AUTOMATYKA 11/2023

Page 1

TEMAT NUMERU Jak udoskonalić procesy intralogistyki CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 38

PRAWO I NORMY 64

Przemysław Słaby, dyrektor KIPP Polska

Oprogramowanie przemysłowe

Krok w stronę cyfrowej rewolucji

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

Tworzymy zmiany. Dla maksymalnej efektywności systemów intralogistycznych. W obliczu nowych wyzwań branży intralogistycznej, w duchu rozwoju automatyzacji, zwiększania prędkości i niezawodności procesów, dla nas jako producenta czujników celem jest wzrost efektywności systemów. Przy użyciu naszych innowacyjnych produktów i rozwiązań, pomagamy zamienić procesy transportu wewnętrznego w bardziej elastyczne, wydajne i bezpieczne. W ten sposób zapewniamy sukces naszych klientów i skuteczny rozwój branży. www.leuze.com

11/2023



AUTOMATYCZNIE WIEM WIĘCEJ


OD REDAKCJI

Szanowni Państwo, najnowszy numer w znacznym stopniu poświęcamy branży intralogistycznej. Obecnie dziedzina rozwija się bardzo dynamicznie – poza transportem surowców i produktów oraz specjalizowanych urządzeń obejmuje procesy planowania, automatyzację transportu, przepływy informacji praz przepływy magazynowe i zarządzanie zapasami. Wszystkie wymienione tu procesu powinny być w maksymalnym stopniu zdigitalizowane zmierzając w kierunku Intralogistyki 4.0. Wśród zasługujących na uwagę firm należy wymienić firmę Leuze współpracującą z potentatem w obszarze inteligentnych przepływów materiałów, co oferuje niemiecka firma TRUMPF. Zamieszczone materiały dotyczą również rozwiązań firmy WObit. Prezentujemy tu automatyczne wózki transportowe typu AMR. Na uwagę zasługuje również artykuł poświęcony oprogramowaniu przemysłowemu, które łączy funkcjonujące w przedsiębiorstwie urządzenia w sieci przemysłowe i wizualizuje je podczas pracy. Współczesne systemy automatyki tworzą jednolity system umożliwiający sprawne przekazywanie informacji i zwiększenie efektywności pracy. Należą tu systemy SCADA, MES, ERP oraz WMS do zarządzania przepływem towarów w magazynie. Małgorzata Kaliczyńska redaktor naczelna

O tematyce logistyki i organizacji produkcji w firmie KIPP, zaletach udziału w wydarzeniach targowych mówi Przemysław Słaby, dyrektor KIPP Polska. Firma Phoenix Contact w październiku 2023 r. świętowała 100-lecie działalności. Podczas uroczystej gali Marcin Merek, prezes zarządu zaprezentował bogatą historię firmy. Nie obyło się bez współczesnych tematów – wpływie sztucznej inteligencji na działalność firmy, a także budowaniu kultury organizacji czy roli zróżnicowanych pokoleń w drodze do wspólnych celów. Polecamy relację z organizowanych we wrześniu 36. Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich Energetab. W październiku miały miejsce kolejne targi Warsaw Industry Week, które już zadomowiły się w podwarszawskim Nadarzynie. Stałym Czytelnikom działu Prawo i normy polecamy najnowszy artykuł poświęcony sieci 5G i sposobom jej upowszechniania oraz zagrożeniom, które wciąż spędzają sen z powiek wielu potencjalnym użytkownikom. Gorąco zapraszam do lektury!

4

AUTOMATYKA


PIAP – NOWY WYMIAR ROBOTYZACJI

Myślisz o robotyzacji? Odkryj nowy wymiar robotyzacji Twojej produkcji z PIAP

Kompleksowa realizacja projektów przemysłowych

Zaawansowane zaplecze projektowo-wytwórcze

Renomowani dostawcy podzespołów

Nowoczesne Centrum Szkoleniowe

Ponad 150 inżynierów

Przeszło 250 wdrożeń w obszarach automatyki i robotyki

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

Ponad 200 robotów zainstalowanych w zakładach produkcyjnych

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 194, 22 8740 442 e-mail: marketing@piap.lukasiewicz.gov.pl www.przemysl.piap.pl


SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl ZASTĘPCA REDAKTOR NACZELNEJ Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl

Z BRANŻY

8

PRODUKTY

16

ROZMOWA 24

KIPP Polska wdraża ideę Przemysłu 4.0 Rozmowa z Przemysławem Słabym, dyrektorem KIPP Polska

TEMAT NUMERU Jak udoskonalić procesy intralogistyki

26

Harmonia działania

32

Możliwość automatyzacji transportu wewnętrznego z MOBOT TRANSPORTER T15

36

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY 38

Oprogramowanie przemysłowe

PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Ewa Markowska tel. 22 874 03 71 ewa.markowska@piap.lukasiewicz.gov.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Ewa Markowska DRUK Drukarnia „PAPER & TINTA” Barbara Tokłowska Sp. K. Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

6

24

KIPP POLSKA WDRAŻA IDEĘ PRZEMYSŁU 4.0 O zasadach organizacji produkcji i logistyki firmy KIPP w Polsce, ewolucji systemów pozycjonujących i mocujących oraz plusach udziału w wydarzeniach targowych mówi Przemysław Słaby, dyrektor KIPP Polska.

AUTOMATYKA


SPIS TREŚCI

RYNEK

100-lecie firmy Phoenix Contact

Więcej niż HF: nowe urządzenia do odczytu/zapisu RFID

44

Nowoczesne technologie i potrzeby

Oprogramowanie klasy MES w dobie cyfryzacji przemysłu

46

Pracownia Badań i Certyfikacji EMC na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym

WYDARZENIA ANEXPO 2024 – spotkanie dla branży automatyki przemysłowej

58 60

biznesowe w jednym miejscu

PRAWO I NORMY Krok w stronę cyfrowej rewolucji

48

64

Zagrożenia i możliwości upowszechnienia sieci 5G w Polsce

BIBLIOTEKA

68

WSPÓŁPRACA

70

51

W kierunku energetycznej transformacji 52 36. edycja targów Energetab

Elastyczna produkcja a roboty mobilne

57

26

JAK UDOSKONALIĆ PROCESY INTRALOGISTYKI Intralogistyka to nie tylko, jak mogłoby się wydawać, transport surowców czy produktów i dedykowane mu urządzenia, ale pojęcie to obejmuje cały szereg procesów planowania i automatyzacji transportu, przepływów magazynowych czy zarządzania zapasami. Nowoczesna, zautomatyzowana logistyka ma na celu optymalizację wszystkich tych procesów.

11/2023

38

OPROGRAMOWANIE PRZEMYSŁOWE Oprogramowania przemysłowe znajdują coraz szerszą rzeszę odbiorców. W dobie Przemysłu 4.0 stają się nierozłącznym elementem automatyzacji procesów produkcyjnych. Aby sprostać wyzwaniom zmieniającej się rzeczywistości nowoczesne Przedsiębiorstwa implementują rozwiązania informatyczne dedykowane przemysłowi.

7


Z BRANŻY

ŁUKASIEWICZ – PIAP WRAZ SONID INC. OTWORZYŁ SALON ROBOTÓW MOBILNYCH W KOREI 20 października 2023 r. w Seulu został uroczyście otwarty salon sprzedaży robotów mobilnych do zastosowań specjalnych Łukasiewicz – PIAP. Warszawski instytut jest obecny na rynku koreańskim już od ponad ośmiu lat. Roboty EOD wspierają operatorów i pirotechników wojskowych we wszystkich rodzajach sił zbrojnych Republiki Korei. Spółka SONID Inc. jako główny udziałowiec dystrybutora rozwiązań Instytutu – firmy Defence Korea – zaplanował inwestycję w zwiększenie rozpoznawalności nowych konstrukcji warszawskiego producenta. W showroomie zaprezentowane zostały następujące roboty Łukasiewicz – PIAP: lekki, plecakowy robot rozpoznania pirotechnicznego PIAP FENIX, średni robot EOD uznany na rynku w służbach Korei PIAP GRYF, gąsienicowy, 95-kiilo-

gramowy robot PIAP PATROL oraz pracujący na największych lotniskach w Polsce, ciężki (320  kg) robot pirotechniczny PIAP IBIS. Firma Defence Korea (defencekorea.com) w swoich planach sprzedaży zwraca uwagę na fakt szerokiej współpracy w sektorze obronnym obydwu krajów i możliwość zakupów offsetowych. Korea Południowa jest jednym z kluczowych partnerów politycznych i ekonomicznych Polski w Azji oraz największym pozaeuropejskim inwestorem w Polsce. Ścisła współpraca instytutu Łukasiewicz – PIAP ze strategicznym partnerem na tym rynku rozwija kompetencje obydwu stron w robotyce mobilnej zaprojektowanej dla zwiększania bezpieczeństwa i ochrony. Źródło: Łukasiewicz – PIAP

HARTING OTWORZYŁ NOWY ZAKŁAD PRODUKCYJNY Firma HARTING uruchomiła produkcję w Wietnamie. W fabryce o powierzchni ponad 2500 m² w Hai Duong będą produkowane złącza i wstępnie zmontowane rozwiązania. Sąsiad Chin to dla Grupy Technologicznej HARTING strategicznie ważna lokalizacja w Azji. – Ważne jest dla nas, abyśmy zapewniali nasze wysokie standardy jakości również tutaj, w Wietnamie. Dzięki naszym globalnie ustandaryzowanym procesom i zakładom produkcyjnym gwarantujemy klientom jakość HARTING, do której są przyzwyczajeni. Nasi klienci mogą polegać na obecności firmy HARTING na całym świecie – podkreśla Andreas Conrad, członek zarządu Grupy Technologicznej HARTING. W otwarciu zakładu uczestniczył Philip Harting, dyrektor generalny Grupy Technologicznej HARTING. – Dzięki naszemu

nowo nabytemu zakładowi w Wietnamie tworzymy ważny element w rozwijającym się regionie Azji Południowo-Wschodniej. Tutaj, w Hai Duong, jesteśmy blisko naszych klientów i produkujemy bezpośrednio na miejscu. Redukujemy trasy dostaw do minimum i odnotujemy w ten sposób znaczne oszczędności w zakresie emisji CO2. Razem z kadrą zarządzającą wybraliśmy już kierunek dalszej ekspansji – mówi Philip Harting. Źródło: HARTING

VEGA ROZSZERZA ZAKRES USŁUG Firma VEGA, lider w zakresie radarowej technologii pomiaru poziomu, rozszerzyła zakres usług związanych z obsługą produkowanych przez nią czujników. Od października 2023  r. oprogramowanie VEGA DTM Collection firmy w pełnej wersji stało się bezpłatnym standardem dla wszystkich użytkowników. – Chcemy zapewnić naszym klientom wszystko to, czego potrzebują do szybkiego i łatwego uruchomienia, diagnostyki i konserwacji czujników VEGA w sposób kompleksowy i bez dodatkowych kosztów – wyjaśnia Ralf Höll,

8

product manager VEGA. DTM Collection jest wyposażone w  wiele cennych funkcji, m.in. asystenta obliczeń skomplikowanych geometrii zbiorników, obszerną dokumentację urządzeń oraz program VEGA DataViewer. VEGA już od jakiegoś czasu stale rozszerza ofertę narzędzi przeznaczonych do obsługi jej urządzeń. Obsługa klienta już od dawna jest wygodna i łatwo dostępna z dowolnego miejsca, w którym znajduje się urządzenie – jest to możliwe dzięki aplikacji VEGA Tools oraz VEGA DTM Collection. Wiosną bieżącego roku użytkownicy zyskali także funkcję Backup  &  Restore ułatwiającą codzienną pracę. Pozwala ona na zapisanie wszystkich danych sparametryzowanych czujników w formie kopii zapasowej i szybkie przywrócenie ich w razie potrzeby. Źródło: VEGA

AUTOMATYKA


Z BRANŻY

BOSCH REXROTH ROZBUDOWUJE OŚRODEK SZKOLENIOWY W ramach sieci innowacyjnych ośrodków szkoleniowych CU.BE, firma Bosch Rexroth ma własne, lokalne centrum doświadczeń klienta CU.BE w centrali w Warszawie. W skład centrum wchodzą dwie sale pokazowe. Pierwsza z nich – Factory of the Future Lab, umożliwiająca testowanie na żywo innowacyjnych rozwiązań z obszaru Przemysłu  4.0 – działa od ponad roku. Druga – Mobile & Industrial World – otwarta została 9 listopada 2023 r. Sala ta poświęcona jest najnowocześniejszym rozwiązaniom z zakresu hydrauliki mobilnej i przemysłowej. Decyzja o utworzeniu drugiej sali pokazowo-szkoleniowej, tak jak w przypadku Factory of the Future Lab, była podyktowana przede wszystkim chęcią pokazania odwiedzającym realnych urządzeń i produktów, a nie wyłącznie ich wirtualnych modeli. Mobile & Industrial World oferuje przegląd najnowszych technologii Bosch Rexroth z zakresu elektryfikacji i elektronifikacji. Odwiedzając ośrodek szkoleniowy, można przekonać się o korzyściach płynących z zastosowania m.in. nowoczesnych napędów elektrycznych, elektroniki i sterowań nowej generacji, systemów wizyjnych, radarowych i ultradźwiękowych.

Robot mobilny TRANSPORTER T15

Źródło: Bosch Rexroth

DIGI INDEX 2023

Źródło: Siemens

masa ładowanie nawigacja wersja LMS outdoor ciągniona indukcyne

R E K L A M A

Obserwowane w ubiegłym roku znaczne przyspieszenie cyfryzacji przemysłu w Polsce stanowiło dobry prognostyk. Jednak rzeczywistość gospodarcza zweryfikowała plany wielu producentów, którzy musieli przesunąć w czasie kolejne etapy transformacji. Z przygotowanego przez Siemens Polska raportu „Digi Index 2023” wynika, że wskaźnik mierzący dojrzałość cyfrową średnich przedsiębiorstw produkcyjnych spadł w 2023 r. do poziomu 1,8 w porównaniu z wynikiem 2,4 rok wcześniej. Z kolei dla dużych firm, których dane były analizowane po raz pierwszy, wynosi 2,7. Jako główne bariery w transformacji cyfrowej ankietowani wskazywali koszty oraz nieumiejętność wykorzystania zgromadzonych danych. Najdalej na ścieżce digitalizacji znajdują się przedsiębiorstwa z branży motoryzacyjnej, produkcji maszyn, chemicznej i farmaceutycznej, zaś w tyle pozostaje sektor spożywczy, który dopiero buduje fundamenty pod scyfryzowaną produkcję. Digi Index bada sześć obszarów cyfryzacji: planowanie strategiczne, organizacja i administracja, integracja systemów, produkcja i działanie operacyjne, zarządzanie danymi oraz zastosowanie procesów cyfrowych, dla których wyliczana jest oddzielna wartość wskaźnika.


Z BRANŻY

DYNAMICZNY ROZWÓJ POLSKIEGO SEKTORA ELEKTRONICZNEGO Z danych Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu wynika, że polski sektor elektroniczny rośnie w tempie 4 % rocznie, czemu sprzyja dynamiczna transformacja cyfrowa wielu gałęzi przemysłu oraz korzystne zmiany legislacyjne. Obszarami szczególnie perspektywicznymi dla dalszych wzrostów branży elektronicznej w Polsce jest elektromobilność oraz produkcja półprzewodników. Dzięki nowym regulacjom, takim jak European Chips Act, który zakłada przeznaczenie 43 mld euro na wsparcie produkcji chipów w Europie, Polska ma szansę dołączyć do krajów przodujących w wysokich technologiach i wziąć udział w europejskim wyścigu o zwiększenie suwerenności technologicznej na tle Stanów Zjednoczonych czy Azji.

Z każdym rokiem polski przemysł elektroniczny zyskuje coraz większe znaczenie na arenie międzynarodowej. Obejmuje on wszystkich dostawców EMS (Electronic Manufacturing Services – produkcja kontraktowa elektroniki), producentów płytek obwodu drukowanego PCB, firmy high-tech, dystrybutorów komponentów oraz producentów i dystrybutorów sprzętu. Ponadto Polska jest największym w Europie i drugim co do wielkości na świecie dostawcą litowo-jonowych akumulatorów samochodowych i ich komponentów. W 2022 r. akumulatory litowo-jonowe stanowiły ponad 2,4 % polskiego eksportu, natomiast wartość tego sektora odnotowała 38-krotny wzrost od 2017 r. i wynosi obecnie 38 mld złotych. Źródło: Good One PR

TARGI EVERTIQ EXPO W WARSZAWIE Z REKORDEM FREKWENCJI Podczas dziewiątej edycji targów Evertiq Expo organizowanych dla przedstawicieli branży elektronicznej organizatorzy odnotowali rekord frekwencji. W tym roku w warszawskiej edycji wydarzenia, która odbyła się na Stadionie PGE Narodowym, uczestniczyły 1334 osoby. Święto elektroniki pod brandem Evertiq przyciągnęło ponad 160 wystawców z 19 krajów. Targom Evertiq Expo tradycyjnie towarzyszyła całodzienna konferencja. W tym roku otworzył ją Maciej Kaźmierczak ze spółki Comarch prelekcją na temat IoT Mesh. Określił w wystąpieniu metody komunikacji między urządzeniami, zdefinio-

wał politykę bezpieczeństwa z uwzględnieniem szyfrowania, a także opowiedział m.in. o zestawie narzędzi wspierających do symulacji, analizy oraz monitorowania projektowanej sieci. Mikrofon przejął następnie Adam Lipiec z Łukasiewicz – Instytut Tele- i Radiotechniczny, który dokonał przeglądu wybranych typów płytek drukowanych oraz technologii ich wytwarzania. Z kolei zespół młodych inżynierów z AGH Space Systems przybliżył zebranym rozwój inżynierii kosmicznej w projektach ich grupy. Zarówno podczas branżowych wystąpień, jak i w kuluarach, toczyły się dyskusje, które dotyczyły m.in. spadku koniunktury na rynku półprzewodników, potencjalnych skutków unijnej ustawy o chipach i sposobach na rozwiązanie problemu niedoboru wykwalifikowanych pracowników. Źródło: Good One PR

DOBRE WYNIKI DASSAULT SYSTÈMES Firma Dassault Systèmes ogłosiła wyniki finansowe za trzeci kwartał roku fiskalnego 2023, zakończony 30 września 2023 r. Całkowite przychody w trzecim kwartale 2023r. wzrosły o 11 %, do 1,42 mld euro. Przychody ze sprzedaży oprogramowania wzrosły o 12 %, do 1,29 mld euro, a z platformy 3DEXPERIENCE – o 46 % i stanowiły 40 % przychodów z oprogramowania 3DEXPERIENCE Eligible. Przychody z oprogramowania w chmurze wzrosły o 10 % i stanowiły 25 % przychodów z oprogramowania. – Obecnie nasi klienci kierują się ambicją przeprowadzenia transformacji, w której nie tylko wprowadzają zasady zrównoważonego rozwoju, osiągając więcej przy mniejszych zasobach, ale także kultywują gospodarkę doświadczeń charakteryzującą się 10

personalizacją produktów i dbałością o doświadczenia użytkownika. W tym kontekście zastosowanie wirtualnych bliźniaków, jako centralnego filaru wiedzy i know-how firmy, okazuje się niezbędne nie tylko na etapach wdrażania innowacji, ale także w ciągu całego cyklu życia produktu. Torują one drogę do bardziej efektywnego zarządzania zasobami i ciągłego ulepszania doświadczeń użytkowników. To, co nas wyróżnia, to nasza zdolność do zapewnienia naukowej reprezentacji złożoności świata poprzez oparte na nauce doświadczenia wirtualnych bliźniaków – mówi Bernard Charlès, prezes zarządu i dyrektor generalny firmy Dassault Systèmes. Źródło: Dassault Systèmes

AUTOMATYKA


Z BRANŻY

MILION ROBOTÓW FANUC FANUC umacnia pozycję globalnego lidera automatyzacji przemysłu. Japoński producent osiągnął kolejny kamień milowy w swojej ponad 60-letniej historii, produkując milionowego robota przemysłowego. Firma jest pionierem w dziedzinie automatyzacji fabryk, a także wiodącym dostawcą systemów sterowania CNC, robotów i obrabiarek przemysłowych. Pierwszego robota wdrożyła na własnej linii produkcyjnej w 1974 r., a dziś w swoich japońskich fabrykach wykorzystuje tysiące robotów, nieustannie zwiększając wydajność i dostarczając wysokiej klasy produkty klientom na całym świecie. FANUC oferuje już ponad 200 modeli robotów, przygotowanych do wykonywania różnorodnych zadań produkcyjnych, m.in. takich jak spawanie, malowanie, montaż, paletyzacja i pakowanie. Tradycyjne roboty przemysłowe nadal dominują w przemyśle, a ich zastosowanie, np. w branży motoryzacyjnej, przyspiesza umacniający się trend rozwoju elektromobilności. Na popularności zyskują także koboty. – Obszar zastosowania automatyzacji wciąż się poszerza, dlatego jesteśmy przekonani, że popyt na roboty będzie wzrastał. Aby zaspokoić potrzeby naszych klientów w zakresie automatyzacji, FANUC będzie dążyć do dalszej poprawy jakości, wydajności i zwiększenia możliwości dostaw – mówi Ghirardello, prezes i dyrektor generalny FANUC Europe. Źródło: FANUC

PRESTIŻOWA NAGRODA DLA ŁUKASIEWICZ – PIAP Łukasiewicz – PIAP zdobył Brązowy Laur Innowacyjności w 12. edycji Konkursu im. Stanisława Staszica „Laur Innowacyjności 2022/2023” na najlepszy produkt innowacyjny. Nagrodzony projekt to zrobotyzowane stanowisko do wytwarzania addytywnego elementów o zróżnicowanej wielkości ze stopów aluminium i stali. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 26 października 2023 r. w Warszawskim Domu Technika NOT. Nagrodę w imieniu realizatorów projektu odebrał dr inż. Maciej Cader, zastępca dyrektora ds. badawczych w Łukasiewicz – PIAP i kierownik projektu. Projekt jest odpowiedzią na potrzeby zwiększenia wydajności i opłacalności zindywidualizowanej produkcji konstrukcji inżynierskich o zróżnicowanych geometriach, gabarytach i materiałach (stale, stopy aluminium). Celem konkursu, organizowanego przez Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelną Organizację Techniczną, jest promocja nowoczesnych produktów, technologii i usług. Ideą przyświecającą konkursowi jest przekonanie, że kluczem do rozwoju polskiej gospodarki jest promowanie produktów innowacyjnych i ich twórców oraz pomoc we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, które w założeniu mają przyczynić się do rozwoju gospodarczego i konkurencyjności polskiej gospodarki. Źródło: Łukasiewicz – PIAP

ŚWIĘTO SPÓŁEK ZALEŻNYCH HARTING Grupa Technologiczna HARTING ma 44 spółki handlowe, 14 zakładów produkcyjnych i sześć lokalizacji rozwojowych na całym świecie. Trzy spółki zależne – HARTING Niemcy, HARTING Korea i HARTING Szwajcaria – świętują obecnie swoje rocznice. Pierwsze dwie mają na koncie 25 lat działalności, zaś spółka szwajcarska świętuje 40-lecie istnienia. Globalizacja Grupy Technologicznej HARTING rozpoczęła się od Francji, gdzie utworzono krajową filię w 1979 r. – Wyzwania społeczne, takie jak deglobalizacja, pokazują nam szczególnie, jak ważne jest bycie blisko klienta jako punktu kontaktowego, a także produkcja blisko klienta – podkreśla Philip Harting, dyrektor generalny Grupy Technologicznej HARTING.

R E K L A M A

Źródło: HARTING

11/2023

11


Z BRANŻY

INWESTYCJE W SIEĆ ELEKTROENERGETYCZNĄ – SZANSA NA ROZWÓJ POLSKIEGO SEKTORA E-MOBILITY Rozwój rynku samochodów elektrycznych w Polsce wciąż przyspiesza. Jednak oznacza to szereg wyzwań, z których najważniejszym wydaje się być konieczność rozwoju sieci dystrybucyjnych i wprowadzania ułatwień prawnych dla nowych przyłączeń. O skali rozwoju rynku e-mobility świadczą liczby. Agnieszka Franiak, specjalistka zarządzania projektami w Stoen Operator w dziale Rozwoju Sieci SN/nN, która zajmuje się także e-mobilnością w kontekście sieci elektroenergetycznych, porównała sytuację w Polsce i w Niemczech pod kątem rozwoju tego sektora. Z jej opracowania wynika, że niemiecki rynek samochodów elektrycznych w ciągu pięciu lat wzrósł z 54 000 do aż 680 000 pojazdów. W porównaniu rok do roku odnotowuje on wzrost o około 85 %, a zgodnie z danymi z 2021 r., aż 26 % nowo zarejestrowanych samochodów w Niemczech stanowiły auta elektryczne.

Po polskich drogach w 2017 r. poruszało się zaledwie 3000 „elektryków”. Jednak pod koniec trzeciego kwartału 2022 r., według danych rejestracyjnych, takich pojazdów było już prawie 55  000, co stanowi również znaczący wzrost o 73  % w analizowanym okresie. Patrząc na mobilność szerzej, udział pojazdów elektrycznych wśród wszystkich samochodów osobowych w Polsce (19 mln) wynosi 0,04 %, podczas gdy w Niemczech – 2 %. Prognozy rozwoju są jednak optymistyczne. Według szacunków do 2030 r. Polacy zarejestrują prawie milion pojazdów elektrycznych. Źródło: MSL Group

KIELECKIE SPOTKANIE ŚWIATA PRZEMYSŁU Bogata ekspozycja, dynamiczne pokazy, merytoryczne spotkania z profesjonalistami, seminaria – to wszystko będą mieli w zasięgu ręki goście Przemysłowej Wiosny w Kielcach, która odbędzie się w dniach 19–22 marca 2024  r. Podczas poprzedniej edycji przemysłowego cyklu odbywającego się w kieleckim ośrodku, powierzchnia wystawiennicza zajęła wszystkie siedem hal. Naturalnym krokiem organizatorów jest zatem dodanie kolejnej, tymczasowej hali targowej podczas edycji 2024. Cykl to od lat prezentacja najnowocześniejszych produktów i rozwiązań w ramach wyspecjalizowanych wydarzeń targowych – Stom-Tool, Stom-Blech&Cutting, Stom Laser, Stom-Robotics, Stom-Fix, Spawalnictwo, Wirtoprocesy, Expo-Surface, Kielce Fluid-Power,

Targi Elektroniki I Automatyki Teia, Control-Stom oraz Dni Druku 3D. Wydarzenia spod znaku Stom odwiedzają głównie przedstawiciele firm produkcyjnych, a branże, które najczęściej reprezentują to maszynowa, automotive oraz zbrojeniowa. Salon Technologii Obróbki Metali słynie z dynamiki prezentacji. Nie inaczej będzie podczas kolejnej edycji. Prezentacje nowoczesnych maszyn CNC, obrabiarek i frezarek, prezentacje urządzeń do formowania i obróbki blach, pokazy cięcia metali, laserów i technologii laserowych, pokazy spawalnicze, robotów przemysłowych i drukarek 3D – to tylko kilka przykładów tego, co będzie się działo w halach kieleckiego ośrodka. Źródło: Targi Kielce

WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE PRODUKCJI PREFABRYKOWANYCH MODUŁOWYCH ROZWIĄZAŃ DLA CENTRÓW DANYCH Schneider Electric ogłosił w trakcie spotkania z inwestorami podczas Capital Markets Day zawarcie wieloletniego partnerstwa o wartości 3 mld dolarów z Compass Datacenters. Umowa mię­dzy firmami jest rozszerzeniem istniejącego porozumienia w zakresie produkcji prefabrykowanych modułowych rozwiązań dla centrów danych. Integracja łańcuchów dostaw pozwoli dostarczać gotowe produkty sprawniej, szybciej i optymalniej. Gwałtownie rosnące zapotrzebowanie na dane i ich konsumpcja, w dużej mierze spowodowane rozwijającym się rynkiem

12

sztucznej inteligencji, wymagają nowoczesnych centrów danych, które powinny być ustandaryzowane w swojej konstrukcji, sprawnie i wydajnie produkowane i dostarczane szybciej po zoptymalizowanych kosztach. Od momentu zawarcia wstępnej umowy między firmami Schneider Electric wyprodukował i dostarczył firmie Compass około 150 modułowych centrów danych z zakładu w West  Chester w stanie Ohio. W odpowiedzi na wzrost popytu na rozwiązania dla centrów danych, obie firmy uruchomiły wspólny zakład produkcyjny o powierzchni ponad 10 000 m² w Red Oak w Teksasie, co wspólnie ogłosiły latem 2023 r. Lokalizacja ta będzie wykorzystywana do wspierania przewidywanego wzrostu zapotrzebowania na centra danych. Źródło: Schneider Electric

AUTOMATYKA


Z BRANŻY

PROJEKT SZKOŁA LIDERA Z POLSKĄ NAGRODĄ INTELIGENTNEGO ROZWOJU 2023 Zespół projektu Szkoła Lidera, którego realizatorem jest Fundacja Platforma Przemysłu Przyszłości, został uhonorowany Polską Nagrodą Inteligentnego Rozwoju 2023 w kategorii „Projekt przyszłości”. Wręczenie nagród odbyło się podczas 8. Gali Forum Inteligentnego Rozwoju. To wyjątkowe wydarzenie, gromadzące czołowych przedstawicieli świata biznesu, nauki i innowacji, jest okazją do uhonorowania wybitnych osiągnięć i innowacyjnych rozwiązań. Nagroda Inteligentnego Rozwoju to prestiżowe wyróżnienie przyznawane inicjatywom, które przyczyniają się do rozwoju i unikatowego podejścia do wyzwań przyszłości. Projekt Szkoła Lidera to innowacyjny, stacjonarny kurs szkoleniowy skierowany do kadry menedżerskiej wysokiego i średniego szczebla w branżach produkcyjnych lub usługowych wspiera-

jących produkcję. To kompleksowe szkolenie, które zapewnia uczestnikom niezbędne umiejętności i narzędzia potrzebne do efektywnego zarządzania oraz przywództwa. Kluczowy element kursu stanowi opracowanie indywidualnej strategii transformacji dla firm biorących udział w projekcie Szkoła Lidera. W programie mogą wziąć udział przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, które zatrudniają co najmniej 20 pracowników. Źródło: Platforma Przemysłu Przyszłości

AKADEMIA UNIVERSAL ROBOTS MA JUŻ 200 000 SŁUCHACZY Universal Robots, wiodący na świecie producent robotów współpracujących, od 2016 r. oferuje szkolenia z zakresu robotyki. W ciągu siedmiu lat firma zbudowała 119 ośrodków szkoleniowych na całym świecie, z których skorzystało już 200 000 entuzjastów robotyki, w tym ponad 10 500 osób z regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Universal Robots wśród swoich klientów ma firmy różnej wielkości, zarówno duże przedsiębiorstwa, jak i marki z segmentu MŚP. Niekwestionowanym liderem wśród państw CEE jest Polska, z której pochodzi najwięcej zarejestrowanych użytkowników Akademii Universal Robots – blisko 3000 osób. Pokazuje to, jak dużym zainteresowaniem w Polsce cieszy się

technologia robotów współpracujących. Jest to również prognostyk poprawy stanu robotyzacji w kraju nad Wisłą w ciągu najbliższych lat. – To wspaniałe, że tak wiele osób z całego świata skorzystało już z oferty naszych szkoleń, aby podnieść swoje umiejętności w zakresie robotyki Jesteśmy firmą z misją – automatyzacja wszędzie i dla każdego – a kluczowym jej elementem jest zapewnienie naszym użytkownikom wysokiej jakości szkoleń, które podniosą ich umiejętności potrzebne do wykorzystania pełnego potencjału kobotów – mówi Mikkel Vahl, globalny dyrektor Akademii i Edukacji w Universal Robots. Źródło: Universal Robots

FIRMY PRZENOSZĄ PRODUKCJĘ Z CHIN DO EUROPY W ciągu ostatnich lat zmiany w globalnym środowisku biznesowym wymuszały na firmach nowe podejście do dostaw i produkcji. Lokalność dostaw i produkcji stały się kluczowym celem dla firm w reakcji na kłopoty w łańcuchu dostaw. Jak wynika z raportu McKinsey & Company, były one powszechne w 2022 r. – aż 95 % ankietowanych firm zgłaszało problemy logistyczne. Dla 2/3 te kłopoty były zachętą do zbliżenia dostawców do swoich głównych rynków. Firmy starają się zwiększyć kontrolę nad procesami produkcyjnymi również poprzez nearshoring. Aż 42 % przeniosło produkcję bliżej swoich kluczowych rynków, co jest trendem rosnącym – o 25 % w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Dla 44 % badanych priorytetem stało się zwiększenie liczby miejsc backupowej produkcji. Coraz bardziej atrakcyjne stają się dla inwestorów gospodarki o niskich kosztach w Europie Wschodniej i Południowej. Przykładowo liczba inwestycji rozpoczętych w Portugalii 11/2023

w 2022 r. wzrosła o 24 %, w Polsce o 23 %, we Włoszech o 17 %, a w Rumunii aż o 86 %. – Producenci nie mogą całkowicie zignorować Chin, jednak starają się zmniejszyć swoją zależność od tego kraju. Reshoring produkcji stanowi odpowiedź na wyzwania i ryzyka związane z globalnymi łańcuchami dostaw, dlatego ten trend staje się coraz bardziej wyraźny. Polska przyciąga uwagę, ponieważ nasz przemysł jest mocno zróżnicowany – ocenia Michał Górecko, prezes BPSC, katowickiej spółki dostarczającej rozwiązania IT dla przemysłu. Źródło: inPlus Media

13


Z BRANŻY

SZTUCZNA INTELIGENCJA RZECZY – WORLD PARTNER CONFERENCE 2023 ADVANTECH Firma Advantech zorganizowała konferencję, która stanowiła platformę do dyskusji na temat nadchodzących trendów Przemysłowego Internetu Rzeczy i możliwości rozwoju branży. Wydarzenie zgromadziło przeszło 600 klientów oraz partnerów spółki z 60 państw i wraz z ukończeniem budowy nowego kampusu AIoT firmy stanowiło zwieńczenie obchodów jej 40-lecia działalności. – Advantech ma to szczęście i zarazem zaszczyt, by funkcjonować w erze AIoT. Wraz z obchodami 40.  rocznicy istnienia spółki, wspólnie z partnerami poszukujemy nowych możliwości biznesowych w obszarach sztucznej

inteligencji i przetwarzania brzegowego, bazując na wypracowanej przez lata pozycji wiodącej marki w branży IPC – mówi Linda Tsai, prezydent dywizji Industrial IoT w Advantech. Jednym z kluczowych wniosków konferencji było położenie nacisku na partnerstwa i zrównoważony rozwój. Poszczególne dyskusje panelowe skupiały się wokół czterech głównych obszarów i zastosowań rynkowych: Smart Factory, Smart Equipment, Green Energy i Intelligent Transportation. Ponadto organizatorzy poświęcili osobne bloki dwóm głównym zastosowaniom technologii: przetwarzania obrazu wideo oraz programowalnej sieci komputerowej i cyberbezpieczeństwa w obszarze OT. Tematom tym poświęcono serię spotkań panelowych, by przeanalizować strategie biznesowe ich uczestników. Źródło: Newseria

KRAKOWSKA KONFERENCJA 3DEXPERIENCE SUMMIT 8 listopada 2023 r. w krakowskim Office Inspiration Centre – flagowym showroomie firmy Nowy Styl – odbyła się konferencja 3DEXPERIENCE Summit. Klienci Dassault Systèmes podzielili się swoimi doświadczeniami związanymi z cyfrową transformacją. Uczestnicy wydarzenia mogli poznać technologie i produkty opracowane przy użyciu platformy 3DEXPERIENCE, które zwiększają innowacyjność i odporność polskich firm na zawirowania rynkowe. W trakcie wydarzenia odbyły się prezentacje case studies oraz dyskusje panelowe. Wiele miejsca poświęcono wyzwaniom związanym ze zrównoważoną produkcją, współpracą projektową, wdrażaniem nowych modeli biznesowych. zintegrowanym rozwojem produktu i projektowaniem doświadczenia użytkownika. Wiedzą i doświadczeniem dzielili się m.in. przedstawiciele Sieci

Badawczej Łukasiewicz oraz firm PESA Bydgoszcz, Four Point, Voitas, Nordglass, Arthur Bus, Visovia Project, Unitra i WWF Polska. Przedstawiciele firmy Nowy Styl – europejskiego lidera w branży rozwiązań meblowych dla biur i miejsc użyteczności publicznej, takich jak lotniska czy stadiony – omówili strategię transformacji cyfrowej, wyzwania dotyczące personalizacji produktów i usprawniania współpracy między różnymi działami firmy, a także inicjatywy dotyczące zrównoważonego rozwoju. Źródło: Dassault Systèmes

URUCHOMIENIE MASZYN W ZAKŁADZIE I OBOWIĄZKI PRACODAWCY Firma Pilz oferuje szkolenie poświęcone obowiązkom pracodawcy związanym z uruchomieniem maszyn w zakładzie – takim, jak zakup, modernizacja czy import maszyn. Celem szkolenia jest przedstawienie wymagań stawianych pracodawcom, którzy uruchamiają nowe stanowiska pracy przy obsłudze maszyn oraz wyjaśnienie kwestii związanych z modernizacjami i importem maszyn. Jego program opiera się na wymaganiach Dyrektywy Maszynowej i Dyrektywy Narzędziowej ze szczegółowym omówieniem wybranych zagadnień dotyczących użytkowników maszyn. Koncentruje się na wymaganiach dla pracodawców, którzy oddają 14

do użytku maszynę i dopuszczają do jej obsługi własny personel. Szkolenie wyjaśnia, w jaki sposób uruchomić po raz pierwszy maszynę, aby była ona bezpieczna i spełniała wymagania prawne. Grupa docelowych odbiorców to personel odpowiedzialny za inwestycje zakładowe związane z zakupem lub relokacją maszyn, pracownicy służby BHP, inżynierowie projektu, inżynierowie i kierownicy utrzymania ruchu oraz personel odpowiedzialny za odbiór i oddanie do użytku maszyn nowych lub importowanych. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej www.pilz.com/pl. Źródło: Pilz

AUTOMATYKA


Z BRANŻY

POZNAŃSKIE SPOTKANIE ŚWIATA PRZEMYSŁU I LIDERÓW INNOWACYJNYCH TECHNOLOGII Do targów ITM Industry Europe, które odbędą się w dniach 4–7 czerwca 2024 r., pozostało jeszcze pół roku, ale trwają już intensywne prace nad przyszłoroczną edycją. Obecnie jest wynajęte około 70 % powierzchni wystawienniczej. Jak podkreśla Anna Lemańska-Kramer, dyrektor targów, widać, że branża przemysłowa spragniona jest spotkań i aktualnej wiedzy. Ważnym elementem ITM Industry Europe 2024 będzie oferta zaawansowanych technologicznie robotów i rozwiązań wspomagających automatyzację produkcji. – Roboty i pracujące maszyny to wizytówka naszych targów. Nie zabraknie ich w ramach ekspozycji 2024. Kontynuujemy poszerzanie wachlarza gałęzi przemysłu obecnych na ITM Industry Europe. Będziemy sukcesywnie na stronie internetowej i w mediach społecznościowych informowali o programie targów, nad którym już

pracujemy wraz z partnerami, a także o kolejnych wystawcach zdecydowanych na udział w najbliższej edycji. Bardzo doceniam fakt, że kilka miesięcy przed targami zaufało nam wiele firm, zajmując już dzisiaj 70 % powierzchni. W gronie liderów znajdą się m.in. Yamazaki Mazak, FANUC Polska, Mitutoyo Polska, Amada, Eco Line, Kimla, Remmert i Schenck Rotec. A to przecież dopiero początek, więc jesteśmy przekonani, że szykuje się kolejna udana edycja – mówi Anna Lemańska-Kramer. Źródło: Grupa MTP

RUSZYŁ NABÓR DO NOWEJ EDYCJI KONKURSU VECTOR Firma igus poszukuje unikalnych zastosowań systemów prowadników kablowych – do 9 lutego 2024 r. przyjmowane są zgłoszenia do kolejnej edycji konkursu vector. Już po raz dziewiąty igus uhonoruje inżynierów i kierowników projektów za kreatywne, odważne wykorzystanie systemów prowadzenia energii oraz przewodów wykonanych z wysokowydajnych polimerów. – Każdego dnia widzimy, jak inżynierowie na całym świecie wdrażają niezwykłe pomysły w naszych prowadnikach kablowych i przewodach, aby sprostać coraz bardziej rygorystycznym wymaganiom. Długotrwałe systemy e-prowadników w znacznym stopniu przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju. Honorujemy te rozwiązania, które często pozostają niezauważone, ale mają

coraz większy wpływ na opłacalność produktu – mówi Michael Blass, dyrektor zarządzający systemów e-prowadników w igus. Jury składające się z ekspertów z obszaru nauki, mediów specjalistycznych, targów przemysłowych i stowarzyszeń zawodowych przeanalizuje projekty i nagrodzi pomysły charakteryzujące się odwagą i kreatywnością. Zwycięzca otrzyma złotego vectora i nagrodę pieniężną w wysokości 5000  euro. Drugie miejsce to srebrny vector i 2500 euro, a trzecie – brązowy vector i 1000  euro. Dodatkowa nagroda to zielony vector (1000 euro), który uhonoruje projekt o zrównoważonym rozwoju. Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się na Targach Hanowerskich 2024. Źródło: igus

FANUC PODPISAŁ GLOBALNY KONTRAKT Z VOLVO CARS Firmy FANUC i Volvo Cars podpisały globalną umowę, która określa program dostaw robotów do fabryk producenta samochodów na całym świecie. Kontrakt przewiduje, że FANUC dostarczy roboty przemysłowe do różnych zakładów wchodzących w skład nowoczesnego zakładu produkcji samochodów, w tym do najnowszych fabryk skupionych na produkcji akumulatorów w Europie, Azji i Ameryce. W ramach pierwszego etapu realizacji kontraktu FANUC dostarczy ponad 700 robotów do nowego zakładu produkcyjnego w Koszycach na Słowacji. Zakład będzie pierwszą fabryką w portfolio Volvo Cars produkującą wyłącznie pojazdy elektryczne.

11/2023

Volvo Cars spodziewa się, że pierwsze elektryki zjadą z linii produkcyjnej w 2026 r. W tym samym czasie firma FANUC będzie również zaopatrywać zakłady w Gandawie w Belgii i w Daqing w Chinach. W celu zapewnienia optymalnej integracji robotów z istniejącymi liniami produkcyjnymi zespół doświadczonych inżynierów firmy FANUC opracowuje dedykowane rozwiązania sprzętowe i programowe dla szerokiej gamy zastosowań obejmujących cały łańcuch produkcyjny. Volvo Cars planuje odejście od napędu spalinowego i przestawienie produkcji wyłącznie na pojazdy elektryczne od 2030  r., by w efekcie osiągnąć neutralność emisyjną do 2040 r. Nowy zakład na Słowacji będzie zakładem produkcyjnym neutralnym pod względem emisji dwutlenku węgla, a firma FANUC przyczyni się do zrównoważonego rozwoju zakładu. Źródło: FANUC

15


PRODUKTY

ASIX 2024 OD ASKOM ASKOM wprowadził na rynek nową wersję platformy Asix: Asix 2024. Jest to rozwijana od 1995 r. programowa platforma projektowania i realizacji przemysłowych systemów IT dla przedsiębiorstw, procesów, linii technologicznych, maszyn i urządzeń, dostarczająca bogatą funkcjonalność, jakiej oczekuje się od systemów SCADA / HMI / MES. Wprowadzenie Asix 2024 jest kontynuacją linii rozwojowej rozpoczętej w wersji 2022 związanej głównie z nową technologią aplikacji przeglądarkowych opartej o HTML5. W najbliższych miesiącach sukcesywnie będą wprowadzane kolejne rozszerzenia trybu HTML5, w szczególności wsparcie dla aplikacji korzystających z diagramów mapowych GIS.

Asix 2024 zachowuje kompatybilność ze starszymi wersjami w zakresie podstawowych funkcji, co oznacza, że wcześniejsze aplikacje wykonane przed pojawieniem się Asix 2024 będą działały bez konieczności konwersji, a do projektowania aplikacji będą używane znane użytkownikom do tej pory narzędzia. Źródło: ASKOM

AUTONOMICZNY SIŁOWNIK CYTROFORCE-M Dzięki napędom hybrydowym, takim jak CytroForce-M, firma Bosch Rexroth ułatwia budowę i uruchamianie maszyn do przetwórstwa tworzyw. Gotowe do montażu autonomiczne siłowniki z zamkniętym obiegiem płynu hydraulicznego nie wymagają odrębnego zasilacza hydraulicznego, oferują pełną gęstość mocy i wytrzymałość systemu dla tego typu napędu. Projektowanie i uruchamianie różnych aplikacji nie wymaga specjalistycznej wiedzy w zakresie hydrauliki. Gotowy do użycia siłownik CytroForce-M zużywa nawet o 80  % mniej energii w porównaniu z jednostkami zasilanymi za pomocą napędu o stałej prędkości i wymaga mniej niż 10  % nor-

malnie wykorzystywanej ilości oleju hydraulicznego. W pełni cyfrowy napęd umożliwia również zastosowania wieloosiowe z maksymalną precyzją kontroli ruchu. Producenci maszyn do przetwórstwa tworzyw coraz częściej wykorzystują osie hybrydowe, łącząc gęstość mocy i wytrzymałość systemu hydraulicznego ze sprawnością energetyczną i wygodą projektowania napędów elektrycznych. Firma Bosch Rexroth oferuje szeroki wybór autonomicznych siłowników wstępnie skonfigurowanych, gotowych do użycia rozwiązań, takich jak CytroForce-M. Ułatwiają one integrację napędów hybrydowych w wielu maszynach wykorzystywanych w branży przetwórstwa tworzyw. Wszystkie funkcje są dostępne w formie cyfrowej i oparte o standardowe i w pełni zintegrowane wyposażenie. Inżynierowie, operatorzy oraz serwisanci nie muszą dysponować specjalistyczną wiedzą w zakresie hydrauliki. Źródło: Bosch Rexroth

DRUKARKA ETYKIET BROTHER TJ-4005DN Firma Brother wprowadziła do oferty 4” drukarkę termiczną TJ-4005DN, która przeznaczona jest do pracy w najtrudniejszych warunkach produkcyjnych, transportowych i logistycznych. Urządzenie oferuje prędkość druku aż 152  mm/s w rozdzielczości 203 dpi. Szerokość druku w tym modelu wynosi do 107 mm. Maksymalny komfort obsługi zapewniają cztery wskaźniki LED, jeden wskaźnik stanu i dwa przyciski. Intuicyjny interfejs oraz łatwa konfiguracja sprawiają, że drukarka jest łatwa i przyjemna w obsłudze. Można dostosować ustawienia do swoich potrzeb i zacząć drukowanie od razu po rozpakowaniu urządzenia.

16

TJ-4005DN ma wbudowane elastyczne opcje łączności: USB, host USB, port szeregowy, Ethernet oraz Wi-Fi (opcjonalnie). Ponadto dostępne jest szerokie spektrum wyposażenia dodatkowego, jak odklejak czy obcinak etykiet. Podsumowując, wysokonakładowa drukarka Brother TJ-4005DN to idealne rozwiązanie dla firm, które potrzebują szybkiego, niezawodnego i trwałego urządzenia do drukowania etykiet w wymagających środowiskach przemysłowych i nie tylko. Sprzęt objęty jest 3-letnią gwarancją producenta. Źródło: KONCEPT-L.PL

AUTOMATYKA


PRODUKTY

INFOR WPROWADZA ROZWIĄZANIE ENTERPRISE AUTOMATION Firma Infor, specjalizująca się w rozwiązaniach chmurowych dla przemysłu, poinformowała o wprowadzeniu rozwiązania Enterprise Automation. To zestaw usług dla platformy Infor Operating Service (Infor OS) w chmurze multi-tenant, opartej na Amazon Web Services (AWS). Nowe rozwiązanie pomoże firmom w szybkim skalowaniu automatyzacji przez połączenie integracji danych, sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego (ML) oraz zrobotyzowanej automatyzacji procesów (RPA) w ramach jednej platformy. Dzięki Infor Enterprise Automation firmy mogą stale rozszerzać możliwości automatyzacji planowania zasobów przedsiębiorstwa (ERP) w różnych aplikacjach i szybciej osiągać

korzyści biznesowe, do minimum ograniczając koszty i ryzyko integracji. Rozwiązanie umożliwia klientom tworzenie nieograniczonych procesów automatyzacji, które współdziałają bezpośrednio z pakietami Infor CloudSuites, lub dowolną inną aplikacją, bez interwencji człowieka. Wyjątkowość Infor Enterprise Automation kryje się w możliwości automatyzacji za pośrednictwem pojedynczej, komponowalnej platformy Infor OS. Łączy ona systemy i ludzi przez automatyzację zaplecza, procesu podejmowania decyzji oraz – wraz z wprowadzeniem rozwiązania RPA przez Infor – automatyzację front-end. Źródło: Omega Communication

PAKIET SMART FUNCTION KIT FOR DISPENSING Smart Function Kit to pakiet uniwersalny, obsługujący wszystkie powszechnie stosowane głowice dozujące. Nadaje się do zastosowań w branżach, w których konieczne jest wykonywanie typowych zadań związanych z dozowaniem: spajania, uszczelniania, rozpylania, napełniania i odlewania. Platforma Smart Mechatronix jest stale rozszerzana o nowe pakiety. Od niedawna z pakietem Smart Function Kit for Dispensing można szybko i łatwo połączyć głowice dozujące firmy ViscoTec. Odpowiednie parametry są już zapisane w systemie, więc mogą być odczytywane przez oprogramowanie i uwzględniane podczas konfiguracji. W przyszłości taka integracja obejmie również produkty innych producentów. Pakiet Smart Function Kit for Dispensing łączy komponenty umożliwiające stworzenie gotowego do użycia robota

liniowego, obejmującego system sterowania, zasilania, silniki, elementy połączeniowe i oprogramowanie. Ułatwia to dostarczane przez producenta oprogramowanie LinSelect i wstępnie skonfigurowane typy konstrukcji. Po odpowiedniej parametryzacji system można w całości skonfigurować w trybie on-line, a następnie zamówić. Kompatybilne głowice dozujące są dostarczane przez partnerów. Zainstalowane fabrycznie oprogramowanie skraca czas potrzebny na uruchomienie urządzenia nawet o 80  %. Źródło: Bosch Rexroth

SERIA EPIC OD FIRMY AAEON Mały format płyt serii EPIC od firmy AAEON umożliwia obsługę zaawansowanych procesorów, zawierających pożądane dla użytkowników przemysłowych funkcje. Są to m.in. wielość portów I/O, szeroki zakres napięcia wejściowego i wyjątkowa wydajność obliczeniowa. I właśnie do wspomnianej serii dołączyła ostatnio płyta EPIC-ADN9. Mowa tu o Intel Core i3-N305, Intel Atom x7425E, Intel N50/N9 z SODIMM dla maksymalnie 16 GB pamięci DDR4 3200  MHz i obsługą licznych urządzeń pamięci masowej o wymiarach 165 mm × 115 mm wyposażono w szeroką gamę wbudowanych procesorów. Wydajność grafiki Intel UHD, zintegrowanej z procesorami Intel, przynosi nową jakość, wspieraną przez trzy por11/2023

ty video, HDMI 1.4, Display Port 1.2 (lub opcjonalnie VGA), 24/48-bitowy dwukanałowy LVDS, umożliwiając obsługę do trzech wyświetlaczy jednocześnie. Ponadto na płycie znajdują się: dwa lub cztery porty RJ45 dla Intel I226-V Ethernet 2.5 GbE, dwa porty USB 3.2 Gen.2 i cztery porty USB 2.0, a także cztery porty RS-232 i dwa porty RS-232/422/485 oraz 16-bitowe GPIO. Dodatkowo złącza typu M.2 2242 B-Key, pełnowymiarowe gniazdo mPCIe, mSATA czy SATA III umożliwiają elastyczną i łatwą rozbudowę o dodatkowe urządzenia peryferyjne. Płyta EPIC-ADN9 jest przeznaczona do pracy w temperaturze od 0 °C do 60  °C. Z szerokim zakresem napięcia wejściowego (9–24  V) i bardzo niskim zużyciem energii znajdzie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, z największą efektywnością w obszarach inteligentnej produkcji, gier/automatów, automatyzacji przemysłu czy digital signage. Źródło: CSI

17


PRODUKTY

SKANER BEZPRZEWODOWY NEWLAND HR52 BONITO HR52 Bonito Bluetooth to zaawansowany skaner bezprzewodowy marki Newland, który umożliwia szybkie i dokładne skanowanie kodów kreskowych, nawet w najbardziej wymagających warunkach. Dzięki swoim zaawansowanym funkcjom i trwałej konstrukcji może znacząco zwiększyć wydajność i efektywność pracy w różnych branżach, zwłaszcza tam, gdzie czas jest kluczowy, np. w sprzedaży detalicznej lub w magazynach. Urządzenie dostępne jest w dwóch wersjach – przewodowej oraz bezprzewodowej, opartej na technologii Bluetooth. HR52 Bonito błyskawicznie radzi sobie z odczytem praktycznie każdego kodu 1D oraz 2D, nawet DotCode na pro-

duktach tytoniowych. Zastosowana technologia celowania Acuscan pozwala na precyzyjny odczyt kodu, nawet jeśli jest on otoczony innymi kodami. Umożliwia skanowanie bez użycia rąk, co pomaga w optymalizacji pracy. Dodatkowo można zamontować go w pionie lub poziomie. Dzięki technologii Bluetooth 5.0 skaner zapewnia szybką komunikację bezprzewodową ze stacją dokującą lub innym urządzeniem (HID). Połączenie do 50 metrów umożliwia całodzienną elastyczność podczas pracy. Urządzenie ma bardzo wytrzymałą konstrukcję. Solidne wykonanie sprawia, że HR52 jest odporny na wstrząsy oraz upadki z wysokości nawet 1,8 m. Źródło: Koncept-L S.A.

DRUKARKA ETYKIET CITIZEN CL-S631II Drukarka CL-S631II charakteryzuje się wysokiej klasy wykonaniem, dużą wydajnością, a jednocześnie kompaktowymi wymiarami. Umożliwia proste i ekonomiczne drukowanie w bardzo dobrej jakości. Rozdzielczość 300 dpi pozwala na wierne odwzorowanie logotypów, grafik i kodów kreskowych. Druki wykonywane są techniką termiczną lub termotransferową, z prędkością 100 mm/s na papierze o zmiennej szerokości – od 0,5 cala (12,5 mm) do 4,6 cala (118,1 mm). Metalowy mechanizm Hi-Lift z szeroko otwieraną głowicą odznacza się dużą wytrzymałością, a jednocześnie umożliwia łatwe uzupełnianie materiałów eksploatacyjnych. Obudowa Hi-Open do pionowego otwierania, nie zwiększa zajmowanej przestrzeni i bezpiecznie się zamyka. Technologia kontroli taśmy barwiącej ARCP zapewnia wyraźne wydruki. Regulowany

czujnik reaguje na czarne znaki oraz na przerwy między etykietami. Panel sterowania wyposażony został w cztery przyciski i cztery diody LED. Urządzenie Citizen CL-S631II ma automatyczny emulator obsługujący sześć języków, w tym Zebra i Datamax. Obsługuje różne interfejsy komunikacyjne: podwójny interfejs szeregowy, USB, Ethernet lub Wi-Fi, pozwalające na połączenie drukarki z wieloma typami urządzeń. Gwarancja obejmuje okres dwóch lat na drukarkę oraz sześć miesięcy lub 50 km na głowicę. Źródło: Koncept-L

ZASILACZE UPS POWERLINE RT PRO Nowe zasilacze serii UPS POWERLINE RT PRO firmy EVER skonstruowane zostały w topologii on-line (podwójna konwersja) z mocą znamionową 1000, 2000 i 3000  W. Urządzenia powstały z myślą o zapewnieniu gwarancji bezprzerwowego zasilania urządzeń sieciowych przy zachowaniu wysokiej jakości parametrów napięcia zasilającego. Zasilacze UPS mogą współpracować z urządzeniami zasilanymi z jednofazowej sieci energetycznej, w tym 1-fazowymi agregatami prądotwórczymi. Uniwersalny UPS POWERLINE RT PRO zapewnia ochronę m.in. serwerom, sieciom komputerowym, systemom obróbki danych oraz innym urządzeniom elektrycznym, elektronicznym i teleinformatycznym. Dzięki pro18

tokołowi komunikacyjnemu MODBUS TCP w standardzie mogą być stosowane w systemach sterowania procesami produkcji czy w układach automatyki i zabezpieczeń. Atutem nowych zasilaczy UPS EVER jest współczynnik mocy PF=1 (moc czynna równa mocy pozornej), który zapewnia efektywne wykorzystanie energii elektrycznej. Dodatkowo POWERLINE RT PRO umożliwia skalowanie (przedłużenie) pracy autonomicznej. Możliwe jest znaczne przedłużenie czasu podtrzymania awaryjnego za pomocą dodatkowych modułów bateryjnych (do czterech sztuk) z automatycznym ich wykrywaniem po podłączeniu do zasilacza. Źródło: EVER

AUTOMATYKA


PRODUKTY

CERTYFIKOWANY PROWADNIK KABLOWY E6.29 DO SUCHYCH POMIESZCZEŃ CZYSTYCH Instytut badawczy Fraunhofer IPA opracował nowy rodzaj testu do takich wymagań. Prowadnik kablowy E6.29 firmy igus to pierwszy system prowadzenia przewodów, który został przetestowany w warunkach pomieszczeń suchych i uzyskał certyfikat ISO klasy 4. E6.29 osiągnął najlepszy możliwy wynik w pomieszczeniu czystym w danej klasie: ISO w klasie 4. Był testowany w temperaturze punktu rosy -40 °C, co odpowiada wilgotno-

ści względnej <1 % w temperaturze pokojowej +22 °C oraz w środowisku pomieszczeń czystych ISO klasy  3. Dzięki temu E6.29 nadaje się teraz również do bezpiecznego stosowania w pomieszczeniach suchych. Jest to wytrzymały e-prowadnik, wykonany z tworzyw sztucznych o zoptymalizowanych właściwościach tarcia, dostępny bezpośrednio z magazynu jako standardowa część katalogowa o różnych wysokościach wewnętrznych, szerokościach i promieniach. Testy wytrzymałościowe poprzeczek E6, przeprowadzone w pomieszczeniach suchych w wewnętrznym laboratorium testowym firmy igus, wykazały jego niezawodność na poziomie m.in. 10 milionów podwójnych cykli. Źródło: igus

MODUŁ PRZENOŚNIKA DLA ROBOTÓW MIR Interroll zaprezentował rozszerzenie dla lekkiej platformy przenośnikowej (light conveyor platform, LCP) zaprojektowanej w celu ułatwienia przenoszenia lekkich towarów za pomocą autonomicznych robotów mobilnych (AMR). W ramach rygorystycznego procesu testowania firma Interroll wdrożyła nowy moduł górny LCP AMR z robotem MiR250 w swoim Centrum Doskonałości w Sant Antonino w Szwajcarii. Specjalizujący się w produkcji części formowanych wtryskowo z technopolimerów zakład mieści się w dwupiętrowym budynku. AMR firmy MiR bez trudu porusza się w tym wielopiętrowym środowisku, autonomicznie korzystając z wind do przemieszczania się między piętrami. Aby jeszcze bardziej zoptymalizować procesy, Interroll wykorzystuje MiR Insights, oparte na chmurze oprogramowanie MiR, które wizualizuje kluczowe wskaźniki wydajności, takie

jak przejechany dystans, ukończone misje i wykorzystanie robotów. Oprogramowanie to zapewnia przegląd obszarów o dużym natężeniu ruchu, umożliwiając usprawnienie przepływu pracy robotów i zwiększenie przepustowości. Od czasu wprowadzenia MiR Insights w czerwcu 2023 r. robot MiR250 pracuje średnio 22,3 godziny dziennie, pokonując 106 km na terenie fabryki. Połączenie MiR250 z górnym modułem LCP AMR znacznie skróciło czas ręcznej obsługi i transportu, umożliwiając wykwalifikowanym pracownikom Interroll skupienie się na zadaniach wymagających specjalistycznej wiedzy, kreatywności i podejmowania decyzji. Firma przewiduje pozytywny zwrot z inwestycji dzięki zwiększonej wydajności i zmniejszonym kosztom pracy. Źródło: Omega Communication

TESTER SIECIOWY INTELLINET 515566 Tester sieciowy Intellinet 515566 to przydatne narzędzie dla każdego profesjonalisty w dziedzinie sieci komputerowych i telekomunikacyjnych. Dzięki niemu w sposób intuicyjny i dokładny można przeprowadzić testy sieci transmisyjnych, telekomunikacyjnych, zabezpieczających, wideo oraz audio. Urządzenie zostało wyposażone w dwupozycyjny przełącznik umożliwiający ustawienie sygnału pojedynczego lub wielotonowego. Diodowe wskaźniki informują o polaryzacji, ciągłości oraz napięciu, co zdecydowanie ułatwia diagnozę. Plastikowa końcówka zapewnia bezpieczeństwo przez eliminację przypadkowych zwarć, a funkcja lokalizacji po11/2023

zwala na identyfikację kabli i przewodów w grupach lub wiązkach. Do kompletu dołączono klipsy krokodylki, wtyk RJ45, wtyk RJ21, a także opcjonalnie konektor typu F. Źródło: CONRAD

19


PRODUKTY

ODPORNE I FUNKCJONALNE TABLETY PRZEMYSŁOWE Zebra Technologies oferuje tablety ET6x do zastosowań przemysłowych oraz biznesowych. Cechują się one dużą wytrzymałością, mają stopień ochrony IP66 oraz są odporne na upadki z wysokości do 1,5 m. Dodatkowo wyposażono je w szkło marki Corning Gorilla. Zastosowanie takich zabezpieczeń powoduje, że tablety są doskonałym wyborem w miejscach, gdzie występują trudne warunki pracy. Urządzenia mają 10,1-calowe wyświetlacze o jasności 1000 nitów i wysokiej rozdzielczości. Tablety zostały także wyposażone w szereg dostępnych na zamówienie funkcji oraz akcesoriów – m.in. we wzmocnioną stację dokującą, klawiaturę czy

opcjonalny podgrzewany panel dotykowy (wyłącznie w ET60). Nowy ośmiordzeniowy procesor Qualcomm 2,7 GHz pozwala na płynną obsługę sieci 5G (model ET65) oraz Wi-Fi 6E. Dzięki 16-megapikselowemu, wbudowanemu aparatowi możliwe jest rejestrowanie kodów kreskowych. W przypadku bardziej zaawansowanych potrzeb producent proponuje zastosowanie opcjonalnego modułu SE55 z imponującym zasięgiem skanowania do 12 m. W ofercie firmy dostępna jest też gama rozwiązań Mobility DNA, które wzbogacają tablety o funkcjonalności klasy korporacyjnej. Szczególnie warta uwagi jest usługa LifeGuard for Android, która zapewnia wsparcie w zakresie ochrony zabezpieczeń i wydłuża tym samym okres eksploatacji urządzeń firmy Zebra. Źródło: KONCEPT-L

BOXER-6406-ADN Z NAJNOWSZYMI PROCESORAMI SERII N I INTEL ATOM Firma CSI S.A. poszerza ofertę bezwentylatorowych komputerów typu Box  PC o BOXER-6406-ADN marki AAEON. Nowy, kompaktowy komputer jest dostępny w trzech wersjach procesorowych: Intel N200, Intel N50 oraz Intel Atom x7211E. Zaletą BOXER-6406-ADN jest spora liczba portów komunikacyjnych. Należą do nich: trzy porty RS DB-9 konfigurowalne jako RS-232/422/485, 8-kanałowe DIO, podwójne HDMI oraz łącznie cztery porty USB typu A (2 × USB 3.2 Gen 2, 2 × USB  2.0). Urządzenie ma również dwa porty RJ-45 Ethernet Intel I226LM z prędkością 2,5 GbE. Oprócz obsługi pamięci systemowej DDR5 (do 32 GB), jednostkę wyposażono w wyjmowaną zatokę na dysk 2,5″ SATA dla dodatkowej pamięci masowej. Istnieje możliwość rozbudowy dzięki złączom M.2 2230 E-Key oraz pełnowymiarowym gniazdom Mini Card z ob-

sługą SIM. Warto dodać, że gniazda rozszerzeń, takie jak M.2 2230 E-Key, umożliwiają łączność Wi-Fi, przekształcając BOXER-6406-ADN w bramę brzegową. Wbudowany moduł TPM 2.0 zwiększa bezpieczeństwo danych. Kompaktowe wymiary (186 mm × 104,6 mm × 49,1 mm) i możliwość montażu na ścianie pozwalają na łatwą instalację urządzenia w trudno dostępnych i jednocześnie niewymagających dużo przestrzeni miejscach.W Źródło: CSI

BEZDOTYKOWY CZUJNIK BEZPIECZEŃSTWA SRF SRF (Safety RFID) to bezdotykowy czujnik bezpieczeństwa do monitorowania ruchomych osłon, takich jak klapy, drzwi i osłony bezpieczeństwa. Dzięki nowatorskiemu systemowi diagnostycznemu SRF dopasowuje również obwody bezpieczeństwa do Industry 4.0. System odczytuje dużą liczbę danych diagnostycznych z każdego czujnika, nawet dla czujników połączonych szeregowo, dzięki czemu dane są dostępne centralnie i elastycznie w sensie inteligentnej produkcji. Dane diagnostyczne są odczytywane na przykład przez układ sterowania maszyny przez łącze I/O Link lub alternatywnie wyświetlane na smartfonie za pośrednictwem

20

technologii NFC. Z każdego czujnika można uzyskać dostęp do 20 różnych informacji diagnostycznych i udostępnić je. Zebrane dane, bez wysiłku i kosztów, umożliwiają konserwację predykcyjną przez wczesne wykrywanie usterek, co pomaga uniknąć potencjalnie kosztownego przestoju linii produkcyjnej. Nowa innowacyjna diagnostyka (DCD) zapewnia odczytywanie informacji o czujnikach z pomocą smartfona z systemem Android za pośrednictwem interfejsu NFC. Transmisja danych odbywa się za pośrednictwem interfejsu łącza I/O Link. Źródło: AUTOMATECH

AUTOMATYKA


PRODUKTY

DRUKOWANY W 3D STOJAK DLA E-PROWADNIKÓW readychain p-rack to pierwszy drukowany w 3D stojak dla e-prowadników. W ciągu 36 h igus wyprodukował rozwiązanie dokładnie dopasowane do interfejsu klienta. Bez skomplikowanej i czasochłonnej obróbki metalu, za to szybkie w realizacji i ze znacznie lżejszymi komponentami. Zaoszczędzona masa zwiększa bezpieczeństwo obsługi i upraszcza instalację. Czas montażu został skrócony o 66  %, a masa zredukowana o 80  %: pierwszy stojak dla e-prowadników z technologii addytywnej to szybkie rozwiązanie montażowe

dla systemów prowadników kablowych igus z niemal nieograniczonymi możliwościami dostosowywania. Wszystkie części dodatkowe dla readychain p-rack mogą być drukowane między innymi ze skrobii kukurydzianej, która odpowiednio przetworzona stanowi bardzo wytrzymały i całkowicie „nierdzewny” materiał. Dzięki temu można szybko zrealizować niemal wszystkie geometrie. Zastosowany materiał może być całkowicie regranulowany i wykorzystany ponownie. Źródło: igus

BLOKADA URZĄDZEŃ FOTOELEKTRYCZNYCH PBL Blokada urządzeń fotoelektrycznych PBL firmy Fortress zapobiega nieoczekiwanemu uruchomieniu urządzenia w obszarach chronionych przez kurtyny świetlne. Przy wejściu do takiego obszaru należy aktywować blokadę zamontowaną na kurtynie, przez przekręcenie i wyjęcie klucza. Kurtyna pozostaje zablokowana, a funkcja zatrzymania ochronnego jest aktywna. Kurtyna nie może zostać zresetowana, a urządzenie ponownie uruchomione bez klucza. PBL zapewnia operatorowi wchodzącemu za kurtynę świetlną takie same zabezpieczenie, jak klucz bezpieczeństwa czy urządzenie blokujące w przypadku osłon fizycznych. Dodatkowe punkty do zamontowania kłódek na osłonie przeciwpyłowej pozwalają kolejnym osobom wchodzącym do obszaru na zastosowanie własnych środków kontroli urządzenia w postaci kłódek LOTO.

Fotoelektryczne urządzenie blokujące PBL to czysto mechaniczny komponent, ze zintegrowaną płytą montażową. Dostępny jest w kilku wersjach, umożliwiających instalację na kurtynach świetlnych różnych producentów. Źródło: Contra

NOWA WYSPA PDP67 PILZ wraca na rynek komponentów dla aplikacji zdecentralizowanych z nową wyspą z grupy PDP67, powiększając tym samym istniejące portfolio o nowe rozwiązanie. Moduł PDP67 jak każda wyspa I/O to urządzenie ułatwiające koncentrację sygnałów w jednym miejscu przy rozległych instalacjach. Ma możliwość komunikacji w standardzie sieciowym Profinet i PROFIsafe, co pozwala na współpracę z urządzeniami różnych producentów. Moduł ma osiem gniazd i sześć wejść safety (lub standardowych wyjść) oraz sześć konfigurowalnych wejść / wyjść safety, a także dwa wyjścia dwupolowe do bardziej zaawansowanych aplikacji (np. do sterowania zaworami prasy). 11/2023

Urządzenie wykonane jest w wersji odpornej na trudne warunki środowiskowe (ocynkowana obudowa ma stopień ochrony IP67). Temperatura otoczenia, w jakiej moduł może pracować zawiera się w zakresie od – 30 ᵒC do 70  ᵒC. Webserver pozwala na konfigurację za pomocą przeglądarki, a jedną z opcji oprogramowania jest test okablowania. Dodatkowo moduł wyposażony jest w kartę microSD, na której można zapisać konfigurację. Przycisk Reset na froncie urządzenia pomocny jest przy powrocie do ustawień fabrycznych, restarcie urządzenia lub przy załadowaniu ustawień do nowego modułu. Istnieje również możliwość łączenia szeregowego wysp. Źródło: PILZ

21


PRODUKTY

SILNIKI IE5 SYNRM FIRMY ABB Nagradzane silniki IE5 SynRM (Synchronous-Reluctance) firmy ABB są obecnie dostępne w nowych wersjach IE5 SynRM Increased Safety, przystosowanych do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. W porównaniu ze stosowanymi tam powszechnie silnikami klasy IE3, pozwalają one zmniejszyć nawet o 40  % straty mocy. Ich ważną zaletą jest duża sprawność energetyczna, osiągana w całym zakresie prędkości obrotowej, również przy częściowym obciążeniu. Cecha ta czyni je idealnymi do zastosowań w pompach, wentylatorach i kompresorach, pracujących w środowiskach narażonych na występowanie gazów, oparów i pyłów wybuchowych. Oprócz oszczędności energii, nowe silniki SynRM Increased

Safety pozwalają użytkownikom również zredukować koszty. Ważną zaletą silników IE5 SynRM Increased Safety jest praca w niższej temperaturze, niż konstrukcje standardowe. Temperatura łożysk jest mniejsza nawet o 15  °C, a temperatura uzwojeń o 30  °C. Zapewnia to większą niezawodność, wydłuża żywotność silnika i zmniejsza wymagania w zakresie konserwacji. Silniki SynRM  IE5 łączą zalety silników z magnesami trwałymi z łatwością obsługi, typową dla silników indukcyjnych. W przypadku nowych wersji Increased Safety, dostępne są warianty o mocy znamionowej od 5,5 kW do 315 kW w obudowach wymiaru IEC  132-315. Źródło: ABB

SYSTEM SZYBKIEGO PODŁĄCZANIA PROWADNIKÓW Firma igus opracowała system złączy Module Connect do łatwego łączenia e-prowadników. Pojedynczy korpus Module Connect zawiera do czterech różnych wkładek złączy, np. do kabli zasilających, sygnałowych i optycznych oraz do pneumatyki. Zastosowano tu wkładki Han Modular firmy Harting. Korpusy są ze sobą połączone za pomocą uchwytów montażowych, co pozwala na tworzenie niemal nieograniczonych wariantów modułów o indywidualnej szerokości i wysokości. Taka konstrukcja znacznie ułatwia instalację prowadników ka-

blowych; w praktyce, użytkownik może zaoszczędzić nawet do 80 % czasu. Jednocześnie zwiększa się bezpieczeństwo, ponieważ konstrukcja systemu eliminuje ryzyko pomylenia kabli. Moduły można dopasować do wypełnienia i geometrii danego prowadnika kablowego w jednej lub kilku warstwach, co pozwala uzyskać idealne okablowanie pod względem funkcjonalności i konstrukcji w każdej aplikacji. Ze względu na płaski rodzaj oprawy i dużą gęstość styków, Module Connect jest również systemem pozwalającym zaoszczędzić przestrzeń. Zastosowane w systemie elementy blokujące i mocujące przewody zapewniają trwałe połączenie, nawet przy dziesiątkach tysięcy ruchów. Korpusy złączy, produkowane z tworzywa sztucznego wzmocnionego włóknem, są o około 50 % lżejsze od klasycznych złączy prostokątnych, co jest ważną zaletą w zastosowaniach ruchomych. Źródło: igus

WIBROMETR FLUKE 805/805 ES Wibrometr Fluke 805/805 ES jest zaawansowanym narzędziem diagnostycznym, niezbędnym dla profesjonalnych techników utrzymania ruchu. Zapewnia niezawodność, powtarzalność i precyzję w pomiarze drgań, zwłaszcza na łożyskach. Urządzenie jest nie tylko dokładne, ale także umożliwia podejmowanie świadomych decyzji w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i poprawy wydajności maszyn. Wibrometr Fluke 805 ma intuicyjny interfejs użytkownika oraz czujnika o wyjątkowej czułości, który może odczytywać szeroki zakres częstotliwości (10–1000 Hz i 4000–20000 Hz), co czyni go idealnym do diagnozowania większości typów maszyn i komponentów. Model 805/ES, z zewnętrznym czujnikiem drgań, to rozwiązanie do trudnych warunków, gdzie 22

wymagane są pomiary w miejscach zatłoczonych, niedostępnych, czy za osłonami maszyny. Umożliwia prowadzenie badań tam, gdzie użycie standardowego miernika 805 byłoby niepraktyczne. Fluke 805/805 ES to niewątpliwie najlepszy wybór dla profesjonalistów wymagających dokładnych i powtarzalnych wyników pomiarów wibracji. Źródło: Conrad

AUTOMATYKA


PRODUKTY

ZGRZEWARKA BRANSON GSX

KOMPAKTOWA DRUKARKA ETYKIET I PARAGONÓW

Branson GSX to system ultradźwiękowy do wykonywania precyzyjnych, powtarzalnych zgrzewów w szerokiej gamie zastosowań dla mniejszych elementów z tworzyw sztucznych. Jest to rozwiązanie modułowe, dające integratorom większą swobodę konfigurowania sprzętu. Sercem platformy jest nowy, zaawansowany siłownik elektromechaniczny. System łączy w sobie doświadczenie firmy Emerson, serwomechanizm, zoptymalizowane oprogramowanie oraz opatentowany przez markę Branson tryb dynamiczny, umożliwiający dostosowanie parametrów zgrzewania w czasie rzeczywistym. Zaawansowany układ uruchamiania system GSx, zapewnia kontrolę i dokładność pozycji w szerokim zakresie siły nacisku. Pozwala to na uzyskanie spójnych zgrzewów o wysokiej jakości, również dla bardzo delikatnych i skomplikowanych komponentów.

TD-2130N to kompaktowa drukarka biurkowa firmy Brother. Zajmuje niewielką przestrzeń, zaś opcjonalna bateria pozwala na przenoszenie urządzenia i używanie go w każdym miejscu. TD-2130N zapewnia następujące parametry drukowania: rozdzielczość 300 dpi i prędkość 150 mm/s. Maksymalna długość zadruku etykiet wynosi jeden metr, zaś szerokość – 56 mm. Drukarka wyposażona jest w złącza: USB, Ethernet oraz możliwość dodania łączności Bluetooth i Wi-Fi. Do tego można rozbudować ją o panel dotykowy, co zwiększy komfort obsługi. TD-2130N współpracuje z systemami Windows, Android oraz iOS. Producent dołącza też zaawansowane oprogramowanie do tworzenia kodów: P-touch Editor 5. Gwarancja na urządzenie wynosi 3 lata.

Źródło: Emerson

Źródło: KONCEPT-L

R E K L A M A

11/2023

23


ROZMOWA

O zasadach organizacji produkcji i logistyki firmy KIPP w Polsce, ewolucji systemów pozycjonujących i mocujących oraz plusach udziału w wydarzeniach targowych mówi Przemysław Słaby, dyrektor KIPP Polska.

KIPP Polska wdraża koncepcję Przemysłu 4.0

24

Z tego względu w 2009 r. została podjęta decyzja o uruchomieniu autonomicznego, polskiego oddziału handlowego z siedzibą we Wrocławiu. Działając aktualnie w pełni niezależnie, możemy zaoferować najwyższą jakość naszych produktów w bardziej konkurencyjnych cenach. Ponadto standardowy czas realizacji zamówień, dzięki bezpośrednim dostawom z Centrum Logistycznego w Sulz Am Neckar, został skrócony do dwóch dni roboczych. Nieustannie staramy się analizować rynek oraz odpowiadać na potrzeby przemysłu. W ostatnich latach wdrożyliśmy m.in. wiele innowacyjnych produktów wpisujących się w koncepcję Przemysłu 4.0.

Jakiego typu produkty z Państwa oferty cieszą się największym zainteresowaniem polskich odbiorców? Przy tak ogromnym i zróżnicowanym asortymencie, jak w naszym przypadku, bardzo trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Jeżeli jednak miałbym wyróżnić konkretne produkty, to z pewnością należą do nich rękojeści nastawne, trzpienie ustalające i montażowe oraz zatrzaski kulkowe, które od lat niezmiennie cieszą się ogromnym zainteresowaniem naszych klientów. Jakie produkty firma KIPP wprowadziła w ostatnich miesiącach? W każdym kwartale pojawiają się w naszym asortymencie całkowicie nowe produkty oraz produkty stanowiące AUTOMATYKA

Fot. KIPP

Czy może Pan przybliżyć nam historię powstania firmy KIPP oraz jej rozwoju w Polsce? Już od prawie 15 lat marka KIPP jest rozpoznawana na polskim rynku. W tym czasie udało nam się przekonać wielu wymagających klientów do oferowanych przez nas produktów, charakteryzujących się najwyższą jakością. Obecnie firma KIPP jest jednym z wiodących na świecie dostawców znormalizowanych elementów maszyn, elementów manipulacyjnych oraz produktów z zakresu oprzyrządowania technologicznego i technologii mocującej. Jednym z nadrzędnych celów właściciela firmy zawsze była profesjonalna obsługa partnerów handlowych.


ROZMOWA rozszerzenie linii z aktualnej oferty. Do najciekawszych nowości produktowych z ostatnich kilku miesięcy należy zaliczyć łapy mocujące i dociski hydrauliczne oraz nowe moduły mocujące UNILOCK przystosowane do współpracy z systemami automatyki i robotyki. Elementy pozycjonujące i mocujące odgrywają dziś jeszcze większą rolę niż wcześniej z uwagi na rosnące wymagania inżynieryjne. W jakim kierunku idzie rozwój rozwiązań z zakresu technik mocowania? Oferta w zakresie systemów pozycjonujących i mocujących bardzo się zmieniła na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Jeszcze jakiś czas temu kluczową rolę odgrywała mechanika. W przypadku dzisiejszych zaawansowanych systemów pozycjonująco-mocujących jest to umiejętność połączenia systemów inżynierii mechanicznej, elektrycznej, komputerowej oraz automatyki. Niezmiernie trudno jest zaprojektować, wyprodukować i wdrożyć tak zaawansowany system bez specjalizacji w tym zakresie. Dlatego w ostatnich latach w Polsce powstało wiele nowych przedsiębiorstw kompleksowo zajmujących się tym zagadnieniem, tzw. integratorów, ponieważ zapotrzebowanie w tej dziedzinie jest ogromne. Gdzie powstają produkty dystrybuowane przez KIPP Polska? Nasz główny zakład produkcyjny mieści się w Niemczech w Sulz Am Neckar. Tam powstaje większość produktów. Poza tym Grupa KIPP posiada też kilka mniejszych fabryk, zlokalizowanych na terenie całej Europy.

W jaki sposób jest zorganizowana produkcja i logistyka KIPP w Polsce? Nasz polski oddział zajmuje się kompleksową obsługą dystrybucji i sprzedaży produktów KIPP w Polsce. Wszystkie produkty wysyłane są do polskich klientów bezpośrednio z Centrum Logistycznego KIPP w Sulz Am Neckar.

ZISIAJ PRZECIĘTNY ZAKŁAD D PRODUKCYJNY Z POLSKIM KAPITAŁEM NIE ODBIEGA JUŻ POD WZGLĘDEM ZAAWANSOWANIA TECHNOLOGICZNEGO OD POZIOMU EUROPEJSKIEGO. Co roku jak bumerang powracają dyskusje o tym, czy obecność na targach branżowych jest jeszcze dla wystawców opłacalna. Pojawiają się opinie, że wydarzenia targowe odchodzą powoli do lamusa i nie przynoszą wystawcom wymiernych korzyści. Jaka jest Pana ocena? Ja absolutnie nie zgadzam się z takimi opiniami. Po przerwie związanej z pandemią wzięliśmy udział w kilku wydarzeniach targowych w Polsce. Każde z tych wydarzeń cieszyło się ogromnym zainteresowaniem, nie mniejszym niż kilka czy kilkanaście lat temu. Uważam, że udział w targach branżowych ma wielowymiarowe znaczenie, zarówno dla wystawców, jak i dla zwiedzających. Z perspektywy wystawcy oczywiście nadrzędną wartością jest możliwość nawiązania kontaktów handlowych i dzięki temu pozyskania nowych klientów. Dla nas jednak nie mniej ważna jest możliwość spotka-

PRZEMYSŁAW SŁABY

Fot. KIPP

nia się i wzmocnienia relacji z naszymi obecnymi klientami. Zwiedzający natomiast mają możliwość szczegółowego zapoznania się z asortymentem dostawców z ich kręgu zainteresowania, w tym oceny produktów pod kątem wizualnym i technicznym. Opierając się tylko na formie cyfrowej – zdjęcia, modele, rysunki

Absolwent Technikum Mechanicznego w Gorzowie Wielkopolskim, z tytułem technik mechanik o specjalności Mechanika Precyzyjna i Automatyka oraz Wyższej Informatycznej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, z tytułem inżynier informatyk o specjalności Mikroprocesorowe Systemy Sterowania. W 2006 r. rozpoczął pracę jako przedstawiciel handlowy w firmie GFM Goma w dziale sprzedaży elementów i części maszyn, a od 2007 r. piastował funkcję jego kierownika. W 2009 r. rozpoczął współpracę z firmą KIPP, w której początkowo był odpowiedzialny za uruchomienie nowego oddziału KIPP w Polsce i zorganizowanie wszystkiego, co było związane z tym przedsięwzięciem. Od lipca 2010 r., kiedy oddział został uruchomiony, jest jego dyrektorem. Ponadto od 2018 r. odpowiada również za rozwój marki Norelem w Polsce.

techniczne – nie zawsze jesteśmy w stanie w pełni określić jakość, funkcjonalność czy możliwe zastosowanie danych produktów. Jak ocenia Pan stopień unowocześnienia polskich zakładów produkcyjnych w obszarze budowy maszyn i wpływ transformacji cyfrowej na ten obszar? Z branżą budowy maszyn mam do czynienia od 17 lat. Pamiętam doskonale, jak wyglądał przeciętny polski zakład produkcyjny np. z branży metalowej. Przeważały wówczas obrabiarki konwencjonalne z lat 70., bez jakiegokolwiek wsparcia automatyki. Wszystkie procesy montażu czy przezbrajania były realizowane manualnie. Oczywiście widzieliśmy w tamtym czasie również zakłady wyposażone w zaawansowane maszyny, jednak najczęściej były to oddziały satelitarne dużych międzynarodowych koncernów z branży motoryzacyjnej czy lotniczej. Sytuacja diametralnie się zmieniła na przestrzeni ostatnich lat. Dzisiaj przeciętny zakład produkcyjny z polskim kapitałem nie odbiega już pod względem zaawansowania technologicznego od poziomu europejskiego. Często w tym zakresie polskie fabryki wyglądają nawet lepiej niż w zachodniej Europie. Rozmawiała

Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

11/2023

25


TEMAT NUMERU

Jak udoskonalić Intralogistyka to nie tylko, jak mogłoby się wydawać, transport surowców czy produktów i dedykowane mu urządzenia, ale pojęcie to obejmuje cały szereg procesów planowania i automatyzacji transportu, przepływów magazynowych czy zarządzania zapasami. Nowoczesna, zautomatyzowana logistyka ma na celu optymalizację wszystkich tych procesów. Marcin Bieńkowski

26

ojęcie intralogistyki zostało zdefiniowane dość późno, bo dopiero w 2004 r. w niemieckiej normie VDMA 2004. Zgodnie z tą specyfikacją, intralogistyka obejmuje wszystkie procesy, które łączą w przedsiębiorstwie współdziałanie wewnętrznych przepływów materiałów, zautomatyzowanych pojazdów, logistki, transportu, a także produkcji. Jak widać, jest to niezwykle szeroka definicja, która wpisuje się w koncepcje związane z różnymi aspektami funkcjonowania Przemysłu 4.0. Innymi słowy, intralogistyka jest to gałąź logistyki, która koncentruje się na procesach logistycznych wewnątrz przedsiębiorstwa, związanych z przepływem materiałów, surowców, wyrobów gotowych oraz informacji. W praktyce są to [1]: • zarządzanie magazynami i stanami magazynowymi, • zarządzanie przepływem materiałów między magazynami a produkcją, • transport wewnętrzny materiałów między magazynami a produkcją,

• systemy transportu surowców, półproduktów i produktów na liniach produkcyjnych, • przepływ informacji i organizacja pracy pracowników. Co ważne, intralogistyka to nie tylko działania związane z transportem materiałów, półproduktów, części i elementów oraz gotowych wyrobów. Oczywiście, przenośniki, transportery, różnego rodzaju roboty transportowe, automatyczne magazyny i tym podobne elementy infrastruktury logistyki wewnątrzzakładowej są podstawą działania w tym obszarze, ale w skład intralogistyki wchodzi o wiele więcej innych elementów. Są to przede wszystkim działania związane z planowaniem i automatyzacją transportu, planowaniem przepływów i zapasów magazynowych, a także optymalizacją wszystkich tych procesów. Jak można się domyślić, ma to bezpośrednie przełożenie na wykorzystywane w firmie technologie. Z jednej strony są to wszelkiego typu urządzenia AUTOMATYKA

Fot. Versabox, STILL

procesy intralogistyki? P


TEMAT NUMERU transportowe, a z drugiej odpowiednio przygotowane systemy informatyczne oraz zespół czujników i sensorów działających w ramach Przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT). W szerszym ujęciu intralogistyka może obejmować cały rozwój zaplecza materiałowego w przedsiębiorstwie, w tym planowanie rozbudowy i realizację nowych inwestycji. Poszczególne obszary intralogistyki to [2]: • Wewnętrzny transport materiałów – obejmujący zarówno transport w obrębie samego magazynu, jak i między poszczególnymi zakładami produkcyjnymi oraz magazynami należącymi do jednego przedsiębiorstwa. • Zarządzanie zapasami i przepływem informacji – firma musi na bieżąco śledzić fizyczne ruchy towarów za pomocą systemu informatycznego pozwalającego kontrolować wahania stanów magazynowych, lokalizować dostępne zapasy i zarządzać ich uzupełnianiem. Do kompleksowego śledzenia przepływu towarów, obsługi procesu zakupu i fakturowania zazwyczaj wykorzystuje się różne wysoko wyspecjalizowane programy do zarządzania zapasami. • Zarządzanie magazynem – czyli wszystkimi wykonywanymi operacjami logistycznymi, takimi jak: przygotowywanie zamówień, zarządzanie lokalizacją produktów, przyjmowanie i wydawanie towarów itd.

?

Fot. Versabox, STILL

Transport wewnętrzny

Transport wewnętrzny, nazywany też transportem wewnątrzzakładowym lub transportem bliskim obejmuje procesy logistyczne, w wyniku których materiały, półprodukty, wyroby gotowe, podzespoły, a także narzędzia przemieszczane są wewnątrz jednego obiektu (np. hali produkcyjnej czy magazynu) lub zespołu obiektów (zakładu, fabryki), od momentu odbioru towaru, a więc przywiezienia go na teren zakładu, po załadunek i wywiezienie gotowych produktów do klientów. Termin transport wewnętrzny obejmuje więc zarówno transfer ładunków wewnątrz magazynu, jak i przewożenie ich po zakładzie między stanowiskami i liniami produkcyjnymi. W literaturze, wyróżnia się: 11/2023

• transport wewnętrzny składowo-magazynowy, • transport wewnętrzny produkcyjny. Pierwszy z nich obejmuje przyjęcie towaru, jego składowanie, w tym przemieszczanie wewnątrz magazynu lub stref magazynowych, komplementację i wydawanie. Transport produkcyjny polega zaś na dostarczaniu surowców, komponentów, narzędzi i wyrobów na stanowiska oraz na ich przemieszczaniu między poszczególnymi liniami czy gniazdami produkcyjnymi. Kluczowym zagadnieniem w transporcie wewnątrzzakładowym, zwłaszcza produkcyjnym, jest jego koordynacja z procesami produkcyjnymi tak, aby potrzebne materiały i komponenty znajdowały się w określonych punktach węzłowych w konkretnych ilościach i dokładnie wyznaczonym czasie. W ten sposób można uniknąć przestojów spowodowanych brakiem materiałów, a przetworzone na danej maszynie lub przywiezione do obróbki elementy nie przeszkadzają w optymalnym prowadzeniu produkcji. Transport produkcyjny podzielić można na kilka mniejszych kategorii: • Transport międzywydziałowy – dotyczy transportu ładunków pomiędzy różnymi wydziałami przedsiębiorstwa oraz gotowych produktów z produkcji do przestrzeni magazynowych, • Transport wewnątrzwydziałowy – obejmuje transport towarów bezpośrednio w hali produkcyjnej i bezpośrednio związany jest z procesem technologicznym, • Transport stanowiskowy – dotyczy przestrzeni stanowiska roboczego,

• Transport międzystanowiskowy – obejmuje wymianę produktów pomiędzy kolejnymi stanowiskami roboczymi. Urządzenia transportu wewnętrznego służą zaś do przemieszczania ładunków w ramach działań logistycznych związanych z transportem wewnątrzzakładowym. Innymi słowy, środkami transportu wewnętrznego są wszystkie urządzenia i pojazdy, za pomocą których realizowane jest przemieszczanie ładunków w obrębie zakładu. Przemieszczanie to może odbywać się zarówno w poziomie, jak i w pionie. Do urządzeń transportu wewnętrznego zalicza się: • Przenośniki – przenośniki przeznaczone są do transportu materiałów sypkich lub elementów jednostkowych, zarówno luzem, w paczkach, kontenerach i pojemnikach, jak i na paletach. Rozróżniamy tu przenośniki cięgnowe i bezcięgnowe. Do tych pierwszych zaliczamy przenośniki rolkowe, taśmowe, członowe, podwieszane, łańcuchowe, zbierakowe i kubełkowe, do drugich przenośniki grawitacyjne, wstrząsowe, wałkowe, śrubowe, miotające i impulsowe. Przenośniki obu kategorii wykorzystywane są zarówno w halach produkcyjnych, jak i magazynowych, służą przede wszystkim do ciągłego transportu poziomego i pod kątem (rzadziej pionowo). • Dźwigi i dźwignice – służą do transportu pionowego, zazwyczaj przerywanego (co wynika z potrzeby pobierania, przenoszenia i zwalniania kolejnych ładunków) na niewielkie odległości i wyposażone są w hy-

27


drauliczny bądź elektryczny napęd. Jeśli chodzi o dźwigi, wyróżniamy tu dźwigi osobowe (windy), towarowe, budowlane (np. żurawie budowlane) i podesty transportowe. Wśród dźwignic wyróżnić można dźwigniki, cięgniki, suwnice i dźwignice wspornikowe, nazywane też żurawiami. • Ładowarki – przeznaczone do załadunku i transportu sypkich, luźnych materiałów. Zgodnie z podziałem ładowarki dzielimy na łyżkowe i przenośnikowe. • Wózki – jeden z najpopularniejszych środków transportu wewnętrznego. Najczęściej stosowane do transportu palet lub towaru drobnicowego. Wyróżniamy: wózki paletowe, transportowe i jezdne. Zatrzymajmy się na chwilę na wózkach. Wózki paletowe to urządzenia służące do transportu i podnoszenia załadowanych palet. Stosuje się je przede wszystkim do lekkich i średnio intensywnych prac związanych ze składowaniem, transportem na niewielkie odległości i rozładunkiem towarów. Cechami charakterystycznymi są ręczna obsługa i niewielka wysokość unoszenia, zwykle do 20 cm. Z kolei wózki transportowe to uniwersalne nieposiadające własnego napędu wózki służące do transportu lekkiego, maksymalnie

28

450 kg. Bardzo często wykorzystuje się je w magazynach i na halach produkcyjnych, wymagają ręcznej obsługi. Najszerszą grupa wózków są wózki jezdne, do których zalicza się popularne wózki widłowe. Wśród wózków jezdnych wyróżnić można następujące typy: • naładowne – kolebowe (z uchylną skrzynią samo-rozładowczą), specjalizowane, platformowe, • podnośnikowe – bramowe, masztowe, ciągnikowe, • unoszące – widłowe, podsiębierne, platformowe, • specjalne. W szerokim ujęciu wózki jezdne to zarówno uniwersalne pojazdy sprawdzające się w wielu zróżnicowanych zadaniach, jak i specjalistyczne urządzenia pozwalające na wydajną pracę w konkretnych aplikacjach. I tak, wózki unoszące stosowane są przede wszystkim do wydajnego transportu poziomego, gdzie wymagane jest też układane towarów na pewnej wysokości. Tutaj prym wiodą wózki widłowe, zarówno te elektryczne, jak i spalinowe zasilane gazem, benzyną lub olejem napędowym, gdyż pozwalają one na swobodny transport poziomy oraz na podnoszenie ładunków kilka metrów wzwyż – także w przypadku palet o stosunkowo dużej masie. Przykładem wózków widłowych zoptymalizowanych pod kątem intralogistyki, wytrzymałości, precyzji, ergonomii, bezpieczeństwa elektrycznego są wózki widłowe RX firmy STILL. Mają

nowoczesne akumulatory litowo-jonowe o napięciu od 24 V do 80 V z szeroką gamą opcji sterowania i inteligentnych systemów wspomagania. Modele te są standardowo wyposażone w komfortowe miejsce pracy operatora, intuicyjną koncepcję obsługi i inteligentny komputer pokładowy STILL Easy Control, współpracujący z rozwiązaniami Przemysłu 4.0. Ciągniki elektryczne służą do transportu poziomego i efektywnego zaopatrywania linii produkcyjnych oraz odbierania pustych nośników ładunku. Dobierając odpowiednie przyczepy, wózki i troleje łatwo dostosować je do przewozu specyficznych towarów. Wózki podnośnikowe wyróżniają się kompaktową konstrukcją i zasięgiem sięgającym kilka metrów wzwyż. W miejscach, gdzie ładunek musi być podniesiony wyżej, można skorzystać z wózków wysokiego składowania, które pozwalają na efektywną obsługę systemów regałowych. Wózki systemowe VNA (Very Narrow Aisle), ułatwiają wydajną pracę w bardzo wąskich alejkach i na dużych wysokościach. Konstrukcja VNA umożliwia obrót wideł o 180° w korytarzu między dwoma rzędami regałów, a maksymalna wysokość podnoszenia przekracza nawet 17 m. Wózki do kompletacji optymalizują wydajność wykonywanych zadań z zakresu przygotowywania zamówionych towarów – czy to z jednej, czy z wielu kondygnacji. W magazynach często potrzebne są również różnego rodzaju dźwignice. Przykładem są systemy dźwignicowe AUTOMATYKA

Fot. ETISOFT

TEMAT NUMERU


TEMAT NUMERU oferowane przez firmę Promag. Takie urządzenia, zaliczane do systemów transportu bliskiego, zwiększają wydajność stanowisk lub gniazd produkcyjnych, a co za tym idzie przyczyniają się do obniżania kosztów produkcji oraz do podniesienia bezpieczeństwa i ergonomii pracy. Do infrastruktury transportu wewnętrznego zalicza się także [5]: • regały magazynowe czyli konstrukcje, na których przechowywane są towary, np. regały paletowe, regały półkowe, regały przesuwne itp., projektowane w zależności od rodzaju i wielkości przechowywanych towarów, • taśmy transportowe, wykorzystywane do automatycznego przenoszenia towarów na krótkie odległości wewnątrz magazynu. Taśmy transportowe mogą być zasilane elektrycznie i mogą być częścią systemu sortowania towarów, • paletyzatory i depaletyzatory, czyli urządzenia służące do automatycznego układania na paletach lub zdejmowania towarów z palet, należą do nich roboty paletyzujące, • systemy kierowania ruchem, stosowane w większych magazynach do zapewnienia płynnego przepływ towarów i uniknięcia kolizji, należą do nich: znaki drogowe, oznaczenia podłogowe, sygnalizatory świetlne itp. • infrastruktura komunikacyjna, obejmująca m.in. systemy łączności radiowej, urządzenia do przekazywania informacji, monitoring wizyjny itp., które zapewniają skuteczny przepływ informacji w obrębie magazynu.

Fot. ETISOFT

Zarządzanie zapasami, przepływem informacji i magazynem

Zarządzanie zapasami to proces kontroli i regulacji ilości zapasów w przedsiębiorstwie w celu zapewnienia ciągłości produkcji lub sprzedaży, który ma na celu zapewnienie optymalizację kosztów związanych z zamawianiem i magazynowaniem produktów, surowców, podzespołów i narzędzi. W największym uproszczeniu w zakres zarządzania zapasami wchodzi: • Określenie potrzeb – przewidywanie ile surowców, półfabrykatów 11/2023

KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z WDROŻENIA SYSTEMU WMS: • Elastyczność, adaptowalność i skalowalność czyli zdolność dostosowywania się do zachodzących zmian, takich jak: wdrażanie nowych technologii, przezbrojenia linii produkcyjnych, zmienność asortymentu i wolumenu produkcji, wzrost zapotrzebowania na komponenty i surowce, itp. • Całkowita kontrola stanów magazynowych pod względem liczby podzespołów, surowców, pochodzenia, lokalizacji oraz miejsca docelowego. Inwentaryzacja w czasie rzeczywistym. • Wysoka jakość dzięki eliminacji błędów i opóźnień w dostawach elementów na poszczególne punkty węzłowe. • Zarządzanie przepływem produktów, podzespołów, surowców, narzędzi oraz informacji. • Integracja wyrażająca się w usprawnianiu komunikacji między procesami, począwszy od wydania z magazynu, przez procesy transportu i magazynowania w punktach węzłowych po dostarczenie produktów do pakowania i wysyłki do klienta końcowego. • Zmniejszenie kosztów logistycznych. Optymalizacja wykorzystania zasobów i kosztów operacyjnych, nawet do 50 % lepsze wykorzystanie pojemności magazynowej oraz do 30 %, a nawet 40 % mniej operacji pośrednich związanych z dostarczaniem produktów do punktów węzłowych. • Wysoka precyzja i szybkość realizacji procesów kompletacji. • Aktualizacja informacji w czasie rzeczywistym, co prowadzi optymalizacji podejmowanie decyzji.

lub produktów gotowych będzie potrzebne i kiedy. • Zakup i dostawa – decyzje dotyczące ilości zamawianych produktów, momentu ich zamawiania oraz wyboru dostawców. • Przechowywanie zapasów, w tym zapewnienie odpowiednich warunków składowania, aby zapasy były chronione przed uszkodzeniem czy utratą, a jednocześnie były łatwo dostępne. • Kontrola zapasów czyli monitorowanie ilości i wartości zapasów, a także kontrola nad ich rotacją i terminowością wykorzystania. • Minimalizacja kosztów, optymalizacja procesów związanych z zapasami, tak aby minimalizować koszty związane z ich przechowywaniem, utylizacją, brakami w zapasach czy nadmiernymi zapasami. • Zabezpieczenie przed brakami, zapewnienie, aby produkty były dostępne dla klientów lub linii produkcyjnej wtedy, kiedy są potrzebne, minimalizując ryzyko przestoju w produkcji lub utraty sprzedaży. • Regularna ocena dostawców pod kątem jakości, terminowości dostaw i kosztów. Jak już wspomniano zarządzanie zapasami w intralogistyce obejmuje

wszystkie procesy przemieszczania towarów w obrębie zakładu i związanych z nim operacji pakowania, załadunku, kompletacji, transportu, rozładunku, konsolidacji, de-konsolidacji, znakowania, ważenia czy składowania. Ręczna kontrola wszystkich tych operacji nie umożliwia zarządzania zapasami w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Opóźnienia mogą wynosić od kilkudziesięciu minut do kilku godzin, a w skrajnych wypadkach nawet do kilku dni. Jak można się domyślić, w ten sposób nie da się prowadzić konkurencyjnej rynkowo firmy. Dlatego skuteczne zarządzanie zapasami w intralogistyce wymaga informatycznego systemu zarządzania magazynem WMS (Warehouse Management System), który pozwala nie tylko na zarządzanie zapasami w czasie rzeczywistym, ale daje również możliwość całkowitej kontroli nad przepływami produktów oraz umożliwia ich pełną identyfikowalność, właśnie dzięki bieżącemu monitorowaniu przepływów nie tylko w magazynie, ale również na liniach produkcyjnych i poszczególnych stanowiskach roboczych. Do zarządzania w pełni informacją niezbędna jest jednak integracja systemu WMS z innymi systemami w przedsiębiorstwie, w tym z systemem ERP i, jeśli 29


TEMAT NUMERU

Intralogistyka 4.0

Warto pamiętać o tym, że we współczesnym przedsiębiorstwie wszystkie systemy związane z intralogistyką, a także 30

przepływ informacji dotyczących transportu i magazynowania powinny być w maksymalnym stopniu zdigitalizowane i zautomatyzowane, tak aby spełnione były założenia automatycznej produkcji zgodnej z ideą Przemysłu 4.0. Pozwoli to nie tylko utrzymać kontrolę nad przepływami surowców, podzespołów i części, ale również zindywidualizować i dostosować produkcję do potrzeb klienta. Dzięki temu można produkować niewielkie serie i realizować indywidualne zamówienia. Optymalizacja procesów produkcyjnych i logistycznych jest możliwa z wykorzystaniem kompleksowych rozwiązań z zakresu Internetu Rzeczy, dzięki którym można usprawnić procesy, wspomóc optymalizację wykorzystania zasobów, a także zwiększyć bezpieczeństwo w obiektach produkcyjnych. Jednym z takich rozwiązań jest Comarch Asset Tracking, umożliwiający lokalizowanie i monitorowanie kluczowych zasobów przedsiębiorstwa wewnątrz i na zewnątrz budynków. Odbywa się to przy użyciu specjalnych

WSZYSTKIE SYSTEMY ZWIĄZANE Z INTRALOGISTYKĄ, A TAKŻE PRZEPŁYW INFORMACJI DOTYCZĄCYCH TRANSPORTU I MAGAZYNOWANIA POWINNY BYĆ W MAKSYMALNYM STOPNIU ZDIGITALIZOWANE I ZAUTOMATYZOWANE. AUTOMATYKA

Fot. Getac, Omron

to możliwe, systemem zarządzania produkcją. Połączenie systemów zarządzania zasobami przedsiębiorstwa ERP i zarządzania magazynem WMS zapewnia spójność danych i procesów. W ten sposób możliwa jest płynna współpraca różnych działów firmy, a wykorzystanie wspólnych interfejsów programistycznych i interfejsów użytkownika pozwala na łatwą integrację narzędzi. Dzięki temu dużo łatwiej jest kontrolować intralogistykę, sterowanie produkcją i biznesowe zarządzanie produkcją eliminując niepotrzebne gromadzenie zapasów, sterując przepływami komponentów a przez to zwiększona zostaje wydajność i redukowane jest ryzyko błędów. Integracja systemów może także przyczynić się do zwiększenia zadowolenia klienta, przez lepsze zarządzanie zamówieniami i dostawami. Co więcej, mobilne aplikacje na smartfony i tablety umożliwiają dostęp do danych i narzędzi zarządzania intralogistyką z dowolnego miejsca w zakładzie. Z kolei wykorzystanie chmury obliczeniowej oferuje skalowalność systemu WMS. Dzięki temu zarządzanie intralogistyką można łatwo dostosować się do zmieniających się potrzeb. Programy tego typu cieszą się coraz większą popularnością, co potwierdza raport firmy doradczej Grand View Research. Wartość amerykańskiego rynku systemów magazynowych WMS do 2030 r. będzie rosła w tempie 16,1 % średniorocznie, osiągając 11 mld USD.

urządzeń połączonych z Internetem (Przemysłowy Internet Rzeczy) i dedykowanej aplikacji [6]. Główny cel, dla którego wdrażany jest system klasy Asset Tracking, to optymalizacja produkcji. Rozwiązanie tego typu pomaga wychwycić i wyeliminować ewentualne opóźnienia w transporcie wewnątrzzakładowym, minimalizuje czas przestojów oraz wspiera w odpowiednim lokowaniu zasobów w miejsca, w których są one najbardziej potrzebne podczas konkretnego etapu produkcji. Asset Tracking pozwala też odpowiednio szybko wykryć wąskie gardła, dzięki czemu możliwe jest wyeliminowanie strat, uniknięcie dodatkowych kosztów oraz finalnie – zwiększenie wydajności zakładu produkcyjnego. Dobrze zaimplementowana automatyzacja znacznie zwiększa efektywność i niezawodność procesów transportowych. Jednym z popularnych rozwiązań stosowanych w automatyzacji transportu są automatyczne przenośniki z szeregiem czujników. Napędzana mechanicznie linia eliminuje wymóg transportu ręcznego lub z pomocą wózka. Zaletami zastosowania automatycznych przenośników jest ograniczenie liczby stanowisk i możliwość transportu towaru w trudno dostępnych miejscach. Poza udziałem w procesie produkcyjnym, przenośniki mogą zostać zastosowane także w transporcie między halą produkcyjną a magazynem. Inną możliwością automatyzacji procesów transportu jest zastosowanie pojazdów autonomicznych. Wózki AGV (Automated Guided Vehicle) nie wymagają pomocy człowieka, mogą poruszać się samodzielnie według za-


Fot. Getac, Omron

TEMAT NUMERU programowanego schematu lub być nawigowane z poziomu panelu sterowania. Wózki autonomiczne gwarantują wysoką wydajność operacji transportowych. Firma Etisoft oferuje System Automatycznej Dystrybucji i Transportu, który składa się z trzech robotów AGV – IntraBot Lift, IntraBot Fork, IntraBot Picker. Pierwszy z nich przeznaczony jest do transportu ładunków na standardowych paletach EUR1. W pojeździe umieszczony jest podnośnik palet, który pobiera i odstawia paletę na początek lub koniec linii produkcyjnej oraz magazynowej. Drugi to zautomatyzowany wózek widłowy, zaś trzeci, IntraBot Picker, usprawnia procesy przechowywania i kompletacji w magazynach i centrach dystrybucyjnych opartych na pojemnikach typu KLT. Robot został zaprojektowany do poruszania się w wąskich przejściach i łatwego podnoszenia przedmiotów. Kolejnym krokiem we wdrażaniu nowoczesnej logistyki jest tworzenie zrobotyzowanych magazynów. W obiektach tych działalność personelu wspierana jest przez maszyny – cięższe i powtarzalne prace wykonują roboty, natomiast pracownicy zajmują się bardziej skomplikowanymi operacjami. To właśnie czynnik ludzki jest najistotniejszym elementem intralogistyki, gdyż zapewnia maksymalną efektywność funkcjonowania magazynu. Dlatego też wszelkie usprawnienia w tym zakresie uwzględniają przede wszystkim bezpieczeństwo i ergonomię pracy. Dobrym przykładem takiego podejścia są tzw. koboty, czyli roboty współpracujące, np. zrobotyzowane ramiona mechaniczne lub maszyny pakujące, które odciążają personel przy kompletacji i pakowaniu zamówień, zmniejszając tym samym uczucie zmęczenia. Aby uniknąć problemów z produktywnością wynikających z nieprawidłowej organizacji pracy, system WMS wyposażany jest w moduł zarządzania czasem pracy (Labor Management Systems). Program jest odpowiedzialny za m.in. przydzielanie zadań poszczególnym pracownikom i monitorowanie ich przebiegu [2]. Ciekawe rozwiązanie oferuje firma WObit. Robot AGV może przenosić 11/2023

nie tylko materiały lub wyroby gotowe, ale również ramiona robotów wieloosiowych. Wózek samojezdny może sam w sobie stanowić też mobilne stanowisko montażowe, które podjeżdża do poszczególnych gniazd produkcyjnych. Po zintegrowaniu z oprogramowaniem typu SCADA, synchronizującym procesy przemysłowe, robot mobilny AMR staje się częścią inteligentnego organizmu nowoczesnej fabryki. Bezpieczeństwo pracy zapewnione jest m.in. dzięki wyposażeniu w skaner laserowy z funkcją bezpieczeństwa, który odpowiada za detekcję wszelkich przeszkód pojawiających się przed robotem AGV/AMR. Dzięki jego działaniu AMR może odpowiednio reagować zwalniając lub całkowicie się zatrzymując, aby uniknąć kolizji. Jak już wspomniano, wdrożenie systemu WMS znacznie przyspiesza przepływ procesów intralogistyki. Bardzo istotną zaletą takiego oprogramowania jest identyfikowalność ruchu produktów biorących udział w poszczególnych operacjach zachodzących w różnych strefach magazynu. Dzięki tej funkcji system WMS umożliwia lepszą organizację zadań związanych z przyjmowaniem towaru, kompletacją, transportem wewnątrz zakładowym i wysyłką do klienta. Zastosowanie w magazynie systemu skomunikowanych wzajemnie urządzeń (internet rzeczy) jest niezbędne do gromadzenia i przekazywania informacji ze środowiska rzeczywistego do cyfrowego. Służą do tego m.in. tablety i smartfony, słuchawki (kompletacja głosowa), terminale, czytniki kodów kreskowych, system RFID czy sygnalizatory świetlne [2]. Systemy tego typu usprawniają przekazywanie poleceń generowanych przez oprogramowanie WMS magazynierom lub zautomatyzowanym systemom magazynowym (bezpośrednia komunikacja między oprogramowaniem sterującym i zarządzającym), a także przyjmowanie informacji zwrotnej. Skuteczna komunikacja jest nieocenionym wsparciem w najbardziej pracochłonnej czynności magazynowej, jaką jest kompletacja zamówień. Aby prawidłowo nadzorować prze-

pływ surowców, podzespołów i towarów w intralogistyce systemy informatyczne muszą na bieżąco zbierać dane o sytuacji związanej z transportem i przemieszczaniem towarów. W tym celu wykorzystuje się albo systemy optyczne bazujące na kodach optycznych (kod kreskowy, kod QR) lub coraz częściej na etykietach radiowych RFID. Przykładem takiego systemu może być system V680 RFID firmy Omron, który służy do śledzenia wewnętrznego przepływu materiałów na liniach montażowych lub przeładunkowych. System jest zgodny z normą ISO  15693 oraz zaaprobowany przez komisje FCC, ARIB i CE, działa w paśmie 13,56 MHz i jest niezwykle stabilny w trudnych warunkach pracy. Do kontroli przepływu towarów, sterowania nim i ręcznej inwentaryzacji wykorzystać można przemysłowe tablety takie jak np. Getac A140 oferowany przez firmę Elmark Automatyka. Jest to tablet typu Rugged, a więc odporny na warunki zewnętrzne i bardzo wytrzymały pod względem mechanicznym. Wyposażony jest w czytnik kodów kreskowych, kodów 3D, a także czytnik RFID. Na koniec warto też wspomnieć o oprogramowaniu pozwalającym stworzyć cyfrowego bliźniaka systemu intralogistyki, które pozwala przetestować wszelkie zmiany konfiguracji w wirtualnym środowisku, Pozwala to uniknąć wielu błędów i niepotrzebnych przestojów. Tego typu systemem jest Versabox Virtual Factory. Jest to narzędzie do projektowania i symulacji procesów intralogistyki. Oferuje modelowanie, wizualizację i ocenę procesów intralogistycznych bazujących na autonomicznych robotach AMR. Marcin Bieńkowski AUTOMATYKA

Źródła informacji [1] Informacje zawarte na stronie internetowej firmy ASTOR, www.astor.com.pl [2] Informacje zawarte na stronie internetowej firmy Mecalux, www.mecalux.pl [3] Materiały firmy STILL [4] Materiały firmy Movincar Polska [5] Materiały firmy Jungheinrich [6] Materiały firmy Comarch 31


TEMAT NUMERU

Intralogistyka przyszłości jest cicha i praktycznie niezauważalna. Pojazdy sterowane automatycznie suną po hali fabrycznej, z najwyższą precyzją obsługując stacje dokowania – a wszystko to dzieje się niemal bezgłośnie. Gdyby nie hałas pracujących maszyn, można byłoby usłyszeć, jak serca dostawców usług intralogistycznych biją szybciej z radości. Martina Schili

M

amy dobrą wiadomość – wydajna produkcja, w której ludzie, maszyny, przenośniki podłogowe oraz systemy magazynowe są połączone w jeden system intralogistyczny nie jest już tylko wizją. Wszystko jest możliwe już dziś – tego rodzaju rozwiązania, określane jako inteligentny przepływ materiałów, oferuje firma TRUMPF, a do współpracy dołącza firma Leuze – ekspert w dziedzinie czujników. Jej urządzenia pomagają w wykrywaniu obecności, gromadzeniu danych oraz zapewnieniu bezpieczeństwa.

Najnowsze technologie od lidera w branży

TRUMPF to marka z najwyższej półki. Z obrotem około 4,2 mld euro (2021/22), firma high-tech z siedzibą w Ditzingen (Niemcy), oferuje swoim klientom rozwiązania produkcyjne w zakresie obrabiarek i techniki laserowej. TRUMPF zatrudnia około 16 500 pracowników w ponad 70 zakładach 32

P R O M O C J A

na całym świecie. Jako dostawca może zaproponować swoim klientom nie tylko pojedyncze maszyny – na życzenie przenosi na zupełnie nowy poziom cały system intralogistyczny w przedsiębiorstwach produkcyjnych. A to bardzo się opłaca klientom firmy TRUMPF: operacje, które nie generują wartości dodanej – takie jak wyszukiwanie materiałów, transport elementów z blachy stalowej lub czynności administracyjne związane z księgowaniem zleceń – pochłaniają do 40 % zasobów w konwencjonalnej organizacji produkcji. Manuel Schwestka wie, że inteligentny przepływ materiałów może znacząco poprawić sytuację. Kierownik produktu Software & Automation w firmie TRUMPF jest ekspertem w dziedzinie inteligentnych rozwiązań w automatyce. – Zgodnie z naszą koncepcją swoją rolę mają do odegrania wszystkie maszyny, procesy, interfejsy oraz – przede wszystkim – ludzie. Wprowadzamy harmonię do systemu – mówi Manuel Schwestka. Punkt wyjścia stanowi AUTOMATYKA

Fot. Leuze

Harmonia działania


TEMAT NUMERU stworzenie cyfrowego obrazu zakładu produkcyjnego wraz ze wszystkimi elementami i miejscami składowania. Na jego podstawie można systematycznie planować i kontrolować cały proces produkcyjny. Każdy, kto chciałby przekonać się, jak zorganizowany jest taki inteligentny przepływ materiałów powinien odwiedzić jedno z 16 Centrów Obsługi Klienta TRUMPF rozsianych po całym świecie, np. w siedzibie głównej w Ditzingen. Od 1987 r. firma prezentuje tam, w oparciu o aktualną ofertę produktów, cały łańcuch technologiczny do obróbki blach – od pojedynczych obrabiarek po w pełni zautomatyzowane rozwiązania produkcyjne. Klienci mogą przyjrzeć się maszynom wykorzystującym różne technologie. Do głównych zadań zespołu Centrum Obsługi Klienta należą również prowadzenie analiz czasu i wykonalności oraz produkcja części wzorcowych.

Pewny i bezbłędny dojazd do stacji dokowania

Fot. Leuze

Łańcuch obróbki dla blach składa się zasadniczo z następujących etapów: np. wykrawania, cięcia, gięcia i spawania. Dla każdego z tych etapów firma TRUMPF oferuje odpowiednie urządzenia, jak wycinarki laserowe 2D, prasy krawędziowe, wykrawarki oraz systemy spawania laserowego. Stacje dokowania są elementem łączącym wszystkie miejsca pracy. Stanowią one kluczową część inteligentnego systemu intralogi-

Dostawa materiału do zautomatyzowanych obrabiarek jest również wspierana przez technologie czujnikowe Leuze

stycznego. – Stacja dokowania może być najlepiej opisana jako „magazyn materiałów” dla stanowisk roboczych i obrabiarek. Jest to zatem miejsce, w którym w połączeniu z oprogramowaniem Oseon firmy TRUMPF można automatycznie zarejestrować i zapisać wszystkie ruchy materiałowe między stanowiskami roboczymi. Ponadto stacja służy również pojazdom sterowanym automatycznie (AGV) jako bezpieczne i zdefiniowane miejsce przekazania ładunku – mówi Manuel Schwestka. Pojazdy te dostarczają palety z materiałem lub bez materiału do przypisanych im stacji dokowania. Aby zapewnić, że operacja odbywa się sprawnie i automatycznie, potrzebne są odpowiednie rozwiązania czujnikowe. W fazie projektowej specjaliści

Wielowiązkowa bariera bezpieczeństwa serii MLD 500 firmy Leuze zabezpiecza dostęp do strefy niebezpiecznej. Ponadto zainstalowano czujniki do wykrywania obecności palet, jak również do zbierania danych o zamówieniach i materiałach

11/2023

od czujników z firmy Leuze zaoferowali pomoc w charakterze doradców. W dziedzinie intralogistyki firma Leuze ma unikalny know-how w dziedzinie zastosowań oraz rozległe doświadczenie w zakresie innowacyjnych i niezawodnych rozwiązań czujnikowych zaprojektowanych do pracy w zautomatyzowanym środowisku. Zgodnie z wymaganiami klienta wszystkie stacje dokowania przy łańcuchu obróbki blach w Centrum Obsługi Klienta w Ditzingen zostały wyposażone w czujniki.

Automatyczne uzupełnianie stanu materiałów

Procesy zachodzące w stacji dokowania przebiegają w następujący sposób. AGV – lub alternatywnie ręcznie obsługiwany wózek wysokiego składowania – ładuje na stację pustą lub pełną paletę. Paleta jest z kolei umieszczana na przenośniku rolkowym, który pracownicy mogą przeciągnąć np. do swojego stanowiska roboczego lub znajdującej się w pobliżu obrabiarki. W ten sposób można wygodnie wyposażyć miejsca pracy w niezbędne części. Pracownicy nie muszą oddalać się od stanowiska, aby zaopatrzyć się w potrzebne elementy. Dużą zaletą jest cyfrowa wizualizacja procesów. Każda stacja dokowania rejestruje automatycznie ruchy materiału przy ładowaniu lub zdejmowaniu palety. Te ruchy są przekazywane do systemu sterowania transportem Oseon w standardzie 33


TEMAT NUMERU

OPC UA. Stacja dokowania jest więc tymczasowym miejscem składowania w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk roboczych, a także źródłem informacji o przyjęciu i wydaniu towaru.

Czujniki zarejestrują wszystko

Czujniki Leuze służą do obsługi stacji dokowania oraz do przekazywania danych do systemu. Stacja dokowania wyposażona jest zazwyczaj w trzy czujniki. Czujnik HT5.1/4X jest zainstalowany w dolnej części stacji. Wykrywa on obecność przenośnika. Kolejny czujnik tego typu znajduje się w górnej części stacji dokowania. Jego zadaniem jest rejestracja obecności palet. Jeśli paleta zostanie wykryta, HT5.1/4X inicjuje identyfikację palety za pomocą kolejnego czujnika. W tym celu stosowany jest DCR  202iC. Dzięki kodowi 2D znajdującemu się na palecie skaner przechwytuje dane dotyczące zamówienia i materiału oraz przekazuje dane do systemu sterowania transportem. Na podstawie informacji ze stacji dokowania oprogramowanie Oseon powiadamia pracowników produkcji o tym, kiedy dokładnie i gdzie dane zamówienie ma być odebrane lub czasowo składowane lub czy ma być przetransportowane na określone stanowisko robocze. W tym celu system dostosowuje się do odpowiednich danych, dotyczących danego zlecenia, znajdujących się w planie produkcji. Na tej podstawie oprogra34

mowanie Oseon firmy TRUMPF automatycznie planuje transport z punktu A do punktu B i przekazuje informacje pracownikom lub pojazdom AGV. W ten sposób, w połączeniu z odpowiednimi stacjami dokowania znajdującymi się na stanowiskach roboczych, tworzony jest system prawdziwie inteligentnego przepływu materiałów.

Zautomatyzowane, ale i elastyczne

W przypadku intralogistyki interakcja między technologią czujników a oprogramowaniem przynosi znaczne korzyści. – Dzięki systemowi czujników stacji dokowania zawsze wiemy, czy w magazynie materiałów na danym stanowisku roboczym jest jeszcze wolne miejsce.

Czujniki jako klucz do automatyzacji

– Zainstalowane czujniki Leuze stanowią niejako szkielet tego inteligentnego rozwiązania intralogistycznego – mówi Jörg Beintner, kierownik ds. kluczowych klientów dla obrabiarek w firmie Leuze. Tutaj każdy czujnik pokazuje

Nowoczesna linia do obróbki blach w Centrum Obsługi Klienta; na pierwszym planie w pełni zautomatyzowana zaginarka TruBend Center 7030

AUTOMATYKA

Fot. Leuze

Zbliżenie rozwiązania czujnikowego Leuze w stacji dokowania. Po zdjęciu pokrywy kolumny, po lewej stronie, widać zainstalowany czujnik HT5.1/4X do wykrywania obecności palet. Czytnik kodów DCR 202iC z kamerą (w centrum) do wykrywania kodu 2D na palecie odczytuje dane dotyczące zamówienia i materiału. Sygnalizator świetlny po prawej stronie wskazuje aktualny status za pomocą kolorowego sygnału

Jeżeli tak, to oprogramowanie do planowania produkcji Oseon zadba o to, aby na stanowisko robocze dostarczyć kolejny ładunek odpowiedniego materiału lub wygenerować zlecenie transportowe. Zlecenie jest następnie przekazywane osobie wyposażonej w tablet lub bezpośrednio do pojazdu AGV i przetwarzane zgodnie z sekwencją dynamiczną – wyjaśnia Mario Mörk, kierownik grupy Software and Process Solutions w firmie TRUMPF. Kolejność realizacji zadań zależy np. od priorytetu zlecenia klienta. Dzięki czujnikom Leuze palety są rezerwowane lub rejestrowane w miejscu pracy automatycznie, co oszczędza czas. Ponadto zapewniona jest znaczna elastyczność systemu, ponieważ w razie potrzeby za jego pomocą do procesu można również włączać pracowników. Może to być konieczne, jeśli np. firma wytwarza produkty w kilku fizycznie oddzielonych od siebie budynkach. W takim przypadku AGV dostarcza materiał aż do granicy budynku, a następnie pracownik transportuje go między budynkami. Uprawnieni pracownicy mogą również w każdej chwili wprowadzać pilne zlecenia do systemu.


TEMAT NUMERU swój potencjał. HT5.1/4X do wykrywania obecności wózków i palet jest czujnikiem dyfuzyjnym LED z tłumieniem tła – niezawodnie wykrywa obiekty przy jednoczesnym eliminowaniu tła. Zakres działania można intuicyjnie ustawiać za pomocą pokrętła. Dla firmy TRUMPF model HT5.1/4X był optymalnym wyborem. Leuze oferuje również inne modele tego czujnika, dostosowane do indywidualnych wymagań i specyficznych zastosowań. Przykładowo czujnik dyfuzyjny z tłumieniem tła dostępny jest również w wersjach z laserem lub przeznaczonej do wykrywania szczególnie małych obiektów. Dostępne są również czujniki o wyjątkowo dużych lub małych plamkach świetlnych, lub zoptymalizowane pod kątem powierzchni polerowanych oraz o wysokim połysku. – Jako kolejny kluczowy element rozwiązania intralogistycznego TRUMPF zaproponowaliśmy nasz stacjonarny czytnik kodów 2D DCR 202iC – wyjaśnia Beintner. Czujnik firmy Leuze niezawodnie odczytuje kody 1D i 2D. W Centrum Obsługi Klienta TRUMPF zamocowano kody 2D po dwóch stronach każdej palety – w przeciwnych pozycjach po przekątnej. Dzięki temu nie ma znaczenia, która strona zostanie wprowadzona do stacji przeładunkowej jako pierwsza. W ten sposób kod może być zawsze odczytany przez jeden z czujników. Idealnie sprawdza się tutaj czytnik kodów DCR 202iC. Odczytuje on kody, które w zależności od rodzaju są wydrukowane lub nanie-

sione bezpośrednio na obiekcie, także wielokierunkowo. Specjaliści od czujników z firmy Leuze mogą zaproponować różne wersje różniące się wielkością, stopniem ochrony (IP67 lub IP69K), prędkością działania oraz interfejsami. Wspomniane czujniki wykorzystywane do detekcji nie są jedynymi produktami Leuze stosowanymi przez firmę TRUMPF w Ditzingen – przy śluzach towarowych do maszyn do obróbki blach zainstalowane są optoelektroniczne kurtyny bezpieczeństwa. Skutecznie zapobiegają wejściu osób do strefy niebezpiecznej. Również w tym przypadku firma Leuze zapewniła szerokie wsparcie na etapach projektowania i realizacji. Kolejne wspólne projekty są już w przygotowaniu. Patrząc przyszłościowo pod kątem rozwoju automatyzacji procesów magazynowych, firma Leuze może dostarczyć urządzenia BPS do pozycjonowania przy użyciu

kodów kreskowych, urządzenia AMS do pomiaru pozycji układnic i wind dla odległości do 300  m jak również systemu optycznej transmisji danych DDLS.

Po prostu inteligentne

Firma TRUMPF jest w pełni zadowolona z wydajnych i niezawodnych rozwiązań czujnikowych Leuze. Potrafią one rozpoznawać przenośniki rolkowe i palety oraz w 100 % automatycznie identyfikować zamówienia i materiały za pomocą kodów 2D. Przykład z Centrum Obsługi Klienta w Ditzingen pokazuje, że każdy, kto chce podnieść swoją produkcję na nowy, wyższy poziom, może to zrobić łatwo i wygodnie dzięki inteligentnej organizacji przepływu materiałów. Dotyczy to zarówno małych zakładów produkcyjnych, wykorzystujących prace ręczne, jak i inteligentnych fabryk. Z pewnością przynosi to wymierne korzyści: TRUMPF szacuje, że inteligentne rozwiązania intralogistyczne na poziomie czasu produkcji mogą przynieść oszczędności do 25 %. Technologia czujnikowa firmy Leuze przyczynia się do niezawodnego, bezpiecznego i efektywnego wdrożenia w pełni zintegrowanego przepływu materiałów. Martina Schili Corporate Communications Manager Leuze electronic GmbH & Co. KG

Leuze electronic Polska Sp. z o.o.

Fot. Leuze

ul. Hutnicza 6, 40-241 Katowice tel. 32 438 86 80 e-mail: Info.PL@leuze.com www.leuze.pl

11/2023

35


TEMAT NUMERU

Możliwość automatyzacji Jedną z metod usprawnienia systemu transportu wewnętrznego jest częściowa lub całkowita automatyzacja. Automatyczne wózki transportowe typu AMR, takie jak roboty mobilne MOBOT produkowane przez polską firmę WObit, mogą w pełni samodzielnie poruszać się w swoim obszarze roboczym, przewożąc rozmaite ładunki i sprawnie omijając pojawiające się na ich drodze przeszkody. Z najnowszym robotem z oferty WObit możliwości robotyzacji procesów stały się jeszcze bogatsze.

36

W

ofercie WObit dostępny jest robot mobilny MOBOT TRANSPORTER T15, przeznaczony do automatyzacji transportu ciężkich ładunków o maksymalnej masie ciągnionej do 1500 kg. Nowy robot ma solidną, kompaktową konstrukcję o stopniu ochrony IP65 i jest wyposażony w specjalne czujniki, które pozwalają na jego pracę również na zewnątrz budynków.

Transport międzymagazynowy

MOBOT w wersji outdoor umożliwia m.in. transport ładunków między halami produkcyjnymi lub magazynowymi. To niewątpliwy wyróżnik na rynku, dzięki czemu nowy robot firmy WObit rozszerza możliwości autonomicznego transportu różnorodnych ładunków w centrach logistycznych oraz zakładach produkcyjnych. P R O M O C J A

MOBOT TRANSPORTER T15 wyróżnia wytrzymała i szczelna konstrukcja o stopniu ochrony IP65 wykonana z metalu. Obudowa pokryta jest powłoką antykorozyjną. Zakres temperatury pracy to –25 °C ... +50 °C. Robot ma napęd różnicowy na dwa koła o średnicy 250 mm oraz jedno koło bierne o średnicy 125 mm, co zapewnia dużą stabilność w trakcie transportu ładunków. Prędkość maksymalna wynosi 5 km/h, moc nominalna to 3500 W, a maksymalna masa ciągniona to 1500 kg.

Swobodne przemieszczanie

Kompaktowa konstrukcja robota mobilnego umożliwia swobodne przemieszczanie w standardowych ciągach komunikacyjnych. Jest ona również bardzo uniwersalna, gdyż pozwala na proste dostosowanie do ciągnięcia przyczep z ładunkiem różnego typu. AUTOMATYKA

Fot. WObit

transportu wewnętrznego z MOBOT TRANSPORTER T15


TEMAT NUMERU Zaczep jest wymienny i może być ręczny lub automatyczny. W przypadku zmiany ładunku czy przeniesienia robota do innego zadania wystarczy szybka zmiana zaczepu bez konieczności modyfikacji robota.

Bezprzewodowe ładowanie indukcyjne

MOBOT TRANSPORTER T15 wyposażony jest w niewymienialny pakiet akumulatorów Li-Ion złożony z dwóch, czterech lub sześciu akumulatorów, który umożliwia pracę do 80 minut na jednym ładowaniu (w przypadku pakietu czterech baterii). Innowacyjny system bezprzewodowego ładowania indukcyjnego pozwala na szybkie i bezpieczne ładowanie w trakcie pracy, a czas ładowania od 10 % do 100 % wynosi 40 minut. System zapewnia jeszcze większą wydajność, oszczędność czasu oraz bezpieczeństwo. Taki sposób ładowania poprawia ergonomię i bezpieczeństwo pracy, gdyż ładowanie odbywa się bezobsługowo, bez konieczności wymiany akumulatorów czy podłączania robota przez pracowników.

Fot. WObit

System nawigacji i kamery wizyjne

do nawigowania i poruszania się w przestrzeni. System zapewnia autonomiczną i bezpieczną pracę robota, rozpoznawanie przeszkód i ich omijanie (jeśli pozwala na to miejsce na trasie), jak również bezpieczne zatrzymanie, gdy na drodze stanie człowiek. Prócz nawigacji LMS robot może być wyposażony w kamery wizyjne, które zapewnią bardzo wysoką precyzję pozycjonowania – do 1 mm. Jest to przydatne np. przy dokowaniu. W przypadku bardzo dynamicznie zmieniającego się otoczenia robot może być wyposażony w czujniki 3D, w tym czujnik antykolizyjny SICK Visionary-T mini, umieszczony na specjalnym maszcie. Zapewnia on niezawodną, bezkolizyjną pracę robota w otoczeniu np. innych pojazdów (wózki widłowe, myjki). Dzięki tym technologiom MOBOT TRANSPORTER T15 pracuje autonomicznie, precyzyjnie, z kontrolowaną nawigacją i prędkością, co zapewnia płynny i ostrożny transport towarów.

Monitorowanie pracy

MOBOT TRANSPORTER T15, podobnie jak pozostałe roboty MOBOT, jest wyposażony w laserową nawigację LMS, uwzględniającą naturalnie występujące obiekty terenowe, dzięki czemu nie wymaga dodatkowej infrastruktury

MOBOT TRANSPORTER T15 wyposażony jest w panel diagnostyczny do monitorowania jego pracy. Do użytkownika należy wybór, czy wiele robotów MOBOT współpracujących w jednym obszarze ma być niezależnie zarządzanych z poziomu terminalu sterującego

(który może być dostarczony wraz z robotami), czy roboty mają być połączone z systemem klienta. Kilka robotów można zintegrować w sieć, współpracującą z systemem ERP/SCADA przedsiębiorstwa, co zapewni precyzyjną informację o pracy oraz realizowanych zadaniach. Takie dane pozwalają na zgranie ich pracy z zapotrzebowaniem danych stanowisk produkcyjnych. Dzięki temu możliwa jest optymalizacja wykorzystania zasobów – wiadomo dokładnie, jakie jest zapotrzebowanie na surowiec (ile, gdzie, kiedy) oraz które maszyny i kiedy są eksploatowane, a kiedy mogłyby być lepiej wykorzystane. Powtarzalna praca zmniejsza też odpad, który mógł powstać np. przy nieostrożnym przekładaniu i transporcie towarów wewnątrz fabryki. Więcej szczegółów dotyczących robotów mobilnych MOBOT można znaleźć na stronie www.wobit.com.pl. Zapraszamy również do kontaktu ze specjalistami WObit pod numerem 61 22 27 422.

P.P.H. WObit E. J. Ober s.c. Dęborzyce 16, 62-045 Pniewy tel. 61 22 27 422, fax 61 22 27 439 e-mail: wobit@wobit.com.pl www.wobit.com.pl R E K L A M A

Automatycznie

NAJLEPSI 11/2023

w w w . a u t o m a t y k a o n l i n e . p l / A u t o m a t y k a

37


PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Oprogramowania przemysłowe znajdują coraz szerszą rzeszę odbiorców. W dobie Przemysłu 4.0 jest nierozłącznym elementem automatyzacji procesów produkcyjnych. Aby sprostać wyzwaniom zmieniającej się rzeczywistości nowoczesne przedsiębiorstwa implementują rozwiązania informatyczne dedykowane przemysłowi. Agnieszka Staniszewska

O

programowanie przemysłowe jest dosyć szerokim pojęciem, obejmującym różnego rodzaju programy wspomagające przedsiębiorstwo w działalności. Wśród nich można wyróżnić takie, które służą wizualizacji procesów produkcyjnych, rejestracji ich przebiegu, projektowaniu instalacji, zarządzaniu działalnością magazynu, dokumentacją firmową, ustanawianiu połączeń zdalnych oraz takie, które integrują większą liczbę modułów, pozwalając na globalne zarządzanie działalnością przedsiębiorstwa.

Wizualizacja procesów produkcyjnych

Ważnym zadaniem oprogramowania przemysłowego jest wizualizowanie przebiegu procesów produkcyjnych. Każde urządzenie czy fragment linii technologicznej powinien być wyposażony w oprogramowanie sterujące z interfejsem HMI (Human–Machine Interface). Interfejsy HMI są prezentowane na panelach operatorskich lub monitorach. Dobry interfejs HMI cechuje się prostotą i intuicyjnością, wynikającymi z czytelnego i przejrzystego 38

sposobu prezentacji danych z podziałem na sekcje tematyczne w postaci zakładek i kontrolek pogrupowanych w sekcje. Istotne jest zachowanie konsekwencji w kolorystyce oraz wyrazistej prezentacji ostrzeżeń i alarmów, brak zbędnych animacji czy wyskakujących okienek oraz skalowalność interfejsu. Inną cechą jest istnienie poziomów dostępu. Ze względów bezpieczeństwa nie każda funkcjonalność powinna być dostępna dla wszystkich użytkowników, a dodatkowo istnieje możliwość aby zarejestrowane na obiekcie zdarzenia zestawiać z osobami. Nadrzędnymi nad oprogramowaniem sterującym poszczególnymi komponentami danego modułu automatyki są systemy SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition), które umożliwiają rzeczywisty podgląd stanu maszyn i urządzeń tworzących całą linię produkcyjną. Systemy SCADA zbierają na bieżąco dane procesowe, wizualizują je i przy ich wykorzystaniu sterują procesem. Dane są archiwizowane i mogą być wykorzystywane do optymalizacji procesowej oraz analiz związanych z produkcją. SysteAUTOMATYKA

Fot. Freepik

Oprogramowanie przemysłowe


PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY my SCADA w razie potrzeby alarmują o niepożądanych sytuacjach i pomagają zredukować czas ewentualnego przestoju awaryjnego. Są niezwykle użyteczne dla służb utrzymania ruchu. Poniżej przedstawiono ogólną charakterystykę wybranych systemów SCADA.

Asix 2024 ASKOM

Axis 2024 wyposażony jest w moduł wizualizacyjny HTML5. Moduł AsTrend. Evo ma możliwości zastosowania jako źródło danych plików CSV, eksportowania raportów do pliku o wskazanym formacie, obsługę zapisu i odczytu atrybutów przebiegów. Użyta technologia HTML5 zapewnia dostęp z każdego urządzenia, bez względu na jego system operacyjny. Zaletami omawianego oprogramowania jest skalowalność licencji oraz jego kompatybilność z poprzednimi wersjami.

zenon Supervisor od COPA-DATA

Przydatną cechą oprogramowania zenon Supervisor jest funkcjonalność Hot Reload. Umożliwia ona przeładowywanie danych bez konieczności restartu. Użyteczna jest również technologia o nazwie Chameleon, która umożliwia ustawianie różnych wzorów interfejsów w zależności od bieżącego zapotrzebowania. Omawiany system bazuje na technologii Multi-Touch – komfort użytkownika jest większy, ponieważ może obsługiwać aplikację oburącz, z wykorzystaniem typowych gestów Multi-Touch. Ponadto możliwa jest obsługa ponad 300 protokołów komunikacyjnych.

Fot. Freepik

CX-Supervisor V4 Omron

Oprogramowanie CX-Supervisor V4 służy do projektowania i obsługi wizualizacji. Jednym kliknięciem myszy umożliwia przeprowadzanie symulacji testowania funkcjonalność projektowanych systemów wizualizacji. Aplikacja umożliwia potwierdzanie w bezpieczny sposób alarmów, monitorowanie statusu poszczególnych punktów linii technologicznej, wprowadzanie aktualizacji i korekt. Możliwy jest eksport danych jako obraz, plik CSV lub bezpośredni ich wydruk. 11/2023

Visu+ 2 od Phoenix Contact

Oprogramowanie SCADA Visu+ 2 oferuje rejestrację danych w połączeniu z zewnętrznymi bazami danych MS ACCESS, MS EXCEL i SQL, łączenie odbywa się w czasie rzeczywistym za pomocą ODBC. W Visu+ 2 dostępne są dwa języki programowania: tekstowy ST oraz Visual Basic. Oprogramowanie pozwala na wizualizację, prezentację trendów oraz zarządzanie alarmami przez liczne funkcje: SMS, FAX, e-mail i wiadomości głosowe. Szyfrowanie zapewnia bezpieczeństwo oraz ochronę danych stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Visu+ 2 zapewnia możliwość projektowania online, skalowalność obrazów oraz obsługę wielu języków w projektach dzięki wsparciu Unicode.

ControlMaestro firmy Sabur

Interfejs graficzny oprogramowania w technologii HTML5 zapewnia zwiększenie wydajności oraz pełną skalowalność ControlMaestro. Produkt powstał w oparciu o nową technologię:   .NET Core/.NET Framework/.NET Standard. System ma budowę modułową: składowanie danych, pobieranie danych, alarmowanie, rozwijanie systemu, planowanie, raportowanie. Nowoczesne protokoły zabezpieczające zapewniają bezpieczeństwo pobierania danych i komunikacji.

Proficy iFIX 2023 firmy VIX  Automation

Zwiększenie produktywności zapewnione jest przez: scentralizowaną konfigurację, wykorzystanie natywnego HTML5 oraz obsługę protokołu MQTT. Do oprogramowania iFIX dodawane są: bezpłatna przemysłowa baza danych, rozszerzone alarmowanie i raportowanie, dostęp do bibliotek driverów komunikacyjnych oraz opcjonalnie klient webowy i mobilny. Najnowsza wersja wyposażona jest w ulepszony mechanizm przełączania awaryjnego.

Przebieg procesu

Szersze zastosowanie i jeszcze większe możliwość wśród oprogramowań przemysłowych, które można wykorzystać w przedsiębiorstwach mają systemy realizacji produkcji MES (Manufacturing Execution System).

Zapotrzebowanie na nie rośnie wraz ze wzrostem złożoności produkcji. Oprócz wizualizacji i monitorowania, które są dostępne w oprogramowaniach typu SCADA systemy MES pozwalają na analizę przebiegu procesów technologicznych. Dane mogą służyć tworzeniu raportów zarówno bieżących, jak i zawierających dane historyczne. Szczegółowe raportowanie jest wsparciem dla działów zajmujących się planowaniem. Pozwala na bieżąco monitorować rzeczywisty przebieg procesów produkcyjnych i weryfikować założone plany. Zestawienie pozyskanych danych z planami produkcyjnymi oraz aktualnymi potrzebami wpływa na zwiększenie wydajności. Dzięki danym pozyskanym za pomocą systemów MES można sprawdzać opłacalność produkcji i podejmować decyzje o konieczności wprowadzania alokacji zasobów lub modyfikacji w przebiegach realizowanych w przedsiębiorstwie procesów produkcyjnych. MES ułatwia identyfikację niewydajnych procesów oraz wskazywanie niedociągnięć przyczynowo – skutkowych. Dobrze, gdy systemy MES są sprzęgnięte z urządzeniami skanującymi produkt końcowy na wyjściu linii technologicznej, tym samym zapewniając kontrolę wytworzonego produktu i jeszcze lepszą analizę całego procesu. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę wybranych systemów MES oferowanych na poskim rynku oprogramowań przemysłowych.

AVEVA MES firmy ASTOR

AVEVA MES oferuje trzy różne warianty – AVEVA MES, AVEVA Model Driven MES oraz AVEVA Batch Management, kompatybilność z systemem ERP, dostęp do modułów Operations – do zarządzania operacjami i śledzenia produkcji, Performance – do monitorowania wydajności maszyn, Quality – do zarządzania jakością produkcji, interfejsy webowe i mobilne.

Comarch MES firmy Comarch

Comarch MES może stanowić jeden z modułów systemu ERP, dostępne jest również rozwiązanie IoT. Ułatwieniem dla użytkowników jest możliwość kon39


PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Asseco Anyware pozwala na działalność mobilną – szybką komunikację i wymianę danych z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie. Funkcjonalną aplikację HTML można uruchomić w dowolnej przeglądarce na dowolnym urządzeniu.

Exact ERP firmy Exact

Exact Globe Next to zintegrowany system ERP wyposażony w moduły do zarządzania finansami, kontrolowania procesu produkcyjnego oraz magazynowy, zaś Exact Synergy Enterprise to integrująca i kontrolująca internetowa platforma, która ma szereg aplikacji do zarządzania obiegiem dokumentów, relacjami z klientem, kadrami, projektami i zasobami, ponadto zawiera rozwiązania wspomagające wspólną pracę i dzielenie się wiedzą w obrębie przedsiębiorstwa.

figuracji wielu profili ekranów systemu dla różnych grup pracowniczych.

Qguar firmy Quantum

Oprogramowanie Qguar umożliwia zdalny dostęp, bez konieczności instalacji stacji roboczych oraz wdrażanie wybranych modułów. Ponadto wspiera standardy, takie jak: ISO, HACCP, IFS, SIX SIGMA. Dodatkowy system APS zapewnia harmonogramowanie produkcji.

Systemy integrujące

System MES jest łącznikiem między układami sterowań poszczególnych maszyn, urządzeń i linii produkcyjnych a rozbudowanymi systemami planowania zasobów przedsiębiorstwa ERP, które służą do integrowania wszystkich obszarów działalności zakładów produkcyjnych. ERP (Enterprise Resource Planning) to systemy, które zapewniają kompleksowe zarządzanie produkcją. Dzięki gromadzeniu informacji o stanach magazynowych, klientach oraz danych produkcyjnych możliwe jest kompleksowe zarządzanie produkcją z użyciem jednej bazy danych. Dane wprowadzane w jednym obszarze systemu są automatycznie widoczne 40

w innych obszarach. Wspólna baza danych to główna cecha charakteryzująca systemy ERP, które obejmują swoim zakresem dużo szersze obszary niż tylko te ściśle związane z produkcją, pozwalają również kontrolować i zarządzać najważniejszymi zasobami i procesami z zakresu sprzedaży, księgowości, finansów, magazynowania, zaopatrzenia i kadr. Poniżej przedstawiono krótkie charakterystyki wybranych systemów ERP dostępnych na rynku.

ProALPHA ERP firmy proALPHA

System ProALPHA jest ukierunkowany na zaspokojenie potrzeb średniej wielkości przedsiębiorstw, co znacząco skraca i upraszcza etap konfiguracji ze względu na dobre dopasowanie do potrzeb tego typu przedsiębiorstw. Oprogramowanie jest oparte na koncepcji modułowej, na życzenie jest dostępne w chmurze.

Softlab ERP firmy Asseco

Softlab ERP jest modułowym oprogramowaniem dedykowanym dla średnich i dużych przedsiębiorstw. System działa w rozwiązaniach chmurowych.

Bardzo użytecznym narzędziem informatycznym w zakładach produkcyjnych jest WMS (Warehouse Management System), system służący zarządzaniu przepływem towarów w magazynie. Dzięki WMS można weryfikować aktualne stany magazynowe, zarządzać przestrzenią magazynową, lokalizować w przestrzeni magazynowej komponenty i półprodukty, które są niezbędne w bieżącej produkcji, kontrolować w czasie rzeczywistym, czy w magazynie znajduje się niezbędna liczba danych artykułów, identyfikować towar danego rodzaju, który należy wydać z magazynu w pierwszej kolejności np. ze względu na ograniczony termin przydatności lub model wycofywany z rynku, sprawdzać bieżący stan zamówień, a tym samym prognozować czas przyjęcia towaru do magazynu i jego dostępność. Narzędzia informatyczne typu WMS optymalizują pracę magazynu i stanowią integralną część nadrzędnych systemów zarządzania ERP, choć nie jest to regułą. Często WMS jest jednym z wbudowanych modułów systemu ERP. Dzięki ich wdrożeniu w przedsiębiorstwie usprawnieniu ulega zarządzanie łańcuchem dostaw, co oddziałuje bezpośrednio na sprawność realizacji oraz zachowanie ciągłości AUTOMATYKA

Fot. COPA-DATA, Freepik

Zarządzanie magazynem


Fot. COPA-DATA, Freepik

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwie. Systemy WMS są użyteczne nie tylko w dużych centrach logistycznych czy halach magazynowych. Sprawdzą się w każdym przedsiębiorstwie, któremu zależy na bieżącej kontroli nad zapasami, oraz prostej identyfikacji składowanych towarów. Zaletami wdrożenia systemu WMS w przedsiębiorstwie jest znaczna redukcja czasu kompletowania zamówień niezbędnych do realizacji projektów, optymalizacja liczba poszczególnych produktów, ułatwienie realizacji zadania utrzymania minimalnych stanów magazynowych, redukcja ilości pomyłek związanych z zamówieniami oraz automatyzacja procesu inwentaryzacji. Łącznikiem między użytkownikiem a systemem informatycznym są skanery, niezbędne do sprawnej rejestracji przyjęć i wydań w magazynie. Dla ergonomii korzystania dobrą praktyką jest skanowanie kodów kreskowych czy kodów QR z wykorzystaniem skanerów mobilnych. Dzięki temu nie ma konieczności nieustannego podchodzenia przez pracownika magazynu do komputera. Coraz częściej urządzeniami współpracującymi z systemami WMS w przestrzeniach magazynowych są roboty. Na podstawie danych pozyskiwanych z otoczenia, maszyn współpracujących oraz komunikacji z systemem WMS robot wykonuje określone działania w odpowiednio dobranych momentach. Oprócz klasycznych robotów stacjonarnych, które mogą pomagać w takich zadaniach jak paletyzacja, depaletyzacja, sortowanie czy pakowanie, coraz większym zainteresowaniem cieszą się roboty mobilne. Pozwalają one na transportowanie surowców, półproduktów oraz gotowych wyrobów w przestrzeniach magazynowych bez angażowania zasobów ludzkich. W przypadku przestrzeni magazynowych doskonale sprawdzają się zautomatyzowane wózki transportowe AGV oraz autonomiczne roboty mobilne AMR. Pojazdy AGV mogą poruszać się po wcześniej zaprojektowanych trasach, które są wyznaczane za pomocą pasków magnetycznych lub czujników. 11/2023

Ich wadą jest konieczność ingerencji w przestrzeń magazynową podczas wdrażania systemu oraz w sytuacji, gdy konieczne jest wprowadzenie korekt na trasach przejazdu wózków lub wytyczenie ich nowych przebiegów. Na rynku dostępne są różne typy pojazdów AGV: platformowe (np. KMP 1500 firmy Kuka, Versabot 1500 firmy Versabox, LD 250 firmy Omron czy MiR 1000 firmy MIR), widłowe (np. ETX 515a z portfolio firmy Jugheinrich Poska, WFTFL090 z portfolio firmy Staubli), podnośniki nożycowe (np. Agilox One oferowany przez Astor) czy holowniki (np. MAXOMS-TV005 z firmy SEW- Eurodrive). Z kolej roboty AMR poruszają się na podstawie map przestrzeni, które powstają podczas bezpośredniej penetracji terenu lub w postaci schematu zakładu produkcyjnego są dodawane do oprogramowania urządzenia. Trasy mogą być dostosowane do aktualnego zapotrzebowania i dynamicznie zmieniane zgodnie z bieżącymi potrzebami oraz aktualnym rozmieszczeniem przeszkód. Roboty mobilne zapewniają całkowitą autonomię oraz większą elastyczność niż wózki transportowe,

wykorzystując czujniki, skanery laserowe oraz kamery obecne na ich pokładzie.

Projektowanie

Wśród oprogramowań przemysłowych można wyróżnić dedykowane do projektowania konstrukcji, mechaniki, pneumatyki i elektryki. Pomagają w opracowaniu dokumentacji projektowej niezbędnej do realizacji kolejnych projektów, modyfikowaniu procesów produkcyjnych czy planowaniu produkcji nowych modeli. Dobór odpowiednich narzędzi do projektowania jest istotny w szczególności w przypadku podmiotów stawiających na produkcję jednostkową, dopasowaną do klienta, na wymiar, zgodnie z wyobrażeniem klienta oraz stawianymi przez niego wymaganiami, oczywiście w granicach dostępnych możliwości. Projektanci konstrukcji, rozwiązań mechanicznych, pneumatycznych i instalacji elektrycznych dzięki dedykowanym do tego celu oprogramowaniom są w stanie wizualizować swoje projekty oraz budować dokumentację wykonawczą i powykonawczą instalacji przemy-

41


PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Obsługa zdalna

W dobie postępującej cyfryzacji wizyta ekipy serwisowej może okazać się zbędna, a czas przestoju zredukowa42

D ZIĘKI GROMADZENIU INFORMACJI O STANACH MAGAZYNOWYCH, KLIENTACH ORAZ DANYCH PRODUKCYJNYCH MOŻLIWE JEST KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ Z UŻYCIEM JEDNEJ BAZY DANYCH. ny do absolutnego minimum dzięki możliwości ustanowienia zdalnego połączenia. Najpowszechniej używanymi i najbardziej znanymi oprogramowaniami do ustanawiania połączeń zdalnych są TeamViewer oraz AnyDesk. Zdalne połączenie może przyspieszyć diagnostykę w przypadku wystąpienia usterki maszyny czy urządzenia lub pojawienia się wątpliwości związanych z ich obsługą, które wymagają interwencji ekipy serwisowej producenta lub dystrybutora danego urządzenia. Gdy problemu nie da się rozwiązać zdalnie, sama możliwość odkrycia jego przyczyny w trybie zdalnym jest dużym ułatwieniem. Skraca to znacząco proces naprawy na miejscu przez wykwalifikowaną ekipę serwisową i pozwala jej dobrze

przygotować się do wizyty u klienta i skompletować odpowiednie części zamienne. Interwencja z dużą dozą prawdopodobieństwa ograniczy się do jednej wizyty. Ponadto ustanowienie połączenia zdalnego może być przydatne, gdy konieczne jest dokonywanie aktualizacji oprogramowania któregoś z urządzeń znajdujących się w ciągu produkcyjnym. Warto zadbać o możliwość podłączenia maszyny lub urządzenia do sieci internetowej

Zarządzanie dokumentacją

Ważną rolę w działalności każdego przedsiębiorstwa pełni dokumentacja. Do sprawnego zarządzania nią można skorzystać z dostępnych na rynku dedykowanych do tego celu programów DMS (Document ManageAUTOMATYKA

Fot. Pilz

słowych i automatyki budynkowej oraz przygotowywać w przystępnej formie niezbędne dane dla montażystów i instalatorów. Ważną funkcjonalnością jest możliwość śledzenia zmian, które były wprowadzane w projekcie oraz możliwość edytowania wcześniej wykorzystywanych projektów i schematów. Wśród cech dobrego oprogramowania wspomagającego proces projektowania należy wymienić: bogatą bibliotekę gotowych elementów, części i produktów, monitorowanie poprawności realizowanych zadań, możliwość eksportowania danych i schematów do plików o różnorodnych formatach, możliwość indywidualnego konfigurowania oprogramowania. Wśród oprogramowań dedykowanych modelowaniu 3D można znaleźć takie narzędzia jak: SOLIDWORKS, SolidEdge czy Invertor. Projektanci instalacji elektrycznych mogą korzystać z dostępnych na rynku oprogramowani, takich jak EPLAN oraz WSCAD.


PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

ment System). Oprogramowanie DMS jest najczęściej wdrażane w przedsiębiorstwach jako jedne z pierwszych rozwiązań w zakresie cyfryzacji. Mogą być one wykorzystywane do przechowywania i śledzenia dokumentacji w formie elektronicznej oraz obrazów dokumentów w formie papierowej pozyskanych za pomocą skanera. Oprogramowanie omawianego typu ułatwia kontrolę obiegu dokumentów oraz zwiększa wydajność w zakresie zarządzania dokumentacją. Oprócz redukcji czasu potrzebnego na zarządzanie dokumentami zmniejsza się również czas poświęcany na odnalezienie pojedynczego dokumentu. Istnienie elektronicznego repozytorium ułatwia znalezienie niezbędnych informacji i gwarantuje dostęp do informacji z każdego miejsca i w każdym czasie również z użyciem aplikacji mobilnych. Jest to znaczące ułatwienie szczególnie w dużych przedsiębiorstwach, w których za daną dziedzinę odpowiada większa liczba pracowników. Ponadto zespół zajmujący się danym projektem może na bieżąco kontrolować działania swoich współpracowników. Nie każdy powinien mieć możliwość wprowadzania lub edycji poszczególnych rekordów, dlatego ważnym elementem wdrażania oprogramowania DMS w przedsiębiorstwie jest proces nadania użytkownikom odpowiednich uprawnień.

Fot. Pilz

Koszty wdrożenia

Decydując się na wdrożenie oprogramowania wspomagającego działalność przemysłową należy pamiętać o kosztach. Niemal każde oprogramowanie wymaga opłacenia licencji. Są dwa podstawowe modele umożliwiające jej nabycie. Jeden z nich to zakup licencji na własność. Taki sposób finansowania wymaga dużego nakładu inwestycyjnego na wstępie, jednak sukcesywnie zwracającego się w postaci znacznej redukcji czasu poświęcanego na czynności, których realizację dane oprogramowanie wspomaga lub całkowicie automatyzuje. Ponadto należy uwzględnić fakt konieczności ponoszenia kosztów cyklicznej aktualizacji. Trzeba również mieć świadomość, 11/2023

że z czasem dane oprogramowanie staje się przestarzałe i trudniej będzie zintegrować je z innymi narzędziami informatycznymi pracującymi w przedsiębiorstwie. Innym sposobem finansowania licencji oprogramowania wspomagającego działalność przedsiębiorstwa jest wynajem licencji. Wiąże się to z cyklicznym opłacaniem abonamentu za każde stanowisko. Taki model finansowania sprawdza się w przedsiębiorstwach, w których stan zatrudnienia personelu ulega częstym zmianom wynikającym z profilu działalności czy sezonowości produkcji i wzmożonego ruchu w określonych porach roku. System licencyjny pozwala precyzyjnie planować budżet oraz elastycznie zmieniać liczbę dostępnych licencji w zależności od bieżących potrzeb. Zaletą korzystania z takiego modelu finansowania jest uwzględnienie kosztu aktualizacji systemu w opłacie licencyjnej. Wadą licencji w formie abonamentowej jest nieposiadanie jej na własność. O ile abonamentowy model finansowania umożliwia rozłożenie kosztów w czasie, o tyle sam proces wdrożenia oprogramowania w przedsiębiorstwie wymaga wstępnych nakładów finansowych jeszcze przed uzyskaniem wymiernych korzyści. Wynika to z konieczności przeszkolenia personelu, który będzie korzystał z danego informatycznego systemu wspomagającego oraz konieczności wstępnego wprowadzenia danych, wymagającego dużych nakładów czasowych. Konfiguracja uzależniona jest od profilu działalności przedsiębiorstwa oraz modelu zarządzania nim. Najwięcej czasu pochłania prawidłowe uzupełnienie baz danych, np. w przypadku systemów WMS konieczne jest wprowadzenie modeli produktów wykorzystywanych w produkcji, określenie minimalnych stanów magazynowych, wprowadzenie danych dostawców, odbiorców, podział przestrzeni magazynu na strefy. Konieczna jest również jednorazowa wstępna inwentaryzacja i wprowadzenie jej wyników do bazy.

Sztuczna inteligencja

Idealnie byłoby, gdyby wstępnie założony sposób zarządzania stanami ma-

gazynowymi czy wstępny plan produkcyjny dostosowywał się dynamicznie do bieżącej sytuacji. Pożądane jest, aby przepływ towarów był sterowany bieżącym zapotrzebowaniem, a produkcja towarów elastycznie dostosowywała się do potrzeb klientów. W przypadku oprogramowania przemysłowego, w tej kwestii użyteczna może okazać się sztuczna inteligencja. Sztuczna inteligencja może przeprowadzać zaawansowaną analizę przepływów towarów i produktów, i na tej podstawie przygotowywać prognozy zapotrzebowania, które wpływają na dynamiczne modyfikowanie łańcuchów dostaw oraz planów produkcyjnych. Dane pozyskiwane z czujników, czytników i skanerów mogą posłużyć do predykcyjnego zarządzania stanem magazynowym zarówno surowców, jak i gotowych produktów.

Cyfryzacja przedsiębiorstwa

Powyższy przegląd programów stosowanych w przemyśle pokazuje, jak szeroki wachlarz rozwiązań ułatwiających działalność przedsiębiorstwu jest dostępny na rynku. Cyfryzacja przedsiębiorstwa to krok do jego rozwoju. Również zmiany w prawie wymuszają ciągłą aktualizację oprogramowania. Barierą do ich wdrożenia jest najczęściej wstępny koszt, który należy ponieść, chcąc korzystać z udogodnień wynikających z cyfryzacji. Ponadto należy uwzględnić, że we wstępnych fazach użytkowania potrzeba dużego zaangażowania zasobów ludzkich, aby bazy danych mogły wypełnić się rekordami. Jednak zalety płynące ze stosowania programów dedykowanych dla przedsiębiorstw są niekwestionowane. Szybki obieg informacji jest niezbędny do sprawniejszego i wydajniejszego działania. Dlatego należy przypuszczać, że rynek oprogramowania przemysłowego będzie cały czas się rozwijał, a tworzące je podmioty będą stale udoskonalać swoje produkty i dostosowywać swoją ofertę do zmieniających się warunków. Agnieszka Staniszewska AUTOMATYKA

43


RYNEK

Więcej niż HF: nowe urządzenia do odczytu/zapisu RFID Firma Pepperl+Fuchs wprowadziła do swojej oferty dwa urządzenia do odczytu/zapisu RFID o wysokiej częstotliwości. Nowe produkty łączą zalety technologii RFID o wysokiej częstotliwości z unikalnym zasięgiem wykrywania. Te zalety wraz z zestawem dodatkowych funkcji zapewniają maksymalną elastyczność zastosowań i niezawodność procesów.

44

D

zięki IQH3-FP-V1 / IQT3-FP-IO-V1 firma Pepperl+Fuchs wprowadza na rynek dwa nowe urządzenia do odczytu/zapisu RFID o wysokiej częstotliwości, które tworzą atrakcyjny całościowy pakiet do rozwiązywania zadań identyfikacyjnych. Nowe urządzenia do odczytu/zapisu RFID IQH3* / IQT3*, oparte na sprawdzonej technologii RFID o wysokiej częstotliwości (13,56 MHz), znormalizowanej zgodnie z normą ISO 15693. Szczególnie dobrze nadają się do „kierowanych” zastosowań przemysłowych, w których równomiernie rozmieszczone i wyrównane obiekty lub transpondery RFID są identyfikowane automatycznie. Urządzenia mają unikalny, regulowany zasięg wykrywania – do 30 cm), co w połączeniu ze kompaktową P R O M O C J A

obu­dową pozwala na łatwą integrację ze środowiskiem aplikacji. Należy podkreślić, że nowe urządzenia należą do nielicznych dostępnych na rynku urządzeń do odczytu/zapisu HF, które umożliwiają również wielotagowy odczyt transponderów RFID. Ta kombinacja funkcji zapewnia użytkownikowi największą możliwą elastyczność i swobodę w dostosowywaniu urządzeń do odczytu/zapisu HF do danej aplikacji. Oprócz wysokiej wydajności i elastyczności zastosowań, nowe urządzenia do odczytu/zapisu HF RFID firmy Pepperl+Fuchs, wyróżniają się także niezawodnością procesu. Z jednej strony mają stopień ochrony IP67 i są przeznaczone do pracy w rozszerzonym zakresie temperatury od –25  °C do 70  °C, AUTOMATYKA

Fot. Pepperl+Fuchs

Niezrównany zasięg wykrywania do 30 cm

Ni Tr

Now odc F80 logi

For m pepp


RYNEK

Fot. Pepperl+Fuchs

Głowica odczytująco-zapisująca IQH3-FP-V1 / IQT3-FP-IO-V1

z drugiej strony, jeśli zajdzie taka potrzeba, są w stanie automatycznie dostosować się do zakłóceń otoczenia. Aby zapewnić optymalną integrację ze środowiskiem systemowym, nowe urządzenia do odczytu/zapisu HF RFID firmy Pepperl+Fuchs są dostępne w dwóch wariantach.

W pierwszym, użytkownik koncentruje się przede wszystkim na wdrażaniu przyszłościowych aplikacji Przemysłu 4.0. Idealnym rozwiązaniem będą tu urządzenia do odczytu/zapisu HF typu IQT3*. Można je szybko i ekonomicznie zintegrować przez dedykowany interfejs IO-Link w połączeniu z masterem IO-Link. W zależności od złożoności aplikacji można dokonywać wyboru pomiędzy „trybem łatwym”, opartym na zasadzie

plug-and-play, bez programowania lub „trybem eksperckim” z rozszerzonymi możliwościami ustawień dla wymagających aplikacji. W drugim wariancie, urządzenia IQH3* są wyposażone w interfejs umożliwiający połączenie z jednostkami ewaluacyjnymi Pepperl+Fuchs IDENTControl. Ta wydajna kombinacja nadaje się szczególnie do bardziej złożonych zastosowań, w których musi być zapewniony wydajny dostęp do danych. Kilka sąsiadujących ze sobą urządzeń do odczytu/zapisu RFID pracuje w trybie multipleksowym, dłuższe trasy kablowe muszą być zmostkowane. Starsze protokoły magistrali polowej są częścią tej aplikacji.

PEPPERL+FUCHS Sp. z o.o. ul. Owsiana 12 03-825 Warszawa tel. 22 256 9770 www.pepperl-fuchs.com R E K L A M A

Niezawodne Traceability.

4 anteny do skutecznej identyfikacji w zakresie do 12 m

Nowa głowica RFID UHF odczytująco-zapisująca F800 do aplikacji logistycznych

For more information, visit pepperl-fuchs.com/pr-F800

11/2023

45


PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Oprogramowanie klasy MES w dobie cyfryzacji przemysłu

O

mniMES, stworzony przez firmę Multi­Projekt, to nowatorski system realizacji produkcji dostępny przez przeglądarkę. Jego powstanie jest efektem wieloletniego doświadczenia firmy w branży automatyzacji i robotyzacji przemysłu. Dzięki tej wiedzy MultiProjekt nie tylko dostarcza zaawansowane oprogramowanie, ale również zapewnia nieocenione wsparcie w procesie wdrażania oraz po jego zakończeniu.

46

OmniMES – innowacja oparta na doświadczeniu

Zaawansowane funkcje

Czym wyróżnia się OmniMES?

Najnowsze technologie IT

Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w automatyzacji i robotyzacji, firma MultiProjekt stworzyła system, który nie tylko reaguje, ale również przewiduje zmiany w przemyśle.

Oprogramowanie OmniMES ma wiele zalet, które je wyróżniają spośród wielu innych.

Doświadczenie i innowacja

OmniMES zostało stworzone na bazie wieloletniej praktyki w dziedzinie automatyzacji i robotyzacji. Taka kombinacja gwarantuje, że klient otrzymuje produkt, który nie tylko odpowiada na aktualne wyzwania, ale również na przyszłe zmiany w sektorze.

Kompleksowa oferta

Wybierając OmniMES, użytkownik korzysta z kompleksowej oferty – od oprogramowania, przez sprzęt, aż po wsparcie wdrożeniowe. Dzięki temu nie jest pozostawiony sam sobie z wyzwaniami technicznymi i może liczyć na wsparcie specjalistów na każdym etapie projektu.

P R O M O C J A

System OmniMES ma wiele unikalnych funkcji, takich jak detektor stanów sygnałów, moduły analizy czy kreator raportów. Te narzędzia umożliwiają efektywne zarządzanie produkcją i analizę danych, co jest kluczem do optymalizacji procesów.

W OmniMES zastosowano najnowsze technologie, takie jak Big Data. Pozwala to na gromadzenie ogromnych zbiorów danych i skuteczną ich analizę. Współczesne bazy SQL nie są już w stanie sprostać takiemu wyzwaniu, dlatego wybór OmniMES to inwestycja w przyszłość. Z kolei nierelacyjne bazy danych typu MongoDB sprawiają, że system jest bardziej elastyczny i przystosowany do dynamicznych zmian w przemyśle.

Unikalne funkcje OmniMES

Do unikalnych funkcji OmniMES należą: • detektor stanów sygnałów – pozwala na monitorowanie w czasie rzeczywistym stanów sygnałów z maszyn, zapewniając wgląd w kluczowe wskaźniki wydajności, • planogram – ułatwia identyfikację „wąskich gardeł” w produkcji, zoptymalizowaną pod kątem wizualizacji,

AUTOMATYKA

Fot. Multiprojekt

Systemy MES (Manufacturing Execution Systems) nabierają znaczenia w nowoczesnym przemyśle, spełniając kluczową rolę w zarządzaniu i monitorowaniu procesów produkcyjnych. W dobie Internetu Rzeczy (IoT) i Przemysłu 4.0 zapotrzebowanie na takie systemy rośnie, a technologie takie jak Big Data stają się kluczowymi narzędziami wspierającymi te rozwiązania. W tym kontekście OmniMES firmy MultiProjekt wyznacza nowe standardy.


Fot. Multiprojekt

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

• moduł harmonogramu – umożliwia skuteczniejsze planowanie i wykorzystanie zasobów produkcyjnych, • moduł analizy – gwarantuje głęboką analizę przyczyn postojów i awarii maszyn, umożliwiającą skuteczne zarządzanie produkcją, • moduł OEE/KPI – realizuje spersonalizowaną graficzną interpretację efektywności wykorzystania maszyn, • moduł predykcji – pozwala na analizę przyszłych trendów w produkcji na podstawie danych historycznych,

• kreator raportów – umożliwia intuicyjne tworzenie zaawansowanych raportów, bazujących na solidnych modelach matematycznych.

Dlaczego warto wybrać OmniMES?

W erze cyfryzacji przemysłu wybór odpowiedniego systemu MES ma kluczowe znaczenie dla sukcesu przedsiębiorstwa. OmniMES, będący flagowym produktem firmy MultiProjekt, oferuje nie tylko zaawansowane technologicz-

nie rozwiązania, ale również wsparcie oparte na wieloletnim doświadczeniu firmy MultiProjekt, co czyni go idealnym narzędziem dla nowoczesnych przedsiębiorstw produkcyjnych.

MULTIPROJEKT AUTOMATYKA Sp. z o.o. ul. Pilotów 2E 31-462 Kraków e-mail: krakow@multiprojekt.pl tel. 12 413 90 58 www.multiprojekt.pl R E K L A M A

11/2023

47


RYNEK

Pracownia Badań i Certyfikacji EMC na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie

48

P

racownia Badań i Certyfikacji EMC utworzona na ZUT jest efektem współpracy międzydyscyplinarnej grupy naukowców z dwóch wydziałów uczelni: Wydziału Elektrycznego (WE) oraz Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki (WIMiM). Pracownia powstała jako część większego przedsięwzięcia pod nazwą „Doposażenie Hali Technologicznej w Laboratorium e-Produkcji realizującej koncepcję Przemysłu 4.0”. W 2023 r. została rozbudowana i wyposażona w nowe funkcjonalności w ramach kolejnego projektu realizowanego przez pracowników WE ZUT – „Doposażenie Pracowni Badań i Certyfikacji EMC”, tworząc w ten sposób uniwersalną przestrzeń dla prowadzenia badań związanych z inżynierią pola elektromagnetycznego, kompatybilnością i technikami wysokich częstotliwości. Pomieszczenia pracowni mieszczą się w Laboratorium Hala Technologiczna WIMiM oraz w budynku Wydziału P R O M O C J A

Elektrycznego ZUT w Szczecinie, a jej pracą zarządza zespół badaczy z Centrum Inżynierii Pól Elektromagnetycznych i Technik Wysokich Częstotliwości (Wydział Elektryczny), w skład którego wchodzą profesorowie ZUT: dr hab. inż. Przemysław Łopato (kierownik pracowni), dr hab. inż. Grzegorz Psuj oraz dr hab. inż. Marcin Ziółkowski.

Dlaczego EMC jest tak istotne?

W świecie, w którym coraz więcej urządzeń elektrycznych i elektronicznych jest obecnych w naszym otoczeniu, kwestie związane z bezpieczeństwem elektromagnetycznym i możliwością współistnienia w środowisku technicznym stają się coraz ważniejsze. Jak podkreśla prof. Przemysław Łopato z Wydziału Elektrycznego, brak kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) może prowadzić do niekomfortowych, a nawet niebezpiecznych sytuacji. Przykładowo zakłócenia w pracy AUTOMATYKA

Fot. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W obecnych czasach coraz częściej korzystamy z różnorodnych urządzeń elektronicznych i elektrycznych – od telewizorów, przez smartfony, po sprzęt domowy i systemy używane w energetyce czy telekomunikacji. Każde z nich bazuje na wykorzystaniu pól elektromagnetycznych. Ale czy kiedykolwiek zastanawiamy się, czy te urządzenia nie wchodzą ze sobą w konflikt i wzajemnie się nie zakłócają albo jak są chronione przed wpływem zewnętrznych pól elektromagnetycznych? To kluczowe pytania, na które odpowiedzi szuka pracownia zlokalizowana na terenie Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego (ZUT) w Szczecinie.


RYNEK urządzeń elektronicznych kontrolujących systemy transportu publicznego – np. kolejowego czy lotniczego – czy w funkcjonowaniu urządzeń medycznych w szpitalach, spowodowane działaniem systemów transmisji – jak radiostacje, telewizja czy telefony komórkowe – przekraczających dopuszczalne normy emisji, mogą prowadzić do potencjalnie niebezpiecznych sytuacji.

Infrastruktura i zakres badań pracowni

Pracownia Badań i Certyfikacji EMC ma obecnie dwie lokalizacje w zespole budynków Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Jej infrastruktura umożliwia realizację badań full-compliance, m.in. w zakresie norm EN61000-4-2/-3/-4/5/-6/-8/-9/-11/-29, EN55011/CISPR11, EN55016/CISPR16, EN55025/CISPR25, EN55032/CISPR32 i EN55035/CISPR35. Pracownia wyposażona jest w dwie komory: bezodbiciową (5 m × 3 m × 3 m) do pomiarów anten mikrofalowych oraz EMC o trzymetrowej odległości pomiarowej. Komora EMC umożliwia prowadzenie badań w zakresie częstotliwości do 40 GHz obiektów mieszczących się w cylindrze o dwumetrowej wysokości i średnicy oraz masie do 1,5 t. Wyposażona jest w automatyczną rampę i drzwi o wymiarach 2 m × 2 m, a także szereg złączy i interfejsów, umożliwiających badanie szerokiej gamy produktów.

• System pomiarowy do badań emisji promieniowanej (PN-EN 55016/CISPR 16) realizowanych w zakresie 9 kHz – 40 GHz; • System pomiarowy do badań emisji przewodzonej (PN-EN 55016/CISPR 16) realizowanych w zakresie 9 kHz – 30 MHz; • System pomiarowy do badań odporności promieniowanej (PN-EN 61000-4-3) realizowanych w zakresie 80 MHz – 6 GHz; • System pomiarowy do badań odporności na zakłócenia przewodzone indukowane przez pola o częstotliwości radiowej (PN-EN 61000-4-6, ISO 11452-4) realizowanych w zakresie 150 kHz – 230 MHz; • System do badań odporności na serie szybkich elektrycznych stanów przejściowych typu burst (PN-EN 61000-4-4) realizowanych w zakresie do 5,5 kV dla linii zasilania: AC jednofazowa o obciążalności do 16 A i trójfazowa o obciążalności do 32 A na fazę oraz DC o napięciu 360 V i obciążalności do 25 A; • System do badań odporności na udary Surge i Telecom Surge (PN-EN 61000-4-5) realizowanych w zakresie do 5 kV dla EUT o parametrach linii zasilania: AC jednofazowa o obciążalności 16 A i trójfazowa o obciążalności 32 A na fazę oraz DC 360 V i 25 A); • System do badań odporności na zaniki napięcia, krótkotrwałe przerwy i wahania napięcia (PN-EN 61000-4-11, PN-EN 61000-4-29) umożliwiający badania urządzeń zasilanych jednofazowo:16 A, 280 V AC 50-60 Hz; • System do badań odporności na wyładowania elektrostatyczne ESD (PN-EN 61000-4-2) realizowanych w trybie wyładowań w powietrzu i kontaktowych w zakresie do 30 kV; • System do badania odporności na wysokie natężenia pól magnetycznych (PN-EN 61000-4-8, PN-EN 61000-4-9, PN-EN 55103-1, PN-EN 55103-2, MIL-STD-461, SAE J1113-22, ISO 11452-8 wyposażony w zestaw standardowych cewek promieniujących i odbiorczych umożliwiających badanie szerokiej gamy obiektów; • System do badania wahań i migotania napięcia (flicker) oraz emisji harmonicznych prądu (PN-EN 61000-3-2, PN-EN 61000-3-3, PN-EN 61000-4-13, PN-EN 610000-4-29, PN-EN 61000-4-17).

Fot. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

C

SYSTEMY POMIAROWE I ZAKRES BADAŃ PROWADZONYCH W PRACOWNI:

11/2023

49


RYNEK

Wsparcie dla przedsiębiorstw

Pracownia Badań i Certyfikacji EMC oferuje usługi oraz badania z zakresu kompatybilności elektromagnetycznej w obszarze emisji i odporności urządzeń, z myślą o przedsiębiorstwach z całego kraju. Jej powstanie to ważny krok w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej nowoczesnych urządzeń wytwarzanych przez przedsiębiorców z Pomorza Zachodniego.

Wsparcie prac inżynierskich i R&D

Poza realizacją usług badawczych na rzecz przemysłu pracownia prowadzi również badania podstawowe i stosowane w ramach projektów naukowo-badawczych oraz we współpracy z podmiotami z kraju i zagranicy. Ponadto pracownia oferuje: • badania inżynierskie/konstruktorskie na etapie prototypu;

• pomiary i generację pól magnetycznych 3D w zakresie DC – 1 MHz; • pomiary czteroportowym analizatorem wektorowym sieci w zakresie częstotliwościowym 100 kHz – 40 GHz; • pomiary anten mikrofalowych w zakresie częstotliwościowym 9 kHz – 6 GHz.

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z Pracownią Badań i Certyfikacji EMC: Centrum Inżynierii Pól Elektromagnetycznych i Technik Wysokich Częstotliwości, Wydział Elektryczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie tel. 91 449 47 92, 91 449 44 81, 91 449 47 27 e-mail: emc@zut.edu.pl www.emc.zut.edu.pl. ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE ul. Piastów 17, 70-310 Szczecin

Pracownia Badań i Certyfikacji EMC powstała w ramach projektu nr RPZP.01.03.00-32-0004/18 pn. „Doposażenie Hali Technologicznej w Laboratorium e-Produkcji realizujące koncepcję Przemysłu 4.0” (projekt współfinansowany przez Ministra Edukacji i Nauki) oraz została doposażona w ramach projektu nr RPZP.01.03.00-32-0002/21 pn. „Doposażenie pracowni badań i certyfikacji EMC”. Projekty współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014–2020.

50

AUTOMATYKA


WYDARZENIA

ANEXPO 2024

– spotkanie dla branży automatyki przemysłowej

rów systemów, resellerów oraz partnerów wspierających firmy handlowe. Przygotowano nową przestrzeń wystawienniczą Distributor’s Support Arena, do której zapraszani są partnerzy wspierający firmy z branży automatyki przemysłowej: producenci części, dostawcy oprogramowania i ERP, firmy oferujące usługi transportowe, spedytorzy, stowarzyszenia oraz partnerzy medialni.

Targi branży automatyki przemysłowej z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem dystrybutorów, integratorów, specjalistów działów utrzymania ruchu oraz inżynierów z całego świata.

J

edno jest pewne: jeśli komuś zależy na wymianie wiedzy i relacjach biznesowych, nie może opuścić kolejnej edycji ANEXPO. Tym razem rezerwujemy bilety do Pragi.

Fot. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, AutomaNet Sp. z o.o.

Rzym połączył światowy biznes

W ubiegłym roku targi automatyki przemysłowej ANEXPO, odbywające się w Rzymie, zgromadziły 74 firmy z 31 krajów. To imponująca liczba, która pokazuje, jak globalny charakter ma ta branża. Uczestnicy przybyli do Włoch z całego świata. Była to druga edycja targów, a miejsca rozeszły się w błyskawicznym tempie, gromadząc w Mercure Hotel West Rome 165 osób. Organizatorom zależy, aby uczestnicy targów mogli swobodnie porozmawiać i poznać się bliżej, stąd ograniczona liczba zaproszeń. – ANEXPO było nienagannie zorganizowane, z uwzględnieniem tych drobnych szczegółów, które sprawiły, że było to naprawdę niezapomniane wydarzenie. Uczestnictwo

w nim było absolutną przyjemnością, ponieważ zapewniło nam wiele produktywnych spotkań i pozwoliło wzmocnić nasze relacje z innymi dystrybutorami – podkreśla Stewart Park z firmy Nuova Elva z Włoch, który był jednym z gości ubiegłorocznych targów.

Kluczowi gracze automatyki pod jednym dachem

Jednym z najważniejszych elementów, które sprawiają, że targi biznesowe są tak owocne, jest obecność osób decyzyjnych z całego świata. To prezesi, dyrektorzy generalni, menedżerowie działów zakupów i sprzedaży – osoby, które podejmują kluczowe decyzje w firmach, są obecne na ANEXPO.

Decydenci ze świata automatyki przemysłowej i możliwości współpracy

Organizatorzy spodziewają się, że w przyszłorocznym wydarzeniu weźmie udział ponad 300 delegatów ze 150 firm, w tym dystrybutorów, integrato-

– ANEXPO to miejsce innowacji i inspiracji. Łączymy to, co ważne dla naszych partnerów, czyli typowy networking i czas na mniej formalne rozmowy: Welcome Reception i Gala Dinner. Wśród uczestników znajduje się 80 % osób decydujących. Jak co roku przygotowaliśmy niespodziankę. To będzie torpeda, ale nie mogę zdradzić nic więcej – mówi Marcin Krzączkowski, dyrektor generalny firmy Automa.Net, która jest organizatorem targów ANEXPO.

11/2023

P R O M O C J A

Magiczna Praga już czeka

Praga słynie z wyjątkowych zabytków i wspaniałej europejskiej atmosfery, którą najlepiej poczuć na własnej skórze. Dlatego hotel, w którym odbędzie się ANEXPO 2024 usytuowany jest w samym sercu czeskiej stolicy. To doskonała baza wypadowa do zwiedzenia zabytkowej starówki z charakterystycznymi wąskimi uliczkami, Mostu Karola, rejsu po Wełtawie czy spędzenia wieczoru w starych browarach, przy wyśmienitym i oryginalnym jedzeniu i napitkach.

Blisko i światowo

ANEXPO to miejsce, czas i ludzie ze świata automatyki przemysłowej, którzy dzielą się wiedzą oraz nowościami i chcą nawiązać nowe kontakty biznesowe. Nie pozostaje nam nic innego, jak zaprosić do bliskich sąsiadów z Republiki Czeskiej i wpisać datę 17–19 czerwca 2024 r. w kalendarz. Więcej informacji o ANEXPO 2024 można znaleźć na stronie www.anexpo.co. Kontakt: meeting@automa.net.

AUTOMA.NET Sp. z o.o. ul. Małopolska 1/203, 35-620 Rzeszów tel. 17 778 34 19 e-mail: meeting@automa.net www.automa.net/pl

51


WYDARZENIA

W kierunku energetycznej transformacji 36. edycja targów Energetab

Jolanta Górska-Szkaradek

52

P

onad 400 wystawców z kraju i z zagranicy zjechało do Bielska-Białej, aby uczestniczyć w tegorocznych Międzynarodowych Energetycznych Targach Bielskich Energetab 2023. Dopisali nie tylko licznie przybyli zwiedzający, ale również pogoda, która szczególnie ważna jest dla tych wystawców, którzy swoje ekspozycje prezentują w plenerze lub w namiotach. Targi otrzymały honorowy patronat Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Ministerstwa Aktywów Państwowych. Pierwszego dnia odbyło się uroczyste otwarcie oraz wręczenie nagród uczestnikom targowego konkursu. Otwarcia targów dokonał Jarosław Klimaszewski, prezydent Bielska-Białej, a symbolicznego przecięcia wstęgi – Dariusz Mrzygłód, prezes spółki ZIAD

Bielsko-Biała – która jest organizatorem targów – wraz z licznie przybyłymi gośćmi honorowymi. Podczas inauguracji zaproszeni goście w krótkich wystąpieniach podkreślali liczne wyzwania, które stoją przed polską energetyką, a są związane z jej transformacją, umożliwiającą m.in. rozwój odnawialnych źródeł energii.

Targowe nagrody i wyróżnienia

Tradycyjnie podczas inauguracji targów ogłoszono wyniki targowego konkursu i wręczono liczne wyróżnienia. Do konkursu zgłoszono 44 produkty. Złoty Medal targów Energetab 2023 otrzymała firma Mikronika za opracowanie zintegrowanego urządzenia SO-52v11-AUT do zabezpieczania linii kablowych średniego napięcia z wykrywaniem zwarć przerywanych. Firma AUTOMATYKA

Fot. J. Górska-Szkaradek (Automatyka), ZIAD Bielsko-Biała

W Bielsku-Białej po raz 36. odbyły się Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie Energetab. Przez trzy dni – od 12 do 14 września 2023 r. – tereny ZIAD były miejscem spotkań przedstawicieli branży energetyki i elektrotechniki – producentów, dystrybutorów, twórców nowoczesnych technologii z ich użytkownikami – którzy licznie przybyli, aby uczestniczyć w tym wydarzeniu.


WYDARZENIA

i zatrzymać zmiany klimatyczne. Komisja konkursowa doceniła urządzenie opracowane przez Instytut Energetyki – stos stałotlenkowych ogniw elektrochemicznych (rSOC) – które w zależności od potrzeb może działać jako generator energii elektrycznej i ciepła, tj. pracować w trybie ogniwa paliwowego lub jako generator wodoru w trybie elektrolizera. Technologia opracowana przez Instytut Energetyki jest konkurencyjna w stosunku do opracowań zagranicznych. Zapewnia podobne parametry pracy (np. stabilność pracy w szerokim zakresie obciążenia) przy bardziej kompaktowych gabarytach i znacznie niższych kosztach. Za opracowanie innowacyjnego stosu rSOC Instytut Energetyki otrzymał najwyższe wyróżnienie w konkursie targowym – puchar Ministra Klimatu i Środowiska. Wśród priorytetowych zadań inwestycyjnych i modernizacyjnych w obszarze sieci dystrybucyjnych jest budo-

wa sieci kablowych, które są bardziej niezawodne od sieci napowietrznych. Spółka ARINET opracowała specjalistyczną głowicę Watucab Ψ do wciągania nawet kilkukilometrowych kabli elektroenergetycznych średnich napięć do rurociągów kablowych. Głowica została wyróżniona pucharem Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej. Złoty Medal Polskich Sieci Elektroenergetycznych otrzymał Zakład Produkcyjny Aparatury Elektrycznej ZPrAE za terminale zabezpieczeniowe TZX-11, pełniące funkcje zabezpieczeń różnego typu pól stacji elektroenergetycznych. Z kolei nagrodę prezydenta Bielska-Białej przyznano spółce Ledolux Poland za oprawę oświetleniową LUXA DOB do efektywnego energetycznie i zdalnie regulowanego oświetlenia drogowego. Oprawa charakteryzuje się niską awaryjnością i długą żywotnością (ponad 100 tys. godzin).

Fot. J. Górska-Szkaradek (Automatyka), ZIAD Bielsko-Biała

dostarcza ten produkt na rynek fiński, natomiast w kraju znajdzie on zapewne szerokie zastosowanie w związku z rozbudową linii kablowych i coraz szerszym stosowaniem odnawialnych źródeł energii. Z uwagi na doskonałe właściwości izolacyjne i gaśnicze od dziesięcioleci jest stosowany w przemyśle gaz SF6 (sześciofluorek siarki). Ma on jednak negatywny wpływ na środowisko (1 kg SF6 odpowiada 23 tonom CO2). Komisja konkursowa doceniła prezentowane nowe urządzenia, w których wyeliminowano stosowanie gazu SF6, a są to: wyłącznik izolacyjny typu LTA 145 D1 EconiQ firmy Hitachi Energy nagrodzony srebrnym medalem targów Energetab 2023, rozdzielnica pierścieniowa SN do 24 kV typu TPM Air produkcji ZPUE, nagrodzona statuetką Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej oraz rozdzielnica SM AirSeT Schneider Electric, która otrzymała honorowe wyróżnienie targów. Z kolei medal prezesa Stowarzyszenia Elektryków Polskich SEP – za inteligentny system zarządzania energią SEMS (Smart Energy Management System) – otrzymał Zakład Automatyki i Urządzeń Pomiarowych AREX należący do Grupy WB. Pucharem Izby Gospodarczej Energetyki i Ochrony Środowiska wyróżniono z kolei system PSIneplan firmy PSI Polska. Jest to kompleksowe rozwiązanie do analizy, planowania, optymalizacji i symulacji sieci elektroenergetycznych. Zielony wodór jest jednym z kluczowych elementów transformacji energetycznej, do której dążą główne światowe gospodarki, aby osiągnąć neutralność pod względem emisji CO2

11/2023

53


WYDARZENIA

Spółka Relpol otrzymała wyróżnienie za produkcję całej rodziny półprzewodnikowych przekaźników i sterowników mocy, które nie mają elementów ruchomych i lepiej od elektromechanicznych sprawdzają się w zastosowaniach, w których zachodzi potrzeba szybkiego i wielokrotnego załączenia. Podczas 36. targów Energetab nie zapomniano o wieloletnich wystawcach – jubilatach. Firma Phoenix Contact, która obchodziła 100-lecie działalności oraz Instytut Energetyki, który świętował 70-lecie, zostali uhonorowani okolicznościowymi dyplomami.

Świat energetyki

Energetab prezentujemy innowacyjne rozwiązania sprzętowe i informatyczne z dziedziny pomiarów energii elektrycznej, popularyzując równocześnie polską myśl techniczną i potencjał polskich inżynierów. Naszym flagowym produktem na tegorocznych targach był nowatorski modułowy system monitorowania mediów MoRS, który spotkał się z dużym zainteresowaniem gości odwiedzających nasze stoisko. Szczególnie popularny okazał się licznik zdalnego odczytu LE-23, który zdobył uznanie ze względu na swoje zaawansowane funkcje. Warto dodać, że możliwości transmisji danych pomiarowych do licznika powiększa moduł komunikacyjno-rejestrujący MKR-23, a moduły pomiarowe MP-23 poszerzają obszary monitorowania zużycia energii. Uzupełnieniem systemu MoRS jest nasze autorskie oprogramowanie SKADEN, które również zyskało uznanie dzięki swojej uniwersalności – mówi Wiesława Korkus, prezes zarządu i dyrektor naczelna Pozyton. Z kolei Diana Rutkowska, marketing manager w spółce 3N Solutions, stwierdziła, że targi były nie tylko doskonałą

Fot. J. Górska-Szkaradek (Automatyka)

Targi Energetab są miejscem prezentacji produktów i aplikacji niezbędnych do funkcjonowania świata energetyki. W Bielsku-Białej można było poznać nowoczesne rozwiązania stosowane w energetyce, porozmawiać z producentami i twórcami nowości, a także uczestniczyć w licznych pokazach i konferencjach. Ekspozycje targowe oprócz hali i namiotów obejmowały również te-

reny otwarte, na których wydzielono trzy strefy: • strefę odnawialnych źródeł energii – OZE, • strefę elektromobilności – SEL, • strefę praktycznych pokazów technologii elektrycznych – SPP. W strefie OZE odbywały się pokazy urządzeń i rozwiązań związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej, tj. paneli fotowoltaicznych, konstrukcji mocujących, magazynów energii itp. Tegoroczna bogata oferta dostawców i producentów skierowana była zarówno do drobnych prosumentów, jak i przemysłowych. Zwiedzających targi jak magnes przyciągała strefa elektromobilności, w której można było zobaczyć nowe wersje samochodów elektrycznych oraz stacje ładowania pojazdów z takim napędem. Wiele firm spośród wystawców to wieloletni uczestnicy tej imprezy. Jednym z przykładów jest Zakład Elektronicznych Urządzeń Pomiarowych Pozyton, który wielokrotnie uczestniczył w tym wydarzeniu. – Od początku naszej działalności podczas targów

54

AUTOMATYKA


WYDARZENIA

była dla firmy nieco mniej satysfakcjonująca niż poprzednia. – Liczyliśmy na więcej spotkań i dyskusji, chociaż udało nam się przeprowadzić wiele rozmów z obecnymi i potencjalnymi klientami. Największym zainteresowaniem na stoisku cieszyły się prezentowane nowości oraz innowacyjne systemy zasilania – od prowadników kablowych wykonanych w 100 % z materiałów pochodzących z recyklingu dla ekstremalnie długich przesuwów, po nowy prowadnik kablowy E4Q.1L (LEAN), który charakteryzuje się dużą wytrzymałością i niską masą. Ponadto zainteresowanie wzbudzała platforma ekonomicznej robotyki RBTX oraz modułowy system e-prowadnika e-loop, który pozwala bezpiecznie i niezawodnie prowadzić kable i węże w zastosowaniach wiszących – komentuje Maciej Ślęzak. Marek Hiero, dyrektor działu sprzedaży technicznej spółki Atest Gaz, która bierze udział w wydarzeniu od wielu lat, stwierdził, że targi są nie tylko miejscem spotkań ze stałymi klientami, ale także nowymi. – W mojej ocenie jest to impreza targowa, która na chwilę obecną przyciąga najwięcej

osób z branży. Co ważne, są to pracownicy techniczni, którzy z naszego punktu widzenia są docelową grupą odbiorców dla naszych produktów. Nasz asortyment obejmuje ofertę zarówno dla obiektów przemysłowych, jak i budownictwa ogólnego. To dwa zupełnie różne obszary i inna grupa docelowa klientów. O ile w przemyśle raczej spotykamy się z osobami z branży utrzymania ruchu, automatyzacji czy BHP, to jeżeli chodzi o systemy detekcji gazów w garażach podziemnych czy obiektach generalnie ogrzewanych gazem jest to głównie okazja do spotkań z elektrykami, instalatorami czy projektantami w zakresie niskoprądowym. Grupa „przemysłowa” to oczywiście zainteresowanie systemem SigmaGas i czujnikami SmArtGas4 oraz nowością w naszej ofercie, czyli detektorami płomienia FlameSpec. Przedmiotem zainteresowania drugiej grupy był zdecydowanie system TetaGas, który wyróżnia się na rynku komunikacją na linii zasilającej i możliwością podłączenia różnych urządzeń do jednej magistrali – podsumowuje przedstawiciel spółki Atest Gaz.

Fot. J. Górska-Szkaradek (Automatyka)

okazją do zaprezentowania firmowych innowacyjnych rozwiązań, ale dodatkowo firma mogła zaprezentować rozwiązania prac pod napięciem (PPN) o wartości do 30 kV, co spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem ze strony przedstawicieli branży energetycznej. – Nasze rozwiązanie jest odpowiedzią na wiele kluczowych wyzwań sektora energetycznego i obiecuje przynieść znaczące oszczędności. Nasze pokazy przyciągnęły uwagę wielu odwiedzających, a firmowe stoisko cieszyło się wyjątkowym zainteresowaniem. W porównaniu do poprzednich targowych edycji przyciągnęło jeszcze większą uwagę, a liczba odwiedzających przekroczyła nasze oczekiwania. To nie tylko motywuje nas do dalszego rozwoju, ale także potwierdza, że nasze innowacje są odpowiedzią na realne potrzeby sektora energetycznego – podkreśla Diana Rutkowska. Mniej entuzjastycznej wypowiedzi udzielił przedstawiciel igus Maciej Ślęzak, menedżer produktu chainflex, który stwierdził, że w tym roku widoczne było mniejsze zainteresowanie przedstawicieli branży, więc edycja

11/2023

55


WYDARZENIA

Imprezy towarzyszące

Jak zwykle podczas targów Energetab odbywały się prezentacje wystawców oraz konferencje. Jedną z nich była dwudniowa konferencja zorganizowana przez Polskie Stowarzyszenie Magazynowania Energii pt. „Magazyny energii – forum profesjonalistów PSME”. Celem konferencji było przedstawienie różnych modeli technicznych i biznesowych magazynowania energii oraz ich roli w elastyczności systemu energetycznego. Z kolei Stowarzyszenie Elektryków Polskich wraz z Instytutem Energetyki i Komitetem Gospodarki Energetycznej FSNT-NOT zorganizowali konferencję „Transformacja energetyczna w Polsce”. Podczas wydarzenia przedstawiono m.in. prace instytutu w obszarze technologii wodorowych oraz omówiono problematykę bezpieczeństwa energetycznego.

W oczekiwaniu na kolejną edycję

Targi odwiedziło około 16 tys. osób zainteresowanych tą branżą. Jak zauważył Marek Hiero, dyrektor Atest Gaz,

56

targi powiększają się i niewiele brakuje do osiągnięcia poziomu sprzed pandemii, co bardzo cieszy. Dlatego firma planuje udział w kolejnej edycji. Podobne deklaracje składa Diana Rutkowska z 3N Solution. – Z niecierpliwością oczekujemy kolejnej edycji targów Energetab i już teraz możemy potwierdzić, że planujemy uczestnictwo i prezentację naszych rozwiązań. Nasza firma będzie nadal dążyć do doskonalenia usług i dostarczania innowacyjnych rozwiązań, które przyczynią się do oszczędności i zwiększenia efektywności w sektorze energetycznym – zapewnia Diana Rutkowska. Z kolei Wiesława Korkus, prezes spółki Pozyton, zauważa, że targi Energetab to nie tylko miejsce prezentacji produktów, ale również platforma do nawiązywania cennych kontaktów biznesowych. – Otrzymaliśmy jasne potwierdzenie, że naszymi produktami możemy wspierać firmy w optymalizacji kosztów i zwiększeniu efektywności ich działalności. Jesteśmy przekonani, że targi to doskonałe środowisko do budowania wartościowych relacji niezbędnych w rozwoju naszej firmy.

Maciej Ślęzak, przedstawiciel spółki igus, również zakłada, że firma będzie uczestniczyć w kolejnej edycji wydarzenia. – Są to największe targi elektryczno-energetyczne w Polsce i wciąż jest to ważne miejsce na targowej mapie naszego kraju. Dobrze, gdy w jednym miejscu można spotkać specjalistów i przedstawicieli z branży oraz jest okazja do rozmowy z naszymi klientami i zaprezentowania produktów przeznaczonych właśnie dla nich. Naszą misją jest ciągły rozwój i innowacje w zakresie prowadników kablowych i przewodów, co pozwala na zaoszczędzenie kosztów i dalsze podnoszenie jakości maszyn i systemów naszych klientów, toteż na pewno będziemy mieli ciekawą ofertę do zaprezentowania również w przyszłym roku – podsumowuje Maciej Ślęzak. Organizator targowej ekspozycji ZIAD Bielsko-Biała już dzisiaj zaprasza na 37. targi Energetab, które odbędą się w dniach 17–19 września 2024 r. Jolanta Górska-Szkaradek AUTOMATYKA

AUTOMATYKA


WYDARZENIA

Elastyczna produkcja a roboty mobilne

Fot. J. Górska-Szkaradek (Automatyka), K. Jakubek (AutomatykaOnline.pl)

8 i 9 listopada 2023  r. w  Centrum Badań i Rozwoju Nowoczesnych Technologii we Wrześni Omron zorganizował wydarzenie Flexible Manufacturing Roadshow. Impreza jest organizowana cyklicznie w  różnych krajach Europy.

W

trakcie listopadowego wydarzenia firma Omron pokazała, jak można odpowiadać na zmieniające się oczekiwania konsumenckie, gdzie produkcja jednostkowa odgrywa coraz istotniejszą rolę. Dzięki nowoczesnemu i elastycznemu podejściu do projektowania linii produkcyjnych, a także transportu mobilnego można szybko dostosować je do aktualnych zamówień.

Elastyczna produkcja w wersji demo

Uczestnicy wydarzenia mogli zobaczyć, jak kompleksowo współpracują ze sobą różne urządzenia – roboty 11/2023

mobilne, koboty czy podajniki taśmowe wraz z komponentami. Na hali zaprezentowano dwa stanowiska do paletyzacji i depaletyzacji produktów z zastosowaniem kobotów, między którymi kursowały roboty mobilne w różnych wersjach. – Jedną z ciekawszych prezentowanych nowości jest manipulator mobilny MoMa, który został najpóźniej dodany do Roadshow – mówi Fumio Adam Okazaki, kierownik do spraw marketingu Omron. Mobilny manipulator firmy Omron to robot, który umożliwia automatyzację nie tylko transportu towarów, ale też skomplikowanych operacji podnoszenia. Rozwiązanie składa się z ruchomej, kołowej podstawy, bardzo zręcznego ramienia robota współpracującego oraz zintegrowanej technologii wizyjnej maszyn.

Samodzielny i dynamiczny

Po zamontowaniu na autonomicznym robocie mobilnym z serii Omron LD ramię robota współpracującego Omron TM może podnosić produkty i umieszczać je na ładunku, a robot potrafi się samodzielnie przemieszczać.

– To mały krok w kierunku zastąpienia człowieka w powtarzalnych czynnościach. MoMa może się przemieszczać samodzielnie. Co więcej, wie, gdzie jest, ma ręce, którymi może pracować, a także ma oczy, więc widzi co robi. Robot może wykonywać dynamicznie przydzielone mu zadania – nie trzeba mu pomagać w przemieszczaniu ani uczyć każdorazowo. Rozwiązanie idealnie wpisuje się w ideę naszego Roadshow – dodaje Fumio Adam Okazaki.

Zarządzanie pracą robotów

Do zarządzania flotą robotów mobilnych wykorzystano system Fleet Manager. Pozwala on elastycznie zarządzać trasą każdego robota, omijać punkty kolizyjne (np. przemieszczającego się po hali pracownika), a także optymalizować pracę robotów. Aby pokazać w pełni działanie systemu, zastosowano systemy wizyjne Omron. Przebieg kompletnego procesu można było zobaczyć na wizualizacji. Katarzyna Jakubek AutomatykaOnline.pl

57


WYDARZENIA

100-lecie firmy Phoenix Contact 12 października 2023 r. w Łodzi firma Phoenix Contact świętowała wspólnie z partnerami oraz wieloletnimi pracownikami jubileusz 100-lecia działalności. Katarzyna Jakubek

U

Międzypokoleniowa współpraca i nowe możliwości

Swoje prelekcje wygłosili kolejno eksperci z ICAN Institute: dr Witold Jankowski, Agnieszka Bochacka i Joanna Pommersbach. Dr Witold Jankowski poświęcił przemówienie budowaniu kultury organizacji oraz jej znaczenia w drodze do osiągnięcia sukcesów firmy. Agnieszka Bochacka mówiła o wpływie sztucznej inteligencji na działalność firmy – zarówno o szansach, jakie ona niesie w usprawnianiu działań organizacji, jak również o zagrożeniach związanych z bezpieczeństwem i przetwarzaniem danych. Joanna Pommersbach opowiadała z kolei o różnicach pokoleniowych w organizacji i roli, jaką muszą odgrywać menedżerowie, aby zintegrować różne pokolenia w dążeniu do osiągnięcia wspólnych celów. 58

W czasie panelu dyskusyjnego, w którym wzięli udział wszyscy eksperci oraz Maciej Merek, omawiano znaczenie i wartość kultury organizacji, szanse i zagrożenia stosowania sztucznej inteligencji w przedsiębiorstwach oraz przyszłościowy model zarządzania i rolę lidera w zespole. Dyskusję, jak i całą galę, poprowadził Marcin Prokop.

Część artystyczna

Wieczorem, w części rozrywkowej, goście mieli okazję zobaczyć widowisko „Kamienie Milowe 100 lat Phoenix Contact”, w którym pokazano punkty zwrotne w historii firmy, innowacje, które zmieniły branżę automatyki oraz ciekawostki ze świata techniki i popkultury. Całość została wzbogacona występami artystycznymi, tańcem, śpiewem i pokazami akrobatycznymi w wykonaniu Teatru Avatar z Legnicy. Gala była zwieńczeniem obchodów setnego jubileuszu Phoenix Contact. Wcześniej odbyły się akcje wspólnego sadzenia drzew przez pracowników i rozdawania sadzonek oraz warsztaty ekologiczne i zajęcia integrujące pra-

cowników. – Wspólne doświadczenia, praca i nieustanne dążenie do doskonałości sprawiły, że jesteśmy dziś tutaj, gotowi na kolejne 100 lat wyzwań i sukcesów – podsumował Maciej Merek.

Podsumowanie 100 lat

Początki działalności firmy Phoenix Contact sięgają 1923 r., kiedy pracujący przed wojną jako kupiec Hugo Knümann postanowił stworzyć własną firmę. Po powrocie do rodzinnego miasta założył spółkę Phönix Elektro- und Industrie-Bedarfsgesellschaft. Przedmiotem działalności firmy był handel wyrobami elektrotechnicznymi i przemysłowymi. W 1928 r. doszło do spotkania, które miało duży wpływ na dalszy rozwój firmy. Hugo Knümann poznał inżyniera RWE Heinza Müllera. Opowiedział mu on o 10-pinowych blokach ceramicznych, które ze względu na swój charakter są bardzo mało elastyczne. To nasunęło Knümannowi pomysł rozdzielenia bloków i ułożenia ich pojedynczo w złączki szynowe na szynie DIN. Tak powstała złączka szynowa. Jej wynalazAUTOMATYKA

Fot. K. Jakubek (AutomatykaOnline)

roczysta gala rozpoczęła się wystąpieniem Macieja Mereka, prezesa zarządu firmy Phoenix Contact. – Ten jubileusz to nie tylko okazja do świętowania naszej historii, ale także moment refleksji nad przyszłością. Przez te 100 lat tworzyliśmy historię przemysłu, stale rozwijając możliwości i podnosząc jakość rozwiązań. Wieloletnia współpraca i Wasze zaufanie pomogły nam osiągnąć sukces – podkreślił Maciej Merek, zwracając się do gości.


WYDARZENIA cą, jak wskazuje późniejsza specyfikacja patentowa, jest Hugo Knümann. W czasie II wojny światowej nie obyło się bez zawirowań. 13 marca 1943 r. w czasie nalotów bombowych zostaje trafiona siedziba firmy. Knümann zdecydował się wówczas na przeniesienie firmy – dzięki krewnemu trafił do spokojnego miasteczka Blomberg we wschodniej Westfalii-Lippe. W gospodzie Bürgerheim małego miasteczka ponownie ruszyła prowizoryczna produkcja. W 1949 r. do zespołu dołączył Josef Eisert, który wcześniej zajmował wysokie stanowisko w firmie Siemens. Był prawdziwym wynalazcą oraz posiadaczem wielu patentów na zaciski. W 1953 r. umiera Hugo Knümann, a stery w firmie przejmują Josef Eisert oraz Ursula Lampmann. Pod kierownictwem Josefa Eiserta przedsiębiorstwo przeszło zasadniczą zmianę: z firmy stricte handlowej stało się przedsiębiorstwem z własną produkcją – wkrótce w Blombergu rozpoczęła się działalność produkcyjna w zakresie narzędzi, tworzyw sztucznych, tokarni śrub, montażu, ślusarni, magazynu i wysyłki. W 1957 r. na terenie przy Flachsmarkt w Blombergu powstała pierwsza hala produkcyjna. Początkowo mieściła się tu tłocznia duroplastów i tokarnia śrub oraz realizowane były montaż i wysyłka. Tym samym została podjęta decyzja o pozostaniu w Blombergu. W 1966 r. na Flachsmarkt przeniesiono również biura firmy, które dotąd były zlokalizowane w Essen. Do swojej śmierci w 1975 r. Josef Eisert rozszerzył asortyment złączek szynowych, uruchomił własną produkcję z budową maszyn i uniezależnił firmę

W 2015 r. Klaus Eisert zrezygnował z funkcji wspólnika zarządzającego i poświęcił się założeniu Rady Doradczej Phoenix Contact, a Frank Stührenberg objął stanowisko prezesa zarządu. Dzięki własnej jednostce organizacyjnej New Business Fields Phoenix Contact identyfikuje i rozwija nowe modele biznesowe, w szczególności cyfrowe, oraz inwestuje w wewnętrzne i zewnętrzne start-upy, które rewolucjonizują rynek. Firma wspiera w ten sposób firmy z sektorów elektromobilności, edukacji technicznej, branży badań i certyfikacji, technologii czujników, druku 3D i inteligentnych usług. Elektryfikacja jest główną kompetencją firmy Phoenix Contact od momentu jej założenia w 1923 r. W XXI w. firma jest pionierem rozwoju „All Electric Society” – przyszłości, w której energia z odnawialnych źródeł jest dostępna w wystarczającej ilości i przystępnych cenach. Oprócz konsekwentnego wytwarzania i wykorzystywania energii odnawialnych, kluczem do zrównoważonej przyszłości jest redukcja zapotrzebowania na energię pierwotną poprzez działania efektywnościowe oraz tworzenie inteligentnych i połączonych w sieć systemów. Aby móc wykorzystywać energię ze źródeł odnawialnych zgodnie z zapotrzebowaniem, konieczne są rozwiązania i technologie w zakresie elektryfikacji, sieci i automatyzacji w celu łączenia sektorów energii. Z tego względu Phoenix Contact skupia się na rozwiązaniach dla „All Electric Society”. Katarzyna Jakubek AutomatykaOnline.pl

Fot. K. Jakubek (AutomatykaOnline)

t

od dostawców. Na terenie fabryki znajdowało się wówczas 11 budynków, a zarządzanie firmą przejęli trzej synowie Eiserta, wspólnie z Ursulą Lampmann. W 1974 r. minizacisk MKDS do obwodów drukowanych został zaprezentowany na targach elektronica w Monachium i stał się wzorem dla standardowych przyłączy śrubowych do płytek drukowanych. Sukces MKDS wyznaczył początek ery programu „zielonej” elektroniki. Portfolio produktów było nadal rozszerzane w kierunku elektroniki. Do katalogu weszły m.in. terminal przyłączeniowy do PCB, złącza do PCB, przekaźniki, konwertery, jak również wiele innych produktów elektronicznych. W 1983 r. w ofercie firmy pojawiły się produkty do ochrony przed przepięciami. W 1987 r. na targach Hannover Messe zaprezentowano system magistrali obiektowej INTERBUS. W ten sposób spółka Phoenix Contact stworzyła podstawy sieci przemysłowych. Sieć do szeregowej transmisji danych zapewnia otwartość od czujników po sterowniki i jest przeznaczona do automatyzacji linii produkcyjnych. Z chwilą otwarcia pierwszego zagranicznego oddziału w USA w 1981 r., spółki handlowe Phoenix Contact stały się obecne na wszystkich kontynentach. W 1994 r. w Blombergu rozpoczął działalność niezależny instytut badawczy Phoenix Testlab, który w kolejnych latach kwalifikował się do licznych akredytacji testowych. Od przełomu tysiącleci działalność Phoenix Contact objęła cały łańcuch tworzenia wartości w automatyce, włączając w to własną technikę sterowania i ścisłą współpracę z późniejszą firmą grupy KW-Software.

11/2023

59


WYDARZENIA

Nowoczesne technologie

i potrzeby biznesowe w jednym miejscu Od 24 do 26 października 2023  r. centrum Ptak Warsaw Expo w podwarszawskim Nadarzynie stało się po raz kolejny platformą prezentacji różnych rozwiązań technologicznych i rozmów przedstawicieli świata przemysłu. Wśród przedstawianych rozwiązań znalazła się m.in.  szeroka gama komponentów do zautomatyzowanej produkcji, robotów, a także obrabiarek i systemów produkcyjnych do cięcia i formowania. Polscy i zagraniczni wystawcy reprezentowali wiele gałęzi przemysłu, w tym kolejnictwo, obróbkę metali, lakiernictwo, metalurgię czy spawalnictwo.

Prezentacja Multiprojekt – wyjątkowa okazja

Tegoroczna edycja była wyjątkowa dla firmy Multiprojekt, która w tym roku świętuje 20-lecie działalności. Z tej okazji zorganizowała dwie konferencje techniczne, z których jedna odbyła się podczas październikowego wydarzenia w Nadarzynie. Uczestnicy mieli okazję poszerzyć wiedzę na temat robotów SCARA i robotów modułowych, a także silników liniowych. Była to też okazja do zaprezentowania stoiska firmy w nowej odsłonie – tym razem firma postawiła na prezentację asortymentu nie na standach i ściankach, jak wcześniej, ale na ekspozytorach. Dzięki temu wszyscy zainteresowani mieli łatwiejszy

dostęp do komponentów automatyki przemysłowej z jej portfolio. Jednocześnie przygotowane zostało specjalne stoisko poświęcone panelom operatorskim firmy Weintek. Multiprojekt jest wyłącznym dystrybutorem jej produktów na polskim rynku.

Bogata oferta Sieci Badawczej Łukasiewicz

Duże wrażenie robiło stoisko Sieci Badawczej Łukasiewicz, na którym część należących do niej instytutów prezentowała swoje rozwiązania. Był wśród nich Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Motoryzacji (PIMOT), który przedstawił przykłady zastosowań sztucznej inteligencji w motoryzacji. Została ona wykorzystana w sensorycznym połączeniu kamery i lidaru, co pozwala śledzić i identyfikować obiekty oraz określać ich odległość od pojazdu. Z kolei Łukasiewicz – Łódzki Instytut Technologiczny przedstawił innowacyjne projekty i technologie przeznaczone m.in. dla branży budowlanej. Łukasiewicz – Instytut Tele- i Radiotechniczny promował obwody drukowane PCB i innowacyjną technologię zgrzewania ultradźwiękowego, zaś Łukasiewicz – Krakowski Instytut Technologiczny – nowe rozwiązania dla przemysłu

Fot. U. Chojnacka (AUTOMATYKA)

Urszula Chojnacka

G

oście tegorocznych targów Warsaw Industry Week mogli poznać bliżej m.in. metody automatyzacji i robotyzacji procesów przemysłowych, technologie i urządzenia stosowane w obróbce metali czy najnowocześniejsze techniki laserowe. Podział na strefy – m.in. obróbki metali i drewna, hydrauliki i pneumatyki, laserów, robotyki i automatyki oraz druku 3D – ułatwiał zwiedzającym odnajdywanie w halach wystawienniczych tego, czym byli najbardziej zainteresowani.

60

AUTOMATYKA


WYDARZENIA odlewniczego, materiały narzędziowe i funkcjonalne materiały kompozytowe.

Fot. U. Chojnacka (AUTOMATYKA)

Sprawdzone rozwiązania i ciekawe nowinki

W gronie wystawców znalazła się również firma Pepperl+Fuchs. Jednym ze współwystawców na jej stoisku była spółka IMA Schelling Polska Automation, która specjalizuje się m.in. w rozwiązaniach automatyki i robotyki. Uwagę przyciągały prezentowane rozwiązania z zakresu paletyzacji i depaletyzacji produktów typu flatpack. Z kolei WObit promował swoje roboty mobilne. Roboty, wraz z cyfrowymi i logistycznymi innowacjami technologicznymi, były też w centrum uwagi na stoisku firmy AIUT. Dynamiczne pokazy transportowych robotów mobilnych, urządzeń przemysłowych, kobotów, prezentacje cyfrowego bliźniaka, systemu zarządzania intralogistyką i e-platformy lokalizacji wewnątrzbudynkowej przyciągały dużą uwagę. Szeroki przekrój oferty – w tym przede wszystkim rozwiązania z zakresu automatyzacji, robotyzacji i intralogistyki, a także oprogramowania – przestawiła firma ASTOR. Tradycyjnie bogatą ofertę rozwiązań przedstawiła firma igus. Znalazły się wśród nich łożyska ślizgowe, przegubowe i liniowe wykonane z wysokowydajnych polimerów, a także e-prowadniki, elastyczne przewody do połączeń ruchomych i systemy zasilania readychain. Promowana była także cyfrowa nowość – platforma VR iguverse, która pozwala na wirtualne przyjrzenie się produktom firmy w akcji, a także zaznajomienie się z zasadami ich konfiguracji i instalacji. Elesa+Ganter przedstawiła zarówno sprawdzone komponenty ze swojego portfolio, jak i nowości, w tym pokrętła z ograniczonym oraz z regulowanym momentem siły dokręcania. ASTAT postawił m.in. na złącza przemysłowe, złączki, peszle, dławnice kablowe i szafy sterownicze, a największą uwagę przyciągały kurtyny świetlne, prowadniki i przepusty kablowe oraz modułowe systemy wygrodzeń. Z kolei gwiazdą stoiska Weidmüller był nowy sterownik PLC UC20–M4000 z otwartym systemem operacyjnym u-OS. Na targach w Nadarzynie nie mogło zabraknąć firmy Turck. W tym roku 11/2023

61


Fot. U. Chojnacka (AUTOMATYKA)

WYDARZENIA

62

AUTOMATYKA


WYDARZENIA zaprezentowała ona kilka ciekawych rozwiązań, w tym system pick to light wspomagający kompletację i montaż elementów, zestaw do monitoringu wielkości fizycznych w szafach sterowniczych, moduł do monitoringu wibracji oraz zestaw do kontroli jakości i pomiaru geometrii elementów.

Magnes na gości

W tegorocznej edycji nie zabrakło debiutantów. Jednym z nich była firma Aserto, specjalizująca się m.in. w awaryjnych dostawach trudno dostępnych części zamiennych dla przemysłu. Stoisko firmy przyciągało dużą uwagę, a jednym z „wabików” był symulator skoków spadochronowych. Na symulowany skok odważyło się ponad 150 osób. Ciekawym sposobem na przyciągnięcie uwagi może pochwalić się również firma norelem – na jej stoisku można było zobaczyć wyścigowego bolida, który został zaprojektowany i zbudowany przez studentów Politechniki Białostockiej, przy aktywnym zaangażowaniu specjalistów norelem. Ponadto firma prezentowała komponenty montażowe i napędowe oraz rozwiązania z zakresu techniki liniowej. Przedstawiciel świata pojazdów pojawił się również na stoisku Elmark Automatyka – obserwatorzy mogli przyjrzeć się aplikacji, w której motocykl Polaris Indian FTR 1200 S był polerowany przy użyciu kobota UR5e firmy Universal Robots.

Wydarzenia towarzyszące

Fot. U. Chojnacka (AUTOMATYKA)

W czasie targów Warsaw Industry Week odbyło się kilka konferencji poświęconych przemysłowi. Jedna z nich dotyczyła wdrażania narzędzi i technologii z obszaru Przemysłu 4.0, które mogą poprawiać innowacyjność i efektywność w sferze produkcyjnej. Z kolei spotkanie zorganizowane przez Stowarzyszenie Polskiej Izby Magazynowania Energii i Elektromobilności PIME poświęcone było inteligentnej energetyce, w tym regulacjom i usługom z nią związanym. Odbył się również panel pt. „Prezentacje i trendy wystawców”. Ósma edycja targów Warsaw Industry Week jest zaplanowana na 22–25 października 2024 r. Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

11/2023

63


PRAWO I NORMY

FRANCISZEK DĄBROWA prawnik Kancelaria SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk

Krok w stronę cyfrowej rewolucji Zagrożenia i możliwości upowszechnienia sieci 5G w Polsce 18 października 2023 r. był historycznym dniem dla polskiego rynku telekomunikacji. Zgodnie z komunikatem Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej zakończyła się aukcja częstotliwości 5G. Każdy z czterech najważniejszych polskich operatorów (Polkomtel, P4, Orange i T-Mobile) zdobył blok o szerokości 100 MHz, przynosząc budżetowi państwa ponad 1,9 mld złotych. Decyzje rezerwacyjne zostaną wydane w grudniu, a operatorzy będą mieli 14 dni na dokonanie płatności i uzyskanie pozwolenia radiowego.

64

P

ierwszą próbę rozdysponowania pasma „C” Prezes UKE podjął jeszcze na początku 2020 r., ta jednak skończyła się unieważnieniem aukcji m.in. z uwagi na wybuch pandemii COVID-19. Wydaje się, iż jest to odpowiedni moment, aby przyjrzeć się zarówno środowisku legislacyjnemu, w ramach którego odbywa się implementacja technologii 5G, jak i jej możliwych skutków dla branży.

Unijny Toolbox jako kluczowy element kształtujący uwarunkowania prawne sieci 5G

Nakreślając kontekst prawny, trzeba przypomnieć o roli, jaką w odniesieniu do technologii 5G odegrała Unia Europejska, która już w 2013 r. ustanowiła partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz 5G (5G-PPP). UE przeznaczyła na działania z obszaru badań naukowych oraz innowacji z zakresu sieci 5G finansowanie publiczne w wysokości ponad 700 mld euro w ramach

programu Horyzont 2020. Partnerstwo 5G-PPP to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej i europejskiego przemysłu ICT (producentów ICT, operatorów telekomunikacyjnych, dostawców usług, MŚP oraz instytucji badawczych). Z perspektywy kształtu ostatecznie wprowadzonych rozwiązań legislacyjnych, niewątpliwie przełomowym był wypracowany w ramach grupy ds. bezpieczeństwa sieci i informacji, unijny zestaw narzędzi na potrzeby cyberbezpieczeństwa sieci 5G, opublikowany 29 stycznia 2020 r. Odpowiadając na wyzwania związane z implementacją technologii 5G, Polska wprowadziła do swojego prawa zapisy 5G Toolbox. Od czerwca 2020 r. firmy telekomunikacyjne w Polsce muszą przestrzegać surowych zasad bezpieczeństwa i integralności sieci, co jest wynikiem nowych przepisów. Jednym z najbardziej widocznych efektów tych zmian było uznanie takich dostawców, jak Huawei i ZTE za tzw. dostawców wysokiego ryzyka. Potwierdza to AUTOMATYKA


PRAWO I NORMY m.in. komunikat KE, gdzie podkreślono, iż KE uważa, że „Huawei i ZTE stwarzają w rzeczywistości znacznie wyższe ryzyko niż inni dostawcy 5G”. Oznacza on de facto, iż KE rekomenduje państwom członkowskim wykluczenie owych podmiotów z rynku. W związku z tym polski regulator, Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE), za rekomendacją KE wprowadził rygorystyczne zasady w tym zakresie. Przyszli dostawcy sieci 5G mają teraz ograniczony czas – zaledwie pięć lat – na usunięcie sprzętu od producentów uznanych za ryzykownych.

Gospodarcze znaczenie implementacji sieci 5G

Z racji na przeglądowy charakter niniejszego artykułu nie sposób omówić, choćby pobieżnie, wszystkich możliwości kreowanych przez wprowadzenie powszechnego dostępu do sieci 5G. Warto jednak wspomnieć o najważniejszych z nich. Jednym z najczęściej wymienianych skutków powszechnego wprowadzenia sieci 5G jest znaczące przyspieszenie rozwoju i przejście przemysłu do postaci Przemysłu 4.0, który w największym uproszczeniu oznacza taką implementację Internetu Rzeczy (IoT) i cyberfizycznych systemów (CPS) w ramach procesu przemysłowej automatyzacji, aby możliwe było utworzenie fabryk bardziej efektywnych oraz zautomatyzowanych. Sieć 5G w środowisku branżowym postrzegana jest wręcz jako warunek konieczny dla transformacji przemysłu do postaci 4.0 (Industries 4.0 Technology Enabler). Wszystkie obecne technologie mające być trzonem tej zmiany (druk 3D lub wytwarzanie przyrostowe, technologie czujników, technologie nano, sztuczna inteligencja, robotyka, dro-

E PRZEZNACZYŁA NA DZIAŁANIA U Z OBSZARU BADAŃ NAUKOWYCH ORAZ INNOWACJI Z ZAKRESU SIECI 5G FINANSOWANIE PUBLICZNE W WYSOKOŚCI PONAD 700 MLD EURO W RAMACH PROGRAMU HORYZONT 2020. ny) wymagają bardzo małych opóźnień, bardzo wysokiego stopnia niezawodności i bardzo dużej szybkości transmisji danych, a w konsekwencji nie mogą być obsługiwane przez istniejące technologie komunikacyjne. Innym możliwym i najczęściej wymienianym skutkiem wprowadzenia sieci 5G jest wdrożenie inteligentnych sieci energetycznych (smart grid). Najważniejszą cechą smart grid, w odróżnieniu od tradycyjnej sieci energetycznej, jest możliwość zdecydowanie bardziej rozproszonego wytwarzania i magazynowania energii, a w konsekwencji znacznie bardziej efektywnego i bezstratnego jej wykorzystywania. W tym kontekście rola sieci 5G polega przede wszystkim na umożliwieniu inteligentnym sieciom energetycznym dokładniejszego zbierania danych, co zapewnia lepsze przewidywanie i antycypację zapotrzebowania energii w danym sektorze. Dodatkowo wprowadzenie sieci 5G może także wpłynąć na takie branże, jak służba zdrowia (zdalne monitorowanie zdrowia, wykorzystanie robotów chirurgicznych), mobilność (wprowadzenie zautomatyzowanej sieci mobilności, zapewnienie łączności pomiędzy wszystkimi środkami transportu) czy rozrywka (VR, strumieniowe transmisje wideo).

YBERBEZPIECZEŃSTWO JEST C POSTRZEGANE, ZARÓWNO PRZEZ ORGANY UNIJNE, JAK I POLSKIE, JAKO KONIECZNY WARUNEK ODPOWIEDNIEGO I PEŁNEGO WYKORZYSTANIA MOŻLIWOŚCI SIECI 5G. 11/2023

Cyberbezpieczeństwo sieci 5G: konieczny warunek wstępny

Opisany trend regulacyjny wydaje się o tyle istotny, iż to właśnie odpowiedni ekosystem prawny będzie kluczowy w zapewnieniu odpowiedniego poziomu stabilności oraz bezpieczeństwa przyszłych warunków funkcjonowania sieci 5G w Polsce. Cyberbezpieczeństwo jest postrzegane, zarówno przez organy unijne, jak i polskie, jako konieczny warunek odpowiedniego i pełnego wykorzystania możliwości sieci 5G. W ocenie większości europejskich decydentów, przed jej powszechnym wdrożeniem, zarówno UE, jak i państwa członkowskie muszą wprowadzić odpowiednie instrumentarium pozwalające na skuteczną eliminację zagrożeń oraz efektywne zarządzanie ryzykiem. Wielu ekspertów wskazuje, iż wraz z rosnącymi możliwościami związanymi z upowszechnieniem sieci 5G, rosną także zagrożenia z nim związane. Potwierdziła to również KE, która w swoim komunikacie z 29 stycznia 2020 r. stwierdziła, że „ze względu na mniej scentralizowaną architekturę, inteligentną moc obliczeniową w architekturze rozproszonej, konieczność zapewnienia większej liczby anten i większą zależność od oprogramowania sieci 5G są bardziej podatne na ataki. Zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa nasilają się i stają się coraz bardziej wyrafinowane. Ponieważ wiele kluczowych usług będzie zależało od 5G, zapewnienie bezpieczeństwa sieci ma ogromne znaczenie strategiczne dla całej UE”.

Podsumowanie

Zaawansowane innowacje technologiczne, takie jak network slicing czy 65


PRAWO I NORMY edge computing, otwierają ogromne możliwości dla różnorodnych zastosowań w nowej generacji sieci mobilnych. Dzięki ultraniskim opóźnieniom i rewolucyjnej komunikacji M2M można spodziewać się nie tylko zmian gospodarczych, ale i społecznych. Sieć 5G umożliwi wszechstronną obsługę nie tylko dla autonomicznych pojazdów czy sektora zdrowia, ale również przemysłowego Internetu Rzeczy. Sieci 5G stanowią niezwykle krytyczną infrastrukturę, która wymaga wszelkich możliwych środków, aby zagwarantować ich bezpieczeństwo na najwyższym poziomie. Bezpieczeństwo europejskiej sieci 5G stanowi niezaprzeczalny priorytet. Dyskusje toczące się w Europie koncentrują się głównie na dwóch aspektach zagrożeń dla bezpieczeństwa: sabotażu i szpiegostwa. Istnieje uzasadniona obawa, że włączenie technologii Huawei do krytycznej infrastruktury 5G może dać Chinom możliwość prowadzenia

FRANCISZEK DĄBROWA Specjalizuje się w ochronie dóbr osobistych, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony dobrego imienia, wizerunku, godności oraz prywatności. Zaangażowany w prowadzenie spraw sądowych dotyczących naruszenia dóbr osobistych osób fizycznych i prawnych w działalności publicznej, publicystycznej, artystycznej czy marketingowej, jak również w postępowania dotyczące ochrony praw własności intelektualnej oraz czynów nieuczciwej konkurencji. Doradza klientom w związku z kryzysami medialnymi. Kontakt: f.dabrowa@skplaw.pl. Strony internetowe: www.skplaw.pl, www.skpipblog.pl.

szpiegostwa przemysłowego i politycznego, a nawet zagrozić Europie w związku z możliwością wyłączenia sieci 5G w krytycznym momencie dzięki dostarczanym elementom i podzespołom sieci. Konieczne jest zatem podjęcie zdecydowanych działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa sieci 5G w Europie. Odpowiednie środki i standardy muszą zostać wdrożone, aby zminimalizować ryzyko i zagrożenia związane z nową technologią komunikacyjną. Oprócz nadzoru i weryfikacji dostarczanego sprzętu, w tym

na potrzeby budowy nowej sieci 5G, priorytetem dla wszystkich dostawców zaangażowanych w rozwijanie infrastruktury 5G powinny być również przeszkolenie personelu, audyty bezpieczeństwa i rygorystyczne testy. Dzięki zdecydowanym działaniom i współpracy, Europa może zagwarantować, że sieć 5G stanie się solidnym fundamentem przyszłościowego rozwoju, zwiększając potencjał gospodarczy i poprawiając jakość życia obywateli w poszczególnych państwach członkowskich oraz całej Wspólnoty.

R E K L A M A

KLUCZEM

DO SUKCESU

PRENUMERUJ Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa 66 e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl

CZYTAJ

WSPÓŁPRACUJ

www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka AUTOMATYKA


Postaw na rozwój zawodowy Profesjonalne szkolenia dla przemysłu oraz kadry inżynierskiej Dedykowane szkolenia dla różnych służb, działających w zakładach przemysłowych. Elastyczny program szkoleń dostosowany do potrzeb pracowników Państwa zakładu produkcyjnego. Każdy Uczestnik po pomyślnym przejściu kursu otrzymuje imienny certyfikat wydany przez Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP potwierdzający jakość nabytej wiedzy. Szkolenia uwzględniające najnowsze technologie z dziedziny robotyki, automatyki i technik pomiarowych. Zindywidualizowany program w zależności od potrzeb i różne formy szkolenia. Mamy świadomość, że wszyscy cierpimy na brak czasu, dlatego oprócz szkolenia w siedzibie PIAP oferujemy warsztaty indywidualne w siedzibie klienta. Szkolenia w Centrum Szkoleniowym Łukasiewicz – PIAP prowadzone są przez inżynierów praktyków, którzy dzięki wieloletniej pracy przy budowie i wdrażaniu zrobotyzowanych stanowisk przemysłowych dysponują rzetelną wiedzą, którą chcą podzielić się z Państwem.

SZKOLENIA:  Programowanie robotów ABB – kurs podstawowy  Programowanie robotów Comau – kurs podstawowy  Programowanie robotów KUKA – kurs podstawowy  Programowanie robotów KUKA – kurs zaawansowany Dowiedz się więcej: www.piap.lukasiewicz.gov.pl; www.przemysl.piap.pl

KONTAKT Centrum Szkoleniowe Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Tel. 22 874 0 194, 198; 605 689 741 e-mail: cspiap@piap.lukasiewicz.gov.pl I www.piap.lukasiewicz.gov.pl I www.przemysl.piap.pl


BIBLIOTEKA

PRZETWARZANIE DANYCH W DUŻEJ SKALI NIEZAWODNOŚĆ, SKALOWALNOŚĆ I ŁATWOŚĆ KONSERWACJI SYSTEMÓW Martin Kleppmann (tłumaczenie Tomasz Walczak) Wydawca: Helion rok wydania: 2023, objętość: 552 strony, oprawa: miękka

Przetwarzanie i bezpieczne przechowywanie danych absorbuje uwagę twórców oprogramowania w coraz większym stopniu. W ostatnich latach pojawiło się wiele rozwiązań w dziedzinie baz danych, systemów rozproszonych i metodyce budowania aplikacji. Sprzyja temu rozwój technologii, rosnące potrzeby dotyczące dostępu do danych, jak i malejąca tolerancja na przestoje spowodowane awarią czy konserwacją systemu. Książka zawiera przykłady skutecznych systemów spełniających wymogi skalowalności, wydajności i niezawodności. Prezentuje wewnętrzne mechanizmy systemów, analizę najważniejszych algorytmów, omówienie zasad działania i konieczne kompromisy. Pomoże rozwinąć intuicyjne zrozumienie tego, jak i dlaczego działają systemy, co ułatwi podejmowanie trafnych decyzji projektowych i wyszukiwanie przczyn pojawiających się problemów.

ALGORYTMY OPTYMALIZACJA OPERACJI WYTWÓRCZYCH ILUSTROWANY PRZEWODNIK Edward Dobaj Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN, WNT rok wydania: 2022, objętość: 368 stron, oprawa: miękka

Aby projektować aplikacje, nie wystarczy poznać języków programowania i opanować zestaw narzędzi deweloperskich. Konieczna jest wiedza o tym, w jaki sposób rozwiązać dany problem, innymi słowy, trzeba poznać algorytmy. Naturalnie w praktyce programistycznej stosuje się ograniczony zestaw algorytmów. Zostały one już dawno przeanalizowane i przetestowane. Książka pomoże zrozumieć działanie oraz słabe i mocne strony najważniejszych algorytmów. Wyjaśniono tu szereg pojęć, jak tablice skrótów, listy powiązane, rekurencja, algorytmy sortowania, problem komiwojażera, algorytmy zachłanne, analiza szybkości algorytmów metodą dużego O, algorytmy grafów, w tym algorytm wyszukiwania wszerz i algorytm Dijkstry, algorytm KNN służący do uczenia maszynowego.

ALGORYTMY KRYPTOGRAFICZNE PRZEWODNIK PO ALGORYTMACH W BLOCKCHAIN, KRYPTOGRAFII KWANTOWEJ... Tadeusz Chmielniak, Tomasz Chmielniak Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN rok wydania: 2020, objętość: 378 stron, oprawa: miękka

Naruszenie bezpieczeństwa systemu lub poufności danych to nie tylko kwestia utraty ważnych informacji, strat finansowych czy wizerunkowych. W skrajnych wypadkach może to być sprawa zdrowia i życia wielu ludzi. W świecie, w którym przestępcy doskonalą swój arsenał, kryptografia i cyberbezpieczeństwo nabierają nowego znaczenia, a umiejętność efektywnej implementacji nowoczesnych algorytmów kryptograficznych jest cennym atutem. Książka ułatwi zrozumienie algorytmów kryptograficznych następnej generacji. Przedstawiono koncepcje algorytmów symetrycznych i asymetrycznych, omówiono nowoczesne techniki uwierzytelniania, przekazywania danych i wyszukiwania danych szyfrowanych. Wyjaśniono techniki ochrony przed szpiegowaniem i hakerami. Zaprezentowano informacje o algorytmach Evolute o wiedzy zerowej, konsensusie w technologii blockchain, krzywych eliptycznych, kryptografii kwantowej i wyszukiwaniu homomorficznym. Opracowanie – dr inż. Małgorzata Kaliczyńska 68

AUTOMATYKA



37

WSPÓŁPRACA

72

AUTOMA.NET SP. Z O.O. TEL. 17 778 34 19, WWW.AUTOMA.NET/PL ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 51

53

53

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ����������������������������������������������������������������������������������������������� 3, 69

44 AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23

KŁ. PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11

17

LEUZE ELECTRONIC POLSKA SP. Z O.O. TEL. 32 438 86 80, WWW.LEUZE.COM ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 32–35, I OKŁ.

55 MULTIPROJEKT AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 12 413 90 58, WWW.MULTIPROJEKT.PL ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 46–47

KŁ..

NOWY ADRES TEL. 22 826 54 63, WWW.NOWYADRES.PL ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 47

52

42

PEPPERL&FUCHS TEL. 22 256 97 70, WWW.PEPPERL-FUCHS.PL ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 44–45

29 SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL �������������������������������������������������������������������������������������������������� 5, 67, III OKŁ., IV OKŁ.

KŁ.

45

PPH WOBIT E.K.J. OBER S.C. TEL. 61 222 74 22, WWW.WOBIT.COM.PL ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9, 36–37

83 ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE TEL. 91 449 41 11, WWW.ZUT.EDU.PL ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 48–50, II OKŁ.

55

��������������������������������� 3

70

AUTOMATYKA


roborepo.pl

REPOZYTORIUM ROBOTYKI

– CYFROWE KOMPENDIUM WIEDZY O ROBOTYCE I NIE TYLKO

Podsumowanie pięciu dekad rozwoju robotyki i dziedzin pokrewnych w zdigitalizowanej formie.

Przeszłość i teraźniejszość w jednej interaktywnej bazie wiedzy. Podsumowanie pięciu dekad rozwoju Bezpłatny dostęp do zgromadzonych robotyki i dziedzin pokrewnych w Łukasiewicz – PIAP prac naukowych, Bezpłatny dostęp do zgromadzonych w Łukasiewicz – PIAP prac naukowych, w zdigitalizowanej formie. badawczych i rozwojowych, a także badawczych i rozwojowych, a także raportów z badań, opisów projektów i filmów raportów z badań, opisów projektów Przeszłość z wdrożeń.i teraźniejszość w jednej i filmów z wdrożeń. interaktywnej bazie wiedzy.

Projekt Repozytorium Robotyki – cyfrowe udostępnianie zasobów nauki z obszaru robotyki realizuje Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.


FREZOWANIE WIELKOGABARYTOWE

PRZY POMOCY ROBOTA NA TORZE JEZDNYM

SIŁA, DYNAMIKA I WIELKIE MOŻLIWOŚCI

Frezowanie za pomocą robotów oznacza:  precyzję i powtarzalność niezależnie od poziomu skomplikowania geometrii  gwarancję poprawności odtworzenia dokumentacji CAD i jej skalowalność na potrzeby produkcji  różnorodność materiałów wykorzystywanych w branżach: kamieniarskiej, budowlanej, jachtowej, lotniczej i metalowej.

Dlaczego warto zastosować robota do frezowania?  PRZYGOTOWANIE symulacji procesu off-line oraz TESTY NA ŻYWO  możliwość obróbki DETALI O WYMIARACH nie przekraczających: 2m x 2m x 6m  FREZOWANIE HSM z prędkością obrotową do 20 000 obr/min  obróbka przedmiotów o zróżnicowanej gęstości: pianki, drewno, metale miękkie, aluminium, miedź, beton, kamień, granit  szkolenia i kompletne rozwiązania „pod klucz”

Zachęcamy do kontaktu! Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 94 I e-mail: marketing@piap.lukasiewicz.gov.pl www.przemysl.piap.pl, www.piap.lukasiewicz.gov.pl


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.