AUTOMATYKA 1-2/2025

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 38

Antoni Warszawik, Elmark Automatyka WYDARZENIA 61

Rozwiązania i usługi z zakresu bezpieczeństwa pracy

AUTOMATYKA

Bezbłędna identyfikacja RFID dostarczająca kluczowych danych w czasie rzeczywistym – od przyjęcia materiału do produkcji po magazynowanie i wysyłkę gotowego wyrobu!

CZYTAJ

Doświadczony partner do wdrożenia

SYSTEMU AMR w Twojej firmie

Tworzymy spersonalizowane konstrukcje AGV/AMR

Oferujemy

Indywidualne podejście do każdego projektu

Dedykowane oprogramowanie zarządzania flotą

 system zarządzania flotą Master Control firmy Siemens

Sprawdzone rozwiązania przemysłowe

 nawigacja ANS+

 platforma systemowa SIMOVE firmy Siemens

Dodatkowo oferujemy wsparcie w zakresie pozyskania dofinansowania z UE na projekt wdrożenia AMR w Twoim zakładzie produkcyjnym.

Potrzebujesz czegoś więcej niż tylko robotów mobilnych?

Potrzebujesz sprawdzonej technologii zarządzania flotą AMR/AGV?

Potrzebujesz partnera, który może zaoferować wiedzę, usługi i kompleksowe wsparcie?

Skontaktuj się z nami.

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP

Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa

+ 48 22 87 40 194

m arketing@piap.lukasiewicz.gov.pl https://piap.lukasiewicz.gov.pl

Małgorzata Kaliczyńska redaktor naczelna

Szanowni Państwo,

oddajemy w Państwa ręce wydanie, w którym ważnym tematem jest bezpieczeństwo zarówno w obszarze współczesnej zinformatyzowanej automatyki przemysłowej – tutaj kładziemy nacisk na cyberbezpieczeństwo, jak i bezpieczeństwo pracy.

Idea Przemysłu 4.0 wprowadziła znaczne zmiany w produkcji i zarządzaniu procesami przemysłowymi. Transformacji tej towarzyszą nowe możliwości, a także nowe zagrożenia, w znacznej mierze związane z cyberbezpieczeństwem. Systemy automatyki przemysłowej są coraz bardziej naszpikowane rozwiązaniami informatycznymi, co zwiększa ich podatność na cyberataki, które coraz częściej powodują straty finansowe. Stanowią fizyczne zagrożenie dla systemów produkcyjnych, a w skrajnych przypadkach, również dla życia ludzkiego. Tutaj coraz częściej sięgamy po algorytmy sztucznej inteligencji. Systemy AI mogą wykrywać zagrożenia, a przede wszystkim automatyzować procesy reakcji na incydenty, minimalizując czas potrzebny na neutralizację ataku. W artykule redakcyjnym przytoczono również międzynarodowe standardy, które skupiają się na bezpieczeństwie systemów automatyki i sterowania przemysłowego.

Drugi z naszych wiodących artykułów porusza problem bezpieczeństwa pracy w zakładzie produkcyjnym. Zaprezentowano przegląd przykładowych produktów dostępnych na rynku, oferowanych przez producentów i dystrybutorów komponentów automatyki z tego zakresu.

Można śmiało stwierdzić, że roboty współpracujące są coraz częściej kojarzone z przyszłością polskiego przemysłu. Rewolucjonizują sposób, w jaki polski przemysł podchodzi do automatyzacji – od paletyzacji, przez spawanie, po inteligentne systemy oparte na AI. Na pytania dotyczące sposobu wykorzystania potencjału robotów współpracujących Universal Robots odpowiada Antoni Warszawik, szef zespołu cobotów i członek zarządu Elmark Automatyka.

Wiernym Czytelnikom artykułów prawnych polecamy dwa materiały. Pierwszy z nich poświęcony jest sposobom i regulacjom chroniącym przemysł przed cyberatakami. Kolejny omawia potencjalne problemy związane z nieuprawnionym wykorzystaniem wynalazku chronionego patentem.

W aktualnym wydaniu Automatyki znajdziecie Państwo także wiele informacji bieżących, jak kalendarium imprez branżowych czy relację z kolejnej edycji Środkowoeuropejskiego Forum Technologicznego – CETEF ’24.

Gorąco zapraszam do lektury!

PoStaw na rozwój zawodowy

Profesjonalne szkolenia dla przemysłu oraz kadry inżynierskiej

Centrum Szkoleniowe Sieć badawCza łukaSiewiCz

Przemy Słowy inStytut automatyki i Pomiarów PiaP

Centrum Szkoleniowe PiaP

S zkolenia

Programowanie robotów abb – kurs podstawowy - szkolenie u klienta

Programowanie robotów Comau – kurs podstawowy - szkolenie u klienta

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP

al. jerozolimskie 202, 02-486 warszawa www.piap.pl tel. 22 874 0 194, 198 cspiap@piap.pl

Programowanie robotów kuka – kurs podstawowy - szkolenie w Instytucie - szkolenie u klienta

Szkolenie zaawansowane z programowania robotów kuka - szkolenie w Instytucie - szkolenie u klienta

REDAKTOR NACZELNA

Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl

ZASTĘPCA REDAKTOR NACZELNEJ

Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl

REDAKCJA MERYTORYCZNA

Małgorzata Kaliczyńska

REDAKCJA TEMATYCZNA

Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl

WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA

Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki

MARKETING I REKLAMA

Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl

PRENUMERATA I KOLPORTAŻ

Ewa Markowska tel. 22 874 03 71 ewa.markowska@piap.lukasiewicz.gov.pl

SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA

Ewa Markowska

KOREKTA

Ewa Markowska

DRUK

Drukarnia „PAPER & TINTA”

Barbara Tokłowska Sp. K. Nakład: 4000 egzemplarzy

REDAKCJA

Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl

WYDAWCA

Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa

Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

ROZMOWA

Roboty współpracujące przyszłością polskiego przemysłu 24

Rozmowa z Antonim Warszawikiem, szefem zespołu kobotów i członkiem zarządu ELMARK Automatyka

TEMAT NUMERU

Cyberbezpieczeństwo w automatyce przemysłowej 28

Cyberbezpieczeństwo w automatyce przemysłowej w branży Lifescience 35

PRZEGLĄD SPRZĘTU

Rozwiązania i usługi z zakresu bezpieczeństwa pracy

ROBOTY

Coboty rewolucjonizują sposób, w jaki polski przemysł podchodzi do automatyzacji – od paletyzacji, przez spawanie, po inteligentne systemy oparte na AI. W rozmowie z Antonim Warszawikiem, szefem zespołu cobotów i członkiem zarządu Elmark Automatyka odkrywamy, jak firma wykorzystuje potencjał robotów współpracujących Universal Robots, odpowiada na potrzeby klientów i przygotowuje się na wyzwania przyszłości.

CYBERBEZPIECZEŃSTWO W AUTOMATYCE PRZEMYSŁOWEJ

Przemysł 4.0 niemal całkowicie zmienił oblicze produkcji i zarządzania procesami przemysłowymi. Niemniej, jak każda transformacja otwiera szereg nowych możliwości, ale także wprowadza wiele nowych zagrożeń, w tym związanych z cyberbezpieczeństwem. Systemy automatyki przemysłowej stają się coraz bardziej zależne od technologii cyfrowych, co czyni je podatnymi na ataki, które mogą powodować nie tylko straty finansowe, ale także stanowić fizyczne zagrożenie dla systemów produkcyjnych, a w skrajnych przypadkach, również dla życia ludzkiego.

RYNEK

Rozwiązanie „cobot jako platforma” 48

Nowe systemy pozycjonowania firmy norelem – zwiększona precyzja 52

Polskie firmy w czołówce szybko rosnących przedsiębiorstw 54

PRAWO I NORMY

Cyberbezpieczeństwo – kluczowe wyzwania i regulacje 56

Strategie obronne – profilaktyka 58

Jak się bronić przed atakiem patentowym?

WYDARZENIA

AI i robotyka na forum CETEF ’24 w nowym ujęciu technologicznym 61

38

ROZWIĄZANIA

I USŁUGI Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA PRACY

Bezpieczeństwo przede wszystkim – to zasada, którą winni kierować się projektanci zautomatyzowanych i zrobotyzowanych systemów przemysłowych. Nadrzędnym celem każdego przedsiębiorcy powinno być zapewnienie jak najwyższego stopnia bezpieczeństwa pracy w jego zakładzie produkcyjnym. Niniejszy przegląd prezentuje wybrane zagadnienia powiązane z bezpieczeństwem oraz przykładowe produkty dostępne na rynku.

KALENDARIUM

3/2025

18–20.03 Nadarzyn

Międzynarodowe Targi

Technologii i Materiałów Budowlanych World of Build Expo

warsawexpo.eu

19–20.03 Poznań

Targi Wyposażenia

i Technologii Laboratoryjnych Labs Expo labsexpo.pl

25–28.03 Kielce

Przemysłowa Wiosna:

Stom-Tool - Blech & Cutting

- Laser - Robotics - Fix, Spawalnictwo, Expo-Surface, Fluid Power, Control-Stom, Dni Druku 3D, TEiA

ENDRESS+HAUSER I SICK DYWERSYFIKUJĄ DZIAŁALNOŚĆ

Z początkiem stycznia 2025 r. firmy Endress+Hauser i SICK rozpoczęły realizację działań w ramach strategicznego partnerstwa w dziedzinie automatyzacji procesów. Integralną częścią kompleksowego portfolio oprzyrządowania Endress+Hauser stała się zaawansowana technologia analizy gazu i pomiaru przepływu SICK, która obecnie dostępna jest wyłącznie w ofercie Endress+Hauser (z wyjątkiem Chin, Turcji i Arabii Saudyjskiej, gdzie zmiany nastąpią nieco później). Współpraca ma na celu zaoferowanie klientom z bran-

produkcyjnych, ochronie środowiska i zmniejszaniu śladu węglowego. W ramach strategicznego partnerstwa około 800 pracowników z zespołów sprzedaży i serwisu SICK, związanych z automatyką procesów, dołączy do globalnych struktur Endress+Hauser w 42 krajach. W Polsce zespół Endress+Hauser powiększy się o 17 specjalistów z firmy SICK.

Produkcja i rozwój takich produktów, jak analizatory gazów i przepływomierze będą kontynuowane od 1  marca 2025 r. w nowej spółce joint venture Endress+Hauser SICK GmbH+Co. KG z zatrudnieniem na poziomie 730 osób. Spółka będzie blisko współpracować z centrami produktowymi Endress+Hauser, wspólnie tworząc innowacje. Podstawowa działalność SICK w zakresie automatyzacji fabryk i logistyki, odpowiadająca za ponad 80 % przychodów fir-

TARGI MODERNLOG –WYDARZENIE

DLA BRANŻY

LOGISTYKI

W dniach 3–5 czerwca 2025 r. odbędzie się kolejna edycja Targów Logistyki, Magazynowania i Transportu Modernlog – najważniejszego spotkania sektora logistycznego w Polsce. Ekspozycja obejmuje technologie transportu wewnętrznego, systemy magazynowania, pakowanie i systemy identyfikacji, software i IoT oraz usługi logistyczne.

Modernlog co roku przyciąga liderów branży z Polski i zagranicy – integratorów systemów, producentów i dystrybutorów rozwiązań z zakresu logistyki 4.0 oraz magazynów przyszłości. W programie targów przewidziano m.in. premiery produktowe i pokazy maszyn na żywo w strefie In4Log. Nieodłączną częścią wydarzenia jest dwudniowa konferencja

Smart Warehouse skierowana do profesjonalistów szukających innowacyjnych rozwiązań.

Źródło: Grupa MTP

(R)EWOLUCJA

NAGRODY DLA WYDAWNICTW

ŁUKASIEWICZ – PIAP

Automatyzacja produkcji

Robotyka i humanoidy

IoT & cyfrowe bliźniaki Sztuczna inteligencja

Dołącz do jednego z najważniejszych wydarzeń online o cyfrowej transformacji przemysłu! Poznaj technologie, które zmieniają zasady gry!

Miesięcznik Automatyka i portal AutomatykaOnline.pl otrzymały dyplomy i medale targów Robotics Warsaw oraz Maintenance Poland, zorganizowanych przez Ptak Warsaw Expo w styczniu 2025 r. Wyróżnienia zostały przyznane w kategorii Współtwórca Sukcesu Targów. Automatyka to profesjonalny magazyn o zasięgu ogólnopolskim poświęcony zagadnieniom z obszaru automatyki, robotyki, sterowania, pomiarów, diagnostyki i pokrewnych. Portal branżowy AutomatykaOnline.pl, powiązany z miesięcznikiem Automatyka prezentuje m.in.  wydarzenia branżowe, nowości produktowe, artykuły przeglądowe i aplikacyjne. Adresatami są integratorzy, inżynierowie, dyrektorzy i pracownicy produkcji oraz służb utrzymania ruchu.

Źródło: Łukasiewicz – PIAP

19-20 marca, 2025

EKSPERCI Z BRANŻY LABORATORYJNEJ SPOTKAJĄ SIĘ W MARCU

NA TARGACH LABS EXPO

Poznań stanie się wkrótce miejscem spotkania ekspertów z branży laboratoryjnej, którzy pojawią się na trzeciej edycji Targów Wyposażenia i Technologii Laboratoryjnych Labs Expo, zaplanowanych na 19 i 20 marca 2025  r. Wydarzenie staje się coraz bardziej popularne, przyciągając uwagę zarówno krajowych, jak i zagranicznych uczestników, co potwierdza rosnąca liczba wystawców i zwiedzających.

Targi będą doskonałą okazją dla czołowych producentów i dystrybutorów sprzętu laboratoryjnego, aby przez dwa dni zaprezentować najnowsze urządzenia oraz innowacyjne rozwiązania, które stanowią wsparcie dla laboratoriów w całej Polsce. Zwiedzający

RADWELL

będą mogli zapoznać się z szeroką gamą produktów, obejmującą m.in. meble i wyposażenie laboratoryjne, szkło laboratoryjne, nowoczesną aparaturę analityczną, kontrolną, diagnostyczną i pomiarową, sprzęt optyczny, systemy informatyczne i oprogramowanie do zarządzania danymi laboratoryjnymi, aparaturę i odczynniki do wykonywania badań biochemicznych, analitycznych, immunochemicznych, mikrobiologicznych, oprogramowania do zarządzania danymi laboratoryjnymi oraz rozwiązania podnoszące efektywność pracy. Dodatkowo, na Labs Expo 2025 swoją obecność zapowiedziały instytuty badawcze, ośrodki analityczne, organizacje certyfikujące oraz firmy specjalizujące się w projektowaniu i wyposażaniu pomieszczeń typu Clean Room. Źródło: Nowy Adres

DYSTRYBUTOREM LENZE W EUROPIE

Firma Radwell International, globalny specjalista w zakresie części zamiennych do przemysłu, napraw, konserwacji i rozwiązań dotyczących przestarzałych technologii, została wyznaczona na dystrybutora produktów firmy Lenze w Europie.

Grupa Lenze z siedzibą w Niemczech zatrudnia ponad 3700 osób na całym świecie i działa w 45 krajach jako wiodący specjalista w dziedzinie automatyzacji, koncentrując się na projektowaniu efektywnych i zrównoważonych procesów produkcji oraz przepływu materiałów. Portfel produktów Lenze obejmuje wysokiej jakości rozwiązania mechatroniczne do automatyzacji maszyn oraz usługi cyfrowe dla przemysłu maszynowego i produkcyjnego.

Firma Radwell jest jednym z największych w Europie specjalistycznych dystrybutorów nowego i regenerowanego sprzętu do automatyki przemysłowej i sterowania elektronicznego, służącego do naprawy i konserwacji urządzeń produkcyjnych i przetwórczych. Dostarcza kompleksowe rozwiązania zarządzania sprzętem przestarzałym. Firma ma europejskie oddziały w Polsce, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Belgii, Czechach oraz Hiszpanii i zatrudnia ponad 2000 pracowników w 80 lokalizacjach na całym świecie. Jest autoryzowanym dystrybutorem ponad 350 producentów, specjalizujących się w dostarczaniu trudno dostępnych części. Źródło: Radwell

KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE I OPTYMALIZACJA PRACY INSTALACJI OZE DZIĘKI NOWEMU WDROŻENIU

SPIE Energotest, polska spółka należąca do Grupy SPIE, niezależnego europejskiego lidera usług m ultitechnicznych w dziedzinie energetyki i przesyłu danych, opracowała innowacyjny system ECONTROLplus. Umożliwia on kompleksowe zarządzanie i optymalizację pracy instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE), zwiększając ich efektywność i niezawodność. SPIE Energotest aktualnie wdraża ten system u kluczowego partnera, Grupy PVE (Pro  Vento Energia), w projekcie dotyczącym integracji 30 farm fotowoltaicznych w centralny system zarządzania. Modułowa

platforma oprogramowania ECONTROLplus zbiera i przetwarza szczegółowe informacje o stanie instalacji OZE oraz o dodatkowych wskaźnikach, pozwalając właścicielom na dokładne monitorowanie efektywności oraz zarządzanie procesem produkcji energii.

System ECONTROLplus jest jednym z najbardziej innowacyjnych produktów na polskim rynku do kompleksowego zarządzania wieloma rozproszonymi źródłami energii. Ma szereg funkcjonalności umożliwiających systematyczny i kompleksowy rozwój biznesu OZE. – Jesteśmy dumni, że nasz system jest wdrażany u jednego z naszych kluczowych klientów i partnerów – Grupy PVE, lidera w zakresie rozwoju i realizacji obiektów produkcji energii odnawialnej w Polsce – mówi Michał Zając, dyrektor Pionu Systemów i Automatyki w SPIE Energotest. Źródło: SPIE

ZMIANA KIEROWNICTWA W SCHNEIDER ELECTRIC

16 stycznia 2025 r. Anna Nowak-Jaworska objęła stanowisko dyrektora generalnego w Polsce i prezesa zarządu Schneider Electric Polska. Z firmą jest związana od ponad 14 lat,

RUSZYŁ NOWY SEZON KONFERENCJI AXON MEDIA

Firma Axon Media zainaugurowała 10. sezon konferencji technicznych, które staną się przestrzenią do dyskusji o płynności i niezawodności procesów produkcyjnych,

REBRANDING ROCKFIN DLA PODKREŚLENIA STRATEGII

Globalny lider projektowania i produkcji systemów wspierających transformację energetyczną – firma Rockfin – przeprowadza rebranding. Nowa identyfikacja wizualna podkreśla strategiczne ambicje firmy na światowym rynku. Od ponad 30 lat dostarcza ona innowacyjne rozwiązania dla przemysłu energetycznego, naftowego i gazowego oraz współpracuje z międzynarodowymi liderami branży, realizując projekty na całym świecie. Rebranding, w tym nowe logo, symbolizuje ewolucję firmy w kierunku bardziej zrównoważonej i innowacyjnej przyszłości. Wprowadzone zmiany w identyfikacji wizualnej oraz strategii komunikacji podkreślają zaangażowanie firmy w dostarczanie kompleksowych, niezawodnych rozwiązań technologicznych, które

wspierają globalne procesy dekarbonizacji. W ramach rebrandingu Rockfin wprowadza także platformę produktową HyVentive, koncentrującą się na innowacyjnych rozwiązaniach związanych z zielonym wodorem i jego zastosowaniami przemysłowymi. Dodatkowo firma rozwija technologie LNG i biopaliw, wspierając zrównoważony rozwój i globalną transformację energetyczną.

Rockfin to firma inżynieryjna z siedzibą w Małkowie koło Gdańska. Zatrudnia ponad 1000 pracowników, a jej produkty trafiają do klientów w ponad 100 krajach. Firma współpracuje z czołowymi graczami branżowymi, takimi jak GE, Siemens, Alstom, Mitsubishi, Shell, Total, BP i Chevron.

Źródło: Rockfin

HARTING TWORZY PRZYSZŁOŚĆ KONWERGENTNEJ ŁĄCZNOŚCI

DLA W PEŁNI ELEKTRYCZNEGO SPOŁECZEŃSTWA

Grupa Technologiczna HARTING, lider w dziedzinie technologii połączeń przemysłowych, wspiera rozszerzenie normy IEC  63171-7 i pomaga w kształtowaniu nowego standardu złączy dla jednoparowego Ethernetu. Rozszerzenie to obejmuje szereg złączy bazujących na jednolitym kontenerze danych SPE, który stanowi podstawę globalnej standaryzacji i interoperacyjności systemów Single Pair Ethernet (SPE).

HARTING od lat angażuje się w rozwój i wdrażanie tych najnowocześniejszych złączy. Nowe złącza SPE IEC 631717 zapewniają uniwersalną łączność urządzeń, która promuje konwergencję w społeczeństwie All Electric Society.

– Jesteśmy dumni, że możemy być częścią tego ważnego rozwoju i aktywnie kształtować przyszłość konwergentnej łączności dla całkowicie elektrycznego społeczeństwa. Nasze innowacyjne rozwiązania spełniają wysokie wymagania nowoczesnych aplikacji i oferują naszym klientom długoterminowe bezpieczeństwo i przejrzystość – podkreśla Jörg Scheer, dyrektor zarządzający HARTING Customised Solutions w HARTING. Inicjatywa Profibus Nutzerorganisation e.V. (PNO) rozszerzająca standard IEC 63171-7 jest decydującym krokiem dla sukcesu sieci Single Pair Ethernet. HARTING będzie nadal ściśle współpracować z PNO, międzynarodowymi organami normalizacyjnymi i innymi partnerami w celu promowania wdrożenia tego rozszerzenia i pełnego wykorzystania zalet technologii SPE. Źródło: HARTING

RENEX ZAWARŁ UMOWĘ DYSTRYBUCYJNĄ

Z FIRMĄ TECHNICA USA

Technica USA, spółka z ponad 35-letnim doświadczeniem w dostarczaniu innowacyjnych produktów i rozwiązań technologicznych dla przemysłu elektronicznego, została oficjalnym dystrybutorem produktów marki REECO na rynku amerykańskim. Firma będzie odpowiedzialna za sprzedaż produktów REECO w takich stanach, jak Kalifornia, Oregon, Idaho, Nevada, Arizona, Nowy Meksyk, Kolorado i Wyoming oraz częściowo w Waszyngtonie i Utah. Współpraca obejmuje dystrybucję odzieży antystatycznej oraz mebli przemysłowych, które znajdują zastosowanie w środowiskach wymagających ochrony przed elektrycznością statyczną i ergonomicznych rozwiązań. Założona w 1985 r. Technica USA jest uznanym liderem w dystrybucji sprzętu i materiałów dla rynków PCB Fab,

Substrate, PCB Assembly oraz MEMS. Firma specjalizuje się w dostarczaniu zaawansowanych rozwiązań wspierających produkcję elektroniczną, współpracując z najbardziej innowacyjnymi producentami sprzętu i materiałów na świecie. Oferuje kompleksowe podejście obejmujące sprzedaż, instalację, serwis i zarządzanie zapasami.

Pod marką REECO produkowana jest odzież antystatyczna, meble przemysłowe, a także roboty przemysłowe. Produkty REECO wyróżniają się wysoką jakością wykonania, innowacyjnością i trwałością, co czyni je niezastąpionymi w laboratoriach elektronicznych, medycznych, chemicznych oraz zakładach produkcyjnych.

Źródło: Renex

120

Firma Neura Robotics, specjalizująca się w robotyce kognitywnej i humanoidalnej otrzymała 120 mln euro w rundzie finansowania serii B. Finansowanie to zapewniają inwestorzy różnych sektorów, począwszy od spółek venture capital, po duże firmy o ustalonej pozycji, które dostrzegły potencjał tego rodzaju robotyki.

Neura Robotics ma ambicję przewodzić europejskiej branży robotyki kognitywnej i stać się główną siłą w globalnym krajobrazie robotyki, obok silnych graczy z USA i Chin. Nowy kapitał będzie także przeznaczony m.in. na dalsze badania i rozwój, wspierając wprowadzanie na rynek nowych produktów, a wszystko to w oparciu o własną platformę firmy – Neura Neuraverse. Założona w 2019 r. firma Neura Robotics szybko stała się światowym liderem w dziedzinie robotyki kognitywnej i humanoidalnej, tworząc roboty zaprojektowane do płynnej współpracy z ludźmi w takich branżach, jak produkcja, logistyka i opieka zdrowotna. Neura Robotics jest obecnie liderem w rozwoju gotowych do wprowadzenia na rynek robotów humanoidalnych.

Źródło: Neura Robotics

MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA

NAD SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

Na początku grudnia

2024 r. na Politechnice

Warszawskiej odbyło się wydarzenie zorganizowane przez PW i IDEAS NCBR – Pre-NeurIPS 2024. Przyciągnęło ono wielu studentów i doświadczonych naukowców prowadzących innowacyjne badania w obszarze AI. Pre-NeurIPS pokazuje, jakie znaczenie ma międzynarodowa współpraca w badaniach nad sztuczną inteligencją. Jest też dowodem, że Polacy mogą robić naukę na światowym poziomie. Pre-NeurIPS można nazwać próbą generalną przed prestiżowymi konferencjami, takimi jak NeurIPS, ECCV czy CoRL. Pre-NeurIPS to odpowiedź na wyzwania, jakie stawia przed uczestnikami międzynarodowa scena naukowa. – Cieszymy się, że sesja Pre-NeurIPS organizowana jest nie tylko w Warszawie, ale odbywa się również w 17 jednostkach sieci ELLIS, m.in. w Zurychu, Amsterdamie i Oksfordzie. Pre-NeurIPS pomaga naukowcom ćwiczyć umiejętność prezentowania wyników i dzielenia się wiedzą – tłumaczy Agata Bader, koordynator ds. współpracy akademickiej i międzynarodowej w IDEAS NCBR.

Źródło: Newseria

NOYEN I ZEISS TWORZĄ NOWE HORYZONTY DLA CZYSTOŚCI

TECHNICZNEJ

Noyen, uznany lider w dziedzinie mycia przemysłowego, rozpoczął współpracę z firmą Zeiss, światowym gigantem w zakresie optyki i metrologii przemysłowej. Noyen, znany z zaawansowanych technologii mycia przemysłowego, od lat dostarcza na rynek rozwiązania, które zapewniają czystość na najwyższym poziomie – nie tylko nowoczesne systemy mycia czy chemię przemysłową, ale także usługi mycia przemysłowego oraz laboratoryjne. Zeiss, z ponad 170-letnią tradycją, jest pionierem w dziedzinie optyki i metrologii przemysłowej, dostarczając narzędzia, które umożliwiają niezwykłą precyzję w pomiarach i analizach.

Czystość komponentów i części jest obecnie w centrum większości przemysłowych procesów produkcyjnych. Nieodkryte zanieczyszczenia cząstkami stałymi mogą wpływać na wydajność, żywotność i niezawodność produktów końcowych. Dlatego coraz więcej komponentów musi być produkowanych zgodnie z rygorystycznymi przepisami dotyczącymi czystości (ISO  16232, VDA 19.1), co wymaga mikroskopowej analizy cząstek.

Połączenie sił Zeiss i Noyen to krok milowy w kierunku jeszcze bardziej zaawansowanych i efektywnych rozwiązań dla przemysłu. Współpraca ma na celu integrację technologii mycia przemysłowego z precyzyjną metrologią, co przyniesie korzyści w postaci doskonałej jakości i optymalizacji procesów produkcyjnych.

Źródło: Newseria

TARGI KIELCE W NOWEJ ODSŁONIE DZIĘKI FIRMIE STRABAG

23 stycznia 2025 r. Targi Kielce podpisały umowę z firmą Strabag, która zaprojektuje oraz wybuduje nową halę wystawienniczą i przebuduje już istniejącą. Połączona przestrzeń obu obiektów to w sumie ponad 15  500 m² powierzchni użytkowej na parterze i 3000 na antresoli. Nowy obiekt w infrastrukturze ośrodka będzie zatem czterokrotnie większy od obecnie największej hali nr 5. Prace mają ruszyć wiosną, po największej wystawie sezonu – targach techniki rolniczej Agrotech. Projekt zakłada powstanie hali 8 i przebudowę hali  7. Zostaną one połączone, a w miejscu łączenia obiektów wybudowane zostaną antresole z dodatkowymi miejscami restauracyjno-kongresowymi i widokami na przestrzeń ekspozycyjną.

Budowla będzie miała 15  m wysokości, 73  m szerokości oraz łącznie ponad 237 m długości. Koszt budowy obiektu nie przekroczy 100  mln złotych.

Prace budowlane rozpoczną się w marcu 2025  r., natomiast hala ma być gotowa pod koniec lipca 2026 r. Jako pierwsi mogliby z niej skorzystać wystawcy Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego już we wrześniu 2026 r. –  Jesteśmy przekonani, że wybrany wykonawca rzetelnie wywiąże się z zadania. Przed nami intensywny czas, bo równolegle prowadzimy naszą działalność wystawienniczą – podkreśla dr Andrzej Mochoń, prezes zarządu Targów Kielce.

Źródło: Targi Kielce

DASSAULT SYSTÈMES DOŁĄCZA DO PAKTU NA RZECZ

SZTUCZNEJ INTELIGENCJI

Firma Dassault Systèmes ogłosiła podpisanie paktu na rzecz AI (AI Pact). To nowa inicjatywa Komisji Europejskiej, której celem jest ustanowienie najlepszych praktyk i minimalizowanie ryzyka związanego z użyciem sztucznej inteligencji w Europie, a także wsparcie dla sektora przemysłu w tworzeniu wartości. Firmy przystępujące do paktu na rzecz AI zobowiązują się do podjęcia konkretnych działań. W ich skład wchodzi przyjęcie strategii zarządzania stosowaniem sztucznej inteligencji w firmie, a także stworzenie mapy godnych zaufania systemów AI, które są wdrażane w sektorach wysokiego ryzyka. Kolejnym obszarem jest szkolenie pracowników firmy w zakresie odpowiedzialnego korzystania z AI. – Od 40 lat współpracujemy z naszymi klientami, tworząc naukową reprezentację świata, która łączy sztuczną inteligen-

W dniach 12–14 marca 2025 r. Warszawa stanie się areną spotkań liderów branży oświetleniowej i elektrotechnicznej. Targi Światło 2025 oraz Targi Elektrotechnika 2025 zgromadzą ponad 250 wystawców, setki innowacyjnych rozwiązań i tysiące odwiedzających z Polski i ze świata. Uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się z najnowszymi produktami oraz wziąć udział w warsztatach, seminariach i panelach dyskusyjnych, które pozwolą na zdobycie cennej wiedzy oraz nawiązanie kluczowych kontaktów biznesowych. Tegoroczna edycja obiecuje mnóstwo nowości oraz inspirujących pomysłów, które kształtują przyszłość branży.

cję oraz modelowanie i symulację przez doświadczenia wirtualnych bliźniaków. Te działania przyczyniły się do znacznych postępów w rozwoju zrównoważonych innowacji przemysłowych, chroniąc jednocześnie najbardziej konkurencyjny zasób naszych klientów, jakim jest ich własność intelektualna. Dołączając do AI Pact zobowiązujemy się być siłą napędową odpowiedzialnego wykorzystania sztucznej inteligencji w otwieraniu innowacyjnych możliwości w gospodarce generatywnej – mówi Pascal Daloz, CEO w Dassault Systèmes. Źródło: Dassault Systèmes

TARGI ELEKTROTECHNIKA I ŚWIATŁO JUŻ W MARCU

Targi Elektrotechnika to niejako odpowiedź na potrzeby intensywnie rozwijającej się branży elektrotechnicznej. Wydarzenie stanowi przestrzeń dla zaprezentowania nowości i udoskonaleń z takich obszarów, jak elektrotechnika, energetyka, teletechnika, elektryka i budownictwo, a także rozwiązań z zakresu elektromobilności, automatyki i OZE. Targi umożliwiają zapoznanie się z najnowszymi produktami i technologicznymi usprawnieniami, jak również zdobycie wiedzy dzięki dostępowi do licznych, bezpłatnych szkoleń i warsztatów. Targi Światło stanowią platformę wymiany doświadczeń dla profesjonalistów z sektora oświetleniowego. Łącząc tradycję z najnowszymi trendami, przyciągają projektantów, architektów, instalatorów oraz przedstawicieli biznesu.

Źródło: Agencja Soma

BOSCH INTENSYFIKUJE WYKORZYSTANIE SZTUCZNEJ

INTELIGENCJI

DLA INTELIGENTNYCH ROZWIĄZAŃ

Firma Bosch szybko dostrzegła potencjał inteligentnego oprogramowania oraz usług i dziś każdy produkt firmy jest wyposażony w AI lub był produkowany z jej użyciem. – Inteligentne oprogramowanie i usługi cyfrowe są fundamentem naszej działalności – powiedziała Tanja Rückert, członkini zarządu Robert Bosch GmbH na targach CES 2025 w Las Vegas. CES to największe na świecie targi elektroniki oraz nowych technologii.

Do początku następnej dekady firma Bosch planuje osiągnąć sprzedaż oprogramowania i usług na poziomie ponad 6 mld euro. Około 2/3 tych przychodów ma pochodzić z sektora Mobility. Sztuczna inteligencja odgrywa szczególnie istotną rolę w tym rozwoju. – Nasi eksperci AI zarejestrowali ponad 1500 patentów

w ciągu zaledwie pięciu lat. Pod tym względem Bosch jest niekwestionowanym liderem nie tylko w Niemczech, ale i w całej Europie – podkreśla Tanja Rückert. Nad inteligentnymi rozwiązaniami pracuje obecnie prawie 5000 specjalistów ds. sztucznej inteligencji. Firma organizuje kursy dostosowane do indywidualnych potrzeb, aby konsekwentnie rozwijać kompetencje całego personelu. Do tej pory Akademia AI Bosch przeszkoliła ponad 65 000 pracowników. Źródło: Bosch

EKSPERCI Z BRUKSELI Z WIZYTĄ W POLSKICH INSTYTUTACH BADAWCZYCH

Przedstawiciele Joint Research Centre, brukselskiej organizacji, która jest zapleczem badawczym i analitycznym Komisji Europejskiej, złożyli w grudniu 2024 r. wizytę w kilku instytutach Sieci Badawczej Łukasiewicz. Celem były m.in. rozmowy o współpracy przy realizacji projektów badawczych. Eksperci spotkali się z naukowcami Łukasiewicz – PIAP, Łukasiewicz – PIMOT, Łukasiewicz – ILOT i Łukasiewicz – ITECH. Wizytę rozpoczęli od spotkania w Łukasiewicz – PIMOT, gdzie gospodarze przedstawili zaplecze badawczo-rozwojowe oraz kluczowe elementy infrastruktury Instytutu. Kolejnym punktem było spotkanie z przedstawicielami Łukasiewicz – ITECH, którzy zapoznali gości z zakresem działalności instytutu m.in. w obszarze

oceny technologii, badań foresightowych i odpowiedzialnego rozwoju technologii. Drugiego dnia delegacja z Brukseli odwiedziła Łukasiewicz – PIAP. Eksperci instytutu zaprezentowali technologie przyrostowe w budownictwie, technologie WAAM (Wire Arc Additive Manufacturing) i technologie medyczne, a także najnowszą wersję robota bojowego PIAP HUNTeR i mobilnego robota przemysłowego PIAP-AMR X550. Wizytę zamykało spotkanie w Łukasiewicz – Instytucie Lotnictwa, w którym przedstawiciele Joint Research Centre zobaczyli halę testów tunelu aerodynamicznego T-3, a także odwiedzili Centrum Laboratoryjne Napędów Rakietowych i Satelitarnych. Źródło: Łukasiewicz – PIAP

NOWA EDYCJA POLSKICH MOSTÓW TECHNOLOGICZNYCH W PAIH

Polska Agencja Inwestycji i Handlu po raz kolejny została operatorem projektu Polskie Mosty Technologiczne, realizowanego w ramach Programu „Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027” (FENG). Spotkanie inauguracyjne otworzył wiceprezes PAIH Łukasz Gwiazdowski, który mówił o znaczeniu takich programów, jak PMT dla dynamiki ekspansji firm na rynki zagraniczne. Magdalena Gąsior, Manager Projektu, przedstawiła najważniejsze założenia nowej edycji programu dotyczące budżetu, zaplanowanej liczby grantów oraz ram czasowych dla

zaplanowanych działań. W dalszej części spotkania eksperci PAIH omówili zagadnienia związane z rozpoczęciem działań w ramach handlu zagranicznego. Wojciech Nowicki z Departamentu Promocji przybliżył podstawowe zagadnienia związane z rozpoczęciem działalności eksportowej, a Justyna Lipczyńska z Departamentu Wsparcia Eksportu mówiła o aspektach związanych z międzynarodową branżą e-commerce.

O charakterystyce rynku chińskiego opowiedział Andrzej Juchniewicz, który połączył się z uczestnikami z Zagranicznego Biura Handlowego w Szanghaju. Sesji wystąpień eksperckich towarzyszył panel dyskusyjny z przedstawicielami firm, którzy brali udział w poprzedniej edycji projektu Polskie Mosty Technologiczne.

Źródło: Polska Agencja Inwestycji i Handlu

NOWE KONWERTERY ŚWIATŁOWODOWE FOC

Konwertery światłowodowe FOC to jednolub dwukanałowe urządzenia służące do zamiany sygnałów cyfrowych z takich standardów komunikacji jak: Profibus-DP bądź Modbus RTU na sygnały optyczne, transmitowane po światłowodzie. W zależności od wykorzystywanego typu kabla światłowodowego, prezentowane konwertery pozwalają na przesyłanie danych na odległość do 2,5 km, jak również mogą być instalowane w strefie 1. zagrożenia wybuchem. Jednocześnie są odporne na różne zakłócenia elektromagnetyczne. Oprócz możliwości stanowienia połączeń typu „punkt-punkt”, konwertery światłowodowe FOC pozwalają transmitować dane w ramach topologii „ring” (pierścień) celem zapewnienia maksymalnej dostępności informacji. Zasto-

sowane rozwiązania związane z ekranowaniem i wyrównywaniem potencjałów elektrycznych w łatwy sposób gwarantują dostosowanie urządzeń do różnych aplikacji, bez względu na to, czy przeznaczeniem jest przemysł chemiczny, czy przemysł wydobywczy ropy i gazu. Jest to osiągane przy zintegrowanych wyjściach alarmowych, które informują użytkowników o problemach z tytułu niewłaściwej pracy konwerterów światłowodowych FOC. Są to rozwiązania, które sprawdzają się z powodzeniem przy rozbudowie istniejącej już infrastruktury transmisyjnej w zakładach przemysłowych, szczególnie że zdiagnozowane w urządzeniach usterki można wyeliminować bez przestojów.

Źródło: Turck

SERIA KOMPUTERÓW PANELOWYCH HMI Z 12. GEN. INTEL

Nowa seria modułowych komputerów panelowych OMNI-ADP firmy AAEON wyposażona jest w procesory Intel Core 12. generacji.

Urządzenia obsługują do 64 GB pamięci DDR5 w tr ybie dual-channel, dzięki dwóm gniazdom SODIMM. Dla potrzeb magazynowania danych przewidziano zatokę na dysk 2,5″ SATA oraz gniazdo M.2 2280 M-Key dla nośników NVMe.

Komputery z serii OMNI-ADP wyposażone są w nowoczesne wyświetlacze LCD TFT w siedmiu wielkościach 10,4″, 12,1″, 15″, 15,6″, 17″, 19″, 21,5. Rozdzielczości wyświetlaczy wahają się od 1024 x 768 w najmniejszych modelach do 1920 × 1080 w wersji 21,5″. Dostępne są opcje ekranów dotykowych PCAP oraz 5-przewodowych rezystancyjnych.

Serię OMNI-ADP wyposażono w interfejsów przemysłowych. Komputery zapro jektowano z myślą o zastosowaniach w warunkach przemysłowych. Urządzenia mogą być zasilane w zakresie od 9 V do 30 tolerancją temperaturową od -20 °C miniowa przednia ramka o klasie ochrony IP65 zapewnia odporność na kurz i wodę. odprowadzanie ciepła umożliwia bezwentylato rową pracę, zwiększając niezawodność systemu. Urządzenia można łatwo zamontować w p mount), co pozwala na estetyczne i bezpieczne osadzenie ich w konsolach sterowniczych. Istnieje również możliwość montażu na ramionach VESA.

ŁOŻYSKO STOJAKOWE DO TRACKERÓW SŁONECZNYCH

Ruchome moduły instalacji solarnych, automatycznie dostosowujące się do położenia słońca, pozwalają wydajnie generować energię. Stosowane przy montażu tych modułów łożysko stojakowe igubal ESQM firmy igus wykonane z tworzyw sztucznych, składa się z dzielonej oprawy i dwóch sferycznych półpowłok, ułatwiających montaż. Do oprawy jest przymocowany kwadratowy profil, pełniący rolę wspornika modułów solarnych. Sferyczna półpłaszczyzna umożliwia regulację kątową do 9° i zapewnia nośność do 50 kN.

Nowowprowadzona na r ynek zoptymalizowana wersję łożyska igubal ESQM 2.0 do modułów słonecznych to bezsmarowe i bezobsługowe łożysko do bezpiecznego wsparcia

trackerów słonecznych w zależności od łożenia słońca. Smukła konstrukcja pozwala zminimalizować przestrzeń montażową. Połówki czasz kulistych ESQM 2.0 kształt litery U ze szczeliną, umożliwiającą prowadzenie kabli przez łożysko. Dwa małe bolce pod oprawą, zapewniają łatwą i ślizgową instalację, również dzięki dzielonej oprawie. Smukła konstrukcja wiąże się nie tylko z ścią materiału, ale też zapewnia dodatkową przestrzeń mon tażową. Metalowa poprzeczka rozszerzająca, którą można łatwo zamontować nad czaszą kulistą, zapewnia jej bezpieczne utrzymanie w oprawie.

Źródło: igus

PRZECIWPOŻAROWY

WYŁĄCZNIK PRĄDU ETN

Przeciwpożarowy wyłącznik prądu ETN służy do odcinania dopływu prądu do wszystkich obwodów – za wyjątkiem tych zasilających instalacje i urządzenia, których działanie jest niezbędne w trakcie pożaru.

Przeznaczona dla tego wyłącznika obudowa ma zapewniony stopień ochrony: od IP30 do IP55, a przycisk , który załącza ETN musi być adekwatnie oznakowany oraz umieszczony w pobliżu głównego wejścia do obiektu lub w pobliżu złącza. Wchodzące w skład przeciwpożarowego wyłącznika prądu ETN elementy to: urządzenia sygnalizacyjne, w tym diody LED, wyłączniki zgodne z normą PN/EN 60947-2 oraz rozłączniki zgodne z PN/EN 60497-3 – wszystkie z nich zaliczone do 1. klasy środowiskowej, która obejmuje rozwiązania przeznaczone do pracy wewnątrz budynków (przy temperaturze:

DRUKARKA ETYKIET

TJ-4522TN

W przemyśle popularnością cieszą się niezawodne rozwiązania Auto ID. Jednym z nich jest drukarka etykiet TJ-4522TN marki Brother, wyróżniająca się wysoką prędkością do 305 mm/s, rozdzielczości 300 dpi, technologią termotransferową lub bezpośrednim drukiem termicznym.

Mieści w sobie taśmę o maksymalnej długości 600 m co redukuje przerwy w pracy spowodowane koniecznością wymiany rolki. Wbudowany ekran dotykowy zapewnia maksymalną kontrolę nad procesami w sposób przystępny dla użytkownika.

Wydajność tego urządzenia pozwala na produkcję aż 1000 etykiet dziennie, nawet w wymagających warun-

MODUŁY PRZEKAŹNIKOWE SERII PROTECT SRB-E-FWS-TS

W nowych modułach z serii PROTECT SRB-E-FWS-TS dostępnych jest więcej funkcji. W module przekaźnikowym SRB-E-302FWS-TS zaimplementowano funkcje przekaźnika czasowego i detekcji bezruchu. Z kolei w module przekaźnikowym SRB-E-402FWS-TS przewidziane zostały łącznie 3 funkcje, obok dodatkowych osłon bezpieczeństwa, co dotychczas było niespotykane.

Dzięki bieżącemu porównywaniu częstotliwości wejściowej (wartość rzeczywista) ze wstępnie określoną wartością wzorcową (tj. częstotliwością bezruchu), moduły przekaźnikowe z serii PROTECT SRB-E-FWS-TS z łatwością wykrywają spadki częstotliwości poniżej zadanej wartości granicznej celem uaktywnienia wyjść bezpieczeństwa. W przypadku obracających się części, np. w silnikach, prezentowane mo-

duły nadają się do bezpiecznego prowadzenia wybranych pomiarów czasowych. Częstotliwość bezruchu jest regulowana w zakresie: 0,5–10 Hz, a czas bezpiecznego opóźnienia wynosi: 0,5–3000 s.

Dla modułu przekaźnikowego SRB-E-402FWS-TS istnieje możliwość dwukanałowego śledzenia elektromagnetycznej blokady bezpieczeństwa wraz z detekcją zwarć międzykanałowych. Przy użyciu tego modułu – np. kiedy trwa niebezpieczny ruch, osłona bezpieczeństwa pozostaje zaryglowana, a funkcja jej monitorowania zapewnia zatrzymanie tego ruchu. Wyjścia bezpieczeństwa w module SRB-E-402FWS-TS uniemożliwiają załączenie maszyny do momentu prawidłowego zamknięcia osłony.

Źródło: Schmersal

NOWY CZŁONEK RODZINY METALOWYCH PRZEKŁADNI GPT

Najnowszy członek rodziny metalowych przekładni planetarnych FAULHABER –14 GPT, to kompaktowy dodatek do serii zapewniający wysoki moment obrotowy przy minimalnych rozmiarach, dzięki czemu nadaje się do wymagających zastosowań w ograniczonej przestrzeni. Jest wytrzymały, odporny na częste i nagłe zmiany obciążenia, a także charakteryzuje się wysoką wydajnością.

Nowy model wykorzystuje sprawdzoną zasadę konstrukcji przekładni GPT, które potrafią niezawodnie przenosić ekstremalne siły. Pozwala to uzyskać wyższy moment obrotowy przy niewielkiej długości całkowitej. Ponadto zoptymalizowana konstrukcja pozwala na osiągnięcie wyższej prędkości, nawet 24 000 obr./min, umożliwiając efektywne

wykorzystanie pełnego zakresu prędkości silnika. Zwiększona liczba przełożeń przyczynia się do optymalizacji zachowania termicznego i wydłużenia zakresu pracy przekładni. Zwiększona nośność promieniowa i osiowa zapewnia możliwość bezproblemowego przenoszenia nawet dużych obciążeń.

Nowa przekładnia GPT została w całości wykonana z hartowanej stali nierdzewnej. Spawane łączenia między komponentami zapewniają trwałość konstrukcji i długi okres eksploatacji bez konieczności używania klejów. Stabilna konstrukcja zapewnia niezawodne przenoszenie mocy nawet w przypadku ekstremalnych obciążeń.

Źródło: FAULHABER

NOWA WERSJA OPROGRAMOWANIA NORDCON

Firma NORD DRIVESYSTEMS wydała nową wersję swojego oprogramowania do parametryzacji dla systemu Windows. Wersja 3.0 aplikacji NORDCON oferuje użytkownikom dodatkowe funkcje, które jeszcze bardziej ułatwiają konfigurację i monitorowanie napędów. W narzędziu zaktualizowano pulpit nawigacyjny, dodano funkcję pomocy kontekstowej i zmieniono oscyloskop.

Dzięki aplikacjom mobilnym NORDCON Windows i NORDCON, NORD oferuje użytkownikom pulpit z intuicyjną obsługą do konfiguracji elektronicznej technologii napędowej. Dostawca systemowych rozwiązań napędowych ujednolicił interfejs użytkownika obu swoich aplikacji. Ponadto firma NORD dodała nowe funkcje do aplikacji dla systemu Windows.

Aplikacja NORDCON dla systemu Windows zawiera konfigurowalny pulpit nawigacyjny. Dzięki temu wyświetlanie da-

nych napędu i ich monitorowanie może być dostosowane do konkretnego zastosowania i realizowane w czasie rzeczywistym. Funkcja pomocy kontekstowej umożliwia użytkownikom pobieranie informacji n a temat wykonywanej czynności bezpośrednio z bie żącego obszaru roboczego. Ułatwia to zrozumienie parametrów i zadań bez konieczności wychodzenia z obszaru roboczego lub korzystania z instrukcji.

Funkcję oscyloskopu można konfigurować indywidualnie. Wartości pomiarowe mogą być zarówno wyświetlane graficznie, jak i eksportowane w celu późniejszej analizy. Zapisane wzory matematyczne umożliwiają szybkie obliczanie i ocenę wszystkich istotnych danych napędu.

Źródło: NORD DRIVESYSTEMS

KOMPUTERY PANELOWE

Z SERII G-WIN IP67

Komputery panelowe z serii G-WIN IP67 montowane są z wysokiej klasy podzespołów, które wyr óżnia wysoka wydajność. W celu sprostania rygorystycznym wymaganiom środowisk przemysłowych obudowy mają stopień ochrony IP67. Komputery są niewrażliwe na kurz i wodę. W nowych komputerach znajduje się m.in. pasywny system chłodzenia (bez wentylatora) oraz wielozadaniowy procesor firmy Intel, odpowiedzialny za wzrost produktywności.

Panel komputerów serii G-WIN IP67 charakteryzuje się przekątną: od 15” do 21,5”, przy domyślnej luminancji 300 nitów, którą można zwiększyć do 1000 nitów, by zapewnić dobrą widoczność w każdych warunkach.

Seria komputerów panelowych Winmate obsługuje dotykowe szkło PCAP, antyrefleksyjne szkło ochronne lub płaski ekran dotykowy z różnorodnymi interfejsami we/wy, aby sprostać różnorodnym zastosowaniom przemysłowym.

Źródło: Winmate

LICZARKI KOMPONENTÓW

Liczarki komponentów umożliwiają szybkie i precyzyjne zliczanie elementów, takich jak komponenty SMD, co przekłada się na efektywniejsze zarządzanie zapasami, optymalizację produkcji oraz minimalizację strat.

Liczarki Seamark XC1000 opierają swoje działanie na zaawansowanych systemach detekcji. Detektory rentgenowskie o wysokiej rozdzielczości umożliwiają jednorazowe przetwarzanie szpul o różnych wielkościach: 7”, 10”, 13” oraz 15”, oferując pole widzenia 434 mm × 434 mm. Urządzenie pozwala także na liczenie komponentów luzem, pakowanych w laski oraz na tackach JEDEC. Dane z detektora są przekształcane w obrazy cyfrowe, które są analizowane w czasie rzeczywistym za pomocą algorytmów sztucznej inteligencji. Proces ten pozwala na osiągnięcie dokładności na poziomie 99,99 %, co jes t kluczowe w branżach wymagających najwyższej precyzji.

Źródło: RENEX

CHROMATOGRAF GAZOWY ROSEMOUNT 470XA

Firma Emerson poinformowała o wprowadzeniu na rynek chromatografu gazowego Rosemount 470XA, zaprojektowanego do prostej i szybkiej instalacji w celu uproszczenia pomiarów składu podczas przesyłu gazu.

W miarę ewoluowania źródeł gazu ziemnego w kierunku zrównoważonych i odnawialnych, takich jak gaz wysypiskowy i biogaz, wzrosło zapotrzebowanie na bardziej wszechstronne chromatografy gazowe. Istniejące modele zapewniają oczywiście wymaganą funkcjonalność, ale istnieje dodatkowe zapotrzebowanie na wersje w mniejszych obudowach i z bardziej ekonomicznymi rozwiązaniami.

wialnych, takich jak biogaz, biometan, wodór czy ich mieszaniny z gazem ziemnym.

Kolorowy interfejs operatorski LCD i proste w użyciu oprogramowanie zmniejszają potrzebę specjalistycznego szkolenia. Dodatkowo, zainstalowane fabrycznie oprogramowanie Rosemount MON2020 upraszcza konfigurację analizatora, konserwację i gromadzenie danych.

Rosemount 470XA znajduje szersze zastosowanie, w tym do pomiaru składu gazu podczas wychwytywania i składowania dwutlenku węgla oraz przesyłu gazów ze źródeł odna-

W przypadku większości zastosowań Model 470XA nie wymaga dodatkowej obudowy zewnętrznej lub zadaszenia, co obniża całkowity koszt inwestycji i użytkowania. W pełni serwisowalny moduł pomiarowy łączy wszystkie krytyczne części funkcjonalne w jednej obudowie, umożliwiając szybką i łatwą wymianę lub naprawę w terenie.

Źródło: Emerson

NOWY TRANSCEIVER O SYMBOLU WI-I/O-9-U3

Firma Weidmüller rozszerzyła ofertę urządzeń do komunikacji bezprzewodowej w systemach automatyki, wprowadzając do oferty nowy transceiver o symbolu WI-I/O-9-U3. Urządzenie to łączy funkcjonalność modemu, bramki sieciowej i modułu I/O, co ułatwia instalację i zwiększa elastyczność systemu.

WI-I/O-9-U3 wspiera projektowanie sieci o zarówno prostych, jak i złożonych topologiach, w tym połączenia punkt--wielopunkt, co umożliwia adaptację do potrzeb różnych aplikacji przemysłowych. Zapewnia wsparcie dla protokołów Ethernet oraz szeregowych, takich jak Modbus TCP/RTU, DNP3 I/O oraz MQTT + Sparkplug B, pozwalając

na elastyczną i niezawodną integrację z istniejącymi systemami automatyki. Wysoki poziom bezpieczeństwa zapewniany jest przez szyfrowanie AES, filtrowanie IP i wielopoziomową autoryzację.

WI-I/O-9-U3 obsługuje technikę rozpraszania widma FHSS (Frequency Hopping Spread Spectrum), zapewniającą bardzo dobrą stabilność połączenia na duże odległości, nawet w trudnych warunkach terenowych. Wbudowane układy logiczne umożliwiają łatwe monitorowanie i sterowanie procesami w czasie rzeczywistym. Diagnostyka i konfiguracja odbywają się zdalnie przez interfejs web.

Źródło: Weidmüller

OMRON TM25S – JESZCZE WIĘKSZY ZASIĘG I ŁADOWNOŚĆ

OMRON TM25S – najnowszy robot współpracujący z serii S to został zaprojektowany z myślą o zwiększeniu wydajności. Stanowi połączenie większej ładowności, zasięgu i wszechstronności, a to wszystko w ramach kompaktowego, łatwego w integracji zestawu.

Dzięki ładowności 25 kg i zasięgowi 1900 mm robot OMRON TM25S jest idealnym rozwiązaniem do paletyzacji, mobilnych zadań manipulacyjnych, a nawet spawania. Jego kompaktowa konstrukcja i niewielka masa (zaledwie 80 kg) ułatwiają integrację z istniejącymi procesami pracy zarówno w przypadku obsługi materiałów na końcu linii produkcyjnej, jak i zaawansowanej obsługi maszyn. Dostępna opcja zasilania prądem stałym umożliwia bezproblemową in-

tegrację robota mobilnego bez konieczności stosowania dodatkowego źródła zasilania. Do najważniejszych zalet TM25S należy wbudowany opcjonalny system wizyjny, który upraszcza zadania, takie jak identyfikacja opakowań i kontrola części. Udoskonalone osłony połączeń zapewniają ochronę przed trudnymi warunkami, dzięki czemu nadają się do wielu zastosowań przemysłowych. Kompaktowa konstrukcja robota maksymalizuje dostępność przestrzeni roboczej.

Model OMRON TM25S ma certyfikat zgodności z najwyższymi standardami branżowymi, w tym certyfikaty bezpieczeństwa ISO i UL, co gwarantuje niezawodną i bezpieczną pracę w różnych branżach.

Źródło: Omron Electronics

BRADY REWOLUCJONIZUJE

DRUKOWANIE ETYKIET

Z RDZENIEM 76 MM

Firma Brady Corporation, będąca specjalistą w dziedzinie identyfikacji, wprowadziła nową drukarkę BradyPrinter i7500 do drukowania etykiet na rolkach z rdzeniem 76 mm, która automatycznie dostosowuje wszystkie ustawienia po załadowaniu nowych materiałów eksploatacyjnych.

Drukarka, gotowa do pracy zaledwie w 40 sekund, eliminuje wszelkie straty związane z kalibracją, zapewniając prawidłowy wydruk już od pier wszej etykiety. Dzięki nowej drukarce BradyPrinter i7500 z technologią LabelSense precyzyjne drukowanie etykiet z rdzeniem 76 mm jest o wiele bardziej intuicyjne i wydajne. Wszystkie optymalne ustawienia są już wstępnie załadowane, a drukarka automatycznie rozpoznaje każdy materiał eksploatacyjny Brady.

Źródło: Brady Corporation

CHŁODZONE WODĄ SERWOMOTORY SYNCHRONICZNE Z SERII AM8300

Serwomotory synchroniczne serii AM8300 charakteryzuje moc do 40 kW, a zintegrowane chłodzenie wodne gwarantuje wysoce efektywną pracę. Niewielkie rozmiary i znaczna wytrzymałość obudowy o stopniu ochrony IP65 sprawiają, że ser womotory synchroniczne AM8300 można z powodzeniem zastosować w niewielkich przestrzeniach i w wymagającym środowiskom pracy

Od strony technologicznej serwomotory synchroniczne AM8300 opierają się na sprawdzonej konstrukcji serwomotoru AM8000, która z racji swojej modułowości oferuje szeroki zakres konfiguracji. Zapewniane dla prezentowanych serwomotorów kołnierze w pięciu rozmiarach dostarczane są w wybranych długościach, a wbudowany gwint 1/4” lub 1/8” pasuje do istniejących na r ynku osprzętów wymuszających obieg wody, celem chłodzenia.

Źródło: Beckhoff

SYSTEM ZARZĄDZANIA ENERGIĄ AIFLO

System zarządzania energią AIFLO służy do pomiarów zużycia energii, przeprowadzanych nie rzadziej są co 15 minut . W czasie rzeczywistym system zbiera informacje z liczników energii elektrycznej oraz poddaje wnikliwej analizie faktury za prąd. Dzięki temu, można ustalić faktyczne poziomy zużycia energii i dokonać jej szerokiej optymalizacji w przypadku dowolnego zakładu produkcyjnego.

Mając przyznany dostęp do systemu zarządzania energią AIFLO, istnieje sposobność przeglądania wielu kluczowych wykresów, w tym profilu dobowo-godzinowego z informacjami o wartościach mocy czynnej i biernej, a także energii oddawanej do sieci z instalacji OZE. W sytuacji gdy zostaje przekroczony zada-

ny poziom mocy bądź następuje pobór energii biernej, przytoczony system zwraca alerty, co bez wątpienia, w sposób zasadny, redukuje koszty związane z produkcją i pozwala zadbać o efektywność energetyczną, i to na poziomie całego przedsiębiorstwa. Dostarczane są również bieżące informacje na temat ważnych parametrów dystrybucji, nie wspominając o faktycznym zużyciu energii. Nie wątpliwym atutem systemu zarządzania energią AIFLO jest jego w pełni intuicyjna obsługa, która jest o tyle łatwa, że wykresy zużycia energii pokazywane są w różnych jednostkach czasu, w zależności od bieżących preferencji użytkownika korzystającego z AIFLO.

Źródło: HOBO SYSTEMS

PRZEKAŹNIKI BISTABILNE Z SERII R2B

W przekaźnikach bistabilnych z serii R2B, odmiennie niż w pozostałych przekaźnikach, wymagany jest jedynie pojedynczy impuls do zmiany stanu, co przekłada się na wymierną oszczędność energii. Zarówno jednocewkowe, jak i dwucewkowe przekaźniki bistabilne z serii R2B przeznaczone są do montażu na szynie 35 mm lub na płycie. Dzięki zdolności do utrzymania stanu bez ciągłego zasilania, przywołane przekaźniki znajdują zastosowania np. w systemach sterowania oświetleniem, aplikacjach czasowych lub systemach BMS. Przekaźniki bistabilne z serii R2B charakteryzują się dwoma stanami: otwartym i zamkniętym i sprawdzają się

z powodzeniem tam, gdzie wymagane jest utrzymania stanu przez długi czas. Wysoka jakość wykonania i zastosowane materiały, w szczególności srebro niklowane AgNi, dodają żywotności oraz niezawodności opisywanym przekaźnikom. Jednocewkowe modele przekaźników nazwane są R2B-...-B. Z kolei modele dwucewkowe to przekaźniki R2B-...-D. W każdym przypadku gwarantowane jest szybkie, a zarazem proste dopasowanie do specyficznych potrzeb aplikacji, co bez wątpienia stanowi zasadniczy atut wszystkich przekaźników bistabilnych z serii R2B.

Źródło: Relpol

ROZWIĄZANIA EWON CLOUD I EWON EDGE

Dzięki wprowadzeniu usług Ewon Cloud i Ewon Edge, HMS Networks umacnia swoją pozycję w obszarze przemysłowej łączności zdalnej, zapewniając skalowalne i bezpieczne rozwiązania dla firm zarządzających dużymi parkami maszyn. Nowa oferta łączy ugruntowaną wiedzę specjalistyczną HMS Networks z podejściem skoncentrowanym na kliencie, umożliwiając operatorom usprawnienie monitorowania maszyn i maksymalizację wydajności operacyjnej.

Ewon Cloud i Ewon Edge zostały zaprojektowane tak, aby sprostać wymaganiom operacji maszynowych w dużej skali, zapewniając odbiorom bezpieczny dostęp do maszyn i uproszczone zarządzanie dostępem dla użytkowników.

Po zainstalowaniu urządzenia Ewon Edge rejestruje się ono w usłudze Ewon Cloud, integrując maszyny w ujednoliconą

„przestrzeń”, w której można grupować nieograniczoną liczbę urządzeń. Dzięki elastycznej kontroli dostępu użytkownicy mogą bezpiecznie monitorować i zarządzać danymi maszyn w dowolnym czasie i miejscu.

Producent zapewnia o wzroście wydajności w nadchodzących latach i dostosowywaniu do zmieniających się potrzeb.

Linia produktów Ewon, rozwiązań w zakresie przemysłowego dostępu zdalnego i monitorowania danych, dedykowana jest producentom maszyn i operatorom zarządzającym dużymi flotami. Obecnie to ponad 500 000 bramek Ewon podłączonych na całym Źródło: HMS

FIRMA INOVANCE ROZWIJA OFERTĘ UKŁADÓW NAPĘDOWYCH

Nowy serwonapęd serii SV680 ma podwójną pętlę sprzężenia zwrotnego. Funkcjonalność ta umożliwia sterowanie silnikami liniowymi, jak również podnosi jakość pracy układów mechaniki maszyn opartych na silnikach obrotowych. Serwowzmacniacz współpracuje zarówno z tradycyjnymi enkoderami inkrementalnymi (ABZ), jak i absolutnymi z interfejsami: SSI, Endat 2.2 lub BISS-C.

Producent postawił na prewencję zagrożeń, zapewniając osiem funkcji bezpieczeństwa SIL 3: STO, SS1, SS2, SOS, SSM, SBC, SDI, SLS. Dopełnieniem tego są bezpieczne fizyczne, cyfrowe wejścia (5 DI) i wyjścia (6 DO).

Niezawodny system ochrony FSoE (Fail Safe over EtherCAT) wdrożono także na poziomie sieciowym. EtherCAT Safety umożliwia przesyłanie danych bezpieczeństwa w czasie rzeczywistym, zapewniając tym samym wysoką niezawodność komunikacji i minimalizację ryzyka awarii w systemach automatyki. Dzięki integracji z EtherCAT Safety, Sterownik SV680 może łatwo integrować urządzenia zabezpieczające, takie jak przyciski awaryjnego zatrzymania, bariery bezpieczeństwa,

czujniki, a także inne komponenty w systemie EtherCAT.

Serwosterownik jest chroniony przed negatywnym wpływem środowiska. Jego kanał chłodzenia został zaprojektowany tak, by strumień powietrza omijał płyty elektroniki, dzięki czemu obecne w powietrzu zanieczyszczenia nie wpływają na obniżenie żywotności urządzenia. Dodatkową ochronę stanowi specjalna powłoka płytek PCB, zgodnie z IEC 60721-3-3, odporna na środowiska typu 3S2 i 3C3.

Dzięki funkcjom autotuningu, już na etapie wdrażania SV680 automatycznie dostraja napęd do układu mechanicznego w trybach STune (wysokiej sztywności) lub ETune (najlepszej wydajności).

P.P.U.H. „ELDAR” Dariusz Horiszny ul. Morcinka 51, 45-531 Opole tel. 77 442 04 04, 77 453 22 59

Poznaj europejskie partnerstwa i dowiedz się jak uzyskać unijne środki na realizację projektów B+R w Przemyśle 4.0 w ramach programu Horyzont Europa.

Do naszych głównych aktywności należą: ✔ pomoc w pozyskaniu europejskich partnerów i źródeł finansowania dla wspólnych projektów, ✔ reprezentowanie polskich podmiotów na forum międzynarodowym, ✔organizowanie szkoleń, warsztatów i sesji networkingowych, ✔ prowadzenie indywidualnych konsultacji

Naszą ofertę kierujemy do firm działających w obszarach: ✔ technologie produkcji

✔ sztuczna inteligencja

✔ przetwarzanie w chmurze

✔ fotonika

✔ inteligentne sieci i usługi

Kto może skorzystać z naszego wsparcia? przedsiębiorstwa, startupy, uczelnie wyższe, jednostki naukowe, fundacje, stowarzyszenia, klastry oraz organizacje międzynarodowe.

Kontakt: mail: bpkprzemysl@piap.lukasiewicz.gov.pl telefon: 22 874 01 35

Roboty współpracujące

przyszłością polskiego przemysłu

Coboty rewolucjonizują sposób, w jaki polski przemysł podchodzi do automatyzacji – od paletyzacji, przez spawanie, po inteligentne systemy oparte na AI. W rozmowie z Antonim Warszawikiem, szefem zespołu cobotów i członkiem zarządu Elmark Automatyka odkrywamy, jak firma wykorzystuje potencjał robotów współpracujących Universal Robots, odpowiada na potrzeby klientów i przygotowuje się na wyzwania przyszłości.

Jakie czynniki wpłynęły na decyzję o rozszerzeniu oferty o integrację robotów współpracujących firmy Universal Robots? Czy to odpowiedź na zapotrzebowanie rynku, czy strategiczny ruch w kierunku dywersyfikacji?

Stale poszukujemy najnowszych technologii i produktów, które stanowią synergię z rozwiązaniami oferowanymi przez Elmark. Zawsze widzieliśmy przyszłość w robotach, ale nasza firma specjalizuje się w dystrybucji i brakowało nam wiedzy oraz doświadczenia w sprzedaży robotów przemysłowych, które nie są towarem sprzedawanym prosto z półki. Wraz z pojawieniem się na r ynku cobotów – stosunkowo prostych urządzeń, których integracja nie wiąże się z dużymi nakładami projektowymi – dostrzegliśmy niszę dla takich firm, jak nasza. Oczywistym wyborem był producent, od którego to wszystko się zaczęło – współpraca Elmark Automatyka z Universal Robots rozpoczęła się w 2016 r.

W jaki sposób integracja cobotów wpisuje się w Państwa dotychczasową ofertę? Czy widzi Pan synergię między tymi obszarami?

Oczywiście, robot nigdy nie pracuje „w pojedynkę”. Obok cobotów znajdziemy sterowniki przemysłowe, komputery, urządzenia komunikacyjne i zasilacze, które stanowią podstawę naszej oferty. Współpracujemy z integratorami, którzy wokół ramienia robota w pełni wykorzystują gamę produktów dostarczanych przez Elmark. Nasza polityka rabatowa zachęca do robienia komplementarnych zakupów.

Jak definiujecie swój rynek docelowy dla rozwiązań z zakresu cobotyki? Do jakich branż i typów przedsiębiorstw skierowana jest oferta?

Coboty można wdrożyć w dowolnej branży, a o ich zastosowaniu decydują środowisko oraz parametry pracy. Oznacza to, że wszędzie tam, gdzie człowiek ma do czynienia z nieprzyjazną atmosferą – wilgoć, opary, zanieczyszczenia – oraz monotonią pracy, którą są stałe i powtarzalne czynności, powinien być zastąpiony robo -

tem. Coboty, dzięki czujnikom kolizji oraz ograniczonej sile i momentowi obrotowemu mogą ściśle współpracować z operatorem, co dodatkowo zwiększa zakres potencjalnych zastosowań. Oczywiście zawsze należy mieć na uwadze bezpieczeństwo całego stanowiska robotycznego, którego cobot jest tylko głównym elementem. Według zeszłorocznego raportu IFR około 60 % nowych wdrożeń cobotów w Polsce to operacje związane z przekładaniem produktów, czyli paletyzacja. Na drugim miejscu, z wynikiem 13 %, znalazło się spawanie. My staramy się promować rozwiązania zgodne z wizją, w której przy wykorzystaniu mechanizmów AI można budować coraz bardziej inteligentne systemy.

pakiet kursów dopasowanych do oczekiwań klientów. Wysoka jakość szkoleń w Elmark Automatyka to już tradycja. W dzisiejszych czasach sprawna logistyka to nie atut, ale wartość oczekiwana, tym niemniej chciałbym również zaznaczyć bardzo dobrą – całodobową – dostępność oferowanych przez nas produktów.

W jaki sposób wspieracie Państwo klientów po wdrożeniu cobotów?

Jak to już wcześniej wspomniałem, nasza rola nie kończy się wraz ze sprzedażą. Zasadniczo każdy klient Elmark Automatyka może liczyć na nasze wsparcie, ale zmierzamy do maksymalnego skrócenia czasu reakcji i rozwiązania problemów klienta. Oczywiście pro-

JEDNĄ Z GŁÓWNYCH ZALET COBOTÓW

JEST STOSUNKOWO PROSTA OBSŁUGA

ORAZ KONFIGURACJA, ALE NIE ŁUDŹMY

SIĘ – BEZ WŁAŚCIWYCH SZKOLEŃ

I NIEUSTANNEGO POSZERZANIA

KOMPETENCJI BARDZO TRUDNO

O OPTYMALNE ICH WYKORZYSTANIE.

Czy oferują Państwo kompleksowe usługi, obejmujące doradztwo, projektowanie, wdrożenie, szkolenia i serwis?

Nasza firma pełni rolę dystrybutora, którego zadaniem jest promocja, sprzedaż i wsparcie techniczne dla oferowanych produktów. W związku z tym tworzymy przyjazne środowisko dla naszych klientów, które gwarantuje pomyślność wdrożenia. Bez ścisłej współpracy z naszymi integratorami, nie moglibyśmy gwarantować klientom Elmark Automatyka bezpiecznych zakupów.

Nie zajmujemy się projektowaniem czy wdrożeniami, to jest rola naszych partnerów. Nasze zadanie to promowanie najnowszych technologii, dotarcie z tą wiedzą do klientów i zagwarantowanie bezpiecznych zakupów. Realizujemy to przez wsparcie techniczne – przed i po sprzedaży – oraz własny serwis. Mamy również dobrze wyposażone sale szkoleniowe i kompletny

mujemy ofertę producenta w zakresie rozszerzonej gwarancji i wparcia technicznego, ale pracujemy również nad własnym planem abonamentowym, którego trzonem będzie bliska współpraca z lokalnymi integratorami. Dzięki takim relacjom będziemy bliżej klienta, a dzięki temu znacznie skrócimy czas ewentualnych przestojów w produkcji. Zamierzamy również wdrażać własne rozwiązania do analizy pracy cobotów i przy wykorzystaniu mechanizmów predictive maintenance skutecznie zapobiegać awariom.

W jaki sposób pomagacie klientom w przeszkoleniu pracowników do pracy z cobotami?

Jedną z głównych zalet cobotów jest stosunkowo prosta obsługa oraz konfiguracja, ale nie łudźmy się – bez właściwych szkoleń i nieustannego poszerzania kompetencji bardzo trudno o optymalne ich wykorzystanie. Oczywiście mamy ofertę standardowych

szkoleń z zakresu programowania cobotów Universal Robots, ale uzupełniamy ją o dedykowane szkolenia aplikacyjne związane z konkretnymi wdrożeniami.

Naszą współpracę z potencjalnymi klientami zawsze staramy się rozpocząć od właściwych szkoleń, które pomagają zrozumieć specyfikę cobotów i dokonać właściwego wyboru przy planowanych inwestycjach. Uczestnikom naszych szkoleń oferujemy możliwość wypożyczenia cobota celem praktycznej weryfikacji możliwości na linii produkcyjnej. Ponadto zapewniamy wsparcie techniczne i pomoc przy rozwiązywaniu problemów.

Jak wygląda proces integracji cobota z istniejącą infrastrukturą przemysłową klienta? Jakie wyzwania najczęściej napotykacie w tym procesie?

Polski przemysł charakteryzuje się dużą rozpiętością technologii –od bardzo nowoczesnych rozwiązań w dużych zakładach po starsze systemy w mniejszych firmach. Wyzwaniem jest dostosowanie rozwiązań do tego zróżnicowania, co wymaga indywidualnego podejścia do każdego projektu. Roboty współpracujące zostały zaprojektowane z myślą o eliminowaniu barier, a nasze doświadczenie pokazuje, że kluczem do sukcesu jest połączenie elastyczności technologicznej z głębokim zrozumieniem unikalnych potrzeb klienta. Universal Robots ułatwia nam pracę i sprawia, że z technicznego punktu widzenia integracja nie sprawia większych problemów. Wynika to z dwóch kluczowych kwestii technicznych, o które zadbał producent.

Pierwszą z nich jest możliwość zastosowania licencjonowanych protokołów komunikacyjnych firmy

P OLSKI PRZEMYSŁ CHARAKTERYZUJE

SIĘ DUŻĄ ROZPIĘTOŚCIĄ TECHNOLOGII

– OD BARDZO NOWOCZESNYCH

ROZWIĄZAŃ W DUŻYCH

ZAKŁADACH PO STARSZE SYSTEMY

W MNIEJSZYCH FIRMACH.

Siemens – ProfiNet, Profisafe oraz

SRCI. Siemens jest jednym z najpopularniejszych producentów w Polsce zarówno w odniesieniu do lokalnie budowanych linii produkcyjnych, jak i maszyn sprowadzanych z zagranicy.

Druga kwestia to szerokie możliwości komunikacji „otwartej” – firma UR jest nadal stosunkowo młodym graczem na r ynku – z 20-letnią historią – co sprawia, że nie ma „długu technologicznego” związanego z potrzebą kompatybilności wstecznej z archaicznymi rozwiązaniami. Dzięki temu, w zależności od potrzeb i istniejącej infrastruktury klienta, możemy dopasować wykorzystywane protokoły komunikacyjne – od doskonale znanego Modbus TCP aż do próbkowania real-time z częstotliwością 500 Hz za pomocą klienta Python.

Takie połączenie dostępnej technologii pozwala naszemu integratorowi wejść do zakładu klienta i już na etapie Line-Walk przygotować plan wdrożenia i sposób integracji cobotów w konkretnych miejscach.

Jakie wyzwania i bariery widzicie w upowszechnianiu robotów współpracujących w polskim przemyśle? Polski przemysł stoi w obliczu wyjątkowego momentu transformacji – mamy ogromny potencjał do wykorzystania, ale także specyficzne bariery, które musimy pokonać, by w pełni wdrożyć

KLUCZOWE WYZWANIA, KTÓRE

OBSERWUJEMY, LEŻĄ NA STYKU

TECHNOLOGII, EDUKACJI I KULTURY ORGANIZACYJNEJ. JEDNYM

Z NAJWIĘKSZYCH WYZWAŃ JEST

ZMIANA POSTRZEGANIA ROBOTYZACJI.

ideę współpracy człowieka z technologią. Coboty są symbolem tej zmiany, ale ich upowszechnienie wymaga więcej niż tylko technicznego dostosowania konkretnej aplikacji.

Kluczowe wyzwania, które obserwujemy, leżą na styku technologii, edukacji i kultury organizacyjnej. Jednym z największych wyzwań jest zmiana postrzegania robotyzacji. Wciąż istnieje przekonanie, że automatyzacja to zagrożenie dla miejsc pracy, a nie wsparcie dla pracowników. Coboty, które zostały stworzone do współpracy z ludźmi, wymagają budowania świadomości, że ich celem jest ułatwienie pracy, poprawa bezpieczeństwa i zwiększenie efektywności, a nie zastępowanie ludzi.

Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa, będące trzonem gospodarki, często nie dysponują nowoczesną infrastrukturą lub zasobami, by wdrożyć rozwiązania w pełni zrobotyzowane –wygrodzone cele, „ciemne” linie produkcyjne itp. Wprowadzenie cobotów pozwala na integrację z istniejącymi systemami, co b ywa kluczowe dla firm, które operują na starszych technologiach. Wiele firm wciąż postrzega coboty jako koszt, a nie inwestycję. Wyzwaniem jest pokazanie, że ich szybki zwrot z inwestycji wynika nie tylko z obniżenia kosztów, ale także z poprawy jakości, wydajności i elastyczności produkcji.

Nasza wizja to przemysł, w którym każda firma, niezależnie od wielkości, ma dostęp do technologii wspierającej jej rozwój. Coboty są przyszłością nie tylko produkcji, ale również logistyki, medycyny czy edukacji. Polska ma potencjał, by stać się jednym z liderów nowoczesnego przemysłu w Europie. Warunkiem jest jednak śmiała adopcja technologii i inwestycja w wykwalifikowanych ludzi.

Jakie jest podejście Państwa klientów do automatyzacji z wykorzystaniem cobotów? Czy obserwujecie wzrost zainteresowania tymi rozwiązaniami?

Podejście klientów do automatyzacji z wykorzystaniem cobotów staje się coraz bardziej świadome i strategiczne. Firmy zaczynają dostrzegać, że roboty współpracujące nie są tylko rozwiązaniem technologicznym, ale kluczowym elementem umożliwiającym rozwój w obliczu zmieniających się wyzwań rynkowych. To podejście jest szczególnie widoczne w sektorze MŚP, które stoją przed szeregiem trudności, ale jednocześnie widzą w automatyzacji szansę na przetrwanie i konkurencyjność.

Brak wykwalifikowanych pracowników oraz duża rotacja kadr to kluczowe problemy, z którymi mierzą się MŚP. Rosnące koszty pracy zwiększają presję na optymalizację procesów produkcyjnych, do tego dochodzą wysokie oczekiwania odnośnie jakości końcowego produktu. Firmy, które zdecydują się na automatyzację, mogą zredukować koszty operacyjne, jednocześnie poprawiając wydajność i jakość.

Coboty, które mogą działać w systemie 24/7, bez urlopów czy potrzeby robienia przerw, stają się naturalnym rozwiązaniem tych problemów. Współczesne przedsiębiorstwa, w tym MŚP, muszą dostosować się do rosnących

wymagań w zakresie raportowania środowiskowego, społecznego i ładu korporacyjnego ESG. Automatyzacja z wykorzystaniem cobotów wpisuje się w te wyzwania, pozwalając na bardziej zrównoważone procesy produkcyjne, zmniejszenie emisji CO₂ oraz poprawę warunków pracy dzięki odciążeniu ludzi od monotonnych i niebezpiecznych zadań.

Obserwujemy wyraźny wzrost zainteresowania cobotami w Polsce – coraz więcej firm dostrzega ich potencjał w budowaniu nowoczesnych i elastycznych procesów produkcyjnych. Jednak przed nami jeszcze długa droga, by dogonić światową czołówkę. Kluczowe będzie pokonanie barier związanych z mentalnością, kosztami i infrastrukturą, a także wspieranie firm w budowaniu kompetencji przyszłości.

Jakie są Państwa plany rozwoju oferty w zakresie cobotyki w najbliższej przyszłości?

Elmark Automatyka, firma z ponad 40-letnim doświadczeniem, ciągle nie jest dobrze rozpoznawalna jako dostawca cobotów. Dlatego w najbliższej przyszłości chcemy się skupić na dalszej promocji cobotów Universal Robots i lepszej penetracji rynku. Zamierzamy w tym celu rozwijać własne usługi, ale przede wszystkim promować najnowsze trendy w automatyce z wykorzystaniem mechanizmów sztucznej inteligencji. Firma rozwija

ANTONI WARSZAWIK

Absolwent Politechniki Warszawskiej Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych. Z Elmark Automatyka związany od początku swojej kariery zawodowej. Aktualnie szef zespołu cobotów i członek zarządu Elmark Automatyka SA.

Pracę w Elmark Automatyka, na stanowisku Product Manager, rozpoczął jeszcze w trakcie studiów w 2000 r. Pierwotnie zajmował się rozwojem sprzedaży komputerów przemysłowych. Od 2003 r. wspólnik firmy i szef zespołu sprzedaży komputerów przemysłowych. W 2014 r. został członkiem zarządu Elmark Automatyka i zajmuje to stanowisko do dziś. Aktualnie skupia się na rozwoju rynku cobotów w Polsce.

Aktywny fizycznie, kocha góry i polską muzykę undergroundową. Od 10 lat wspiera drużynowe bieganie Elmark w maratonach EKIDEN.

się w trzech głównych kierunkach: cyberbezpieczeństwo, robotyzacja i transformacja energetyczna. Dzięki optymalnej ofercie i doświadczeniu będziemy maksymalizować synergię rozwiązań oferowanych przez Elmark Automatyka.

Rozmawiała Katarzyna Jakubek AutomatykaOnline.pl

Cyberbezpieczeństwo w automatyce przemysłowej

Przemysł 4.0 niemal całkowicie zmienił oblicze produkcji i zarządzania procesami przemysłowymi. Niemniej, jak każda transformacja otwiera szereg nowych możliwości, ale także wprowadza wiele nowych zagrożeń, w tym związanych z cyberbezpieczeństwem. Systemy automatyki przemysłowej stają się coraz bardziej zależne od technologii cyfrowych, co czyni je podatnymi na ataki, które mogą powodować nie tylko straty finansowe, ale także stanowić fizyczne zagrożenie dla systemów produkcyjnych, a w skrajnych przypadkach, również dla życia ludzkiego.

Marcin Bieńkowski

Obecnie kluczowym elementem związanym ze sprawnym funkcjonowaniem systemów automatyki jest zapewnienie spójności między ich funkcjonalnością, niezawodnością, możliwościami produkcyjnymi, w tym możliwościami szybkiego przezbrajania linii i bezpieczeństwem w kontekście stale rosnącej złożoności technologicznej stosowanych tu rozwiązań. Przykładowo, inteligentne czujniki IIoT, które monitorują w czasie rzeczywistym parametry pracy maszyn, mogą stać się celem manipulacji zmierzającej do zakłócenia procesów produkcyjnych lub wprowadzenia błędnych danych. Podobnie, systemy, które łączą fizyczne i cyfrowe komponenty sterowania są narażone na różnego rodzaju cyberataki, które mogą doprowadzić do destabilizacji procesu produkcyjnego, a takie działania miały już wcześniej miejsce w historii. Dlatego tak istotna jest analiza zagrożeń oraz wdrażanie mechanizmów wykrywania i reakcji na ataki w czasie rzeczywistym.

Największe ataki na systemy przemysłowe i ich skutki

Historia ataków na systemy przemysłowe dostarcza licznych przykładów na to, jak poważne mogą być skutki

incydentów naruszeń cyberbezpieczeństwa dotyczące systemów automatyki. Jednym z najbardziej znanych przypadków jest atak Stuxnet, który w 2010 r. sparaliżował irańskie wirówki do wzbogacania uranu. Wykorzystano w nim specyficzne luki w systemach SCADA, pokazując, jak celowane i precyzyjne mogą być ataki na infrastrukturę krytyczną.

Innym przykładem jest incydent Colonial Pipeline z 2021 r., w którym cyberprzestępcy użyli oprogramowania ransomware DarkSide do sparaliżowania największego systemu rurociągowego w Stanach Zjednoczonych. Atak ten doprowadził do braku paliwa na stacjach benzynowych i pokazał, że zagrożenia cybernetyczne mogą mieć bezpośredni wpływ na gospodarkę i codzienne życie milionów ludzi.

Z kolei w kwietniu 2022 r. powiązani z Rosją hakerzy Sandworm zaatakowali podstacje elektryczne wysokiego napięcia na Ukrainie. Napastnicy wykorzystali nowatorski wariant szkodliwego oprogramowania Industroyer, nazwany Industroyer2, który wchodzi w interakcję z systemami kontroli zarządzającymi przepływem mocy. Do ataku hakerzy zastosowali także wiele odmian złośliwego oprogramowania, w tym m.in. program do kaso-

wania zawartości dysków twardych CaddyWiper. Użycie CaddyWipera miało na celu spowolnienie procesu odzyskiwania systemów i uniemożliwienie operatorom przedsiębiorstwa energetycznego odzyskanie kontroli nad konsolami ICS.

Problem z naruszeniem cyberbezpieczeństwa systemów przemysłowych istnieje również w Polsce. 18 czerwca 2022 r. pracownicy Elbląskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej wykryli awarię systemów informatycznych, która okazała się cyberatakiem ransomware Ragnar Locker. Praca sieci ciepłowniczej była niezakłócona, jednak niektóre systemy wspomagające nie pracowały prawidłowo. Podczas ataku doszło tez do wycieku danych osobowych.

W 2023 r. CERT Polska zanotował 9197 incydentów bezpieczeństwa w samym tylko sektorze energetycznym w Polsce. Rok wcześniej było ich 432, co stanowiło prawie 11 % wszystkich zarejestrowanych zdarzeń. Pięć z nich uznano za poważne, czyli takie, których wystąpienie miało istotny skutek zakłócający świadczenie usługi kluczowej. To oznacza ponad dwukrotny wzrost liczby zanotowanych incydentów w ciągu roku [1]. Warto w tym miejscu wspomnieć o prowadzonej przez CERT Polska akcji #BezpiecznyPrzemysł, w ramach której przeprowadzane są działania na rzecz podniesienia poziomu cyberbezpieczeństwa polskiej infrastruktury przemysłowej. Poszukiwane są niezabezpieczone, dostępne z w przestrzeni internetu publicznego urządzenia przemysłowe, takie jak sterowniki PLC czy panele operatorskie (HMI), z poziomu których można zdalnie przejąć całkowitą kontrolę nad procesem przemysłowym. Po znalezieniu takiego systemu pracownicy CERT Polska informują właścicieli o zagrożeniu związanym z ich błędną konfiguracją. W 2023 r. odszukano i powiadomiono właścicieli 43 urządzeń skonfigurowanych w sposób umożliwiający potencjalny atak [2].

Współczesne zagrożenia

W tym miejscu trzeba nadmienić, że współczesne zagrożenia związane z naruszeniami cyberbezpieczeństwa

są coraz bardziej zaawansowane i złożone. Z danych zawartych w raporcie „ENISA Threat Landscape 2023” wynika, że wśród cyberincydentów zgłoszonych w Unii Europejskiej dominowały cyberataki typu ransomware, ataki DDoS, wycieki danych, malware, oraz wszelkiego typu ataki na łańcuchy dostaw. Obecnie, jednym z najpoważniejszych problemów jest ransomware, które blokuje (szyfruje) dostęp do systemów przemysłowych lub danych. Po zaszyfrowaniu danych lub zablokowaniu dostępu do infrastruktury systemu automatyki cyberprzestępcy żądają okupu, zwykle w kr yptowalutach, w zamian za klucz deszyfrujący.

Ataki ransomware często zaczynają się od prostych wektorów ataku, takich jak phishing czy zainfekowane załączniki e-mail. Po uzyskaniu dostępu do systemu, ransomware może rozprzestrzeniać się w całej sieci, infe-

atakami DDoS oraz systemy detekcji i zapobiegania intruzjom (IDS/IPS), które skutecznie zabezpieczają sieci przemysłowe przed zewnętrznymi zagrożeniami.

Z kolei Atende koncentruje się na dostarczaniu rozwiązań dedykowanych dla sektora energetycznego i przemysłowego. Oferuje systemy monitorowania infrastruktury krytycznej oraz platformy zarządzania bezpieczeństwem IT, które integrują dane z różnych źródeł w celu stworzenia spójnego obrazu sytuacji w czasie rzeczywistym. Rozwiązania Atende obejmują również wdrożenia technologii blockchain w celu zwiększenia integralności danych oraz zapewnienia pełnej transparentności procesów przemysłowych. Firma kładzie duży nacisk na zgodność z międzynarodowymi standardami bezpieczeństwa, takimi jak IEC 62443 i ISO 27001.

BRAK ŚWIADOMOŚCI PRACOWNIKÓW

NA TEMAT ZAGROŻEŃ

CYBERNETYCZNYCH MOŻE PROWADZIĆ

DO NIEUMYŚLNEGO WPROWADZENIA

ZŁOŚLIWEGO OPROGRAMOWANIA

DO SYSTEMÓW OT.

kując krytyczne systemy, co powoduje ogromne straty finansowe i operacyjne. Przykładem może być tu ransomware WannaCry, który w 2017 r. sparaliżował na całym świecie działanie m.in. szpitali, fabryk, systemów energetycznych a nawet lotnisk.

Aby skutecznie przeciwdziałać tego typu cyberzagrożeniom, przedsiębiorstwa inwestują w zaawansowane systemy ochrony. Firmy, takie jak: Exatel, Atende i WASKO są dostawcami kompleksowych rozwiązań z zakresu cyberbezpieczeństwa, dostosowanych do spec yficznych potrzeb sektora przemysłowego. Exatel specjalizuje się w dostarczaniu zaawansowanych usług Security Operations Center (SOC), które pozwalają na monitorowanie zagrożeń w czasie rzeczywistym, analizę incydentów oraz szybkie reagowanie na potencjalne ataki. Ponadto Exatel oferuje rozwiązania ochrony przed

WASKO jest natomiast jedną z wiodących polskich firm zajmujących się ochroną systemów przemysłowych oraz infrastrukturą krytyczną. Firma oferuje zaawansowane rozwiązania w zakresie systemów zarządzania sieciami przemysłowymi, monitorowania zagrożeń w czasie rzeczywistym oraz wdrażania technologii bezpieczeństwa, takich jak systemy IDS/IPS. Dodatkowo, WASKO dostarcza platformy analizy incydentów bezpieczeństwa, które integrują dane z wielu źródeł w celu identyfikacji potencjalnych zagrożeń zanim doprowadzą one do zakłóceń. Ataki DDoS (Distributed Denial of Ser vice) to jedne z najczęściej spotykanych zagrożeń w środowisku przemysłowym, polegające na jednoczesnym zalewaniu systemu ogromną liczbą zapytań lub danych, co prowadzi do przeciążenia infrastruktury i zakłócenia jej działania. Takie ataki

Służby wywiadu zagranicznego

Terroryści

Pracownicy

Wykonawcy i dostawcy

Hakerzy

Aktywiści

PRZYKŁADY CYBERZAGROŻEŃ W ENERGETYCE

ZARZĄDZANIE PRAWDOPODOBIEŃSTWEM ZARZĄDZANIE KONSEKWENCJAMI

Ochrona i szyfrowanie informacji

Zarządzanie tożsamością Segmentacja sieci

Bezpieczeństwo fizyczne

ZAGROŻENIA

Zarządzanie złośliwym oprogramowaniem i poprawkami

Polityka i standardy

Ocena ryzyka

Szkolenie i świadomość

Zarzadzanie dostawcami

24/7 monitoring

bezpieczeństwa i zagrożeń incydentalnych

Analiza zagrożeń

Reagowanie na incydenty

Odpowiedź w sytuacji awaryjnej (nagły wypadek)

KONSEKWENCJE

Rys. 1. Przykłady cyberzagrożeń w przemysłowych systemach energetyki. Źródło: enerad.pl na podstawie e-magazyny.pl (J. Talbot, M. Jakeman „Security Risk Management Body of Knowledge”)

mogą być szczególnie szkodliwe dla systemów automatyki przemysłowej, powodując przerwy w produkcji, opóźnienia w dostawach czy nawet zniszczenie sprzętu. Exatel oferuje zaawansowane systemy ochrony przed DDoS, które bazują na precyzyjnej analizie ruchu sieciowego oraz zastosowaniu dedykowanych narzędzi do filtrowania i odrzucania złośliwego ruchu. Rozwiązania te umożliwiają nie tylko detekcję, ale również natychmiastowe reagowanie na ataki, zapewniając ciągłość działania infrastruktury krytycznej. Z kolei Cyberus Labs skupia się na ochronie IoT i systemów przemysłowych przed zakłóceniami wywołanymi przez DDoS, wykorzystując innowacyjne technologie, takie jak uwierzytelnianie wieloskładnikowe oraz segmentacja sieci, które utrudniają przeprowadzenie ataku i minimalizują jego skutki.

Dlaczego systemy automatyki przemysłowej są szczególnie narażone na cyberataki?

Systemy automatyki przemysłowej, tym aplikacje SCADA, sterowniki PLC i urządzenia IoT, to kluczowe elementy współczesnych zakładów produkcyjnych specyfika ich sprawia, że są szcze-

gólnie podatne na ataki. Zarządzają one, lub bezpośrednio monitorują procesy produkcyjne w czasie rzeczywistym, co oznacza, że każde zakłócenie mogą mieć natychmiastowy wpływ na działanie całego systemu, a w konsekwencji i zakładu produkcyjnego. Istotnym problemem większości systemów automatyki przemysłowej jest fakt, że są one narażone na cyberataki. Przez lata sądzono, że wystarczy je po prostu odizolować od Internetu, aby systemy produkcyjne były bezpieczne. Tymczasem postęp technologiczny sprawił, że systemy coraz częściej łączą się z sieciami korporacyjnymi, a za ich pośrednictwem z Internetem co otwiera nowe drogi dla hakerów. Co więcej, wiele urządzeń automatyki, takich jak sterowniki PLC, nadal wykorzystuje przestarzałe, nieszyfrowane protokoły komunikacyjne. Z corocznych raportów publikowanych przez firmy zajmujące się cyberbezpieczeństwem wynika, że każdego roku odkrywanych jest kilkaset nowych podatności w systemach ICS (Industrial Control Systems), a więc systemach automatyki przemysłowej. Nie zawsze producenci tych systemów są w stanie załatać te podatności na tyle szybko, aby zminimalizować ryzyko ataku.

Zakłócenia operacyjne

Obrażenia i śmierć

Utrata reputacji

Grzywny i kary regulacyjne

Utrata informacji krytycznych lub poufnych

Strata finansowa

A kiedy już to zrobią, administratorzy często zwlekają z aktualizacją, bojąc się o stabilność procesów produkcyjnych. Nie można też zapominać o ludzkim czynniku. Nieświadomi pracownicy to często bramka, przez którą cyberprzestępcy dostają się do systemów automatyki. Podłączenie zainfekowanego, niezweryfikowanego laptopa np. do obrabiarki CNC to prosta droga do zagrożenia. W lipcu 2024 r. portal IT Reseller przedstawił wyniki raportu KPMG, podkreślając niski poziom cyberbezpieczeństwa w systemach automatyki przemysłowej. Zwrócono uwagę na wzrost świadomości w zakresie cyberbezpieczeństwa, szczególnie na poziomie kierownictwa, jednak większość europejskich firm ocenia swoją dojrzałość w tym obszarze jako podstawową. Dodatkowo, w 2022 r firma Elmark Automatyka opublikowała raport „Cyberbezpieczeństwo sektora OT. Wyścig, który nigdy się nie kończy”, oparty na badaniach przeprowadzonych wśród osób związanych z przemysłem.

Raport wskazuje, że jednym z kluczowych wektorów ataków jest czynnik ludzki. Brak świadomości pracowników na temat zagrożeń cybernetycznych

ZDARZENIE

może prowadzić do nieumyślnego wprowadzenia złośliwego oprogramowania do systemów OT. Dlatego tak ważne są szkolenia w tym zakresie dla personelu.

Integracja systemów OT z IT zwiększa powierzchnię ataku, umożliwiając potencjalnym napastnikom wykorzystanie słabych punktów w zabezpieczeniach sieciowych.

W raporcie podkreślono, że niektóre urządzenia przemysłowe, zwłaszcza te starsze, w tym sterowniki PLC i komputery przemysłowe, mogą stanowić potencjalne zagrożenie ze względu na brak aktualizacji oprogramowania oraz niewystarczające systemy zabezpieczeń. Urządzenia te, często eksploatowane przez dekady, mogą działać na przestarzałych systemach operacyjnych, co czyni je podatnymi na współczesne zagrożenia.

Standardy i regulacje w cyberbezpieczeństwie przemysłowym

Obecnie procedury i systemy bezpieczeństwa w przemyśle bazują na kilku międzynarodowych standardach, które definiują wymagania dla przemysłowych systemów operacyjnych oraz zarządzania bezpieczeństwem informacji. Ważnym aspektem są również krajowe regulacje dotyczące ochrony infrastruktury krytycznej, które nakładają na przedsiębiorstwa obowiązek wdrażania odpowiednich zabezpieczeń.

Standard IEC 62443 to uznany na całym świecie zestaw zasad opracowanych przez Międzynarodową Komisję Elektrotechniczną (IEC). Skupia się on na bezpieczeństwie systemów automatyki i sterowania przemysłowego. Standard ten został podzielony na cztery główne grupy: ogólne wymagania i terminologia, polityki bezpieczeństwa i procedury, wymagania dla architektury i integracji systemów OT, a także specyfikacje dotyczące poszczególnych urządzeń i oprogramowania. Jednym z najważniejszych elementów IEC 62443 są poziomy bezpieczeństwa (Security Levels, SL), które określają, jak skutecznie dany system jest chroniony przed zagrożeniami. Standard ten promuje również zarzą-

dzanie ryzykiem i stawia wymagania wobec dostawców oraz integratorów systemów przemysłowych. Dzięki swojej uniwersalności znajduje zastosowanie w projektowaniu i eksploatacji systemów przemysłowych, zapewniając ochronę przed cyberzagrożeniami. Kolejnym kluczowym standardem jest ISO 27001, opracowany przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Dotyczy on zarządzania bezpieczeństwem informacji w szerokim zakresie organizacji, w tym w sektorze przemysłowym. ISO 27001 definiuje wymagania dla Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (ISMS), obejmując polityki bezpieczeństwa, zarządzanie ryzykiem i ochronę danych. Ważnym elementem standardu jest ocena ryzyka, która pozwala identyfikować zagrożenia i planować działania ochronne. Standard ten zawiera także zestaw 114 szczegółowych kontroli bezpieczeństwa podzielonych na 14 obszarów, takich jak kontrola dostępu, kryptografia czy zarządzanie incydentami. Jednym z celów normy ISO 27001 jest zapewnienie ciągłości działania organizacji, nawet w przypadku incydentu cybernetycznego.

W sektorze przemysłowym standard ten jest szeroko stosowany jako fundament budowy bezpiecznych systemów informacyjnych.

W Polsce ochrona infrastruktury krytycznej jest regulowana przede wszystkim przez Ustawę o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa (KSC), która weszła w życie w 2018 r. Zgodnie z ustawą operatorzy usług kluczowych,

takich jak systemy przemysłowe czy energetyczne, są zobowiązani do wdrożenia odpowiednich środków ochrony przed cyberzagrożeniami. Ważnym obowiązkiem wynikającym z KSC jest konieczność zgłaszania incydentów do zespołów CSIRT (Computer Security Incident Response Team), które wspierają organizacje w przeciwdziałaniu zagrożeniom.

W zakresie ochrony infrastruktury krytycznej kluczowe znaczenie ma również ustawa o zarządzaniu kryzysowym, która definiuje infrastrukturę krytyczną jako obiekty i systemy kluczowe dla bezpieczeństwa państwa. Operatorzy takich systemów muszą wdrażać plany ochrony oraz podejmować działania prewencyjne w celu zminimalizowania ryzyka cyberataków. Istotnym elementem ochrony jest także wdrażanie dyrektywy NIS2, która jest częścią unijnej strategii cyberbezpieczeństwa. Regulacje te wprowadzają zaostrzone wymagania dotyczące zabezpieczeń w systemach przemysłowych, rozszerzają zakres sektorów objętych ochroną oraz zwiększają odpowiedzialność kierownictwa za cyberincydenty.

Wymóg wdrożenia

dyrektywy NIS2

Dyrektywa NIS2 (Network and Information Systems Directive 2) to unijna regulacja mająca na celu poprawę ogólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informacyjnych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Jest to nowelizacja wcześniejszej dyrektywy NIS z 2016 r., która

Australia i Nowa ZelandiaEuropa Północna

Rys. 2. Odsetek systemów ICS, na których zablokowano złośliwe ataki w latach 2021–2023 r

wprowadzała minimalne wymagania w zakresie cyberbezpieczeństwa dla operatorów usług kluczowych. Polska, jako członek Unii Europejskiej, jest zobowiązana do wdrożenia dyrektywy NIS2 do krajowego prawa, tak aby regulacje spełniały wymagania dyrektywy NIS2.

Dyrektywa NIS2 nakłada obowiązki na operatorów usług kluczowych oraz dostawców usług cyfrowych, którzy pełnią istotną rolę w zapewnianiu ciągłości działania gospodarki i społeczeństwa. Obejmuje również branże, takie jak: energetyka, transport, zdrowie, sektor bankowy, a także infrastruktury technologiczne, w tym sektory przemysłowe i IT.

Organizacje w Polsce, szczególnie te z sektora krytycznego, będą musiały zainwestować w odpowiednie środki ochrony przed cyberzagrożeniami, w tym w systemy wykrywania i zapobiegania atakom, a także w procedury reagowania na incydenty. Wzrosną również wymagania dotyczące współpracy z organami nadzoru i innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej w zakresie wymiany informacji o zagrożeniach. Wprowadzenie tej dyrektywy w Polsce będzie miało wpływ na firmy przemysłowe działające w sektorach krytycznych, które muszą dostosować swoje procedury do nowych wymagań i zapewnić odpowiednią ochronę przed rosnącymi cyberzagrożeniami systemów automatyki przemysłowej.

Luki bezpieczeństwa w automatyce przemysłowej Niestety, mimo obowiązujących przepisów i konieczności podporządkowania się wymogom dyrektywy NIS2, wciąż wiele firm nie dostrzega powagi zagrożeń związanych z c yberbezpieczeństwem, co prowadzi do powstawania istotnych luk w zabezpieczeniach systemów IT i systemów ICS. Jednym z głównych problemów jest brak odpowiedniej segmentacji sieci. W wielu przypadkach systemy automatyki przemysłowej są połączone z sieciami IT, co stwarza potencjalne ścieżki dla cyberataków. Bez wyraźnego podziału i kontroli dostępu, atakujący mogą łatwiej przejść z jednej sieci do drugiej, zwiększając ryzyko zainfekowania całego systemu.

Kolejnym istotnym zagrożeniem jest stosowanie domyślnych haseł w urządzeniach przemysłowych. Wielu producentów dostarcza swoje urządzenia i systemy z ustawieniami fabrycznymi, które nie są zmieniane przez użytkowników końcowych. Takie domyślne hasła są powszechnie znane i dostępne w publicznych bazach danych, co ułatwia atakującym dostęp do systemów ICS. Niewłaściwa konfiguracja urządzeń przemysłowych to kolejny powód powstawania luk bezpieczeństwa. Często urządzenia są instalowane i uruchamiane bez dokładnej analizy potrzeb i r yzyk. Brak odpowiednich ustawień zabezpieczeń,

takich jak wyłączenie nieużywanych portów czy protokołów, może prowadzić do nieautoryzowanego dostępu. Przestarzałe protokoły komunikacyjne stanowią kolejne wyzwanie. Wiele systemów automatyki przemysłowej opiera się na starszych protokołach, które nie oferują zaawansowanych mechanizmów zabezpieczeń. Brak szyfrowania czy uwierzytelniania w tych protokołach sprawia, że dane mogą być łatwo przechwycone lub zmanipulowane przez osoby trzecie. Dodatkowo, wiele organizacji nie przeprowadza regularnych audytów bezpieczeństwa swoich systemów. Brak systematycznych kontroli i aktualizacji oprogramowania prowadzi do pozostawiania znanych podatności, które mogą zostać wykorzystane przez cyberprzestępców.

Należy również zauważyć, że wiele systemów automatyki przemysłowej nie jest wyposażonych w zaawansowane mechanizmy monitorowania i detekcji intruzów. Brak odpowiednich narzędzi do wykr ywania anomalii w ruch u sieciowym utrudnia szybkie identyfikowanie i reagowanie na potencjalne zagrożenia. Wreszcie, nieodpowiednie szkolenie personelu w zakresie cyberbezpieczeństwa prowadzi do błędów ludzkich, takich jak otwieranie złośliwych załączników czy korzystanie z niezabezpieczonych sieci. Brak świadomości zagrożeń wśród pracowników zwiększa ryzyko udanych ataków.

Technologie ochrony systemów przemysłowych

Aby w maksymalnym stopniu zabezpieczyć systemy automatyki przemysłowej wykorzystuje się szereg zaawansowanych technologie ochrony przed cyberatakami. Jednym z kluczowych elementów ochrony są firewalle przemysłowe, które pełnią rolę strażników sieci, monitorując i kontrolując ruch danych między różnymi segmentami sieci. Dzięki zaawansowanym mechanizmom filtrowania, firewalle mogą blokować nieautoryzowany dostęp oraz zapobiegać atakom z zewnątrz. W kontekście przemysłowym, firewalle są często dostosowywane do specyficznych protokołów i standardów komunikacyjnych stosowanych w automatyce przemysłowej, co pozwala na skuteczną ochronę przed zagrożeniami specyficznymi dla tego sektora. Kolejnym istotnym elementem ochrony są systemy IDS (Intrusion Detection Systems) oraz IPS (Intrusion Prevention Systems). Systemy IDS monitorują ruch sieciowy w poszukiwaniu nieprawidłowości i potencjalnych zagrożeń, informując administratorów o wykr ytych incydentach. Z kolei systemy IPS nie tylko wykrywają, ale także aktywnie reagują na zagrożenia, blokując podejrzany ruch w czasie rzeczywistym. Współpraca tych systemów z firewallami pozwala na stworzenie wielowarstwowej ochrony, skutecznie zabezpieczającej sieci przemysłowe przed różnorodnymi atakami.

Ochrona fizyczna urządzeń stanowi nie mniej istotny aspekt zabezpieczeń. Wdrażanie odpowiednich środków ochrony fizycznej, takich jak kontrola dostępu, monitoring wideo czy systemy alarmowe, jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa infrastruktury przemysłowej. Dodatkowo, zabezpieczenia takie jak zasilanie awaryjne (UPS) oraz systemy chłodzenia i wentylacji są niezbędne dla utrzymania ciągłości pracy urządzeń w przypadku awarii zasilania czy zmian temperatury.

Współczesne rozwiązania ochrony systemów przemysłowych coraz cz ęściej integrują zaawansowane technologie, takie jak sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe, w celu wykrywania i reagowania na zagroże-

nia w czasie rzeczywistym. Technologie te umożliwiają precyzyjne wykrywanie i blokowanie zagrożeń zero-day, automatyzując krytyczne zadania, takie jak analiza ruchu i wykrywanie anomalii.

Rola edukacji i szkoleń w ochronie systemów automatyki

Jak już kilkakrotnie wcześniej wspomniano, istotna jest też świadomość pracowników na temat potencjalnych zagrożeń oraz umiejętność odpowiedniego reagowania na incydenty. Obecnie są to fundamenty skutecznej strategii bezpieczeństwa, które zawarto w dyrektywie NIS2. Wdrażanie programów szkoleniowych dostosowanych do specyfiki systemów automatyki przemysłowej pozwala na głębsze zrozumienie unikalnych wyzwań związanych z ich ochroną.

Przyszłość cyberbezpieczeństwa w automatyce przemysłowej

Jak widać, w obliczu dynamicznego rozwoju technologii, przyszłość cyberbezpieczeństwa związanego z automatyką przemysłową w dużej mierze będzie kształtowana przez integrację sztucznej inteligencji i algorytmów uczenia maszynowego. Dzięki temu możliwe jest proaktywne reagowanie na incydenty bezpieczeństwa, zanim spowodują one poważne szkody.

Sztuczna inteligencja i systemy bazujące na uczeniu maszynowym są bowiem w stanie identyfikować wzorce zachowań charakterystyczne dla cyberataków, co pozwala na tworzenie bardziej efektywnych strategii obronnych. Systemy bazujące na tych technolo-

INTEGRACJA SYSTEMÓW OT Z IT ZWIĘKSZA POWIERZCHNIĘ ATAKU, UMOŻLIWIAJĄC POTENCJALNYM

NAPASTNIKOM WYKORZYSTANIE SŁABYCH PUNKTÓW W ZABEZPIECZENIACH

SIECIOWYCH.

Pracownicy techniczni, inżynierowie oraz kadra zarządzająca powinni być regularnie edukowani w zakresie najnowszych zagrożeń oraz metod ich neutralizacji. Tego rodzaju szkolenia zwiększają zdolność personelu do szybkiego i efektywnego reagowania na incydenty, co jest kluczowe dla utrzymania ciągłości operacyjnej. Ponadto firmy powinny inwestować w zaawansowane programy szkoleniowe, które symulują realne scenariusze ataków na systemy automatyki.

Takie podejście umożliwia pracownikom zdobycie praktycznej wiedzy w identyfikacji i neutralizacji zagrożeń w kontrolowanym środowisku, co przekłada się na lepsze przygotowanie do rzeczywistych incydentów. Przykładem może być opracowana w 2020 r na Uniwersytecie Cornell platforma KYPO4INDUSTRY, oferująca testowe środowisko do nauki cyberbezpieczeństwa w kontekście systemów sterowania przemysłowego.

giach mogą uczyć się na podstawie wcześniejszych incydentów, doskonaląc swoje mechanizmy wykrywania i reagowania na nowe, nieznane wcześniej zagrożenia. Taka umiejętność adaptowania się do nowych warunków jest kluczowa w kontekście ewoluujących metod ataków stosowanych przez cyberprzestępców.

Wykorzystanie sztucznej inteligencji w cyberbezpieczeństwie przemysłowym nie ogranicza się jedynie do detekcji zagrożeń. Systemy te mogą również automatyzować procesy reakcji na incydenty, minimalizując czas potrzebny na neutralizację ataku. Automatyzacja ta obejmuje izolowanie zainfekowanych segmentów sieci, blokowanie podejrzanych adresów IP czy wdrażanie tymczasowych środków ochronnych, co znacząco zwiększa odporność infrastruktury przemysłowej na ataki.

Należy jednak pamiętać, że również i cyberprzestępcy mogą wykorzystywać

TEMAT NUMERU

te same technologie do przeprowadzania bardziej zaawansowanych i trudniejszych do wykr ycia ataków. Przykładem może być zastosowanie sztucznej inteligencji do tworzenia złośliwego oprogramowania, które potrafi unikać tradycyjnych systemów detekcji, adaptując swoje zachowanie w zależności od środowiska, w którym się znajduje. W odpowiedzi na te zagrożenia, rozwijane są zaawansowane systemy bezpieczeństwa bazujące na AI, które potrafią przewidywać potencjalne ataki poprzez analizę danych historycznych i bieżących. Takie predykcyjne podejście pozwala firmom przemysłowym przygotować się na możliwe scenariusze zagrożeń i umożliwia wdrożenie odpowiednich środków zapobiegawczych, zanim dojdzie do realnego incydentu. Kolejną technologią, która zyskuje na znaczeniu w kontekście cyberbezpieczeństwa przemysłowego, jest blockchain. Dzięki swojej zdecentralizowanej i niezmiennej strukturze, blockchain zapewnia wysoki poziom

integralności danych, co jest kluczowe w systemach automatyki przemysłowej. Każda operacja wymiany danych czy ich zmiana jest rejestrowana w sposób transparentny i niepodważalny, co utrudnia manipulowanie zbieranymi przez czujniki IIoT informacjami. Integracja operacji wymiany danych bazująca na technologii blockchain w procesach przemysłowych pozwala na automatyzację i zabezpieczenie wielu operacji. Wykorzystać tu można tzw. Smart kontrakty, czyli programy komputerowe, które automatycznie wykonują zaprogramowane działania po spełnieniu określonych warunków, co minimalizuje ryzyko błędów ludzkich i potencjalnych nadużyć. W kontekście cyberbezpieczeństwa, mogą one służyć do automatycznego egzekwowania polityki bezpieczeństwa czy zarządzania dostępem do kr ytycznych zasobów.

W miarę jak technologie, takie jak sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe i blockchain staną się w syste-

mach przemysłowych powszechne, konieczne będzie również zwrócenie uwagi na kwestie związane z ich bezpieczeństwem. Implementacja tych technologii musi być przeprowadzana z uwzględnieniem najlepszych praktyk w zakresie cyberbezpieczeństwa, aby uniknąć wprowadzenia nowych wektorów ataków. Regularne audyty bezpieczeństwa, testy penetracyjne oraz aktualizacje systemów są niezbędne, aby zapewnić ich odporność na potencjalne zagrożenia.

dr inż. Marcin Bieńkowski AUTOMATYKA

Materiały źródłowe:

[1] Raport „Cyberbezpieczeństwo w energetyce”, 2024, Smart-Grids.pl

[2] Raport roczny z działalności CERT Polska 2023

[3] Raport „Cyberbezpieczeństwo sektora OT. Wyścig, który nigdy się nie kończy”, Elmark Automatyka 2022

[4] „Cyberbezpieczeństwo polskiego przemysłu. Sektor energetyczny”, Sektor energetyczny, Instytut Kościuszki 2017

KLUCZEM DO SUKCESU

Cyberbezpieczeństwo w automatyce przemysłowej

w branży Life Science

Jedną z kluczowych zasad

Secure Product Development Framework (SPDF) jest Security by Design. To podejście, istotne z punktu widzenia cyberbezpieczeństwa, ma szczególne znaczenie dla urządzeń medycznych w kontekście wytycznych FDA. Artykuł dotyczy kluczowych standardów wykorzystywanych do budowy ram zabezpieczeń dla systemów automatyki przemysłowej i sterowania (IACS). Określają one wymagania systemowe (SR) dla większych instalacji oraz specyficzne wymagania komponentów (CR) dla producentów urządzeń.

Wojciech Kudlaszyk

Rozwój sprzętu i oprogramowania w przemyśle farmaceutycznym jest znacznie bardziej złożony, niż samo zagadnienie cyberbezpieczeństwa, jednak dobrze zaprojektowany produkt może również uwzględniać aspekty związane z ochroną zdrowia i bezpieczeństwem ludzi.

Pojęcie „Security” kontra „Safety”

Dla wielu osób różnica między terminami „bezpieczeństwo” (Security) a „ochrona” (Safety) jest oczywista, jednak ich stosowanie w niektórych kontekstach może być mylące. Mimo podobieństwa, dotyczą one różnych zagadnień.

Przykładem wdrażania zabezpieczeń w obszarze cyberbezpieczeństwa (Security) będzie implementacja szyfrowania danych przesyłanych między urządzeniem a s erwerem

w celu uniemożliwienia przechwycenia ich przez nieuprawnione podmioty w trakcie transmisji. Innym środkiem zabezpieczeń może być zastosowanie dla urządzenia monitorującego mechanizmów uwierzytelniania użytkownika (np. hasła lub biometrii), aby zapewnić, że dostęp do danych pacjenta mają wyłącznie upoważnione osoby.

Ochroną (Safety) można określić środki zapewniające, że urządzenie medyczne zachowuje się w s posób kontrolowany i bezpieczny, aby uniknąć zagrożenia dla pacjenta, np. w momencie wykrycia krytycznej awarii, takiej jak uszkodzenie czujnika. Innym przykładem może być sytuacja, w której urządzenie podające leki automatycznie wyłącza się, jeśli wykryje ryzyko przedawkowania spowodowane błędnym zaprogramowaniem lub awarią sprzętową.

SECURITY VS. SAFETY

Bezpieczeństwo (Security) Ochrona (Safety)

Środki i zabezpieczenia wdrożone w celu ochrony urządzeń przed nieautoryzowanym dostępem, manipulacją i naruszeniem danych. Skupia się również na zapewnieniu dostępności systemu dla działania urządzeń oraz integralności danych.

Ramy Rozwoju

Bezpiecznego Produktu

Secure Product Development Framework (SPDF), czyli Ramy Rozwoju Bezpiecznego Produktu, to ustrukturyzowane podejście integrujące aspekty bezpieczeństwa na każdym etapie cyklu życia produktu – od jego początkowego projektowania, aż po wycofanie z eksploatacji. W kontekście systemów automatyki przemysłowej i sterowania (IACS), zwłaszcza w branży Life Science, solidne wdrożenie SPDF jest kluczowe, aby zapewnić bezpieczeństwo, niezawodność oraz ochronę integralności danych i ochronę pacjentów.

Branża Life Science opiera się na połączonych ze sobą urządzeniach IoT stosowanych w medycynie i laboratoriach. Obsługują one często wrażliwe dane pacjentów, a ich funkcjonalność jest kluczowa dla diagnostyki, leczenia i badań naukowych. Naruszenia cyberbezpieczeństwa mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak ujawnienie danych pacjentów, zakłócenie procesów czy integralności danych, a nawet zagrożenie życia. FDA dostrzega znaczenie cyberbezpieczeństwa w urządzeniach medycznych i promuje stosowanie SPDF, aby zapewnić ich bezpieczne projektowanie i sprawne działanie po wdrożeniu.

Wymagania dotyczące cyberbezpieczeństwa na poziomie systemu i komponentów

Normy ISA/IEC 62443 są związane z siedmioma podstawowymi wymaganiami (Foundational Requirements, FR), które stanowią fundament zarówno dla bezpieczeństwa na poziomie systemu, jak i komponentów.

Zdolność urządzenia do działania bez powodowania szkody dla użytkowników, pacjentów, procesu lub środowiska, nawet w przypadku potencjalnych awarii lub niewłaściwego użycia. Ochrona koncentruje się na zapobieganiu szkodom fizycznym lub zagrożeniom dla zdrowia.

Zasada „Bezpieczeństwo na etapie projektowania” (Security by Design) to proaktywne podejście, które uwzględnia aspekty bezpieczeństwa już na najwcześniejszych etapach cyklu życia tworzenia systemu lub jego komponentów. Bezpieczeństwo nie jest traktowane jako dodatek, lecz staje się podstawowym elementem procesu projektowego. Jest to szczególnie istotne w obszarze systemów automatyki i sterowania przemysłowego (Industrial Automation and Control Systems, IACS), gdzie podatności mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia i życia ludzi oraz bezpieczeństwa danych, a także szkód dla środowiska oraz strat finansowych. Seria norm ISA/IEC 62443 zapewnia kompleksowe ramy wdrażania zasady „Bezpieczeństwo

na etapie projektowania” zarówno na poziomie systemu, jak i jego komponentów.

ISA/IEC 62443-3-3 określa wymagania na poziomie systemowym i definiuje poziomy bezpieczeństwa dla systemów sterowania. Z kolei ISA/IEC 62443-4-2 koncentruje się na wymaganiach dla komponentów, określając sposób osiągania poziomów bezpieczeństwa w poszczególnych elementach systemu.

Cyberbezpieczeństwo w urządzeniach dla branży Life Science

Cyberbezpieczeństwo to nie tylko kwestia IT, ale kluczowy element zapewnienia skuteczności i bezpieczeństwa urządzeń w branży Life Science oraz ochrony zdrowia. W obliczu rosnącej

Kluczowe rezultaty z dobrze zaimplementowanego SPDF

1. Redukcja podatności

2. Zachowanie integralności i poufności danych

3. Spełnianie wymagań regulacyjnych

4. Zwiększanie efektywności

5. Bezpieczeństwo łańcucha dostaw

Siedem wymagań podstawowych (FR):

1. Identyfikacja i zabezpieczenia uwierzytelniania (AIC)

2. Zabezpieczenia użycia (UC)

3. Integralność systemu (SI)

4. Poufność danych (DC)

5. Ograniczony przepływ danych (RDF)

6. Reagowanie na zdarzenia (TRE)

7. Dostępność zasobów (RA)

CECHAISA/IEC-62443-3-3

Zakres

System-level: wymagania na poziomie złożonych systemów automatyki przemysłowej w skali zakładu, budynku, procesu

Grupa docelowa Właściciele aktywów, integratorzy systemów

Organizacja wymagań

Trzon stanowią wymagania fundamentalne (Foundational Requirements – FR), które uwzględniają poszczególne wymagania dla systemu (System Requirements – SRs). Dla nich z kolei mamy rozszerzenia wymagań (Requirements Enhancements – REs) dla poszczególnie definiowanych poziomów bezpieczeństwa (Security Levels – SLs)

złożoności zagrożeń cybernetycznych oraz coraz większej zależności od wzrastających wymagań sieciocentryczności urządzeń medycznych i laboratoryjnych, niezbędne jest staranne podejście do aspektów projektowania architektury cyberbezpieczeństwa. Musi ono obejmować zarówno zabezpieczenia na poziomie architektury całych systemów, jak i architektury na poziomie poszczególnych komponentów. Wdrażanie odpowiednio dostrojonych Ram Rozwoju Bezpiecznego Produktu jest konieczne dla osiągnięcia wspomnianych celów. Holistyczne podejście do cyberbezpieczeństwa to zasada numer jeden. Musi ono być wspólną odpowiedzialnością, przenikającą każdy aspekt procesu rozwoju. Kluczowe znaczenie ma współpraca między poszczególnymi częściami organizacji, która wzmacnia nie tylko ochronę danych i poufność komunikacji, ale także buduje solidny fundament dla reputacji organizacji, gdy produkt trafia na r ynek. Ciągłe monitorowanie

ISA/IEC-62443-4-2

Component-level: wymagania na poziomie komponentów dla budowy systemów automatyki przemysłowej (skala urządzeń, komponentów, czujników, modułów)

Producenci urządzeń i podzespołów, dostawcy

Trzon stanowią wymagania fundamentalne (Foundational Requirements – FR), dla których są dostępne wymagania wspólne dla komponentów (Component Requirements – CRs) oraz wymagania specyficzne dla poszczególnych typów komponentów:

• oprogramowania (Software Application Requirements – SAR)

• urządzeń zintegrowanych (Embedded Device Requirements – EDR)

• urządzeń platformy (Host Device Requirements – HDR)

• urządzeń odpowiedzialnych za komunikację sieciową (Network Device Requirements – NDR)

Dla tych wymagań także są zdefiniowane rozszerzenia wymagań Requirements Enhancements – REs) dla poszczególnie definiowanych poziomów bezpieczeństwa (Security Levels – SLs)

i dostosowywanie SPDF do dynamicznie zmieniającego się spektrum zagrożeń (np. wdrażanie rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji) powinno stanowić integralną część procesu ciągłej implementacji i nieustającego doskonalenia procesów w każdej organizacji.

Podsumowanie

Sprawne wdrożenie SPDF (Secure Product Development Framework) oraz zasad, m.in. „Security by Design”, stanowi przełom w zapewnieniu cyberbezpieczeństwa dla systemów automatyki i sterowania przemysłowego. Integrując bezpieczeństwo na każdym etapie rozwoju – od projektowania architektury, proces wytwarzania oprogramowania i testy, aż do fazy eksploatacji i zakończenia życia produktu – organizacje mogą znacząco ograniczyć podatności w systemach, zwiększyć niezawodność rozwiązań i produktów oraz budować zaufanie wśród klientów.

Normy IEC 62443 dostarczają ram koncepcyjnych, które pozwalają prze-

kształcić bezpieczeństwo z późniejszego dodatku w kluczowy element praktyk rozwojowych. Warto podkreślić znaczenie SPDF w kontekście zgodności z wymaganiami regulacyjnymi, zwłaszcza w odniesieniu do europejskiego Cyber Resilience Act (CRA), który dotyczy dostawców urządzeń na r ynku UE, w tym także sektora Life Science i ochrony zdrowia.

Wojciech Kudlaszyk A4BEE

Żródła:

1. NIST Special Publication 800-218: Secure Software Development Framework (SSDF) Version 1.1: Recommendations for Mitigating the Risk of Software Vulnerabilities

2. EN IEC 62443-4-2:2019 Security for industrial automation and control systems – Part 4-2: Technical Security requirements for IACS components

3. EN IEC 62443-3-3:2019 Industrial communication networks – Network and system Security – Part 3-3: System Security requirements and Security levels

Rozwiązania i usługi

z zakresu bezpieczeństwa pracy

Bezpieczeństwo przede wszystkim – to zasada, którą winni kierować się projektanci zautomatyzowanych i zrobotyzowanych systemów przemysłowych. Nadrzędnym celem każdego przedsiębiorcy powinno być zapewnienie jak najwyższego stopnia bezpieczeństwa pracy w jego zakładzie produkcyjnym. Niniejszy przegląd prezentuje wybrane zagadnienia powiązane z bezpieczeństwem oraz przykładowe produkty dostępne na rynku.

Agnieszka Staniszewska

Wychodząc naprzeciw potrzebom wynikającym z przytoczonej zasady, ale również w związku z treściami wytycznych zawartych w licznych rozporządzeniach i dyrektywach, producenci branży automatyki mają w swoich ofertach bogatą gamę urządzeń i komponentów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pracy. Wśród nich można wyróżnić: sygnalizatory świetlno-dźwiękowe, zabezpieczenia przed nieautoryzowanym dostępem, urządzenia monitorujące i zabezpieczające instalacje elektryczne, sterowniki bezpieczeństwa, napędy i roboty z funkcjami bezpieczeństwa, środki ochrony osobistej.

Sygnalizacja

świetlno-dźwiękowa

Na wzrost stopnia bezpieczeństwa pracy w zakładach produkcyjnych mogą wpłynąć sygnalizatory świetlno-akustyczne rozmieszczone na poszcze -

gólnych elementach linii produkcyjnej. Zapewniają one dostęp do informacji o bieżącym stanie procesu. Obsługa otrzymuje prosty i czytelny komunikat, mogąc w odpowiedni sposób zareagować na jakiekolwiek zmiany. Sygnalizatory świetlne i akustyczne są odpowiedzią na zapisy Dyrektywy 2006/42/WE dotyczącej maszyn, w której w punkcie 1.7.1.2 Urządzenia ostrzegawcze można przeczytać, że: „w przypadku, gdy zdrowie i bezpieczeństwo osób może być zagrożone przez defekt w działaniu maszyny pozostawionej bez nadzoru, maszyna musi być wyposażona w odpowiednią dźwiękową lub optyczną sygnalizację ostrzegawczą”. Producenci i dystrybutorzy sygnalizatorów oferują sygnalizatory pojedyncze, jak i wielobarwne, modułowe i kompaktowe, z opcją emisji sygnału ciągłego lub przerywanego, z możliwością montażu na obudowie lub w przypadku brzęczków również

w obudowie. Szczególną grupą sygnalizatorów są komponenty wieżowe, które, w zależności od modelu, można montować w wybranej orientacji lub są dostosowane do montażu zarówno w orientacji pionowej, jak i poziomej. Każdy z producentów i dystrybutorów oferuje akcesoria przeznaczone dla poszczególnych modeli sygnalizatorów, które są przydatne podczas montażu na obudowie maszyny lub na słupku w jej bezpośrednim sąsiedztwie.

Zgodnie z treścią rozdziału 4 dotyczącą szczegółowych zasad stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa zawartych w Dz.U. z dnia 28.06.2002 r. „Światło emitowane (...) powinno kontrastować odpowiednio z otoczeniem i warunkami jego stosowania”, a „ jeżeli urządzenie może wysyłać sygnał świetlny ciągły i przerywany – sygnał przerywany powinien być używany do informowania o większym niebezpieczeństwie lub o pilniejszej potrzebie interwencji”. Dodatkowo „jeżeli sygnał świetlny przerywany jest używany zamiast lub razem z sygnałem dźwiękowym, kod tego sygnału powinien być taki sam”.

Moduły świetlne kolumn sygnalizacyjnych występują w pięciu podstawowych barwach: czerwonej, żółtej, zielonej, białej i niebieskiej. Czerwona informuje o sytuacji awaryjnej lub zagrożeniu dla pracownika, które wymaga zatrzymania działania procesu produkcyjnego. Żółta stanowi ostrzeżenie związane ze stanem danego urządzenia, które wiąże się z koniecznością interwencji obsługi. Zielona sygnalizuje prawidłowe działanie urządzeń, zaś biała oraz niebieska wskazuje na konieczność interwencji obsługi, która nie jest związana z wcześniej wymienionymi barwami, czyli dotyczy sytuacji normalnego funkcjonowania systemu. Moduły mogą nadawać sygnał ciągły, błyskowy, stroboskopowy lub obrotowy. Uzupełnieniem modułów wizualnych może być moduł dźwiękowy, który montuje się najczęściej bezpośrednio nad modułami świetlnymi. Zadaniem modułów dźwiękowych jest sprawniejsze dotarcie informacji do operatora oraz wzmocnienie przekazu.

Na obudowach maszyn i urządzeń, na pulpitach i kasetach sterowniczych można spotkać lampki i podświetlane przyciski, które sygnalizują stan procesu technologicznego lub maszyny. Mogą również informować o nagłych zdarzeniach, jak usterka czy zagrożenie. Podczas doboru lampek i przycisków należy pamiętać o tym, że muszą one mieć odpowiedni stopień ochrony i wykazywać się stosowną odpornością mechaniczną.

Lampki sygnalizacyjne można znaleźć w ofercie wielu firm działających w branży automatyki, np. A stat (Giovenzana), Eaton (serie RMQ i RMQ Titan), Schneider Electric (serie Harmony XB4 z metalu i Harmony XB5, XB7 wykonane z tworzywa sztucznego) czy Siemens (Sirius Act).

Nieautoryzowany dostęp

Ważnym aspektem związanym z bezpieczeństwem jest kontrola dostępu do stref niebezpiecznych. Najprostszą formę zabezpieczenia poszczególnych urządzeń stanowią mechaniczne grodzenia, które wyznaczają strefę bezpieczną i uniemożliwiają jej opuszczenie w sposób nieświadomy. Ich uzupełnieniem są furtki, które mogą być wykorzystywane podczas przeglądów, konserwacji oraz serwisów. Inną formę zabezpieczeń mechanicznych stanowią osłony. Można podzielić je na stałe, które są przyspawane lub przykręcone, a do ich zmiany położenia konieczne jest użycie narzędzi, oraz ru-

chome pozwalające na czasowy dostęp do stref i elementów potencjalnie niebezpiecznych. Kolejnym mechanicznym środkiem ochrony są obudowy, które zasłaniają w sposób trwały dany komponent, a do ich usunięcia niezbędne są narzędzia i fachowa wiedza. Uzupełnieniem mechanicznych środków ochrony są elementy optoelektroniczne. Należą do nich bariery i kurtyny świetlne, które znajdują zastosowanie, gdy czasowe dopuszczanie operatora systemu do strefy niebezpiecznej, np. w celu dostarczenia surowca, jest cyklicznie niezbędne. Nieotrzymanie przez odbiornik wszystkich nadanych promieni świetlnych oznacza, że w polu widzenia barier lub kurtyn znajduje się niepożądany obiekt. Bariery służą do ochrony stref wokół maszyn i wykr ywania sylwetki, zaś kurtyny są montowane bezpośrednio na maszynie i służą do detekcji mniejszych elementów i poszczególnych części ciała np. dłoni operatora. Wymienione elementy różnią się gęstością emitowanych wiązek. Wybierając barierę lub kurtynę, należy dobrać odpowiednią jej wysokość, która wynika z obowiązujących dyrektyw, długość emitowanej wiązki, która determinuje maksymalną szerokość obserwowanego przejścia, maksymalny czas reakcji oraz deklarowaną klasę bezpieczeństwa.

Bariery i kurtyny można znaleźć w ofercie wielu firm z branży automatyki. Przykładowe serie świetlnych kurtyn

PRODUCENT/DYSTRYBUTOR

maksymalna liczba segmentów

błysk

obrót

stroboskop

dźwiękowy kolor

napięcie zasilania [V]

DC pozycja montażu pion

stopień ochrony

poziom

/IP65

materiał obudowy poliwęglan poliwęglan

Tab. Wybrane wieżowe kolumny sygnalizacyjne dostępne na polskim rynku

bezpieczeństwa to: EFEST04 (z oferty firmy Grein), SF4B-C (Panasonic), SLLCR40 (Turck) oraz deTec i miniTwin4 (Sick). Do optoelektronicznych elementów bezpieczeństwa można zaliczyć również skanery bezpieczeństwa. Umożliwiają one kontrolę określonych stref w kształcie wycinków koła oraz detekcję obiektów i ludzi w swoim zasięgu. Ich wielkość zależy do kąta widzenia oraz maksymalnych promieni strefy ochronnej i ostrzegawczej. Podczas doboru skanera należy zwrócić uwagę na rozdzielczość urządzenia oraz maksymalny czas reakcji. Przykładowe skanery bezpieczeństwa to: skaner O32C (znajdujący się w ofercie firmy Omron), skaner SD3 (Panasonic), PSENscan (Pilz), S3000 Cold Store (Sick), SX5-B (Turck).

Kolejną grupę komponentów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo stanowią maty bezpieczeństwa. Ich aktywacja następuje w przypadku pojawienia się na nich osoby lub jakiegoś obiektu. Ważnym parametrem charakteryzującym każdą matę bezpieczeństwa jest siła aktywacji wyrażana dla danego pola. Ponadto istotna jest powierzchnia i wymiar y maty bezpieczeństwa oraz wyrażany w milisekundach mak-

symalny czas reakcji. Maty sprawdzają się najczęściej w sytuacji, gdy cyklicznie musi odbywać się po nich przejazd wózka widłowego w celu załadunku surowca lub rozładunku gotowych produktów. Podatność na uszkodzenia krawędzi mat sprawia, że ich producenci odpowiednio je zabezpieczają i profilują. Przykładowe dostępne na r ynku automatyki maty bezpieczeństwa to: maty ASK-1T (ABB), TO/MO/MZ (Grein), UMA (Omron), PSENmat (Pilz) oraz SMS5 (Schmersal).

Do komponentów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo należy również zaliczyć podłużne, gumowe listwowe wyłączniki bezpieczeństwa, aktywowane przez nacisk na nie. Przykładowe z nich to listwy TT (ABB), SL/BK (Automatech), GAMMA SYSTEM (Instom), SE-P (Schmersal).

Sterowniki bezpieczeństwa

Urządzeniami bezpieczeństwa, które pełnią funkcje nadzorcze dla komponentów bezpieczeństwa w układach sterowniczych maszyn, są sterowniki bezpieczeństwa. Od zwykłych sterowników PLC odróżnia je architektura i konstrukcja. Podstawową właściwością sterownika bezpieczeństwa jest

dwutorowa analiza sygnałów wejściowych i wyjściowych. Wzajemna kontrola obu torów zabezpiecza przed skutkami ewentualnej awarii komponentu. Sterownik bezpieczeństwa ma za zadanie doprowadzić zabezpieczany system do stanu bezpiecznego w przypadku wykrycia wystąpienia sytuacji niebezpiecznej.

Wśród sterowników bezpieczeństwa można wyróżnić modele programowalne, które mają dedykowane bloki programowe do obsługi wejść i wyjść, umożliwiają realizację rozbudowanych algorytmów oraz implementację bardziej złożonych zadań. Program w sterowniku bezpieczeństwa jest zabezpieczany hasłem, co gwarantuje jego nienaruszalność. Nieautoryzowany dostęp do programu jest kontrolowany przez hasło, sumę kontrolną, rejestrację daty i czasu kompilacji.

Każdy ze sterowników bezpieczeństwa musi być poddany certyfikacji, podczas której dokonuje się oceny zdolności układu do realizacji powierzonych funkcji bezpieczeństwa. Certyfikacja obejmuje ogół cech – oprogramowanie, sprzęt i system operacyjny. Norma IEC 62061 określa integralność bezpieczeństwa za pomocą czterostopniowej

skali SIL. Zwykle sterowniki bezpieczeństwa osiągają poziom SIL-3, co oznacza, że wykr ywają one co najmniej 99 % potencjalnych awarii. Podczas certyfikacji realizowane są przykładowo testy polegające na celowym uszkodzeniu programu i badaniu reakcji urządzenia na takie zdarzenie.

Wśród serii sterowników bezpieczeństwa dostępnych na r ynku automatyki można wyróżnić serie QS i WS firmy Mitsubishi Electric. Urządzenia należące do serii QS spełniają wymagania międzynarodowych norm EN 954-1 kategorii 4, ISO 13849-1 PLe oraz IEC 61508. Sterowniki QS można stosować w systemach rozproszonych. Ponadto, chcąc wyposażyć istniejący sterownik programowalny serii Q w sterowanie bezpieczeństwem, wystarczy zainstalować dedykowany moduł lub podłączyć go przez sieć CC-Link. Wtedy sterownik programowalny może monitorować pracę i stan modułu przekaźnika bezpieczeństwa w sposób bezpośredni, jednocześnie zapewniając wizualizację i ułatwiając monitorowanie oraz kontrolę. Z kolei urządzenia serii WS spełniają wymagania norm bezpieczeństwa ISO 13849-1 Ple oraz IEC 61508. Są przeznaczone do insta-

lacji w pojedynczych maszynach lub systemach i mają możliwość rozszerzenia wejść/wyjść do maksymalnie 144 węzłów.

W ofercie firmy Pilz można znaleźć serię sterowników bezpieczeństwa PNOZmulti. Charakteryzują się one stopniem integralności SIL-3, obecnością wyświetlacza do prostego diagnozowania, informowania o błędach i prezentacji statusów. Wśród urządzeń tej serii można znaleźć sterowniki kompaktowe PNOZmC0, uniwersalne PNOZmB0 z ośmioma wejściami i czterema wyjściami bezpiecznymi, stosowane do małych i średniej wielkości aplikacji sterowniki PNOZmB0.1 oraz najbardziej rozbudowane sterowniki PNOZmB1. Te ostatnie nie mają wejść i wyjść cyfrowych w jednostce bazowej, która może być jednak rozszerzona nawet o 12 modułów.

Firma Sick oferuje sterowniki bezpieczeństwa Flexi Soft, które mogą korzystać z następujących interfejsów komunikacyjnych: CANopen, DeviceNet, EtherCAT, Modbus, Profinet, Profibus. Omawiane sterowniki mogą być rozbudowane o moduły rozszerzeń, sieć licząca do 32 takich komponentów nazywana jest Flexi Line.

Kolejnym przykładem jest programowalny sterownik bezpieczeństwa SC26-2E firmy Turck. Charakteryzuje się możliwością komunikacji z użyciem EtherNet/IP, Modbus, Profinet, stopniem integralności bezpieczeństwa SIL-3, obecnością 20 wejść i dwóch wyjść, stopniem ochrony IP20.

Bezpieczeństwo napędów W związku z tym, że największe zagrożenie w zakładach produkcyjnych stwarzają elementy ruchome, szczególną uwagę należy zwrócić na aspekty związane z bezpieczeństwem podczas doboru napędów tych elementów. Sterowniki napędów mają wbudowane funkcje bezpieczeństwa, dzięki którym są w stanie szybko, skutecznie i efektywnie zatrzymywać wprawione w ruch elementy wykonawcze.

Najczęściej spotykaną funkcją bezpieczeństwa w napędach jest STO, czyli bezpieczne wyłączenie momentu. Jest to absolutne minimum, aby układ napędowy mógł stać się elementem linii produkcyjnej. Zatrzymanie silnika następuje przez wybieg, aktywacja funkcji oznacza zaprzestanie generowania momentu przez sterownik. Inną powszechnie spotykaną funkcją bez-

PRODUCENT/DYSTRYBUTOR

rodzaj wyłącznik linkowysystem radarowybariera mata model Pizzato FP

czas reakcji [ms]

materiał obudowy polimertworzywo sztucznealuminium

maksymalne wymiary maty [mm × mm] / wysokość bariery / kurtyny [mm]

max. strefa bezpieczeństwa [m]

strefa ostrzegania [m] / kąt widzenia [°]

temperatura pracy [°C]

stopień ochrony

4 70

Tab. Wybrane zabezpieczenia przed nieautoryzowanym dostępem dostępne na polskim rynku

pieczeństwa jest bezpieczne zatrzymanie silnika (SS1) poprzez hamowanie po rampie i wywołanie funkcji STO. Umożliwia to zatrzymanie napędzanego elementu w sposób kontrolowany. Kolejne funkcje dostępne w wybranych sterownikach napędu to przykładowo: SLS – limitująca prędkość silnika, SSR – ograniczająca bezpieczny zakres osiąganych prędkości, SBC – kontrolująca mechaniczny hamulec, SDI – kontrolująca kierunek obrotu wału.

Bezpieczeństwo w robotyce

Projektując stanowisko zrobotyzowane należy korzystać z elementów, które same w sobie są bezpieczne oraz stosować techniczne środki bez-

pieczeństwa wszędzie tam, gdzie jest to konieczne. Ryzyko resztkowe można zredukować za pomocą odpowiednich oznaczeń, sygnalizatorów oraz odpowiednich zapisów w instrukcji obsługi. Układ sterowania powinien dzielić się na dwie współpracujące ze sobą sekcje – jedną odpowiedzialną za bezpieczeństwo i drugą związaną z aspektami technologicznymi.

Projektując celę dla robota, należy pamiętać o bezpiecznym rozmieszczeniu urządzeń, które nie generuje potencjalnych miejsc kolizyjnych. Ważne jest odpowiednie rozmieszczenie przycisków bezpieczeństwa oraz ewentualnych komponentów odpowiedzialnych za kontrolę nieautoryzowanego dostępu. Podstawowym elementem systemu bezpieczeństwa robota jest ogrodzenie, w razie konieczności należy pamiętać o możliwości dostępu do zabezpieczanej strefy. Zapewni ją bramka mechaniczna lub przejście zabezpieczone kurtyną bezpieczeństwa. Panel operatorski musi mieć wolny dostęp. Każdy z elementów stanowiska winien być usytuowany na stabilnym podłożu. Podczas programowania robota oraz napraw i konserwacji elementów stanowiska, może dojść do bezpośredniego kontaktu elementów stanowiska zrobotyzowanego, w tym robota z personelem. Dlatego należy pamiętać o zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa. Należą

do nich: zmniejszenie prędkości ruchu robota, zakaz pomijania elementów bezpieczeństwa, np. przez blokowanie wyłączników, uczenie robota w obecności dwóch osób, z których jedna ma nieprzerwany i bezpośredni dostęp do przycisku bezpieczeństwa, niebudzące żadnych wątpliwości odłączenie zasilania w czasie wszelkich napraw i wykonywania czynności konserwacyjnych.

Szczególną grupę robotów stanowią roboty współpracujące, których idea opiera się na ścisłej współpracy między urządzeniem a człowiekiem. W przypadku robotów współpracujących kluczowe jest zachowanie bezpieczeństwa, ponieważ roboty i ludzie współdzielą tę samą przestrzeń roboczą. Dobrą praktyką jest automatyczna blokada ruchów urządzenia w przypadku dotknięcia człowieka. Takie zachowanie jest możliwe dzięki monitorowaniu siły w poszczególnych przegubach. Dla zwiększenia poczucia bezpieczeństwa dla ludzi współpracujących z robotami są one pozbawiane ostrych krawędzi i pokr yte miękkimi materiałami.

Zabezpieczenie instalacji elektrycznej Komponentami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo pracy są również elementy instalacji elektrycznych chroniące obsługę przed ewentualną

skaner skaner

skaner barierawyłącznik linkowyskaner

możliwością porażenia oraz wszystkich pracowników i mienie przed ewentualnymi skutkami wybuchu pożaru. Zapobieganie niepożądanym, nieprzewidzianym i nieplanowanym zjawiskom, tj. zwarcia, przeciążenia i przepięcia to zadanie dla każdego projektanta oraz instalatora instalacji elektrycznych w maszynach, urządzeniach oraz halach produkcyjnych.

Powszechnie stosowanym i podstawowym narzędziem chroniącym instalację przed skutkami zwarć i przeciążeń są wyłączniki nadmiarowo-prądowe. Nadmierne natężenie prądowe prowadzące do wzrostu temperatury przewodów i sprzętu, dzięki zastosowaniu wyłącznika, powoduje samoczynne wyłączenie zasilania. Dobierając wyłącznik, należy zwrócić uwagę na maksymalny prąd znamionowy oraz typ charakterystyki czasowo-prądowej określany odpowiednim kodem literowym.

Z kolei przed przepięciami, których skutkiem mogą być: porażenie, poparzenie oraz spore straty materiałowe, chronią urządzenia zabezpieczające SPD. Dzięki nim instalacja jest chroniona przed skutkami występowania pików oraz skoków napięcia np. podczas rozruchu silników.

Środki ochrony osobistej

Na wzrost stopnia bezpieczeństwa pracy mogą wpłynąć środki ochrony

osobistej. Zgodnie z art. 2376 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany nieodpłatnie dostarczyć pracownikowi spełniające wymagania oceny zgodności środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników, występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki środki ochrony osobistej to urządzenia lub wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania przez użytkownika w celu ochrony przed jednym lub większą ilością zagrożeń, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo lub zdrowie.

Do środków ochrony osobistej można zaliczyć: odzież ochronną tj. kombinezony, fartuchy, kamizelki, spodnie, środki ochrony kończyn tj. rękawice robocze, obuwie wzmacniane, kaski i hełmy chroniące głowę, okulary, gogle i przyłbice chroniące wzrok i twarz, nauszniki i stopery chroniące słuch, maski i półmaski służące ochronie układu oddechowego.

Dräger jest firmą oferującą środki ochrony osobistej dróg oddechowych – maski FFP, półmaski, filtry bagnetowe, zestawy z maskami i filtrami,

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

szeroką gamę okularów ochronnych. Jednym z produktów znajdujących się w portfolio wspomnianej firmy jest Dräger X-plore 8000, czyli aparat filtrujący z wymuszonym obiegiem, który zawiera w sobie inteligentną elektronikę zapewniającą najwyższy poziom bezpieczeństwa. Szeroka gama dopasowanych i luźnych części nagłownych, w tym półmasek i masek pełnotwarzowych, krótkie i długie kaptury, hełmy z wizjerami oraz wizjery ochronne czyni aparat elastycznym rozwiązaniem.

Separacja ścieżek ruchu W celu minimalizacji ryzyka wystąpienia kolizji lub wypadku w miejscu pracy oraz zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w zakładach przemysłowych oraz ich otoczeniu stosuje się różnorodne odboje i bariery. Za ich pomocą można separować ścieżki przeznaczone dla ruchu pieszego – wydzielać trasy dla personelu oraz gości, znakować strefy przeznaczone dla pieszych, ograniczać dostęp ludzi do stref niebezpiecznych lub wydzielonych. Ważnym elementem są bramki umożliwiające przecięcie stref ruchu kołowego w wyznaczonych do tego miejscach. Dostępne są również komponenty przeznaczone do separacji ruchu kołowego oraz nadzoru nad jego przebiegiem. Wśród nich znaleźć można odboje ograniczające strefę, w której mogą poruszać się wózki widłowe wewnątrz hali, zwisające z sufitu belki ostrzegawcze – ograniczające limit wysokości pojazdów z załadunkiem, montowane zazwy-

czaj na przejazdach między halami lub w bramach, systemy podłogowe zabezpieczające wiązki przewodów przed zmiażdżeniem czy zgnieceniem, ale również naprowadzacze kół, kierujące pojazdy do poszczególnych doków załadunkowych, ograniczniki parkingowe niepozwalające na wyjechanie pojazdu poza wyznaczone pole. Ponadto wśród odbojów można spotkać bariery, kątowniki i pachołki przeznaczone ściśle do ochrony mienia, np. służące do ochrony bram, przejść, ościeżnic, regałów oraz słupów.

Często odboje są wykonane z elastycznego materiału, który pochłania energię uderzenia oraz po odkształceniu wraca do pier wotnej formy. Ich zwarta konstrukcja zapewnia wysoką trwałość oraz łatwość utrzymania w czystości. Zaletami stosowania odbojów na terenie zakładów produkcyjnych są ochrona mienia przed uszkodzeniami, redukcja wielkości ewentualnych uszkodzeń, minimalizacja ryzyka przestojów związanych z uszkodzeniami maszyn, urządzeń czy też środków transportu.

AI w służbie BHP

Rozwiązania związane ze sztuczną inteligencją budzą w ostatnim czasie wśród społeczeństwa wiele skrajnych emocji. Ma to również związek z obawami o zwalnianie pracowników z różnych stanowisk i zastępowanie ich przez sztuczną inteligencję oraz potencjalnymi zagrożeniami, które niesie ze sobą jej rozwój. Warto jednak zauważyć,

że sztuczną inteligencję można wykorzystać do takich celów jak zwiększanie stopnia ochrony pracowników i podnoszenia stopnia bezpieczeństwa poszczególnych stanowisk pracy.

Sygnalizacja niebezpiecznych zachowań

Jednym z ciekawych rozwiązań jest platforma Safetywatch od Promity, która dzięki algorytmom sztucznej inteligencji i systemom wizyjnym jest w stanie w czasie rzeczywistym sygnalizować wyznaczonym osobom, odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy, miejsca, gdzie nie są przestrzegane zasady bezpieczeństwa, w szczególności te dotyczące środków ochrony indywidualnej. Długofalowo ogranicza to znacznie liczbę zachowań niebezpiecznych w danym zakładzie produkcyjnym. Wspomniana platforma alarmuje przykładowo, gdy pracownik znalazł się w strefie niebezpiecznej, w której przebywać nie powinien, ponieważ jest wyłączona z użytkowania lub jest w obszarze pracy maszyny, urządzenia czy pojazdu. Na podstawie obrazów z kamer potrafi wyodrębnić pracowników niestosujących kasków w miejscach, w których powinni to robić.

Do prawidłowego funkcjonowania platformy potrzebna jest duża baza danych wejściowych, na podstawie której sztuczna inteligencja może opracować algorytmy działające z jak największą skutecznością, bez generowania fałszywych alarmów. Takie zbiory treningowe są kluczowe dla użyteczności platformy w przyszłości. Jej rozwój ma być ukierunkowany na rozszerzanie katalogu rodzajów środków ochrony osobistej poddawanych kontroli oraz włączeniu do funkcjonalności platformy konceptów znanych z idei Przemysłu 4.0. Tym samym będzie możliwe nie tylko sprawdzanie zachowań pracowników pod kątem ich bezpieczeństwa, ale również kontrolowanie wydajności rozwiązań stosowanych w danym zakładzie produkcyjnym.

Kontrola dostępu

Kolejnym rozwiązaniem wspierającym bezpieczeństwo w zakładach produkcyjnych opartym na sztucznej

inteligencji może poszczycić się firma Advantech. We współpracy z CyberLink i ISV wdrożyła system umożliwiający automatyczne rozpoznawanie niezbędnej odzieży ochronnej oraz rejestrację pracowników i kontrolę obszarów o szczególnym statusie bezpieczeństwa. W skład rozwiązania opartego na platformie obliczeniowej AIR-020 wchodzi system kamer IP zainstalowanych przy wejściach na halę oraz w jej obrębie, które rejestrują obraz w czasie rzeczywistym. Technologia rozpoznawania twarzy FaceMe umożliwia kontrolę dostępu i zabezpieczenie obszarów o ograniczonym dostępie. FaceMe od CyberLink przetwarza obraz w taki sposób, że nawet słabe oświetlenie nie przeszkadza w p recyzyjnej identyfikacji pracownika. Kolejnym elementem jest system wykrywania środków ochrony osobistej i detekcji czasu bezczynności. Wspomniana wcześniej platforma obliczeniowa AIR-020 wyposażona jest w modele widzenia maszynowego Yolov5 od ISV, które są w stanie przetwarzać obraz w sposób umożliwiający wykrywanie odzieży ochronnej oraz ruchu pracowników z bardzo małym opóźnieniem.

Kontrola stanu odzieży Ciekawe rozwiązanie opracowała firma Mewa – dostawca tekstyliów roboczych. We współpracy z Instytutem Frauhofera przygotowała procedurę kontroli odzieży ostrzegawczej z użyciem sztucznej inteligencji. Pozwala ona określać stopień zachowania funkcji ochronnych odzieży po każdym praniu lub czyszczeniu. Osiągane wyniki zostały zweryfikowane i potwierdzone jako najbardziej efektywne w badaniach przeprowadzonych przez Niemiecką Organizację Ubezpieczeń Społecznych ds. Wypadków oraz Niemiecki Zakład Ubezpieczeń od Następstw Nieszczęśliwych Wypadków dla Branży Budowlanej oraz Usług Budowlanych. Okazało się, że procesy oparte na sztucznej inteligencji są bardziej niezawodne niż ludzkie oko i dużo lepiej identyfikują stan odzieży, określając, która odzież nie spełnia po praniu określonych norm i wymaga wymiany pasków

ostrzegających lub całkowitego usunięcia z użycia.

Ważne jest, że konserwacja i pranie odzieży należy do obowiązków pracodawcy i nie można powierzać go pracownikom. Dzięki temu możliwa jest pełna kontrola nad stanem odzieży. Opracowany proces cyfrowy został opatentowany i może stanowić element całego systemu zautomatyzowanego. Odzież po upraniu może przemieszczać się na wieszakach za pomocą przenośników przez urządzenie kontrolujące, które rejestruje i dokumentuje współczynnik luminancji tkaniny fluorescencyjnej oraz wartość odbicia promieniowania pasków odblaskowych. Brak zachowania określonych w normie wartości implikuje automatyczną separację danego egzemplarza i konieczność poddania go dalszej kontroli, a w konsekwencji przeznaczenia do naprawy lub odrzucenia.

Usługi związane z bezpieczeństwem

Producenci, integratorzy i dystrybutorzy działający w branży automatyki i robotyki oferują swoim kontrahentom usługi związane z bezpieczeństwem pracy. Proces produkcji zautomatyzowanego urządzenia wymaga zastosowania wytycznych zawartych w Dyrektywie Maszynowej 2006/42/WE. W związku z powyższym jedną z oferowanych usług jest procedura oceny zgodności pod kątem bezpieczeństwa, która rozpoczyna się od oceny ryzyka. Jej celem jest określenie potencjalnych zagrożeń podczas użytkowania gotowego urządzenia oraz określenie jego ograniczeń. Należy dokonać osza-

cowania prawdopodobieństwa wystąpienia danej sytuacji niebezpiecznej. Uwzględniając wyniki oceny ryzyka oraz mając na uwadze wszystkie aktualnie obowiązujące normy, powstaje koncepcja systemu bezpieczeństwa, który musi być zintegrowany z podstawowym system automatyki. Wsparcie w kreowaniu takiej koncepcji również można uzyskać u producentów i dystrybutorów urządzeń automatyki oraz integratorów systemów.

Po wdrożeniu zaprojektowanych rozwiązań związanych z bezpieczeństwem należy dokonać ponownej oceny ryzyka. Jej wynikiem powinno być wystawienie deklaracji zgodności oraz oznaczenie urządzenia znakiem CE. Prawidłowy przebieg ponownej oceny ryzyka jest gwarantem dobrego przygotowania urządzenia na wystąpienie ewentualnych sytuacji niebezpiecznych. Należy pamiętać, że niebezpieczeństwa, których nie dało się zlikwidować za pomocą środków ochrony wybranych podczas oceny zgodności, wynikającej z Dyrektywy Maszynowej, należy wykazać w części dotyczącej bezpieczeństwa w instrukcji obsługi urządzenia. Jest to odpowiedzialne zadanie, dlatego warto korzystać z pomocy certyfikowanych fachowców specjalizujących się w tej dziedzinie.

Przegląd rynku

Przykładem firmy mającej szeroką gamę produktów związanych z bezpieczeństwem jest Mitsubishi Electric. Można tu wyróżnić wcześniej wspomniane programowalne sterowniki bezpieczeństwa serii QS i WS, serwonapędy z funkcjami bezpieczeństwa

STO, SS1, SBC, SLS, SSM, przetwornice częstotliwości ze standardową wbudowaną funkcją zatrzymania awaryjnego. Przykładowo funkcja zatrzymania awaryjnego przetwornic serii FR-E7000-NC oraz funkcje komunikacyjne CC-Link tych przetwornic spełniają wymagania funkcji bezpiecznego odłączenia momentu oraz normy bezpieczeństwa EN ISO 13849-1 Kategorii 3/Pld, EN 62061/IEC 61508 SIL2 oraz dyrektyw europejskich i mogą być dzięki temu łączone bezpośrednio z programowalnymi sterownikami bezpieczeństwa.

Sieć przeznaczoną do stosowania w systemach bezpieczeństwa CC-Link Safety, której używanie rekomenduje firma Mitsubishi Electric, jest otwartą siecią komunikacyjną. Gwarantuje ona niezawodność przesyłania danych i spełnia wymagania norm IEC 61058 SIL3 oraz EN 954-1/ISO 13849-1 Kategorii 4. Umożliwia wykrywanie błędów komunikacji – opóźnienia oraz nieprawidłowości w przesyle danych. W przypadku detekcji błędów funkcja zabezpieczająca zapewnia szybkie przywrócenie stanu bezpiecznego maszyny. Produkty związane z bezpieczeństwem pracy oraz usługi z nim powiązane oferuje firma Leuze. Wśród kategorii produktowych prezentowanych przez Leuze można znaleźć laserowe skanery bezpieczeństwa, optoelektroniczne kurtyny bezpieczeństwa, wielowiązkowe bariery bezpieczeństwa, wyłączniki bezpieczeństwa, blokady zabezpieczające, sterowniki i p rzekaźniki bezpieczeństwa. Ciekawym produktem w portfolio firmy jest radarowy system bezpieczeństwa 3D LBK, który został opracowany w celu monitorowania obszarów niebezpiecznych w otoczeniu przemysłowym. Wykrywa on osoby i monitoruje obszar chroniony. Za pośrednictwem sterownika można do niego połączyć do sześciu czujników. Technologia radarowa reaguje na ruch, a więc obiekty statyczne w obszarze monitorowania nie przełączają sygnału bezpieczeństwa.

Firma Leuze deklaruje pomoc w doborze odpowiednich rozwiązań oraz w ich wdrożeniu przez certyfikowanych doradców, którzy na bieżąco

SZTUCZNĄ INTELIGENCJĘ MOŻNA WYKORZYSTAĆ DO TAKICH CELÓW

JAK ZWIĘKSZANIE STOPNIA OCHRONY

PRACOWNIKÓW I PODNOSZENIA

STOPNIA BEZPIECZEŃSTWA

POSZCZEGÓLNYCH STANOWISK PRACY.

aktualizują swoją wiedzę. Ponadto oferuje regularne serwisowanie urządzeń ochronnych, tak, aby dotrzymywały one wymaganych standardów jakości i bezpieczeństwa.

Kolejną z firm oferujących rozwiązania z zakresu bezpieczeństwa pracy ze zautomatyzowanymi maszynami i urządzeniami jest Nowimex. W ofercie tej firmy można znaleźć systemy bezpieczeństwa bezprzewodowego marki Cattron, osprzęt sterowniczo-sygnalizacyjny w postaci przełączników, przycisków i lampek firmy Schlegel oraz różnego rodzaju sygnalizatory marki Texelco. Do ostatniej z wymienionych grup należą sygnalizatory wieżowe, wielobarwne, kompaktowe, jednoelementowe dużych rozmiarów oraz akustyczne, które występują jako moduły kolumn wieżowych lub samodzielne buczki do montażu w otworach lub na powierzchniach.

Inną firmą z bogatym portfolio związanym z bezpieczeństwem pracy jest .steute. W swojej ofercie ma wyłączniki i czujniki bezpieczeństwa, również w wykonaniu przeciwwybuchowym czy w wersjach bezprzewodowych. Wśród nich można znaleźć wyłączniki nożne, których naciśnięcie poza punkt oporu aktywuje funkcję zatrzymania awaryjnego i jego blokadę, linkowe – wykrywające pociągnięcie lub zerwanie linki zabezpieczającej strefę niebezpieczną lub ruchome elementy, wyłączniki zawiasowe, drzwiowe oraz blokady bezpieczeństwa ryglujące osłony oraz drzwi ochronne na czas realizowania niebezpiecznych czynności. Ponadto .steute oferuje kasety sterownicze z funkcją zatrzymania awaryjnego oraz czujniki bezpieczeństwa przeznaczone do monitorowania przesuwnych, uchylnych lub zdejmowanych osłon i drzwi maszyn lub instalacji przemysłowych, których aktywacja odbywa się

przez zbliżenie kodowanego magnesu. Hermetyczna konstrukcja tych czujników umożliwia zastosowanie ich m.in. w przemyśle spożywczym.

Wersje bezprzewodowe wspomnianych czujników i wyłączników bezpieczeństwa są przydatne w szczególności w przypadku obracających się elementów i maszyn o wielu stopniach swobody, do których układanie okablowania jest dosyć kłopotliwe. Ponadto są użyteczne w przypadku mobilnych środków transportu. Kluczowa dla niezawodności działania bezprzewodowych wyłączników i czujników bezpieczeństwa jest technologia radiowa sWave stosowana w urządzeniach firmy .steute.

Również OEM Automatic w swoim portfolio ma wiele urządzeń zwiększających stopień bezpieczeństwa w przemyśle. Należą do nich: wieże sygnalizacyjne, lampy sygnalizacyjne, sygnalizatory dźwiękowe, kurtyny i bariery świetlne, listwy i maty bezpieczeństwa, skanery bezpieczeństwa, wygrodzenia, wyłączniki blokujące i nożne, radarowe systemy bezpieczeństwa, Ponadto w ofercie znajdują się czujniki optoelektroniczne i radarowe Cedes do bram, systemów zliczania ludzi, bramek wyjściowych, drzwi automatycznych, szlabanów i systemów parkingowych.

Podsumowanie

Rozwiązania i usługi związane z bezpieczeństwem pracy stanowią ważną gałąź rynku automatyki. Wszystkie systemy, urządzenia, maszyny muszą spełniać określone normy bezpieczeństwa, dlatego każdy producent czy integrator ma styczność z tą gałęzią branży automatyki.

Agnieszka Staniszewska AUTOMATYKA

Analiza wideo nowym inspektorem bezpieczeństwa

Systemy dozoru wizyjnego coraz częściej pojawiają się w halach magazynowych i zakładach produkcyjnych. Kamery mogą dostarczać materiał dowodowy dotyczący wypadków oraz stanowić zabezpieczenie dla pozostawionych sprzętów i materiałów. Dodatkowo analizy wideo i kamery termowizyjne wykrywają poruszające się obiekty, których nie powinno być w danym miejscu.

Zaawansowane algorytmy sztucznej inteligencji umożliwiają identyfikację różnych obiektów –ludzi, pojazdów czy maszyn. Systemy wizyjne potrafią nie tylko stwierdzić obecność obiektu, ale również sklasyfikować go, porównując z zapisanymi wcześniej danymi. Wykrywanie i liczenie osób na zaznaczonym terenie pozwala także monitorować zaludnienie miejsc z ograniczeniem wagowym (np. windy). Połączenie z megafonami sieciowymi umożliwia komunikację zarówno w formie odtwarzania nagranych komunikatów, jak i specjalnych wiadomości na żywo.

Wsparcie w czasie rzeczywistym

Czujniki pożaru i dymu są podstawą systemów bezpieczeństwa, ale uzupełnienie ich o kamery wizyjne zwiększa

świadomość sytuacyjną. Integracja kamer z przemysłowymi systemami sterowania pozwala na wsparcie w czasie rzeczywistym. Kamery termowizyjne mogą wykrywać zmiany temperatury wskazujące na awarie, np. wycieki gazu. Kamery analityczne rozpoznają dym i ostrzegają o zagrożeniach zanim dojdzie do pożaru. – Kamery termowizyjne są niezawodne w monitorowaniu sprzętu. Mierzenie temperatury narzędzi, surowców czy pojazdów odbywa się w systemie 24 godziny na dobę, siedem dni tygodniu. Inteligentne analizy pozwalają na automatyzację funkcji bezpieczeństwa, minimalizując ryzyko fałszywych alarmów – mówi Jarosław Sapko z Axis Communications. Dodatkowo w środowisku przemysłowym warto zastosować kamery nasobne. Takie urządzenia wspierają operatora nadzorującego pracę linii produkcyjnej z odległości. Dzięki niezawodnej łączności operator może szybko przekazać istotne informacje, a także rejestrować dźwięk i obraz pracy maszyn na różnych odcinkach linii. Nagrania z kamer nasobnych sprawdzają się również jako wartościowy materiał szkoleniowy, ułatwiając edukację pracowników i wpływając na doskonalenie procesów operacyjnych.

Bezpośrednie komunikaty dla zwiększenia bezpieczeństwa

Dzięki wdrożeniu kamer wizyjnych z głośnikami sieciowymi i inteligentną analizą w zakładzie produkcyjnym,

operatorzy mogą otrzymać alert, jeśli pracownik wejdzie do obszaru o ograniczonym dostępie, podejdzie zbyt blisko maszyn będących w ruchu lub nie ma na sobie odpowiedniego sprzętu ochronnego. Zapewnia to nie tylko dodatkowe środki ostrożności, ale także ciągłość operacji. Operatorzy wyposażeni w najnowsze informacje mogą zareagować, zanim dojdzie do wypadku lub zatrzymania linii produkcyjnej. – W Axis wprowadzamy analizę dźwięku, która rozpoznaje zestresowany głos i odróżnia wrzaski od krzyków. To narzędzie sprawdzi się w zamkniętych przestrzeniach, gdzie widoczność jest ograniczona, a hałas maszyn może zagłuszyć wołanie o pomoc – dodaje Jarosław Sapko.

Systemy dozoru wizyjnego dostarczają danych do ulepszania polityk bezpieczeństwa. Pracodawcy mogą analizować wypadki i potencjalnie niebezpieczne sytuacje, aby wypracować lepsze standardy ochrony. Dodatkowe korzyści to mniej roszczeń, mniejsza odpowiedzialność i unikanie przestojów wynikających z wypadków. Nowoczesne technologie wspierają zarządzanie ryzykiem, a ich integracja z codziennymi procesami to klucz do poprawy bezpieczeństwa w miejscu pracy.

Rozwiązanie „cobot jako platforma”

Transformacja współczesnego przemysłu nabiera tempa. Napędzają ją trzy kluczowe czynniki: rozwój sztucznej inteligencji (AI), rosnąca moc systemów obliczeniowych oraz fundamentalne zmiany w podejściu do procesów produkcyjnych i roli człowieka w przemyśle.

Postęp w dziedzinie AI otwiera nowe perspektywy w kontekście robotyzacji, stawiając przed nami istotne pytania o kierunki rozwoju tej technologii oraz strategie jej wdrażania i wykorzystania w praktyce. Ten artykuł koncentruje się na aspekcie robotów współpracujących (cobotów) w kontekście platformy technologicznej. Analizujemy złożoność wymagań stawianych cobotom zarówno przez użytkowników końcowych, jak i twórców oprogramowania. Przedstawiamy kluczowe zastosowania oraz korzyści płynące z najnowszych osiągnięć

w dziedzinie robotów współpracujących, jednocześnie nakreślając trendy kształtujące przyszłość tej branży. Fundamentalne pytanie, które przyświeca naszej analizie, brzmi: czy współczesny cobot przekroczył już granicę bycia wyłącznie maszyną wykonawczą, stając się zaawansowaną platformą technologiczną?

Jak rozumieć pojęcie „cobot jako platforma”

Tradycyjne postrzeganie robotów współpracujących często ogranicza się do ich roli jako prostszych w obsłudze

Interfejs na ekranie panelu cobota Universal Robots

zamienników standardowych robotów przemysłowych. Rzeczywiście, coboty wyróżniają się łatwiejszym programowaniem oraz szybszą i tańszą integracją. Jednak koncepcja „cobota jako platformy” znacząco wykracza poza te podstawowe zalety, otwierając nowe możliwości w automatyzacji przemysłowej.

W tym innowacyjnym ujęciu cobot przestaje być wyłącznie urządzeniem wykonującym zaprogramowane sekwencje ruchów, a staje się wszechstronną, zintegrowaną platformą technologiczną. Funkcjonuje jako centralny punkt zarządzania procesami, łącząc w sobie możliwości mechaniczne, obliczeniowe i programistyczne. Ta kompleksowość często eliminuje potrzebę stosowania dodatkowej infrastruktury, takiej jak zewnętrzne sterowniki programowalne, interfejsy HMI czy dedykowane jednostki obliczeniowe.

Kluczową wartością takiego podejścia jest możliwość tworzenia standardowych, kompleksowych rozwiązań, bazujących na ekosystemie cobota. Systemy te charakteryzują się autonomicznością działania, wysoką skalowalnością oraz prostotą konfiguracji i wdrożenia. Co szczególnie istotne, platformę można elastycznie dostosowywać do specyficznych wymagań produkcyjnych, tworząc zoptymalizowane rozwiązania dla konkretnych zastosowań przemysłowych.

Jak może to wyglądać w rzeczywistości

Koncept najlepiej prześledzić na konkretnych przykładach aplikacji, w których może być zastosowany robot współpracujący.

• Paletyzacja – wzory ułożenia warstw można szybko tworzyć lub wybierać bezpośrednio na dotykowym panelu robota. Przed uruchomieniem programu można zobaczyć symulację procesu. Podczas paletyzacji na ekranie wyświetlane są parametry pracy, a system automatycznie optymalizuje ruchy robota. Dzięki wbudowanemu czujnikowi siły/ momentu robot wykrywa różnice w wysokości palet lub paczek i dostosowuje swoje działania do zmian.

Stanowisko jest kompaktowe i w zależności od intensywności produkcji może być łatwo przenoszone w inne miejsce.

• Spawanie – cobota można postawić na stole spawalniczym, gdzie do tej pory znajdowało się stanowisko do spawania ręcznego. Możliwe jest podłączenie dowolnego źródła spawalniczego dzięki wbudowanemu interfejsowi. Kolejne punkty ścieżki spawalniczej wskazuje się, przesuwając ręcznie narzędzie robota, a punkty są zapamiętywane po wciśnięciu przycisku

rametrów detalu na nowoczesnym panelu. W przypadku zatrzymania, cobot automatycznie próbuje ponowić ostatnią akcję, a jeśli to się nie uda, wysyła powiadomienie na telefon operatora.

Przedstawione przykłady wdrażane są w praktyce – nie są to futurystyczne wizje, ale rozwiązania dostępne już dziś, możliwe do zrealizowania bezpośrednio na robocie. Rosnące możliwości sprzętowe i programowe otwierają drogę do tworzenia znacznie bardziej zaawansowanych systemów, w których cobot odgrywa kluczową rolę.

na kołnierzu robota. Niedokładności i przesunięcia detalu są korygowane automatycznie dzięki funkcji śledzenia spoiny, a przed zajarzeniem łuku można zweryfikować ścieżkę w wizualizacji na panelu robota.

• Obsługa maszyn – robot ma prekonfigurowany interfejs, do którego podłącza się sygnały z CNC. Nie trzeba pisać programu – wystarczy ręcznie wskazać położenie uchwytu, sposób wprowadzenia i wyprowadzenia części z maszyny oraz wzór odkładania obrobionych elementów. Każdy etap konfiguracji jest wspierany filmem instruktażowym dostępnym bezpośrednio w interfejsie użytkownika.

• Dowolna aplikacja – operatorzy mogą bezpiecznie współpracować z robotem dzięki konfigurowalnym funkcjom i urządzeniom bezpieczeństwa. Dodawanie nowych referencji sprowadza się do zmiany pa-

Z czego wynika zmiana w postrzeganiu cobota

Wymagania klientów dotyczące stanowisk zrobotyzowanych stale ewoluują i rosną. Różnią się w zależności od specyfiki procesów, branży oraz wielkości przedsiębiorstwa. Klienci oczekują, że będą one dostosowane do ich potrzeb, przez co priorytet ich wymagań może znacząco się różnić. Istnieją jednak uniwersalne wymagania.

• Prostota obsługi – stanowiska muszą oferować intuicyjny interfejs użytkownika, umożliwiający szybką konfigurację oraz programowanie. Operatorzy powinni móc obsługiwać system bez zaawansowanych szkoleń technicznych.

• Łatwość wdrożenia – rozwiązania powinny zapewnić minimalizację przestojów, dzięki szybkiej i łatwej integracji z kolejnymi urządzeniami.

• Niezawodność i wsparcie techniczne – algorytmy predictive maintenance

Tworzenie spersonalizowanych ekranów na panelu robota

RYNEK

(predykcyjnego utrzymania ruchu) pozwalają na wczesne wykrywanie potencjalnych awarii. Dodatkowe funkcjonalności, takie jak wbudowane filmy instruktażowe, interaktywne przewodniki czy możliwość zdalnego monitorowania i powiadamiania operatora o problemach, poprawiają komfort i efektywność pracy.

• Bezpieczeństwo – roboty i urządzenia zabezpieczające muszą spełniać normy i być łatwe w konfiguracji, aby zapewnić możliwość bezpiecznej pracy w wymagających warunkach produkcyjnych.

Rozwiązania „cobot jako platforma” w większości przypadków spełniają te wymagania, oferując wszechstronność, prostotę użytkowania i możliwość integracji z nowoczesnymi procesami produkcyjnymi. Dzięki temu stacje z cobotami znajdują zastosowanie zarówno w małych, jak i dużych przedsiębiorstwach, wspierając ich rozwój i konkurencyjność.

Najważniejsze aspekty przy tworzeniu nowoczesnych rozwiązań

W świetle nowoczesnych technologii same zdolności mechaniczne ramion to za mało. Kluczowym aspektem decydującym o ich sukcesie jest zaawansowane oprogramowanie, które pozwala na elastyczne wdrożenie w różnych środowiskach przemysłowych, a także zestaw narzędzi i funkcji, odpowiadających na potrzeby integratorów i deweloperów.

• Nowoczesne SDK (Software Development Kit) – otwarte środowisko programistyczne, z dostępem do bazy przykładowych rozwiązań pozwala na tworzenie dedykowanych rozszerzeń i funkcjonalności. Obsługa popularnych języków programowania, takich jak Python, C++ czy JavaScript, zwiększa dostępność dla szerokiego grona użytkowników.

• Symulatory off-line – pozwalają na testowanie programów i stworzonych rozszerzeń jeszcze przed ich wdrożeniem, dzięki czemu istnieje możliwość zweryfikowania potencjalnych problemów przy jednoczesnym zminimalizowaniu kosztów wdrożenia.

• Możliwość tworzenia personalizowanych interfejsów użytkownika, intuicyjnych i pozwalających na łatwiejszą pracę. Coraz częściej ekrany mogą zawierać interaktywne samouczki lub wizualizacje stanowiska.

• Dostęp do danych w chmurze, na co składa się gromadzenie i analiza informacji o robocie w czasie rzeczywistym. Dzięki temu możliwe jest zdalne monitorowanie stanu robota z dowolnego miejsca na ziemi. Dane mogą służyć również analityce i optymalizacji procesów.

• Cyberbezpieczeństwo – coraz szersze zastosowanie cobotów w aplikacjach podłączonych do sieci stanowi wielkie wyzwanie. Kluczowe aspekty, na jakie zwraca się uwagę, to zarządzanie uprawnieniami, certyfikaty bezpieczeństwa i szyfrowanie danych, by nie trafiły w niepowołane ręce. Ważne są również częste aktualizacje sprzętu, usuwające krytyczne luki i podatności.

Platformy cobotyczne a sztuczna inteligencja

Czy i na jakim polu platformy cobotyczne skorzystają z AI? Zdecydowanie tak! Wszystko wskazuje na to, że rewolucja w zastosowaniu AI w cobotach będzie rozwijać się znacznie szybciej niż w przypadku tradycyjnych

robotów przemysłowych. Główne obszary, w których będzie kształtował się rozwój to środowiska symulacyjne, predykcyjne utrzymanie ruchu oraz systemy wizyjne.

Szybszy rozwój AI w cobotyce jest składową kilku elementów. Coboty z natury zostały stworzone do współpracy z ludźmi, a co za tym idzie mają funkcje, które gwarantują elastyczność i adaptacyjność. Wprowadzenie sztucznej inteligencji pozwoli na rozpoznawanie intencji człowieka, zrozumienie kontekstu działania oraz identyfikację potencjalnych zagrożeń, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo operatora. Interakcja robot-człowiek sprzyja rozwojowi rozumienia języka naturalnego oraz reagowania na polecenia głosowe, co może prowadzić do ułatwienia obsługi. Nowoczesne coboty są wyposażone w zaawansowane czujniki, dzięki czemu mogą mierzyć i analizować szereg parametrów, które można wykorzystać również w predykcyjnym utrzymaniu ruchu. Należy pamiętać o tym, że każdy proces rozwoju wiąże się z próbami i eksperymentami, które czasem kończą się sukcesem, a czasem porażką. Mechanizmy wykrywania kolizji zastosowane w robotach współpracujących pozwolą na większą swobodę w zakresie testów zarówno pod względem kosztów, jak i bezpieczeństwa. Zmiany w zakresie AI

Zestaw narzędzi UR Developer Suite

zwiększą autonomię cobotów i w konsekwencji możliwość adaptacji do środowiska.

Podejście „cobot jako platforma” na przykładzie

Universal Robots

W 2008 r. firma Universal Robots wprowadziła na rynek pierwszego na świecie komercyjnego cobota, model UR5, którego główną cechą była prostota programowania. Pierwszym użytkownikiem była duńska firma Linatex, która z powodzeniem zintegrowała UR5 w procesie obsługi maszyn CNC, programując robota samodzielnie za pomocą ekranu dotykowego, bez wcześniejszego doświadczenia w programowaniu. Ten przełom zapoczątkował dynamiczny rozwój rynku cobotów, którego efekty widzimy dzisiaj.

Ewolucja systemów

Universal Robots

Kolejne generacje PolyScope, czyli oprogramowania UR, przynosiły coraz więcej nowych funkcji, ale zawsze skupiały się na zapewnieniu prostoty obsługi i programowania. W 2025 r. oficjalnie została udostępniona do użytku nowa platforma – PolyScopeX, która oferuje m.in. znacznie ulepszony interfejs użytkownika, pozwalający na łatwe przygotowanie panelu operatorskiego, dostosowanego do aplikacji. System zorientowany jest na użytkownika, a jednym z kluczowych usprawnień są Smart Skills – inteligentne, szybkie akcje, które pozwalają na wykonywanie takich zadań, jak automatyczne znajdowanie czy centrowanie detali z wykorzystaniem czujnika siły. Największe zmiany zaszły jednak „pod maską” systemu. Zastosowanie 64-bitowej wersji OS, wraz z dużym wzrostem mocy obliczeniowej w CB5.6, daje solidne podstawy do tworzenia zaawansowanych aplikacji, w których cobot i AI gra główną rolę.

Universal Robots i sztuczna inteligencja

W październiku 2024 r. firma Universal Robots zaprezentowała i wprowadziła do oferty UR AI Accelerator – gotowy zestaw sprzętowy i programistyczny

przeznaczony do rozwoju zastosowań cobotów opartych na sztucznej inteligencji. Zestaw ten bazuje na module NVIDIA Jetson AGX Orin oraz nowo opracowanej kamerze 3D Orbbec Gemini 335Lg. Oferuje wbudowane programy demonstracyjne umożliwiające realizację takich funkcji, jak śledzenie, wykrywanie obiektów, planowanie ścieżki, klasyfikacja obrazu oraz kontrola jakości.

UR AI Accelerator integruje technologię sztucznej inteligencji z platformą programistyczną PolyScopeX. Wykorzystuje biblioteki NVIDIA Isaac oraz modele AI działające na wbudowanym module systemu NVIDIA Jetson AGX Orin. Dzięki temu programiści mogą korzystać z zaawansowanych technologii AI w swoich rozwiązaniach robotycznych.

UR Developer Suite

W myśl zasady, że deweloperzy i integratorzy są podstawą dobrych wdrożeń, Universal Robots udostępnia bezpłatnie UR Developer Suite. Jest to zbiór wszystkich narzędzi potrzebnych do stworzenia kompleksowych rozwiązań, m.in. do opracowania URCaps, dostosowania efektorów końcowych i integracji dodatkowego osprzętu. Kluczową częścią pakietu jest SDK i darmowy symulator, który pozwala na zaawansowane testowanie tworzonych rozwiązań, bez dostępu do fizycznego robota.

Pierwsze kroki

Firma Universal Robots przywiązuje dużą wagę do szkoleń, uznając je za kluczowy element efektywnego wykorzystania robotów współpracujących. Na szczególną uwagę zasługuje Universal Robots Academy, czyli darmowa platforma, na której można bezpłatnie odbyć interaktywne szkolenia online z zakresu programowania cobotów, zastosowania robota w najpopularniejszych aplikacjach, analizy ryzyka oraz obsługi i konfiguracji robotów nowej generacji.

Z zasobów akademii skorzystało już ponad 280 000 osób. W serwisie dostępne są nie tylko szkolenia, ale także filmy instruktażowe i ścieżki edukacyjne, przeprowadzające krok po kroku przy

wprowadzaniu typowych aplikacji. Wybór elementów do swojej aplikacji można zacząć od UR+, czyli największej bazy certyfikowanych rozwiązań opartych na cobocie UR. Obecnie baza ta obejmuje ponad 500 produktów, w tym także gotowe stacje, które można łatwo dostosować do indywidualnych potrzeb produkcyjnych.

Podsumowanie

Nowoczesny cobot znacząco wykracza poza pierwotną koncepcję prostego w obsłudze robota przemysłowego, stając się zaawansowaną platformą technologiczną. Wynika to z transformacji wymagań przemysłu i postępującej cyfryzacji procesów produkcyjnych. Rozwój mocy obliczeniowej i systemów robotów oraz integracja sztucznej inteligencji sprawiają, że roboty współpracujące coraz częściej pełnią rolę centralnych elementów systemów produkcyjnych, wokół których projektowane są pozostałe rozwiązania. Coboty jako platformy będą odgrywać coraz większą rolę w kształtowaniu przyszłości przemysłu, zapewniając elastyczność, efektywność i innowacyjność procesów produkcyjnych. Skontaktuj się z nami i umów bezpłatną konsultację, aby:

• otrzymać bezpłatną, wstępną analizę wykonalności Twojego projektu,

• poznać szczegółową propozycję rozwiązania dostosowanego do Twoich potrzeb,

• dowiedzieć się, jak szybko możesz uzyskać zwrot z inwestycji w system wizyjny,

• zaplanować harmonogram wdrożenia minimalizujący ingerencję w bieżącą produkcję.

Paweł Błocki

inżynier ds. robotyzacji tel. 605 743 322

e-mail: pawel.blocki@elmark.com.pl https://roboty.elmark.com.pl

ELMARK AUTOMATYKA SA ul. Bukowińska 22 lokal 1B 02-703 Warszawa tel. +48 22 773 79 37 https:elmark.com.pl

Nowe systemy pozycjonowania

firmy norelem – zwiększona precyzja

Firma norelem, wiodący dostawca komponentów standardowych, wprowadza na rynek pięć nowych serii systemów pozycjonowania. Nowa oferta obejmuje stoły obrotowe, stoliki podnośne, łożyska współpracujące (oporowe), płyty adaptacyjne i głowice przegubowe, które kompleksowo obejmują zastosowania elektryczne i mechaniczne.

Elektryczne systemy pozycjonowania obejmują stoły obrotowe o dokładności do 0,01 mm. To optymalne rozwiązanie do takich zadań, jak precyzyjne pozycjonowanie komponentów, czujników, chwytaków i ograniczników. Komponenty te idealnie nadają się do stosowania z systemami manipulacyjnymi, obrabiarkami lub sprzętem pomiarowym.

– Nasz nowy zestaw systemów pozycjonowania został zaprojektowany w celu zapewnienia inżynierom większej precyzji, niezawodności i wszechstronności w szerokim zakresie branż i zastosowań – mówi Marcus Schneck, dyrektor generalny norelem.

Stoły pozycjonujące

Oferta obejmuje obrotowy stół pozycjonujący z elektrycznym napędem współosiowym, przeznaczony do wysokich obciążeń (21085-02), napędzany za pomocą przekładni ślimakowych. Przenosi on siły do 12 000 N. Stoły te mają łożyska walcowo-krzyżowe zdolne do wytrzymywania dużych sił i oferują trzy przełożenia 20:1, 40:1 i 48:1. Można je konfigurować z silnikami i elementami sterującymi lub bez, co zapewnia większą personalizację dla konkretnych zastosowań.

Ofertę uzupełnia seria obrotowych stołów pozycjonujących z napędem pasowym (21085-10), zapewniająca

szybki, dynamiczny ruch obrotowy dzięki układowi napędu pasowego. Kompaktowa konstrukcja i wszechstronne opcje montażu sprawiają, że seria ta bezproblemowo integruje się z maszynami, oferując nośność do 5000 N i przełożenie 2:1.

Łożyska

Rozszerzenie mechanicznych systemów pozycjonowania firmy norelem stanowi seria łożysk współpracujących (oporowych) (21161-20). Zostały one zaprojektowane w celu kompensacji odchyleń osiowych oraz kątowych i uzupełniają ofertę stołów obrotowych, zapewniając dodatkowe wsparcie dla długich zespołów, które wymagają pozycjonowania obrotowego. Solidna konstrukcja wykorzystuje uszczelki z tworzywa sztucznego, które chronią przed zanieczyszczeniami, co zapewnia trwałość nawet w wymagających środowiskach produkcyjnych. Łożyska ślizgowe dzięki powłoce z politetrafluoroetylenu (PTFE) zapewniają bezobsługową pracę.

Płyty adaptacyjne

W celu zwiększenia elastyczności zastosowań norelem wprowadził na r ynek gamę płyt adaptacyjnych do systemów pozycjonujących (21161-30), które umożliwiają bezproblemowe łączenie systemów pozycjonujących o różnych wymiarach. Produkty te zwiększają kompatybilność, umożliwiając użytkownikom łączenie komponentów, takich jak krótkie i długie stoły pozycjonujące lub stoły obrotowe z różnymi mechanizmami napędowymi.

Stoliki podnośne

Dodatkowo firma norelem wprowadziła na rynek stoliki podnośne z mechaniczny-

mi wskaźnikami położenia (21141), które pozwalają na regulację wysokości komponentów, takich jak czujniki, przełączniki i kamery. Stoliki mają wskaźnik położenia, który umożliwia regulację w krokach co 0,1 mm, a ich modułowa konstrukcja zapewnia łatwą integrację z innymi komponentami pozycjonującymi.

Firma norelem rozszerzyła również rodzinę głowic przegubowych (21170), wprowadzając wariant z systemem szybkiego zaciskania. Komponent ten nie wymaga używania narzędzi i jeszcze bardziej upraszcza proces konfiguracji, umożliwiając szybką regulację za pomocą śruby i dźwigni zaciskowej.

Wkład w innowacje

Najnowsze rozszerzenie oferty podkreśla zaangażowanie firmy we wdrażanie innowacji oraz zaspokajanie zmieniających się potrzeb inżynierów i projektantów na całym świecie. Niezależnie od tego, czy chodzi o zwiększenie precyzji w zautomatyzowanych systemach, czy o uproszczenie regulacji mechanicznych, nowe systemy pozycjonowania norelem nadal wyznaczają standardy niezawodności i wydajności, umożliwiając użytkownikom branżowym pewne osiąganie założonych celów. Więcej informacji o systemach pozycjonowania oraz pełny katalog produktów można znaleźć na stronie internetowej www.norelem.pl.

O firmie

Firma norelem produkuje i dostarcza części oraz komponenty dla branży budowy maszyn od ponad 65 lat. Stale rozszerzając portfolio swoich produktów, norelem oferuje obecnie ponad 100 000 wysokiej jakości standardowych komponentów do budowy ma-

szyn i automatyzacji. Wprowadzając co miesiąc nowe produkty na r ynek oraz gwarantując szybkie i niezawodne terminy dostaw, firma rozumie dynamiczny charakter branży inżynieryjnej. Ponadto norelem posiada 12 stacjonarnych lokalizacji na całym świecie, dzięki czemu klienci na miejscu mogą zawsze liczyć na wsparcie techniczne ze strony wykwalifikowanego personelu.

Korzystając ze sklepu internetowego norelem, odbiorcy mogą w każdej chwili wygodnie zamówić części standardowe. Na portalu użytkownicy mogą również uzyskać dostęp do obszernych danych CAD firmy norelem, co zapewnia sprawne projektowanie i znaczną oszczędność czasu przy określaniu specyfikacji produktów. Dane te ułatwiają integrację produktu z procesem projektowania przy zachowaniu dokładności, dzięki czemu klienci nie muszą już od zera wykonywać ręcznie rysunków technicznych komponentów.

Inicjatywa AKADEMIA norelem, którą firma wykracza poza rolę tylko producenta i dostawcy, stanowi zobowiązanie norelem do kształtowania przyszłości inżynierii. Studenci i profesjonaliści, mając zapewniony dostęp do wiedzy eksperckiej z zakresu inżynierii, projektowania i produkcji, mogą znaleźć szereg zasobów on-line, artykułów technicznych i seminariów internetowych, a także zarezerwować ShowTruck’a AKADEMII, który podróżuje po Europie i zapewnia więcej nauki praktycznej.

norelem Sp. z o.o ul. Myśliborska 22 66-400 Gorzów Wielkopolski e-mail: info@norelem.pl www.norelem.pl

Polskie firmy w czołówce szybko rosnących

przedsiębiorstw

Technology Fast 50 Central Europe to ranking wyróżniający najszybciej rosnące przedsiębiorstwa, przygotowywany cyklicznie przez firmę Deloitte. W ostatniej edycji czołowa dziesiątka została zdominowana przez polskie przedsiębiorstwa.

Firma Deloitte już po raz 25. opracowała zestawienie 50 najszybciej rozwijających się firm technologicznych w Europie Środkowej. Wyróżnia on przedsiębiorstwa najszybciej rosnące w regionie oraz osiągające imponujące przychody i dynamiczny wzrost. W finałowej pięćdziesiątce plebiscytu Technology Fast 50 Central Europe znalazły się firmy z ośmiu krajów naszego regionu. Najwięcej – aż 17 – pochodzi z Polski. Podobny wynik osiągnęły Czechy.

Łącznie zgłoszono ponad 400 podmiotów, a w finałowej pięćdziesiątce znalazły się przedsiębiorstwa z ośmiu krajów naszego regionu.

Mocny polski akcent

W bieżącej edycji Technology Fast 50 Central Europe pięć polskich przedsiębiorstw usytuowało się w pierwszej dziesiątce rankingu, a w finałowej piątce znalazły się dwie firmy: SmartLunch, oferująca nowoczesne rozwiązania w branży cateringu dla firm oraz Solidstudio, która dostarcza rozwiązania wspierające elektromobilność. Oprócz nich w gronie polskich finalistów znalazły się: Plenti, Alsendo, Advanced Protection Systems, kicket.com, DAC.digital, Rite NRG, Apzumi, PhotoAiD, alerabat.com, Blazity, Surfer, Link Group, Zowie, PayPo oraz Activy. Pierwsze miejsce w jubileuszowym zestawie -

niu zajęła czeska firma Oddin.gg, specjalizująca się w dostarczaniu innowacyjnych rozwiązań dla branży gier i zakładów sportowych. – Nowe technologie stanowią kluczowy element napędzający rozwój gospodarczy i konkurencyjność każdego kraju, a Polska jest tego doskonałym przykładem. W ciągu ostatnich 25 lat rankingu Fast 50 wielu polskich laureatów nie tylko umocniło swoją pozycję na rodzimym rynku, ale również stało się liderami na arenie międzynarodowej – mówi Michał Przybylski, dyrektor w dziale doradztwa finansowego Deloitte, M&A Corporate Finance i lider Programu Deloitte Technology Fast 50 CE w Polsce. Podkreśla jednocześnie, że widoczny wzrost liczby polskich przedsiębiorstw wśród najszybciej rozwijających się firm w regionie to wyraźny sygnał, że sektor technologiczny w Polsce rośnie dynamicznie i skutecznie odpowiada na globalne wyzwania.

Wsparcie na arenie międzynarodowej

– Deloitte Technology Fast 50 to nie tylko coroczne zestawienie firm technologicznych i przyznanie wyróżnień w kilku kategoriach czy uroczyste uhonorowanie laureatów rankingu. To przede wszystkim możliwość dołączenia do międzynarodowej społeczności skupiającej przedsiębiorców i partnerów programu. Realizujemy wspólnie wiele inicjatyw w kraju i za granicą, wzmacniając dzięki temu polską scenę technologiczną i jej rozwój. Na przestrzeni lat ekosystem ten kształtowały wszystkie firmy biorące udział w rankingu, co sprzyja intensywnej interakcji, wymianie wiedzy i doświadczeń, a to przyczynia się do napędu innowacji i wzrostu w regionie – mówi Anna Pawliszewska, starsza menedżerka w zespole doradztwa finansowego Deloitte.

Nie tylko Technology Fast 50 Jak co roku wyróżniono również obiecujące przedsiębiorstwa w kategorii Companies to Watch. Obejmuje ona

25 firm, które charakteryzują się szybkim tempem rozwoju, ale funkconują na rynku zbyt krótko, aby spełnić kryteria głównego rankingu. Zwycięzcą została czeska spółka PatronGO, twórca aplikacji mobilnej do zarządzania finansami osobistymi.

W gronie firm w tej kategorii znalazło się pięć podmiotów z Polski: spółka wspierająca organizacje w efektywnym wykorzystaniu sztucznej inteligencji ONEX. GROUP, firma zajmująca się reklamami digital Questpass, STAFFLY – platforma do tworzenia i wysyłania testów rekrutacyjnych, firma Vstorm specjalizująca się w tworzeniu oprogramowania opartego na sztucznej inteligencji oraz Rhino – przedsiębiorstwo tworzące innowacje w zakresie zrównoważonego zużycia energii.

Kolejną kategorię stanowi Fast 50 Impact Stars. Wyróżni ona przedsiębiorstwa, które nie tylko wprowadzają i ulepszają innowacyjne produkty, ale także wywierają pozytywny wpływ na przynajmniej jeden z obszarów, takich jak społeczeń -

stwo, biznes, innowacje, środowisko lub różnorodność.

Uhonorowane zostały trzy polskie spółki: CosmoEye, firma tworząca system wykorzystujący sztuczną inteligencję do usprawnienia i optymalizacji procesów biznesowych, mając y na celu poprawę bezpieczeństwa pracy; Fakturownia, która stworzyła program do wystawiania faktur; Medidesk, właściciel aplikacji do kompleksowej obsługi oraz analizy zgłoszeń pacjentów.

We współpracy z Google Cloud, regionalnym partnerem technologicznym programu, przyznano po raz kolejny nagrody specjalne – w ramach kategorii CE Tech Rocketship! Laureatami w tej dziedzinie są spółki, które rozwijają wysokiej jakości, skalowalne rozwiązania o dużym potencjale rynkowym. Zwycięzcą została rumuńska firma DRUID, a wśród wyróżnionych znalazły się: polska firma Questpass, rumuńska Hermix, czeska Born Digital oraz słowacka firma Seerling.

Na podstawie materiałów Deloitte

Ranking Deloitte Technology Fast 50 Central Europe to zestawienie najszybciej rozwijających się firm technologicznych w regionie Europy Środkowej. Przedsiębiorstwa samodzielnie zgłaszają chęć udziału w rankingu, a Deloitte weryfikuje podane przez nie dane finansowe.

Każda spółka ubiegająca się o udział w programie musi spełniać następujące kryteria:

• posiadać siedzibę w jednym z krajów Europy Środkowej (Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Kosowo, Łotwa, Litwa, Macedonia, Mołdawia, Czarnogóra, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, a w tym roku także Ukraina);

• być firmą t echnologiczną, której działalność zawiera się w jednej z kategorii: komunikacja, ochrona środowiska, fintech, sprzęt komputerowy, ochrona zdrowia i nauki medyczne, media i rozrywka, produkcja oprogramowania;

• być właścicielem praw własności intelektualnej lub zastrzeżonej technologii sprzedawanych klientom w produktach, generujących większość przychodów operacyjnych spółki;

• mieć strukturę własności, która wyklucza udziały większościowe zagranicznych inwestorów strategicznych;

• nie mniej niż 51 % udziałów firmy musi być w posiadaniu osób, firm lub funduszy mających siedzibę na terenie jednego z krajów CEE.

Kryteria Fast 50

MACIEJ KUBIAK ALEKSANDRA KUBIŚ

adwokat, partner zarządzający

SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk

radca prawny

SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk

Cyberbezpieczeństwo – kluczowe wyzwania i regulacje

W dobie dynamicznego rozwoju Przemysłu 4.0, gdy automatyka napędza innowacje i zwiększa wydajność produkcji, na pierwszy plan wysuwa się nowe wyzwanie – cyberbezpieczeństwo. Integracja systemów IT i OT (technologii informatycznej i operacyjnej) umożliwia optymalizację procesów, ale jednocześnie zwiększa ekspozycję tego sektora gospodarki na ataki hakerskie, które mogą sparaliżować całe przedsiębiorstwa.

Wobliczu rosnącej skali cyberataków, firmy muszą zmierzyć się z nową rzeczywistością, w której każda luka w zabezpieczeniach może oznaczać przestoje produkcyjne

i straty finansowe, stanowiąc jednocześnie naruszenie regulacji prawnych obwarowanych surowymi sankcjami.

Wpływ wojny w Ukrainie na cyberbezpieczeństwo przemysłowe

Wojna w Ukrainie unaoczniła, że cyberprzestrzeń stała się nowym polem walki, a infrastrukturę przemysłową coraz częściej traktuje się jako strategiczny cel cyberataków. Bliskość Polski w stosunku do obszaru działań wojennych sprawia, że nasz rodzimy przemysł znalazł się w strefie podwyższonego ryzyka. Takie operacje, jak seria cyberataków NotPetya z 2017 r., wymierzone oryginalnie w Ukrainę, udowadniają, że skutki takich działań mogą szybko rozprzestrzeniać się na sąsiednie kraje.1 Polska, jako jeden z największych hubów logistycznych i przemysłowych w Europie Środkowo-Wschodniej, stała się popularnym celem cyberprzestępców zarówno

JAK WYNIKA Z DANYCH IBM, W 2024 R. ŚREDNI KOSZT POJEDYNCZEGO INCYDENTU CYBERBEZPIECZEŃSTWA

W SEKTORZE PRZEMYSŁOWYM WYNOSIŁ

5,56 MLN DOLARÓW.

tych działających w ramach wojny hybrydowej, jak i niezależnych grup hakerskich. Zagrożenia te wymagają od polskich przedsiębiorców szczególnej uwagi i poświęcenia zasobów czasowych oraz finansowych na rozwój systemów cyberbezpieczeństwa.

Statystyki Europejskiej Agencji ds.  Cyberbezpieczeństwa (ENISA) pokazują, że skala problemu jest ogromna. Według raportu ENISA z 2024 r. hakerzy coraz częściej atakują nie tylko podmioty publiczne, ale również firmy prywatne, w tym działające w sektorze przemysłowym. Na celowniku w szczególności znalazł się transport, infrastruktura cyfrowa, produkcja i sektor energetyczny. Firmy z sektora przemysłowego stanowią atrakcyjny cel ze względu na ich kluczową rolę w gospodarce i często niedostateczne zabezpieczenia systemów automatyzacji.2

Koszty cyberataków dla  przemysłu Każdy atak cyfrowy na przedsiębiorstwo przemysłowe to nie tylko potencjalny wyciek danych, ale także groźba całkowitego paraliżu produkcji lub zakłócenia łańcucha dostaw. Incydenty bezpieczeństwa, zwłaszcza w zakładach zautomatyzowanych, mogą generować wielomilionowe straty, a odbudowa zaufania

klientów i kontrahentów często trwa lata. W przypadku ataków typu ransomware, w których przestępcy szyfrują dane i żądają okupu, koszty mogą wzrosnąć wielokrotnie, obejmując również przestoje i konieczność odtwarzania systemów.

Jak wynika z danych IBM, w 2024 r. średni koszt pojedynczego incydentu cyberbezpieczeństwa w sektorze przemysłowym wynosił aż 5,56 mln dolarów. Co więcej, sektor ten odnotował najwyższy wzrost kosztów naruszeń w całej gospodarce – 830 000 dolarów rok do roku.3 Dane te jednoznacznie wskazują

wy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa z 2018 r. Zgodnie z informacjami Ministerstwa Cyfryzacji, nowa ustawa zostanie uchwalona jeszcze w tym roku, najpewniej z miesięcznym vacatio legis. Polscy przedsiębiorcy powinni zatem ująć zwiększenie poziomu cyberbezpieczeństwa swoich organizacji wśród biznesowych priorytetów na 2025 r. Na gruncie nowych przepisów istotnie zwiększy się liczba firm podlegających obowiązkom z zakresu cyberbezpieczeństwa. Poszerzenie zakresu podmiotowego NIS2 względem dotychczas obo-

W POLSCE DOSTOSOWANIE KRAJOWYCH PRZEPISÓW

DO WYMOGÓW NIS2

MA NASTĄPIĆ W DRODZE NOWELIZACJI

USTAWY O KRAJOWYM SYSTEMIE CYBERBEZPIECZEŃSTWA Z 2018 R.

na pilną potrzebę usprawnienia reakcji na incydenty bezpieczeństwa w branży przemysłowej. Mimo wysokiej podatności tego sektora na skutki przestojów, czas potrzebny na wykrycie i opanowanie naruszeń przewyższał w 2024 r. średnią dla całej gospodarki i wynosił 199 dni na identyfikację oraz 73 dni na zneutralizowanie naruszenia.

Należy pamiętać, że oprócz kosztów bezpośrednich przedsiębiorcy muszą liczyć się z konsekwencjami prawnymi i sankcjami wynikającymi z nieprzestrzegania regulacji dotyczących bezpieczeństwa cybernetycznego.

Regulacje prawne dotyczące cyberbezpieczeństwa w przemyśle

W odpowiedzi na rosnące zagrożenia, zarówno Unia Europejska, jak i poszczególne państwa członkowskie wprowadziły (albo planują wprowadzić) szereg regulacji prawnych mających na celu zwiększenie odporności na cyberataki. Kluczowe znaczenie ma przyjęta w 2022  r. dyrektywa NIS2 (Network and Information Systems Directive 2), dla której termin na transpozycję do porządków krajowych upłynął 17 października 2024 r. W Polsce dostosowanie krajowych przepisów do wymogów NIS2 ma nastąpić w drodze nowelizacji usta-

wiązujących przepisów jest szczególnie zauważalne w branży przemysłowej i obejmuje m.in. zakłady zajmujące się produkcją, wytwarzaniem i dystrybucją chemikaliów, żywności, wyrobów medycznych, komputerowych, urządzeń elektrycznych i maszyn. NIS2 kasuje również obowiązujący dotychczas podział podmiotów obowiązanych na „operatorów usług kluczowych” i „dostawców usług cyfrowych”. Obecnie rozróżniamy podmioty „kluczowe” i „ważne”, a kwalifikacja do jednej z tych grup odbywać będzie się w procedurze samoidentyfikacji, czyli samodzielniej oceny czy wielkość przedsiębiorstwa oraz branża, w której działa powodują, że jest ono objęte zakresem podmiotowym nowych regulacji. Pozytywny wynik takiej analizy oznaczać będzie m.in. obowiązek rejestracji w odpowiednim wykazie, przeprowadzenia audytów bezpieczeństwa, zorganizowania szkoleń dla pracowników, implementacji działań zapobiegawczych oraz planów zarządzania i raportowania incydentów bezpieczeństwa.

Niespełnienie wymagań regulacyjnych obwarowane jest surowymi karami pieniężnymi – do 10 mln euro lub 2  % rocznego obrotu przedsiębiorstwa, a także karą do 600 % wynagrodzenia, która będzie mogła być nałożona na kierownika danego podmiotu.

Cyberbezpieczeństwo – to się opłaca

Zapewnienie bezpieczeństwa przed cyberatakami powinno być jednym z kluczowych celów każdej organizacji, a w  szczególności organizacji, która w swojej działalności polega na zaawansowanych technologicznie rozwiązaniach. Automatyka przemysłowa z całą pewnością jest przyszłością produkcji, jednak inwestycjom w nowoczesne technologie zawsze towarzyszyć powinna odpowiednia alokacja zasobów finansowych, organizacyjnych i technicznych w środki je zabezpieczające. Stawką jest bezpieczeństwo finansowe i operacyjne przedsiębiorstw, a w dobie rosnącej liczby cyberzagrożeń inwestycja w odpowiednie zabezpieczenia, w tym ochronę systemów zautomatyzowanych, jest jedyną słuszną strategią biznesową.

1 https://niebezpiecznik.pl/post/kolejnygrozny-globalny-atak-tym-razemransomware-petya-ofiary-sa-takze-wpolsce/

2 https://enisa.europa.eu/publications/2024report-on-the-state-of-the-cybersecurity-inthe-union

3 https://www.ibm.com/reports/data-breach

MACIEJ KUBIAK

Specjalizuje się w zagadnieniach prawa autorskiego, mediów, filmowego i prasowego, IT i nowych technologii, reklamy i własności przemysłowej oraz ochrony dóbr osobistych. Reprezentuje klientów w sporach sądowych związanych z ochroną własności intelektualnej, renomy oraz w sprawach gospodarczych. Kontakt: m.kubiak@skplaw.pl. Strony internetowe: www.skplaw.pl, www.skpipblog.pl.

ALEKSANDRA KUBIŚ

Radca prawny od lat związana z branżą nowych technologii i cyberbezpieczeństwa. Specjalizuje się w prawie IT, ochronie danych osobowych i compliance, wspierając firmy w dostosowywaniu się do wymogów prawnych i budowaniu bezpiecznych rozwiązań technologicznych. Kontakt: a.kubis@skplaw.pl.

JAROSŁAW MARKIETA

rzecznik patentowy

europejski rzecznik patentowy

zawodowy pełnomocnik przed EUIPO pełnomocnik przed Jednolitym Sądem Patentowym (UPC)

Strategie obronne – profilaktyka

Jak się bronić przed atakiem patentowym?

Zagrożenie lub presja, związane z istnieniem patentu konkurencji, mogą niekorzystnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorstwa. Doświadczenie bycia pozwanym z tytułu naruszenia cudzego patentu powoduje duży stres i jest bezpośrednim zagrożeniem dla modelu biznesowego, który okazuje się wadliwy, ponieważ w sposób niezamierzony wykorzystuje wynalazek chroniony patentem bez zgody uprawnionego. Co zrobić, aby uniknąć takiej sytuacji i jakie strategie obronne przyjąć, gdy już się w niej znaleźliśmy?

Dokładnie tak, jak w przypadku zdrowia, również w przypadku obrony przed atakiem patentowym najważniejsza jest profilaktyka. Polega ona na monitorowaniu sytuacji patentowej w branży odpowiadającej naszej działalności, przede wszystkim przez systematyczne sprawdzanie nowych zgłoszeń patentowych i udzielonych praw w publicznie dostępnych bazach danych. Ponieważ patenty mają charakter terytorialny – tzn. patent amerykański zapewnia uprawnionemu wyłączność na terytorium USA, a patent polski na terytorium Polski – ważne jest prawidłowe określenie badanego terytorium.

Źródła informacji i różnice w korzystaniu z patentów W przypadku Polski istnieją dwa źródła prawa z patentu: patent krajowy udzielany w postępowaniu przed Urzędem Patentowym RP (UPRP) oraz patent europejski udzielany w postępowaniu przed Europejskim Urzędem Patentowym (EPO) i skutecznie walidowany na terytorium Polski przez złożenie tłumaczenia na język polski w Urzędzie Patentowym RP. Tak uzyskane patenty co do zasady dają taki sam efekt i pozwalają uprawnionemu z patentu na podnoszenie takich samych roszczeń, zarówno zakazowych, jak i odszkodo-

PUBLIK ACJE ZGŁOSZEŃ PATENTOWYCH

UKAZUJĄ SIĘ 18 MIESIĘCY PO DOKONANIU

ZGŁOSZENIA WYNALAZKU DO

OPATENTOWANIA I SYGNALIZUJĄ

OTOCZENIU, ŻE DANY PODMIOT

UBIEGA SIĘ O UZYSKANIE OCHRONY

PATENTOWEJ.

W PRZYPADKU POLSKI ISTNIEJĄ DWA

ŹRÓDŁA PRAWA Z PATENTU: PATENT

KRAJOWY UDZIELANY W POSTĘPOWANIU

PRZED URZĘDEM PATENTOWYM RP

(UPRP) ORAZ PATENT EUROPEJSKI

UDZIELANY W POSTĘPOWANIU PRZED

EUROPEJSKIM URZĘDEM PATENTOWYM

(EPO) I SKUTECZNIE WALIDOWANY

NA TERYTORIUM POLSKI PRZEZ ZŁOŻENIE

TŁUMACZENIA NA JĘZYK POLSKI

W URZĘDZIE PATENTOWYM RP.

wawczych, w stosunku do innych podmiotów, chcących komercyjnie eksploatować opatentowany wynalazek. Różnice między korzystaniem z patentu krajowego i patentu europejskiego walidowanego w Polsce dotyczą zakresu stosowania teorii ekwiwalentów technicznych do określania treści zastrzeżeń patentowych. Tendencje w orzecznictwie sądowym prowadzą jednak do ujednolicenia praktyk mimo rozbieżności norm prawnych. Patenty mają również charakter czasowy i co do zasady wygasają z mocy ustawy po 20 latach od daty ich zgłoszenia, pod warunkiem terminowego wnoszenia opłat za ochronę. Mogą zatem wygasnąć wcześniej, jeśli uprawniony zaprzestanie wnoszenia corocznych opłat za utrzymanie patentu w mocy.

Jak szukać informacji?

Zakres podmiotowy monitorowania publikacji patentowych wyznacza przede wszystkim bezpośrednia lub dalsza konkurencja rynkowa. Użyteczne jest prowadzenie poszukiwań z wykorzystaniem nazw podmiotów oraz imion i nazwisk twórców (często pracowników konkurencji). Częstotliwość monitorowania konkurencji może być mniej lub bardziej intensywna, w zależności od branży i podatności danego sektora gospodarki na innowacje technologiczne. Monitorowanie zazwyczaj prowadzi się w okresach miesięcznych lub kwartalnych, a absolutnym minimum wydaje się badanie otoczenia patentowego raz na pół

roku lub raz na rok. Urzędy patentowe, zarówno EPO, jak i UPRP, publikują patenty w cyklu tygodniowym, rzadziej miesięcznym, tak więc prowadzenie poszukiwań zbyt często nie jest rozwiązaniem optymalnym. Odnalezienie publikacji patentowej to jednak dopiero połowa zadania.

Publikacje zgłoszeń patentowych ukazują się 18 miesięcy po dokonaniu zgłoszenia wynalazku do opatentowania i sygnalizują otoczeniu, że dany podmiot ubiega się o uzyskanie ochrony patentowej. Nie jest to jeszcze udzielony patent, ale analiza zgłoszenia na tym etapie pozwala ustalić, co jest przedmiotem zgłoszenia, nad czym pracuje konkurencja oraz jakie ma szanse na uzyskanie patentu. Informacje o dokonaniu zgłoszeń wynalazku do opatentowania UPRP publikuje w Biuletynie Urzędu Patentowego, a same publikacje są dostępne w bazie danych. O szansach na uzyskanie patentu świadczy raport z poszukiwania wstępnego, który powinien zostać opublikowany wraz ze zgłoszeniem. Zdarza się, że raport z poszukiwania publikowany jest osobno.

Kategoryzacja

W raporcie wstępnym Urząd Patentowy przedstawia dowody, najczęściej w postaci wcześniejszych publikacji, które będą brane pod uwagę przy późniejszej ocenie zdolności patentowej wynalazku. Wskazuje przy tym, jaki charakter ma dana publikacja i przypisuje jej odpowiedni kod literowy. Dokumenty oznaczone w raporcie klasą  A nie stanowią przeszkody do uzyskania patentu. Są to zwykle wcześniejsze zgłoszenia patentowe, ale mogą to być również artykuły naukowe, a nawet podręczniki lub opracowania dotyczące ogólnego stanu wiedzy w danej dziedzinie.

Dokumenty oznaczone w raporcie jako dokumenty klasy X stanowią przeszkodę do udzielenia patentu i świadczą o braku nowości wynalazku – w ocenie urzędu patentowego wynalazek został w nich ujawniony w całości przed datą zgłoszenia. Wynalazek opublikowany wraz z raportem, w którym znajduje się duża liczba przeciwstawień z klasy X ma niewielkie szanse na uzyskanie ochrony patentowej, chociaż nie oznacza to, że nie ma ich wcale. Dokumenty oznaczone w raporcie kodem Y świadczą wspólnie o tym, że wynalazek wynika w sposób oczywisty z opisanego w nich stanu techniki. Innymi słowy dokumenty te ujawniają wynalazek w częściach, które można połączyć bez konieczności wykazania się dokonaniem wysiłku twórczego.

Dochodzenie roszczeń

Ocena zdolności patentowej wyrażona w raporcie z poszukiwania nie jest oceną ostateczną i może ulec zmianie w toku postępowania pod wpływem argumentów zgłaszającego. Gdy argumenty te okażą się przekonujące, Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu patentu i pu -

OCENA ZDOLNOŚCI PATENTOWEJ

WYRAŻONA W RAPORCIE

Z POSZUKIWANIA NIE JEST OCENĄ

OSTATECZNĄ I MOŻE ULEC ZMIANIE

W TOKU POSTĘPOWANIA POD WPŁYWEM

ARGUMENTÓW ZGŁASZAJĄCEGO.

PRAWO I NORMY

blikuje patent. Publikacja patentu oznacza, że prawo wyłączne zostało przyznane i uprawniony z patentu może w pełni korzystać z przyznanej mu wyłączności, w tym zakazywać podmiotom trzecim komercyjnego korzystania z jego wynalazku. Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych możliwe jest za okres wcześniejszy od daty zgłoszenia wynalazku, niemniej obarczone jest to dodatkowymi obowiązkami informacyjnymi i dowodowymi związanymi z wykazaniem winy po stronie naruszyciela. W praktyce stosowania prawa przyjmuje się iż podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie obowiązku

zestawem cech będzie wkraczało w zakres ochrony wynikający z tak udzielonego patentu. Z kolei brak którejkolwiek z tych cech będzie co do zasady oznaczał, że urządzenie nie spełnia wymogów definicji zawartej w zastrzeżeniu patentowym i nie wkracza w zakres patentu, a tym samym z punktu widzenia tego patentu uprawniony nie może skutecznie podnosić roszczeń zakazujących korzystania z takiego „uszczuplonego” urządzenia.

Zastrzeżenia patentowe można podzielić na niezależne i zależne. Każdy udzielony patent ma co najmniej jedno zastrzeżenie niezależne. Niektóre patenty zawierają kilka zastrze-

ZASTRZEŻENIA PATENTOWE MOŻNA PODZIELIĆ NA NIEZALEŻNE I ZALEŻNE.

KAŻDY UDZIELONY PATENT MA

CO NAJMNIEJ JEDNO ZASTRZEŻENIE NIEZALEŻNE.

dochowania należytej staranności winny być zaznajomione z publikacjami Urzędu Patentowego RP, tak więc zasłanianie się niewiedzą o istnieniu opublikowanego patentu nie jest skuteczną linią obrony. Zakres przedmiotowy patentu, w tym definicję wynalazku, w postaci urządzenia lub sposobu chronionego danym patentem, określają zastrzeżenia patentowe. Zastrzeżenia patentowe to osobna część publikacji patentowej, definiująca przedmiot, co do którego wyłączność przypada uprawnionemu z patentu.

Zakres patentu i naruszenie wyłączności Cała dotychczas omówiona procedura ma prowadzić do ustalenia, czy nasze wytwory, urządzenia lub stosowne w działalności gospodarczej metody – np. produkcji – wchodzą w zakres takiego patentu, a tym samym naruszają przyznaną nim wyłączność, czy nie. Przykładowo, jeśli opatentowany wynalazek w zastrzeżeniu patentowym niezależnym definiuje zakres wyłączności dla urządzenia, które ma cechy 1, 2, 3 i 4, to każde urządzenie z takim

żeń niezależnych definiujących zakres ochrony dla poszczególnych kategorii wynalazku, np. osobne zastrzeżenie niezależne w jednym zgłoszeniu będą miały wynalazki w kategorii urządzenia i sposobu. Zastrzeżenia niezależne definiują zakres ochrony patentu co do jego granic w poszczególnych kategoriach. Oprócz zastrzeżeń niezależnych wynalazki definiowane są również przez zastrzeżenia zależne.

JAROSŁAW MARKIETA

Zastrzeżenia te dopełniają definicję określoną w zastrzeżeniu niezależnym, którym są uwarunkowane i formułują szczególne warianty wynalazku w granicach wytyczonych przez zastrzeżenia niezależne. Z punktu widzenia określenia zakresu ochrony patentu zastrzeżenia zależne nie mają znaczenia i nie zmieniają granic zakresu ochrony, natomiast mają zastosowanie przy obronie patentu przed skutecznym atakiem na jego ważność.

Monitoring jako narzędzie zabezpieczające

Podsumowując, systematyczne monitorowanie baz patentowych może być skutecznym narzędziem uniknięcia sytuacji wkroczenia w zakres cudzego patentu i narażenia się na roszczenia ze strony uprawnionego. Monitorowanie pozwala na odkrycie w odpowiednim momencie patentu albo zgłoszenia, które potencjalnie może oddziaływać na naszą działalność. Jeśli tak się zdarzy, należy zastanowić się nad zmianą konstrukcji naszego produktu, wytworu, urządzenia lub metody postępowania, w taki sposób, aby wyeliminować, którąkolwiek z cech występujących w zastrzeżeniu niezależnym. Temat ten zostanie szerzej omówiony w kolejnym artykule z serii Strategie obronne – jak się bronić przed atakiem patentowym.

Z wykształcenia magister inżynier automatyk o specjalności robotyka. Zawodowo od 2003 r. zajmuje się wsparciem przedsiębiorstw w zakresie prawa własności przemysłowej, stopniowo uzyskując uprawnienia do występowania przed Urzędem Patentowym RP oraz bezpośrednio przed Europejskim Urzędem Patentowym (EPO), Europejskim Urzędem ds. Ochrony Własności Intelektualnej (EUIPO) i Biurem Międzynarodowym Światowej Organizacji Ochrony Własności Intelektualnej (IB/WIPO). Pełnomocnik przed Jednolitym Sądem Patentowym (UPC).

Z powodzeniem uzyskuje patenty europejskie dla podmiotów z Polski, USA oraz Chin. Z sukcesem reprezentował uprawnionych z patentów w postępowaniach sądowych dotyczących egzekwowania naruszonych praw patentowych. Aktywnie prowadzi wykłady dla aplikantów rzecznikowskich w zakresie oceny przesłanek zdolności patentowej, zasad redagowania opisu patentowego oraz postępowań międzynarodowych. Członek stowarzyszeń oraz organizacji międzynarodowych zrzeszających zawodowych pełnomocników zajmujących się ochroną własności przemysłowej. Kontakt: jarek.markieta@ipandlaw.com. Strona internetowa: www.ipandlaw.com.

AI i robotyka na forum CETEF ’24 w nowym ujęciu technologicznym

Pod koniec listopada 2024 r. w Krakowie odbyła się kolejna edycja Środkowoeuropejskiego Forum Technologicznego – CETEF ’24. Jednym z jej elementów była konferencja dziedzinowa „Innowacje w Automatyce, Robotyce i Sztucznej Inteligencji: Nowe Horyzonty Technologiczne” w ramach Środkowoeuropejskiego Forum Technologicznego CETEF ’24. Wydarzenie było także okazją do spotkania się z ekspertami branżowych punktów kontaktowych.

CETEF jest międzynarodowym przedsięwzięciem organizowanym przez Polską Izbę Gospodar czą Zaawansowanych Technologii IZTECH. Odbywa się pod auspicjami Komisji Europejskiej i pod patronatem Parlamentu Europejskiego, a współtworzą je uczelnie, instytuty badawcze i przemysł wysokich technologii. Forum, zorganizowane w dniach 18–19 listopada 2024 r. w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego i Kampusie Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, było jednym z najważniejszych wydarzeń w Europie Środkowo-Wschodniej poświęconych innowacyjnym technologiom transformacji energetycznej, rozwojowi przemysłu i współpracy międzynarodowej w ubiegłym roku. Partnerami CETEF   ’24 były Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP oraz Branżowy Punkt Kontaktowy Przemysł 4.0. Na stoisku wystawienni-

czym w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego można było także spotkać się nie tylko z przedstawicielami BPK Przemysł 4.0, ale także BPK Transformacja Cyfrowa oraz BPK Technologie Medyczne i Zdrowie. Była to również okazja do porozmawiania z ekspertami o możliwościach, jakie daje udział w programie Horyzont Europa.

Robotyka i sztuczna inteligencja w centrum uwagi

W drugim dniu odbyła się konferencja pod hasłem „Innowacje w Automatyce, Robotyce i Sztucznej Inteligencji: Nowe Horyzonty Technologiczne”, w której wzięli udział eksperci, naukowcy i przedstawiciele przemysłu z Polski i zagranicy. Zaproszeni goście dzielili się doświadczeniami, omawiali wyzwania i analizowali przyszłe kierunki rozwoju. W ramach konferencji zaplanowano trzy sesje tematyczne: „Sztuczna Inte-

WYDARZENIA

ligencja i Robotyka – Teoria i Zastosowania”, panel dyskusyjny dotyczący potencjału Europy Środkowo-Wschodniej w programach europejskich w połączeniu z przedstawieniem dobrych praktyk oraz warsztaty pod hasłem „Zwiększ innowacyjność dzięki Europejskiemu Instytutowi Technologii”.

Od teorii do praktycznych zastosowań

Dr hab. inż. Piotr Szynkarczyk, dyrektor Łukasiewicz – PIAP, który przewodniczył konferencji, podczas powitania gości przybliżył jej motyw przewodni, tj. zastosowanie sztucznej inteligencji w robotyce. Podkreślił także znaczenie przejścia od teorii do praktycznych zastosowań w robotyce.

Jako pierwszy wystąpił prof. Tadeusz Burczyński, dyrektor Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN z wykładem plenarnym, w którym omówił zastosowanie sztucznej inteligencji w projektowaniu oraz rozwój nowych materiałów wykorzystywanych w robotach mobilnych. Jego prezentacja skoncentrowana była na zdolności maszyn do adaptacji oraz potencjale tworzenia bardziej inteligentnych systemów, które mogą ułatwić procesy produkcyjne i zwiększyć efektywność operacyjną.

Podczas pierwszej sesji konferencji prof. Mirosław Skibniewski z Uniwersy-

tetu Maryland przedstawił stan wiedzy oraz praktyki w dziedzinie robotyki budowlanej. W swoim wystąpieniu podkreślił zbieżność teoretycznych koncepcji z rzeczywistymi zastosowaniami w branży budowlanej, przybliżając temat projektowania i wznoszenia budynków z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Z kolei prof. Vytautas Bučinskas z Vilnius Gediminas Technical University zaprezentował wyniki badań oraz najnowsze osiągnięcia w dziedzinie mechatroniki, robotyki i cyfrowej produkcji. W swojej prezentacji skoncentrował się na wykorzystaniu

zaawansowanych technologii do optymalizacji procesów produkcyjnych oraz na integracji inteligentnych systemów w nowoczesnych środowiskach przemysłowych.

Konrad Cop z firmy United Robots przybliżył praktyczne zastosowania robotyki w przemyśle. Zwrócił uwagę na wyzwania związane z automatyzacją procesów, którym sprostanie może wydawać się łatwe, ale nie zawsze musi takie być. Podkreślił także znaczenie zrozumienia otoczenia, w którym roboty funkcjonują dla osiągnięcia najlepszych wyników w automatyzacji.

Marek Ujejski, ekspert ds. bezpieczeństwa IT i doradca zarządu w COIG SA, skupił się na możliwościach, jakie oferuje platforma NEDOPS w kontekście automatyzacji procesów oraz realizacji innowacyjnych pomysłów technologicznych.

Europejski potencjał

Druga sesja poświęcona była dyskusji panelowej dotyczącej potencjału Europy Środkowo-Wschodniej w Programach Europejskich.

Dyskusję poprowadziła Donata Kałuża z należącego do Sieci Badawczej Łukasiewicz Poznańskiego Instytutu Technologicznego wraz z zaproszonymi gośćmi. Byli nimi dr inż. Jacek Kasz z Centrum Transferu Technologii Politechniki Krakowskiej, Krzysztof Samp, wiceprezes zarządu z ITTI, Agnieszka Bachórz z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Raluca-Madalena Lucăț z ICEBERG Plus, pełniącego rolę EIT Manufacturing Hub w Rumunii oraz Gintaras Vilda, CEO Manufacturing Innovation Valley z Litwy. Podczas panelu dyskutowano o doświadczeniach w pozyskiwaniu funduszy z Unii Europejskiej, w szczególności z programu Horyzont Europa. Opowiadano o korzyściach płynących z tych funduszy dla inicjatyw transferu technologii oraz wsparciu rozwoju innowacyjnych rozwiązań w różnych sektorach. Pokazano także, w jaki powinny się uzupełniać fundusze krajowe i unijne. Paneliści wskazali na potrzebę intensyfikacji współpracy między przedsiębiorstwami z Europy Środkowo-Wschodniej a partnerami z Europy

Zachodniej w celu zwiększenia sukcesu w programach UE.

Panel został zamknięty rekomendacjami dotyczącymi ochrony i rozwoju interesów Europy Środkowo-Wschodniej w zakresie technologii i innowacji poprzez współpracę oraz zachęcanie do składania większej liczby jakościowych aplikacji do programów UE.

Innowacje i pomysły w przełożeniu na rzeczywistość

Ostatnią częścią konferencji były trzy równolegle prowadzone warsztaty:

• EIT Food i Branżowy Punkt Kontaktowy Transformacja Cyfrowa – Wsparcie innowacji w sektorze spożywczym, nowe technologie i rozwiązania w handlu detalicznym.

• EIT Health i Branżowy Punkt Kontaktowy Technologie Medyczne i Zdrowie – Jak przenieść swoje przełomo-

we pomysły do rzeczywistości z EIT Health.

• EIT Manufacturing i Branżowy Punkt Kontaktowy Przemysł 4.0: Otwarte projekty innowacyjne – wspieranie innowacji w przemyśle za pomocą EIT Manufacturing, panel doświadczeń i warsztaty praktyczne.

Podsumowanie

Konferencja dziedzinowa stworzyła przestrzeń do wymiany wiedzy oraz omówienia wyzwań i przyszłości innowacyjnych technologii. Wydarzenie skupiło się na najważniejszych aspektach transformacji energetycznej, rozwoju przemysłu, sztucznej inteligencji i robotyki, podkreślając potencjał Europy Środkowo-Wschodniej w programach europejskich oraz międzynarodowej współpracy.

Zaprezentowano konkretne przykłady praktycznych rozwiązań i możliwości współpracy. Dzięki licznym prezentacjom, dyskusjom panelowym oraz sesjom warsztatowym, uczestnicy mieli okazję zdobyć wiedzę, poznać dobre praktyki oraz nawiązać wartościowe kontakty.

Konferencję podsumowano inspirującymi wnioskami, które podkreślają znaczenie współpracy między środowiskami akademickimi, przemysłem i administracją w budowaniu innowacyjnych rozwiązań oraz wspieraniu rozwoju Europy Środkowo-Wschodniej na arenie międzynarodowej.

Na podstawie materiałów Łukasiewicz – PIAP

METODY NUMERYCZNE W SYMULACJI SIECI GAZOWYCH

Andrzej J. Osiadacz

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN rok wydania: 2025, objętość: 320 stron, oprawa: miękka

Książka jest unikalną w skali kraju publikacją poświęconą podstawowym i zaawansowanym metodom numerycznym wykorzystywanym w algorytmach obliczeniowych do symulacji komputerowej sieci gazowych. Dotyczy to zarówno symulacji sieci w stanach ustalonych, jak również w stanach nieustalonych. Programy symulacyjne odgrywają coraz większą rolę w efektywnym zarządzaniu sieciami gazowymi. Zrozumienie metod obliczeniowych stosowanych w algorytmach symulacyjnych pozwoli świadomie korzystać z programów, rozwijać je oraz poprawnie interpretować wyniki obliczeń. Książka zawiera elementy teorii grafów, numeryczne metody rozwiązywania równań algebraicznych liniowych i nieliniowych, metody interpolacji i aproksymacji funkcji oraz numerycznych metod rozwiązywania równań różniczkowych zwyczajnych i cząstkowych. Liczne przykłady zastosowania podanej wiedzy w praktyce stanowią doskonałą pomoc dla naukowców i praktyków działających m.in. w branży energetycznej.

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA POŁĄCZEŃ SPAWANYCH

Jan Sieniawski, Marek Blicharski

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN rok wydania: 2025, objętość: 300 stron, oprawa: miękka

Publikacja tłumaczy zjawiska występujące w ciekłym metalu podczas wytwarzania złączy spawanych, z uwzględnieniem stali odpornej na korozję stopów aluminium i nadstopów niklu. Nowe technologie oraz zalecenia Przemysłu  4.0 wymagają łączenia elementów metalowych maszyn, urządzeń i instalacji z materiałów o różnych właściwościach. Omówiono zjawiska topienia małej objętości metali punktowymi źródłami ciepła. Wskazano charakterystyczne dla procesów spawania zjawiska determinujące jakość i właściwości wytwarzanych złączy. Omówiono m.in. rozcieńczanie spoiwa przez materiał spawany oraz procesy dyfuzyjne w ciekłym metalu spoiny w warunkach dużej prędkości krystalizacji, także kinetykę i sekwencję występujących przemian fazowych dla stali – w tym dla stali odpornej na korozję oraz stopów aluminium i nadstopów niklu. Określono kształtowanie mikrostruktury złączy spawanych oraz przyczyny powstawania pęknięć: krystalizacyjnych, gorących i zimnych.

Parmy Olson

Wydawca: Sonia Draga rok wydania: 2025, objętość: 448 stron, oprawa: miękka

Autorką książki jest specjalizująca się w technologiach dziennikarka. Opowiada historię walki między dwiema firmami AI, OpenAI i DeepMind, opisując ich zmagania o to, by technologie były wykorzystywane w dobrych celach, i przestrzega przed manowcami, na które może ją sprowadzić podległość monopolom skupiającym niespotykaną dotąd w dziejach władzę. Koncentruje się na ciągłej rywalizacji dwóch mężczyzn, Sama Altman, szefa OpenAI, i Demisa Hassabis, szefa DeepMind, którzy tkwią w środku tego zamieszania i ze swojej misji zbudowania superinteligentnych maszyn o boskiej mocy uczynili niemal religię. Książka przestrzega czytelników przed rzeczywistym zagrożeniem związanym ze sztuczną inteligencją ignorowanym przez jej twórców, a jest nim napędzane chęcią zysku rozpowszechnianie niedoskonałej i stronniczej technologii w różnych branżach przemysłu, w edukacji, mediach i innych dziedzinach.

Opracowanie – dr inż. Małgorzata Kaliczyńska

733 651 651,

504 126 618,

Robotyzacja to nasza specjalność

Różne technologie:

 malowanie, pokrywanie, dozowanie

 montaż/demontaż

 obsługa maszyn (załadunek/rozładunek)

 technologie spawalnicze

 spawanie

 zgrzewanie

 cięcie/ukosowanie

 zadania transportowe

Różne branże

 konstrukcje stalowe

 materiały i urządzenia medyczne

 podzespoły i części dla motoryzacji

 produkcja urządzeń elektrycznych, w tym AGD

 przemysł meblowy

 przemysł spożywczy

 rolnictwo/leśnictwo

 tworzywa sztuczne i wyroby gumowe

Oferujemy kompleksową realizację instalacji zrobotyzowanych: Projekt  Wdrożenie  Szkolenie  Serwis

KONTAKT

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Centrum Automatyzacji i Robotyzacji

Al. Jerozolimskie 202, 22 874 02 04; 22 874 01 54 02-486 Warszawa mechatronika@piap.lukasiewicz.gov.pl www.piap.lukasiewicz.gov.pl