtedy firma rozszerzyła specjalizację o obszar sensoryki i automatyki przemysłowej przez opracowanie, opatentowanie i rozpoczęcie produkcji precyzyjnych przełączników mechanicznych dla producenta maszyn do obróbki metalu. Rok 1968 to produkcja pierwszych bezdotykowych, elektronicznych czujników indukcyjnych, która wpłynęła na zmiany w technologii sterowania maszyn produkcyjnych. Ten krok pozwolił firmie Balluff zyskać pozycję lidera w obszarze sensoryki. Lata 1983 i 1984 stały pod znakiem rozwoju przemysłowych systemów RFID, m.in. do identyfikacji narzędzi, oraz wprowadzenia na rynek przetworników liniowych magnetostrykcyjnych. W 1989 r. została założona spółka produkcyjna na Węgrzech, co przełożyło się na intensywny wzrost produkcji oraz pozwoliło zaistnieć na rynku globalnym. W 2006 r. firma Balluff wprowadziła rozwiązania sieciowe z ukierunkowaniem na rozwój IO-Link jako podstawę penetracji pionowej piramidy automatyzacji i zaczęła oferować kompleksowe systemy hardwere’owe oraz software’owe. Ostatni milowy krok przypada na lata 2016 i 2017. W tym czasie nastąpił rebranding firmy, opracowanie filozofii zawartej w haśle „innovating automation” oraz włączenie do Grupy Balluff dwóch podmiotów: Innovating Software Solutions i Matrix Vision. To element cyfrowej transformacji organizacji, jej 6/2021

kultury organizacyjnej, portfolio produktowego oraz modelu biznesowego. Oferta Balluff jest kojarzona przede wszystkim z technologią czujnikową, jednak dziś jest znacznie szersza. Na co kładziecie obecnie największy nacisk? ! ! ! ! ! "

# ! "

$ $ ! % !

ny napędów w pojazdach, jak i modeli biznesowych oraz cyfryzacji procesów produkcyjnych. Kolejnym obszarem jest produkcja żywności. Widzimy tu dużą potrzebę automatyzacji i digitalizacji procesów wiodących do integracji systemów i zwiększenia wydajności posiadanych zasobów. Te trendy są też zauważalne w innych sektorach wytwarzania – szczególnie w odniesieniu do MŚP. Modyfikacje łańcuchów dostaw i wdrażanie licznych usprawnień lub zupełnie nowych systemów intralogistycznych zwiększających wydajność są wymuszone również przez intensywny rozwój e-commerce. Która grupa dominuje wśród odbiorców rozwiązań Balluff – sektor OEM czy klienci końcowi?

BRAK ODWAŻNYCH DECYZJI WŁAŚCICIELI I ZARZĄDÓW FIRM, BY WEJŚĆ NA ŚCIEŻKĘ CYFRYZACJI I KROK PO KROKU IMPLEMENTOWAĆ PROSTE ROZWIĄZANIA W RAMACH POSIADANYCH BUDŻETÓW, JEST ISTOTNYM OGRANICZENIEM ROZWOJU BIZNESU – SZCZEGÓLNIE W SEKTORZE MŚP.

& % '% !

& $ % % & & & ! ( ! & & ) %

! * ' % % ! ! Do jakich branż trafiają rozwiązania firmy Balluff? Jednym z głównych odbiorców jest branża motoryzacyjna, która wraz z całym ekosystemem przechodzi transformację – zarówno pod względem zmia-

Myślę, że nie możemy wyróżnić żadnej z nich. Kompleksowe rozwiązania realizowane według indywidualnych projektów pod klucz oraz oprogramowanie i gotowe systemy, np. do monitoringu maszyn, cieszą się największym zainteresowaniem klientów końcowych. Z kolei po wszystkie komponenty hardware’owe, zarówno te standardowe, jak i specjalnie modyfikowane lub projektowane na życzenie – np. kamery – sięgają głównie producenci maszyn i urządzeń oraz integratorzy reprezentujący sektor OEM. Balluff oferuje rozwiązania dla inteligentnych fabryk. Jakie trendy mogą wpłynąć na zrewolucjonizowanie i przyspieszenie rozwoju takich fabryk? Dzisiejszy przemysł zmaga się z wyzwaniami produktywności. Potrzebuje lepszego zrozumienia otoczenia produkcyjnego i wczesnego wykry25

ROZMOWA

Balluff jest częścią wrocławskiego Level 4.0 Digital Innovation Hub. W jaki sposób angażujecie się w to przedsięwzięcie?

żenia projektów IIoT w wybranych obszarach. W ramach realizacji projektu implementujemy też wybrane technologie pod klucz. Jaka tematyka cieszy się największym zainteresowaniem w szkoleniach, które organizujecie? Największą popularność notują tematy związane z IIoT na bazie architektury i interfejsu IO-Link, systemy monitorowania stanu maszyn i urządzeń ze wspomnianym wcześniej Condition Monitoring oraz systemy identyfikacji w oparciu o technologie radiowe i optyczne z wykorzystaniem wizji maszynowej. Jak duże jest zainteresowanie wsparciem technicznym? Bardzo duże. Firmy, które chcą się szybko rozwijać i zwiększać przewagę konkurencyjną poszukują źródła wiedzy na temat możliwych rozwiązań technicznych. Wówczas zwracają się do naszych inżynierów. To zapewnia odpowiedni transfer wiedzy w ramach szeroko pojętego wsparcia technicznego na różnych etapach stosowania technologii, z pełną świadomością dostarczanej w ramach tych usług wartości sprawdzonego partnera.

MODYFIKACJE ŁAŃCUCHÓW DOSTAW I WDRAŻANIE LICZNYCH USPRAWNIEŃ LUB ZUPEŁNIE NOWYCH SYSTEMÓW INTRALOGISTYCZNYCH ZWIĘKSZAJĄCYCH WYDAJNOŚĆ SĄ WYMUSZONE M.IN. PRZEZ INTENSYWNY ROZWÓJ E-COMMERCE. W ramach konsorcjum Level 4.0 stworzyliśmy demonstrator technologiczny Smart Factory, który jest dostępny w trybie stacjonarnym, on-line oraz hybrydowym. Prowadzimy szkolenia z zakresu dostępnej technologii i jej integracji z istniejącymi systemami. Umożliwiamy pozyskanie studium wykonalności w oparciu o testy konkretnego przypadku i różnego rodzaju systemów, np. wizyjnych. Przeprowadzamy audyty w zakładach produkcyjnych przygotowujące do wdro26

Jak Balluff może podsumować rok działania w warunkach pandemii? Podobnie jak dla wielu innych przedsiębiorstw, także dla nas był to czas dużych wyzwań organizacyjnych, które są pochodną zredukowanych działań operacyjnych oraz inwestycyjnych w wielu branżach – szczególnie motoryzacyjnej. Przezwyciężając codzienne trudności oraz stosując nowe narzędzia i metody, wiele się nauczyliśmy. Trenowana przez ostatnie lata zwinność organizacyjna oraz zaawanso-

PAWEŁ STEFAŃSKI

Z firmą Balluff związany od 1998 r. Współtworzy polski oddział i rozwija wrocławskie Centrum InżynieryjnoAplikacyjne, bazując na swojej edukacji biznesowej, technicznej i humanistycznej. Taka mieszanka kompetencji pomaga mu w tworzeniu innowacyjnego środowiska pracy, w którym stosuje podejście Lean Thinking. Kładzie również nacisk na rozwój innowacyjnego środowiska do opracowywania sposobów automatyzacji dla wiodących producentów. Jego biznesowe zainteresowania koncentrują się m.in. wokół Przemysłu 4.0, Przemysłowego Internetu Rzeczy i innowacyjnej automatyzacji. Prywatnie prowadzi rodzinną winnicę i pasjonuje się enologią.

wana digitalizacja procesów pozwoliły uzyskać przyśpieszenie w wielu obszarach. Zwiększyliśmy dostępność wartościowych informacji w kanałach cyfrowych. Opracowaliśmy nowe zwinne systemy, jak Portable Monitoring System czy Condition Monitoring Tool Kit, które można już testować i zamawiać, a tym samym rozpocząć kompleksowe monitorowanie stanu maszyn. Dostrzegliśmy liczne pola do poprawy naszych produktów i procesów wpływających na rozwój klientów. Wszystko to było i jest możliwe dzięki dotychczasowym i nowym członkom zespołu Balluff, którzy na całym świecie z zaangażowaniem i pasją udoskonalają oraz tworzą innowacyjne rozwiązania w obszarze automatyzacji i IIoT dla klientów stawiających na efektywny rozwój biznesu. -

Fot. Balluff

wania źródeł potencjalnych awarii i przestojów. Dostrzegamy kilka rozwiązań i trendów, na które warto zwrócić uwagę. Condition Monitoring w ramach dedykowanych produktów i rozwiązań jest bardzo dobrym rozwiązaniem do rozwijania predykcyjnego utrzymania ruchu, a tym samym istotnego zwiększania efektywności zasobów i wyposażenia mierzonych wskaźnikiem OEE. Kolejnym obszarem są systemy logistyczne wspierające śledzenie przepływu materiałów, ich lokalizację i optymalizację zapasów. Jest to ściśle powiązane z identyfikowalnością materiałów i produktów na każdym etapie łańcucha wartości. Wspólnym mianownikiem jest transparentność i dostępność do danych, których wymaga cyfryzacja. Brak odważnych decyzji właścicieli i zarządów firm, by wejść na ścieżkę cyfryzacji i krok po kroku implementować proste rozwiązania w ramach posiadanych budżetów, jest istotnym ograniczeniem rozwoju biznesu – szczególnie w sektorze MŚP.

Urszula Chojnacka '3 7 ' E '

AUTOMATYKA

Postaw na rozwój zawodowy Profesjonalne szkolenia dla przemysłu oraz kadry inżynierskiej Dedykowane szkolenia dla różnych służb, działających w zakładach przemysłowych. Elastyczny program szkoleń dostosowany do potrzeb pracowników Państwa zakładu produkcyjnego. Każdy Uczestnik po pomyślnym przejściu kursu otrzymuje imienny certyfikat wydany przez Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP potwierdzający jakość nabytej wiedzy. Szkolenia uwzględniające najnowsze technologie z dziedziny robotyki, automatyki i technik pomiarowych. Zindywidualizowany program w zależności od potrzeb i różne formy szkolenia. Mamy świadomość, że wszyscy cierpimy na brak czasu, dlatego oprócz szkolenia w siedzibie PIAP oferujemy warsztaty indywidualne w siedzibie klienta. Szkolenia w Centrum Szkoleniowym Łukasiewicz – PIAP prowadzone są przez inżynierów praktyków, którzy dzięki wieloletniej pracy przy budowie i wdrażaniu zrobotyzowanych stanowisk przemysłowych dysponują rzetelną wiedzą, którą chcą podzielić się z Państwem.

SZKOLENIA: D Programowanie robotów ABB – kurs podstawowy D Programowanie robotów Comau – kurs podstawowy D Programowanie robotów KUKA – kurs podstawowy D Programowanie robotów KUKA – kurs zaawansowany Dowiedz się więcej: www.piap.pl; www.przemysl.piap.pl

KONTAKT Centrum Szkoleniowe Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Tel. 22 874 0 194, 198; 605 689 741 e-mail: cspiap@piap.lukasiewicz.gov.pl I www.piap.pl I www.przemysl.piap.pl

TEMAT NUMERU

Zrobotyzowana bezpieczna produkcja " ! C "

! / " ! D - / C A C"! =

" " ! " *

!/ = = * "

" D " = C H

" " !

" > ! " " ! / "

D H A ! C . * H /

= A " I / "

/ ! / " *

= " ! = " / * H " C A

= / " D Agnieszka Staniszewska 28

tanowisko zrobotyzowane powinno być tak zaprojektowane, aby podczas realizowania cyklu produkcyjnego przez robota niemożliwe było wejście w pole zasięgu urządzenia. Zabezpieczenia przed nieautoryzowanym dostępem można podzielić na dwie grupy: fizyczne oraz elektryczne.

Bariery fizyczne Rozwiązania należące do pierwszej grupy zapewniają fizyczne zabezpieczenie przestrzeni, która znajduje się w zasięgu pracy robota. Jest to najprostszy możliwy sposób na zabezpieczenie przed pojawieniem się obsługi lub osób trzecich w miejscu, gdzie może dojść do fizycznego kontaktu robota i człowieka, a w konsekwencji zderzenia lub zgniotu. Przykładowo klasyczne ogrodzenie może stanowić granicę dostępu i jest fizyczną barierą, której nie da się nieświadomie sforsować. Jak w przypadku każdego ogrodzenia,

jego integralną częścią są furtki. W przypadku stanowisk i linii zrobotyzowanych są to najczęściej furtki pełniące funkcje serwisowe i są wykorzystywane podczas przeglądów, konserwacji lub w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnych. Kolejnym przykładem barier fizycznych są osłony stałe lub ruchome. Osłony stałe nie pozwalają na zmianę swojego położenia, a ich przytwierdzenie do urządzenia powinno mieć charakter stały, co oznacza ich przyspawanie lub montaż za pomocą narzędzi. W przypadku konieczności czasowego dostępu do elementu potencjalnie niebezpiecznego podczas cyklu pracy maszyny, zastosowanie znajdują osłony ruchome. Ochronę fizyczną stanowią również obudowy, czyli takie osłony, które izolują niebezpieczne elementy urządzenia ze wszystkich stron. Może się okazać, że obudowanie całego robota jest warunkiem koniecznym ze względu na specyfikę realizowanego AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

CZY WSPÓŁPRACA Z ROBOTAMI MOŻE BYĆ W PEŁNI BEZPIECZNA? GRZEGORZ LEFLER, KIEROWNIK DZIAŁU INŻYNIERYJNEGO, ABB SP. Z O.O. Zdecydowanie tak. Dlatego też coraz częściej firmy produkcyjne decydują się na automatyzację z zastosowaniem aplikacji opartych na robotach współpracujących, czyli takich których obszar pracy może pokrywać się z obszarem pracy operatora. Oznacza to, że roboty te nie są wygrodzone, a ich obszary robocze są w każdej chwili dostępne dla operatorów. Roboty współpracujące mają zarówno bezpieczne, obłe kształty, redukujące naciski jednostkowe w przypadku kontaktu z człowiekiem, jak również są tak zbudowane, aby ramiona robota nie miały możliwości pochwycenia np. ręki człowieka. Roboty te mają bardzo zaawansowane systemy bezpieczeństwa, przykładowo w ABB jest to SaveMove2, który kontroluje obszar pracy, prędkość i siłę, jaką robot może wygenerować przy kontakcie z człowiekiem. Roboty współpracujące mogą być

przez urządzenie procesu. Klasycznymi przykładami takich procesów są: spawanie, cięcie plazmowe i cięcie gazowe. Dla zabezpieczenia otoczenia wskazane jest stosowanie cel zrobotyzowanych, które odgradzają robota spawającego czy tnącego od otaczających go urządzeń i modułów, jednocześnie zabezpiecza obsługę

doposażone, w przypadku niektórych aplikacji, w skanery bezpieczeństwa, ograniczające prędkość pracy, gdy zbliża się człowiek, lub nawet zatrzymać robota, gdy wykonuje on pracę z narzędziem, które samo w sobie może stanowić choćby minimalne zagrożenie dla operatora, jak również systemy kontroli dostępu i wiele innych. Należy pamiętać, aby dobór rozwiązania z robotem współpracującym zlecać profesjonalnej firmie, która może wyspecyfikować wszystkie ryzyka potencjalnego kontaktu z człowiekiem oraz dobrać odpowiednie dla tych ryzyk zabezpieczenia. Dobrze wykonana aplikacja z robotem współpracującym zapewnia zarówno wysoką wydajność, jak i najwyższy poziom bezpieczeństwa dla operatorów.

ru gotowych półproduktów lub wyrobów. Stąd ergonomicznym oraz praktycznym rozwiązaniem jest stosowanie zabezpieczeń optoelektronicznych. Nie wymagają one bowiem demontowania i ponownego montowania fizycznych zabezpieczeń w postaci chociażby osłon. Urządzenia elektryczne zapobiegające nieau-

PODSTAWOWYMI ŚRODKAMI BEZPIECZEŃSTWA MINIMALIZUJĄCYMI NIEPOŻĄDANE SKUTKI PRZYPADKOWEGO I NIEZAPLANOWANEGO UDERZENIA ROBOTA WSPÓŁPRACUJĄCEGO W CZŁOWIEKA SĄ SPECYFICZNE ELEMENTY JEGO KONSTRUKCJI.

9 D " + / D

stanowiska czy linii przed negatywnymi skutkami procesu spawania oraz przed potencjalnym zderzeniem z robotem w wyniku nieautoryzowanego dostępu do niego. Aby ułatwić dostarczanie surowców oraz odbiór gotowych elementów, stosuje się stoliki obrotowe oraz pozycjonery.

Zabezpieczenia elektryczne Najczęściej pomiędzy cyklami produkcyjnymi istnieje konieczność dostarczenia surowców oraz odbio6/2021

toryzowanemu dostępowi stosowane w klasycznych zautomatyzowanych aplikacjach można również stosować do zabezpieczania zrobotyzowanych stanowisk oraz linii produkcyjnych. Przykładowym optoelektronicznym urządzeniem zabezpieczającym jest skaner bezpieczeństwa. Strefa obsługiwana przez skaner jest definiowana przez trzy jego parametry. Pierwszym z nich jest maksymalna strefa bezpieczeństwa, która wynosi w zależności od modelu do kliku metrów. Drugi parametr stanowi

maksymalny kąt widzenia, zaś trzeci wielkość strefy ostrzegania. Zintegrowanie skanera z kontrolerem robota umożliwia natychmiastowe zatrzymanie urządzenia w przypadku nieautoryzowanego wejścia w zabezpieczaną strefę. Przykładowy skaner bezpieczeństwa można znaleźć w ofercie firmy Pilz. Jest to model PSENscan wykonany z aluminium o czasie reakcji 30 ms. Kolejnym przykładem jest skaner SX5-B znajdujący się w ofercie firmy Turck. Charakteryzuje się nieco dłuższym czasem reakcji wynoszącym 62 ms. Oba skanery mają taką samą maksymalną strefę niebezpieczeństwa wynoszącą 5,5 m. Z kolei model outdoorScan3 z portfolio firmy Sick ma mniejszą maksymalną strefę niebezpieczeństwa – 4 m, jednak może pracować w temperaturze ujemnej. Wszystkie wspomniane skanery mają tożsame kąty widzenia (275o) i strefę ostrzegania (40 m). Kolejną grupą optoelektronicznych zabezpieczeń stanowią bariery i kurtyny optyczne. Definiują je głównie dwa parametry – maksymalna strefa bezpieczeństwa, czyli maksymalna odległość pomiędzy parą barier lub kurtyn oraz wysokość komponentów. Wspomniane parametry definiują powierzchnię w przestrzeni, której naruszenie ma powodować wdrożenie określonej procedury bezpieczeństwa. Sygnały 29

TEMAT NUMERU

z opisywanych urządzeń powinny być połączone z kontrolerem robota, aby w razie konieczności odpowiednio go wysterować. Wyposażenie barier i kurtyn w funkcję muttingu umożliwia czasowe, kontrolowane wyłączenie sygnałów sterujących w przypadku przekroczenia chronionej powierzchni. Dzięki temu możliwe jest uzupełnianie surowców oraz odbiór gotowych produktów. Inną grupę elektrycznych urządzeń zabezpieczających stanowią maty bezpieczeństwa. Jednym z kluczowych parametrów charakteryzujących matę jest dopuszczalna siła nacisku, której przekroczenie uaktywnia sygnał bezpieczeństwa. Podczas doboru konkretnego modelu należy zwrócić uwagę na jej powierzchnię, wyprofilowanie i ochronę krawędzi. Te ostatnie wpływają na trwałość elementu oraz ergonomię użytkowania. Przykładowe serie mat bezpieczeństwa można znaleźć między innymi w ofercie wielu firm: ABB (seria ASK-1T), Grein (serie TO/MO/MZ), Omron (seria UMA), Pilz (seria PSENmat) oraz Schmersal (seria SMS5). Siła nacisku aktywująca wyjścia bezpieczeństwa w wyżej wymienionych seriach mieści się w granicach od 150 N (SMS5) do 300 N (UMA) na polu o średnicy 80 mm.

Oprócz wyżej wymienionych elementów wśród komponentów zabezpieczających można jeszcze wyróżnić klasyczne wyłączniki awaryjne w formie przycisku oraz nożne i linkowe wyłączniki bezpieczeństwa. Ostatnie z wymienionych zabezpieczają granice obszarów niebezpiecznych. Ich zasada działania polega na wysterowaniu sygnału bezpieczeństwa w przypadku zmiany naprężenia linki. Ważnym aspektem jest możliwość detekcji naruszenia linki w każdym kierunku. Taka zmiana może nastąpić w wyniku pociągnięcia za linkę przez operatora albo osobę trzecią lub w przypadku zahaczenia linki o przeszkodę. Do drugiej z sytuacji może dojść, gdy linka porusza się wraz z chronionym elementem. Przykładami serii produktowych linkowych wyłączników bezpieczeństwa są: seria Pizzolo FM (z oferty firmy Instom), T3Z068 (Schmersal) oraz Extreme (.steute). Inną grupą zabezpieczeń są zderzaki, czyli czujniki naciskowe aktywujące wyjścia bezpieczeństwa podczas wykrycia kolizji elementu ruchomego, na którym znajduje się zderzak z innym obiektem. Należy również wspomnieć o blokadach elektromagnetycznych, które zapobiegają nieautoryzowane-

mu otwieraniu osłon. Zmiana ich stanu powoduje otwarcie zestyków bezpieczeństwa. Przykładowe blokady można znaleźć w ofercie firm .steute oraz Schmeral. Są to odpowiednio blokada Ex AZM 415 oraz AZM415. Najczęściej w aplikacji zrobotyzowanej zastosowanie znajdują oba typy zabezpieczeń – fizyczne i elektryczne. Ze względu na aspekt ekonomiczny wszędzie, gdzie jest to możliwe projektuje się grodzenia, osłony i obudowy fizyczne. Elektryczne zabezpieczenia są umieszczane tylko w miejscach, w których konieczne jest przemieszczanie w wyznaczonych momentach cyklu produkcyjnego, np. wózka widłowego z surowcem, chwytaków z gotowym produktem czy operatora przygotowującego komponenty niezbędne do produkcji. Innym ich zastosowaniem są wszelkie zabezpieczenia konieczne do zapewnienia dostępu serwisowego do poszczególnych komponentów i systemów.

Kolumny sygnalizacyjne Uzupełnienie systemu zabezpieczającego stanowisko lub linię zrobotyzowaną może stanowić kolumna sygnalizacyjna. Jest to komponent automatyki umożliwiający bieżące

JAK ZAPROJEKTOWAĆ BEZPIECZNE STANOWISKO ZROBOTYZOWANE? MICHAŁ SKOREK, INŻYNIER SPRZEDAŻY ROBOTÓW PRZEMYSŁOWYCH, STAUBLI ŁÓDŹ SP. Z O.O. Odpowiadając na zadanie pytanie, można cytować prawa maszynowe budowy maszyn, zasady bezpieczeństwa w stacjach zrobotyzowanych itd. Myślę jednak, iż warto to wyjaśnić na początku językiem bardziej zrozumiałym. Aby zaprojektować bezpieczne stanowisko zrobotyzowane należy brać pod uwagę zarówno prędkość robota, masę narzędzia i detalu, ale również wielkość oraz kształt manipulatora użytego w danym procesie. Pamiętać należy, iż nie tylko robot sam w sobie może stanowić zagrożenie ale również sam detal czy też chwytak. Na bardzo wiele pytań związanych z samym projektem odpowie nam ocena ryzyka. Taką ocenę może wykonać integrator, producent maszyn lub wyspecjalizowana firma. Jednym z elementów oceny ryzyka jest obliczenie czasu zatrzymania robota, czyli upraszając, jaką odległość pokona urządzenie mechaniczne po włączeniu hamulca lub zaniku zasilania zanim się zatrzyma. Predefiniuje nam to wielkość

stref niebezpiecznych oraz zabronionych, a tym samym również wielkość stacji zrobotyzowanej. Pamiętajmy, iż żadne urządzenie mechaniczne nie zatrzyma się w miejscu po odcięciu zasilania lub załączeniu hamulca! Bardzo często pomijanym aspektem jest sam detal. Wyobraźmy sobie, iż mamy najbezpieczniejszego robota na świecie, ale dajemy mu ostrzyć noże. Taka aplikacja bezpieczna już nie będzie. Reasumując w dużym uproszczeniu, jeśli stacja zrobotyzowana ma być stacją bezpieczną, należy robota wygrodzić trwałym wygrodzeniem fizycznym lub jeśli mamy do czynienia ze współpracą człowieka z robotem należy pamiętać, iż im bliżej znajduje się operator, tym wolniej powinien poruszać się robot a narzędzia i peryferia powinny mieć jak najmniej ostrych krawędzi.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Zaprojektowany do działania Seria TS2 – zaprojektowana od nowa konstrukcja typu SCARA Pierwszy całkowicie zamknięty robot 4-osiowy Unikalny cylindryczny obszar pracy Wyjątkowa szybkość i powtarzalność Podłączenie Ethernet Cat5e dostępne bezpośrednio dla narzędzi Zintegrowany system wymiany narzędzi Stäubli – Experts in Man and Machine www.staubli.com

Staubli Łódź Sp. z o.o., +48 42 6368504, staubli.pl@staubli.com

6/2021

TEMAT NUMERU

BEZPIECZEŃSTWO CZŁOWIEKA JEST NAJWAŻNIEJSZYM ASPEKTEM STANOWISKA ZROBOTYZOWANEGO. MAREK PETZ, STARSZY SPECJALISTA, SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP Stanowisko zrobotyzowane może być wydajne i dokładne, ale jeżeli nie jest bezpieczne, po prostu nie może być używane. Normy bezpieczeństwa w tym aspekcie są bardzo szczegółowe i bezwzględnie muszą być przestrzegane. Zwykle najgroźniejszym urządzeniem na stanowisku jest robot, ale trzeba pamiętać o rzeczy oczywistej – każdy robot jest wyposażony w narzędzie, które również może być niebezpieczne dla człowieka (palnik spawalniczy, gazowy czy plazmowy, chwytak ciężkich przedmiotów, szlifierka). Ponadto trzeba zawsze zakładać, że robot może ruszyć szybko i w każdej chwili. W czasie pracy stanowiska jako najprostsze i najpewniejsze rozwiązanie działa ogrodzenie z drzwiami zabezpieczonymi ryglem. Otwarte drzwi uniemożliwiają uruchomienie robota. W często stosowanych stanowiskach spawalniczych ogrodzenie takie jest wykonywane jako pełne, zasłaniające człowieka również przed łukiem spawalniczym (brezent, pełne ściany), czasami także nakryte sufitem z odprowadzeniem gazów do centralnego systemu, co jest także ochroną człowieka. Dla uniknięcia pomyłek na dużych stanowiskach, po wejściu operatora do środka (w celu usunięcia awarii, sprawdzenia jakości prac), drzwi powinny być zabezpieczone przed zamknię-

sygnalizowanie stanu procesu technologicznego. Dzięki kolumnom sygnalizacyjnym możliwe jest czytelne i sprawne komunikowanie osobom pracującym w najbliższym otoczeniu robota niezbędnych informacji. Kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa jest informowanie o sytuacjach niebezpiecznych, nietypowych, alarmowych, wymagających interwencji. Występowanie zagrożenia zdro-

! ! JKL2

ciem i nieumyślnym uwięzieniem człowieka w środku za pomocą np. prostej blokady kłódką, do której klucz operator zabiera ze sobą. Jednocześnie blokada uniemożliwia uruchomienie robota. Często mamy do czynienia z pewnego rodzaju współpracą człowieka z robotem, np. przy pozycjonerze dwupozycyjnym z jednej strony pracuje robot, z drugiej strony człowiek wymienia detale. Oczywiście obrót pozycjonera może odbyć się dopiero po wyjściu operatora z przestrzeni obrotu pozycjonera. Taka przestrzeń powinna być chroniona kurtynami świetlnymi, możliwie szczelnie pokrywającymi przestrzeń obrotu pozycjonera. Bardzo ważnym elementem jest także określenie tzw. czasu dobiegu, sprawdzanego praktycznie, a wyznaczonego umiejscowieniem kurtyn świetlnych. W tym badaniu przy starcie obrotu pozycjonera człowiek wbiega między kurtyny, a pozycjoner powinien się zatrzymać przed dobiegnięciem człowieka do niebezpiecznej strefy. Poza typowymi ogrodzeniami jako urządzenia bezpieczeństwa są stosowane maty naciskowe i czujniki laserowe, które mają tę zaletę, że wejście w strefę mniejszego zagrożenia spowalniają robota, a nie powodują jego wyłączenia. W praktyce przemysłowej są jednak nadal dość rzadko stosowane.

wia i życia ludzkiego jest szczególnym czynnikiem, który powinien być natychmiast czytelnie sygnalizowany za pomocą światła, wskazane jest, aby również z użyciem dźwięku. Modułowa budowa większości kolumn sygnalizacyjnych umożliwia konfigurację odpowiednią dla

danej aplikacji. Na rynku automatyki występują moduły o pięciu barwach: czerwonej, żółtej w różnych odcieniach, zielonej, niebieskiej i białej, które mogą nadawać sygnał w sposób ciągły, obrotowy, stroboskopowy lub błyskowy. Z punktu widzenia bezpieczeństwa kluczowe są dwie pierwsze – żółta używana do sygnalizowania ostrzeżeń oraz czerwona aktywowana w przypadku wystąpienia sytuacji zagrażającej człowiekowi lub jakiejkolwiek awarii. Do takich przypadków można zaliczyć: nieautoryzowane wtargnięcie w chroniony obszar podczas trwania cyklu produkcyjnego, zatrzymanie awaryjne z użyciem dedykowanych wyłączników bezpieczeństwa, wystąpienie błędów na urządzeniach napędowych np. pojawienie się znacznego uchybu. Przykładowym czynnikiem wyzwalającym sygnalizację barwą czerwoną może być niekontrolowany wzrost temperatury. Za dodatkowy element sygnalizujący może posłużyć również moduł AUTOMATYKA

9 D !

TEMAT NUMERU

dźwiękowy, który w większości przypadków można dołożyć do modułów świetlnych. Kolumny sygnalizacyjne mogą być zasilane za pomocą napięcia stałego lub zmiennego, montowane w różnych orientacjach. Najczęściej omawiane komponenty są budowane z odpornych materiałów, tj. poliwęglan ze względu na dużo niższą podatność na uszkodzenia. Kolumny sygnalizacyjne znajdują się w ofercie wielu firm działających w branży automatyki. Firma Turck posiada w swojej ofercie serię urządzeń TL50BL. Charakteryzuje się ona wysokim stopniem ochrony IP67, szerokim dozwolonym zakresem temperaturowym pracy od –40 oC do 50 oC, możliwością zasilania napięciem zmiennym oraz stałym w zależności od wybranego modelu, posiadaniem modułów świetlnych w pięciu barwach o trzech rodzajach sygnałów – ciągłym, błyskowym oraz obrotowym, obecno-

ścią w ofercie elementu akustycznego o maksymalnej głośności 99 dB. Firma Phoenix Contact w swoim portfolio ma serię PSD-S 50. Stopień ochrony reprezentantów tej serii jest nieco niższy i wynosi IP65, zakres temperaturowy jest tej samej szerokości, ale jego granice są nieco inne i wynoszą –30 oC oraz 60 oC. Omawiana seria również ma moduły świetlne o pięciu barwach, jednak rodzaj sygnału ogranicza się do ciągłego. Komponenty wyróżniają się obecnością ośmiu tonów w przypadku elementów akustycznych. Kolejny przykład serii kolumn sygnalizacyjnych stanowi seria 856T z portfolio Rockwell Automation. Ma ona nico szerszy zakres temperaturowy pracy od –30 oC do 70 oC, stopień ochrony IP66 lub IP67, siedem kolorów elementów optycznych, które mogą pracować we wszystkich możliwych trybach – ciągłym, błysko-

wym, obrotowym i stroboskopowym, dostępnością elementu akustycznego z ośmioma różnymi tonami, podobnie jak wcześniej wspomniana seria, o nieco wyższej maksymalnej głośności osiągającej 105 dB.

Bezpieczna współpraca Wyróżniającą grupę robotów stanowią roboty współpracujące, czyli koboty. Aplikacje, w których są one stosowane, powinny w sposób szczególny zwracać uwagę na tematykę bezpieczeństwa. Możliwość bezpośredniego kontaktu z urządzeniem zwielokrotnia u człowieka ryzyko spowodowania uszczerbku na jego zdrowiu. Ze względu na charakter współpracy operatora z kobotem, nie jest możliwe klasyczne zabezpieczenie obszaru pracy urządzenia w postaci barier, mat, skanerów czy wygrodzeń. Obecność operatora w zasięgu robota jest bowiem ko-

R E K L A M A

Szybki montaż na cobotach .1.

.2.

.3.

x R COB: łatwe prowadzenie energii ®

Nowa i uniwersalna opaska na rzep dla różnych typów robotów. Dostępne opcje: 1. Ekonomiczna opaska-pętla 2. Z protektorem 3. Uchwyt montażowy. Wszechstronne zastosowanie, łatwe w montażu i ekonomiczne. Z powłoką antypoślizgową. Pasek na rzep dla bezpiecznego trzymania.

6/2021

tel. 22 316 36 30 info@igus.pl motion plastics ... for longer life ®

TEMAT NUMERU

SYSTEMY BEZPIECZEŃSTWA SKUTECZNIE OGRANICZAJĄ RYZYKO DANIEL NIEPSUJ, CHANNEL DEVELOPMENT MANAGER, UNIVERSAL ROBOTS Jako pionier w obszarze kobotów wiemy, że jednym z najważniejszych elementów ich pracy jest bezpieczne działanie ramię w ramię z człowiekiem. Wiele z robotów współpracujących Universal Robots pracuje na całym świecie bez dodatkowych osłon i jest to możliwe dzięki opatentowanemu systemowi bezpieczeństwa UR. Funkcje bezpieczeństwa, których jest 17, np. regulowane parametry zatrzymania robota czy wykrywania kolizji, w skuteczny sposób ograniczają ryzyko w miejscu pracy. Niezależnie od systemu bezpieczeństwa, przy każdej aplikacji konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka. Ciekawym przykładem z polskiego rynku jest wdrożenie kobotów w zakładzie Unilever w Katowicach – podniesienie bezpieczeństwa i ergonomii pracy należały do ważnych celów automatyków, którzy na

nieczna dla prawidłowego przebiegu procesu produkcyjnego. Podstawowymi środkami bezpieczeństwa minimalizującymi niepożądane skutki przypadkowego i niezaplanowanego uderzenia robota współpracującego w człowieka są specyficzne elementy jego konstrukcji. Konstruktorzy kobotów uwzględniając wyższe ryzyko kolizji, projektują urządzenia tak, aby nie występowały w nich ostre krawędzie, spiczaste elementy, a wszystkie kształty były w miarę możliwości technicznych zaokrąglone. Ponadto budując robota współpracującego, stosuje się miękkie osłony oraz amortyzujące pokrycia na elementy najbardziej narażone na bezpośredni, przypadkowy kontakt z człowiekiem. Dodatkowym środkiem zabezpieczającym, który stosują konstruktorzy

końcówkach linii zainstalowali sześć kobotów UR10. Przed wdrożeniem automatyzacji wszystkie zadania wykonywane były przez człowieka. Operator na stanowisku pracy spędzał około 70 % czasu pakując i 30 % czasu paletyzując. Całkowita automatyzacja paletyzowania przez koboty sprawiła, że operatorzy zostali odciążeni z 30 % zadań. Koboty wykonują najbardziej uciążliwe prace i są przy tym wyjątkowo wydajne – umieszczają na paletach około 1100 kartonów podczas ośmiogodzinnej zmiany. Ważny element, który uwidocznił się w związku z pandemią, to możliwość wykorzystania robotów do zapewnienia dystansu między pracownikami, a tym samym zmniejszenia ryzyka zakażenia w miejscu pracy.

kobotów, jest prowadzenie przewodów wewnątrz konstrukcji, wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. W celu natychmiastowego wykrycia kolizji i zatrzymania awaryjnego urządzenia w możliwie najkrótszym czasie w przegubach montowane są czujniki siły wykrywające zmiany sił działujących na robota. Dzięki włączeniu ich w układ sterujący pozwalają na stałą kontrolę sił i szybką reakcję na ewentualne niepożądane odchylenia. Taką reakcję może stanowić wstrzymanie pracy i cofnięcie do pozycji bezpiecznej. W układ sterowania można również włączyć kamery i czujniki bezpieczeństwa, które w sposób ciągły

/ 8

kontrolują stan, w którym znajduje się kobot. Roboty współpracujące zwiększenie poziomu bezpieczeństwa uzyskują również kosztem redukcji prędkości i udźwigu. Dzięki temu zabiegowi można stosować napędy niższej mocy, co bezpośrednio przekłada się na zwiększenie bezpieczeństwa osób współpracujących z robotami. Serię przykładowych urządzeń reprezentujących roboty współpracujące stanowi seria produktów oferowanych przez firmę Kuka – LBR iiwa. Wspomniane urządzenia mają zintegrowane czujniki momentów w siedmiu osiach, które umożliwiają sprawne rozpoznawanie obiektów i natychmiastową redukcję prędkości oraz siły. W zależności od modelu maksymalny udźwig wynosi od 7 kg do 14 kg, zaś zasięg mieści się w przedziale 800–820 mm. Inną grupą urządzeń reprezentujących koboty jest seria MOTOMAN HC z oferty firmy Yaskawa. Przedstawiciele wspomnianej serii mają maksymalny udźwig znajdujący się w zależności od modelu w przedziale od 10 kg do 20 kg oraz maksymalny zasięg mieszczący się w granicach 1200–1700 mm. Urządzenia MOTOMAN HC mają sześć osi oraz sześć zintegrowanych czujników momentu. Bezpieczeństwo AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

pracy osoby współpracującej z robotem zapewnia technologia oparta na Power and Force Limit. Jej założeniem jest natychmiastowe zatrzymanie urządzenia w przypadku kontaktu z człowiekiem. Robot został tak skonstruowany, aby uniknąć istnienie punktów zacisku, tym samym minimalizując ryzyko zgniecenia, np. palców operatora. Kolejną firmą, która oferuje koboty jest Stäubli. Seria TX2 charakteryzuje się maksymalnym udźwigiem 20 kg oraz zasięgiem do 1450 mm. Ponadto urządzenia charakteryzują się dostępnością szeregu funkcji bezpieczeństwa. Wejście operatora w zabezpieczaną strefę powoduje redukcję prędkości do maksymalnie 250 mm/s, bezpośrednia interakcja z kobotem powoduje jego zatrzymanie i wznowienie ruchów po ustaniu interakcji, funkcja SafeTool zapewnia nadzór nad wymiarami i prędkościami narzędzi i chwytaków. Bardzo ważnym parametrem kobota jest jego czas reakcji na bezpośredni kontakt z człowiekiem. Wynosi on w tym przypadku zaledwie 10 ms. Również Universal Robots w swoim portfolio ma koboty. Chodzi o urządzenia e-Series o udźwigu 3–10 kg i zasięgu 500–1300 mm w zależności od wybranego modelu. Wyróżniają się one trójwymiarowym

interfejsem użytkownika, który umożliwia łatwe programowanie urządzenia. Wystarczy dojechać do kolejnych punktów w przestrzeni, zapamiętać pozycje i stosując metodę przeciągnij i upuść, zaprogramować kobota.

Programowe rozwiązania bezpieczeństwa Jedną z nowocześniejszych form zabezpieczenia stref pracy robota są dedykowane do urządzeń konkretnych producentów zintegrowane programowe rozwiązania bezpieczeństwa. Pozwalają na rezygnację z fizycznych elementów układów bezpieczeństwa i z tego powodu są szczególnie przydatne w przypadku kobotów współpracujących bezpośrednio z ludźmi. Przykładowym rozwiązaniem jest system Fanuc DNS. Zapewnia on bezpieczeństwo operatorom, ale również chroni robota oraz narzędzie przed uszkodzeniem. Jednym z elementów składowych wspomnianego rozwiązania jest funkcja kontroli prędkości, która nadzoruje, a w razie konieczności ogranicza szybkość pracy robota. Inną funkcję w Fanuc DCS stanowi wykrywanie kolizji minimalizująca jej skutki. Kolejną składową systemu Fanuc DNS jest wiarygodne nadzorowanie prędkości roboczej

i możliwość jej redukcji w przypadku pojawienia się operatora w zasięgu robota. Operator urządzenia jest w stanie zdefiniować wizualnie strefy bezpieczeństwa w trzech wymiarach za pomocą konsoli, jej przekroczenie może powodować bezpieczne zatrzymanie robota. Cechą wyróżniającą urządzenia wyposażone w Fanuc DNS są dwa oddzielne obwody łączeniowedla podwojenia bezpieczeństwa. Innym kompleksowym modułem bezpieczeństwa jest Functional Safety Unit oferowany przez Yaskawę. W skład rozwiązania wchodzą: monitorowanie prawidłowości przebiegu zmiany narzędzia, kontrola kąta narzędzia, monitorowanie prędkości roboczej każdej z osi, limitów osi oraz ograniczenia przestrzeni. Próba przekroczenia wartości granicznych skutkuje wyłączeniem napędów. Wspomniane wyżej funkcje mogą być programowane za pomocą dwukanałowych wejść i wyjść w kontrolerze robota, które są dedykowane do przeprowadzania tego typu operacji. Kolejnym przykładem jest propozycja firmy Kuka – KUKA.SafeOperation. Wspomniane oprogramowanie pozwala na samodzielne definiowanie kilkunastu możliwych obszarów roboczych. Wyjechanie poza nie powoduje bezpieczne zatrzymanie robota. Ponadto umożliwia ono bie-

9 D 3 4

- /

AUTONOMICZNE ROBOTY MOBILNE – BEZPIECZNA WSPÓŁPRACA JESPER SONNE THIMSEN, DYREKTOR SPRZEDAŻY W REGIONIE EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ, MOBILE INDUSTRIAL ROBOTS Współpracujące, autonomiczne roboty mobilne (AMR) są bezpieczną i elastyczną alternatywą dla systemów AGV i tradycyjnego transportu mechanicznego obejmującego przenośniki. Dzięki autonomicznej nawigacji mogą pracować w dynamicznym środowisku, w bliskiej współpracy z człowiekiem. Przejmują różne procesy intralogistyczne, potencjalnie trudne i niekorzystne dla zdrowia pracowników. Roboty MiR mogą przewozić ładunki do 1000 kg z odpowiednią do otoczenia prędkością. Produkty, odpady lub materiały mogą być ułożone na robocie, a dostępne moduły nastawne sprawiają, że może on m.in. samodzielnie pobierać palety, wyręczając pracowników z zadań o dużych obciążeniach. Ponadto roboty AMR mogą pracować w otoczeniu nierekomendowanym dla człowieka, np. w bardzo głośnych lub brudnych strefach. Roboty MiR są wyposażone w dwa skanery laserowe –

6/2021

umiejscowione z przodu i z tyłu, dzięki czemu ich pole widzenia wynosi 360°. Podwójny laser pozwala robotowi wycofać się, gdy napotka przeszkodę, której nie może ominąć. Ponadto robot wykrywa zbliżających się z tyłu lub boku ludzi i dostosowuje do nich swoją trasę. Dodatkowym wsparciem bezpiecznej nawigacji jest kamera 3D, która wykrywa przeszkody w odległości do 2 m i na wysokości 5–80 cm nad ziemią. Górna kamera pozwala robotowi wykrywać przeszkody do 1,8 m. Kompletny system czujników bezpieczeństwa w robotach MiR sprawia, że realizują one swoje misje szybko i bezpiecznie. Wszystkie dane są transferowane do zaawansowanego algorytmu planowania, który decyduje o tym, czy robot powinien ominąć przeszkodę czy błyskawicznie zatrzymać się.

TEMAT NUMERU

nych zakresów poszczególnych osi, wydzielenie stref bezpieczeństwa, bieżącą kontrolę prędkości. Ciekawą funkcjonalnością jest cykliczne sprawdzanie hamulców.

Normy dla robotyki

żące monitorowanie prędkości i przyspieszeń w poszczególnych osiach. Innym przykładem jest rozwiązanie SafeMove 2 z oferty firmy ABB. Kontroler ruchu wymaga dołączenia

dedykowanej karty z odpowiednim oprogramowaniem. Ta umożliwia wdrożenie programowe funkcji bezpieczeństwa. SafeMove2 umożliwia programowe ustalenie bezpiecz-

W przypadku każdego automatyzowanego lub zrobotyzowanego stanowiska czy linii produkcyjnej producent jest zobowiązany przeprowadzić ocenę zgodności pod kątem bezpieczeństwa według wymogów zawartych w Dyrektywie Maszynowej 2006/42/WE. Wynikiem oceny ryzyka, która inicjuje ocenę zgodności, jest określenie ograniczeń oraz potencjalnych zagrożeń. Stopień ryzyka jest szacowany na podstawie prawdopodobieństwa wystąpienia danej sytuacji. Kolejnym krokiem jest zaproponowanie projektu systemu bezpieczeństwa, który w kolejnej fazie należy zintegrować z podstawowym systemem automatyki lub robotyki. Następnie konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka systemu zawierającego wdrożone we wcześniejszym etapie oceny zabezpieczenia. Wynikiem opisanych działań jest wystawienie deklaracji zgodności oraz możliwość oznaczenia urządzenia znakiem CE.

ROBOTY SPRAWDZAJĄ SIĘ W ZADANIACH NIEBEZPIECZNYCH DLA CZŁOWIEKA VIKRAM KUMAR, GENERAL MANAGER W REGIONIE EMEA, ONROBOT Robotyzacja ułatwia przestrzeganie norm i przepisów dotyczących bezpieczeństwa, m.in. ze względu na standaryzację i powtarzalność pracy realizowanej przez zrobotyzowane stanowisko. Robot zapewnia stałą, wysoką jakość i może pracować 24 h na dobę bez wstrzymywania przepływu pracy, może także pomóc w zachowaniu zasady dystansu społecznego – ten aspekt stał się istotny w związku z pandemią. Zakres aplikacji współpracujących obejmuje szereg procesów, które mogą być niebezpieczne dla człowieka, np. praca przy ciężkich maszynach lub w wysokiej temperaturze, cięcie, wykańczanie powierzchni czy obsługa ostrych elementów lub toksycznych materiałów. W tych oraz wielu innych zadaniach roboty współpracujące i lekkie roboty przemysłowe, wyposażone w odpowiednie narzędzia EOAT (end-of-arm tooling), stanowią bezpieczną alternatywę dla pracy wykonywanej przez operatorów. Mogą także odciążyć człowieka od tych faz procesu, które niosą ryzyko urazów,

np. paletyzacja, a także wspierać i przejmować monotonne, brudne, niebezpieczne i delikatne zadania. Wdrożenie robotów pozwala zapewnić bezpieczne i ergonomiczne środowisko pracy – jest korzystne zarówno dla właścicieli przedsiębiorstwa, jak i pracowników. Szczególnie w przypadku produkcji HMLV, polegającej na wytwarzaniu różnorodnych produktów w małych seriach, zwanej również produkcją na zamówienie. Ta metoda produkcji jest często stosowana do obsługi i wytwarzania unikalnych i złożonych produktów o określonych wymaganiach jakościowych. Produkcja HMLV wymaga ciągłych zmian w pracy, materiałach i maszynach. Przy ograniczonej liczbie linii produkcyjnych i dużej różnorodności produktów operatorzy pracujący w środowiskach HMLV muszą stale zmieniać harmonogram prac i materiałów, co często może prowadzić do błędów i niespójności produktów.

AUTOMATYKA

9 D % ( /6 M 2 D (

TEMAT NUMERU

W przypadku aplikacji zrobotyzowanych należy oprócz wspomnianej Dyrektywy Maszynowej wziąć pod uwagę dodatkowe normy, które są ukierunkowane na roboty i stanowiska zrobotyzowane. Chodzi o PN-EN ISO 10218-1 oraz PN-EN ISO 10218-2, czyli „Roboty i urządzenia dla robotyki – Wymagania bezpieczeństwa dla robotów przemysłowych”. Są one skierowane odpowiednio do producentów i integratorów systemów zrobotyzowanych. Część pierwsza dedykowana producentom zawiera listę zagrożeń, które mogą potencjalnie dotyczyć robota. Producent może przeprowadzić ocenę ryzyka według treści tej listy. Część druga opisuje cztery metody współpracy człowieka i robota. Pierwsza z nich to tryb pracy robota bez ingerencji człowieka. Pojawienie się w strefie współpracy człowieka powinno spowodować aktywację bezpiecznego zatrzymania np. z użyciem

J / " %

funkcji bezpieczeństwa STO (Safe Torque Stop) lub SS1 (Safe Stop 1). Druga metoda to tzw. prowadzenie ręką i dotyczy najczęściej etapu programowania i rozruchu robota. Ste-

rowania za pomocą dedykowanego pilota specjalnego przeznaczenia odbywa się z odpowiednio zredukowaną prędkością. Funkcją bezpieczeństwa, która znajduje w tym przypadku zastosowanie jest SLS (Safety Limited Speed). Trzecią metodą interakcji człowieka i robota jest praca operatora w sąsiedztwie robota. Monitorowanie pozycji człowieka względem urządzenia umożliwia odpowiednie reagowanie na aktualne wzajemne położenie poprzez odpowiednie korygowanie prędkości. W realizacji takiej metody interakcji świetnie sprawdza się skaner bezpieczeństwa, który ma dwie strefy – ostrzegawczą i niebezpieczeństwa. Obecność człowieka w strefie ostrzegawczej powinna inicjować użycie funkcji bezpieczeństwa SLS, zaś wtargnięcie w strefę niebezpieczeństwa STO. Ostatnia z metod dotyczy kobotów i polega na ograniczaniu mocy. Uderzenie człowieka przez urządzenie jest dozwolone tylko R E K L A M A

6/2021

TEMAT NUMERU

PRECYZYJNE STOSOWANIE SIĘ DO PROCEDUR JEST GWARANCJĄ BEZPIECZEŃSTWA MATEUSZ AMROZIŃSKI, SPECJALISTA DS. NOWYCH PROJEKTÓW W FANUC POLSKA SP. Z O.O.

w ściśle opisanych sytuacjach, z reguły jest niedopuszczalne. Kontakt jest dozwolony tylko w przypadku, gdy robot ma czujniki siły lub momentu. Przekroczenie dopuszczalnych sił powinno skutkować aktywacją funkcji bezpieczeństwa STO.

aplikator kleju, które również muszą być w pełni bezpieczne. Warto zwrócić uwagę, by osprzęt nie miał np. ostrych krawędzi, które mogłyby stanowić zagrożenie dla człowieka podczas pracy. Roboty współpracujące wymagają szczególnej dbałości o poprawność procesu wdrożenia. Precyzyjne stosowanie się do procedur jest w tym przypadku gwarancją uzyskania wymaganego, wysokiego poziomu bezpieczeństwa robota. W przypadku każdej planowanej aplikacji należy przeprowadzić indywidualną analizę ryzyka, która pozwoli wyeliminować potencjalne przeszkody i precyzyjnie dobrać prędkość robota do potrzeb aplikacji. Ten krok, z pewnością pomoże również uzyskać najlepszy efekt wdrożenia i szybki zwrot z inwestycji w robota współpracującego.

Warto pamiętać, że ocenę należy przeprowadzać z użyciem kompletnego robota, wyposażonego w końcówkę roboczą. Sama konstrukcja jest bowiem traktowana jako maszyna nieukończona.

Bezpieczna robotyka Roboty są urządzeniami, które mogą zastąpić człowieka w wielu uciążliwych dla niego zadaniach. Jednak już na etapie projektowania danego systemu zrobotyzowanego należy pamiętać o zapewnieniu maksymalnego bezpieczeństwa użytkownikowi oraz osobom postronnym. W tym celu stosuje się przeszkody fizyczne oraz komponenty automatyki, które można zintegrować ze sterownikami robotów lub całych linii produkcyjnych, tj. maty, skanery, bariery, kurtyny i różnego typu wyłączniki bezpieczeństwa. Ważnym czynnikiem jest również stosowanie proponowanych przez poszczególnych producentów dedykowanych do konkretnych serii produktowych programowych systemów zabezpieczeń. Szczególnie ważną grupą robotów w przypadku rozważania aspektów bezpieczeństwa stanowią roboty współpracujące. Koboty wymagają szczególnej troski, ponieważ ich kontakt lub współpraca w tej samej przestrzeni z człowiekiem jest częsta i zaplanowana jako część procesu produkcyjnego. Oprócz aspektów ekonomicznych i praktycznych należy zwracać uwagę na stosowne normy, które dotyczą stanowisk zrobotyzowanych. Agnieszka Staniszewska #! $ %&'%87,-3

AUTOMATYKA

9 D 9' 32

Roboty współpracujące gwarantują najwyższe standardy bezpieczeństwa, dzięki czemu mogą być bez obaw eksploatowane w obszarach pracy ludzi, bez dodatkowych barier. W przeciwieństwie do tradycyjnych robotów przemysłowych za sprawą zaawansowanych funkcji hamowania, algorytmów detekcji kolizji w kontrolerze oraz serwonapędów o małej inercji potrafią odpowiednio reagować na zmiany w otoczeniu. Nie można zapominać jednak o tym, że robot stanowi tylko jeden element stanowiska zrobotyzowanego. Ryzyko urazu związane jest również z efektorem (narzędziem umieszczonym na końcu ramienia robota) oraz z obiektem manipulowanym lub przetwarzanym przez robota. Przewidując zadania, które zostaną powierzone robotowi, należy brać pod uwagę fakt, że będzie on wyposażony np. w chwytak, ssawkę czy

Serwis i utrzymanie ruchu urządzeń przemysłowych Rozwijamy i utrzymujemy Twoją produkcję na najwyższym poziomie! Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP w ramach usług serwisowania i utrzymania ruchu jest w stanie przejąć odpowiedzialność za istniejące w firmie Klienta systemy, gwarantując tym samym kompletny nadzór nad urządzeniami produkcyjnymi i stanowiskami zrobotyzowanymi. Umowa serwisowa zawarta z Łukasiewicz – PIAP zapewnia Klientowi dostęp do wykwalifikowanego zespołu serwisowego w przypadku wystąpienia awarii, gwarantując profesjonalizm i szybkość w działaniach serwisowych.

Serwis urządzeń przemysłowych – zakres usług: D diagnostyka i przeciwdziałanie awarii, D przegląd i programowanie robotów przemysłowych ABB, Comau, KUKA, Universal Robots, D przegląd i serwis elektryczny, D przegląd i serwis systemów sterowania, D nadzór i relokacja urządzeń przemysłowych w Polsce i za granicą.

Utrzymanie ruchu – zakres usług: D przeglądy okresowe, D stała konserwacja maszyn, D inspekcje zapobiegawcze, w tym ocena stanu technicznego urządzeń, D usprawnienia procesu produkcji.

Dowiedz się więcej: www.piap.pl; www.przemysl.piap.pl

KONTAKT Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Tel. 22 874 0 194; 605 327 783 e-mail: service@piap.lukasiewicz.gov.pl I www.piap.pl I www.przemysl.piap.pl

TEMAT NUMERU

Roboty FANUC CRX

Przyszłość opiera się na współpracy Rozwój technologii zmienia / " !D N " =

! / A

/ > / / *

! " ! =

/ / D ! = H ! * " " > C =

H * / H " > D

irma FANUC, już w grudniu 2019 r., podczas targów IREX w Tokio, ogłosiła nową erę współpracy ludzi z robotami. Otwarcie nowego rozdziału w historii robotyki przemysłowej odbyło się w ramach prezentacji prototypów robotów współpracujących nowej generacji – FANUC CRX. Dziś w ofercie producenta, poza szeregiem „zielonych” robotów współpracujących linii CR, można znaleźć nowe, lekkie roboty współpracujące, które wchodząc do hal produkcyjnych, coraz pełniej wspierają zespoły ludzkie.

Myśląc o zróżnicowanych potrzebach producentów, konstruktorzy robotów FANUC stworzyli dwa modele sześcioosiowych kobotów nowej generacji o udźwigu 10 kg. Pierwszy, standardowy CRX-10iA, oferuje zasięg 1249 mm, a drugi – CRX-10iA/L, charakteryzujący się wydłużonym ramieniem – zasięg 1418 mm.

Bezpieczeństwo i niezawodność Roboty współpracujące marki FANUC cechują się wysoką wrażliwością i umiejętnością szybkiego reagowania w razie zaistnienia bezpośredniego kontaktu z człowiekiem lub elementami otoczenia. Błyskawicznie zatrzymują się nawet przy najdelikatniejszym kontakcie z operatorem i automatycznie wycofują się w momencie, gdy natrafią na przeszkodę. W razie potrzeby operator może również samodzielnie odsunąć robota (funkcja Push to Escape, ruch w trzech głównych osiach). Gładka, smukła i opływowa konstrukcja korpusów i ramion robotów tej klasy eliminuje ryzyko zakleszczenia ręki operatora podczas współpracy. P R O M O C J A

Roboty współpracujące marki FANUC mają certyfikat poświadczający, że są w pełni zgodne z międzynarodowym standardem bezpieczeństwa dla robotów przemysłowych - ISO 10218-1. Funkcja Contact Stop, umożliwiająca zatrzymanie robota współpracującego w przypadku kontaktu z zewnętrznym obiektem, spełnia wymogi normy ISO 13849-1 dla kategorii 3, PL d. Określa ona wymagania dotyczące bezpieczeństwa oraz wskazania w zakresie projektowania i integracji elementów systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem. Z myślą o zapewnieniu najlepszych efektów operacyjnych producent wprowadził możliwość dostosowywania prędkości robota do warunków panujących w hali produkcyjnej. W trybie współpracy robot może pracować z maksymalną prędkością 1000 mm/s, a w trybie samodzielnym (High Speed), gdy ludzie nie przebywają w jego bliskim otoczeniu, może działać ze zdwojoną prędkością do 2000 mm/s. Opcja zmiany trybu pracy robota jest szczególnie przydatna podczas nocnych zmian lub pracy w weekendy. Robot może wówczas realizować bardziej ambitne cele AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU produkcyjne, nie angażując zasobów ludzkich. System sygnalizacji świetlnej informuje wtedy o aktywnym trybie pracy robota, a także o możliwości zastosowania dodatkowych czujników bezpieczeństwa, odpowiedzialnych za spowalnianie robota, gdy pracownicy hali znajdą się w jego bezpośrednim otoczeniu.

Funkcja Underflip Robot CRX-10iA/L z długim ramieniem został zaprojektowany tak, by mógł przesuwać ramię bezpośrednio nad podstawą, bez konieczności obracania się. Umożliwia to m.in. podejmowanie części ze stołu znajdującego się przed robotem i umieszczanie ich na stole za nim, w linii prostej. Za tę umiejętność kobotów FANUC odpowiada funkcja Underflip, która została opracowana i zaimplementowana w robotach CRX z myślą o zwiększeniu wydajności robota nawet w najbardziej ograniczonych przestrzeniach.

Elastyczność i łatwa instalacja

Roboty FANUC CRX pozwalają na korzystanie z wtyczek programowych (plug-in), zapewniających łatwe podłączenie urządzeń peryferyjnych. W razie potrzeby można również zainstalować system wizyjny (iRVision) lub czujnik siły (Force Sensor FS-15iA), by poszerzyć zarówno zakres inteligencji, jak i możliwości operacyjne robota. Do obsługi robota producent dostarcza użytkownikom intuicyjny tablet dotykowy, charakteryzujący się przejrzystym interfejsem – z symbolami graficznymi oraz użytecznymi funkcjami obsługi i programowania typu drag and drop (przeciągnij i upuść). Dzięki temu nawet osoby początkujące w kilku krokach poradzą sobie z tworzeniem programów roboczych. Pożądanej sekwencji ruchu operator może nauczyć robota również ręcznie – prowadząc go do odpowiednich punktów. Robot przeprowadzony manualnie przez główne punkty szybko uczy się ruchu i już po krótkim przeszkoleniu bezbłędnie realizuje powierzone zadania. Ponadto można łatwo doprecyzować pozycję robota, korzystając z pokrętła na ekranie panelu sterowania, podobnie jak w urządzeniach CNC. Taka możliwość jest szczególnie cenna w produkcji małoseryjnej, wymagającej częstych zmian. Wyjątkowa łatwość instalacji i obsługi robota współpracującego stanowi o tym, że kobot może bardzo szybko dołączyć do zespołu i wspierać jego

pracę, bez konieczności intensywnego szkolenia. Specjaliści, często przyzwyczajeni do tradycyjnych rozwiązań, mogą w łatwy sposób – za pomocą jednego przycisku – zmienić wygląd nowego interfejsu na widok klasycznego wyświetlacza iPendanta. Mogą również podłączyć sprawdzony Teach Pendant FANUC, służący do obsługi robotów. Wspomniane narzędzia FANUC pozwalają na tworzenie dowolnych, także o wiele bardziej skomplikowanych programów. Kolejną nowością jest to, że klienci mogą samodzielnie aktualizować oprogramowanie robota i wzbogacać go o dostępne funkcjonalności. W celu łatwej adaptacji chwytaków, czujników i kamer, FANUC oferuje zestawy programistyczne, które umożliwiają szybkie i łatwe połączenie z osprzętem i akcesoriami innych firm.

Szeroki wachlarz zastosowań kobota Oprócz realizacji klasycznych zadań, takich jak podnoszenie, pakowanie czy paletyzacja, nowy robot CRX idealnie nadaje się do automatyzacji szerokiej gamy procesów często spotykanych w produkcji przemysłowej. Dotyczy to m.in. wkręcania, wybierania części z półek lub z przenośników i pakowania ich do pudełek lub procesów obsługi maszyn, tj. ładowania surowych części do maszyn CNC i rozładowywania gotowych detali po zakończeniu obróbki.

9 D 9' 32

Robot CRX ma masę zaledwie 40 kg, a jego kontroler 20 kg, dzięki czemu można wygodnie przenieść go do miejsca, gdzie ma być zainstalowany i użytkowany. Niewielka masa robotów tej klasy sprawia, że gama aplikacji zrobotyzowanych, w których można je z powodzeniem zainstalować jest naprawdę szeroka i uwzględnia również platformy AGV (Automated Guided Vehicles).

Intuicyjna obsługa

6/2021

TEMAT NUMERU

Ciekawym zastosowaniem robota CRX jest proces spawania, gdzie człowiek i maszyna nie tylko wspierają się, ale wręcz uzupełniają wzajemne kompetencje w celu realizacji jednego z bardziej wymagających procesów produkcyjnych. W takim układzie kobot wykonuje precyzyjne ruchy palnika spawalniczego, system czuwa nad powtarzalnością, a człowiek programuje i nadzoruje pracę robota. Podział prac jest jasny, a efekt współpracy korzystny. Spawacz zachowuje pełną kontrolę nad procesem, a kobot pełni rolę doskonałego narzędzia do wykonywania perfekcyjnych spoin. Prosty i wymagający jedynie minimalnych nakładów inwestycyjnych sposób automatyzacji produkcji jest szybką i atrakcyjną pod względem ekonomicznym odpowiedzią na aktualne wyzwania branży spawalniczej, tj. brak wykwalifikowanej kadry i nieustanny wzrost kosztów produkcji. Firmy, które zdecydują się na instalację kobota w charakterze spawacza, z pewnością docenią możliwość korzystania ze wsparcia nowoczesnych robotów bez potrzeby instalowania dodatkowego, często kosztownego, wyposażenia zapewniającego bezpieczeństwo pracowników – np. w postaci kurtyn lub profesjonalnych wygrodzeń, niezbędnych w przypadku klasycznych robotów. Co więcej, z uwagi na to, że robot typu CRX jest bardzo czuły, użyt-

kownik nie potrzebuje złącza antykolizyjnego, co pozwala obniżyć koszt zakupu sprzętu spawalniczego. Koboty marki FANUC są przygotowane do współpracy ze spawarkami różnych producentów, m.in. Fronius, Lincoln czy Binzel. Robot CRX FANUC jest łączony ze spawarką bezpośrednio, tj. bez użycia dodatkowych, zewnętrznych PLC. Dzięki oprogramowaniu systemowemu FANUC ARC TOOL, stworzonemu z myślą o aplikacjach spawalniczych, możliwe jest korzystanie z zaawansowanych funkcji procesowych dokładnie na takich samych zasadach, jak w przypadku tradycyjnych jednostek spawalniczych. Mowa m.in. o takich funkcjach, jak TAST (Through Arc Seam Tracking) – umożliwia aktywne śledzenie ścieżki podczas procesu spawania, TOUCH SENSING – pozwala robotowi na automatyczną zmianę zaprogramowanej trajektorii ze względu na zmianę położenia spawanych elementów, TORCH GUARD – ochrona palnika, która ma na celu korektę punktu narzędziowego po zmianie geometrii palnika spawalniczego czy funkcja RAMPING – umożliwia liniową modyfikację parametrów w trakcie procesu spawania.

nawet w trudnych warunkach przemysłowych. Obie jednostki CRX mają stopień ochrony IP67, co oznacza, że są w pełni pyłoszczelne, odporne na wilgoć, a także na oddziaływanie oleju maszynowego, często występującego w środowisku produkcyjnym. Nawet bardzo drobne cząsteczki kurzu, takie jak te powstające podczas polerowania detali, nie stanowią zagrożenia dla robota, jego kontrolera oraz konsoli programującej (stopień ochrony IP67). Długa żywotność modeli CRX to istotny wyróżnik rynkowy nowej linii robotów FANUC. Producent zapewnia klientom średnio osiem lat użytkowania robota bez potrzeby konserwacji. Oznacza to, że w tym okresie przy prawidłowym użytkowaniu silniki, reduktory, czujniki, okablowanie i smary nie będą musiały być wymieniane. Przekłada się to na bardzo niski całkowity koszt eksploatacji robota (Total Cost of Ownership), jak i minimalne ryzyko zaistnienia nieplanowanego przestoju produkcji.

FANUC Polska Sp. z o.o.

Jakość i żywotność Nową linię robotów FANUC cechuje wysoka jakość, która przekłada się na niezawodność ich użytkowania, 42

! D D ) O* KO8PLQ ) D QS QQT TS TL . + QS QQT TS TU D. ! D"

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

System zasilania triflex TRX rewolucjonizuje ruch robotów W celu zapewnienia bezpiecz * " go prowadzenia przewodów / "

" ! !* . !

8" V + -:D

! C"! CH / = !D 2 = = PL X ! >A = !*

" C ! !

" !

= " D 1 C

! !H = C A

/ $ YZ X $

/ H A = !D

rójwymiarowe e-prowadniki triflex R firmy igus są szeroko stosowane w przemyśle w celu bezawaryjnego prowadzenia przewodów i węży na robotach. Systemy odciągu były dotychczas stosowane na trzeciej osi, aby wyeliminować powstawanie pętli, które utrudniają pracę robota. – Osie robotów pozostawiają coraz mniej miejsca, dlatego potrzebne było nowe rozwiązanie – mówi Daniel Marzec, dyrektor zarządzający odpowiedzialny za systemy e-prowadnikowe w firmie igus.

Dzięki TRX powstał prowadnik oszczędzający miejsce, który można zamocować bezpośrednio i kompaktowo na trzeciej osi. Zasilanie skręca się, wydłuża i skraca spiralnie, jak w wysuwanym teleskopie, nawet do 40 %. Firma igus postawiła na system złącz śrubowych w unikalnym mechanizmie, jak również na zintegrowaną opaskę resetującą. Taśma raz po raz przywraca ogniwa prowadnika do punktu wyjścia, dzięki czemu można regulować siłę odciągu. Przewody są umieszczone w prowadniku w formie spirali i bezpiecznie prowadzone podczas ruchu za pomocą prowadnika. Dodatkowo przewody i węże są zamocowane w środku TRX, dzięki czemu nie zmieniają swojej pozycji, gdy prowadnik jest ciągnięty.

9 D 9' 32* !

40 % długości odciągu System triflex TRX został opracowany w oparciu o triflex R. Jest to czterowymiarowy e-prowadnik, w którym system odciągu jest już zintegrowany. 6/2021

83 % oszczędności masy W porównaniu z innymi systemami odciągu e-prowadnik triflex TRX pozwala zaoszczędzić do 83 % masy i zajmuje P R O M O C J A

mniej niż połowę miejsca. W ten sposób można jeszcze bardziej zwiększyć wydajność robota, a dzięki rezygnacji z dodatkowego systemu odciągu znacznie obniżyć koszty. TRX może być łatwo podłączony do istniejących prowadników triflex R serii TRE. Podobnie jak w przypadku triflex R, przewody można szybko umieścić w e-prowadniku. Firma igus prezentuje nowy TRX od 5 maja 2021 r. na swoich nowo uruchomionych, hybrydowych targach. Więcej informacji oraz film prezentujący działanie TRX można znaleźć na stronie internetowej https://www.igus.pl/info/triflex-r-trx.

IGUS Sp. z o.o. ! D 1 SOS2 LO8OZP ) * D OO ZST ZT ZL 8 . [ ! D"

D ! D"

D ! D" \

TEMAT NUMERU

Rozwiązania Pilz dla bezpieczeństwa aplikacji zrobotyzowanych & / H " " ! =* " * > C

C / " !D

) " " / C " !

" ] % * . ! = ! !

" / "

" / D

aplikacjach zrobotyzowanych należy wziąć pod uwagę funkcjonalność całego systemu bezpieczeństwa – od czujnika, przez układ logiczny, po sterowanie napędami. Pilz zapewnia wsparcie w procesie wdrażania i automatyzacji aplikacji HRC (Human Robot Collaboration), oferując szereg usług opracowanych z myślą o wszystkich etapach eksploatacji systemu zrobotyzowanego. W aplikacjach wykorzystujących roboty konieczne jest uwzględnienie nowych sposobów współpracy człowieka z robotem, zapewniających bezpieczną współpracę przy jeszcze większej bliskości między nimi. Rozwiązania dostosowane są do indywidualnych potrzeb klienta i cyklu życia systemu robota, od analizy procesu, do oceny ryzyka i oznakowania CE. Obejmuje: • rozwiązania bezpieczeństwa spełniające wymagania norm EN ISO 10218-2 i ISO/TS 15066, • pomiary sił i nacisków, zgodnie z wartościami granicznymi ISO/TS 15066, P R O M O C J A

• szkolenia w zakresie wymagań bezpieczeństwa dotyczących pracy z robotem, • produkty pozwalające na realizację bezpiecznej aplikacji – systemy sterowania, czujniki bezpieczeństwa oraz napędy, • udział w formułowaniu standardów dla bezpiecznej współpracy człowieka z robotem, • aktywną współpracę z wiodącymi centrami badawczymi.

Proces oceny zgodności CE Firma Pilz zapewnia wsparcie w zapewnieniu bezpieczeństwa aplikacji przy uwzględnieniu odpowiednich norm i dyrektyw. Bazując na wieloletnim doświadczeniu, możemy opracować projekt globalnej strategii bezpieczeństwa dla każdej aplikacji zrobotyzowanej, od projektu po wsparcie w procesie nadania znaku CE. W ramach procesu oceny zgodności CE oferujemy analizę aplikacji, ocenę ryzyka, opracowanie koncepcji bezpieczeństwa, wdrożenie i walidację AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU systemu, oznaczenie CE oraz szkolenia i wsparcie techniczne.

Bezpieczna współpraca człowieka z robotem Specyfikacja techniczna ISO/TS 15066 powstała na potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa aplikacji zrobotyzowanych opisuje szczegółowo cztery metody współpracy człowieka z robotem.

Metoda pierwsza – monitorowanie zatrzymania Przed wkroczeniem operatora do strefy współpracy robot przechodzi w stan zatrzymania. Napędy mogą pozostać zasilone, jednak konieczne jest monitorowanie stanu zatrzymania, a w przypadku wykrycia ruchu natychmiastowe rozłączenie zasilania. Po opuszczeniu strefy współpracy przez operatora ro-bot może wznowić pracę automatycznie. Przestrzeń współpracy musi być określona na podstawie oceny ryzyka.

Metoda druga – prowadzenie ręką Przed wkroczeniem operatora do strefy współpracy robot przechodzi w stan zatrzymania. Może być kontrolowany z użyciem urządzenia ręcznego prowadzenia oraz przy bezpiecznie zmniejszonej prędkości. Prędkość określana jest na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka. Ponadto urządzenie do ręcznego prowadzenia i urządzenie zatrzymania awaryjnego muszą być łatwo dostępne i spełniać wymagania bezpieczeństwa. Po opuszczeniu strefy współpracy przez operatora robot może wznowić pracę automatyczną.

Metoda czwarta – ograniczenie mocy i siły Kontakt człowieka i poruszającego się robota jest możliwy i dopuszczalny, jeśli zostaną spełnione biomechaniczne wartości graniczne. Wartości graniczne powinny być określone w ocenie ryzyka. Konstrukcja robota musi spełniać dodatkowe wymagania dla tego typu współpracy. Wymagane jest również zastosowanie funkcji bezpieczeństwa monitorujących moment, siłę, moc i prędkość robota.

Pomiar i ocena sił i nacisku Każda aplikacja wykorzystująca kobota wymaga przeprowadzenia pomiarów oraz oceny sił i nacisku, oddziałujących na części ciała człowieka podczas kontaktu z robotem. Zgodnie ze specyfikacją techniczną ISO/TS 15066 należy uwzględnić wartości progowe bólu w razie ewentualnej kolizji. Jeśli zmierzone wartości mieszczą się w zdefiniowanych wartościach granicznych, aplikacja spełnia wymagania właściwej normy. Zestaw Pilz Robot Measurement System (PRMS), wyposażony w specjalne sprężyny i czujniki, pozwala zmierzyć dokładne wartości sił działających na ludzkie ciało, a następnie dokonać ich porównania z wartościa-

mi granicznymi podanymi w specyfikacji technicznej ISO/TS 15066.

Dodatkowe usługi W zakresie zapewnienia bezpieczeństwa stanowisk zrobotyzowanych firma Pilz oferuje również inne usługi. Należą do nich: • konsultacje dotyczące systemów bezpieczeństwa, • kontrola wstępna i okresowa maszyn oraz linii produkcyjnych, • regularne przeglądy systemów bezpieczeństwa wyposażonych w kurtyny optyczne, • opracowanie systemowego modelu firmowych standardów bezpieczeństwa, • konsultacje merytoryczne i nadzór firm wykonawczych, • wsparcie eksperckie w trakcie procesu inwestycyjnego związanego z zakupami maszyn bądź linii produkcyjnych, • wsparcie eksperckie w trakcie procesu relokacji maszyn bądź linii produkcyjnych.

PILZ POLSKA Sp. z o.o. ! D -! SK* LO8SYO ) D OO YYP QS LL 8 . [" D"

D" D"

9 D %

Metoda trzecia – monitorowanie prędkości i separacji Środki ochronne powinny umożliwiać jednoczesną pracę operatora i robota w przestrzeni współpracy. Redukcja ryzyka polega na ciągłym monitorowaniu odległości między operatorem a robotem. Prędkość robota jest dostosowywana do tej odległości, tak aby wyeliminować ryzyko kontaktu operatora z poruszającym się robotem. Po opuszczeniu strefy pracy przez operatora robot wznawia pracę bez konieczności resetu. 6/2021

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Komunikacja bezprzewodowa w przemyśle ) H

" ! *

" / " * "D * % ! PDL

" !

" C ! = * ! D % H

C H

" C ! / * C> C C "

= / " D

>A " / C /

" H C

>A = > / " D

becnie stosowane technologie bezprzewodowe dojrzały i są bezpieczne oraz niezawodne. Umożliwiają też realizację wielu zadań, które przy użyciu tradycyjnych technologii transmisji przewodowej mogą być nieefektywne, np. w wypadku mocno rozproszonej sieć przemysłowego Internetu rzeczy (IIot, Industrial Internet of Things), lub nie zapewniają wystarczającego poziomu bezpieczeństwa – np. istnieje niebezpieczeństwo przecięcia czy uszkodzenia przewodów. To dlatego korzyści dla zakładu produkcyjnego mogą być znaczące, a właściwie wykonana instalacja jest niemal bezobsługowa i praktycznie nie wymaga konserwacji, co też może być istotnym z punktu widzenia służb utrzymania ruchu.

Koszty i wygoda Podstawowym argumentem za wdrożeniem komunikacji bezprzewodowej są koszty. Ceny przemysłowych modułów komunikacji bezprzewodowej na tyle zeszły w dół, że ten sam sprzęt, zarówno w wersji przewodowej, jaki i bezprzewodowej zapłacimy tyle samo. Mało tego, coraz częściej prze46

mysłowy sprzęt komunikacyjny, taki jak np. routery, mostki, bramy czy konwertery, a także urządzenia końcowe i wykonawcze, takie jak czujniki czy nawet kontrolery PLC, wyposażane są standardowo w dwa interfejsy – przewodowy i bezprzewodowe. Dzięki temu nie tylko nie ponosimy dodatkowych kosztów, ale zyskujemy na elastyczności konfiguracji i możliwości wykorzystania sprzętu. Podstawową oszczędnością jest brak konieczności kładzenia dodatkowego okablowania, co w wielu wypadkach, na przykład doprowadzenia przewodu Ethernet do znajdujących się w odległości kilkuset metrów czujników może być bardzo kosztowne i kłopotliwe. Z drugiej strony systemy bezprzewodowe są narażone na zagrożenia, które nie występują w tradycyjnych sieciach kablowych. Wymienić tu można pojawiające się okresowo zakłócenia, zaniki sygnału, interferencje, a nawet trudne do wychwycenia ataki hakerskie związane z podsłuchem przesyłanych drogą bezprzewodową danych, ale istnieje wiele metod ograniczających niekorzystny wpływ tych czynników. AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Istotną zaletą sieci bezprzewodowych jest fakt, że tego typu rozwiązania pozwalają na decentralizację układów kontroli i sterowania. Zyskujemy również na mobilności. Urządzenia przemysłowe pracujące w sieci bezprzewodowej mogą być bowiem swobodnie przemieszczane, a nawet mogą stale znajdować się w ruchu, co jest szczególnie istotne w zautomatyzowanych systemach logistyki magazynowej i systemach zaopatrzenia produkcji takich jak np. suwnice, wózki widłowe itp. To samo dotyczy pracowników. Dzięki bezprzewodowej sieci mogą oni swobodnie korzystać np. z tabletów i za ich

łącza. Ważne są też kryteria związane z wyborem odpowiedniego standardu bezprzewodowej transmisji, który spełni nasze oczekiwania. Dobrze przygotowaną można będzie łatwo rozbudować i dołączać do sieci, coraz to nowe urządzenia, co potrafi znacznie obniżać koszty implementacji nowych narzędzi.

Standardy transmisji danych Bezprzewodową transmisję danych wykorzystuje się nie tylko w systemach automatyki przemysłowej, ale również w mobilnym monitoringu, systemach oddalonych, urządzeniach współpra-

pomocą nadzorować zdalnie procesy, mając przy tym dostęp do wszelkich potrzebnych informacji, np. z systemu SCADA. Ponadto komunikacja bezprzewodowa ma łatwą rekonfigurację infrastruktury IT i systemów automatyki przemysłowej, modyfikację stanowisk pracy i linii technologicznych. Warto jednak zauważyć, że mimo tego, iż instalacja sieci bezprzewodowej jest znacznie prostsza i szybsza w stosunku do tradycyjnych rozwiązań, to nie znaczy, że nie można ustrzec się błędów. Każda przemysłowa, i nie tylko, sieć bezprzewodowa powinna być wdrożona po uprzedniej analizie środowiska. Wydajność komunikacji bezprzewodowej zależy bowiem od wielu zewnętrznych czynników, takich jak tłumiące sygnał bariery (ściany w budynkach, istniejące okablowanie), zakłóceń elektromagnetycznych generowanych m.in. przez pracujące maszyny, wielkości infrastruktury, a nawet czynników atmosferycznych. Ponadto, aby komunikacja była efektywna, urządzenia muszą charakteryzować się jak najmniejszymi czasami opóźnień i wystarczającą szybkością transmisji, a co za tym idzie przepustowością 6/2021

cujących z siecią IT przedsiębiorstwa, komunikacji M2M (machine to machine), monitoringu pojazdów i flot oraz sieciach czujników, w tym sieciach zgodnych z przemysłowym Internetem rzeczy. Tradycyjna klasyfikacja technologii bezprzewodowych wykorzystywanych w przemyśle obejmuje podział bazujący na maksymalnej odległości transmisji. W przypadku wymiany danych na krótkie dystanse, do 100 m dominuje tzw. komunikacja ISM (Industrial, Scientific, Medical). Komunikacja ta obejmuje pasmo radiowe początkowo przeznaczone dla zastosowań przemysłowych, naukowych i medycznych, stąd nazwa, a samo pasmo ISM z definicji jest pasmem nielicencjonowanym. ISM obejmuje takie standardy jak: Wi-Fi, ZigBee, bezprzewodową sieć o zasięgu osobistym WPAN (Wireless Personal Area Network), np. Wireless USB i Bluetooth, specjalizowany Wireless HART oraz różnego rodzaju technologie własne, rozwijane przez poszczególne firmy, takie jak np. Trusted Wireless firmy Phoenix Contact. Jeżeli chodzi o transmisję na duże odległości, to wykorzystywane są tu przede wszystkim

R E K L A M A

9 D

/ 2 "

ISTOTNĄ ZALETĄ SIECI BEZPRZEWODOWYCH JEST FAKT, ŻE TEGO TYPU ROZWIĄZANIA POZWALAJĄ NA DECENTRALIZACJĘ UKŁADÓW KONTROLI I STEROWANIA. ZYSKUJEMY RÓWNIEŻ NA MOBILNOŚCI.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY z rozproszonej sieci czujników. Popularnymi zastosowania łączności bezprzewodowej są również zdalne sterowanie pracą oddalonych systemów oraz wykorzystanie łączności bezprzewodowej w systemach alarmowych i systemach bezpieczeństwa.

Dominacja Wireless LAN

sieci komórkowe GSM, w tym LTE i 5G, a do grupy tej zaliczana jest również coraz rzadziej stosowana komunikacja z wykorzystaniem radiomodemów. W przypadku sieci rozległych WAN (Wide Area Network) coraz bardziej popularne stają się takie rozwiązania jak LoRA czy WiMAX. Jak można się domyślić, w przemyśle dominują obecnie dwa rozwiązania – GSM oraz Wi-Fi. Nieco mniej popularne są pozostałe technologie związane z komunikacją ISM. Tutaj prym wiodą przede wszystkim Bluetooth i ZigBee. 48

Jeśli chodzi o łączność na dalsze odległości, to przedsiębiorcy coraz bardziej przychylnym okiem patrzą na rozwiązania LoRA, a wykorzystywane swego czasu masowo w kopalniach odkrywkowych, cementowniach czy energetyce radiomodemy powoli odchodzą w zapomnienie, choć oczywiście dalej spełniają swoje zadania. Wśród zastosowań systemów łączności bezprzewodowej dominuje obecnie łączność w systemach automatyki, komunikacja M2M, monitoring i diagnostyka, w tym zbieranie danych

Przegląd najważniejszych rozwiązań bezprzewodowej komunikacji bezprzewodowej zaczynamy od rozwiązań WLAN, popularnie nazwanych siecią Wi-Fi (od Wireless Fidelity). Pod nazwą WLAN (Wireless LAN, Wireless Local Area Network) kryją się lokalne sieci bezprzewodowe zgodne ze standardem IEEE 802.11. Są one kompatybilne z przewodową siecią Ethernet, dzięki czemu sieci WLAN „z definicji” zgodne są z wykorzystywanymi w systemach automatyki przemysłowej rozwiązaniami sieciowymi bazującymi na technologii Ethernet, takimi jak PROFINET RT, EtherNet/IP, CANopen czy Modbus/ TCP. Tak więc, podłączenie do dotychczasowej infrastruktury przemysłowej sieci Wi-Fi nie wymaga modyfikacji protokołu przesyłanych pakietów. Co ważne, Wireless LAN umożliwia łatwe bezprzewodowe zintegrowanie nowych urządzeń z istniejącym systemem automatyki przemysłowej i infrastrukturą IT działającą w firmie. Możliwe jest też bezproblemowe, bezpośrednie wpięcie urządzeń przemysłowych do Internetu, co ma wręcz kluczowe znaczenie w wypadku Przemysłowego Internetu Rzeczy i rozwiązań Przemysłu 4.0. Wireless LAN charakteryzują się również tym, że, podobnie jak Ethernet, umożliwia tworzenie dużych sieci z wieloma urządzeniami, jednak w przeciwieństwie do kablowej sieci Ethernet, dostępnym pasmem muszą podzielić się wszystkie urządzenia podłączone do sieci WLAN lub sprzęt korzystający z tych samych częstotliwości. Im więcej urządzeń jest podłączonych do sieci, tym dłuższe są czasy oczekiwania i wolniejsza transmisja danych. Fakt ten należy uwzględnić przy projektowaniu systemu automatyki, który musi działać zawsze w czasie rzeczywistym. Z punktu widzenia użytkownika, istotnym argumentem za przemysłową AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Prawidłowa budowa i rozplanowanie sieci Wi-Fi na obiekcie przemysłowym Pierwszym krokiem, związanym z zaprojektowaniem prawidłowo działającej bezprzewodowej sieci Wi-Fi jest dobranie odpowiedniej częstotliwości jej pracy (pasma 2,4 GHz, 5 GHz lub 6 GHz) oraz znalezienie w jej ramach kanałów z najmniejszymi zakłóceniami. W tym miejscu warto nadmienić, że urządzenia pracujące w paśmie o częstotliwość 2,4 GHz zgodne są ze standardami IEEE 802.11b/g/n, natomiast te pracujące w paśmie o częstotliwość 5 GHz z IEEE 802.11a/n/ac/ax. Obecnie na rynek wchodzą również urządzenia Wi-Fi 6E, które są kompatybilne z rozszerzoną specyfikacją IEEE 802.11ac (stąd w nazwie E od Extended) oznaczoną symbolem IEEE 802.11ax. Sprzęt ten pracuje wykorzystując pasmo 6 GHz czyli fizycznie działa na częstotliwościach od 5925 MHz do 7125 MHz. Jak wiadomo, wszystkie częstotliwości mają w swoim paśmie wydzielone kanały. I tak pasmo 2,4GHz posiada ich 14 (o szerokości 22MHz), ale tylko 3 z nich nie nachodzą na siebie. Oznacza to tyle, że tylko 3 kanały z 14 pozwolą nam na transmisję danych bez wzajemnych zakłóceń. W obszarach z dużą ilością urządzeń radiowych, częstotliwość 2,4GHz może stać się pewnego rodzaju ograniczeniem – tym bardziej jeśli w przyszłości planujemy rozbudowę naszej bezprzewodowej sieci. Jeżeli zatem planujemy, że w naszej sieci Wi-Fi pracować będzie znaczna liczba urządzeń, warto rozważyć jej budowę bezprzewodowej sieci wykorzystywaniem częstotliwości 5 GHz lub 6 GHz. W tych pasmach dostępne kanały nie nachodzą bowiem na siebie, co daje nam znacznie większą elastyczność. Analizując transmisję na danym kanałem warto zwrócić uwagę na fakt, że w komunikacja Wi-Fi przewiduje, że w danej chwili może nadawać tylko jeden klient. W sytuacji gdy jeden kanał będzie obsługiwał wiele urządzeń, może dojść do sytuacji „zapychania” się kanału, co spowoduje opóźnienia w transmisji danych. Tak więc planując sieć należy zidentyfikować również obszary o dużym zagęszczeniu użytkowników (klientów),

6/2021

np. takie gdzie znajduje się dużo sensorów Przemysłowego Internetu Rzeczy. Jednak w wypadku pasm 5 GHz i 6 GHz trzeba liczyć się z tym, że konsekwencją zwiększenia częstotliwości będzie zmniejszenie zasięgu propagacji fal, a sam sygnał będzie gorzej przenikał przez przeszkody. W efekcie może się to przełożyć się na konieczność zastosowanie większej ilości punktów dostępowych w sieci, co zwiększy nam koszty budowy sieci. Kolejnym krokiem przy budowie przemysłowej sieci Wi-Fi jest zwrócenie uwagi na występujące na terenie fabryki bariery fizyczne, takie jak ściany czy konstrukcje metalowe. Każda tego typu przeszkoda ma istotny wypływ na jakość sygnału i może powodować jego osłabienie. Warto mieć na uwadze również fakt, że przypadek ten nie dotyczy tylko sytuacji, gdy dana konstrukcja zasłania nam bezpośredni kierunek sygnału. Elementy metalowe będące nieopodal także mogą powodować np. interferencje fal czy ich odbijanie, co w rezultacie będzie prowadziło do pogorszenia się jakości odbieranego sygnału. W poniższej tabeli zestawiono wpływ przeszkód na moc sygnału w zależności od ich rodzaju.

ckich. Jeśli mamy do czynienia z sytuacją, gdzie liczba urządzeń klienckich przekracza liczbę urządzeń obsługiwanych przez pojedynczy punkt dostępowy lub urządzenia klienckie są odseparowane przeszkodami (np. grubą ścianą), to wtedy należy zainstalować co najmniej dwa razy większą liczbę punktów dostępowych niż wynikałoby to z pokrywanego przez nie obszaru. Kolejną kwestią związaną z odpowiednim pokryciem urządzeń to wybór anteny nadawczej. Jeśli urządzenia klienckie są rozlokowane na stałym, szerokim obszarze bądź przemieszczają się w jego obrębie, to najlepszym rozwiązaniem jest tu zastosowanie anteny dookólnej. Z kolei w przypadku, gdy mamy do czynienia z urządzeniami pracującymi na wąskim obszarze bądź z wykorzystaniem transmisji punkt-punkt, to korzystniejszym rozwiązaniem może się okazać antena kierunkowa. W kontekście lokowania punktów dostępowych, istotnym jest również to, aby nie ograniczać się do ściśle wyznaczonego pierwotnym planem miejsca. Warto wykonać serię pomiarów siły sygnału w kilku lokalizacjach, w których możemy postawić punkt dostępowy i wybrać

RODZAJ PRZESZKODY

OSŁABIENIE SYGNAŁU (DBI)

MOC SYGNAŁU (%)

Wolna przestrzeń

100

Okno (bez elementów metalowych)

Okno (z elementami metalowymi)

5 do 8

Płyta gipsowo-kartonowa

5 do 8

Drewniana ściana

6” ściana

15 do 20

12” ściana

20 do 25

Sufit

15 do 20

Gruby sufit

20 do 25

Gdy dobraliśmy już odpowiednie kanały, znamy najbardziej zagęszczone obszary, a także zapoznaliśmy się z występującymi na obiekcie konstrukcyjnymi przeszkodami dla propagacji fal, możemy przystąpić do wstępnego rozlokowania punktów dostępowych. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest ich zainstalowanie z możliwie jak najlepszym pokryciem urządzeń klien-

tę, w której sygnał będzie najsilniejszy. W wypadku przemieszczających się obiektów, np. samojezdnych wózków transportowych, należy zaimplementować w naszej sieci również technologię roamingu. Pozwoli ona na płynne przekazywanie połączenia pomiędzy kolejnymi punktami dostępowymi. 7" D "

] '!

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

'! / ! = )J' *

I % + 2

siecią Wi-Fi jest to, że zasięg sieci WLAN można w dowolnym momencie zwiększyć dodając do infrastruktury kolejne punkty dostępowe. Można też zastąpić standardowe anteny, antenami o wyższym zysku energetycznym lub antenami kierunkowymi.

Standardy IEEE 802.11 W przemysłowych sieciach WLAN wykorzystuje się rodzinę standardów IEEE 802.11, która obecnie, ze względu na popularyzację w konsumenckich zastosowaniach IT. Warto w tym miejscu wspomnieć, że za certyfikację urządzeń i ich standaryzację odpowiada przemysłowe stowarzyszenie Wi-Fi Alliance, które w sprawach opracowywania odpowiednich norm ściśle współpracuje z międzynarodową organizacją IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers – Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników), będącą twórcą zestawu standardów IEEE 802.11 definiujących różne typy i sposoby funkcjonowania bezprzewodowych sieci Wi-Fi. Pierwszym powszechnie przyjętym standardem Wi-Fi był 802.11b. Zgodne z nim urządzenia korzystały z obejmującego komunikację ISM pasma 2,4 GHz. Następnie pojawił się na rynku, również korzystający z pasma 2,4 GHz, sprzęt zgodny z kolejnymi standardy 802.11a, 802.11g, oraz 802.11n. Obecnie w warunkach przemysłowych wciąż najczęściej spotykaną siecią Wi-Fi, jest sieć LAN w standardzie „n”. Dzięki zaimplementowanej w tym standardzie technologii MIMO można osiągnąć tu prędkość transmisji dochodzącą do 50

] " ! = N , *

I 3 4 .

150 Mb/s lub 300 Mb/s. Ta ostatnia, w dużym uproszczeniu, jest dostępną wówczas, gdy urządzenia nadawcze i odbiorcze mają po dwie anteny zamiast jednej. W ten sposób uzyskuje się też prędkość rzędu 450 Mb/s czy 600 Mb/s stosując odpowiednio trzy lub cztery anteny, a więc, innymi słowy, używając trzech bądź czterech radiowych strumieni transmitujących dane. Drugim wykorzystywanym w sieciach Wi-Fi pasmem jest pasmo 5 GHz. Pozwala ono uzyskać znaczne większe szybkości transmisji, umożliwia też jednoczesną pracę znacznie większej ilości urządzeń oraz oferuje mniejsze zakłócenia i interferencje. Niestety, pasmo to charakteryzuje się mniejszym zasięgiem i większym tłumieniem sygnału na przeszkodach. Tak więc, do pokrycia danego obszaru, wymagana jest większa liczbą urządzeń dostępowych. Pierwszym standardem z rodziny 802.11, obejmującym transmisję w paśmie 5 GHz, był nieużywany w Europie

I 2 "! )

standard 802.11a. Do upowszechnienia się częstotliwości 5 GHz przyczynił się zaś zatwierdzony w 2014 roku, a spopularyzowany w 2018 r., standard 802.11ac znany powszechnie pod nazwą Wi-Fi 5. Warto wspomnieć, że obecnie starszy sprzęt, zgodny ze standardem 802.11n, zastępowany jest pracującymi jednocześnie na dwóch częstotliwościach, 2,4 GHz i 5 GHz, dwupasmowymi urządzeniami. Jeśli chodzi o infrastrukturę IT, to proces ten już się praktycznie zakończył, natomiast w przemyśle dopiero się rozpoczyna. Jak można się domyślić, pasmo 2,4 GHz pozostawiono tu w celu zachowania kompatybilności ze sprzętem 802.11n. Urządzenia 802.11ac pozwalają na jednoczesne korzystanie z ośmiu kanałów w trybie MIMO, co gwarantuje teoretyczną, maksymalną prędkość transmisji na poziomie 3,5 Gb/s (po 433 Mb/s na kanał). Oczywiście, w rzeczywistych warunkach przemysłowych, podobnie jak i w innych, niższych standardach, nie da się uzyskać tak wysokiej teoretycznej prędkości maksymalnej, a jedynie ok. 50 %–60 % prędkości teoretycznej. Wchodzącym od zeszłego roku na rynek standardem, na razie głównie w sieciach IT, jest znany jako Wi-Fi 6, standard 802.11ax. Jest on, co prawda, bardzo zbliżony do standardu 802.11ac, ale zawiera kilka elementów, które w znaczący sposób poprawiają działanie zbudowanej na jego bazie sieci bezprzewodowej. Wprowadzone ulepszenia pozwolą na osiągnięcie AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY nominalnej przepustowości wynoszącej 10 Gb/s, co może mieć istotne znaczenie w wypadku kompleksowego wdrożenia w firmie założeń inteligentnej produkcji, cyfryzacji procesów i zgodności z Przemysłem 4.0. Minimalna szybkość łącza przy wykorzystaniu jednego kanału radiowego wynosi tu 800 Mb/s. Co ważne, standard zapewnia niezakłóconą transmisję i bardziej niezawodną obsługę wielu połączeń w środowisku o dużej liczbie użytkowników. Wprowadzono też automatyzację połączeń i transmisji danych z urządzeniami IoT. Nowa specyfikacja 802.11ax przewiduje wykorzystanie, podobnie jak w standardzie 802.11ac dwóch dostępnych publicznie pasm 2,4 GHz i 5 GHz, z tym, że do nawiązania szybkiej transmisji wykorzystywane będzie wyłącznie pasmo 5 GHz z szerokością kanału 80 MHz lub 160 MHz. Podobnie jak w przypadku 802.11ac, Wi-Fi 6 korzysta maksymalnie z ośmiu strumieni MIMO, jednak w odróżnieniu od poprzednika, wprowadzono tu mechanizmy dynamicznego łączenia, w trakcie transmisji, kanałów i dynamicznej fragmentacji danych – w standardzie „ac” oba procesy odbywają się jedynie w sposób statyczny. W ten sposób zwiększono szybkość i niezawodność transmisji. Z punktu widzenia użytkownika, a zwłaszcza systemów automatyki przemysłowej, najistotniejszym novum, które znalazło się w nowym standardzie, jest implementacja technologii SRT (Simultaneous Transmit/ Receive). Dzięki niej, urządzenia pracujące w bezprzewodowej sieci mogą wysyłać i odbierać dane na tym samym kanale w tym samym czasie, co do tej pory nie było możliwe. W tym miejscu trzeba wspomnieć, że od tego roku producenci sprzętu sieciowego silnie zaczęli promować następcę standardu Wi-Fi 6, a mianowicie Wi-Wi 6E (IEEE 802.11ax), obejmującego pasmo 6 GHz – patrz: „Prawidłowa budowa i rozplanowanie sieci Wi-Fi na obiekcie przemysłowym.”

soriów komputerowych i telefonów komórkowych technologii Bluetooth. Bluetooth bazuje na międzynarodowym standardzie IEEE 802.15.1 i pracuje, podobnie jak sieć Wi-Fi, w dostępnym na całym świecie bez koncesji i pozwoleń paśmie 2,4 GHz. Standard ten nadaje się doskonale do przesyłania danych Ethernet i Profinet lub sygnałów I/O do ruchomych lub wirujących elementów maszyn. Co ważne, pozwala też nawiązać niezawodne i odporne na zakłócenia, również w trudnych warunkach przemysłowych, połączenie radiowe na odległość do ok. 10 m. Co ważne, Bluetooth w wersji 5.1 pozwala na określenie położenia z dokładnością do kilkunastu centymetrów. Dzięki czemu można dość precyzyjnie wyznaczyć położenie odbiornika. Swoją odporność na zakłócenia Bluetooth zawdzięcza temu, że transmisja danych odbywa się z wykorzystaniem metody rozpraszania widma FHSS, polegającej na zmianie kanału transmisyjnego po każdym przesłaniu danych. Przeskok ten odbywa się nawet 1600 razy na sekundę. Dzięki takiej redundancji obejmującej nawet 79 kanałów transmisyjnych Bluetooth wyróżnia się doskonałą odpornością na zakłócenia w zatłoczonym paśmie częstotliwości 2,4 GHz. Dzięki temu za pomocą technologii Bluetooth można realizować niezawodne połączenia radiowe, które wymagane są m.in. do komunikacji w systemach bezpieczeństwa takich jak PROFIsafe czy SafetyBridge. Obszary przemysłowego zastosowania technologii Bluetooth są bardzo zróżnicowane. Najczęściej wykorzy-

stuje się ją w sterowaniu i konserwacji maszyn, gdzie wymagana jest pewna komunikacja na niewielkim dystansie z wykorzystaniem protokołu Ethernet między inteligentnymi sterownikami, czujnikami i regulatorami napędów, które mogą być również zamontowane na ruchomych elementach maszyn. W ten sposób eliminuje się konieczność stosowania przewodów ślizgowych. Bluetooth wykorzystuje się też do odczytu danych z czujników na obszarach zatłoczonym pod względem radiowej komunikacji lub tam, gdzie występują duże zakłócenia elektromagnetyczne.

ZigBee czyli coś do inteligentnego budynku Drugim z popularnych standardów komunikacji ISM jest ZigBee. ZigBee jest to protokół transmisji danych w sieciach bezprzewodowych. Jego działanie można porównać do funkcjonowania sieci Wi-Fi, ale cechuje się niższym zużyciem energii, niewielkimi przepływnościami (do 250 kb/s) i charakteryzuje się zasięgiem nawet do 100 m. Komunikacja w ZigBee jest dwustronna, co oznacza, że każde urządzenie może odbierać i wysyłać sygnały lub w wypadku funkcjonalności mostka, przekazywać go dalej. Do istotnych zalet ZigBee z punktu widzenia systemów automatyki, należy również natychmiastowy dostęp do urządzenia, dlatego standard ten chętnie wykorzystywany jest w czujnikach ruchu. Wśród zalet wymienić należy również ogromne wsparcie ze strony producentów, masową dostępność kompatybilnych produktów oraz łatwość

Komunikacja bliskiego zasięgu ISM Przegląd pozostałych technologii ISM, warto zacząć od dobrze znanej z akce6/2021

I + \ '!

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

I 2

w tworzeniu i rozbudowywaniu systemów. Co ważne, transmisja danych w systemach ZigBee jest uwierzytelniona, dzięki czemu mamy gwarancję, że do sieci nie podłączy się żadna przypadkowa osoba. Technologia ZigBee jest rozwijana od 2002 roku przez organizację ZigBee Alliance. Zrzesza ona kilkaset firm z całego świata. Są to m.in.: Philips, Xiaomi, Siemens, Samsung, Amazon, Bosch czy Motorola. Najnowszą wersję specyfikacji ZigBee 3.0 zatwierdzono w 2016 r. Oprócz czujników w systemach automatyki przemysłowej, najpopularniejszym zastosowaniem ZigBee jest wszystkim automatyka domowa i monitorowanie (Smart Home, Surveillance). System ZigBee został stworzony specjalne z myślą o technologii Smart Home. Umożliwia on bowiem łatwe korzystanie z urządzeń takich jak: inteligentne gniazdka, dzwonki do drzwi, czujniki ruchu, czujki przeciwpożarowe oraz czujniki drzwi i okien.

mote Transducer). Transmisję radiową o mocy do 10 mW z użyciem protokołu WirelessHART, który opisany został w standardzie IEEE 802.15.4, stosować można wykorzystując, co oczywiste, dostępne bez licencji pasmo częstotliwości 2,4 GHz, a więc to samo, z którego korzysta Wi-Fi. Protokół WirelessHART charakteryzuje się kilkoma istotnymi cechami, które dają mu przewagę nad innymi systemami radiowej wymiany danych o niskim poborze mocy. Przede wszystkim wymienić tu należy możliwość równoległej pracy urządzeń z jednoczesnym zarządzaniem dostępnymi kanałami radiowymi. Dodatkową zaletą jest implementacja w nim metod rozpra-

szania widma oraz stosowanie krótkich czasów transmisji i funkcji blacklisting, wykluczającej z użycia zajęte lub zakłócone bądź mocno obciążone innymi rodzajami transmisji (np. przez Wi-Fi lub Bluetooth) kanały. Jednak główną cechą protokołu WirelessHART jest zdolność do samodzielnego, w pełni automatycznego tworzenia i konfiguracji sieci typu mesh. Dzięki temu każde urządzenie może komunikować się w sieci korzystając z kilku różnych ścieżek/dróg komunikacji, co eliminuje w znaczący sposób wpływ zakłóceń zewnętrznych. Zasięg sieci WirelessHART na wolnej przestrzeni to ok. 250 m, a w przestrzeni zabudowanej, np. na hali produkcyjnej to z reguły od 50 m do 100 m. Co ważne, urządzenia w sieciach mesh mogą automatycznie wykrywać inne urządzenia, mierzyć siłę sygnału radiowego oraz śledzić parametry transmisji niezbędne do synchronizacji i ewentualnej zmiany częstotliwości. W zależności od potrzeb urządzenia mogą samodzielnie nawiązywać lub przerywać połączenia z innymi urządzeniami. Sama sieć, jak i pracujące w niej koncentratory, które zarządzają jej pracą charakteryzują się własnym numerem ID, dzięki czemu kilka sieci WirelessHART może pracować obok siebie bez ryzyka niezamierzonej wymiany danych lub nieprawidłowego przesłania sygnałów. W przypadku braku komunikacji urządzenia automatycznie przełączają się w tryb uśpienia, co pomaga oszczędzać energię. W sieciach WirelessHART wyróżnia się trzy typy urządzeń – bramki, urzą-

WirelessHART Trzecim powszechnie stosowanym w przemyśle systemem komunikacji radiowej, zaliczanym do grupy ISM, jest WirelessHART. Standard ten to bezprzewodowa odmiana protokołu komunikacyjnego sieci przemysłowych HART (Highway Addressable Re52

I '!

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY dzenia pomiarowe oraz adaptery. Pierwsze z nich pełni funkcję punktu dostępowego, managera sieci i bramki spinającej sieć WirelessHART, a także odgrywają rolę routera zapewniającego dostęp do pozostałych elementów sieci automatyki czy Internetu. Bezprzewodowe urządzenia pomiarowe odpowiadają za pomiary, zaś adaptery pozwalają zintegrować tradycyjne, przewodowe urządzenia HART z siecią WirelessHART.

Transmisja na odległość Trudno wyobrazić sobie realizację transmisji danych w instalacjach przemysłowych, które rozrzucone są na znacznym obszarze za pomocą sieci Wi-Fi czy dowolnej, innej technologii klasy ISM. Dlatego w sieciach energetycznych, farmach elektrowni wiatrowych, kopalniach odkrywkowych, rurociągach czy cementowniach stosuje się urządzenia współpracujące z sieciami operatorów telefonii komórkowej, systemy LoRA czy WiMAX. Podstawowym urządzeniem pozwalającym na transmisję danych w komunikacji typu M2M oraz w rozproszonych systemach automatyki przemysłowej są modemy GSM. Nazwa ta nie jest do końca poprawna, gdyż dotyczy tak naprawdę transmisji w sieciach komórkowych drugiej generacji 2G, jednak dość powszechnie się przyjęła. Ostatnio, często spotykać się już można również terminologią modem LTE lub modem 5G, które to już w bardziej ścisły sposób definiują, z jakim typem sieci współpracuje dane urządzenie. Modemy GSM to zwykle niewielkie, mobilne urządzenia oferujące dostęp do Internetu z wykorzystaniem publicznych nadajników sieci komórkowej. Modemy mogą być, i często są, wbudowane w router lub są bezpośrednio zintegrowane w danym urządzeniem systemu automatyki przemysłowej. Cechą charakterystyczną modemu GSM jest slot na kartę SIM operatora, która to karta pozwala zalogować się do sieci. Oczywiście, należy tu pamiętać, że podobnie jak w wypadku mobilnego Internetu w smartfonie, naliczane są tu również opłaty za transmisję danych. Przemysłowe modemy GSM znajdują zastosowanie głównie w systemach automatyce, 6/2021

monitoringu, meteorologii (transmisja danych ze stacji pogodowych) a także przy obsłudze sieci bankomatów. Łączność piątej generacji 5G zapewnia transfer o szybkości 10 gigabitów na sekundę i opóźnienia wynoszące kilka milisekund, co ma istotne znaczenie w przypadku autonomicznych samochodów, systemów logistyki czy sterowania robotami działającymi w fabrykach. Istotną zaletą sieci 5G, zwłaszcza w porównaniu z sieciami 4G/LTE, jest to, że na obszarze kilometra kwadratowego są one w stanie obsłużyć do miliona urządzeń wymagających dostępu do sieci. Jest to więc technologia niezwykle istotna z perspektywy rozwoju przemysłowego Internetu rzeczy i Przemysłu 4.0.

temie LoRa cechują się długim czasem pracy na baterii i mogą być wspomagane niewielkimi ogniwami fotowoltaicznymi. Inną istotna zaletą jest to, ze korzystanie ze standardu LoRa nie wiąże się z opłatami licencyjnych za wykorzystywane. System ten pracuje bowiem na dostępnych publicznie pasmach 433, 868 i 915 MHz. Na koniec warto kilka słów powiedzieć o łączności z wykorzystaniem systemów WiMAX. WiMAX, czyli Worldwide Interoperability for Microwave Access, to technika bezprzewodowej, radiowej transmisji danych bazująca na standardzie IEEE 802.16 i transmisji mikrofalowej. Technologia w swoim działaniu podobna jest do sieci Wi-Fi, ale zapewnia wysoką szybkość dostępu

I N / '

Obecnie technologia komunikacji bezprzewodowej 5G jest w stanie obsługiwać prędkości danych w przedziale 1–5 Gb/s, a docelowo ma ona urosnąć do 20 Gb/s. Tak więc, jest ona od 10 do 20 razy szybsza, niż transmisja danych w standardzie LTE. Ciekawym rozwiązaniem jest również protokół i system komunikacji bezprzewodowej dalekiego zasięgu LoRA (Long Range) określany też nazwą LoRaWAN. Charakteryzuje się on niskim poborem mocy i zapewnia łączność na bardzo duże odległości dochodzące do 10‒15 km. Szybkość transmisji danych w systemach LoRa wynosi pod 0,3 kb/s do 37,5 kb/s, co wynika z konieczności minimalizacji zużycia energii. Urządzenia, zazwyczaj czujniki, pracujące w sys-

do sieci szerokopasmowych na dużych rozproszonych obszarach, tam gdzie nie można zapewnić komunikacji w standardzie Wi-Fi, a więc w kopalniach odkrywkowych czy w pobliży ciągnących sie setkami kilometrów po pustkowiach rurociągów lub linii energetycznych. Najważniejszą zaletą tej technologii jest zasięg dochodzący do 50 km. Obecnie w zastosowaniach przemysłowych, ze względu na wyższe koszty, WiMAX stosuje wyłącznie tam, gdzie nie można skorzystać z modemów GSM, czyli tam, gdzie ze względu na bardzo słabe zaludnienie operatorom nie opłaca się budować infrastruktury telefonii komórkowej. '3 7 ' E '

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Lepsze zarządzanie zapasami dzięki rozwiązaniom IIoT Micropilot FWR30 firmy Endress+Hauser, jako pierwszy czujnik radarowy 80 GHz = ! *

! ! " " / !/ " / ! D 1 C !

" " = " >A

" D Bartosz Fras

BC (Intermediate Bulk Containers), czyli paletopojemniki, to ustawiane jeden na drugim zbiorniki z tworzywa sztucznego o objętości użytkowej najczęściej od 500 l do 3000 l. Są stosowane w wielu gałęziach przemysłu do przechowywania i transportu cieczy. Znajdują liczne zastosowania w przemyśle chemicznym, spożywczym, jak również w gospodarce wodno-ściekowej. Wszystkie te zbiorniki łączy jedno – są często używane jako zbiorniki rozproszone i regularnie transportowane, np. w celu uzupełnienia paliwa. Czujnik Micropilot FWR30 z powodzeniem zmierzy poziom takich mediów, jak farby i lakiery, środki czyszczące, a także różne dodatki (np. środki upłynniające do betonu lub środki do wytrącania fosforanów w oczyszczalniach ścieków). P R O M O C J A

Rozwiązanie do zdalnego monitorowania poziomu Wszystkie opisane wcześniej przykłady zastosowań mają jedną wspólną cechę – w przeszłości operatorzy mogli monitorować poziom tych zapasów tylko przez czasochłonne kontrole ręczne lub na bazie szacunków. Było to szczególnie uciążliwe dla dostawców i dystrybutorów, którzy musieli zapewnić dostępność mediów przechowywanych w paletopojemnikach w zakładach produkcyjnych klientów końcowych. Dzięki nowemu bezprzewodowemu urządzeniu Micropilot FWR30, działającemu w połączeniu z ekosystemem Netilion, operatorzy i dostawcy mogą teraz uzyskać dostęp do informacji o poziomach napełnienia w dowolnym czasie i z dowolnego miejsca, uzyskując maksymalną przejrzystość zapasów magazynowych. AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Nowo opracowany czujnik radarowy 80 GHz firmy Endress+Hauser – serce urządzenia pomiarowego – jest zamknięty w kompaktowej obudowie (IP66/68), która może być szybko zainstalowana na paletopojemniku lub na innych plastikowych zbiornikach przy użyciu dostarczonego zestawu montażowego. Emitowane impulsy radarowe przenikają przez ściankę zbiornika z tworzywa sztucznego, dzięki czemu przyrząd niezawodnie i bezdotykowo mierzy poziom cieczy. Urządzenie przesyła wartości poziomu do chmury Netilion przez sieć komórkową. Można je łatwo odczytać za pomocą aplikacji ekosystemu IIoT. Ponadto oprócz wartości zmierzonego poziomu Micropilot FWR30 przesyła do chmury również informacje o położeniu geograficznym urządzenia, temperaturze otoczenia i stanie baterii.

Trzy minuty do cyfrowego punktu pomiarowego

Połączenie z chmurą za pomocą sieci komórkowej Micropilot FWR30 bezpiecznie przesyła dane przez sieć GSM i LTE. Dane pomiarowe i inne zarejestrowane informacje są następnie przekazywane do chmury i dostępne w dowolnym czasie oraz z dowolnego miejsca za pomocą urządzeń mobilnych lub komputerów. Dodatkowe urządzenia lub oddzielne okablowanie nie są konieczne do połączenia z chmurą – rozwiązanie pomiarowe funkcjonuje w formie cloud-only, bez systemu sterowania procesem.

Usługi cyfrowe dla różnych zastosowań Kluczowym elementem rozwiązania pomiaru poziomu w mobilnych, rozproszonych zbiornikach z tworzywa sztucznego jest ekosystem IIoT Netilion. Zapewnia on dostęp do danych przechowywanych w chmurze i przetwarza je w zależności od potrzeb lub wykorzystuje jako podstawę do dalszych obliczeń. Użytkownicy mogą elastycznie wybierać z szerokiego portfolio usług, na które składają się trzy elementy: Netilion Value, Netilion Inventory i SupplyCare Hosting, oraz sukcesywnie dostosowywać usługę do własnych wymagań. Jednym z przykładów zastosowania rozwiązania Netilion jest digitalizacja punktów pomiaru poziomu w celu uzyskania przeglądu wartości pomiarowych w różnych paletopojemnikach. Umożliwia to Netilion Value. Zakres funkcji obejmuje zarówno aktualne, jak i historyczne dane pomiarowe, dzięki czemu można odczytać również przebieg stanu napeł-

H * C

! * H " A .

" ! / =

= A "

Fot. Endress+Hauser

Ustawienie oraz digitalizacja punktu pomiarowego są bardzo łatwe i szybkie dzięki konstrukcji urządzenia i połączeniu go z chmurą za pomocą sieci komórkowej. Kompaktowość przetwornika oraz specjalna konstrukcja

dołączonego uchwytu umożliwiają bezproblemowy montaż oraz układanie zbiorników jeden na drugim. Już po około trzech minutach przetworzone dane są widoczne i dostępne w chmurze. W zależności od potrzeb mogą być wykorzystywane w różnych aplikacjach. Instalacja jest tak szybka, ponieważ urządzenie jest całkowicie bezprzewodowe i nie wymaga okablowania. Micropilot FWR30 jest zasilany jedną baterią litową o dużej pojemności. W zależności od zastosowania jej żywotność i czas pracy urządzenia wynosi do 15 lat.

6/2021

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Fot. Endress+Hauser

kolejne punkty pomiarowe, a dane są gotowe do użycia natychmiast po uruchomieniu. Netilion Inventory i SupplyCare Hosting oferują szerszy zakres usług. Dzięki Netilion Inventory możliwe jest np. proste i przejrzyste zarządzanie zapasami. O wiele bardziej zaawansowanym rozwiązaniem jest Supply Care Hosting. Transmisja danych zastosowana w radarze Micropilot FWR30 spełnia najwyższe standardy bezpieczeństwa i ochrony. Dodatkowo dane mogą być przekazywane do innych systemów (chmura, ERP) przez interfejs API. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.pl.endress.com/fwr30. Bartosz Fras H " ! ! $ " " !*

Digital Solutions Endress+Hauser Polska

nienia. Dodatkowo można sprawdzić informacje o położeniu zbiorników, stanie urządzenia i baterii oraz temperaturze otoczenia. Ponadto możliwe

jest ustawienie poziomów alarmów. Gdy te dowolnie definiowalne minimalne lub maksymalne poziomy napełnienia zostaną osiągnięte, użytkownik zostanie o tym informowany. Kilkoma kliknięciami można dodać

ENDRESS+HAUSER POLSKA sp. z o.o. ! D ) SS* KS8SST ) D QS QQZ LL LL . + QS QQZ LL TL e-mail: info.pl@endress.com www.pl.endress.com

# C" .

" " " A

AUTOMATYKA

Fot. Endress+Hauser

1 C " ! ! =

= ! ! !

H / "

Z NAMI JUŻ DZIŚ POZNASZ PRZEMYSŁ JUTRA

Redakcja AUTOMATYKA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Marketing: tel. +48 22 87 40 191, +48 22 87 40 060 e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka

Redakcja AutomatykaOnline.pl Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Marketing: tel. +48 504 126 618 e-mail: redakcja@automatykaonline.pl www.AutomatykaOnline.pl

PRAWO I NORMY

MACIEJ DUDEK " J ) J > ! ) "

Odbiory, gwarancja i serwis w umowach wdrożeniowych z zakresu automatyki i robotyki ) H ! / " C/

H " *

! / C

D ! " " ! !

" = = " A

>A ! A

C ! C = /! D 1 H "

! * H / " /! D

przypadku powierzenia jednemu dostawcy kompleksowego wdrożenia automatyki w przedsiębiorstwie, umowa wdrożeniowa obejmuje wiele elementów i etapów, łącząc w sobie często cechy umowy o dzieło, dostawy oraz umowy o świadczenie usług. Najczęściej w takich przypadkach przedmiotem umowy jest zaprojektowanie całego systemu według wymagań zamawiającego, tj. dostawa elementów automatyki i innych urządzeń, ich montaż i instalacja, uruchomienie i przeprowadze-

nie wieloetapowych testów oraz opis procedury odbiorów. Umowa wdrożeniowa może też określać wiele innych elementów, takich jak gwarancja na dostarczoną automatykę, urządzenia, oprogramowanie czy wykonane prace wdrożeniowe, zasady wsparcia przy rozruchu systemu, szkolenia personelu zamawiającego, jak również świadczenie usług wsparcia oraz gwarantowany poziom dostępności instalacji po zakończonym wdrożeniu. W artykule przedstawiamy wybrane trzy elementy umowy na dostawę, wdrożenie i uruchomienie automatyki, tj. odbiory dostarczonych elementów systemu i wykonanych prac, a także zasady udzielania gwarancji i świadczenia usług wsparcia (serwisu) przez wykonawcę.

Odbiory częściowe i odbiór końcowy Minimalizację ryzyka niepowodzeń i sporów w procesach wdrożenia automatyki zapewnia opracowanie należytego dokumentu specyfikacji funkcjonalnej projektu (Functional Design Specification, FDS). Dokument powstaje zwykle w pierwszej fazie realizacji umowy. Określa zakres całego

projektu, a ponadto strategię jego przeprowadzenia, opisując plan wdrożenia i uruchomienia instalacji (harmonogram) oraz procesy (etapy) podlegające odbiorom i ich terminy. W zależności od specyfikacji projektu oraz decyzji stron, system automatyki może podlegać odbiorowi końcowemu, jak również odbiorom częściowym, obejmującym wybrane instalacje, etapy czy elementy systemu. Zastosowanie procedury odbiorów częściowych nie wyklucza odbioru końcowego całości wdrożonej instalacji, który powinien być niezależny od przeprowadzonych odbiorów częściowych. Zamawiający powinien mieć prawo do zgłaszania zastrzeżeń w trakcie odbioru końcowego, nawet w przypadku braku zastrzeżeń w dokonanych wcześniej odbiorach częściowych. Etapy podlegające odbiorom częściowym powinny zostać określone przez strony w umowie lub w specyfikacji FDS. Warunkiem dokonania odbioru systemu lub jego poszczególnych elementów jest przeprowadzenie testów, weryfikujących poprawność wykonanego wdrożenia. W interesie stron jest uregulowanie na etapie podpisywania umowy, ewentualnie w ramach specyfikacji AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY FDS, szczegółowych zasad planowanych testów, jak również obowiązków i roli stron w tym zakresie. W pierwszej kolejności proces testowania systemu powinien odbywać się po stronie wykonawcy. Dobrą praktyką jest przedstawienie zamawiającemu wyników przeprowadzonych testów wraz z informacją o przyjętej metodzie testów oraz wykorzystanych scenariuszach testowych. W dalszej kolejności testy powinny być przeprowadzane przez zamawiającego przy aktywnym udziale wykonawcy. Zamawiający powinien zagwarantować sobie w umowie prawo do testowania przekazywanych instalacji oraz innych wyników prac wykonawcy dowolnymi technikami, w tym z pomocą wyspecjalizowanych podmiotów trzecich. Odbiór końcowy systemu może zostać poprzedzony okresem opieki powdrożeniowej, zwanym często „okresem stabilizacji”, w którym wykonawca świadczy usługi wsparcia i asysty w pierwszej fazie korzystania z wdrożonej instalacji. Wsparcie wykonawcy przez specjalistów w tym okresie jest szczególnie istotne, gdyż system nie jest jeszcze należycie ustabilizowany, a działa już produkcyjnie i każda awaria lub przerwa w funkcjonowaniu może spowodować wymierne straty dla zamawiającego. W tym okresie warto zapewnić obecność specjalistów na miejscu instalacji, aby umożliwić szybką reakcję w przypadku awarii systemu, a także odpowiednie zaplecze części zamiennych. Umowa powinna precyzyjnie regulować poziom wsparcia w okresie stabilizacji, określając czasy reakcji i naprawy, jak również konsekwencje ich niedotrzymania (kary umowne). Okres stabilizacji jest zwykle uzależniony od rodzaju i skali wdrażanej instalacji, jednak nie powinien trwać krócej niż cztery tygodnie. Zapewnienie wsparcia w tym okresie generuje koszty po stronie wykonawcy, który musi zabezpieczyć odpowiedni zespół wsparcia, dlatego długość okresu stabilizacji ma swoje odzwierciedlenie w cenie wdrożenia. Po zakończeniu okresu stabilizacji i stwierdzeniu usunięcia wszystkich zgłoszonych w tym okresie wad i uste6/2021

rek strony powinny przystąpić do odbioru końcowego systemu. Podpisanie protokołu odbioru końcowego przez zamawiającego powinno być uzależnione również od dostarczenia zamawiającemu dokumentacji powykonawczej, instrukcji korzystania z systemu dla personelu zamawiającego oraz spełnieniu innych warunków określonych przez strony w umowie.

Gwarancja na dostarczony system automatyki Warunki gwarancji na dostarczone rozwiązania automatyki i robotyki, oferowane przez różnych dostawców, różnią się między sobą i często stanowią jeden z czynników decydujących o wyborze oferty. W interesie zamawiającego jest, aby wykonawca udzielił gwarancji na wykonane prace oraz wszystkie dostarczone materiały, elementy konstrukcyjne, urządzenia i oprogramowanie, a także aby warunki gwarancji były precyzyjnie uregulowane.

ści powinny być sformułowane precyzyjnie i nie mogą pozostawić wykonawcy swobody i dowolności w zakresie uchylenia się od odpowiedzialności z udzielonego zobowiązania gwarancyjnego. W praktyce dostawca nie odpowiada z tytułu gwarancji za usterki spowodowane korzystaniem z systemu niezgodnie z dokumentacją oraz w przypadku samodzielnej modyfikacji systemu przez zamawiającego. Dlatego istotne jest zabezpieczenie w umowie przekazania odpowiedniej dokumentacji przez wykonawcę, które obejmuje zasady korzystania i konserwacji wdrożonej automatyki, jak również dokonywanie wszelkich napraw lub modyfikacji systemu za zgodą wykonawcy (gwaranta). Gwarancja nie obejmuje zwykle usterek czy uszkodzeń wynikających z naturalnego zużycia instalacji. Niezależnie od udzielonej gwarancji zamawiający może dochodzić swoich roszczeń z tytułu rękojmi. Odpowiedzialność dostawcy za wady (fizyczne lub prawne) dostarczonych elementów

MINIMALIZACJĘ RYZYKA NIEPOWODZEŃ I SPORÓW W PROCESACH WDROŻENIA AUTOMATYKI ZAPEWNIA OPRACOWANIE NALEŻYTEGO DOKUMENTU SPECYFIKACJI FUNKCJONALNEJ PROJEKTU (FUNCTIONAL DESIGN SPECIFICATION, FDS). Udzielenie gwarancji na dostarczone elementy systemu, wykonane prace czy wdrożone oprogramowanie jest dobrowolne i uzależnione od woli dostawcy. Aby zapewnić zamawiającemu gwarancję usuwania wad czy usterek dostarczonego systemu, wykonawca powinien złożyć odpowiednie oświadczenie gwarancyjne, które określi obowiązki wykonawcy (gwaranta) i uprawnienia zamawiającego w takich przypadkach. Oświadczenie gwarancyjne jest zwykle częścią umowy, ale może również stanowić odrębny dokument gwarancyjny. W warunkach udzielonej gwarancji należy zwrócić szczególną uwagę na wyłączenia odpowiedzialności wykonawcy z tytułu udzielonej gwarancji. Przypadki wyłączenia odpowiedzialno-

systemu wynika z przepisów prawa i nie jest uzależniona od woli dostawcy. Co istotne, kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji, a wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Trzeba jednak pamiętać, że odpowiedzialność z tytułu rękojmi w stosunkach między przedsiębiorcami można ograniczyć lub wyłączyć, z czego coraz częściej korzystają dostawcy. Dlatego istotne jest zabezpieczenie interesów zamawiającego w formie gwarancji oraz solidnej umowy serwisowej. Z usług serwisowych zamawiający korzystają niezależnie od uzyskanej jakości gwarancji. Te dwie instytucje wie59

PRAWO I NORMY le różni. Przede wszystkim jest to odpłatność. Usługi serwisowe (wsparcia) są świadczone za odrębnym wynagrodzeniem, często nie małym, podczas gdy gwarancja jest zwykle uwzględniona w wynagrodzeniu za dostawę i uruchomienie systemu. Główna różnica – co bezpośrednio wynika z odpłatności – to zakres świadczeń zapewniany przez wykonawcę. Gwarancja obejmuje zwykle wąski zakres uprawnień dla zamawiającego, ograniczony do usuwania wad i usterek wynikających z przyczyn leżących po stronie systemu. Zakres świadczeń w przypadku serwisu jest praktycznie nieograniczony i zależy wyłącznie od uzgodnień stron.

Serwis systemu Każda przerwa w pracy instalacji lub jej elementów powoduje realne straty dla przedsiębiorstwa, które trudno oszacować. Aby zapewnić stałą gotowość specjalistów wykonawcy oraz szybki czas reakcji i naprawy instalacji, a także gwarantowany poziom dostępności systemu, konieczne jest skorzystanie przez zamawiającego z usług wsparcia wykonawcy. Zakres oraz warunki świadczenia usług serwisu możemy

uregulować w umowie wdrożeniowej lub w odrębnej umowie serwisowej. Ramowe warunki świadczenia usług wsparcia dostawca przedstawia zwykle w ofercie na wdrożenie systemu i są one często czynnikiem, który decyduje o wyborze wykonawcy – tego, który oferuje najlepsze warunki wsparcia po zakończonym wdrożeniu. Zakres usług wsparcia oferowany przez dostawców jest bardzo szeroki, począwszy od monitorowania systemu i usuwania błędów, przez przeglądy serwisowe systemu i robotów, po zapewnienie części zamiennych czy zapewnienie odpowiedniego zespołu specjalistów na potrzeby zamawiającego. Umowa serwisowa jest niezwykle istotna z punktu widzenia zamawiającego. Prawidłowe utrzymanie i konserwacja wdrożonego rozwiązania może zapewnić jego sprawność oraz wydajność. Umowa powinna przede wszystkim precyzyjnie określić zakres usług świadczonych przez wykonawcę w ramach ustalonego wynagrodzenia, ale również poziom świadczenia usług wsparcia, w tym czasy reakcji, czasy wykonania napraw czy zastosowania tymczasowego obejścia. Jedyną for-

MACIEJ DUDEK Specjalizuje się w zagadnieniach prawa własności intelektualnej, w szczególności o obszarze prawa autorskiego i prawa reklamy. Ma doświadczenie w zakresie prawa nowych technologii (kontrakty IT, prawo telekomunikacyjne), a także w obszarze ochrony danych osobowych.

mą egzekucji ustalonych w umowie czasów wsparcia przez zamawiającego są odpowiednio uregulowane kary umowne za zwłokę.

Podsumowanie Postanowienia umowne dotyczące odbiorów i gwarancji czy świadczenia usług wsparcia po zakończonym wdrożeniu nie należą do tzw. essentialia negotii umów, czyli podstawowych kwestii związanych z realizacją kontraktu, jednak prawidłowe uregulowanie tych zagadnień daje pewność właściwej realizacji projektu wdrożenia i uniknięcia potencjalnych sporów. Maciej Dudek R E K L A M A

KLUCZEM

DO SUKCESU

PRENUMERUJ 60

CZYTAJ

Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl

WSPÓŁPRACUJ

AUTOMATYKA www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka

PRAWO I NORMY

ARTUR BUBROWIECKI

MARIUSZ TKACZYK

" ()) J *

2 ) "

" * " ()) J *

2 ) "

Preferencyjne opodatkowanie dochodów z praw własności intelektualnej – IP BOX Kontynuujemy cykl publikacji do = " C

" " =

>A / 8 =D "

"!/ "

S OLSU D " .

" / H " ! "

D " > ! " " " = >A / 8 =D

6/2021

deą wprowadzenia przedmiotowej preferencji było zachęcenie przedsiębiorców do komercjalizacji wyników przeprowadzonych prac badawczo-rozwojowych. Zastosowanie przedmiotowej ulgi może w bardzo istotny sposób obniżyć poziom obciążeń podatkowych i zwiększyć rentowność przedsiębiorstw, ale wymaga podjęcia rzetelnych analiz oraz wdrożenia dość szczegółowych instrumentów dokumentacyjnych.

Istota zachęty IP BOX Istotą ulgi IP BOX jest umożliwienie stosowania preferencyjnej 5 % stawki podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) lub podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), od dochodu osiąganego z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Należą do nich m.in. podlegające ochronie prawnej i wytworzone, rozwinięte lub ulepszone przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej patenty, prawa ochronne na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego lub topografii układu scalonego oraz autorskie prawa do programu komputerowego.

W praktyce to autorskie prawa do programu komputerowego oraz – w mniejszym stopniu – patenty są kwalifikowanym prawem własności intelektualnej i są w największym stopniu wykorzystywane przy wdrożeniu IP BOX. Zapewne wynika to z powszechności stosowania kodów źródłowych oraz z faktu, iż prawa te nie wymagają formalnej rejestracji (jak inne pozostałe prawa własności intelektualnej objęte IP BOX). Regulacje dopuszczają również stosowanie IP BOX do tzw. ekspektatywy uzyskania kwalifikowanego prawa własności intelektualnej wynikającej ze zgłoszenia lub złożenia wniosku o uzyskanie takiego prawa ochronnego do właściwego organu, od dnia zgłoszenia lub złożenia wniosku. Jest jednak zastrzeżenie, iż w przypadku wycofania zgłoszenia lub wniosku, odmowy udzielenia prawa ochronnego, odrzucenia zgłoszenia lub odrzucenia wniosku o rejestrację podatnik jest obowiązany opodatkować na zasadach ogólnych dochody wcześniej ujmowane w ramach IP BOX. W konsekwencji oznacza to także dokonanie wstecznej korekty rozliczeń podatkowych za 61

PRAWO I NORMY okresy, w których IP BOX pierwotnie był stosowany.

Przychody podlegające opodatkowaniu według IP BOX Co do zasady 5 % stawkę podatku z IP BOX można zastosować w stosunku do podstawy opodatkowania stanowiącej sumę dochodów (a więc przychodów pomniejszonych o koszty jego uzyskania) z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Z kolei dochodami z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej są dochody: • z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, • ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, • z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi, • z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu. O ile w przypadku dwóch pierwszych kategorii dochodów nie powinno być wątpliwości, które przychody podlegać będą opodatkowaniu według stawki 5 % CIT, o tyle pewne wątpliwości może budzić wydzielenie wynagrodzenia

dość skomplikowana i podatnicy chcący wdrożyć ulgę IP BOX w takiej sytuacji będą zobowiązani dokonać pewnych analiz benchmarkingowych. Co istotne, w przypadku, gdy podatnik nie może ustalić dochodu przypadającego na poszczególne kwalifikowane prawa własności intelektualnej, może obliczyć kwalifikowany dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej dla tego samego rodzaju produktu lub usługi lub dla tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane prawo własności intelektualnej.

Kalkulacja dochodu IP BOX Wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (opodatkowanego stawką 5 %) ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i tzw. wskaźnika nexus, służącego zasadniczo do weryfikacji udziału podatnika w powstaniu kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Jak wspomniano na wstępie, warunkiem wstępnym zastosowania ulgi IP BOX jest wytworzenie, rozwinięcie lub ulepszenie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. W przypadku, gdy kwalifikowane prawo własności intelektualnej zostanie przez podatnika tylko częściowo wytworzone, rozwinięte/ulepszone, wówczas określona

WARUNKIEM WSTĘPNYM ZASTOSOWANIA ULGI IP BOX JEST WYTWORZENIE, ROZWINIĘCIE LUB ULEPSZENIE KWALIFIKOWANEGO PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ. z tytułu IP BOX z dochodów uzyskiwanych przez podatnika ze sprzedaży towarów lub usług. Jedyna wskazówka, jaka płynie z regulacji podatkowych to konieczność wydzielenia z dochodu ze sprzedaży towarów (usług) części objętej IP BOX przez odpowiednie zastosowanie przepisów o cenach transferowych. Kwestia ta wydawać się może 62

część dochodu z IP BOX będzie mogła podlegać opodatkowaniu 5 % stawką CIT, ale zajdzie konieczność wyliczenia wartości ulgi w oparciu o tzw. wskaźnik nexus. A contrario, podatnik de facto nie skorzysta z IP BOX w stosunku do praw własności intelektualnej, których w żadnym stopniu nie wytworzy lub nie rozwinie.

Wskaźnik nexus (wartość nexus nie może przekroczyć 1) obliczany jest zgodnie z następującym wzorem: (a+b) × 1,3(a+b+c+d) gdzie poszczególne symbole oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na: a – prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność B+R związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, b – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej od podmiotu niepowiązanego, c – nabycie przez podatnika wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej od podmiotu powiązanego, d – nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej od podmiotu powiązanego lub niepowiązanego. Analiza wskaźnika nexus prowadzi więc do jednoznacznego wniosku, że w im większym stopniu podatnik będzie nabywał dane prawa własności intelektualnej, tym wskaźnik nexus będzie niższy. I odwrotnie – gdy dane prawo własności intelektualnej zostanie wytworzone w wyniku prowadzonych przez niego prac badawczo-rozwojowych, wskaźnik nexus będzie wynosił 1. W konsekwencji całość dochodu wynikającego z tego prawa będzie objęta preferencją IP BOX (wskaźnik nexus należy obliczać narastająco przez sumowanie kosztów ponoszonych w związku z danym prawem własności intelektualnej w kolejnych latach). Szczególną uwagę przy kalkulacji kosztów działalności badawczo-rozwojowej mających wpływ na wskaźnik nexus należy poświęcić kosztom pracy ponoszonym przez podatnika, na które składają się przede wszystkim wynagrodzenia pracowników. W przypadku pracowników zaangażowanych zarówno w działalność badawczo-rozwojową, jak i inną działalność operacyjną, za modelowe rozwiązanie przyjmuje się prowadzenie ewidencji czasu pracy wskazującej nie tylko procentowy AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY udział czasu przeznaczonego na działalność badawczo-rozwojową, ale nawet procentowy udział czasu pracownika przypadający na poszczególne projekty badawczo-rozwojowe. Co istotne, przy kalkulacji wskaźnika nexus podatnik jest uprawniony do uwzględnienia nie tylko kosztów poniesionych począwszy od wejścia w życie omawianych przepisów (tj. od 1 stycznia 2019 r.), ale także kosztów poniesionych od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2018 r. Zastosowanie preferencji IP BOX i opodatkowanie dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej następuje na poziomie rozliczenia rocznego – nie uwzględnia się go na etapie ustalania zaliczek na podatek

oddzielnie dla każdego prawa) podlegają następnie zsumowaniu, stanowiąc podstawę opodatkowania dla 5 % stawki podatku dochodowego. Sumę tę należy wyłączyć także z ogółu dochodów podatnika opodatkowanych na zasadach ogólnych (podstawową stawką 19 % lub obniżoną 9 % stawką podatkową).

Ewidencja związana z IP BOX Niezwykle istotne przy wdrożeniu ulgi IP BOX jest prowadzenie przez podatnika odpowiedniej ewidencji rachunkowej, pozwalającej na ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Na-

ZASTOSOWANIE PREFERENCJI IP BOX I OPODATKOWANIE DOCHODÓW Z KWALIFIKOWANYCH PRAW WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ NASTĘPUJE NA POZIOMIE ROZLICZENIA ROCZNEGO – NIE UWZGLĘDNIA SIĘ GO NA ETAPIE USTALANIA ZALICZEK NA PODATEK DOCHODOWY. dochodowy. Wymaga też wykazania przez podatnika w załączniku do rocznego zeznania podatkowego (CIT/IP) dochodu (lub straty, w zależności od przypadku) z każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej objętego preferencją. W załączniku do zeznania podatkowego podatnik powinien wykazać swoje kwalifikowane prawa własności intelektualnej oraz kwalifikowany dochód z tych praw, jak również wskaźnik nexus dla każdego z nich. W oparciu o te dane podatnik wyliczy następnie tzw. kwalifikowane dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osobno dla każdego prawa (chyba że nie będzie to możliwe z przyczyn obiektywnych i w efekcie podatnik zastosuje wcześniej wspomniane podejście łącznej prezentacji dochodu z tej samej kategorii praw). Przedstawione w ten sposób kwalifikowane dochody z poszczególnych kwalifikowanych praw własności intelektualnej (wyliczane 6/2021

leży zaznaczyć, że ewidencja, jaka powinna być prowadzona dla celów IP BOX będzie o wiele bardziej rozbudowana niż ta prowadzona dla celów ulgi B+R. Oznacza to, iż chcąc ustalić dochód IP BOX, podatnicy będą zobowiązani do wyodrębnienia nie tylko przychodów z IP BOX, ale również kosztów uzyskania tych przychodów, jak i tych dla celów obliczenia wskaźnika nexus (osobno dla dochodów z poszczególnych praw własności intelektualnej).

Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na dyrektywy wynikające z tzw. objaśnień przygotowanych przez Ministerstwo Finansów. Sugeruje się w nich prowadzenie przez podatnika ewidencji projektów badawczo-rozwojowych obejmującej opis poszczególnych projektów, czas ich rozpoczęcia i zakończenia, wykaz osób zaangażowanych w pracę w poszczególnych projektach oraz wykaz prac stworzonych w poszczególnych projektach. Powyższe potwierdza, iż prawidłowe ewidencjonowanie w zakresie ulgi IP BOX jest jednym z kluczowych elementów i zarazem ryzyk korzystania z tej preferencji opodatkowania dochodów. Reasumując, ulga IP BOX, obok ulgi badawczo-rozwojowej (obie te ulgi mogą być stosowane zamiennie), jest ciekawym rozwiązaniem dla firm wykorzystujących w swojej działalności operacyjnej określone kwalifikowane prawa własności intelektualnej. W wielu przypadkach to rozwiązanie może przyczynić się do poprawy rentowności takich przedsiębiorstw. Niestety, jak każdy rodzaj preferencji podatkowej, omawiana ulga wymaga odpowiedniego przygotowania po stronie osób wdrażających rozwiązanie, nie tylko merytorycznego, ale również ewidencyjnego. Stąd też wdrożenie tej ulgi warto poprzedzić rzetelnymi analizami prawno-podatkowymi, a w niektórych przypadkach wystąpieniem z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, która potwierdziłaby słuszność przyjętych przez przedsiębiorstwo rozwiązań. Artur Bubrowiecki Mariusz Tkaczyk

ARTUR BUBROWIECKI

MARIUSZ TKACZYK

Doradca podatkowy, związany z kancelarią GWW Tax, zajmuje się przede wszystkim bieżącym doradztwem podatkowym, doradztwem w zakresie transakcji nieruchomościowych, przeglądami podatkowymi oraz wdrażaniem ulg podatkowych. Kontakt: Artur.Bubrowiecki@gww.pl.

Doradca podatkowy, specjalizuje się w tworzeniu optymalnych struktur podatkowych oraz w bieżącym doradztwie podatkowym. Opiekun praktyki podatki dochodowe oraz raportowanie schematów podatkowych w GWW. Kontakt: mariusz.tkaczyk@gww.pl.

RYNEK

Wibroizolatory AVC, AVM i AVG do zadań specjalnych Firma Elesa+Ganter rozszerzy . C* " =

/ '02*

'0 * '0(D N " = !

C > !/

! D

edną z grup produktowych firmy Elesa+Ganter, cieszącą się dużym zainteresowaniem, są wibroizolatory metalowo-gumowe, takie jak np. DVA.1. Swoją popularność zdobyły dzięki prostej konstrukcji, szerokiej gamie wymiarów oraz wykonań materiałowych, możliwości precyzyjnego doboru do parametrów pracy, atrakcyjnej cenie, dostępności większości modeli w ciągu jednego dnia roboczego i opcji zamówienia wykonania specjalnego dopasowanego do potrzeb. Prosta, metalowo-gumowa konstrukcja wibroizolatora ma dwa główne ograniczenia. Pierwsze z nich dotyczy maksymalnych sił, jakie może przenieść wibroizolator, szczególnie w przypadku sił ścinających oraz rozciągających. Drugie jest związane z tłumieniem wibracji o małej częstotliwości. Przyjmuje się, że drgania o częstotliwości poniżej 15 Hz (900 obr./min) są trudne lub nawet niemożliwe do wytłumienia przez wibroizolatory o takiej konstrukcji. W odpowiedzi na te wyzwania firma Elesa+Ganter rozszerzyła ofertę, wprowadzając nowe modele o odmiennej konstrukcji, które pozwalają tłumić drgania mechaniczne w niedostępnych dotychczas zakresach częstotliwości lub kierunkach działania. Nowe modele mają oznaczenia AVC, AVM, AVG.

Wibroizolator linowy AVC

Fot. 1. ,! / '02

Nazwa wibroizolatorów AVC pochodzi od konstrukcji, która składa się z dwóch par płaskowników (góra, dół). Płaskowniki pozycjonują zwoje spirali wykonanej z nierdzewnej liny oraz służą do montażu wibroizolatora (fot. 1). Wszystkie elementy są wykonaP R O M O C J A

ne ze stali nierdzewnej AISI 316. Budowa AVC daje szerokie możliwości w zakresie charakterystyki tłumienia oraz maksymalnych obciążeń. Do głównych parametrów, które wpływają na te cechy należy zaliczyć średnicę użytej liny, liczbę zastosowanych zwojów/pętli oraz średnicę pojedynczej pętli. Dzięki specyficznej konstrukcji oraz użytym komponentom wibroizolatory linowe AVC mają szereg zalet. Należy do nich duże ugięcie statyczne, niska częstotliwość rezonansowa i wysoka zdolność izolacji drgań. AVC cechuje zdolność tłumienia/pochłaniania wibracji o dużej amplitudzie, dzięki czemu nadają się do urządzeń, które nie zostały wyważone. Istnieje możliwość stosowania ich w aplikacjach, w których działające siły wywołują zarówno ściskanie, rozciąganie, jak i ścinanie. Wibroizolatory AVC mają ponadto bardzo dobre właściwości ochrony szokowej, czyli absorbowania gwałtownych obciążeń typu uderzeniowego (obciążenia udarowe). Zmiany temperatury otoczenia praktycznie nie wpływają na charakterystykę tłumienia wibroizolatora. Konstrukcja jest wykonana w pełni ze stali nierdzewnej, co zapewnia odporność na działanie ognia. Dzięki jej solidności i wytrzymałości nie jest potrzebna obsługa serwisowa podczas eksploatacji. Zalety to także szeroki zakres temperatury pracy, duża odporność na korozję i duża liczba dostępnych gabarytów. Wibroizolatory AVC są rekomendowane zarówno do małych, jak i dużych obciążeń. Są stosowane w wymagających aplikacjach z branży cywilnej oraz AUTOMATYKA

RYNEK wojskowej, a do najpopularniejszych należą: mocowanie różnego rodzaju sprzętu elektronicznego oraz automatyki w pojazdach lądowych, statkach i samolotach; montaż silników, pomp, agregatów prądotwórczych; podtrzymywanie instalacji rurociągowych; montaż urządzeń HVAC; mocowanie szaf elektrycznych; skrzynie transportowe zabezpieczające delikatne detale lub całe urządzenia podczas przewozu.

Wibroizolator sprężynowy AVM

9 D 5(

Kolejnym produktem do tłumienia drgań mechanicznych jest wibroizolator AVM, nazywany z uwagi na swoją budowę sprężynowym (fot. 2). Konstrukcja AVM składa się z podstawy w formie stalowego, ocynkowanego płaskownika z dwoma otworami mocującymi, do którego zamocowana jest gumowa podkładka antypoślizgowa, sprężyny ze stali ocynkowanej oraz adaptera mocującego. Adapter jest wykonany z aluminium, ma w osi gwintowany otwór przelotowy i jest wyposażony w podkładkę antypoślizgową. Spośród wszystkich wibroizolatorów w ofercie Elesa+Ganter AVM ma największe ugięcie statyczne (uzależnione od wysokości wibroizolatora) przy ściskaniu, dochodzące do 20 mm. To główny atut modelu – dzięki temu wibroizolator może osiągnąć najwyższy poziom izolacji wibracji, nawet dla bardzo małych częstotliwości rzędu 6,7 Hz (400 obr./min). Inne cechy AVM to niska częstotliwość rezonansowa i wysoka izolacja drgań mechanicznych. Modele AVM są przeznaczone do stosowania przy działaniu siły ściskającej. Te wibroizolatory są najczęściej stosowane w przesiewaczach wibracyjnych, kruszarkach, podajnikach wibracyjnych, urządzeniach klimatyzacyjnych i grzewczych, wolnoobrotowych silnikach, generatorach prądu i zestawach pompowych, chłodziarkach oraz kompresorach.

Wibroizolator kołnierzowy AVG Trzecim z nowych wibroizolatorów do zadań specjalnych jest wibroizo6/2021

lator kołnierzowy AVG z izolacją drgań mechanicznych w dwóch kierunkach (fot. 3). Model AVG ma charakterystyczną budowę (fot. 4), opartą na osadzeniu części, do której mocuje się izolowany element między dwoma specjalnie ukształtowanymi gumowymi tulejami. Całość jest zamknięta w aluminiowym korpusie z dwoma otworami w kołnierzu. Taka konstrukcja zapewnia tłumienie przy ściskaniu przez dolną gumową tuleję oraz przy rozciąganiu przez górną tuleję. Budowa wibroizolatorów kołnierzowych AVG sprawia, że urządzenia cechują się dobrą izolacją wibracji, własnością tłumienia/pochłaniania wibracji o dużej amplitudzie (dzięki czemu nadają się do urządzeń, które nie zostały wyważone), dostosowaniem do pracy zarówno przy ściskaniu, jak i rozciąganiu, dobrym ugięciem statycznym, niską częstotliwością rezonansową oraz wysokim stopniem bezpieczeństwa. Nawet w przypadku przeciążenia lub uszkodzenia gumowych tulei element mocujący nie zostanie rozłączony z korpusem. Wibroizolatory z izolacją dwukierunkową AVG są najczęściej stosowane w urządzeniach do obróbki skrawaniem, obróbki plastycznej oraz w maszynach specjalnych.

Fot. 2. '0 $ / " CH

Fot. 3. '0( $ / =

Dopasowanie do aplikacji Kluczem do poprawnej izolacji drgań jest dobór elementów wibroizolacyjnych ściśle do wymagań danej aplikacji, tzn. z uwzględnieniem warunków pracy (środowisko, temperatura itp.), parametrów pracy (wartości i kierunki działających sił), rodzaju i zakresu drgań, jakie mają być wytłumione, a także innych wymagań specjalnych, np. w zakresie bezpieczeństwa. Nowe wibroizolatory AVC, AVM, AVG umożliwiają precyzyjny dobór produktu nawet do najbardziej wymagającej aplikacji. W przypadku prowadzenia nowego projektu zachęcamy do kontaktu z działem technicznym Elesa+Ganter, który służy pomocą w optymalnym rozwiązaniu każdego problemu natury technicznej.

Fot. 4D ! / '0(

$ ! * " =

C / !

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o. ! D PO'* & LK8KLL % D OO QZQ QL PQ " TLU USP KLL . + OO QZQ QL PY 8 "[ 8 D D"

D 8 D"

RYNEK

Taśmy transportowe do niewielkich elementów Niezawodne działanie dzięki mikronapędom " !H

/ " ! H / ! D 1 H

* "D "

H!D ) " " ! C> = = > " *

" "

= > D

* = "C

! = !H= C" >A

" ! D

aśmy transportowe do przenoszenia małych detali są stosowane w wielu branżach, niezależnie od tego, czy konieczny jest transport elementów ze szkła, tworzywa, metalu lub czy transportowane produkty to spinacze, tabletki, śruby czy pieczywo. Transport oznacza ruch. Małe detale stanowią szczególne wyzwanie, gdyż statystycznie mogą łatwiej się „zgubić” niż większe elementy. Dla zapewnienia płynnej produkcji najważniejsze jest jednak, by nic nie zablokowało się w przenośniku. Aby uniknąć tego typu problemów i umożliwić łatwą i szybką integrację istniejących lub nowych sysP R O M O C J A

temów, firma Vetter Kleinförderbänder z siedzibą w Westerstetten w pobliżu Ulm w Szwabii opracowała obudowane taśmy transportowe. Wszystkie najważniejsze elementy taśmy transportowej są obudowane, osłonięte gładką powierzchnią zewnętrzną i niemal całkowicie zasłonięte przez taśmę. Ponieważ napędy są wbudowane, wykorzystywana przestrzeń pozostaje wolna od większych elementów dodatkowych (napędu). Inteligentnie zaprojektowana modułowa konstrukcja znacznie ułatwia montaż oraz umożliwia mocowanie gotowych i wygodnych wariantów zgodnie ze specjalnymi wymaganiami. AUTOMATYKA

RYNEK

Mocne i łatwe w integracji Małe taśmy transportowe zapewniają wysoką moc przy niskim poborze energii i działają niezawodnie nawet podczas pracy trzyzmianowej. Konstrukcja pozbawiona wystających elementów, zaprojektowana w ramach serii z wewnętrznymi i poprzecznymi napędami, łatwo łączy się z szeroką gamą systemów. Dzięki temu obszar zastosowań jest bardzo zróżnicowany i obejmuje zakres od inżynierii mechanicznej i mikrotechnologii po branże farmaceutyczną i spożywczą, a nawet przetwarzanie obrazów. Dzięki niskiemu napięciu – zaledwie 24 V – nie jest konieczne stosowanie specjalnych zabezpieczeń. Podstawą dla szerokiego zakresu zastosowań jest inteligentnie zaprojektowana konstrukcja modułowa. Bazę stanowią taśmy transportowe, które dostępne są w różnych szerokościach i długościach transportowych. W przypadku taśm do małych elementów rolka taśmy jest podłączona do „elementu wspierającego” części aluminiowej, który może zostać docięty do wymaganej długości. Ruch jest zapewniany przez inny moduł składający się z mikronapędu i napędu rolek po drugiej stronie elementu wspierającego. Jeśli element wspierający (który jest konieczny wyłącznie w przypadku zmiennej długości) zostanie pominięty, nawet krótkie elementy przenośnika o długości 200 mm mogą mieć

wysokość zaledwie 30 mm i szerokość 60 mm – i to bez żadnych wystających elementów.

Kompaktowy napęd Ten rodzaj konstrukcji można stworzyć jedynie dzięki zastosowaniu ekstremalnie kompaktowych napędów, które są węższe niż średnica rolek luźnych lub napędzanych. Dlatego firma Vetter Kleinförderbänder stosuje mikronapędy z linii produktowej firmy FAULHABER, która jest specjalistą w tym zakresie. W zależności od konstrukcji przenośnika stosowane są małe, wykonane z wykorzystaniem drogich metali napędy DC o średnicy 8 mm lub bezszczotkowe, tj. elektronicznie połączone napędy DC o średnicach 16 mm, 22 mm lub 32 mm, montowane wraz z wbudowanymi sterownikami prędkości. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie różnych prędkości taśmy. Szybkość pracy silników można kontrolować przy użyciu bardzo czułej regulacji w nieograniczonym zakresie. Mikronapędy dostarczane są jako wstępnie zmontowane jednostki, każda z odpowiednimi przekładniami planetarnymi o długiej żywotności. Napędy można łatwo zamontować w standardowych taśmach transportowych o wysokości – w zależności od wersji – 12 mm, 20 mm, 30 mm lub 40 mm oraz szerokości 20 mm, 40 mm, 60 mm lub 80 mm. Warianty o wysoko-

ści 40 mm są również dostępne z obudowami o szerokości 120 mm, 160 mm lub 200 mm. Dostępne są również specjalne rozwiązania oparte na tej samej zasadzie, np. taśmy nachylone w górę. Co więcej, dzięki modułowej konstrukcji można szybko uzyskać inne wymiary i długości. Wszystkie ruchome elementy taśm transportowych i napędów są całkowicie obudowane i nasmarowane przez cały okres eksploatacji, dzięki czemu nie wymagają konserwacji.

Gwarantowana niezawodność Niezawodność taśmy transportowej w dużej mierze zależy od napędu. Mikronapędy działają jednak na innych zasadach. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu firma FAULHABER dostarcza napędy, które są zoptymalizowane pod każdym względem. Nie tylko napędy potwierdziły swoją niezawodność w szerokim zakresie zastosowań – gwarantują to też przekładnie. Szczególnie w przypadku mikronapędów specjalna konstrukcja zapewnia długi okres eksploatacji. Wysokie prędkości wejściowe i duży moment obrotowy stanowią wyzwanie dla materiałów, geometrii zębów, łożysk i – przede wszystkim – środka smarnego. Prawidłowo wymierzone napędy mogą pracować przez wiele lat bez potrzeby konserwacji. Ponownie potwierdziły swoją niezawodność po zastosowaniu w taśmach transportowych do przenoszenia małych elementów.

FAULHABER POLSKA Sp. z o.o.

9 D 9 ! /

! D ( Q TL8OLP % D TS OQY QO KZ 8 . [. ! / D"

D. ! / D

6/2021

RYNEK

- ! ! C 9

! = .! " = " * H =

" A " " * C" / A

H .! "

Duża elastyczność systemu pick & place dzięki cyfrowej pneumatyce @ H C A " ! >A " ! * " A

= >A > A ? ) ! =

" ! C . =*

" " = *

" * . ! =

= " >A* >A

= . >A " C ! 7 $ 74

! " .. 4 D 68

esto Motion Terminal umożliwia pozycjonowanie za pomocą pneumatyki. Oferuje m.in. maksymalną elastyczność wraz z wysokim poziomem standaryzacji. Po raz pierwszy funkcje zaworu można zmieniać za pomocą oprogramowania bez konieczności zmiany sprzętu, począwszy od prostych funkcji zaworu rozdzielającego, aż po złożone zadania związane z ruchem. Cyfryzacja zestawów parametrów gwarantuje niezwykle wysoki poziom dokładności i powtarzalności systemów mechanicznych oraz zabezpiecza je przed manipulacją. P R O M O C J A

Zintegrowane czujniki zapewniają przejrzystość procesu oraz opcje automatycznej optymalizacji lub adaptacji, w zależności od wpływu warunków zewnętrznych. Funkcje diagnostyczne do monitorowania stanu i śledzenia procesu oraz zmniejszenia zużycia energii mogą być łatwiej zaimplementowane.

Prostsze aplikacje pick & place Dzięki Motion Terminal VTEM można zrealizować wszystkie funkcje pick & place za pomocą jednego systemu. Nie ma już potrzeby stosowania takich komponentów, jak amortyzaAUTOMATYKA

RYNEK tory hydrauliczne, zawory dławiąco-zwrotne itp. Konstruowanie staje się znacznie łatwiejsze, ponieważ Motion Apps przejmują wiele zadań i pozwalają na wyeliminowanie dodatkowych komponentów. W każdej chwili można odczytać dane procesowe i szybko reagować na odchylenia, dzięki czemu zapewniona jest stała jakość.

Pozycjonowanie za pomocą pneumatyki Aplikacja ruchu „Pozycjonowanie” zapewnia ogromną elastyczność przy pozycjonowaniu produktów o różnych gabarytach. Umożliwia optymalizację ruchów między położeniami końcowymi dla produktów o dowolnych gabarytach, np. dzięki precyzyjnemu definiowaniu zmiennych, takich jak prędkość ruchu i energia uderzenia w położeniu końcowym. Aplikacja ta umożliwia również swobodne pozycjonowanie napędów pneumatycznych w całym zakresie skoku roboczego i sterowanie ruchem siłownika, z wykorzystaniem wartości parametrów przyspieszenia, prędkości lub zrywu. Dla wybranych serii siłowników ze skokami do 300 mm dostępna jest funkcja delikatnego pozycjonowania przy wykorzystaniu wspomnianych parametrów.

Regulacja ciśnienia i podciśnienia

Oprogramowanie zamiast sprzętu

Aplikacja „Proporcjonalna regulacja ciśnienia” zapewnia bezpieczny transport z kontrolą podciśnienia. W prosty sposób można ustawić poziom podciśnienia w zależności od masy przenoszonego produktu. Podnosi to również efektywność energetyczną systemu. Czasochłonne przezbrojenia czy ręczne zmiany formatu to już przeszłość, teraz możliwe jest przełączanie programowe między potrzebnymi zestawami parametrów pracy. Dzięki aplikacji „Soft Stop” praktycznie pozbawiony wibracji przejazd do pozycji końcowej minimalizuje zużycie i skraca czas cyklu.

Dzięki szybkiej aktywacji nowych funkcji za pomocą aplikacji ruchu, inżynierowie mogą zaprojektować podstawowy typ maszyny, wykorzystując Festo Motion Terminal, a następnie wybrać odpowiednie aplikacje ruchu i tym samym różne funkcje dopasowane do wymagań klienta. Możliwość kopiowania i przenoszenia zestawów parametrów ułatwia planowanie i oszczędza czas. Przypisywanie funkcji z poziomu oprogramowania ma dodatkową zaletę – zabezpiecza wiedzę i eliminuje możliwość wprowadzenia niepożądanych zmian, ponieważ patrząc z zewnątrz, nie można określić, jakie funkcje są realizowane przez zawory. Utrzymanie ruchu jest również uproszczone – przecieki są automatycznie monitorowane, a długie listy części zamiennych i zestawów naprawczych przechodzą do historii. Aplikacja ruchu „Diagnostyka przecieku” pozwala na wykrywanie usterek za pomocą cykli diagnostycznych oraz zdefiniowanych ograniczeń, jak również wskazanie siłownika, którego dotyczy usterka. Umożliwia to prowadzenie konserwacji predykcyjnej. Więcej informacji można znaleźć na stronie https://www.festo.com/vtem/.

FESTO Sp. z o.o.

9 D 9

@ D ) ! D Q* LK8LUL - D OO QSS PS LL* . + OO QSS PS LO 8 . " [. D D. D"

, " M " 9

$ " " = " !

6/2021

RYNEK

W pełni automatyczny montaż złączek szeregowych na szynie P

Szybciej, precyzyjniej i bar " $

C / >

" D )

" ! * C !

"" - ' / * " ! " ! H! =

* H

= A C>A !

! " " . / D % C

" 2'1 " !

)

2 . !

) 2 * H C ! ! . ) 2

" "! " D ) 2 ! . / I = *

/ " >

! ! H ! " H!D 7 =

" = =

C " / * " * !

H! H / A

TL X *

! C = / / ! =

" C ! ! Q D

rocesy produkcyjne, zwłaszcza w okresie wahań popytu gospodarczego, powinny być zaprojektowane w taki sposób, aby łatwo nimi zarządzać, a także aby były elastyczne i skalowalne. Jest tak również w przypadku prefabrykacji rozdzielnic i szaf sterowniczych. Istotną rolę może odegrać kompleksowe podejście do digitalizacji i automatyzacji. Weidmüller podchodzi do prefabrykacji rozdzielnic jak do łańcucha zintegrowanych procesów – od projektowania po instalację i obsługę – oferując zintegrowane rozwiązania dla różnych jego etapów. Najnowszą koncepcją jest wykorzysta-

nie automatu montażowego Klippon RailAssembler do w pełni automatycznego montażu listew zaciskowych.

Ciągłość procesu Za utrzymanie ciągłości procesu odpowiada program Weidmüller Configurator (WMC), który generuje cyfrowego bliźniaka złączki, a za pomocą odpowiednich interfejsów umożliwia spójne pobieranie danych projektowych z programów eCAD. Klippon RailAssembler wykorzystuje otrzymane informacje do sterowania procesem produkcji kompletnych listew ze złączkami. Ręczna kompletacja, przy-

>A $ ! / ! H = ! !" H

" * " = >A " D = PL

/ ! " SY H

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK pisywanie i pozycjonowanie, montaż i sprawdzanie poszczególnych złączek należą już do przeszłości. Eliminując etapy produkcji ręcznej, nie tylko minimalizuje się potencjalne błędy, ale dzięki zautomatyzowanemu procesowi można także zaoszczędzić do 60 % czasu. Stałe wsparcie oprogramowania podczas wszystkich etapów wspomaga użytkownika i zapewnia przejrzystość statusu zadania.

Maksymalna elastyczność i zoptymalizowana obsługa

9 D )

Automat montażowy do listew Klippon RailAssembler wyposażony jest w uniwersalny chwytak, dzięki czemu może

$ C " !

" " H

D ) " / !

'! H

"" - ' /

również obsługiwać komponenty o bardziej złożonej geometrii. Gwarantuje to precyzyjne chwytanie złączek i montowanie ich na szynie, maksymalizując zakres zastosowania systemu automatycznego. Uniwersalne zasobniki zapewniają maksymalną elastyczność, umożliwiając uzupełnienie ich różnymi komponentami. System obejmuje łącznie 40 zasobników na komponenty oraz 18 na różne szyny zaciskowe. Ze względu na dużą pojemność zasobników, procesy napełniania są ograniczone do minimum i unika się częstych operacji ich otwierania oraz dzielenia komponentów z opakowania. Pozwala to zaoszczędzić czas i pieniądze, dzięki szybszemu ustawianiu automatu

i ograniczeniu kosztów magazynowania. Ze względu na swoją konstrukcję, zasobniki zapewniają stabilne trzymanie poszczególnych komponentów podczas napełniania. Uniemożliwia to poszczególnym częściom wyślizgnięcie się lub upadek, nawet jeśli zostaną przypadkowo potrącone.

Skoordynowana oferta Weidmüller traktuje produkcję rozdzielnic jak zintegrowany proces, uważając to za istotny aspekt w opracowywaniu wszystkich swoich produktów, jak złączki Klippon Connect serii A. Aby jeszcze bardziej usprawnić i przyspieszyć proces montażu i oznaczania, od dłuższego czasu firma skupia się na R E K L A M A

7ZRMH SRP\Vã\ ]DVãXJXMĉ QD V]\ENĉ UHDOL]DFMę )DVW 'HOLYHU\ 6HUYLFH V]\END GRVWDZD ]ãRŰRQ\FK OLVWHZ ]DFLVNRZ\FK OXE REXGyZ

âDWZD NRQÀ JXUDFMD Z SURJUDPLH :HLGPXOOHU &RQÀ JXUDWRU :0&

$XWRPDW\F]QD Z\FHQD L PRQWDŰ ]DSURMHNWRZDQ\FK Z :0& SURGXNWyZ 8VãXJD ]DSHZQLDMĉFD ZLęNV]ĉ Z\GDMQRŔþ SUHIDEU\NDFML V]DI HOHNWU\F]Q\FK 6]\END UHDOL]DFMD 3URGXNFMD RG V]WXNL

ZZZ ZHLGPXOOHU SO IGV _ ZZZ ZHLGPXOOHU SO ZPF 6/2021

RYNEK

N " / ! $ C ! !H= " >A

/ * " " = ! !

C C " D % / ! H =

" !H " "

" " >A $ .

" " " " >A ! ! D

( ! ! C / C = " >A

projektowaniu komponentów przyjaznych dla robotów – to decyzja, która nadała ogromnego impetu automatyzacji. Aby procesy projektowe były bardziej efektywne, standardową ofertę produktową rozszerzono o odpowiednią gamę złączek Klippon Connect serii A, z już wpiętymi oznacznikami.

# ! " " . / .

7 "

$ ) =

"" 2 '*

] . ! H = !H " C

D ) /

- J * " "

" ! "

W oparciu o wieloletnie doświadczenie, Weidmüller stworzył kompleksową ofertę produktów, oprogramowania i automatów, które są optymalnie skoordynowane, skutecznie przyspieszają procesy i podnoszą ich jakość. Automat montażowy do listew Klippon RailAssembler zwiększa potencjał optymalizacji, zwłaszcza gdy używamy go razem z automatem laserowym Klippon RailLaser, przeznaczonym do w pełni automatycznego procesu opisowego złożonych listew zaciskowych z komponentami różnej wielkości. Wybierając firmę Weidmüller, zyskujesz idealnego partnera, który wspiera wszystkie fazy prefabrykacji rozdzielnic, od projektowania przez instalację po obsługę, dostarczając również zoptymalizowane rozwiązania dla warsztatu. Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.weidmuller.pl. WEIDMÜLLER Sp. z o.o.

>A $ " )

2 ] ! ! H

" " 2'1D

C " " !

! " / C

! D 7 KY* LL8YQT ) D OO KSL LU PL* . + OO KSL LU PS 8 / ! [ !

D D"

D !

AUTOMATYKA

9 D )

Klippon RailAssembler jako element systemu rozwiązań dla stanowisk roboczych

LABORATORIUM BADAŃ URZĄDZEŃ PRZEMYSŁOWYCH - LBUP Laboratorium Badań Urządzeń Przemysłowych LBUP realizuje usługi: 1. Badania kompatybilności elektromagnetycznej EMC D Z raportem z badań D Badania konstruktorskie i doradztwo techniczne

2. Badania środowiskowe a) w komorach klimatycznych D w zakresie temperatur od -50°C do +85°C i wilgotności 20÷95% RH b) wibracje i udary D (obiekty badań do 300 kg, badania w 3 osiach).

3. Badania bezpieczeństwa elektrycznego w zakresie norm PN-EN 61010-1; PN-EN 60950-1; PN-EN 60335-1 oraz PN-EN 60204-1

4. BADANIA TYPU 5. WZORCOWANIE przyrządów do pomiaru ciśnienia D (zakres od -0,1 MPa do 60MPa).

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Laboratorium Pomiaru Temperatury i Wilgotności LPTW Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa mgr inż. Krzysztof Trzcinka tel. 22 87 40 347 I e-mail: piap-lptw@piap.lukasiewicz.gov.pl www.piap.pl

WYDARZENIA

Fotowoltaika dziś i jutro W czasie pandemii koronawiru

" / H

/ = C 8 D )>

C .

9 > ! * " " C N&'1

, 8, % D . / C

OT OQ OLOS D /C

! "

/ OLOS* " SP$ST > OLOS D Jolanta Górska-Szkaradek

Biała Dariusz Mrzygłód. Konferencja zorganizowana w wersji on-line zgromadziła liczne grono odbiorców, którzy w ciągu dwóch dni wysłuchali prezentacji ekspertów z Politechniki Śląskiej, Politechniki Gdańskiej, kancelarii prawnych, samorządu terytorialnego oraz przedstawicieli producentów rozwiązań fotowoltaicznych, w tym aparatury sterującej i zabezpieczającej. Program pierwszego dnia konferencji obejmował m.in. takie tematy, jak aktualne uwarunkowania prawne dla inwestycji fotowoltaicznych, wpływ źródeł fotowoltaicznych na pracę sieci nN, możliwość absorpcji i wykorzystania fotowoltaiki w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym, rozwój fotowoltaiki prosumenckiej na podsta-

wie realizacji programu Słoneczna Żywiecczyzna (case study), zasadnicze problemy energetyki XXI w., a także techniczne, ekonomiczne i prawne aspekty magazynowania energii ze źródeł odnawialnych. W drugim dniu odbyło się pięć paneli tematycznych – bezpieczeństwo i jakość; współpraca układów fotowoltaiki z siecią OSD (Operator Systemu Dystrybucyjnego); magazynowanie energii PV; fotowoltaika w klastrach energii, w programach samorządowych i przedsiębiorstwach; fotowoltaika dużej mocy. Omawiane tematy wzbudziły duże zainteresowanie uczestników konferencji, czego dowodem były liczne maile i smsy z pytaniami skierowane do prelegentów. Duża

ynamiczny wzrost widoczny w branży elektroenergetycznej w naszym kraju nie mógł pozostać niezauważony przez spółkę ZIAD Bielsko-Biała, organizatora Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich Energetab. Fakt ten został zaakcentowany przez organizację, wspólnie z Bielsko-Bialskim Oddziałem Stowarzyszenia Elektryków Polskich, konferencji naukowo-technicznej „Fotowoltaika dziś i jutro”. Uroczystego otwarcia i prezentacji prelegentów dokonał prezes Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP Janusz Juraszek oraz prezes ZIAD Bielsko-

AUTOMATYKA

9 D N&'1 , 8,

WYDARZENIA

część z nich dotyczyła praktycznych informacji odnośnie projektowania i montażu instalacji PV oraz zagadnień BHP. Na wiele pytań będzie można znaleźć odpowiedź podczas konferencji – 15 września 2021 r. w czasie targów Energetab, w Centrum Konferencyjnym

ZIAD Bielsko-Biała w hotelu Dębowiec na terenie targów. Wówczas odbędą się praktyczne pokazy rozwiązań fotowoltaicznych połączone z sesją pytań i odpowiedzi ekspertów. ZIAD Bielsko-Biała zaprasza wszystkich zainteresowanych do śledzenia

strony www.konferencjebranzowe.pl, na której zostaną zamieszczone niektóre prezentacje oraz wybrane odpowiedzi na pytania uczestników. Jolanta Górska-Szkaradek '3 7 ' E '

R E K L A M A

6/2021

BIBLIOTEKA UTRZYMANIE RUCHU W PRZEMYŚLE INFORMATYKA I CYBERBEZPIECZEŃSTWO. DIAGNOSTYKA PRZEMYSŁOWA. PRAKTYKA 9 9 $

6 0 6 ! !$ %&' () :! $ , '

Prezentowana publikacja to książka uniwersalna, która przyda się każdemu inżynierowi utrzymania ruchu w większości zakładów przemysłowych, ponieważ w XXI w. utrzymanie ruchu w przemyśle nieodłącznie wiąże się również z zapewnieniem mu bezpieczeństwa cybernetycznego oraz stałej i pewnej diagnostyce eksploatacyjnej. W kolejnych rozdziałach Czytelnik będzie mógł prześledzić krok po kroku, jak z niewydolnego zakładu przemysłowego – bez informatyki czy diagnostyki – można przy pomocy nowoczesnych narzędzi inżynierskich przygotować dobrze prosperującą firmę. Wszystkie zagadnienia są podane w sposób możliwie najprostszy, choćby te trudniejsze tematy dotyczące informatyki technicznej w zakładzie przemysłowym powiązanej z diagnostyką, automatyką i metrologią.

TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE / 0 5

6 0 6 ! "$ %&' () 78* $ , '

Książka zawiera podstawowe informacje o wszystkich stosowanych obecnie technologiach produkcji elektryczności i ciepła. Są w niej omówione nie tylko technologie konwencjonalne, lecz także technologie źródeł odnawialnych oraz technologie nowe, które dopiero wchodzą do użycia. Podano podstawy teoretyczne technologii, metodologię oceny ich potencjału termodynamicznego i ekologicznego oraz aktualny stan i tendencje rozwojowe. Omówiono też wiele konkretnych rozwiązań układów energetycznych. Książka przeznaczona jest dla studentów kierunków: energetyka, budowa i eksploatacja maszyn, inżynieria środowiska i ochrona środowiska wyższych uczelni technicznych; inżynierów pracujących w elektrowniach, biurach projektowych energetyki i konstrukcji maszyn oraz urządzeń energetycznych. Polecamy ją słuchaczom studiów podyplomowych z zakresu nowych technologii energetycznych.

EDGECAM. WIELOOSIOWE TOCZENIE CNC !"#$ %&' () *!! $ , '

Szybka i tania produkcja na szeroką skalę to dziś jedyna droga do zyskania przewagi konkurencyjnej na dynamicznie zmieniającym się rynku. Firmy próbują sprostać tym wymaganiom dzięki wykorzystywaniu najnowocześniejszych, najbardziej wydajnych maszyn i urządzeń. Ale bez odpowiedniego oprogramowania i kompetentnych inżynierów żadne przedsiębiorstwo nie ma szans na sukces w branży produkcyjnej. Jednym z uniwersalnych i wydajnych rozwiązań CAM jest oprogramowanie Edgecam. Od lat wspomaga inżynierów programujących tokarki i frezarki wieloosiowe oraz wycinarki drutowe poprzez generowanie kodów sterujących do układów wszystkich liczących się producentów maszyn CNC. Książka ułatwi szybką i sprawną naukę przygotowywania elementów do obróbki oraz definiowania i wybierania odpowiednich narzędzi i strategii. Pozwoli przeprowadzić symulację ścieżki narzędzia i przygotowywać wizualizację gotowej powierzchni, wykrywać kolizje, generować kod NC oraz automatyzować programowanie maszyn. 7" $ HD 76

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ..................................................................................................... 75

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ........................................................................................................................................ 9

ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL ................................................................................................. 3, 64–65

ENDRESS+HAUSER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 773 00 00, WWW.PL.ENDRESS.COM .......................................................................................... I OKŁ., 54–56

FANUC POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 776 61 60, WWW.FANUC.EU ........................................................................................................... 40–42, IV OKŁ.

FAULHABER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 61 278 72 53, WWW.FAULHABER.COM ...................................................................................................... 11, 66–67

FESTO SP. Z O.O. TEL. 22 711 42 71, WWW.FESTO.PL .......................................................................................................................... 17 ,6 8–69

IGUS SP. Z O.O. TEL. 22 863 57 70, WWW.IGUS.PL .................................................................................................................................. 33, 43

PILZ POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 884 71 00, WWW.PILZ.PL ............................................................................................................................ 37, 44–45

SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ......................................................................................... II OKŁ., 27, 39, 73, III OKŁ.

STAUBLI ŁÓDŹ SP. Z O.O. TEL. 42 636 85 04, WWW.STAUBLI.COM .............................................................................................................................. 31

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL ...................................................................................................................................... 47

WEIDMÜLLER SP. Z O.O. TEL. 22 510 09 40, WWW.WEIDMUELLER.COM ..................................................................................................... 70–72

6/2021

Aleksandra Banaś

STANOWISKO: " = ! FIRMA: ifm electronic sp. z o.o.

bsolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Wyższej Szkoły Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach. Ukończyła również studia podyplomowe w zakresie handlu zagranicznego i Harzburg Kolleg – die Akademie fur Fuhrungskrafte der Wirtschaft w Katowicach. Współpracę ze spółką ifm electronic rozpoczęła w 2004 r., przechodząc przez kolejne szczeble struktury organizacyjnej. Od 2013 r. sprawuje funkcję prezesa zarządu, biorąc aktywny udział w rozwoju firmy na rynku polskim. Tworzone na początku przez zaledwie cztery osoby przedsiębiorstwo zatrudnia dziś ponad 30 pracowników i stale się powiększa. Zdaniem Aleksandry Banaś siłą napędową zarządzanego przez nią

zespołu jest ciągłe dążenie do bycia lepszym. Dzięki temu wszyscy współpracownicy mają poczucie tworzenia jednej rodziny, którą połączyła wspólna pasja, wizja i idee. Fachowe doradztwo, serwis gwarancyjny oraz szkolenia dostosowane do potrzeb klientów – wszystkie te działania stanowią doskonałe uzupełnienie sprzedaży rozwiązań aplikacyjnych oferowanych przez ifm electronic. Od niemal dekady firma pod wodzą pani prezes uzyskała wiele cennych nagród i prestiżowych wyróżnień (m.in. Diament Forbesa 2017 czy Lider Polskiej Gospodarki 2015), co jest wyrazem uznania za osiągnięte wyniki, szybki rozwój oraz właściwe decyzje finansowe, podejmowane także w trudnych okolicznościach. To także potwierdzenie opinii solidnego i perspektywicznego partnera bizneso-

wego. I właśnie takie zasady wyznaje Aleksandra Banaś, dla której najważniejsze w prowadzeniu firmy jest zrozumienie drugiego człowieka – ceni sobie bowiem szczerość i poczucie wspólnoty. Prezes Zarządu ifm electronic lubi zmiany, które w dobie czwartej rewolucji przemysłowej są nieodłącznym elementem innowacyjnej industrializacji. Przyjaciele zgodnie mówią, że jest osobą wesołą, energiczną, z polotem oraz ma iskrę – to „coś”, co od razu wyróżnia jej charyzmatyczną postać spośród innych ludzi. Na co dzień wyznaje motto przewodnie legendarnego kierowcy wyścigowego Mario Andrettiego: “If everything seems under control, you’re not going fast enough”, ponieważ to właśnie szybkość i dynamika dają jej największe poczucie satysfakcji. Świetnie rozumie, że najważniejsza we współpracy z partnerami handlowymi jest przyjazna środowisku naturalnemu najwyższa jakość produktu i obsługi klienta. Nigdy nie spoczywa na laurach i nie poprzestaje na zdobytych osiągnięciach. Dba przy tym o zachowanie profesjonalizmu, koncentrując się na każdym szczególe, co potwierdzają opinie współpracowników, klientów, dostawców, a nawet konkurentów, którzy mieli okazję z nią współdziałać. Aleksandra Banaś cały czas inwestuje w rozwój zarówno samej spółki, jak i każdego z pracowników. W filozofii prowadzonej przez nią firmy zapisana jest także innowacyjna technologia Przemysłu 4.0, która sprawia, że życie każdego dnia staje się łatwiejsze, a klienci mogą cieszyć się z ekspresowo dostarczonych produktów stworzonych i dedykowanych dla ich indywidualnych potrzeb. – Otwartość, chęć zdobywania wiedzy, rozwoju, wizja lepszej przyszłości. To one dają siłę, która pcha do poszukiwania kompatybilnych rozwiązań, wyznaczania nowych standardów i budowania wielopokoleniowych relacji. Opracowujemy, produkujemy i dystrybuujemy czujniki, sterowniki i systemy do automatyki przemysłowej. Nie chcemy z klientami negocjować, chcemy z nimi rozmawiać, wsłuchując się w ich pragnienia. Ale przede wszystkim czujemy, że wspólnie z naszymi klientami i partnerami biznesowymi możemy pozytywnie zmieniać świat – mówi Aleksandra Banaś. AUTOMATYKA

Fot. ifm electronic sp. z o.o.

LUDZIE

Automatyka 6/2021

Articles inside

BIBLIOTEKA

Aleksandra Banaś, prezes ifm electronic

Fotowoltaika dziś i jutro

Wibroizolatory AVC, AVM i AVG do zadań specjalnych

Preferencyjne opodatkowanie dochodów z praw własności intelektualnej – IP BOX

Zrobotyzowana bezpieczna produkcja

Roboty Fanuc CRX

Lepsze zarządzanie zapasami dzięki rozwiązaniom IIoT

PRODUKTY

System zasilania triflex TRX rewolucjonizuje ruch robotów

Ścieżka cyfryzacji nie musi być trudna, ale wymaga odwagi

Z BRANŻY