AUTOMATYKA 1-2 2018

Page 1

TEMAT NUMERU Bezpieczeństwo w przemyśle CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 26

SPRZĘT I APARATURA 56

PRZEMYSŁ 4.0 89

Łukasz Wiatrzyk, Schmersal-Polska

Urządzenia sygnalizacyjne maszyn przemysłowych

IV Forum Nowoczesnej Produkcji

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

1-2/2018

BEZPIECZEĹƒSTWO. DLA LUDZI I MASZYN

25 LAT DOĹšWIADCZENIA W OBSZARACH BEZPIECZEĹƒSTWA PRZEMYSĹ OWEGO

+ $XG\W\ EH]SLHF]HĆVWZD PRGHUQL]DFMH PDV]\Q L LQVWDODFML + 3URMHNWRZDQLH L ZGUDÄžDQLH V\VWHPÂľZ EH]SLHF]HĆVWZD + 'HNODUDFMH =JRGQRÄ?FL :( L R]QDNRZDQLH &( + 0HFKDQLND L DXWRPDW\ND SU]HP\VÄ„RZD + 6SHFMDOLVW\F]QH V]NROHQLD

Ponad 3.000 klientów w 40 krajach świata zaufało ELOKON www.elokon.com

2GZLHGÄź QDV

linkedin.elokon.com

youtube.elokon.com

CENA 10,00 CENA 10 00

9 772392

ZĹ (W TY TYM M 8% V VAT) AT)

TEMAT WYDANI

A ZarzÄ…dzan

ROZMOW A 20

10550 2

10

Paweł Naglik, Kubler Sp. z o.o.

ie utrzymani

TECHNIK

em ruchu

A 32

Wybór systemu SCADA – czym się kierować?

SPRZĘT

w produkcji

I APARATU

AUTOMAT YKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

Kluczowy RA 44 element współczesny – przegląd ch napędów przemiennik ów częstotliwoś ci

AUTOMATY

KAONLINE. PL

10/2015

!

! " "

# " " $ %&' ()*+ , - -

< ... do 28

Dystrybutor

switchy HARTING

www.stermag.p

l

000 l/min

... >

" # $% & #

(./ 0 1 2 )/ " 0 1 " #

' '

AUTOMATYCZNIE

ROCZNIK 2017

WIEM WIĘCEJ...

W W W . A U T O M AT Y K A O N L I N E . P L

L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 1 8 P L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 1 8 Ǥ ĆŽ Ä‚ Ăƒ Âą Ć ÄŁ ÄŠ Äł Âą Ǥ Ä‚ ø ç Ć á ÂŚ Äł Âą ĆŻ WYDANIE

TEMAT NUMERU

ARTYKUĹ PRZEGLÄ„DOWY

NADSYĹ ANIE MATERIAĹ Ă“W

KALENDARIUM BRANĹťOWE (DOD. KOLPORTAĹť WYDANIA)

1-2/2018 1 2/2018

Bezpieczeństwo w przemyśle B i ń t śl

Elementy bezpiecznej El t b i j automatyki t t ki

08.01.2018 08 01 2018

INDUSTRYMEETING 2018, 2018, ENEX; ENEX; INDUSTRYMEETING WARSAW PACK

3/2018

Monitorowanie i sterowanie procesami i produkcjÄ…

Interfejsy operatorskie

08.02.2018

EUROLAB, AUTOMATICON

4/2018

Automatyka w branĹźy WOD-KAN

Elementy wykonawcze i zawory

05.03.2018

PNEUMATICON, DNI DRUKU 3D, SPAWALNICTWO, INENERG + OZE, LOGISTEX, EXPOPOWER, GREENPOWER

5/2018

Innowacyjne rozwiÄ…zania dla PrzemysĹ‚u 4.0

Komunikacja IO-link

05.04.2018

WOD-KAN, PLASTPOL, KONFERENCJA AUTOMATYKĂ“W RYTRO, ITM INNOWACJE-TECHNOLOGIEMASZYNY

6/2018

Cyberbezpieczeństwo

Pomiary bezkontaktowe

07.05.2018

ITM INNOWACJE-TECHNOLOGIEMASZYNY

TEMAT NUMERU Urządzenia i systemy dla przemysłu spoşywczego CENA 15,00 ZŠ(W TYM 8 % VAT)

TEMAT NUMERU Przemysł 4.0

TEMAT NUMERU Automatyka w pojazdach szynowych

SPRZĘT I APARATURA 56

PRAWO 66

Kontrola kosztów zuşycia mediów – inteligentne liczniki

Czy roboty mogą mieć osobowość prawną?

TEMAT NUMERU Efektywność energetyczna w napędach elektrycznych

CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 20 Jędrzej Kowalczyk, prezes FANUC Polska

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 58

PRAWO 66

Paweł Šojszczyk, ABB

UrzÄ…dzenia pomiarowe dla energetyki

Ochrona topografii układów scalonych

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 52

PRAWO 78

Mariusz GĹ‚owicki, ELOKON Polska

Roboty przemysłowe i współpracujące

Dylematy etyczne przy projektowaniu robotĂłw

CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 50

WYDARZENIA 72

Jerzy Busłowski, APS

Pomiar pozycji i przemieszczenia

I Forum Cobotyki

TEMAT NUMERU Monitoring i zdalne sterowanie CENA 15,00 ZĹ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 22

SPRZĘT I APARATURA 46

WYDARZENIA 80

Tadeusz Cybulski, Murrelektronik

Komunikacja przemysłowa

IV Forum Nowoczesnej Produkcji

AUTOMATYKA AUTOMATYKA AUTOMATYKA AUTOMATYKA AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

7-8/2017

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

HARTING Han-ModularŽ Nowe moduły pneumatyczne z metalowymi kontaktami

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

11/2017

ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

)PIOXVSRMG^RE FPSOEHE FI^TMIG^IÄ„WX[E %>1 Zestaw serwoprasy YJKP

Switche HARTING Ha-VIS eCon

Przetwornice częstotliwości Danfoss Drives to niezawodność i moc, której potrzebujesz Vacon i Danfoss po połączeniu utworzyły jedną z największych firm napędowych na świecie. Nasze marki VLTŽ i VaconŽ to jeden cel i jedna pasja, to szersza, najbardziej innowacyjna oferta produktowa, a takşe usługi serwisowe o najwyşszej jakości. Oferujemy wolność wyboru dowolnej technologii silnikowej, a nasza oferta obejmuje zakres mocy od 0,18 kW do 5,3 MW.

www.schmersal.pl

www.danfoss.pl/napedy

www.festo.pl

12/2017

OD REDAKCJI

Drodzy PaĹ„stwo, Tematem bieşącego numeru jest szeroko rozumiane bezpieczeĹ„stwo. Autorzy artykuĹ‚Ăłw omawiajÄ… bezpieczeĹ„stwo w przemyĹ›le, ze szczegĂłlnym uwzglÄ™dnieniem bezpieczeĹ„stwa informacji w nowoczesnych, zinformatyzowanych zakĹ‚adach produkcyjnych. Swoimi doĹ›wiadczeniami na temat bezpiecznego monitorowania pracy urzÄ…dzeĹ„ wykonawczych, czujnikĂłw wielkoĹ›ci nieelektrycznych oraz stosowania inteligentnych programowalnych moduĹ‚Ăłw bezpieczeĹ„stwa dzielÄ… siÄ™ wiodÄ…ce na polskim rynku automatyki firmy. BezpieczeĹ„stwo jest teĹź tematem przewodnim artykuĹ‚u przeglÄ…dowego. WĹ›rĂłd elementĂłw automatyki, ktĂłre wspierajÄ… bezpiecznÄ… pracÄ™ maszyn przemysĹ‚owych i zrobotyzowanych linii produkcyjnych sÄ… urzÄ…dzenia sygnalizacyjne. ZmieniajÄ…ce siÄ™ trendy zmuszajÄ… producentĂłw sygnalizatorĂłw do ciÄ…gĹ‚ego doskonalenia oferowanych rozwiÄ…zaĹ„ tak, aby speĹ‚niaĹ‚y wymagania przemysĹ‚owe. Producenci tworzÄ… nowe konstrukcje sygnalizatorĂłw, zarĂłwno pod wzglÄ™dem ksztaĹ‚tĂłw obudĂłw, jak i funkcjonalnoĹ›ci, stabilnoĹ›ci pracy oraz sterowania. Warto poznać najnowsze rozwiÄ…zania. BezpieczeĹ„stwo jest na pierwszym planie rĂłwnieĹź w dziale Rozmowa. O tym, jak poprawić bezpieczeĹ„stwo maszyn i produkcji, o skutkach bagatelizowania tego obszaru dziaĹ‚ania i powodach, dla ktĂłrych warto inwestować w bezpieczeĹ„stwo rozmawiamy z Ĺ ukaszem Wiatrzykiem, dyrektorem ds. bezpieczeĹ„stwa maszyn w firmie Schmersal-Polska. W numerze 12/2017 zapowiadaliĹ›my, Ĺźe bÄ™dziemy wspierać PaĹ„stwa wiedzÄ… z zakresu PrzemysĹ‚u 4.0, Internetu Rzeczy, inteligentnych fabryk czy elektromobilnoĹ›ci. Obecnie hasĹ‚a te wystÄ™pujÄ… niemal w kaĹźdej publikacji. Znaczna liczba nowoczesnych firm produkcyjnych, ich dyrektorzy i menedĹźerowie, Ĺ›wiadomie pracuje nad zmianami, ktĂłrych celem jest zastosowanie zinformatyzowanych narzÄ™dzi efektywnej i optymalnej produkcji, jak najszersza automatyzacja, robotyzacja i mechatronizacja, a takĹźe cyfryzacja produkcji i zastosowanie praktycznych rozwiÄ…zaĹ„ przemysĹ‚owego IoT. Celem jest inteligentna fabryka – zakĹ‚ad produkcyjny nadzorowany przez pojedynczych pracownikĂłw, ale przygotowany na szybkie dostosowanie produkcji do zmian i zaspokojenia spersonalizowanych potrzeb indywidualnych klientĂłw. DuĹźe firmy chwalÄ… siÄ™ doĹ›wiadczeniem i przygotowaniem do dziaĹ‚ania w czasie czwartej (r)ewolucji. MaĹ‚e zakĹ‚ady wytwĂłrcze najczęściej pozostajÄ… w tyle. TeĹź chcÄ… wĹ‚Ä…czyć siÄ™ w ten nurt, ale zwykle nie wiedzÄ… jak. Bardzo czÄ™sto nie podejmujÄ… tematu, bo nie wiedzÄ…, co to jest ten PrzemysĹ‚ 4.0.

Zapraszamy do zapoznania siÄ™ z nowym dziaĹ‚em PrzemysĹ‚ 4.0, w ktĂłrym bÄ™dziemy przybliĹźać Czytelnikom innowacyjne rozwiÄ…zania mechatroniczne, robotykÄ™, bionikÄ™, sztucznÄ… inteligencjÄ™ itp. DokĹ‚adnie wytĹ‚umaczymy wszystkie nowe terminy i wyjaĹ›nimy m.in. jak Ĺ›wiadomie projektować nowe produkty, korzystać z narzÄ™dzi symulacyjnych, druku 3D oraz rzeczywistoĹ›ci rozszerzonej i wirtualnej. Dzisiaj pierwsza edycja, wprowadzajÄ…ca w tematykÄ™. Zapraszamy do zadawania pytaĹ„ i zgĹ‚aszania potrzeb – w tym celu udostÄ™pniamy adres przemysl4@piap.pl. GorÄ…co zapraszam do lektury!

1-2/2018

5

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. (+48) 22 874 01 46 e-mail: mkaliczynska@piap.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Marcin Karbowniczek, Agnieszka Staniszewska, Marcin Zawisza, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

Z BRANŻY

10

PRODUKTY

18

ROZMOWA Inwestycja w bezpieczeństwo to wymierne korzyści

26

Rozmowa z Łukaszem Wiatrzykiem, dyrektorem ds. bezpieczeństwa Schmersal-Polska

TEMAT NUMERU Bezpieczeństwo w przemyśle

32

Bezpieczeństwo informacji w nowoczesnych zakładach produkcyjnych

44

Bezpieczne monitorowanie prędkości napędów

47

System monitorowania gazu – Dräger REGARD 7000

48

Moduły bezpieczeństwa inteligentne i programowalne

52

Sylwia Batorska tel. (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Urszula Chojnacka, Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o. Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. (+48) 22 874 01 46, fax (+48) 22 874 02 20 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

6

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

26

INWESTYCJA W BEZPIECZEŃSTWO TO WYMIERNE KORZYŚCI O tym, jak poprawić bezpieczeństwo maszyn i produkcji, skutkach bagatelizowania tej kwestii i powodach, dla których warto inwestować w bezpieczeństwo rozmawiamy z Łukaszem Wiatrzykiem, dyrektorem ds. bezpieczeństwa maszyn w firmie Schmersal-Polska.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

32

56

BEZPIECZEŃSTWO W PRZEMYŚLE Wymogi dotyczące bezpiecznego funkcjonowania maszyn, urządzeń czy linii produkcyjnych ciągle się zaostrzają. Jest to wynik nie tylko samego wzrostu świadomości bezpieczeństwa wśród przedsiębiorców i zatrudnionych w fabrykach osób, ale również sukcesywnego modyfikowania przepisów i ekonomicznego podejścia do kwestii awarii. Wzrost bezpieczeństwa wynika też ze stosowania coraz lepszych technologii i systemów zabezpieczeń.

URZĄDZENIA SYGNALIZACYJNE MASZYN PRZEMYSŁOWYCH Zmieniające się trendy w szeroko rozumianej automatyce zmuszają producentów sygnalizatorów do ciągłego doskonalenia oferowanych rozwiązań tak, aby spełniły one wymagania przemysłowe. Producenci tworzą więc nowe konstrukcje sygnalizatorów, zarówno pod względem kształtów obudów jak i funkcjonalności, stabilności pracy oraz sterowania.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Urządzenia sygnalizacyjne maszyn przemysłowych

56

Sieciowe rozruszniki silnika w systemach sterowania przenośnikami firmy Dürr Poland

62

Produkty W2 poprawiają bezpieczeństwo w obszarze automatyki przemysłowej

64

Elementy bezpieczeństwa dla aplikacji wykorzystujących roboty

66

PRAWO I NORMY Wystawy a zgłoszenia do Urzędu Patentowego

68

RYNEK Pomiar masy w obszarach zagrożonych wybuchem Nowoczesna komunikacja

70 74

Anybus Wireless Bridge II

USB typu C

76

68

WYSTAWY A ZGŁOSZENIA DO URZĘDU PATENTOWEGO LLiczba zgłoszeń patentowych, jak również zgłoszeń wzorów użytkowych i przemysłowych, a także przyznanych praw wyłącznych na te przedmioty ochrony w Polsce rośnie. Sprzyjają temu korzystne zmiany w postępowaniu w sprawie zgłoszeń wzorów użytkowych i przemysłowych, wprowadzone w 2016 r. i umożliwiające korzystanie z pierwszeństwa z wystawienia na wystawach krajowych.

Kabel sygnałowy przyszłości 1-2/2018

7

SPIS TREŚCI

78

Robot frezujący Siła, dynamika i wielkie możliwości

Smarter Buildings + e-Mobility = Smarter City

82

STANOWISKO DO MONTAŻU I KONTROLI KOKPITÓW SAMOCHODOWYCH VOLVO W 2017 r. Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP w Warszawie podpisał umowę na projekt, wykonanie i wdrożenie stanowiska montażu z wizyjną kontrolą kompletności 22 modeli desek rozdzielczych (kokpitów) samochodów marki Volvo. Na stanowisku prowadzona jest wizyjna ocena zrealizowanych etapów kompletności montażu, zgodnie z wytycznymi zamawiającego – klienta z sektora automotive.

80

APLIKACJE Stanowisko do montażu i kontroli kokpitów samochodowych Volvo

82

WYDARZENIA ASTOR wkracza w czwartą dekadę

84

BIBLIOTEKA

87

PRZEMYSŁ 4.0

89

WSPÓŁPRACA

116

LUDZIE Krystian Korgiel, prezes zarządu Guenther Polska Sp. z o.o.

118

89

PRZEMYSŁ 4.0 Przemysł 4.0, Internet Rzeczy, cyfryzacja to tylko nieliczne hasła, z którymi spotykamy się od wielu miesięcy. Obserwując środowisko inżynierów widzimy, że nie wszyscy wiedzą, jak podążać za nowym trendem, na co można liczyć, czego należy się obawiać. Chcemy rozwiać obawy i dokładnie wyjaśnić, na czym polegają nowe mechanizmy. Temu mają służyć zgromadzone w tej części materiały.

8

AUTOMATYKA

pl.rs-online.com

Kim chciałeś zostać, będąc dzieckiem? Dzięki Twoim ambicjom stałeś się częścią szybko zmieniającego się świata inżynierii, a Twoje pomysły kształtują jego przyszłość. Jednak aby robić to, co robisz najlepiej, potrzebujesz czasu na skupienie się na tym, co naprawdę się liczy. Jako dystrybutor produktów dla elektroniki, automatyki i utrzymania ruchu od 80 lat pomagamy naszym klientom osiągnąć ich cele, świadcząc przy tym światowej klasy usługi. Pomagamy wszystkim tym, którzy są pełni inspiracji. We’re here

Profesjonalna pomoc techniczna | Wiodący dostawcy | Dostawa do 24h lub do 48h

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

2/2018 20–21.02 Sosnowiec Targi Technologii Przemysłowych INDUSTRYmeeting www.exposilesia.pl

20–24.02 Dßsseldorf, Niemcy Targi Technologii Obróbki Metali METAV www.metav.de

27.02–01.03 Nadarzyn Targi Techniki Pakowania i OpakowaĹ„ WARSAW PACK www.warsawpack.pl

28.02–01.03 Kielce MiÄ™dzynarodowe Targi Energetyki i Elektrotechniki ENEX i Targi Odnawialnych ĹšrĂłdeĹ‚ Energii ENEX Nowa Energia www.targikielce.pl

28.02–01.03 Kielce Targi Ochrony Ĺšrodowiska i Gospodarki Odpadami EKOTECH

KUKA NAGRODZIĹ A PRZEMYSĹ OWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARĂ“W PIAP Industrialna Fabryka Porcelany w Katowicach goĹ›ciĹ‚a pod koniec listopada 2017 r. uczestnikĂłw V Spotkania PartnerĂłw i IntegratorĂłw KUKA, ktĂłre zgromadziĹ‚o 150 osĂłb. Wydarzenie obejmowaĹ‚o dwa bloki tematyczne, prelekcje rynkowych liderĂłw oraz prezentacjÄ™ robotĂłw przemysĹ‚owych i produktĂłw partnerĂłw systemowych firmy. Uczestnicy spotkania mieli szansÄ™ zapoznać siÄ™ m.in. z innowacyjnymi rozwiÄ…zaniami marki KUKA – KMR iiwa, LBR iiwa, AGILUS KR 6 R900, KR 3 R540 czy robotami z rodziny Cybertech w aplikacji RoboTeam. Po części merytoryczno-technicznej odbyĹ‚o siÄ™ wrÄ™czenie nagrĂłd specjalnych – TytanĂłw KUKA. Honorowego Tytana – za caĹ‚oksztaĹ‚t współpracy oraz wkĹ‚ad w umacnianie pozycji KUKA na polskim rynku – otrzymaĹ‚ PrzemysĹ‚owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP. NagrodÄ™ z rÄ…k Tomasza Nowaka, dyrektora KUKA Polska (z lewej) odebraĹ‚ prof. nzw. dr inĹź. StanisĹ‚aw Kaczanow-

ski, zastÄ™pca dyrektora ds. badawczo-rozwojowych PrzemysĹ‚owego Instytutu Automatyki i PomiarĂłw PIAP. Tytany w pozostaĹ‚ych kategoriach otrzymaĹ‚y firmy Blumenbecker Engineering Polska, DAMATIC i Mechanic System (odpowiednio 1. 2. i 3. miejsce w kategorii NajwiÄ™ksza liczba zamĂłwionych robotĂłw w 2017 r.), Robot Partner (Tytan Debiut Roku za dynamiczne wejĹ›cie w Ĺ›wiat robotyki z KUKA) oraz APA (Tytan Innowacji za realizacjÄ™ innowacyjnych projektĂłw spawalniczych wykorzystywanych w produkcji autobusĂłw).

www.targikielce.pl

3/2018 14–16.03 Warszawa MiÄ™dzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab www.targieurolab.pl

16–18.03 Kielce Targi PrzemysĹ‚u Drzewnego i Gospodarki Zasobami LeĹ›nymi LAS-EXPO www.targikielce.pl

20–23.03 Warszawa MiÄ™dzynarodowe Targi Automatyki i PomiarĂłw AUTOMATICON www.automaticon.pl

27–30.03 Paryş, Francja Międzynarodowe Targi Kooperacji Przemysłowej MIDEST www.midest.com

KOLEJNE LABOLATORIUM EduNet JUĹť W POLSCE Na Wydziale Mechanicznym Technologicznym Politechniki ĹšlÄ…skiej, w Instytucie Automatyzacji ProcesĂłw Technologicznych i Zintegrowanych SystemĂłw Wytwarzania, otwarto nowÄ… pracowniÄ™ z obszaru sterowania procesami produkcyjnymi, wyposaĹźonÄ… w sprzÄ™t laboratoryjny przez wrocĹ‚awskÄ… spółkÄ™ Phoenix Contact. 1 grudnia 2017 r. w Centrum Nowych Technologii Politechniki ĹšlÄ…skiej umowÄ™ o współpracy w ramach sieci EduNet (International

Education Network) podpisali prof. Anna Timofiejczuk, dziekan WydziaĹ‚u Mechanicznego Technologicznego i Maciej Merek, prezes Phoenix Contact. Program EduNet zostaĹ‚ stworzony jako platforma przepĹ‚ywu wiedzy i doĹ›wiadczeĹ„ miÄ™dzy uczestniczÄ…cymi w nim uczelniami oraz partnerskÄ… firmÄ… Phoenix Contact. Pracownia zostaĹ‚a wyposaĹźona w sześć kompletĂłw zawierajÄ…cych zestaw startowy AXC 1050 PN ze sterownikiem AXC 1050, zĹ‚Ä…czem magistrali AXL F BK PN, moduĹ‚ami I/O AXL F DI/DO 16, zasilaczem, oprogramowaniem PC Worx z szybkim uruchomieniem i innymi akcesoriami, a takĹźe zarzÄ…dzalny switch ethernetowy FL Switch SMCS 8GT, umoĹźliwiajÄ…cy zbudowanie redundantnych i nadajÄ…cych siÄ™ do diagnostyki sieci Ethernet.

10

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

WObit WSPIERA EDUKACJĘ

HARTING W PROGRAMIE UNDERWRITERS LABORATORIES

5 stycznia 2018 r. została podpisana trójstronna umowa patronacka między gminą Pniewy, Zespołem Szkół im. E. Sczanieckiej w Pniewach oraz firmą WObit, na mocy której zostało w Pniewach utworzone technikum kształcące w zawodzie technik mechatronik. Podpisanie umowy było połączone z uroczystym otwarciem wyposażonej w nowoczesny sprzęt pracowni mechatronicznej. 14 uczniów, którzy z początkiem roku szkolnego 2017/2018 rozpoczęli przygodę z mechatroniką, może ją obecnie kontynuować w świetnie wyposażonej pracowni, umożliwiającej zdobycie wiedzy praktycznej. Firma WObit ufundowała moduły liniowe MLA oraz komponenty pozwalające zbudować stanowiska do nauki programowania robotów kartezjańskich. Wyposażyła również salę w tablice edukacyjne ułatwiające młodym mechatronikom utrwalanie wiedzy. Część zajęć prowadzona jest przez pracowników firmy.

Underwriters Laboratories, jedna z globalnych organizacji certyfikujących bezpieczeństwo, przyznała HARTING Technology Group licencję na program Client Test Data. W ramach programu firma HARTING może przeprowadzać testy w należącym do niej laboratorium testowym i w celu usprawnienia procesu certyfikacji przesyłać dane do Underwriters Laboratories. Dzięki temu proces rozwoju produktów HARTING i certyfikacja przebiegają sprawnie. Certyfikacja zapewnia HARTING Technology Group dostęp do rynku północnoamerykańskiego. – Dzięki akceptacji przez Underwriters Laboratories naszego laboratorium testowego w tym programie możemy szybciej licencjonować nasze produkty na rynku amerykańskim i efektywnie wdrażać rozwiązania, które są dostosowane do potrzeb klienta i wspólnie z nim opracowywane – mówi dr Stephan Middelkamp, kierownik ds. jakości i technologii w HARTING Technology Group.

!

" #$%&'

R E K L A M A

Równolegle z HANNOVER MESSE 2018

Człowiek. Maszyna. Potencjał. 23-27 kwietnia 2018 Hanower ▪ Niemcy hannovermesse.com #hm18 wo P ań s t Niech a c y fr ow zą , jak nia ie zo bac p r ze m logia o n e, h c jn te dukc y sy pro e c ne o r z p g e t yc y ener m e t s sy r acę. aszą p o r az n

Get new technology first

Targi Hanowerskie s.c. ▪ tel.: 0048 22 465 66 22 ▪ e-mail: info@targihanowerskie.com.pl

Z BRANĹťY

CZWARTA REWOLUCJA PRZEMYSĹ OWA W BRANĹťY MEBLOWEJ

Polskie meblarstwo, z eksportem o wartoĹ›ci kilkunastu miliardĂłw zĹ‚otych, rosnÄ…cym wolumenem produkcji i otwarciem na nowe rynki zbytu, przeĹźywa rozkwit i roĹ›nie w siĹ‚Ä™ na arenie miÄ™dzynarodowej. PrzepustkÄ… do dalszej ekspansji i poprawy rentownoĹ›ci staje siÄ™ automatyzacja. – Do najwaĹźniejszych

wyzwaĹ„, przed jakimi stojÄ… polskie zakĹ‚ady meblarskie naleşą: skrĂłcenie czasu realizacji zamĂłwieĹ„, poprawa elastycznoĹ›ci produkcyjnej i szybsze dostosowanie siÄ™ do wymagaĹ„ rynkowych. Na koĹ„cu Ĺ‚aĹ„cucha produkcyjnego stoi bowiem klient, ktĂłrego potrzeby naleĹźy speĹ‚nić, a jego wymagania sÄ… coraz wiÄ™ksze. Firmy poszukujÄ… takĹźe rozwiÄ…zaĹ„, ktĂłre pozwolÄ… im zbalansować sezonowe obciÄ…Ĺźenia produkcyjne i w peĹ‚ni korzystać z dostÄ™pnych zasobĂłw infrastrukturalnych, materialnych i kadrowych. OdpowiedziÄ… na to zapotrzebowanie jest automatyzacja – mĂłwi Piotr GĹ‚adysz, krajowy konsultant ds. meblarstwa, dyrektor poznaĹ„skiego oddziaĹ‚u ASTOR. Producenci mebli coraz częściej wykazujÄ… gotowość do inwestowania w nowoczesne narzÄ™dzia oraz systemy, dostrzegajÄ…c ich potencjaĹ‚ i liczÄ…c, Ĺźe stanÄ… siÄ™ one przepustkÄ… do wzmocnienia pozycji biznesowej. Zmiany te dotyczÄ… przede wszystkim ultralogistyki, przepĹ‚ywu surowcĂłw, systemĂłw AGV czy wytwarzania półproduktĂłw. %( #

TRENDY W SEKTORZE PRODUKCYJNYM Po spadkach w pierwszej poĹ‚owie 2017 r. indeks PMI, utoĹźsamiany z prognozÄ… sytuacji w sektorze produkcyjnym, w ostatnich miesiÄ…cach osiÄ…gaĹ‚ wzrosty. W listopadzie 2017 r. jego wartość byĹ‚y najwyĹźsza od dziewiÄ™ciu miesiÄ™cy. Jak podano w raporcie obliczajÄ…cej wskaĹşnik firmy Markit wielkość produkcji wzrosĹ‚a w najszybszym tempie od marca, a liczba nowych zamĂłwieĹ„ ponownie siÄ™ zwiÄ™kszyĹ‚a. Presja na Ĺ‚aĹ„cuch dostaw byĹ‚a najsilniejsza od niemal siedmiu lat, co odzwierciedlaĹ‚y znaczne opóźnienia w dostawach. Inflacja kosztĂłw produkcji przyspieszyĹ‚a czwarty miesiÄ…c z rzÄ™du, prowadzÄ…c do kolejnej znaczÄ…cej podwyĹźki cen wyrobĂłw przemysĹ‚owych. JeĹ›li sytuacja siÄ™ utrzyma, naturalnÄ… kolejÄ… rzeczy bÄ™dzie zwiÄ™kszenie nakĹ‚adĂłw inwesty-

cyjnych w przedsiÄ™biorstwach produkcyjnych, logistycznych i transportowych. *

PATENT DLA ARC INFORMATIQUE + FOTO „ARC_PATENTâ€? Firma ARC Informatique, dostawca systemĂłw SCADA/HMI, otrzymaĹ‚a patent na innowacjÄ™ wprowadzonÄ… do PcVue SCADA/HMI z zakresu mobilnoĹ›ci kontekstowej. Firma zaprojektowaĹ‚a systemy i metody kontroli urzÄ…dzeĹ„ i zasobĂłw w oparciu o lokalizacjÄ™, co ma znaczenie szczegĂłlnie w przemysĹ‚owych systemach sterowania, w tym BMS, SCADA i HMI. Opatentowane systemy i metody zostaĹ‚y wĹ‚Ä…czone do PcVue Solutions. – WysĹ‚uchaliĹ›my uwaĹźnie potrzeb naszych klientĂłw, potrzebujÄ…cych kreatywnego rozwiÄ…zania, ktĂłre odpowiadaĹ‚oby zmieniajÄ…cym siÄ™ procesom pracy i pomagaĹ‚o w szybszym osiÄ…gniÄ™ciu celĂłw – wyjaĹ›nia Pierre de Bailliencourt, prezes ARC Informatique. Informacje dotyczÄ…ce lokalizacji

12

uĹźytkownika w pobliĹźu lub na terenie zakĹ‚adu sÄ… obecnie uzyskiwane z czujnikĂłw w urzÄ…dzeniu mobilnym i przesyĹ‚ane bezprzewodowo do serwera. Na podstawie lokalizacji i praw uĹźytkownika okreĹ›lana jest jedna lub wiÄ™cej dostÄ™pnych czynnoĹ›ci w przemysĹ‚owym systemie sterowania. Teraz nastÄ™puje przekazanie instrukcji skutkujÄ…cych wyĹ›wietleniem na ekranie urzÄ…dzenia mobilnego interfejsu z zestawem moĹźliwych czynnoĹ›ci. DziÄ™ki temu uĹźytkownik moĹźe otrzymywać wiadomoĹ›ci i nawiÄ…zywać interakcje z urzÄ…dzeniami i zasobami w pobliĹźu, bez koniecznoĹ›ci nawigowania na urzÄ…dzeniu mobilnym. )

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

ZMIANA U STERĂ“W IGUS POLSKA Marek Wzorek, dotychczasowy prezes spółki igus Polska, rozstaĹ‚ siÄ™ z firmÄ… z koĹ„cem 2017 r., by skupić siÄ™ na wĹ‚asnej dziaĹ‚alnoĹ›ci w obszarze doradztwa biznesowego. Jego miejsce zajÄ™li dwaj dyrektorzy: Daniel Marzec i Radomir Ochocki, ktĂłrzy bÄ™dÄ… zarzÄ…dzać polskim oddziaĹ‚em igus na zasadach prokury wraz z JolantÄ… Zugaj, gĹ‚ĂłwnÄ… ksiÄ™gowÄ…. Nowi dyrektorzy zamierzajÄ… kontynuować rozwĂłj zapoczÄ…tkowany przez odchodzÄ…cego prezesa. – Planujemy dalszy wzrost firmy i systematyczne zwiÄ™kszanie obrotĂłw rok do roku. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest zwiÄ…zana z rozwojem produkcji rozbudowa do koĹ„ca 2018 r. hali produkcyjnej i magazynowej o sto procent i dwukrotne zwiÄ™kszenie zaĹ‚ogi pracujÄ…cej w tej hali w dziale konfekcjonowania przewodĂłw readycable oraz w dziale jakoĹ›ci – mĂłwi Daniel Marzec.

Radomir Ochocki, ktĂłry ukoĹ„czyĹ‚ studia magisterskie na Wydziale InĹźynierii MateriaĹ‚owej Politechniki Warszawskiej, jest zwiÄ…zany z igus Polska od 2009 r. Przez ostatnie trzy lata peĹ‚niĹ‚ funkcjÄ™ menedĹźera dziaĹ‚u Ĺ‚oĹźysk, zarzÄ…dzajÄ…c 25-osobowym zespoĹ‚em. Przez ten okres grupa produktowa Ĺ‚oĹźysk Ĺ›lizgowych dry-tech staĹ‚a siÄ™ kluczowym obszarem dziaĹ‚alnoĹ›ci firmy. Daniel Marzec, absolwent mechatroniki Wojskowej Akademii Technicznej oraz ekonomii na Uniwersytecie Rzeszowskim, pracuje w spółce od ponad piÄ™ciu lat, przy czym od trzech zarzÄ…dzaĹ‚ dziaĹ‚em e-systemĂłw prowadzenia energii. WspĂłlnie z 26-osobowym zespoĹ‚em rozwinÄ…Ĺ‚ nowe specjalizacje igus Polska – m.in. dziaĹ‚y projektĂłw i instalacji, systemĂłw readychain czy opieki nad dystrybutorami. -

400 MLD DOLARĂ“W W INTELIGENTNEJ PRODUKCJI DO 2025 R. Wartość rynku inteligentnej produkcji, ktĂłra w 2016 r. wynosiĹ‚a 172 mld dolarĂłw, w 2025 r. – m.in. za sprawÄ… reindustrializacji Europy i wdraĹźania idei PrzemysĹ‚u 4.0 – wzroĹ›nie do blisko 400 mld dolarĂłw. – W ostatnich latach byliĹ›my Ĺ›wiadkami znaczÄ…cych inwestycji duĹźych i Ĺ›rednich firm produkcyjnych w technologie, nie byĹ‚y one jednak wystarczajÄ…ce. Nasycenie zaawansowanymi systemami ERP, zwĹ‚aszcza w segmencie MĹšP, wciÄ…Ĺź jest niskie, a z bardziej zaawansowanych rozwiÄ…-

zaĹ„, takich jak np. systemy MES przetwarzajÄ…cych dane z maszyn, korzysta garstka przedsiÄ™biorstw. To sprawia, Ĺźe firmy nie majÄ… peĹ‚nej wiedzy na temat produkcji, jej wÄ…skich gardeĹ‚ i co za tym idzie produkujÄ… relatywnie drogo. W dobie PrzemysĹ‚u 4.0. i cyfryzacji fabryk, jaka ma miejsce choćby u naszych poĹ‚udniowych sÄ…siadĂłw, to musi siÄ™ zmienić – podkreĹ›la SĹ‚awomir KuĹşniak, dyrektor ds. zarzÄ…dzania produktem w BPSC. + ,

CHMURA OBLICZENIOWA WCIÄ„Ĺť MAĹ O POPULARNA W POLSCE Polskie przedsiÄ™biorstwa wciÄ…Ĺź rzadko korzystajÄ… z chmury obliczeniowej – wynika z danych Eurostatu. Liderem rankingu jest Finlandia, w ktĂłrej juĹź 57 proc. przedsiÄ™biorstw korzysta z cloud computing. Na drugim biegunie plasuje siÄ™ Rumunia, BuĹ‚garia i Macedonia z wynikiem 6 proc. Nasz kraj, z wynikiem 8 proc., zostaĹ‚ sklasyfikowany na 28. miejscu unijnego rankingu, awansujÄ…c w ciÄ…gu dwĂłch lat zaledwie o jedno miejsce. – W najbliĹź-

szych kilku latach firmy bÄ™dÄ… przenosić siÄ™ do chmury, bo nie majÄ… innego wyjĹ›cia. Wiele nowych technologii oferowanych jest w tej chwili juĹź tylko w modelu cloud. Stopniowo wszyscy dostawcy przenoszÄ… cięşar projektĂłw badawczo-rozwojowych na rozwiÄ…zania chmurowe, wiÄ™c jeĹ›li ktoĹ› nie bÄ™dzie korzystaĹ‚ z cloud computingu, pozostanie w tyle technologicznie, a wiÄ™c takĹźe biznesowo. PrzykĹ‚adem moĹźe być PrzemysĹ‚ 4.0. czyli idea cyfrowych, autonomicznych fabryk, ktĂłra w duĹźym stopniu opiera siÄ™ na przetwarzaniu w chmurze – mĂłwi Piotr Rojek z DSR. WedĹ‚ug firmy doradczej IDC sprzedaĹź rozwiÄ…zaĹ„ chmurowych w latach 2017–2021 w Polsce bÄ™dzie rosĹ‚a w tempie ponad 18 proc. W ubiegĹ‚ym roku w Polsce firmy sprzedaĹ‚y usĹ‚ugi chmurowe za kwotÄ™ 175 mln dolarĂłw. W tym roku wartość rynku przekroczy prĂłg 200 mln dolarĂłw, ale w 2019 r. zbliĹźy siÄ™ juĹź do poziomu 300 mln dolarĂłw. IDC prognozuje, Ĺźe globalnie sprzedaĹź wygeneruje w 2020 r. 203 mld dolarĂłw. .,#/

) !

1-2/2018

13

Z BRANĹťY

COMAU ZNIKA Z POLSKIEGO RYNKU Wchodząca w skład FCA firma Comau Poland została postawiona w stan likwidacji – taką uchwałę podjęła włoska spółka Comau S.p.A. 16 stycznia 2018 r. odbyło się spotkanie organizacji związkowych z prezesem Comau Poland, Alfredo Walentinim, który poinformował, şe przyczyną likwidacji jest trudna sytuacja ekonomiczna spółki w Polsce. Zwolnienia grupowe, które potrwają do końca września 2018 r., mają objąć całą 150-osobową załogę. Comau Poland przestanie istnieć z dniem 30 września 2018 r. Około 20 pracowników otrzyma propozycję pracy w innych spółkach z grupy FCA. NSZZ Solidarność wystąpiła do Comau – zarówno włoskiej centrali, jak i polskiej spółki (formalnie juş w likwidacji) – o ograniczenie zakresu zwolnień grupowych przez przejęcie w trybie art. 231 Kodeksu pracy obecnych pracowników Comau przez spółki FCA Poland i FCA Powertrain Poland. Comau Poland, dostawca i integrator robotyki, oferujący m.in. rozwiązania stosowane w procesach spawania,

paletyzacji i manipulowania towarami, od 1998 r. prowadzi działalność w dwóch zakładach – w Tychach i Bielsku-Białej. Grupa Comau działa w13 krajach, zatrudniając ponad 13 tys. osób. - ( / 01 23)

ELESA+GANTER DOSTAWCÄ„ ROKU 2017 Firma Elesa+Ganter, jako spółka oferujÄ…ca kompleksowe rozwiÄ…zania dla utrzymania ruchu, ktĂłra otrzymaĹ‚a najwiÄ™kszÄ… liczbÄ™ gĹ‚osĂłw dla swoich produktĂłw wĹ›rĂłd uĹźytkownikĂłw Internetu, zdobyĹ‚a w konkursie Fabryka Roku 2017 nagrodÄ™ Dostawcy Roku w kategorii Utrzymanie Ruchu. Drugim kryterium branym pod uwagÄ™ byĹ‚o gĹ‚osowanie jury konkursu skĹ‚adajÄ…cego siÄ™ z ekspertĂłw dziaĹ‚ajÄ…cych od lat w szeroko rozumianej branĹźy przemysĹ‚owo-produkcyjnej. – Serdecznie dziÄ™kujemy wszystkim klientom i kooperantom, ktĂłrzy docenili nasz wysiĹ‚ek. Zadaniem firmy Elesa+Ganter jest szybkie i spraw-

ne dostarczanie klientom z szeroko pojÄ™tej branĹźy przemysĹ‚owej elementĂłw najwyĹźszej jakoĹ›ci, umoĹźliwiajÄ…cych zachowanie ciÄ…gĹ‚oĹ›ci produkcji lub unowoczeĹ›nianie i przezbrajanie linii produkcyjnych. Posiadamy w ofercie ponad 60 tys. róşnego typu standardowych części do maszyn i urzÄ…dzeĹ„, dziÄ™ki czemu nasi klienci znajdÄ… wszystko, czego potrzebujÄ… pod jednym dachem. Stworzony system dystrybucji jest odpowiedziÄ… na najwiÄ™ksze wyzwanie naszych czasĂłw, jakim jest szybkość zachodzÄ…cych zmian i potrzeba zachowania duĹźej elastycznoĹ›ci w ksztaĹ‚towaniu produkcji przemysĹ‚owej. Uzyskane wyróşnienie traktujemy jako wyraz zaufania ze strony klientĂłw, ale teĹź zachÄ™tÄ™ do dalszego podnoszenia wypracowanych standardĂłw – mĂłwi Filip Granowski, dyrektor zarzÄ…dzajÄ…cy Elesa+Ganter Polska. 0 4'

NOWE WYTYCZNE DOTYCZÄ„CE STOSOWANIA DYREKTYWY MASZYNOWEJ 2006/42/WE Zmieniona wersja 2.1 â€žPrzewodnika dotyczÄ…cego stosowania dyrektywy maszynowej 2006/42/UEâ€?, ktĂłra weszĹ‚a w şycie w 2017 r., oferuje wsparcie w zakresie interpretacji wymagaĹ„ dyrektywy maszynowej. Kilka punktĂłw zostaĹ‚o zmienionych, aby uczynić je bardziej zrozumiaĹ‚ymi. W szczegĂłlnoĹ›ci dotyczy to niektĂłrych sekcji odnoszÄ…cych siÄ™ do maszyn nieukoĹ„czonych, zespoĹ‚Ăłw maszyn i elementĂłw bezpieczeĹ„stwa. Ponadto zostaĹ‚a dodana nowa sekcja – „Szczegółowe dokumenty wyjaĹ›niajÄ…ceâ€?, ktĂłre dotyczÄ… specjalnych zagadnieĹ„ zatwierdzonych przez Komitet ds. Maszyn. W wielu miejscach nowego przewodnika zwraca siÄ™ uwagÄ™, Ĺźe w razie potrzeby maszyny nieukoĹ„czone muszÄ… być opatrzone oznakowaniem CE, jeĹźeli wymagajÄ… tego

14

inne dyrektywy – nawet jeĹźeli dyrektywa maszynowa nie wymaga oznakowania CE w przypadku maszyn nieukoĹ„czonych. 0

AUTOMATYKA

DANFOSS WSPIERA DUŃSKĄ INWESTYCJĘ

W Kopenhadze powstaje największy projekt urbanistyczny Skandynawii – dzielnica Nordhavn. Jednym z elementów inwestycji jest projekt EnergyLab Nordhavn – laboratorium dla efektywnych energetycznie technologii, w ramach którego zostaną opracowane i zademonstrowane rozwiązania energetyczne dostępne w przyszłości. Projekt ma wykazać, w jaki sposób sieć energetyczna i ciepłownicza, energooszczędne budynki oraz transport energii elektrycznej mogą zostać zintegrowane w inteligentnym, elastycznym i zoptymalizowanym systemie

energetycznym opartym w dużej mierze na energii odnawialnej. Obszar metropolitalny Kopenhagi obejmuje 40 proc. ludności Danii, toteż rozwiązania takie jak EnergyLab Nordhavn będą miały znaczący wpływ na realizację celów ogólnokrajowych. W zakresie inteligentnych komponentów w zintegrowanych systemach energetycznych przedsięwzięcie wspiera firma Danfoss. Celem jest zademonstrowanie i analiza technicznej i ekonomicznej wykonalności inteligentnej kontroli nad komponentami i systemami, które odpowiadają za zapewnienie ogrzewania i chłodzenia w budynkach. Technologie Danfoss udostępnione laboratorium zapewniają wydajność i elastyczność systemu energetycznego, a wśród ich mocnych stron są m.in. węzły cieplne dla ultraniskiej temperatury i zdalnie sterowane termostaty grzejnikowe do regulacji ogrzewania pomieszczeń. . 5

Z początkiem 2018 r. Renate Pilz przekazała prowadzenie firmy w ręce swoich dzieci – Susanne Kunschert i Thomasa Pilza, z którymi od 10 lat kierowała rodzinnym przedsiębiorstwem. Rodzeństwo będzie kontynuować wartości firmy, bazując na wspólnie opracowanej strategii. Jej elementem w przyszłości będzie m.in. promowanie stopniowej cyfryzacji przemysłu i robotyki. Renate Pilz przejęła zarządzanie firmą po przedwczesnej śmierci męża Petera Pilza, realizując jego wizję tworzenia bezpiecznych maszyn i rozwijając biznes w skali międzynarodowej. Pod jej kierownictwem z rodzinnej firmy zatrudniającej 200 pracowników Pilz stał się przedsiębiorstwem z ponad 2 tys. pracowników na świecie, a jego produkty i rozwiązania stały się synonimem bezpiecznej automatyzacji. Wynikiem pasji, z jaką Renate Pilz rozwijała działalność firmy, było m.in. stworzenie pierwszego programowalnego systemu bezpieczeństwa. Wraz z zespołem zainicjowała też opracowanie istot1-2/2018

nych norm i dyrektyw zwiększających bezpieczeństwo. Początki firmy Pilz sięgają 1948 r., kiedy Hermann Pilz założył w Esslingen hutę szkła. Początkowo zakład specjalizował się w produkcji aparatów szklanych do celów medycznych oraz przekaźników rtęciowych do aplikacji przemysłowych. Ostatecznie spółka postawiła na przekaźniki przemysłowe, zgodnie z wizją już wtedy aktywnie działającego Petera Pilza. W ten sposób doszło do przekształcenia przedsiębiorstwa i odejścia od produkcji szkła na rzecz komponentów elektronicznych.

R E K L A M A

ZMIANA POKOLEŃ W FIRMIE PILZ

Z BRANĹťY

DASSAULT SYSTĂˆMES WZMACNIA POZYCJĘ W DZIEDZINIE INĹťYNIERII SYSTEMĂ“W Firma Dassault Systèmes przejęła spółkÄ™ No Magic Inc., dziaĹ‚ajÄ…cÄ… na rynkach miÄ™dzynarodowych i specjalizujÄ…cÄ… siÄ™ w modelowaniu i inĹźynierii systemĂłw. PrzejÄ™cie No Magic wzmacnia portfolio Dassault Systèmes w zakresie rozwiÄ…zaĹ„ branĹźowych dostÄ™pnych na platformie 3DEXPERIENCE. Klienci korporacyjni, maĹ‚e firmy i profesjonaliĹ›ci dziaĹ‚ajÄ…cy w branĹźach lotniczej, obronnej, transportowej, mobilnej i innych stosujÄ… rozwiÄ…zania No Magic, ze szczegĂłlnym uwzglÄ™dnieniem flagowego produktu firmy – MagicDraw, sĹ‚uşącego do modelowania procesĂłw biznesowych, architektury, oprogramowania i systemĂłw w oparciu o pracÄ™ zespoĹ‚owÄ…. KorzyĹ›ci to dynamiczny podglÄ…d, mniejsze ryzyko

ponoszone przez przedsiÄ™biorstwo, niĹźsze koszty oraz redukcja newralgicznych elementĂłw, zwiÄ…zanych ze zĹ‚oĹźonoĹ›ciÄ… biznesu i systemĂłw IT opartych na róşnych technologiach i standardach. Dassault Systèmes zintegruje rozwiÄ…zania No Magic z platformÄ… 3DEXPERIENCE, uzupeĹ‚niajÄ…c i wzmacniajÄ…c przy tym aplikacje platformy CATIA. W ten sposĂłb stworzone zostanie jedno ĹşrĂłdĹ‚o, umoĹźliwiajÄ…ce kaĹźdemu uĹźytkownikowi wdroĹźenie trwaĹ‚ych, cyfrowych procesĂłw 3D powiÄ…zanych m.in. z modelami architektury systemĂłw i podsystemĂłw oraz funkcjonalnymi, koncepcyjnymi, logicznymi i rzeczywistymi symulacjami modeli 3D. . - , 6(

RS COMPONENTS MA NOWEGO DYREKTORA SPRZEDAĹťY NA EUROPĘ WSCHODNIÄ„ Karolina Szczepaniak-Batory objęła stanowisko dyrektora sprzedaĹźy na EuropÄ™ WschodniÄ… w firmie RS Components. NajwaĹźniejsze postawione przed niÄ… zadanie to rozwĂłj i umacnianie pozycji, jakÄ… firmie udaĹ‚o siÄ™ zdobyć w tej części Europy przez ostatnie siedem lat dziaĹ‚alnoĹ›ci. Celem jest takĹźe stworzenie kompleksowej, dostosowanej do potrzeb klientĂłw oferty w ramach szeroko rozumianej branĹźy przemysĹ‚owej. – Firma RS ma szereg unikalnych atutĂłw: szerokÄ… ofertÄ™ produktowÄ… i usĹ‚ugowÄ…, doĹ›wiadczenie w handlu elektronicznym

oraz intensywnie rozwijajÄ…cÄ… siÄ™ bazÄ™ klientĂłw. Budowanie partnerstwa biznesowego miÄ™dzy odbiorcami a dostawcami to moja wielka pasja. ChcÄ™, aby RS staĹ‚ siÄ™ doradcÄ… dla naszych klientĂłw oraz przewidywaĹ‚ ich potrzeby w zakresie optymalizacji kosztĂłw i procesĂłw – podkreĹ›la Karolina Szczepaniak-Batory. Nowo powoĹ‚ana dyrektor sprzedaĹźy po zdobyciu dyplomu w dziedzinie ekonomii na Uniwersytecie PoznaĹ„skim przez 12 lat pracowaĹ‚a w Wielkiej Brytanii dla firmy Transport for London, zdobywajÄ…c doĹ›wiadczenie w zarzÄ…dzaniu poziomem satysfakcji klientĂłw oraz pracy w miÄ™dzynarodowym Ĺ›rodowisku. Z firmÄ… RS Components jest zwiÄ…zana od 2012 r. #, ()

ABB NEGOCJUJE SPRZEDAĹť JEDNOSTKI ENTRELEC Firma ABB rozpoczęła negocjacje w zakresie przejÄ™cia przez TE Connectivity (TE) jednostki Entrelec – biznesu zĹ‚Ä…cz listwowych, wchodzÄ…cego w skĹ‚ad Dywizji ProduktĂłw i SystemĂłw Elektryfikacji ABB. ABB Entrelec wykorzystuje róşnego rodzaju technologie poĹ‚Ä…czeniowe, m.in. Ĺ›rubowe, wtykowo-spręşynowe i spręşynowe. Firma TE jest Ĺ›wiatowym liderem w zakresie produkcji zĹ‚Ä…cz i czujnikĂłw. Oferuje szerokÄ… gamÄ™ rozwiÄ…zaĹ„ uĹźywanych m.in. w samochodach, samolotach i fabrykach. DziÄ™ki uzupeĹ‚nieniu portfolio o zĹ‚Ä…cza listwowe Entrelec bÄ™dzie mogĹ‚a oferować kompletne systemy na potrzeby ukĹ‚adĂłw zasilajÄ…cych, sygnalizacji i Ĺ‚Ä…cznoĹ›ci, z poĹ‚oĹźeniem nacisku na dziaĹ‚anie w trudnych warunkach Ĺ›rodowiskowych. – PoĹ‚Ä…czone oferty bÄ™dÄ… bardziej konkurencyjne pod nadzorem wĹ‚aĹ›cicielskim TE, co zapewni wiÄ™cej korzyĹ›ci klientom i pracownikom – mĂłwi dyrektor Dywizji ProduktĂłw i SystemĂłw Elektryfikacji w Grupie ABB Tarak Mehta. Wiele zalet wskazuje rĂłwnieĹź Lars Brickenkamp, wiceprezes i dyrektor generalny jednostki bizne16

sowej Industrial w firmie TE. – Chęć przejÄ™cia jest doskonaĹ‚Ä… decyzjÄ… strategicznÄ… dla TE, ktĂłra stwarza nowe moĹźliwoĹ›ci rozwoju. To waĹźny krok, umoĹźliwiajÄ…cy oferowanie bardziej obszernej i kompleksowej oferty produktowej, ktĂłra pomoĹźe naszym odbiorcom w upraszczaniu ich rozwiÄ…zaĹ„ oraz stymulowaniu innowacji – mĂłwi Lars Brickenkamp, wiceprezes i dyrektor generalny jednostki biznesowej Industrial w firmie TE. ++

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

NOWY WYMIAR MONITORINGU

SABUR PO RAZ 17. LAUREATEM FAIR PLAY 24 listopada 2017 r. w EXPO XXI w Warszawie odbyĹ‚a siÄ™ jubileuszowa gala programu „PrzedsiÄ™biorstwo Fair Playâ€?, ktĂłry doczekaĹ‚ siÄ™ juĹź 20 edycji. Do ostatniej zgĹ‚osiĹ‚o siÄ™ ponad 300 firm z caĹ‚ego kraju. Przez dwie dekady organizatorzy programu promujÄ…cego zasady etyki przyjÄ™li 10 690 zgĹ‚oszeĹ„. Certyfikat „PrzedsiÄ™biorstwo Fair Playâ€? uzyskaĹ‚o w tym czasie 2468 firm. Przyznano 266 statuetek, ktĂłrych Ĺ‚Ä…czna waga wyniosĹ‚a 1,1 t. Do firm, ktĂłre zostaĹ‚y docenione w tym roku, naleĹźy Sabur. Spółka otrzymuje certyfikat nieprzerwanie od 17 lat. Program „PrzedsiÄ™biorstwo Fair Playâ€?, realizowany przez Instytut BadaĹ„ nad DemokracjÄ… i PrzedsiÄ™biorstwem Prywatnym, a afiliowany przy Krajowej Izbie Gospodarczej, jest najstarszym ogĂłlnopolskim programem certyfikujÄ…cym w obszarze etyki i spoĹ‚ecznej odpowiedzialnoĹ›ci biznesu. , !-

PROTOTYPOWANIE URZÄ„DZEĹƒ IoT CORAZ PROSTSZE Rynek Internetu Rzeczy do 2020 r. bÄ™dzie wart 1,5 bln zĹ‚. Nowe technologie sÄ… juĹź stosowane niemal w kaĹźdej branĹźy i dziedzinie Ĺźycia, a coraz wiÄ™cej firm stawia na innowacje i opracowuje koncepcje rozwiÄ…zaĹ„ usprawniÄ…cych pracÄ™. WĹ›rĂłd nich sÄ… urzÄ…dzenia Internetu Rzeczy, ktĂłre obecnie moĹźna juĹź realizować we wĹ‚asnym zakresie. UmoĹźliwiajÄ… to np. platforma Hexiwear czy specjalne zestawy pĹ‚ytek deweloperskich, ktĂłre moĹźna dowolnie zaprogramować – np. pĹ‚ytki szwajcarskiej firmy u-blox stanowiÄ…ce kompleksowe zestawy startowe do prototypowania urzÄ…dzeĹ„ IoT. MoĹźna teĹź korzystać z pomocy specjalistycznych firm. Pod koniec 2016 r. polska firma Comarch otworzyĹ‚a IoT Lab, w ktĂłrym Ĺ›wiadczy nie tylko usĹ‚ugi opracowywania koncepcji i prototypowania urzÄ…dzeĹ„ Internetu Rzeczy, lecz takĹźe ich produkcji. PomysĹ‚ na zbudowanie urzÄ…dzenia IoT moĹźna takĹźe zrealizować z pomocÄ… polskiego oddziaĹ‚u Cybercom. – Prototypowanie to usĹ‚uga skierowana do szeroko pojÄ™tego biznesu. Polega na Ĺ›wiadczeniu usĹ‚ug deweloperskich zwiÄ…zanych z tworzeniem bardzo innowacyjnych rozwiÄ…zaĹ„. Nastawiamy siÄ™ na to, Ĺźe chcemy przygotować koncepcjÄ™, ale teĹź prezentacjÄ™ i zasymulować pierwsze dziaĹ‚anie urzÄ…dzeĹ„, systemĂłw, rozwiÄ…zaĹ„, ktĂłrych jeszcze nikt nie prĂłbowaĹ‚ wdroĹźyć â€“ mĂłwi RafaĹ‚ Rudnicki z firmy Cybercom Poland.

Pojawienie siÄ™ Internetu Rzeczy, rosnÄ…ce zapotrzebowanie na dane dostÄ™pne w czasie rzeczywistym, a takĹźe rosnÄ…ce potrzeby zwiÄ…zane z monitorowaniem i Ĺ›ledzeniem tych danych, sprzyjajÄ… rozwojowi technologii urzÄ…dzeĹ„ do noszenia, stosowanych w sektorze przemysĹ‚owym. Okulary, bransoletki, zakĹ‚adane na gĹ‚owÄ™ wyĹ›wietlacze rozszerzonej rzeczywistoĹ›ci (AR), noszone kamery mobilne itp. sÄ… wyposaĹźone w zaawansowane czujniki, technologiÄ™ rozpoznawania gĹ‚osu, pomoce wizualne czy ekrany dotykowe, co zwiÄ™ksza bezpieczeĹ„stwo i zapewnia Ĺ‚atwy dostÄ™p do danych. – PostÄ™pujÄ…ca miniaturyzacja oraz coraz bardziej zaawansowane materiaĹ‚y spowodujÄ…, Ĺźe urzÄ…dzenia do noszenia bÄ™dÄ… stawaĹ‚y siÄ™ jeszcze mniejsze, natomiast ich komponenty elektroniczne stanÄ… siÄ™ częściÄ… ludzkiego ciaĹ‚a – przewiduje Ranjana Lakshmi Venkatesh Kumar, analityk dziaĹ‚u TechVision w firmie Frost&Sullivan. Zakres zastosowaĹ„ tego rodzaju urzÄ…dzeĹ„ szybko siÄ™ rozszerza, ale duĹźe koszty inwestycji i niepeĹ‚ne wsparcie oferowane przez obecne platformy sprawiajÄ…, Ĺźe ich wdraĹźanie w sektorze przemysĹ‚owym przebiega wolno. NiektĂłre firmy sÄ… rĂłwnieĹź sceptycznie nastawione do moĹźliwoĹ›ci bezproblemowego zintegrowania nowych technologii z obecnymi procesami roboczymi. – W ciÄ…gu najbliĹźszych 2–5 lat spodziewamy siÄ™ jednak znaczÄ…cego przeĹ‚omu na rynku urzÄ…dzeĹ„ do noszenia. PostÄ™pujÄ…ca cyfryzacja zmieni obecny sektor przemysĹ‚owy w branşę „smartâ€?, w ktĂłrej uĹźytkownicy wewnÄ™trzni oraz klienci zewnÄ™trzni bÄ™dÄ… podĹ‚Ä…czeni do procesĂłw Ĺ‚aĹ„cucha dostaw, a współpraca czĹ‚owiek-maszyna pozwoli zwiÄ™kszyć wydajność i Ĺ›wiadomość uĹźytkownikĂłw oraz poprawi warunki pracy – ocenia przedstawicielka Frost&Sullivan. 9 *,-

1 R E K L A M A

& 7 . ) 7 8 7 7 ) ) ) (

1-2/2018

17

PRODUKTY

EATON STAWIA NA OPC UA

Ĺ ATWY POMIAR POZIOMU

Firma Eaton oferuje producentom maszyn i systemĂłw kilka opcji umoĹźliwiajÄ…cych przygotowanie sprzÄ™tu IoT. Zintegrowany system wizualizacji i sterowania z pojemnoĹ›ciowÄ… technologiÄ… wielodotykowÄ… – XV300 z wbudowanym serwerem OPC UA (dostÄ™pny w wersji 15Ë? i w wersjach 7Ë? i 10,1Ë?) jest idealny do kompaktowych maszyn z systemem sterowania CoDeSys. W poĹ‚Ä…czeniu z oprogramowaniem do wizualizacji Galileo wspomaga wdraĹźanie nowoczesnych koncepcji operacyjnych. Inteligentny system oprzewodowania i Ĺ‚Ä…cznoĹ›ci firmy Eaton pozwala tworzyć zamkniÄ™te, odporne na manipulacje ukĹ‚ady zapewniajÄ…ce ciÄ…gĹ‚e bezpieczeĹ„stwo – od rozrusznikĂłw silnika po chmurÄ™. W przypadku zastosowaĹ„ o wysokich wymaganiach wydajnoĹ›ci Eaton oferuje sterownik XC300 CoDeSys z serwerem zintegrowanym z OPC UA. XV300 moĹźe być stosowany jako urzÄ…dzenie operatorskie do wizualizacji i poĹ‚Ä…czenia z chmurÄ… bez wizualizacji, poniewaĹź moĹźna go z Ĺ‚atwoĹ›ciÄ… uzupeĹ‚nić o OPC UA.

Firma Balluff oferuje samoprzylepnÄ… gĹ‚owicÄ™ czujnika pojemnoĹ›ciowego o stopniu ochrony IP64 przeznaczonÄ… do bezkontaktowego, ciÄ…gĹ‚ego pomiaru poziomu na nieprzewodzÄ…cych naczyniach i zewnÄ™trznych Ĺ›ciankach rur wykonanych ze szkĹ‚a, tworzywa sztucznego lub ceramiki. DziÄ™ki samoprzylepnej powierzchni elastyczna gĹ‚owica o zakresie pomiarowym do 850 mm moĹźe być dowolnie przycinana (minimum 108 mm) i Ĺ‚atwo mocowana do Ĺ›cianek pojemnikĂłw, bez pomocy dodatkowych akcesoriĂłw. W przypadku przewodzÄ…cych mediĂłw dopuszczalna grubość Ĺ›cianki wynosi 2–6 mm, a dla mediĂłw nieprzewodzÄ…cych (oleje) oraz materiaĹ‚Ăłw sypkich sÄ… to maksymalnie 2 mm. Czujnik jest przeznaczony do współpracy ze wzmacniaczami BAE z oferty Balluff. Opcjonalny wzmacniacz umoĹźliwia ciÄ…gĹ‚Ä… sygnalizacjÄ™ poziomu w caĹ‚ym zakresie pomiarowym i wyprowadzanie wynikĂłw w postaci analogowej (0–10 V, 4–20 mA), przez interfejs IO-Link lub w postaci sygnaĹ‚Ăłw informujÄ…cych o przekroczeniu ustalonej wartoĹ›ci minimalnej czy maksymalnej. ZarĂłwno interfejs IO-Link, jak i wzmacniacz analogowy cechujÄ… siÄ™ szerokimi moĹźliwoĹ›ciami konfiguracji.

0

+

-55

R E K L A M A

$XWRUVNL SURMHNW L UHDOL]DFMD

-Xġ Z PDUFX 029,'$ ]DSUDV]D GR XG]LDýX Z PDVWHUFODVV

ZLĂ•FHM LQIRUPD FML QD VWUR QLH ZZZ PR YLGD FR P SO

0$5&$ :52&Ăź$:

.:,(71,$ 7<&+<

%(=3,(&=(Ăž67:2 : 0$*$=<1,( , &(17580 '<675<%8&<-1<0

)$&725,(6 7285 ] ZL]\WĂ Z

] ZL]\Wà Z &HQWUXP ORJLVW\F]QR PDJD]\QRZ\P :DUV]WDW\ ] Z\NýDGHP HNVSHU\PHQWDOQ\P

:<%8&+ 32Äś$5 : 0$*$=<1,(

18

3U]HP\VĂ˝ D EH]SLHF]HĂżVWZR Z PDJD]\QLH G\VNXVMD

Ȇ

NDġGD ZL]\WD SRSU]HG]RQD PHU\WRU\F]QĂ SUHOHNFMĂ

Ȇ

VWUDWHJLH ]DU]à G]DQLD SURGXNFMà ] U¯ġQ\FK NUDM¯Z

Ȇ

LQVSLUDFMH ] U¯ġQ\FK EUDQġ AUTOMATYKA

PRODUKTY

BEZPIECZEĹƒSTWO AKPiA W NIEZWYKĹ EJ POSTACI TERMITRAB complete to najnowsza rodzina ogranicznikĂłw przepięć stosowanych do ochrony obwodĂłw AKPiA. ZapewniajÄ… ochronÄ™ nawet 572 torĂłw sygnaĹ‚owych w przeliczeniu na jeden metr szyny montaĹźowej. Wszystkie ograniczniki z rodziny TERMITRAB complete majÄ… „kanaĹ‚ monitorowaniaâ€?. Dodatkowe moduĹ‚y zdalnej sygnalizacji, dostÄ™pne jako opcja, monitorujÄ… stan ogranicznikĂłw za pomocÄ… bariery fotoelektrycznej wewnÄ…trz tego kanaĹ‚u. Zasada dziaĹ‚ania tego typu sygnalizacji jest bardzo prosta. W sytuacji przeciÄ…Ĺźenia nastÄ™puje odĹ‚Ä…czenie jednego z elementĂłw, mechanizm oddzielajÄ…cy zamyka kanaĹ‚ monitorowania i wysyĹ‚any jest komunikat zbiorczy. Uszkodzone urzÄ…dzenie jest wykrywane lokalnie na postawie wskaĹşnika stanu, dziaĹ‚ajÄ…cego czysto mechanicznie, bez dodatkowej energii pomocniczej. Oznacza to, Ĺźe stan ogranicznikĂłw jest na bieşąco monitorowany, co umoĹźliwia szybkÄ… reakcjÄ™ w przypadku ich uszkodzenia.

TERMITRAB complete speĹ‚nia wymagania normy PN-EN 62305-3 i umoĹźliwia badanie elektrycznego stanu wkĹ‚adek ogranicznikĂłw przepięć, za pomocÄ… przenoĹ›nego laboratorium Checkmaster 2. Ograniczniki przepięć z nowej rodziny wyposaĹźone sÄ… w dodatkowe funkcje, takie jak noĹźe rozĹ‚Ä…czne – pozwalajÄ…ce na odseparowanie linii pomiarowej na potrzeby testĂłw, bÄ…dĹş pomiarĂłw, wkĹ‚adki wtykowe podnoszÄ…ce w znacznym stopniu funkcjonalność i wygodÄ™ uĹźytkowania oraz poziomy napięć roboczych. Te Ĺ›rodki ochrony majÄ… certyfikaty GL, UL, IECEx i ATEX. PHOENIX CONTACT Sp. z o.o. - 3 + - 7 :;<:=/ !- >?

:@<>@; 7 3 ;@ >=A BC @B 7773) 3 (

INTELIGENTNE ZASILANIE Z WYKORZYSTANIEM DC MICROGRID Microgrids (mikrosieci) to maĹ‚e, niezaleĹźne systemy zarzÄ…dzania energiÄ…, wykorzystywane do zasilania wiÄ™kszych budynkĂłw. PoniewaĹź z reguĹ‚y pozyskujÄ… one energiÄ™ zarĂłwno ze źrĂłdeĹ‚ tradycyjnych jak i odnawialnych, sÄ… wyjÄ…tkowo proekologiczne. Ponadto dziÄ™ki swojej samowystarczalnoĹ›ci, sÄ… niezawodnymi dostawcami energii w przypadku awarii standardowego zasilania wsku-

tek anomalii pogodowych lub wyĹ‚Ä…czenia elektrowni ze wzglÄ™dĂłw bezpieczeĹ„stwa. Dodatkowo, w przeciwieĹ„stwie do systemĂłw konwencjonalnych, mikrosieć Bosch DC Microgrid dziaĹ‚a w oparciu o prÄ…d staĹ‚y DC), a nie przemienny AC, co pozwala jej zaoszczÄ™dzić do 10% energii w porĂłwnaniu do elektrowni konwencjonalnych. +

R E K L A M A

1-2/2018

19

PRODUKTY

NOWE ZĹ Ä„CZA I KABLE RS PRO

PROJEKT SHERLOCK – MODUŠSZTUCZNEJ INTELIGENCJI

Nowa gama produktĂłw RS Pro obejmuje wodoodporne zĹ‚Ä…cza klasy IP68 w wytrzymaĹ‚ych, plastikowych obudowach, w opcjach do poĹ‚Ä…czeĹ„ kablowych i montaĹźu panelowego (wyciÄ™cia 13, 17 i 21 mm). NowoĹ›ciÄ… sÄ… zmywalne zĹ‚Ä…cza M8 i M12 o klasie ochrony IP69K, idealne do branĹźy spoĹźywczej i napojĂłw. SÄ… to zĹ‚Ä…cza w plastikowej obudowie, z nakrÄ™tkami Ĺ‚Ä…czÄ…cymi ze stali nierdzewnej, i zapewniajÄ… odporność na Ĺ›rodki chemiczne i olej. OfertÄ™ uzupeĹ‚niajÄ… nowe bezhalogenowe przewody Ĺ‚Ä…czeniowe, ktĂłre nadajÄ… siÄ™ do stosowania zarĂłwno w biurach, jak i Ĺ›rodowiskach przemysĹ‚owych. Kolejnym nowym produktem sÄ… biaĹ‚e zĹ‚Ä…cza zasilajÄ…ce DC, idealne do wielu zastosowaĹ„ medycznych i konsumenckich. DostÄ™pne wielkoĹ›ci odmian 2,1 mm oraz 2,5 mm zĹ‚Ä…cza 12 V/5 A sÄ… dostÄ™pne w opcjach z koĹ„cĂłwkami lutowniczymi lub do montaĹźu na pĹ‚ytce drukowanej. W ofercie przewidziano takĹźe zaciskowe listwy wtykowe PCB z aprobatÄ… UL i VDE, w wersjach o róşnym rozstawie stykĂłw.

CaĹ‚kowicie nowy moduĹ‚ sztucznej inteligencji uczy siÄ™ specyficznych aplikacji i ostrzega operatorĂłw o bĹ‚Ä™dach oraz podpowiada rozwiÄ…zania. Inteligentny algorytm analityczny jest dostarczany z moduĹ‚em instalowanym bezpoĹ›rednio w kasecie sterownika. ModuĹ‚ Project Sherlock wykorzystuje nowatorskie, oparte na prawach fizyki, modelowanie do â€žuczenia siÄ™â€? aplikacji zarzÄ…dzanych przez sterownik. W celu identyfikacji zadaĹ„, algorytm przeszukuje zmienne sterownika lub umoĹźliwia uĹźytkownikowi wybĂłr obiektu do modelowania, jego wejść i wyjść w instrukcji add-on (AOI). Project Sherlock bĹ‚yskawicznie uczy siÄ™ w oparciu o strumieĹ„ danych przepĹ‚ywajÄ…cych przez sterownik, tworzÄ…c model w ciÄ…gu kilku minut. Nie sÄ… wymagane do tego ogromne iloĹ›ci danych historycznych ani udostÄ™pnianie danych poza warstwÄ™ automatyki. Po zbudowaniu modelu diagnozowanego procesu moduĹ‚ Project Sherlock w sposĂłb ciÄ…gĹ‚y monitoruje dziaĹ‚anie, wyszukujÄ…c anomalii wzglÄ™dem zidentyfikowanego, zasadniczego przebiegu. Po wykryciu problemu ukĹ‚ad generuje alarm wyĹ›wietlany na ekranie panelu lub komputera.

#, ()

# 7

- (

R E K L A M A

20

AUTOMATYKA

PRODUKTY

PALLET CONTROL PC 6000 DO BEZNAPOROWEGO TRANSPORTU PALET Grupa Interroll oferuje obsĹ‚ugÄ™ palet w systemie transportu beznaporowego. Nowa jednostka sterujÄ…ca Pallet Control 6000 jest kluczowym elementem caĹ‚ego systemu, obejmujÄ…cego takĹźe rolki przenoĹ›nika, sterowniki MultiControl i napÄ™dy paletowe Pallet Drive. CaĹ‚ość pracuje przy napiÄ™ciu zasilania 400 V AC. RozwiÄ…zanie eliminuje potrzebÄ™ scentralizowanego okablowania sterownikĂłw PLC oraz ich programowania. Zintegrowana funkcja Ĺ‚agodnego rozruchu zmniejsza poczÄ…tkowy moment obrotowy, co jednoczeĹ›nie zmniejsza obciÄ…Ĺźenie wszystkich elementĂłw mechanicznych, zapewniajÄ…c optymalne przyspieszenie palet. Konfigurator Pallet Control pozwala Ĺ‚atwo zmieniać parametry lub modyfikować kierunek obrotu za poĹ›rednictwem

gniazda USB, bez potrzeby przenoszenia i przeĹ‚Ä…czania kabli. Natęşenie prÄ…du i moc sÄ… monitorowane, a bieşący status jest wyĹ›wietlany. Ponadto wyĹ›wietlany jest caĹ‚kowity czas pracy poszczegĂłlnych napÄ™dĂłw Pallet Drive, co umoĹźliwia zapobiegawcze przeprowadzanie niezbÄ™dnych czynnoĹ›ci konserwacyjnych, redukujÄ…c do minimum czas ewentualnych przestojĂłw. Styk zabezpieczenia termicznego i ciÄ…gĹ‚a analiza poboru prÄ…du zabezpieczajÄ… napÄ™dy Pallet Drive przed przeciÄ…Ĺźeniem. Opcjonalny hamulec moĹźe być aktywowany z Pallet Control. System nadaje siÄ™ do transportu palet o masie do 1250 kg przy szybkoĹ›ci przesuwu do 0,22 m/s. %

ZĹ Ä„CZA HAN M23 POWER DO PRZEWODZENIA WYSOKICH PRÄ„DĂ“W ZĹ‚Ä…cza Han M23 przeznaczone sÄ… do transmisji sygnaĹ‚Ăłw oraz zasilania. Najnowsze wersje Power przeznaczone sÄ… do zasilania. Zakres aplikacji, w ktĂłrych moĹźliwe jest ich zastosowanie jest szeroki – technologia napÄ™dowa, trudne warunki, wibracje, konieczność ochrony przed wnikaniem wody, pĹ‚ynĂłw, kurzu, a takĹźe miejsca, w ktĂłrych naleĹźy zastosować ekranowanie przed wpĹ‚ywem zewnÄ™trznych pĂłl elektromagnetycznych. Solidna obudowa zĹ‚Ä…czy Han M23 zapewnia stopieĹ„ ochrony IP67/69K w pozycji zamkniÄ™tej. DziÄ™ki beznarzÄ™dziowemu montaĹźowi, zĹ‚Ä…cze to nadaje siÄ™ zarĂłwno do montaĹźu obiektowego jak rĂłwnieĹź przy produkcji seryjnej. Kontakty mocy umoĹźliwiajÄ… osiÄ…gniÄ™cie napiÄ™cia 630 V AC oraz natęşenia prÄ…du 28 A. DuĹźe

obciÄ…Ĺźenia mogÄ… być przesyĹ‚ane za pomocÄ… zĹ‚Ä…cz o maĹ‚ej powierzchni. Seria zĹ‚Ä…czy Han M23 zawiera szeroki zakres obudĂłw – proste, kÄ…towe, obrotowe, róşne wersje gniazd, tak aby moĹźliwe byĹ‚o optymalne dopasowanie zĹ‚Ä…cza do potrzeb aplikacji. WkĹ‚ady serii Han M23 sygnaĹ‚owe (od 6 do 19 pinĂłw) oraz Power (od 6 do 9 pinĂłw) sÄ… kompatybilne Ĺ‚Ä…czeniowo z innymi zĹ‚Ä…czami M23 dostÄ™pnymi na rynku. HARTING Polska Sp. z o.o. - 3 .- @@/ :C<CD; 7 3 ;@ >:D A@ ;@/ 5 ;@ >:B CD @> <( ) E 3 ( 7773 3)

INTELIGENTNY ROBOT O „LUDZKICH DĹ ONIACHâ€? Firma Epson wprowadziĹ‚a na rynek roboty wyposaĹźone w dĹ‚onie zaprojektowane na wzĂłr ludzkich koĹ„czyn gĂłrnych. WorkSense W-01 powstaĹ‚ z myĹ›lÄ… o pracy przy produkcji zaawansowanych technologii. Najnowszy wynalazek wyposaĹźony zostaĹ‚ w cztery kamery umieszczone na gĹ‚owie robota i dwie znajdujÄ…ce siÄ™ w jego rÄ™kach, co daje mu szerokie pole widzenia i umoĹźliwia wykonywanie skomplikowanych zadaĹ„ z niespotykanÄ… precyzjÄ…. Robot WorkSense W-01, podobnie jak czĹ‚owiek, widzi otaczajÄ…cÄ… go rzeczywistość w 3D z Ĺ‚atwoĹ›ciÄ… wykrywa obiekty nawet jeĹ›li z jakiejĹ› przyczyny ich poĹ‚oĹźenie ulegnie zmianie. DziÄ™ki wykorzystaniu sztucznej inteligencji, robot moĹźe kaĹźdego dnia pracować nad innym zadaniem 1-2/2018

w odmiennych lokalizacjach i nie wymaga dodatkowego programowania. W ten sposĂłb moĹźe z Ĺ‚atwoĹ›ciÄ… dopasowywać siÄ™ do nagĹ‚ych zmian w produkcji. O tym, Ĺźe WorkSense W-01 moĹźna skategoryzować jako humanoida, czyli robota posiadajÄ…cego ludzkie cechy, Ĺ›wiadczy rĂłwnieĹź fakt, Ĺźe jego dĹ‚onie uzbrojone zostaĹ‚y w specjalne czujniki dotyku, dziÄ™ki ktĂłrym moĹźe on kontrolować siĹ‚Ä™ nacisku podczas wykonywania zleconych mu zadaĹ„. W ten sposĂłb producenci zadbali, by przedmioty, nad ktĂłrymi pracuje, nie ulegĹ‚y zniszczeniu. Taka zdolność przydaje siÄ™ szczegĂłlnie podczas podnoszenia i przekĹ‚adania produktĂłw. 0)

21

PRODUKTY

TESTERY ELEKTRYCZNE FLUKE T6-600 I T6-1000

EPLAN COGINEER W CHMURZE OBLICZENIOWEJ

Testery elektryczne Fluke T6-600 i T6-1000 korzystają z nowoczesnej, bezkontaktowej metody wykrywania prądu, dzięki czemu pozwalają szybko, bezpiecznie i niezawodnie wykonywać pomiary napięcia. Technologia FieldSens, wykorzystana w testerach T6-600 i T6-1000 zastępuje tradycyjne próbniki elektryczne i mierniki przewodowe z konstrukcją o kształcie otwartych cęgów, w której to cęgi nasuwa się na przewodnik, celem wykrycia napięcia w nim. W ten sposób możliwe jest wykonywanie pomiarów napięć do 1000 V AC. Opisana technika pozwala na jednoczesne wykonanie pomiarów True RMS napięć i prądów. Umożliwia wykonywanie pomiarów w sytuacjach, w których dotąd wydawało się to niemożliwe, np. w ciasnych skrzynkach połączeniowych, czy w przypadku przewodników, których końcówki nie są dostępne. Technologia FieldSense została użyta w przyrządzie weryfikującym Fluke PRV240FS do szybkiego, bezpiecznego i pewnego sprawdzania, czy mierniki FieldSense pracują poprawnie.

Platforma EPLAN to oprogramowanie do łatwego i szybkiego generowania schematów elektrycznych i projektów z zakresu pneumatyki i hydrauliki, zwiększające poziom automatyzacji. EPLAN Cogineer, bazujący na Microsoft Azure przenosi automatyczne generowanie schematów do chmury obliczeniowej. Microsoft Azure umożliwia zapis, archiwizację i kontrolę wersji bez angażowania czasu użytkowników, nie wymaga szczegółowej wiedzy. Kluczowa pozostaje łatwość obsługi EPLAN Cogineer – każdy użytkownik EPLAN może rozpocząć pracę, bazując na istniejących makropoleceniach oraz tworzyć zbiory reguł i konfiguratory bez znajomości programowania. Obszary funkcjonalne Designer i Project Builder rozpoczynają swoje działanie bezpośrednio w chmurze. Rejestracja użytkownika i konfiguracja są osadzone w Platformie EPLAN. Biblioteki i konfiguratory są dostarczane przez Microsoft Azure lub zapisywane w chmurze, dzięki czemu zawsze dostępa jest najbardziej aktualna wersja projektu z dowolnego miejsca na świecie. Jest to najnowocześniejsza metoda pracy.

9

( @C

0 F &

R E K L A M A

22

AUTOMATYKA

PRODUKTY

PRZEWODY W KOMPAKTOWYCH OBUDOWACH HAN-ECO Seria Han-Eco zostaĹ‚a poszerzona o dwa nowe rozwiÄ…zania – obudowy w rozmiarach 6B i 10B z wejĹ›ciem kablowym M40. UmoĹźliwiajÄ… one uĹźytkownikowi wykorzystanie cech przewodĂłw o duĹźych przekrojach w obudowach o kompaktowych rozmiarach. DziÄ™ki temu uĹźytkownik moĹźe zwiÄ™kszyć wielkość przesyĹ‚anej mocy. Na maĹ‚ej przestrzeni mogÄ… być zastosowane cztery moduĹ‚y Han-Modular. Natomiast wejĹ›cie kablowe M40 udostÄ™pnia dostatecznÄ… przestrzeĹ„ do wprowadzenia przewodĂłw o duĹźych przekrojach, co umoĹźliwia stosowanie rozwiÄ…zaĹ„ wysokoprÄ…dowych. PowiÄ™kszone obudowy wtyczek Han-Eco 10B to znacznie wiÄ™ksze moĹźliwoĹ›ci jeĹ›li chodzi o okablowanie w porĂłwnaniu do standardowych typĂłw. PrzedĹ‚uĹźone obudowy mogÄ… sprostać wymaganiom nawet najbardziej wymagajÄ…-

cych aplikacji pod kÄ…tem okablowania. Niepraktyczne rozwiÄ…zania, takie jak adaptery i/lub rozszerzenia mogÄ… być juĹź pominiÄ™te. PrzekĹ‚ada siÄ™ to na oszczÄ™dność czasu i kosztĂłw. W nowych rozwiÄ…zaniach zostaĹ‚y zachowane gĹ‚Ăłwne zalety serii Han-Eco, tj. lekkie zĹ‚Ä…cza z tworzywa sÄ… Ĺ‚atwe w montaĹźu i odporne na korozje, dajÄ…ce elastyczne moĹźliwoĹ›ci montaĹźowe. Zintegrowane ramki i dĹ‚awnice kablowe redukujÄ… liczbÄ™ wymaganych do zastosowania elementĂłw. HARTING Polska Sp. z o.o. - 3 .- @@/ :C<CD; 7 3 ;@ >:D A@ ;@/ 5 ;@ >:B CD @> <( ) E 3 ( 7773 3)

ROZWIÄ„ZANIE ĹšWIATĹ OWODOWE DO TRUDNYCH ZASTOSOWAĹƒ DrÄ…Ĺźeniu tuneli i wykopaliskom towarzyszÄ… trudne warunki i wysokie wymagania. DĹ‚ugie dystanse w poĹ‚Ä…czeniu z duşą iloĹ›ciÄ… przesyĹ‚anych danych sprawiajÄ…, Ĺźe zastosowanie Ĺ›wiatĹ‚owodĂłw moĹźe być idealnym rozwiÄ…zaniem dla przemysĹ‚owego Ethernetu. HARTING wprowadziĹ‚ do oferty dedykowane rozwiÄ…zanie Ĺ‚Ä…czeniowe dla Ĺ›wiatĹ‚owodowej transmisji danych w trudnych Ĺ›rodowiskach. DziÄ™ki temu zastosowanie HD-TV nie jest juĹź problematyczne w przypadku maszyn i systemĂłw – wĹ‚Ăłkna Ĺ›wiatĹ‚owodowe sÄ… bezpiecznie upakowane w zĹ‚Ä…czu w taki sposĂłb, Ĺźe wszelkie zabrudzenia, w tym kurz i woda, nie zagraĹźajÄ… transmisji. Regularne Ĺ‚Ä…czenie/rozĹ‚Ä…czanie okablowania w trudnych warunkach Ĺ›rodowiskowych jest znacznie mniej problema-

tyczne w porĂłwnaniu do standardowego okablowania Ĺ›wiatĹ‚owodowego. TakĹźe przedĹ‚uĹźanie przewodu Ĺ›wiatĹ‚owodowego jest Ĺ‚atwe i proste bez wzglÄ™du na jego poĹ‚oĹźenie. CzoĹ‚a Ĺ‚Ä…czeniowe sÄ… takie same po obu stronach (brak klasycznego rozgraniczenia na wtyki i gniazda), przez co dodatkowe adaptery nie sÄ… potrzebne. UĹźytkownik oszczÄ™dza czas i koszty, nie musi kontrolować stosowanych koĹ„cĂłwek. HARTING Polska Sp. z o.o. - 3 .- @@/ :C<CD; 7 3 ;@ >:D A@ ;@/ 5 ;@ >:B CD @> <( ) E 3 ( 7773 3)

SILNIKI FAULHABER DO POMP INSULINOWYCH Pompy insulinowe wielu producentĂłw majÄ… jest podobnÄ… budowÄ™ – ampuĹ‚ka z insulinÄ… wstrzykiwanÄ… do organizmu za pomocÄ… pompy na bateriÄ™ przez cewnik i kaniulÄ™. Niewielki silniczek wypycha zatyczkÄ™ ampuĹ‚ki z insulinÄ… przez gwintowany prÄ™t, uwalniajÄ…c insulinÄ™. Silnik poddany jest rygorystycznym wymaganiom. Aby ograniczyć masÄ™ noszonego przyrzÄ…du, silnik musi być kompaktowy; jego Ĺ›rednica nie moĹźe przekraczać 10 mm. Silnik musi być niezawodny i precyzyjny, poniewaĹź zbyt maĹ‚a lub zbyt duĹźa ilość insuliny byĹ‚aby szkodliwa dla pacjenta. Od jego niezawodnoĹ›ci moĹźe zaleĹźeć ludzkie Ĺźycie. PoniewaĹź insulina musi być wstrzykiwana do organizmu co kilka minut, silnik musi zatrzymywać siÄ™ i uruchamiać w regularnych odstÄ™pach czasu. Ponadto silnik 1-2/2018

musi pracować wydajnie ze wzglÄ™du na zasilanie z baterii. Aby sprostać wymaganiom, producenci pomp insulinowych zaufali silnikom miniaturowym z SchĂśnaich. Stosowane sÄ… róşne silniki Faulhaber: silniki ze szczotkami z metali szlachetnych, silniki bezszczotkowe z technologiÄ… dwubiegunowÄ… i silniki krokowe. Seria 0816‌SR to przykĹ‚ad silnikĂłw miniaturowych z komutacjÄ… z metali szlachetnych. Bezszczotkowe silniki DC serii 0620‌B i 0824‌B majÄ… niezwykle dĹ‚ugÄ… Ĺźywotność. Precyzyjne sterowanie dawkÄ… umoĹźliwia czujnik analogowy Halla. 9 - !

23

PRODUKTY

FLIR ONE Pro DO POMIARÓW TERMOWIZYJNYCH RS Components ma w swojej ofercie nowy system obrazowania termicznego FLIR ONE Pro obsługiwany przez urządzenia mobilne. Dzięki zwiększonej rozdzielczości czujnika rzędu 160 × 120, innowacyjnemu układowi VividIR zapewniającemu większą ostrość obrazu oraz nowym funkcjom aplikacji interfejsu użytkownika, ten model z serii FLIR ONE stanowi najlepszy przyrząd dla majsterkowiczów i profesjonalistów. Aplikacja umożliwia ładowanie uzyskanych obrazów termicznych bezpośrednio do kamery smartfona. Nowy przyrząd zachowuje wiele funkcji poprzedników, w tym technologię MSX umożliwiającą połączenie obrazów termicznych z wyrazistymi szczegółami w kolorze z kamery smartfona, a w efekcie uzyskanie większej jasności wyników pomiarów i możliwości ich

łatwiejszej interpretacji. Moduł jest także wyposażony w innowacyjne, regulowane złącze OneFit, które ułatwia mocowanie modułu. Typowe zastosowanie urządzenia obejmuje wykrywanie problemów, takich jak utrata energii, uszkodzenia spowodowane przez wodę lub usterki elektryczne. Przyrząd nadaje się do diagnozowania usterek w motoryzacji, analizy obwodów elektrycznych, m.in. zasilaczy czy falowników. Wytrzymała konstrukcja jest odporna na zużycie i na upadki z wysokości do 1,8 m. Dostępne są dwie wersje – ze złączem micro-USB do urządzeń z systemem Android oraz ze złączem Lighting do urządzeń obsługiwanych w systemie iOS. #, ()

FARNELL ELEMENT14 WPROWADZA CYPRESS PSOC 6 BLE PIONEER KIT Farnell element14 poszerzył ofertę o zestaw Cypress PSoC 6 BLE Pioneer Kit przeznaczony dla inżynierów rozpoczynających prace nad projektami IoT. Zestaw bazuje na nowym mikrokontrolerze PSoC 6 opracowanym przez firmę Cypress Semiconductor Corp. Mikrokontroler PSoC 6 rozwiązuje problem typowy dla nowopowstających urządzeń IoT, które zarówno wymagają wysokiej wydajności przetwarzania danych, jak i małego poboru mocy, bez jakichkolwiek kompromisów. Układy PSoC 6 zawierają dwa rdzenie ARM Cortex-M4 i jeden Cortex-M0+, które zapewniają zarówno dużą wydajność, jak i wysoką sprawność pod względem zużycia mocy. Ponadto cechują się najlepszym w branży poborem prądu 22 µA/MHz w trybach aktywnej pracy.

PSoC 6 są najbardziej elastycznymi układami w swojej klasie, pod względem możliwości dostosowania ich do potrzeb projektu. Dodatkowym atutem jest zintegrowane sprzętowo bezpieczne środowisko Trusted Execution Environment (TTE) z obszarem do bezpiecznego przechowywania danych. Zestaw PSoC 6 BLE Pioneer Kit pozwala inżynierom na szybkie rozpoczęcie prac z mikrokontrolerem PSoC 6 i skrócenie czasu potrzebnego na wprowadzenie urządzeń IoT na rynek. Jest kompatybilny z Arduino, łatwy w użyciu i ma zintegrowane układy peryferyjne, np. moduł Bluetooth Low Energy oraz interfejs pojemnościowych czujników dotykowych Cypress CapSense. 9

( @C

SYSTEM ABSOLUTNEGO POMIARU POZYCJI WINDY Firma Fritz Kübler GmbH oferuje LEB01 – innowacyjny system absolutnego pomiaru pozycji windy. Opiera się on na współpracy kompaktowej głowicy optycznej z perforowaną taśmą pomiarową wykonaną ze stali nierdzewnej. Optyczna metoda pomiaru sprawia, że system jest odporny na pola magnetyczne. LEB01 dzięki absolutnemu pomiarowi pozwala na ustalenie pozycji kabiny nawet po awarii zasilania. Oprócz zapewnienia bardziej precyzyjnego pozycjonowania, pozwala również na wyeliminowanie dodatkowych komponentów, takich jak czujniki magnetyczne. Takie rozwiązanie umożliwia redukcję kosztów, skrócenie czasu instalacji i konserwacji. Ko-

24

lejnym atutem LB01 jest szybki i prosty proces montażowy. W przypadku modernizacji lub wdrożenia nowego projektu ten niezwykle kompaktowy system może być wykorzystany również w najciaśniejszych miejscach intalacji. System współdziała z interfejsami: CAN, CANopen, CanopenLift, SSI oraz RS-485. System LEB01 zapewnia pomiar do 392 m, przy prędkości do 5 m/s (10 m/s na życzenie klienta) zachowując precyzję pomiaru o rozdzielczości 1 mm. Długość taśmy pomiarowej dostosowuje się do potrzeb klient, który może również sam ją skracać. System zapewnia ciągłość pracy w zakresie temperatury –5 °C do +70 °C. G!

AUTOMATYKA

PRODUKTY

WIELOFUNKCYJNY MIERNIK ULTRADĹšWIĘKĂ“W SDT-200 to wielofunkcyjny miernik ultradĹşwiÄ™kĂłw. UmoĹźliwia wykrywanie przeciekĂłw spręşonego powietrza oraz próşni. Pozwala na kontrolÄ™ warunkĂłw pracy odwadniaczy, zaworĂłw, przekĹ‚adni i Ĺ‚oĹźysk oraz inspekcjÄ™ urzÄ…dzeĹ„ elektrycznych o napiÄ™ciach powyĹźej 2 kV w kierunku wystÄ™powania wyĹ‚adowaĹ„ niezupeĹ‚nych. Miernik moĹźna wyposaĹźyć w generator ultradĹşwiÄ™kĂłw, pozwalajÄ…cy na sprawdzenie szczelnoĹ›ci w miejscach, gdzie wystÄ™puje ciĹ›nienie lub podciĹ›nienie (np. grodzie, Ĺ›luzy, uszczelki drzwi). UrzÄ…dzenie zaprojektowano w sposĂłb pozwalajÄ…cy na zmianÄ™ lub modyfikacjÄ™ jego parametrĂłw zaleĹźnie od prowadzonych

inspekcji. Miernik wykonuje pomiary statyczne (liczbowe) – charakteryzujÄ… one energiÄ™ sygnaĹ‚u lub amplitudÄ™. Wynik pomiaru skĹ‚ada siÄ™ z wartoĹ›ci RMS, Max RMS, Peak (wartość szczytowa) oraz Crest Factor (współczynnik szczytu). SDT200 jest wyposaĹźony w pamięć wewnÄ™trznÄ…, współpracuje z oprogramowaniem DataDump do kopiowania danych do plikĂłw programu Excel. Miernik z powodzeniem moĹźe być stosowany do sprawdzenia szczelnoĹ›ci zaworĂłw, inspekcji ukĹ‚adĂłw hydraulicznych, testĂłw szczelnoĹ›ci i wykrywania kawitacji pomp. %

CLIMO MONITORUJE JAKOŚĆ POWIETRZA Climo to inteligentne rozwiÄ…zanie do monitoringu mikroklimatu. UmoĹźliwia w czasie rzeczywistym pomiar i ocenÄ™ jakoĹ›ci powietrza – w tym stęşenie dwutlenku wÄ™gla i tlenkĂłw azotu; i innych zanieczyszczeĹ„ a takĹźe temperaturÄ™ i wilgotność wzglÄ™dnÄ…. UrzÄ…dzenie jest sto razy mniejsze niĹź konwencjonalne systemy, a jego koszt to zaledwie 1/10 ceny tego typu systemĂłw. System Climo otrzymaĹ‚ nagrodÄ™ targĂłw CES Honoree Innovation Award w kategorii Smart Cities. + . ) 7 8 7 7 ) ) ) (

R E K L A M A

V

1-2/2018

25

ROZMOWA

Inwestycja

w bezpieczeĹ„stwo to wymierne korzyĹ›ci

(/ 8 ) ) 7 L ! ) 7 ( ) - 8 / - ! 7 8 7 ) 7 / 7 7 7 L 7 ! ) 7

( 7 ( M- ( (/ ( 3 ! ) 7 (

7 N ( , ( < 3

Jak ocenia Pan Ĺ›wiadomość wagi i roli bezpieczeĹ„stwa maszyn w naszym kraju? Zdecydowanie pozytywnie, zwĹ‚aszcza w ostatnich kilku latach zauwaĹźalna jest wyraĹşna zmiana na korzyść. Widoczne jest teĹź coraz wiÄ™ksze zainteresowanie szkoleniami w tym zakresie, ktĂłre nie wynika z niskiego stanu wiedzy, lecz wĹ‚aĹ›nie ze wzrostu Ĺ›wiadomoĹ›ci, w tym Ĺ›wiadomoĹ›ci brakĂłw. Efektem wzrostu zapotrze26

bowania na profesjonalne seminaria dotyczÄ…ce bezpieczeĹ„stwa maszyn jest wiÄ™ksza liczba szkoleĹ„ profilowanych pod kÄ…tem potrzeb danej firmy, ktĂłre organizujemy na zamĂłwienie odbiorcĂłw w ich siedzibach. W tym roku, w zwiÄ…zku z rosnÄ…cym zainteresowaniem tÄ… tematykÄ…, planujemy takĹźe szkolenia otwarte. Czy jakieĹ› branĹźe w Pana opinii zasĹ‚ugujÄ… na wyróşnienie w zakresie

realizacji zaĹ‚oĹźeĹ„ bezpieczeĹ„stwa w praktyce? Nie chciaĹ‚bym faworyzować Ĺźadnej z branĹź, bo w kaĹźdej z nich zdarzajÄ… siÄ™ zarĂłwno firmy bardzo dbajÄ…ce o poziom bezpieczeĹ„stwa pracy przy maszynach, jak i takie, w ktĂłrych wiele moĹźna byĹ‚oby poprawić. Gdybym jednak miaĹ‚ wymienić te najbardziej „bezpieczneâ€?, to pewnoĹ›ciÄ… naleĹźy do nich sektor automotive. Dotyczy to nie tylko fabryk produkujÄ…cych samochody, ale AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Schmersal-Polska

również wytwarzających komponenty do nich, np. poduszki powietrzne, fotele, układy wydechowe, zawieszenia, hamulce itp. Inna branża warta uwagi w tym aspekcie to przemysł drzewny, który tym bardziej zasługuje na uznanie, że często są to firmy rodzime, które nie są powiązane z obcym kapitałem, nie korzystają ze wsparcia finansowego z zagranicy i same ustawiają sobie wysoko poprzeczkę w zakresie standardów bezpieczeństwa, a nie mają je odgórnie narzucone przez zagranicznego właściciela. Wysokie standardy panują również w fabrykach mebli, produkcji kosmetyków czy żywności. Wzrost świadomości bezpieczeństwa to bardzo pozytywny sygnał, ale czy przekłada się to na większą skłonność do inwestycji w tym obszarze? Istnieją firmy, które na poprawę bezpieczeństwa wydają fortunę. Znam przypadki takich, w których wypadki zdarzają się sporadycznie, a mimo to wciąż inwestują w poprawę bezpieczeństwa i stawiają maszynom bardzo wysokie wymagania. Nadal jednak niemało jest odbiorców, których trzeba przekonywać do inwestowania w bezpieczeństwo, zwłaszcza, że jest to przedsięwzięcie, którego efektów na pierwszy rzut oka nie widać. Tymczasem trzeba pamiętać, że koszty ponoszone na poprawę bezpieczeństwa często mogą okazać się niższe niż koszty przestojów, napraw, odszkodowań itp. Wypadek jest zawsze równoznaczny z krótszym lub dłuższym przestojem urządzenia. W przypadku poważniejszych skutków trwa on co najmniej kilka dni, a jeśli zawinił nie błąd ludzki, lecz konstrukcja maszyny czy systemu sterowania albo ocena ryzyka, może trwać bardzo długo, a w skrajnych przypadkach może oznaczać nakaz wycofania maszyny z użytkowania, co powoduje poważne straty finansowe dla zakładu. Procedury roszczeniowe, sądowe, ugodowe itp. będą generować kolejne koszty. Inwestowanie w bezpieczeństwo pozwala uniknąć takich sytuacji, a dodatkowo – dzięki zapewnieniu pracownikom poczucia bezpieczeństwa oraz ergonomii pracy 1-2/2018

WYPADKI SPOWODOWANE RUCHEM NIEBEZPIECZNYM MASZYNY RZADKO MAJĄ MIEJSCE W TRYBIE AUTOMATYCZNEJ PRACY. OGROMNA ICH WIĘKSZOŚĆ ZDARZA SIĘ W CHWILI JEJ NIEOCZEKIWANEGO URUCHOMIENIA. – przekłada się na wyższą wydajność operatorów. Oczywiście jest to nieodłącznie związane z prawidłowym doborem i integracją systemu bezpieczeństwa, tak aby w jak najmniejszym stopniu naruszona była produktywność danego urządzenia czy linii. Dlatego zachęcam, by w proces zapewniania bezpieczeństwa włączać operatorów maszyn oraz działy utrzymania ruchu. A jak przedstawia się podejście producentów maszyn? Chorobliwe oszczędzanie przy produkowaniu maszyn zdarza się coraz rzadziej, chociaż oczywiście panuje konkurencja, zwłaszcza wśród dostawców, którzy oferują wiele podobnych urządzeń i rozwiązań. Najlepszym przykładem są obrabiarki – w tym sektorze presja cenowa powoduje, że nadal widoczna jest duża skłonność do oszczędności. Nadal też można spotkać na rynku dostawców, którzy produkują maszyny od 20 lat w ten sam sposób, często nie zdając sobie sprawy, że w tym czasie zmieniły się przepisy i pojawiły nowe wymagania. Bolesne zderzenie z rzeczywistością następuje w chwili, gdy odbiorca – szczególnie jeśli jest to duża firma, przywiązująca dużą wagę do poziomu bezpieczeństwa – odmawia odebrania gotowej maszyny. W kontekście rozmów o inwestycjach w bezpieczeństwo i cenach nasuwa się jeszcze jedna obserwacja. W branży działa coraz więcej dostawców z Dalekiego Wschodu, oferujących rozwiązania niskobudżetowe. Czy postrzega Pan ich ofertę w kategorii zagrożenia dla wytwórców z Europy i dla samego bezpieczeństwa? Problem sprowadzania maszyn, jak i innych wyrobów, z Dalekie-

go Wschodu nie zniknie – przecież koncerny europejskie także otwierają produkcję w Chinach, bo ułatwia im to konkurowanie cenowe – ale nie demonizowałbym tego zjawiska jako zagrażającego polskiemu rynkowi. Zalecam natomiast zwiększoną czujność w przypadku kupowania rozwiązań z Dalekiego Wschodu. W Polsce panuje raczej niechęć inżynierów do azjatyckich systemów bezpieczeństwa czy komponentów tego typu systemów. Obserwujemy jednak zalew maszyn z Dalekiego Wchodu, które często na pierwszy rzut oka wydają się kopiami maszyn ze Starego Kontynentu. Te rozwiązania są zwykle gorzej zabezpieczone niż produkowane w Europie. Zdarza się, że klienci nie są do końca świadomi tego, jakie dokładnie wymagania obowiązują producentów maszyn lub ich importerów. Często ufamy przygotowanej przez producenta, niejasnej dokumentacji. To jedna z przyczyn, dla których staramy się edukować polskie firmy, by bardziej świadomie dokonywały zakupów maszyn i wiedziały, co dostawca – zgodnie z europejskimi przepisami – ma obowiązek dostarczyć. Maszyna z Chin czy Tajwanu wprowadzana na rynek dowolnego kraju Unii Europejskiej powinna spełniać te same wymagania, które muszą spełnić maszyny każdego producenta z UE. Z naszego doświadczenia wynika, że niestety najczęściej tak nie jest, a niższy koszt zakupu i sprowadzenia maszyny z Dalekiego Wschodu jest potem okupiony dodatkowymi kosztami związanymi z koniecznością przeprowadzenia ponownej oceny ryzyka. Warto dodać, że ocena ryzyka przeprowadzana na gotowej maszynie, której nie znamy, jest zwykle znacznie droższa niż ten sam proces dokonywany na etapie projektowania maszyny 27

ROZMOWA przez jej producenta. Trzeba liczyć się z tym, że nie zawsze rozwiązanie, które wydaje się na pierwszy rzut oka tańsze jest takie faktycznie i może okazać się, że koszt zakupu maszyny to dopiero wierzchołek góry lodowej. Nie należy także zapominać o innym aspekcie: wykorzystywanie produkcji z Dalekiego Wschodu nie wpływa na poprawę często skandalicznych warunków pracy tam, na miejscu, natomiast w przypadku narastania tego zjawiska może przełożyć się na pogorszenie warunków u nas, ponieważ będzie rosła presja cenowa. Jak skutecznie zapewnić bezpieczeństwo i zapobiec wypadkom, jednocześnie nie pogarszając wydajności produkcji, maszyn i człowieka? To dobre pytanie, ponieważ czasem zastosowanie środków bezpieczeństwa może więcej zepsuć niż poprawić. Takim przykładem jest sytuacja, w której bezpieczeństwo zależy od systemu sterowania i w której mamy do czynienia z czujnikami czy urządzeniami zapewniającymi izolację od miejsc niebezpiecznych lub wykrywającymi dostęp do takich miejsc i reagującymi – w celu zredukowania ryzyka – natychmiastowym zatrzymaniem niebezpiecznego ruchu albo wyłączeniem maszyny. Decydując się na oddzielenie lub wygrodzenie strefy bezpiecznej od miejsca niebezpiecznego, należy pamiętać, że czas, który operator będzie musiał poświęcić na otwarcie

osłony i sięgnięcie do strefy zagrożenia może być na tyle długi, że ogólna wydajność na zmianę czy na dzień znacznie spadnie. A przecież obsługa maszyn jest często wynagradzana w zależności od ilości lub jakości uzyskanego materiału. Efektem może być nie tylko większa frustracja wśród personelu, ale również motywacja do obchodzenia zasad bezpieczeństwa albo manipulacji przy urządzeniach, czyli do prób takiego ich skonfigurowania, aby umożliwić pracę maszyny przy nieaktywnym systemie bezpieczeństwa. Podobne następstwa może przynieść brak przewidywania lub planowania trybu pracy maszyny umożliwiającego wygodny wgląd w proces czy dostęp do miejsca niebezpiecznego w procesie regulacji, nastawiania, zmiany narzędzia itp. To wszystko skutkuje wzrostem zagrożenia. Wypadki spowodowane ruchem niebezpiecznym maszyny rzadko mają miejsce w trybie automatycznej pracy. Ogromna ich większość zdarza się w chwili jej nieoczekiwanego uruchomienia, czyli wtedy, gdy dokonuje się dodatkowych operacji – konserwacji, czyszczenia, regulacji itp. – a także gdy trzeba nagle uzyskać dostęp do maszyny, np. w celu usunięcia zacięcia czy poprawienia prowadzenia detalu. Jeśli w systemie sterowania na etapie konstruowania maszyny nie zostanie przewidziany tzw.specjalny tryb pracy, w którym prędkość urządzenia będzie zmniejszona, a przesuw lub posuw

ŁUKASZ WIATRZYK Z wykształcenia elektronik, ale także muzyk. Od 1998 r. związany z firmą Schmersal-Polska i od początku pracy zawodowej, czyli od niemal 20 lat, zaangażowany w tematykę bezpieczeństwa maszyn. Przez wiele lat doradca techniczny w dziedzinie doboru komponentów bezpieczeństwa. Organizator, prelegent i tłumacz wielu szkoleń i seminariów z tematyki bezpieczeństwa. Reprezentant firmy Schmersal w Komitecie Technicznym nr 158 do spraw Bezpieczeństwa Maszyn i Urządzeń Technicznych oraz Ergonomii przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym. Inżynier Bezpieczeństwa Funkcjonalnego TÜV Rheinland (FS Eng). Prywatnie entuzjasta wypraw motocyklowych i gry na gitarze.

28

ograniczone, skutkiem może być to, o czym wspomniałem wcześniej. Dostępne dziś rozwiązania – inteligentne napędy, sterowniki, a także funkcje bezpieczeństwa związane z kontrolą ruchu, bezruchu czy prędkości – umożliwiają stworzenie programów do takich trybów i powinniśmy z tego korzystać. Jakie są najczęstsze błędy popełniane przy projektowaniu maszyn? Podstawowym „grzechem” producentów maszyn jest pomijanie kwestii bezpieczeństwa podczas tworzenia projektu i testowania prototypu wyrobu. Tymczasem zarówno dyrektywa maszynowa, jak i podstawowa norma zharmonizowana z tą dyrektywą, czyli EN 12100, której tematyka obejmuje ocenę ryzyka i redukcji ryzyka, wyróżniają określone etapy w zabezpieczaniu maszyn, urządzeń, linii, zespołów maszyn itp. Jest to tzw. metoda trzech kroków. Pierwszy krok to uwzględnienie wszystkich możliwych do przewidzenia zagrożeń na etapie projektowania maszyny, a więc bezpieczeństwo konstrukcyjne. Bardzo często już sama konstrukcja – np. dzięki zastosowaniu odpowiednich odbiorników, zmniejszeniu mocy napędów czy zmianie budowy elementów ruchomych – pozwala zredukować ryzyko i uniknąć niebezpieczeństwa. Współczesne normy konstrukcyjne, w tym grupa zharmonizowanych z dyrektywą maszynową norm typu C, bardzo to ułatwiają, podając gotowe rozwiązania dla poszczególnych typów maszyn i urządzeń. Krok związany z zapewnieniem bezpieczeństwa konstrukcyjnego jest tym istotniejszy, że gdy maszyna już powstanie, wszelkie zmiany konstrukcyjne są kosztowne. Drugim krokiem jest zastosowanie tzw. technicznych środków ochronnych, czyli wszelkiego rodzaju urządzeń bezpieczeństwa związanych z tymi rodzajami ryzyka, których nie udało się zredukować metodami konstrukcyjnymi. Ostatni krok to powiadamianie użytkownika o tzw. ryzykach resztkowych. Chociaż w pierwszych dwóch krokach redukujemy wszelkie możliwe ryzyko tak dalece, jak to możliwe, zawsze pozostaje ryzyko resztkowe, czyli takie, którego AUTOMATYKA

9 3 3 8 O - ( Q

ROZMOWA zredukować siÄ™ nie da. O tym ryzyku musimy powiadomić uĹźytkownika, czyli firmÄ™, w ktĂłrej maszyna bÄ™dzie pracować, a uĹźytkownik jest zobowiÄ…zany do kontynuowania procesu redukcji ryzyka, np. zaopatrzenia operatorĂłw w Ĺ›rodki ochrony indywidualnej czy odpowiednie ich przeszkolenie. Jak wspomniaĹ‚em, te trzy kroki naleĹźy wykonywać w Ĺ›ciĹ›le okreĹ›lonej kolejnoĹ›ci. Zastosowanie Ĺ›rodkĂłw ochrony indywidualnej czy umieszczenie symboli ostrzegawczych nie moĹźe zastÄ…pić technicznych Ĺ›rodkĂłw ochronnych. Tymczasem bardzo czÄ™sto krok pierwszy jest w ogĂłle pomijany – najpierw projektuje siÄ™ maszynÄ™ tak, aby speĹ‚niaĹ‚a okreĹ›lonÄ… funkcjÄ™, a dopiero potem zaczyna pracÄ™ nad redukcjÄ… zagroĹźeĹ„ i najczęściej juĹź nie metodami konstrukcyjnymi. Tymczasem wiele z funkcji czy urzÄ…dzeĹ„ bezpieczeĹ„stwa w maszynie mogĹ‚oby okazać siÄ™ niepotrzebnych, gdyby kwestie bezpieczeĹ„stwa uwzglÄ™dniono na etapie projektowania. Do powyĹźszego dodaĹ‚bym to, o czym juĹź wczeĹ›niej wspomniaĹ‚em – brak przewidywania trybĂłw nastawczych dla systemĂłw sterowania maszyn. JeĹźeli w procesie produkcji istnieje konieczność regularnego dostÄ™pu do maszyny w czasie jej pracy, np. w celu wymiany narzÄ™dzia czy regulacji, a przy projektowaniu maszyny nie zostanie przewidziany tryb zezwalajÄ…cy na pracÄ™ przy otwartej osĹ‚onie – oczywiĹ›cie przy zapewnieniu operatorowi w tym czasie innych rodzajĂłw zabezpieczeĹ„ – to moĹźemy mieć pewność, Ĺźe pracownik bÄ™dzie prĂłbowaĹ‚ „oszukaćâ€? urzÄ…dzenie bezpieczeĹ„stwa. Czasem nieuwzglÄ™dnienie trybĂłw nastawczych na etapie projektowania wynika z braku Ĺ›wiadomoĹ›ci w zakresie szczegółowych zapisĂłw dyrektywy maszynowej, ktĂłra juĹź od dekady nie tylko dopuszcza, ale wrÄ™cz zobowiÄ…zuje do stworzenia trybĂłw pracy w moĹźliwych do przewidzenia przypadkach nieprawidĹ‚owego uĹźycia maszyny. CzÄ™sto pomijany jest teĹź sam etap oceny ryzyka dla maszyny. PamiÄ™tajmy, Ĺźe przeprowadzenie rzetelnej oceny ryzyka jest nie tylko niezbÄ™dnym warunkiem przygotowania bezpiecznej maszyny, niezaleĹźnie od tego, czy mĂłwimy 1-2/2018

 KOSZTY PONOSZONE NA POPRAWĘ BEZPIECZEĹƒSTWA CZĘSTO MOGÄ„ OKAZAĆ SIĘ NIĹťSZE NIĹť KOSZTY PRZESTOJĂ“W, NAPRAW, ODSZKODOWAĹƒ ITP. o maszynie nowej, modernizowanej czy np. o zespole maszyn, ale przede wszystkim do jej przeprowadzenia zobowiÄ…zujÄ… europejskie przepisy. Warto pamiÄ™tać, Ĺźe dokumentacja oceny ryzyka, ktĂłrÄ… mamy obowiÄ…zek przechowywać w ramach wewnÄ™trznej dokumentacji maszyny, jest podstawowÄ… „broniÄ…â€? przeciwko jakimkolwiek zarzutom organĂłw nadzoru rynku w stosunku do naszej maszyny. Czy normy dotyczÄ…ce bezpieczeĹ„stwa nadÄ…ĹźajÄ… za postÄ™pem technologicznym? Z kaĹźdym rokiem przybywa norm, ktĂłre dajÄ… producentom rozwiÄ…zaĹ„ bezpieczeĹ„stwa wiÄ™cej swobody. KilkanaĹ›cie lat temu zastosowanie sterownika programowalnego do realizacji funkcji bezpieczeĹ„stwa byĹ‚o bardzo utrudnione, poniewaĹź jego oprogramowanie, a takĹźe swobodÄ™ przy jego programowaniu uznawano za maĹ‚o bezpieczne. To uniemoĹźliwiaĹ‚o inĹźynieriom samodzielne tworzenie rozwiÄ…zaĹ„, ktĂłre byĹ‚yby zgodne z wymaganiami norm. Firma Schmersal miaĹ‚a swego czasu problem ze znalezieniem jednostki notyfikowanej, ktĂłra przyzna Ĺ›wiadectwo nadania typu dla stworzonego przez nas rozwiÄ…zania, poniewaĹź w ówczesnej normalizacji nie istniaĹ‚ zapis dopuszczajÄ…cy moĹźliwość nie mechanicznego zadziaĹ‚ania stykĂłw, lecz bezkontaktowego monitorowania pozycji osĹ‚ony oraz rygla. Co decyduje o tym, Ĺźe urzÄ…dzenie podlega dyrektywie maszynowej? KaĹźda maszyna, ktĂłra jest uĹźywana do produkcji podlega ktĂłrejĹ› z dyrektyw. NiektĂłre mogÄ… podlegać kilku – tak jest np. w przypadku części urzÄ…dzeĹ„ stosowanych w przemyĹ›le spoĹźywczym czy w produkcji w strefach zagroĹźonych wybuchem. Jako ciekawostkÄ™ mogÄ™ dodać, Ĺźe w zakres dyrektywy maszynowej wchodzÄ… wszystkie urzÄ…dzenia bezpieczeĹ„stwa,

chociaĹź w praktyce nie sÄ… maszynami. Z kolei niektĂłre rodzaje sÄ… z niej z zasady wyĹ‚Ä…czone – np. maszyny militarne, niektĂłre maszyny rolnicze czy urzÄ…dzenia gospodarstwa domowego. Co istotne, w Ĺ›wietle przepisĂłw dyrektywy maszynowej nie zawsze maszynÄ… jest to, co powszechnie okreĹ›la siÄ™ tym mianem. Zgodnie z definicjÄ… maszyna to urzÄ…dzenie napÄ™dzane energiÄ… innÄ… niĹź siĹ‚a mięśni, przeznaczone do okreĹ›lonego celu i majÄ…ce przynajmniej jeden element ruchomy. W zakres dyrektywy wchodzÄ… jednak takĹźe inne obiekty, takie jak tzw. maszyna nieukoĹ„czona – np. napÄ™d czy robot. GdybyĹ›my uznali robota przemysĹ‚owego za maszynÄ™ ukoĹ„czonÄ…, jego producent byĹ‚by zobowiÄ…zany do zapewnienia wszystkich warunkĂłw bezpieczeĹ„stwa wynikajÄ…cych z dyrektywy maszynowej. To niemoĹźliwe, poniewaĹź czÄ™sto wytwĂłrca nie wie, do czego ten robot bÄ™dzie wykorzystywany, z jakim narzÄ™dziem, jaki bÄ™dzie zakres czy prÄ™dkość jego ruchu itd. Dlatego robot podlega dyrektywie maszynowej, ale jest uznawany za maszynÄ™ nieukoĹ„czonÄ…, a tym samym jego producent nie musi zapewniać takiej zgodnoĹ›ci z dyrektywÄ…, jak producenci maszyn ukoĹ„czonych. Z kolei jeĹ›li dwie maszyny zgodne z wymaganiami dyrektywy i majÄ…ce potwierdzajÄ…ce to deklaracje oraz dokumenty zostanÄ… poĹ‚Ä…czone w caĹ‚ość, stanowiÄ… w Ĺ›wietle przepisĂłw dyrektywy nowÄ… maszynÄ™, dla ktĂłrej takĹźe trzeba zapewnić zgodność. Warto pamiÄ™tać, Ĺźe rĂłwnieĹź maszyna, ktĂłra nie jest nowa, moĹźe zostać za takÄ… uznana i wtedy na uĹźytkowniku rĂłwnieĹź spoczywa obowiÄ…zek dostosowania jej do wymagaĹ„ dyrektywy – tak dzieje siÄ™ np. wtedy, gdy zakupione za granicÄ… urzÄ…dzenie jest wprowadzane na teren Unii Europejskiej lub gdy dokonamy modernizacji starej maszyny, ktĂłra spowoduje powstanie nowych zagroĹźeĹ„ lub ryzyk. Natomiast maszyny pracujÄ…ce w za29

ROZMOWA kładach w niezmienionej postaci od lat podlegają innej dyrektywie, odnoszącej się do wymagań minimalnych dla maszyn i zwanej dyrektywą narzędziową lub BHP. Obowiązuje ona wszystkie maszyny nabyte do końca 2002 r. i została wprowadzona przede wszystkim z myślą o krajach, które później dołączyły do UE, ponieważ dostosowanie wszystkich starych maszyn do przepisów dyrektywy maszynowej wiązałoby się z gigantycznymi kosztami. Jakie rozwiązania bezpieczeństwa cieszą się największym powodzeniem? O stopniu zainteresowania określonymi rozwiązaniami w największym stopniu decydują potrzeby konkretnych aplikacji, więc trudno je klasyfikować według popularności. Na pewno jednak do cieszących się dużym zainteresowaniem produktów można zaliczyć kurtyny i bariery świetlne bezpieczeństwa. W powszechnej ocenie to rozwiązanie poprawia produktywność i wydajność maszyny, ponieważ dzięki niemu oszczędza się czas, który trzeba by poświęcić na otwieranie i zamykanie zasłony w celu włożenia albo wyjęcia detalu. Staramy się jednak uświadamiać klientom, że kurtyna nie jest remedium na wszystko i ma swoje ograniczenia – nie chroni np. przed emisjami ze strony maszyny, elementami, które mogą zostać wyrzucone w trakcie procesu, a także nie zapewnia bezpieczeństwa w przypadku długiego lub nieregularnego czasu zatrzymania elementów ruchomych. Wielkie zainteresowanie notują również osłony i rozwiązania umożliwiające ryglowanie czy monitorowanie ruchu i bezruchu – takich produktów wciąż sprzedajemy bardzo dużo. Ich popularność wynika z faktu, że ogromna liczba procesów wymaga odizolowania człowieka od maszyny. Często najlepsze są najprostsze metody – najskuteczniejszym sposobem ochrony człowieka przed zagrożeniem jest odizolowanie go od strefy niebezpiecznej. Z drugiej strony, wraz z rosnącą liczbą urządzeń i procesów, które nie wymagają zaangażowania pracownika, coraz częściej wkracza produkcja w pełni zautomatyzowana 30

i wtedy traci np. sens stosowanie z reguły drogich kurtyn. Charakterystyczne dla naszej branży jest również to, że urządzenia bezpieczeństwa raczej nigdy nie były sprzedawane „z katalogu”, ponieważ przy ich doborze ważne są nie tylko parametry, ale także integracja z systemem sterowania oraz wymagania z punktu widzenia przepisów bezpieczeństwa. Dlatego wyborowi zwykle towarzyszy rozmowa na temat celu, jakiemu dane urządzenie będzie służyć, jego umiejscowienia itp. I tak właśnie działa nasza firma – pomagamy dobrać optymalne rozwiązanie. Moim marzeniem od dawna jest stworzenie w Polsce organizacji, która będzie zaspokajać potrzeby odbiorców nie tylko w zakresie doboru produktów, ale również doradztwa przy ocenie ryzyka, dostosowaniu czy modernizacji maszyn czy projektowania systemów bezpieczeństwa. Na niektórych rynkach taka inicjatywa już działa – firma Schmersal utworzyła w Niemczech i w kilku innych europejskich krajach organizację o nazwie Tec.nicum, której zadaniem jest świadczenie usług projektowo-doradczych i szkoleniowych. Organizacja działa niezależnie – nie promuje produktów Schmersala, a inżynierowie zaangażowani w projektowanie systemu opisują wymagane urządzenie z punktu widzenia bezpieczeństwa, a nie proponują urządzenie z oferty Schmersala. Jako ciekawostkę dodam, że Tec.nicum zostało wymyślone przez Schmersal w Niemczech, ale najszybciej jego działalność przyniosła wymierne efekty w Hiszpanii, co zapewne częściowo wynikało z faktu, że Niemcy – podobnie jak np. Belgia czy Holandia – jako kraj wysokiej kultury technicznej nie potrzebowały tak silnego wsparcia tego typu, jak Hiszpania, w której wciąż jest wiele do nadrobienia. Co stoi na przeszkodzie, by taka organizacja rozpoczęła działalność w Polsce? Przede wszystkim trudności ze znalezieniem inżynierów bezpieczeństwa na polskim rynku, co w mniejszym lub większym stopniu odczuwają wszystkie firmy działające w tej branży. Z tego

też wynika to, że Schmersal-Polska nie oferuje na razie modernizacji maszyn, audyty – w bardzo ograniczonym zakresie, a przy pracach projektowo-inżynierskich wspieramy się firmami zewnętrznymi. Marka Tec.nicum powoli zaczyna być jednak obecna na polskim rynku – szkolenia organizujemy jako Schmersal-Polska, ale dokumentacja szkoleniowa czy certyfikaty są sygnowane przez Tec.nicum. Czy wszechobecny dziś trend Przemysłu 4.0 znajduje odzwierciedlenie w sektorze bezpieczeństwa maszyn? Sądzę, że jeszcze trochę potrwa, zanim ta idea na dobre zagości w naszej branży, chociaż pewne rozwiązania zgodne z jej zasadami już funkcjonują – np. umożliwiające scentralizowaną kontrolę czy sterowanie maszyną albo jej kontrolę za pomocą smartfona. Czasem widoczne jest podejście zachowawcze, związane z poglądem, że im więcej elektroniki, tym więcej rzeczy, które mogą się zepsuć. Taka opinia wciąż niekiedy pokutuje, niezależnie od tego, jak bardzo firmy z sektora bezpieczeństwa starałyby się propagować ideę Przemysłu 4.0, by unaocznić innowacyjność swoich urządzeń. Bez wątpienia innowacyjnych rozwiązań w sektorze bezpieczeństwa maszyn nie brakuje, nie wynika to jednak z rewolucji przemysłowej, lecz z łatwości konfigurowania urządzeń w obecnych czasach. Dziś można bezproblemowo dokładać do maszyny kolejne funkcje softwarowe czy sterowniki, zmniejszając w ten sposób nakład pracy czy koszty okablowania, które obecnie coraz częściej jest zastępowane przez rozwiązania magistralowe lub informatyczne. Postęp jest widoczny także w innych rozwiązaniach – np. proste kurtyny świetlne bezpieczeństwa są coraz częściej wypierane przez kurtyny programowalne, do monitorowania których nie jest konieczny specjalistyczny moduł czy sterownik bezpieczeństwa, lecz często wystarczy zwykły przekaźnik. # ( 7

Urszula Chojnacka $ $R

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

BezpieczeĹ„stwo w przemyĹ›le ( T ! ) 5- 8 7 ( /

- T ) - 8 T U 8T3 V

7 ( 7 - W7 ( W ! ) 7 7W ) U! 7

- 7 5 !

!/ 7 X - 7 ( N 7 ) ) 7 ( ) 8W 7 7 3

! ) 7 7 X

7

)

( 7 ! ) 3

E

liminacja potencjalnych zagroĹźeĹ„, zwiÄ…zanych z dziaĹ‚aniem maszyn i linii produkcyjnych przekĹ‚ada siÄ™ bezpoĹ›rednio na ekonomiczne funkcjonowanie zakĹ‚adu. OprĂłcz oczywistych wzglÄ™dĂłw zwiÄ…zanych z wyeliminowaniem koniecznoĹ›ci wypĹ‚aty odszkodowaĹ„ osobom, ktĂłre ulegĹ‚y wypadkowi i zapewnienia im opieki medycznej, podniesiona zostaje odporność linii produkcyjnej na bĹ‚Ä™dy ludzkie, zmniejsza siÄ™ czas nieplanowanych przestojĂłw, a takĹźe wydĹ‚uĹźeniu ulega czas bezawaryjnej pracy caĹ‚ego systemu. Z bezpieczeĹ„stwem systemĂłw przemysĹ‚owych zwiÄ…zane jest rĂłwnieĹź pojÄ™cie bezpieczeĹ„stwa funkcjonalnego. Odnosi siÄ™ ono do systemu sterowania, ktĂłrego jakość dziaĹ‚ania zaleĹźy od prawidĹ‚owego funkcjonowania podsystemĂłw realizujÄ…cych zdefiniowane funkcje bezpieczeĹ„stwa, jak rĂłwnieĹź od zewnÄ™trznych urzÄ…dzeĹ„ i czujnikĂłw zmniejszajÄ…cych ryzyko wystÄ…pienia zagroĹźeĹ„. Do tego typu zewnÄ™trznych systemĂłw bezpieczeĹ„stwa zaliczyć moĹźna czujniki elektromechaniczne, optyczne kurtyny Ĺ›wietlne oraz maty bezpieczeĹ„stwa. Przyjrzyjmy siÄ™ zatem tego typu systemom i podzespoĹ‚om, ktĂłre niezaleĹźnie od wbudowanych w maszyny systemĂłw bezpieczeĹ„stwa, zwiÄ™kszÄ… jego poziom, a czÄ™sto na linii produkcyjnej stajÄ… siÄ™ gĹ‚Ăłwnym zabezpieczeniem zapobiegajÄ…cym nieszczęśliwym wypadkom.

nie obowiÄ…zkĂłw i powodować zmÄ™czenie pracownika. Z kolei czynniki szkodliwe mogÄ… wywoĹ‚ywać choroby zawodowe lub osĹ‚abiać reakcje na niebezpieczne bodĹşce. Z naszego punktu widzenia, najgroĹşniejsze sÄ… jednak warunki niebezpieczne, ktĂłre zwykle wystÄ™pujÄ… w sposĂłb nagĹ‚y i mogÄ… spowodować powaĹźne urazy czy zatrucia, a nawet doprowadzić do Ĺ›mierci pracownika. Z punktu widzenia automatyzacji produkcji i wdraĹźania systemĂłw bezpieczeĹ„stwa, najistotniejsze sÄ… wĹ‚aĹ›nie te, niespodziewanie pojawiajÄ…ce siÄ™ warunki niebezpieczne, przed powstaniem ktĂłrych naleĹźy bezwzglÄ™dnie zabezpieczyć pracownika. Warto teĹź w tym miejscu wspomnieć, Ĺźe ze wzglÄ™du na swĂłj charakter, zagroĹźenia szkodliwe oraz uciÄ…Ĺźliwe dzieli siÄ™ na cztery gĹ‚Ăłwne grupy. SÄ… to czynniki fizyczne, np. mechaniczne – zwiÄ…zane z odpryskami czy opiĹ‚kami metalu powstajÄ…cymi podczas obrĂłbki skrawaniem; psychofizyczne – zwiÄ…zane z kondycjÄ… i koncentracjÄ… czĹ‚owieka, np. zmÄ™czeniem, czy haĹ‚asem, a takĹźe zagroĹźenia chemiczne oraz biologiczne. Do tych ostatnich zalicza siÄ™ mikroorganizmy takie, jak grzyby, wirusy czy bakterie, zaĹ› do chemicznych, kontakt pracownika z niebezpiecznymi materiaĹ‚ami chemicznymi, ktĂłre mogÄ… być zarĂłwno surowcem, produktem, jak i odpadem bÄ…dĹş produktem ubocznym prowadzonego procesu technologicznego.

ZagroĹźenia w przemyĹ›le ZagroĹźenia wystÄ™pujÄ…ce w przemyĹ›le klasyfikuje siÄ™ ze wzglÄ™du na stopieĹ„ ich uciÄ…ĹźliwoĹ›ci, a takĹźe ze wzglÄ™du na ich charakter. OczywiĹ›cie praca w warunkach uciÄ…Ĺźliwych nie stwarza bezpoĹ›redniego zagroĹźenia doznania urazu, ale moĹźe utrudniać wykonywa32

Metody ochrony pracownikĂłw Statystyki dotyczÄ…ce przyczyn wypadkĂłw przy pracy wskazujÄ…, Ĺźe najczęściej do nieszczęśliwego zdarzenia dochodzi na skutek nieprawidĹ‚owych i nieprzemyĹ›lanych zachowaĹ„ pracownikĂłw. AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Ludzie zachowują się w zagrażający bezpieczeństwu sposób z wielu powodów. Najczęściej niebezpieczne zachowania w miejscu pracy wynikają z braku wiedzy na temat prawidłowego, to znaczy bezpiecznego sposobu wykonywania pracy i obsługi maszyn, złej oceny poziomu ryzyka dla określonego zachowania, złej organizacji pracy, wiedzy o konsekwencji niebezpiecznych zachowań oraz ze względu na braku świadomości z zakresu bezpieczeństwa pracy. Najlepszą i najskuteczniejszą metodą eliminowania zagrożeń są szkolenia BHP i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą i obsługą maszyn. Należy też zapobiegać rutynie. Kolejnym elementem zabezpieczenia są odpowiednie stroje robocze oraz środki ochrony osobistej. Zaliczane są do nich wszystkie urządzenia, stroje oraz wyposażenie, które przeznaczone są do noszenia lub trzymania przez użytkownika w charakterze ochrony przed zagrożeniami. W grupie tej znajdziemy m.in. rękawice ochronne, specjalne buty, kaski, maski, aparaty tlenowe czy okulary ochronne. Oczywiście, oprócz szkoleń i środków ochrony osobistej coraz częściej istotny i bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo mają różnego rodzaju automatyczne systemy zabezpieczeń, których zadaniem jest nie dopuścić do wystąpienia zagrażającej życiu i zdrowiu pracownika sytuacji. Przykładem mogą tu być kurtyny świetlne, które po wejściu pracownika w obszar roboczy maszyny czy robota, natychmiast wyłączają urządzenie, nie dopuszczając do wystąpienia groźnej dla życia czy zdrowia sytuacji.

Oczywiście każda branża, czy wręcz każda maszyna wymaga innych systemów zabezpieczeń. Tradycyjnymi odbiorcami systemów i komponentów związanych z bezpieczeństwem są firmy z branży maszynowej, do której zalicza się wszelkich wytwórców obrabiarek, maszyn, środków transportu oraz producentów niewielkich urządzeń mechanicznych, takich jak piły, szlifierki kątowe czy wiertarki. Konieczność stosowania odpowiednich zabezpieczeń dotyczy najczęściej tych maszyn, w których występuje interakcja z człowiekiem, np. podającym surowce i odbierającym gotowe produkty, a z drugiej strony występują duże siły (np. prasy) i prędkości ruchu elementów roboczych lub surowców (np. centra obróbcze). Coraz częściej odpowiedniego zabezpieczenia wymagają nie tylko pojedyncze maszyny, ale również gniazda produkcyjne, w tym gniazda zrobotyzowane, linie i instalacje przemysłowe, a nawet całe ciągi technologiczne, np. w przemyśle drzewnym czy papierniczym. Firmy korzystające z systemów bezpieczeństwa, których zadaniem jest zabezpieczenie różnego rodzaju ciągów produkcyjnych czy instalacji zalicza się do drugiej, równie ważnej kategorii odbiorców systemów bezpieczeństwa. Chodzi tu o szeroko rozumiany przemysł produkcyjny. Systemy bezpieczeństwa służą tutaj przede wszystkim do nadzoru pracy układów i linii produkcyjnych, kontroli osłon i siatek zabezpieczających, sprawdzania dostępu osób do określonych, wydzielonych stref czy innych obszarów i zadań związanych bezpośrednio lub pośrednio z zapewnianiem bezpieczeństwa pracownikom. Istotnymi odbiorcami systemów bezpieczeństwa są również transport i logistyka, 1-2/2018

R E K L A M A

Odbiorcy systemów bezpieczeństwa

33

TEMAT NUMERU

PRODUCENT

BALLUFF

LEUZE

OEM AUTOMATIC

OEM AUTOMATIC

Model

BLG

MLC

GuardShield PAC

GuardShield Type 4

Typ urzÄ…dzenia

Kurtyna świetlna

Kurtyna świetlna

Bariera świetlna

Kurtyna świetlna

od 24 do 48*

od 15 do 102*

od 2 do 3*

od 8 do 176*

IR 870 nm 3,5–7 mm

IRÂ 850 nm 14, 20, 30, 40Â lub 90Â mm*

IRÂ 870 nm 400 lub 500 mm

IRÂ 870 nm 14Â lub 30Â mm

100–300 mm

od 150 do 3000 mm*

112–756 mm*

160–1760 mm*

2,1Â m

od 4,8 do 20 m*

16Â m

7Â lub 18Â m*

Liczba strumieni świetlnych Światło Rozdzielczość Wysokość strefy chronioinej Zasięg

Y 7 ) 7 7 ) ( 7 ) 7 - ! W7 U) Z [ 7 X W ( -/ [ / ! [ !

PRODUCENT

ABB

ALLEN-BRADLEY

LEUZE

MOELLER

Model

Sentry USR22

MSR 30RTP

MSI-SR-LC21DT30-03

ESR5

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak tak tak tak tak 0,1–100 s automatyczny/ręczny 20 ms

tak nie nie tak nie 0,15–3 s automatyczny/ręczny 15 ms

tak nie tak tak nie 0,15–3 s automatyczny/ręczny 25 ms

tak nie nie nie tak 0,3–3 s automatyczny/ręczny 20 ms

Podstawowe funkcje WyĹ‚Ä…czniki bezpieczeĹ„stwa (E-STOP) Monitoring drzwi ochronnych/Bramy bezpieczeĹ„stwa Bariery Ĺ›wietlne/Kurtyny Ĺ›wietlne Maty naciskowe Monitorowaniue czujnikĂłw zbliĹźeniowych Monitorowaniue wyĹ‚Ä…cznikĂłw pozycyjnych Kontrola dwurÄ™czna Opóźnienie czasowe Restart Czas odpowiedzi

Y 7 ) 7 7 ) ( 7 ) 7 / ) ) \ 7 ! ) 7 U) [ / ! [ !

INTEGRACJA BEZPIECZEĹƒSTWA FUNKCJONALNEGO W SYSTEMIE RAFAĹ SYPNIEWSKI, MENEDĹťER PRODUKTU, PHOENIX CONTACT Wysoka dyspozycyjność produkcji jest istotnym czynnikiem generujÄ…cym wzrost zyskĂłw firmy i zwiÄ™kszanie produktywnoĹ›ci, dlatego optymalizacja dziaĹ‚ania urzÄ…dzeĹ„ to klucz do sukcesu przedsiÄ™biorstwa. Z tego powodu technika bezpieczeĹ„stwa funkcjonalnego jest niezwykle waĹźnym zagadnieniem, zarĂłwno dla producentĂłw maszyn, jak i zakĹ‚adĂłw produkcyjnych. Jej celem, wynikajÄ…cym z oceny ryzyka, jest wyeliminowanie zagroĹźenia powodowanego przez maszyny lub ograniczenie go do jak najniĹźszego, tolerowanego spoĹ‚ecznie poziomu.

34

KorzystajÄ…c z oferty Phoenix Contact, obejmujÄ…cej rozwiÄ…zania do kaĹźdej architektury systemu bezpieczeĹ„stwa, moĹźna w prosty i ekonomiczny sposĂłb wykonać dowolnÄ… aplikacjÄ™ bezpieczeĹ„stwa zgodnie z wymogami norm. W asortymencie Phoenix Contact znajdujÄ… siÄ™ m.in. unikalne i opatentowane rozwiÄ…zania, takie jak np. wÄ…skie na 6 mm przekaĹşniki bezpieczeĹ„stwa PSRmini, czy teĹź sieciowe rozwiÄ…zania SafetyBridge, ktĂłre bez sterownika bezpieczeĹ„stwa zintegrujÄ… bezpieczeĹ„stwo funkcjonalne w dowolnym systemie rozproszonym.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

PILZ

SCHMERSAL

SCHMERSAL

SCHMERSAL

SICK

TURCK

PSEN op4H

SLB Bariera jednopromieniowa

SLG

SLC

deTec4

PVA

Bariera świetlna

Kurtyna świetlna

Kurtyna świetlna

Bariera świetlna

Kurtyna świetlna od 8 do 64*

1

od 2 do 4*

od 8 do 144*

bd

od 5 do 16*

bd 24 mm

IR 880 nm nd

IR 880 nm 225 mm

IR 880 nm 14 lub 30 mm

IR 14 lub 30 mm*

IR 25 mm

150–1200 mm*

nd

500–800 mm*

170–1450 mm*

300–2100 mm*

100–375 mm*

6,0 m

15 lub 75 m*

12 m

7 lub 10 m*

od 8 do 30 m*

2 m

OMRON

PILZ

RIESE

SCHMERSAL

SICK

SIEMENS

G9SB

PNOZ s6.1

SAFE TR

SRB-E-201ST

UE43-2MF

SIRIUS 3SK1 Advanced basic units

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

nie

tak

tak

tak

tak

tak tak tak tak nie 0,1–30 s automatyczny/ręczny 10 ms

nie nie nie nie tak bd automatyczny/ręczny nd

tak tak nie tak nie 0,05–600 s automatyczny/ręczny 30 ms

tak nie nie tak nie bd automatyczny/ręczny 10 ms

nie nie tak tak nie bd automatyczny/ręczny 10 ms

tak tak tak tak tak 0,05–300 s automatyczny/ręczny 10 ms

górnictwo oraz producenci i instalatorzy wind, podnośników, czy wytwórcy innej infrastruktury przemysłowej.

Dyrektywa maszynowa W tym miejscu, warto poświęcić kilka słów dyrektywie maszynowej. Otóż, maszyny wprowadzane do sprzedaży na rynku europejskim muszą być bezpieczne niezależnie od tego, czy są to stare czy nowe urządzenia. Podstawowe wymagania dla wytwórców maszyn i użytkowników systemów, którzy sami budują i modyfikują maszyny, zostały zdefiniowane i opisane są w odpo1-2/2018

wiednich dyrektywach europejskich, przede wszystkim w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE oraz we wprowadzających je odpowiednich przepisach krajowych. W wypadku Polski jest to Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn, Dz.U. Nr 199 Poz. 1228 z dnia 21 października 2008 r. Rozporządzenie określa zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczące projektowania i wykonywania wprowadzanych do obrotu lub oddawanych do użytku maszyn, wyposażenia wymiennego,

elementów bezpieczeństwa, osprzętu do podnoszenia, łańcuchów, lin, pasów, odłączalnych urządzeń do mechanicznego przenoszenia napędu, a także maszyn nieukończonych. Co więcej, w rozporządzeniu określono też procedury oceny zgodności, sposób oznakowania maszyn oraz wzór znaku CE. Istotne jest, aby producent maszyny lub jego upoważniony przedstawiciel przeprowadził ocenę ryzyka w celu określenia, mających zastosowanie do tej maszyny, zasadniczych wymagań w zakresie bezpieczeństwa 35

TEMAT NUMERU

ROBOTY WSPÓŁPRACUJĄCE TO LEPSZA WYDAJNOŚĆ Z ZACHOWANIEM BEZPIECZEŃSTWA KAMIL BOJANEK, ZASTĘPCA KIEROWNIKA DZIAŁU SPRZEDAŻY I MARKETINGU, PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP Od chwili wprowadzenie w XVIII w. szeregu zmian technologicznych, gospodarczych i społecznych, znanych jako „rewolucja przemysłowa”, człowiek współpracując z maszyną, wykorzystywał ją do podnoszenia wydajności produkcji, a co za tym idzie zwiększania zysków. Czasy z powieści W. Reymonta „Ziemia Obiecana”, kiedy życie i zdrowie człowieka z powodu braku jakichkolwiek barier i zabezpieczeń mechanicznych w żaden sposób nie było chronione, są już odległą historią. Wraz z dynamicznym rozwojem świadomości społecznej, technologicznej oraz miniaturyzacji wkroczyliśmy w nowożytny etap, teraz już Przemysłu 4.0. Maszyny, narzędzia i roboty wyposażone w odpowiednią sensorykę i zabezpieczenia nie tylko współpracują z pracownikiem służąc jego bezpieczeństwu przy jednoczesnym podnoszeniu komfortu jego pracy. Ich bezpośrednim celem jest zwiększanie wydajności pracy. Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów należy do czołowych integrator najnowszych rozwiązań i technologii w zakresie bezpieczeństwa systemów produkcji w Polsce. Z sukcesami wdraża przyjazne i bezpieczne dla użytkowników roboty współpracujące (tzw. koboty). Roboty te wyposażone są m.in. w systemy wykrywające np. poziom nacisku, ograniczające użycie siły w przypadku bezpośredniej kolizji z człowiekiem, czy w systemy wizyjne kontrolu-

i ochrony zdrowia. Maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana z uwzględnieniem wyników tej oceny. Układy sterowania należy zaprojektować i wykonać tak, aby zapewniały bezpieczeństwo oraz zapobiegały powstawaniu sytuacji zagrożenia, a de-

jące strefę pracy robota. Przez zastosowanie silników serwo w wydatny sposób ograniczono emisję hałasu, poprawiając precyzję montażu, tym samym podnosząc komfort pracy personelu. Obecnie oferowane roboty współpracujące z człowiekiem, ze względów bezpieczeństwa, dysponują niewielką siłą i małym udźwigiem. Dzięki integracji układów sensorycznych i systemów bezpieczeństwa dostosowanych do współpracy z człowiekiem oraz lekkiej konstrukcji koboty mogą „z wyczuciem” pracować w bezpośrednim kontakcie z człowiekiem. Wraz z poprawą bezpieczeństwa rozbudowany został sposób programowania robota, dzięki czemu już po kilku intensywnych godzinach szkolenia operator w bezpieczny sposób może programować robota metodą ręcznego „prowadzenia” po wyznaczonym kursie. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo obsługi są niewielkie wymiary robota i maksymalnie skondensowane niezbędne zabezpieczenia, tym samym wyeliminowanie szeregu dodatkowych narzędzi, co pozwala na pracę w małej przestrzeni roboczej. Bliska współpraca robot–człowiek, jest jednym z zasadniczych kierunków rozwoju współczesnych „bezpiecznych robotów”. Jedynym ograniczeniem dla zastosowania tego typu robota jest udźwig i prędkość ruchu w bezpośredniej bliskości człowieka, co ustala wcześniej wykonana analiza ryzyka.

wy czynników zewnętrznych, a błędy w układach logicznych nie doprowadzały do powstawania sytuacji niebezpiecznych. Co więcej, możliwe do przewidzenia błędy ludzkie w trakcie pracy nie mogą prowadzić do powstawania sytuacji niebezpiecznych.

CORAZ CZĘŚCIEJ ODPOWIEDNIEGO ZABEZPIECZENIA WYMAGAJĄ NIE TYLKO POJEDYNCZE MASZYNY, ALE RÓWNIEŻ GNIAZDA PRODUKCYJNE, W TYM GNIAZDA ZROBOTYZOWANE, LINIE I INSTALACJE PRZEMYSŁOWE, A NAWET CAŁE CIĄGI TECHNOLOGICZNE, NP. W PRZEMYŚLE DRZEWNYM CZY PAPIERNICZYM. fekty sprzętu komputerowego i oprogramowania układu sterowania nie prowadziły do powstawania sytuacji niebezpiecznych. Sterowanie musi być też odporne na obciążenia wynikające z zamierzonego zastosowania i wpły36

Przy projektowaniu maszyn, linii, infrastruktury i gniazd technologicznych należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby maszyny i urządzenia nie mogły uruchomić się nieoczekiwanie, a parametry nie mogły zmieniać się

w sposób niekontrolowany, jeżeli taka zmiana może prowadzić do sytuacji niebezpiecznych. Po wydaniu polecenia zatrzymania, maszyna, urządzenie lub linia musza się zatrzymać, a żadna ruchoma część ani zamocowany element nie mogą odpaść lub zostać wyrzucone. Automatyczne lub ręczne zatrzymywanie części ruchomych nie może zostać zakłócone. Z naszego punktu widzenia, istotne jest też to, aby urządzenia ochronne zapewniały skuteczną ochronę lub wysyłały polecenie zatrzymania, a elementy układu sterowania związane z bezpieczeństwem działały w sposób spójny w całym zespole maszyn, linii technologicznych, gniazd lub maszyn nieukończonych. Tak przygotowana maszyna powinna charakteryzować się „Deklaracją zgodności”, czyli legitymować się specjalnym oświadczeniem producenta, stwierdzającym na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób, proces wytwórczy lub usługa są zgodne z określoną normą lub innym dokumentem normatywnym. AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Układy sterowania, a bezpieczeństwo pracowników

1-2/2018

Wizyjny system bezpieczeństwa SafetyEYE Innowacyjna technologia kamer 3D • Umożliwia zaprojektowanie wirtualnych trójwymiarowych stref ochronnych (ostrzegania i detekcji)

• Pomaga zaprojektować stanowisko robocze bez konieczności stosowania fizycznych wygrodzeń

• Wykrywa i sygnalizuje obecność obiektów wkraczających do zdefiniowanych stref

• Możliwość wstępnej weryfikacji zastosowania kamery przy użyciu oprogramowania SafetyEYE Assistant

• Prosta konfiguracja dzięki Safety EYE Configurator • Maks. pole widzenia o powierzchni około 72 m2 • Przeznaczony do aplikacji wymagających zapewnienia poziomu bezpieczeństwa aż do kategorii 3 zgodnie z normą PN-EN ISO 13849-1:2008, SIL2 zgodnie z normą IEC 61508, PL d zgodnie z normą PN-EN ISO 13849-1 i aplikacji zgodnych z normą DIN EN 61496.

R E K L A M A

Przyjrzyjmy się teraz dostępnym na rynku wyrobom z dziedziny bezpieczeństwa funkcjonalnego, które realizują realizujących ściśle określone funkcje bezpieczeństwa. Elementem nadrzędnym dla systemu bezpieczeństwa są różnego rodzaju układy sterowania, spinające elementy systemu bezpieczeństwa w jedną dobrze funkcjonująca całość. Wyróżnić tu można cztery grupy systemów: – maszyny lub urządzenia z lokalnym systemem sterowania realizującym funkcje bezpieczeństwa w oparciu o przekaźniki bezpieczeństwa; – maszyna lub urządzenia z lokalnym lub globalnym systemem sterowania wykorzystującym programowalne przekaźniki bezpieczeństwa; – maszyna oraz systemy z rozproszonymi czujnikami bezpieczeństwa i elementami wykonawczymi wykorzystującymi przemysłowe systemy transmisji danych; – maszyny, urządzenia bądź linie sterowane globalnie z rozbudowanymi funkcjami bezpieczeństwa. W wielu aplikacjach, maszynach i systemach przemysłowych w zupełności wystarczą podstawowe, lokalnie zaimplementowane funkcje bezpieczeństwa odnoszące się do takich zdarzeń, jak stop awaryjny, osłony czy bariery świetlne. Do takich zastosowań wykorzystać można stosunkowo proste przekaźniki bezpieczeństwa, jak np. Siemens SIRIUS 3SK1 lub układ hybrydowy (sterowanie/przekaźnik bezpieczeństwa) SIRIUS 3RM1. Umożliwiają one szybką i prostą realizację podstawowych funkcji bezpieczeństwa, bez znajomości programowania, a modułowa budowa zapewnia łatwość zaplanowania i zaprojektowania systemu sterującego maszyny. Systemy, zarówno z lokalnym, jak i z globalnym programowalnym przekaźnikiem bezpieczeństwa, pozwalają na realizację bardziej złożonych zadań. Tego typu przekaźnik, np. SIRIUS 3SK2, umożliwia na swobodne zdefiniowanie zadań i sterujących nimi algorytmów. Przekaźniki programowalne, w tym umożliwiające swobodną konfigurację przekaźniki modułowe MSS (ang. Modular Safety System) pozwalają na znaczne uproszczenie projektowanej aplikacji oraz na obniżenie całkowitych kosztów instalacji systemu. Do typowych funkcji monitoringu należą tu: kontrola zatrzymania awaryjnego, kontrola przesunięcie/wychylenia/obrotu, kontrola mat czujnikowych, kontrola kurtyn świetlnych czy kontrola łączników lub rygli. Co ważne, bardziej zaawansowane przekaźniki bezpieczeństwa, np. Schneider Electric XPS MC32ZP oferują rozbudowaną diagnostykę, sporą liczbę wejść (zwykle od 8 do 32), parametryzację oraz niemal zawsze istnieje możliwość przyłączenia ich do nadrzędnego systemu automatyki, w tym do systemów wizualizacji. Dzięki temu możliwa jest realizacja rozbudowanych aplikacji wykorzystujących wiele funkcji bezpieczeństwa, np. muting dla kurtyn świetlnych, monitorowanie osłon, z i bez funkcji ryglowania, jak również realizacja funkcji stop awaryjny. Globalne systemy sterowania, pozwalają z jednego miejsca zarządzać całą rozbudowaną infrastrukturą linii produkcyjnych. Charakteryzują się bardzo dużą liczbą wejść i wyjść oraz w znacznie większym stopniu rozbudowanymi funkcjami bezpieczeństwa. Oczywiście tego typu kontrolery bezpieczeń-

Pilz Polska Sp. z o.o. ul. Ruchliwa 15, 02-182 Warszawa, info@pilz.pl, www.pilz.pl

37

TEMAT NUMERU PRODUCENT

ALLEN-BRADLEY

HOKUYO

IDEC

Model Podstawowe parametry techniczne Strefa bezpieczeństwa Strefa ostrzegawcza Kąt skanowania/widzenia

SafeZone MultiZone

UAM-05

SE1L

5 m 49 m 190°

5 m 20 m 270°

2 m 10 m 190°

Liczba stref bezpieczeństwa

4

2

3 (16 przełaczalnych konfiguracji)

Rozdzielczość Czas reakcji Optyka

30/40/50/70/150 mm 60Â lub 120 ms* brak danych

30/50/70 mm 60 ms laser klasy 1, 905 nm

30/50/70Â mm 30Â ms pulsacyjna dioda laserowa, 905 nm

Y 7 ) 7 7 ) ( 7 ) 7

7 7 ! ) 7 U) Z [ 7 X W ( -

stwa mogÄ… być bez problemy konfigurowane w taki sposĂłb, aby jednoczeĹ›nie i niezaleĹźnie monitorowaĹ‚y wiele funkcji bezpieczeĹ„stwa. PrzykĹ‚adem tego typu systemu jest Siemens SIMATIC S7-1500. MoĹźe on pracować w konfiguracji centralnej lub rozproszonej, a czujniki i aktywatory podĹ‚Ä…czane sÄ… przez wyspy SIMATIC ET200 z Profibus lub Profinet. Co waĹźne, dane bezpieczeĹ„stwa sÄ… przesyĹ‚ane przez istniejÄ…ce standardowe magistrale. UĹ‚atwia to budowÄ™ infrastruktury sieciowej i redukuje liczbÄ™ podzespoĹ‚Ăłw. Stacje wejść i wyjść mogÄ… zawierać moduĹ‚y standardowe i failsafe, Do magistrali sieciowej (Profinet, Profibus, AS-I) moĹźna podĹ‚Ä…czyć urzÄ…dzenia dowolnej firmy.

Bariery i kurtyny Ĺ›wietlne Obecnie jednym z częściej wykorzystywanych w maszynach oraz na liniach produkcyjnych rozwiÄ…zaĹ„ bezpieczeĹ„stwa sÄ… kurtyny oraz bariery Ĺ›wietlne. PozwalajÄ… one zabezpieczyć potencjalnie niebezpiecznÄ… strefÄ™, np. zrobotyzowane gniazdo obrĂłbcze, czy obszar roboczy prasy hydraulicznej przed wtargniÄ™ciem czĹ‚owieka lub wĹ‚oĹźeniem przez niego rÄ…k czy palcĂłw w niebezpiecznÄ… przestrzeĹ„ obszaru roboczego obrabiarki. PodstawowÄ… róşnicÄ… pomiÄ™dzy barierami i kurtynami Ĺ›wietlnymi jest to, Ĺźe bariery Ĺ›wietlne emitujÄ… tylko kilka, do kilkunastu promieni, zaĹ› kurtyny od kilkanastu do kilkudziesiÄ™ciu, a nawet kilkuset wiÄ…zek Ĺ›wiatĹ‚a. Szczegółowe wymagania dotyczÄ…ce

barier i kurtyn Ĺ›wietlnych okreĹ›lone sÄ… w normie PN-EN 61496-1:2014-02 â€“ ElektroczuĹ‚e wyposaĹźenie ochronne; Część 2: Wymagania szczegółowe dotyczÄ…ce wyposaĹźenia wykorzystujÄ…cego aktywne optoelektroniczne urzÄ…dzenia ochronne (AOPD). Bariery Ĺ›wietlne stosowane sÄ… jako niewidoczne ogrodzenie strefy ryzyka i zazwyczaj wykorzystuje siÄ™ je do nadzorowania niebezpiecznych stref w otoczeniu maszyn, gniazd lub linii produkcyjnych. MogÄ… one teĹź chronić wejĹ›cia do zautomatyzowanych przestrzeni magazynowych czy strefy zagroĹźonych wybuchem. Bardzo dobrze sprawdzajÄ… siÄ™ rĂłwnieĹź w miejscach zaĹ‚adunku towarĂłw – wĂłwczas stosuje siÄ™ bariery z funkcjÄ… mutingu, ktĂłra pozwala na roz-

PRODUCENT

ALLEN-BRADLEY

FURTIF

IDEM

Model Podstawowe parametry techniczne Zakres przełączania Zalecany odstęp Zasada działania Częstotliwość przełączania/czas reakcji Prędkość zblişania

SensaGuard

OPTO2S

RFID KPF

4Â mm 2Â mm magnetyczny

7Â mm 2Â mm magnetyczny

14Â mm 5Â mm RFID

60Â ms

2Â Hz

1Â Hz

brak danych

5Â mm/s

do 1000 mm/s

Y 7 ) 7 7 ) ( 7 ) 7 ( -8 7 ! ) 7 U) -

38

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU OMRON

PANASONIC

PILZ

REER

SICK

OS32C

SD3

PSENscan

Pharo

S3000 Professional

4 m 15 m 270° 3 (70 przełączalnych konfiguracji) 30/40/50/70/150 mm 100 ms brak danych

4 m 15 m 190°

3,0 m; 5,5 m* 20 m 275° 3 (70 przełączalnych konfiguracji) 30/40/50/70/150 mm 60 ms brak danych

4 m 20 m 190°

4,0 m; 5,5 m; 7,0 m* 49 m 190° 8 (24 przełączalnych konfiguracji) 30/40/50/70/150 mm 60 ms laser klasy 1, 905 nm

8 30/40/50/70/150 mm 80 ms laser klasy 1

różnienie towarów od osób. Bariery świetlne chroniące daną strefę mogą mieć od jednego do kilku promieni, w zależności od potrzeb określonych w ramach analizy ryzyka. Kurtyny świetlne stosowane są najczęściej do nadzorowania strefy, która bezpośrednio przylega do obszaru roboczego obrabiarki i monitorują przekroczenie strefy w niewielkim obszarze. W ten sposób wykryć można np. dłoń czy palce operatora w strefie działania narzędzi. Kurtyny świetlne można montować zarówno w pionie, jak i poziomie. Montowane pionowo wykrywają m.in. czy wspomniana przed chwilą ręka operatora została wsunięta w strefę zagrożenia. Taki układ kurtyn jest powszechnie stosowany w maszy-

30/40/50/70/150 mm 60/120 ms dioda laserowa 905 nm

nach obsługiwanych ręcznie. Montaż kurtyny w poziomie zapewnia detekcję powierzchni przed niebezpiecznym ruchem maszyny. Jak widać, bariery i kurtyny świetlne to bardzo praktyczne urządzenia zabezpieczające, które zapewniają dobry dostęp do wyposażenia maszyny. Co więcej, nadzorują one duże obszary robocze. W tym miejscu warto podkreślić, że zwykłe czujniki fotoelektryczne nie mają wymaganej odporności na zakłócenia i dlatego nie należy ich stosować w aplikacjach bezpieczeństwa. Bariery świetlne składają się z dwóch głównych elementów – nadajnika i odbiornika światła. Najczęściej wykorzystuje się równoległe wiązki promieniowania podczerwonego. Wiązki te modulowane

PILZ

SCHMERSAL

SICK

PSENmag

EX-BNS

In3000 Direct

8 mm 5 mm magnetyczny

15 mm 5 mm magnetyczny

15 mm 5,5 mm indukcyjny

2 ms

60 ms

1 ms

brak danych

brak danych

brak danych

1-2/2018

4

są określoną częstotliwością, a odbiornik czuły jest tylko na wiązki wysyłane przez nadajnik o ściśle zdefiniowanych parametrach. Dzięki temu, inne źródła światła nie zakłócają działania bariery. Dostępne na rynku bariery i kurtyny świetlne różnią się zestawem dostępnych funkcji i zastosowanymi w nich technologiami. Najważniejsze z nich to blanking, czyli funkcja umożliwiająca wyłączenie żądanych wiązek promieni. Multiscanning umożliwia wielokrotną detekcję wiązki w ściśle określonej jednostce czasu. Pozwala to wyeliminować wpływ zewnętrznych źródeł światła. Z kolei czas reakcji określa czas od chwili przerwania wiązki do momentu reakcji, np. zatrzymania maszyny – zwykle jest to około 2 ms. Funkcja muttingu pozwala na przejście zdefiniowanego obiektu o znanych wymiarach przez strefę ochronną bez uruchomienia alarmu. Wykrywane są tutaj kolejne położenia i kierunek ruchu od chwili jego pojawienia się w strefie ochronnej, aż do chwili opuszczenia tej strefy. Istotna może być też funkcja pracy cyklicznej, pozwalająca uruchamiać kurtynę tylko na określony czas skorelowany z działaniami maszyny znajdującej się w chronionym obszarze. W wypadku kurtyn czy barier wielowiązkowych, istotna może być też rozdzielczość, czyli odległość między promieniami świetlnymi, najczęściej jest to 14 mm.

39

TEMAT NUMERU

PRODUCENT

ASO

Model Podstawowe parametry techniczne wg EN 1760-2 dla zderzaka 100 mm Ă— 200 mm Droga aktywacji/zadziaĹ‚ania Wybieg/dĹ‚ugość dziaĹ‚ania SiĹ‚a aktywacji

Zderzak bezpieczeństwa ABS

GAMMA SYSTEM

51Â mm 93Â mm 82Â N

20Â mm 120 mm 150 N

Y 7 ) 7 7 ) ( 7 ) 7 7 7 ! ) 7 U) -

PRODUCENT

ALLEN-BRADLEY

GAMMA SYSTEM

ASO

TAPESWITCH

Model Podstawowe parametry techniczne Minimalna masa aktywacji Stopień ochrony Masa własna Materiał powierzchni maty Czas reakcji Maksymalne obciąşenie

MGM/MGT

GSTSM

ASK-ARB

CKP

30Â N IP67 10,9Â kg/m2

300 N IP65 15Â kg/m2

120–130 N IP67 28,4 kg/m2

30Â N IP65 16Â kg/m2

Winyl

PCV

Aluminium

Koroseal/NBR

bd 3000 kg

200 ms 2000 N

bd 2000 N

30Â ms 75Â kg/cm2

Y 7 ) 7 7 ) ( 7 ( ! ) 7 U) -

BEZPIECZNY PROCES TO GWARANCJA CIÄ„GĹ OĹšCI PRODUKCJI KAROL KOWALCZYK, MARKETING AND QUALITY MANAGEMENT MARKETING MANAGER, BALLUFF RozwĂłj przemysĹ‚u, stosowanie zaawansowanych rozwiÄ…zaĹ„ i nowych technologii, jak rĂłwnieĹź automatyzacja procesĂłw pozwoliĹ‚y na optymalizacjÄ™ oraz zwiÄ™kszenie elastycznoĹ›ci produkcji. Wspomniane zmiany majÄ… takĹźe bezpoĹ›redni wpĹ‚yw na zagadnienia zwiÄ…zane z bezpieczeĹ„stwem procesu, ludzi i urzÄ…dzeĹ„. Optymalizacja bezpieczeĹ„stwa produkcji, rozwĂłj niezbÄ™dnych narzÄ™dzi oraz stosowanie norm sÄ… zagadnieniem, ktĂłremu zakĹ‚ady produkcyjne poĹ›wiÄ™cajÄ… coraz wiÄ™cej uwagi. Bezpieczny proces to przede wszystkim gwarancja ciÄ…gĹ‚oĹ›ci produkcji, a co za tym idzie optymalizowanie kosztĂłw i minimalizacja potencjalnych strat. MĂłwiÄ…c o optymalizacji trudno nie wspomnieć o nowatorskim rozwiÄ…zaniu, ktĂłre zrewolucjonizowaĹ‚o podejĹ›cie do tematu ukĹ‚adĂłw bezpieczeĹ„stwa oraz ich implementacji. Mowa tutaj o zastosowaniu interfejsu IO-Link, dziÄ™ki ktĂłremu po raz pierwszy w historii integracja ukĹ‚adu sterowania z ukĹ‚adem bezpieczeĹ„stwa staĹ‚a siÄ™ moĹźliwa. CaĹ‚ość zarzÄ…dzana jest z poziomu sterownika

40

z funkcjÄ… PROFISafe. UkĹ‚ady bezpieczeĹ„stwa oparte na interfejsie IO-Link to takĹźe szereg dodatkowych korzyĹ›ci, do ktĂłrych naleĹźy zaliczyć m.in. ograniczenie iloĹ›ci przewodĂłw niezbÄ™dnych do podĹ‚Ä…czenia urzÄ…dzeĹ„ bezpieczeĹ„stwa, ograniczenie czasu potrzebnego na instalacjÄ™, zredukowanie dokumentacji elektrycznej do schematĂłw jednokreskowych, czy wreszcie moĹźliwość zdalnej diagnostyki. „Safety over IO-Linkâ€? to takĹźe zdalna parametryzacja i moĹźliwość Ĺ‚atwego i szybkiego powielania istniejÄ…cych projektĂłw. Warto rĂłwnieĹź podkreĹ›lić, Ĺźe ukĹ‚ad bezpieczeĹ„stwa oparty na interfejsie IO-Link jest ukĹ‚adem otwartym. Oznacza to, Ĺźe niezaleĹźnie od producenta stosowanych urzÄ…dzeĹ„ bezpieczeĹ„stwa moĹźliwe jest ich dalsze wykorzystanie w momencie modernizacji maszyny czy zakĹ‚adu przemysĹ‚owego. Rewolucja poĹ‚Ä…czeĹ„, ktĂłrÄ… obserwowaliĹ›my w obszarze sterowania, staĹ‚a siÄ™ dostÄ™pna takĹźe w rozwiÄ…zaniach bezpieczeĹ„stwa, wyznaczajÄ…c tym samym kierunek rozwoju, od ktĂłrego na szczęście nie ma juĹź odwrotu.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

DEDYKOWANA DIAGNOSTYKA UMOŻLIWIA SZYBKIE REAGOWANIE W RAZIE AWARII ANDRZEJ DWOJAK, PRODUCT MANAGER, TURCK Systemy bezpieczeństwa maszynowego mają za zadanie przede wszystkim chronić życie i zdrowie pracowników. Jest to najwyższy priorytet, co oczywiście jest całkowicie zrozumiałe. Z punktu widzenia produkcji istotna jest także wydajność, która najczęściej zostaje obniżona po zastosowaniu systemu bezpieczeństwa. Dlatego jednym z ważniejszych zagadnień jest optymalizacji dwóch sprzecznych czynników i dążenie do minimalizacji ich kolizji. Tutaj celowe jest wprowadzenie informacji diagnostycznych, pozwalających na szybką i właściwą reakcję w przypadku awaryjnego zatrzymania maszyny. Biorąc pod uwagę koszty przestoju, zdecydowanie opłacalna staje się inwestycja w dedykowaną diagnostykę. Najprostszymi, a zarazem łatwo dostrzegalnymi i zrozumiałymi dla operatorów rozwiązaniami

Dywaniki i maty bezpieczeństwa Maty i dywaniki bezpieczeństwa stosuje się bezpośrednio przy stanowiskach roboczych, w miejscach kontrolnych i przejściach. Ich zaletą jest łatwość instalacji oraz wyraźne oznaczenie strefy ochronej. Co więcej, urządzenia te charakteryzują się brakiem reakcji na fałszywe sygnały wywoływane np. upadkiem drobnych przedmiotów. Działanie mat bezpieczeństwa, w przeciwieństwie do zabezpieczeń optoelektronicznych, takich jak kurtyny i bariery świetlne, nie jest zakłócane przez dym lub opad drobnych ciał, np. wiórów w strefie ochrony. Mat i dywaników nie należy natomiast stosować tam, gdzie spadać mogą przedmioty większe i ostre. Zasada działania maty bezpieczeństwa jest wyjątkowo prosta. Mata składa się bowiem z dwóch warstw przewodzących oddzielonych od siebie separatorami. Wejście człowieka na matę sprawia, że pod jego ciężarem separatory zostają ściśnięte i dwie warstwy przewodzące stykają się ze sobą powodując alarm i zatrzymanie maszyny. Maty i dywaniki różnią się od siebie wielkością obszaru detekcji. Dywaniki są znacznie mniejsze, jednak bardzo często wszystkie tego typu urządzenia określane są nazwą mat bezpieczeństwa bez podziału na ich wielkość. Jak można się domyślić, każda mata charakteryzuje się pełną zdolnością detekcji na całej powierzchni. Użyte do jej produkcji tworzywo musi charak1-2/2018

są wszelkie wizualizacje świetlne w miejscu, w którym pojawiła się przyczyna zatrzymania. Czerwony i zielony kolor sygnalizacji jest zrozumiały dla każdego, szczególnie jeżeli znajduje się obok komponentu bezpieczeństwa. W tym wypadku do interpretacji danych diagnostycznych nie trzeba wiedzy specjalistycznej. Oczywiście, jeśli mamy do czynienia z rozbudowanymi aplikacjami dane należy zgromadzić w jednym miejscu i wizualizować je np. na panelu HMI. W tym celu okazuje się bardzo pomocna komunikacja sieciowa, wykorzystująca np. protokół Profinet. Dzięki niej wszystkie zdarzenia są natychmiast raportowane i wizualizowane na jednym wyświetlaczu. Usunięcie przyczyny zatrzymania można zrealizować natychmiast.

teryzować się wytrzymałą konstrukcją mechaniczną i odpornością na oleje, zwłaszcza jeśli mata chroni obszar roboczy maszyny do obróbki skrawaniem. Najważniejszym parametrami maty są: obszar detekcji oraz ciężar jaki powoduje ściśnięcie separatorów, istotna też może być minimalna powierzchnia nacisku, wywołująca zadziałanie maty. Maty wykorzystuje się jako główne urządzenie lub dodatkowy system zabezpieczający służące do natychmiastowego zatrzymania maszyny. Kasowanie może odbyć się ręcznie lub automatycznie, w zależności od rodzaju aplikacji. Jeżeli istnieje jakiekolwiek ryzyko, że operator może przedostać się z maty w strefę zagrożenia, należy zawsze stosować kasowanie ręczne. W wypadku maty wykorzystywanej jako wtórne zabezpieczenie to, jej zadaniem jest uniemożliwienie ponownego uruchomienie maszyny, gdy ktoś znajduje się w strefie ochrony zasadniczej, czyli w strefie ryzyka. Bardzo często maty współpracują z kurtynami świetlnymi, które są głównym zabezpieczeniem, a mata zabezpiecza przed ponownym uruchomieniem maszyny, jeśli operator wciąż znajduje się w strefie ryzyka.

Naciskowe zderzaki bezpieczeństwa Zderzaki naciskowe bezpieczeństwa stosowane są w celu zapewnienia ochrony pracownikom przed zderzeniem z maszynami lub częściami

znajdującymi się w ruchu. Najczęściej zabezpieczane są w ten sposób dźwigi, wózki widłowe i pojazdy sterowane automatycznie (AGV). W efekcie uderzenia następuje nacisk na zderzak, który zamyka styk czujnika. Jednostka sterująca wysyła sygnał zatrzymania maszyny, unieruchamiając wózek, windę, podnośnik czy inne urządzenie, eliminując tym samym sytuację niebezpieczną. Po zadziałaniu zderzak pozwala jeszcze na pewne dalsze ściśnięcie, nazywane drogą po zadziałaniu, która zależy od głębokości zderzaka. W ten sposób dodatkowo zapobiega się ewentualnemu twardemu zderzeniu. Jest to idealne rozwiązanie w przypadku maszyn z długim czasem zatrzymania. Zderzaki naciskowe bezpieczeństwa wypełnione są miękką pianką poliuretanową, która zapewnia dużą odległość hamowania i zatrzymywania i pokryte materiałem zabezpieczającym. We wnętrzu zderzaka jest montowany element czuły na nacisk.

Laserowe skanery bezpieczeństwa Innym, często stosowanym zabezpieczeniem są laserowe skanery bezpieczeństwa. Są to urządzenia optyczne przypominające nieco swoim działaniem kurtynę świetlną, nie wymagają jednak oddzielnej listwy z odbiornikami, gdyż ta jest zintegrowana z nadajnikiem. Wiązka laserowa wysłana z emitera poprzez system lusterek trafia na wi41

TEMAT NUMERU rujące zwierciadło, które rozprowadza ją w określonej strefie. Promienie laserowe odbite od obiektu wracają do odbiornika. Lokalizaja wykrywanego obiektu odbywa się na zasadzie pomiaru czasu powrotu promieni oraz kąta padania wiązki względem odbiornika. Do podstawowych zadań laserowych skanerów bezpieczeństwa należą kontrola wejścia w strefę niebezpieczną (zazwyczaj dotyczy to stanowisk zrobotyzowanych), kontrola przestrzeni wokół automatycznych wózków transportowych (AGV) oraz kontrola obecności przedmiotów w określonej strefie. Laserowe skanery bezpieczeństwa wykrywają obecność osoby zbliżającej się do obszaru, w którym wykonywane są niebezpieczne ruchy. W przypadku wejścia do obszaru ostrzegawczego następuje kontrolowane wyhamowanie niebezpiecznego ruchu maszyny, a w przypadku wejścia do obszaru chronionego następuje jego zatrzymanie. Co więcej, tam gdzie utrudniona jest obserwacja strefy niebezpiecznej, lasery bezpieczeństwa wykrywają ak-

tualną lokalizację danej osoby i nie dopuszczają do ponownego zainicjowania niebezpiecznego ruchu. Właśnie z tego względu najczęściej laserowe skanery bezpieczeństwa ochraniają zrobotyzowane gniazda produkcyjne. Jak wspomniano, laserowe skanery bezpieczeństwa idealnie sprawdzają się przy zabezpieczaniu pojazdów sterowanych automatycznie. Skaner montowany jest wówczas na pojeździe i wykrywa obiekty na jego drodze nawet przy wysokich prędkościach przemieszczania. Co ważne, wraz ze zmieniającą się prędkością pojazdu zmienia się strefa niebezpieczna. Wbudowane systemy sterowania pozwalają na dostosowanie „w locie” obszarów chronionych i obszarów ostrzegawczych do aktualnej prędkości, co pozwala uniknąć niepotrzebnego zatrzymania pojazdu. Typowe skanery laserowe pozwalają na obserwację obszaru w szerokim kącie widzenia dochodzącym do 190– 275 stopni. Skanery chronią strefę wokół siebie zazwyczaj o promieniu od 2 m do 6 m. W promieniu do 10–20 m

można dodatkowo zdefiniować strefę ostrzegawczą. W zależności od urządzenia możliwy jest jednoczesny monitoring od 3 do 5 zdefiniowanych, oddzielnych stref, a także możliwe jest łączenie szeregowe kilku skanerów, co pozwala objąć monitoringiem całą linię produkcyjną. Można również wybrać rozdzielczość ochronną dla rąk, nóg lub ciała. Jest to zazwyczaj wartość 30, 50 lub 70 mm. W wielu skanerach można również zdefiniować nawet do 70 wzorów stref bezpieczeństwa i automatycznie, w miarę potrzeb, je przełączać za pomocą zewnętrznego sterownika lub enkodera. Oznacza to, że skanery laserowe świetnie się nadają do aplikacji mobilnych, stąd ich tak duża popularność w pojazdach AGV.

Elektromagnetyczne czujniki bezpieczeństwa Elektromagnetyczne, bezdotykowe czujniki bezpieczeństwa służą do monitorowania położenia osłon stosowanych w maszynach i na liniach produkcyjnych w sposób zgodny z wy-

SAMODZIELNA OCENA DOJRZAŁOŚCI BEZPIECZEŃSTWA W ZAKŁADZIE GRZEGORZ BAUER, COMMERCIAL ENGINEER – SAFETY & MOTION, ROCKWELL AUTOMATION Bezpieczeństwo w zakładach od dawna postrzegane było jako uciążliwe i kosztowne zobowiązanie, które nie dodaje zbyt wielu wartości do ogólnych wyników. Wiele firm uznaje, że bezpieczeństwo zmniejsza produktywność. Jednakże bezpieczeństwo pracowników jest podstawową potrzebą i wymogiem w zakładach przemysłowych. Chroni pracowników, zapobiega niepotrzebnym przestojom i zapewnia zgodność ze standardami. Najlepsi w swojej klasie producenci zdają sobie sprawę, że połączenie zachowań pracowników, procesy i procedury oraz wdrażanie najnowszych technologii pozwali im znacznie wykroczyć poza prostą zgodność z wymaganiami, ale zapewni również poprawę produktywności, zwiększy wydajność oraz znacznie niższe wskaźniki wypadkowości. Najlepsze w swojej klasie firmy uważają bezpieczeństwo za wartość podstawową i czynnik zwiększający produktywność, a nie obciążenie dla firmy. Firma Rockwell Automation wprowadziła narzędzie Safety Maturity Index (SMI) do samodzielnej oceny dojrzałości bezpieczeństwa w zakładzie, czerpiąc ze studiów przypadku, prywatnych badań, współpracy z ekspertami oraz własnych doświadczeń jako największego na świecie dostawcy systemów bezpieczeństwa. Narzędzie ocenia jakość w trzech kluczowych obszarach bezpieczeństwa – kultura (wpływ zachowań ludzkich), zgodność (procesy i procedury służb bhp i inżynieringu) oraz kapitał (inwestycje w technologie i projekty).

42

Tylko wtedy, gdy wszystkie te przeplatające się elementy są obecne, firma może osiągnąć optymalną wydajność i rentowność. Każdy filar bezpieczeństwa jest mierzony w Safety Maturity Index przy użyciu czterech kategorii: • SMI 1: minimalne inwestycje, • SMI 2: osiągnięcie zgodności, • SMI 3: unikanie kosztów, • SMI 4: doskonałość operacyjna. Odpowiedzialni za bezpieczeństwo w zakładzie mogą przeprowadzić samodzielną ocenę składającą się z serii pytań dla każdej kategorii bezpieczeństwa. Ocena ma zastosowanie dla dowolnej branży, dowolnej wielkości zakładu i dowolnej lokalizacji na świecie. Po dokonaniu oceny, wyniki określają punktację poziomów SMI dla kultury bezpieczeństwa, zgodności i kapitału. Co ważniejsze, dostarczone zalecenia pomogą we wprowadzaniu ulepszeń w każdej z trzech kategorii i podają ścieżkę do uzyskania najlepszej wydajności. Korzyści z optymalizacji bezpieczeństwa wykraczają daleko poza ograniczenie liczby wypadków i zmniejszenie obrażeń czy wartości grzywien. Firmy, które holistycznie podchodzą do kwestii bezpieczeństwa w zakresie kultury, zgodności i kapitału, mogą podnieść produktywność, zwiększyć efektywność i zwiększyć morale pracowników, a jednocześnie chronić reputację swojej marki.

AUTOMATYKA

www.schmersal.pl

TEMAT NUMERU maganiami normy PN-EN 60947-5-3, wiÄ™c rĂłwnieĹź do monitorowania pozycji przesuwnych, uchylnych i zdejmowanych osĹ‚on ochronnych. Ich dziaĹ‚anie polega na wykorzystaniu zjawiska magnetyzmu i indukcji magnetycznej. Co waĹźne, moĹźna je teĹź wykorzystać do monitorowania poĹ‚oĹźenia, bardzo czÄ™sto sÄ… to wrÄ™cz te same czujniki magnetyczne czy indukcyjne, ktĂłre wykorzystuje siÄ™ w systemach automatyki. CharakteryzujÄ… siÄ™ tylko nieco innÄ…, bardziej odpornÄ… na czynniki zewnÄ™trzne budowÄ… korpusu. Z tego wzglÄ™du oprĂłcz kontroli zamkniÄ™cia osĹ‚on, drzwi czy innych elementĂłw stref bezpieczeĹ„stwa, czujniki tego typu wykorzystuje siÄ™ w obszarach, w ktĂłrych wystÄ™pujÄ… wysokie wymagania dotyczÄ…ce higieny – na przykĹ‚ad w przemyĹ›le spoĹźywczym, opakowaniowym lub farmaceutycznym. Wiele z nich ma dopuszczenie do uĹźytku w potencjalnie wybuchowych obszarach zgodnie z dyrektywÄ… ATEX. Zazwyczaj czujniki tego typu charakteryzujÄ… siÄ™ odlegĹ‚oĹ›ci przeĹ‚Ä…czania wynoszÄ…cÄ… od 2 mm do 10 mm i stopniem ochrony IP65 lub IP67. IstniejÄ… modele zarĂłwno z komunikacjÄ… przewodowÄ…, jak i bezprzewodowÄ….

Tworzymy bezpieczne miejsca pracy. AZM400 nowa blokada

Elektroniczne przekaźniki bezpieczeństwa

AUTOMATYKA

1-2/2018

!"!!! # $

%!! # &

'( )* " +) ,( % -

R E K L A M A

Ostatnim elementem przemysĹ‚owego systemu bezpieczeĹ„stwa sÄ… elektroniczne przekaĹşniki bezpieczeĹ„stwa, ktĂłre sÄ… wbudowane w elektroniczne moduĹ‚y bezpieczeĹ„stwa lub stanowiÄ… oddzielne urzÄ…dzenia. Jak zaznaczono na poczÄ…tku artykuĹ‚u, moduĹ‚y bezpieczeĹ„stwa stosowane sÄ… w celu speĹ‚nienia wymogĂłw bezpieczeĹ„stwa maszynowego dotyczÄ…cego obwodĂłw zatrzymania maszyny. Istotne sÄ… tu takie funkcje, jak nadzĂłr nad zatrzymaniem natychmiastowym, nadzĂłr nad stycznikami i zaworami, nadzĂłr nad zwarciem w obwodach zatrzymania oraz nadzorowanie kasowania (rÄ™czne lub automatyczne). Jednak moduĹ‚ bezpieczeĹ„stwa nie moĹźe prawidĹ‚owo funkcjonować bez przekaĹşnikĂłw bezpieczeĹ„stwa. W ukĹ‚adzie bez przekaĹşnika bezpieczeĹ„stwa nie sÄ… bowiem standardowo monitorowane zwarcia w sytuacji, gdy wyĹ‚Ä…czniki awaryjne lub styczniki czy np. kurtyny Ĺ›wietlne dziaĹ‚ajÄ… prawidĹ‚owo. Pojedynczy defekt w ukĹ‚adzie moĹźe zatem doprowadzić do sytuacji niebezpiecznej, zagraĹźajÄ…cej Ĺźyciu lub zdrowiu pracownikĂłw. Dlatego rolÄ… przekaĹşnika bezpieczeĹ„stwa jest monitorowanie wszystkich poĹ‚Ä…czeĹ„ kablowych, stanu wyĹ‚Ä…cznikĂłw blokujÄ…cych, przyciskĂłw stopu awaryjnego, wyĹ‚Ä…cznikĂłw awaryjnych oraz stycznikĂłw – i to wĹ‚aĹ›nie naleĹźy do jego gĹ‚Ăłwnych zadaĹ„. Warto jednak pamiÄ™tać, Ĺźe w prostych aplikacjach, gdzie nie ma uzasadnienia w stosowaniu moduĹ‚Ăłw bezpieczeĹ„stwa (brak bezpoĹ›redniego niebezpieczeĹ„stwa dla ludzi lub niewielkie zagroĹźenie), przekaĹşniki przejmujÄ… takie funkcje jak awaryjny stop, kontrolÄ™ drzwi ochronnych, kontrola barier i kurtyn Ĺ›wietlnych, kontrolÄ™ mat naciskowych, prÄ™dkoĹ›ci, stanu zatrzymania, a wiÄ™c wszystkich omĂłwionych w artykule elementĂłw.

43

BezpieczeĹ„stwo informacji w nowoczesnych zakĹ‚adach produkcyjnych - ( 8 7 X 7 7 ) - 8 T WL3 , 8 U 7 T

(T/ 7 T )

7 - 7 T

) ) 8 73 & 8 8-X

! 8 7 8 7 W 8 / )3

7 ! X - ( 1 /

X 7 ) ( W ) X 7 (/

(/ 7 ! 7 (

7 -/ 7 - 3 . U (- ( 7 7

) - 8 ) 7 ( X 7 8 ) 7 7 ) ! - (/ 7 X

) 1 ( 7 - ( - - -/ ) ( 7 -X ! 7/

5 7 7 W ( ) 8T ( 7 8 7 U ! ) 7 ) 7 73

Agnieszka Hyla

44

A

by jednak optymalizacja dziÄ™ki automatyzacji miaĹ‚a racjÄ™ bytu, konieczne jest przekazywanie wszystkich istotnych informacji poprzez sieci komunikacyjne tak, aby w sposĂłb ciÄ…gĹ‚y docieraĹ‚y do konkretnych odbiornikĂłw, a takĹźe byĹ‚y przechowywane w odpowiednich serwerach, zapewniajÄ…cych ich bezpieczny zapis w celu umoĹźliwienia przeprowadzania analiz danych historycznych i symulacji predykcyjnych.

BezpieczeĹ„stwo infrastruktury PrzemysĹ‚owa infrastruktura komunikacyjna musi być zabezpieczona przed róşnymi rodzajami ingerencji. Pierwszy z nich stanowiÄ… zakĹ‚Ăłcenia. W najbardziej zaawansowanych zakĹ‚adach produkcyjnych, w ktĂłrych automatyzacja procesu i komunikacja urzÄ…dzeĹ„ stanowi kluczowy element wartoĹ›ci biznesowej, wykorzystuje siÄ™ zazwyczaj sieci Profinet. OferujÄ… one lepsze parametry, takie jak szybkość przekazu, rozmiar ramki czy odporność na zakĹ‚Ăłcenia wĹ‚aĹ›nie wzglÄ™dem starszego typu sieci Profibus. W wiÄ™kszoĹ›ci przypadkĂłw mimo moĹźliwoĹ›ci przesyĹ‚ania sygnaĹ‚u radiowego przez Profinet, wykorzystuje siÄ™ poĹ‚Ä…czenie przemysĹ‚owym kablem ethernetowym. Kabel tego typu jest specjalnie wzmocniony, P R O M O C J A

aby byĹ‚ odporny na potencjalne zakĹ‚Ăłcenia. Dobrym przykĹ‚adem moĹźe być tutaj proces zgrzewania, ktĂłry generuje tak silne pole elektromagnetyczne, Ĺźe drobniejsze elementy sÄ… wrÄ™cz poruszane pod wpĹ‚ywem obecnoĹ›ci wytwarzanego przez maszynÄ™ pola. W zwiÄ…zku z tym wszystkie urzÄ…dzenia wykorzystywane w strefie pracy zgrzewarek muszÄ… mieć odpowiednio wysokÄ… klasÄ™ odpornoĹ›ci na zakĹ‚Ăłcenia.

Eliminacja trudnych warunkĂłw PrzesyĹ‚ danych moĹźe jednak być zagroĹźony takĹźe przez trudne warunki panujÄ…ce w halach produkcyjnych. Tutaj bardzo wiele zaleĹźy od branĹźy. Automotive to szczegĂłlny ekosystem – jest tu tak wiele współgrajÄ…cych ze sobÄ… urzÄ…dzeĹ„, a koszt nieplanowanego przestoju tak wysoki, Ĺźe czystość produkcji stanowi jeden z istotnych elementĂłw utrzymania ruchu. Wszystko po to, by nie zaburzać pracy urzÄ…dzeĹ„ i z Ĺ‚atwoĹ›ciÄ… kontrolować procesy. Nie kaĹźda branĹźa moĹźe siÄ™ jednak pochwalić sterylnymi strefami wytwĂłrczymi. ZupeĹ‚nie inne warunki panujÄ… np. w przemyĹ›le wydobywczym czy przetwarzania rud metali. Chemikalia, odĹ‚amki, pyĹ‚, muĹ‚, ogromne kontenery i pojemniki na pozyskany materiaĹ‚. Wszechobecny metaliczny zapach, kurz, oleje i smary. Wszystko AUTOMATYKA

9 3 0 $<, (

TEMAT NUMERU to ma wpĹ‚yw na to, jakie sieci powinny być wykorzystywane do komunikacji maszyn, a takĹźe na ile bÄ™dÄ… skuteczne. DodatkowÄ… przeszkodÄ… moĹźe być wysoka wilgotność czy skrajna temperatura, zarĂłwno wysoka jak i niska. W zakĹ‚adach tego typu zazwyczaj dominujÄ… protokoĹ‚y takie jak Modbus czy Profibus. To, jakiego producenta protokół jest wykorzystywany zazwyczaj zaleĹźy od wynegocjowanych warunkĂłw współpracy lub parametrĂłw wyróşniajÄ…cych poszczegĂłlne sieci. PoĹ‚Ä…czenia kablem sÄ… tutaj jednak preferowane ze wzglÄ™du na wiÄ™kszÄ… niezawodność dziaĹ‚ania w trudnych warunkach. Zapewnienie sprawnej komunikacji ukĹ‚adu jest bowiem konieczne. Nie moĹźna dopuĹ›cić do sytuacji, w ktĂłrej informacje nie sÄ… dostarczane, zapisywane lub teĹź dochodzi do zatrzymaĹ„ pracy wskutek uszkodzenia sieci lub ukĹ‚adu sterowania. Koszty nieplanowanego przestoju prawie zawsze przewyĹźszajÄ… koszty przemyĹ›lanego utrzymania ruchu.

Ataki hakerĂłw ZakĹ‚Ăłcenia i trudne warunki pracy to jednak nie jedyne czynniki wpĹ‚ywajÄ…ce na bezpieczeĹ„stwo przesyĹ‚u informacji w produkcji. PowaĹźne zagroĹźenie stanowiÄ… ataki hakerĂłw i potencjalne wycieki informacji, a w tym przypadku istotnego know-how danej firmy, na zewnÄ…trz. Wiedza i wypracowane przez lata funkcjonowania metody dziaĹ‚ania to najcenniejszy kapitaĹ‚ firmy. Wynika z dĹ‚ugotrwaĹ‚ej współpracy wielu specjalistĂłw róşnych dziedzin. Z wykonania setek, a nawet tysiÄ™cy iteracji danego procesu, po to by poprawić go o kilka procent. Wypracowywanie dobrych efektĂłw po raz pierwszy jest znacznie droĹźsze od powielania juĹź istniejÄ…cego rozwiÄ…zania. Dlatego know-how zazwyczaj jest bardzo szanowane i skrzÄ™tnie chronione przed kradzieşą. Niestety, w zakĹ‚adach produkcyjnych coraz częściej dochodzi do wyciekĂłw informacji na zewnÄ…trz [1]. Przez to, Ĺźe coraz częściej do zamkniÄ™tych sieci komunikacyjnych w fir-

mach niechcÄ…cy lub umyĹ›lnie podĹ‚Ä…cza siÄ™ sieć internetowÄ…, zĹ‚odzieje majÄ… moĹźliwość dostania siÄ™ do newralgicznych danych, pobrania ich i sprzedaĹźy konkurencji lub na czarnym rynku. DuĹźo gorszÄ… ewentualnoĹ›ciÄ… jest zablokowanie linii produkcyjnej dla okupu. W takiej sytuacji kaĹźda godzina postoju to w przypadkach automotive nawet dziesiÄ…tki tysiÄ™cy euro, czasami setki w zaleĹźnoĹ›ci od wytwarzanego modelu. Firmy bÄ™dÄ…ce w takiej sytuacji zazwyczaj jak najszybciej pĹ‚acÄ… okup, by tylko uwolnić produkcjÄ™. Niestety, przystajÄ…c na warunki internetowych porywaczy czÄ™sto naraĹźajÄ… siÄ™ na podobne ataki w przyszĹ‚oĹ›ci lub niespeĹ‚nienie şądaĹ„ mimo dokonania opĹ‚aty [2].

Zasady pracownicze BezpieczeĹ„stwo informacji to jednak takĹźe odpowiednie zasady panujÄ…ce wĹ›rĂłd pracownikĂłw. Niestety, to ludzie najczęściej powodujÄ…, Ĺźe sieć przemysĹ‚owa jest zagroĹźona. Na przykĹ‚ad przez nieĹ›wiadome poddawanie R E K L A M A

1-2/2018

45

TEMAT NUMERU jej oddziaĹ‚ywaniu sieci zewnÄ™trznych. W przypadku, kiedy pracuje siÄ™ w hali produkcyjnej z zamkniÄ™tÄ… sieciÄ… komunikacyjnÄ… przenoszÄ…cÄ… informacje zarĂłwno po kablach jak i radiowo, Ĺ‚Ä…czenie siÄ™ jednostek komputerowych wchodzÄ…cych w jej skĹ‚ad z Internetem prawie zawsze jest zabronienie. StÄ…d pracujÄ…c na komputerze przemysĹ‚owym nie moĹźna naĹ„ udostÄ™pnić Internetu, w sposĂłb bezpoĹ›redni zagraĹźa to bowiem sieci i caĹ‚ej produkcji. Wiele firm ogranicza ponadto dostÄ™p poszczegĂłlnych pracownikĂłw do wiedzy i urzÄ…dzeĹ„. Wszystko po to, by minimalizować zagroĹźenie wynikajÄ…ce z naduĹźywania dostÄ™pĂłw oraz powierzania zbyt duĹźej iloĹ›ci informacji newralgicznych duĹźym grupom ludzi. StÄ…d w halach produkcyjnych spotyka siÄ™ przepustki jednodniowe, tygodniowe lub miesiÄ™czne. JeĹ›li pracownik posiada prywatnego laptopa lub telefon czÄ™sto musi na kamerki naklejać specjalne ograniczniki, ktĂłrych oderwanie jest wyraĹşnie rozpoznawalne. CaĹ‚y wnoszony przez pracownika sprzÄ™t jest czÄ™sto spisywany na specjalnej liĹ›cie inwentaryzacyjnej – kaĹźde narzÄ™dzie, urzÄ…dzenie, komunikator. W bardziej uwaĹźnych firmach w zakĹ‚adzie pojawiajÄ… siÄ™ co jakiĹ› czas zespoĹ‚y kontrolne, ktĂłre weryfikujÄ… czy posiadany sprzÄ™t znajduje siÄ™ na odpowiedniej liĹ›cie i czy zostaĹ‚ sprawdzony. TakĹźe dostÄ™p do róşnych pomieszczeĹ„ jest ograniczany. Zazwyczaj pracownik pracujÄ…cy np. na linii montaĹźu drzwi cięşarĂłwki ma dostÄ™p wyĹ‚Ä…cznie do tej hali oraz ewentualnie do pomieszczeĹ„ socjalnych lub tych, ktĂłre musi minąć, by dostać siÄ™ do swojego miejsca pracy. Ogranicza to zbÄ™dnÄ… migracjÄ™ pracownikĂłw, oszczÄ™dza czas, a dodatkowo minimalizuje dostÄ™p do szerszego know-how. Wszystko jednak zaleĹźy od hierarchii w firmie i poziomu odpowiedzialnoĹ›ci pracy danego pracownika. Spawacze, ktĂłrych zazwyczaj w firmach produkcyjnych brakuje, majÄ… wysoki poziom dostÄ™pu, poniewaĹź pracujÄ… w wielu dziaĹ‚ach. Tak samo jest w przypadku kierownikĂłw, pracownikĂłw wyĹźszego szczebla. Oni otrzymujÄ… wyĹźszy poziom przepustek, poniewaĹź sÄ… odpowiedzialni za przebieg wiÄ™kszoĹ›ci kluczowych procesĂłw. W taki sam sposĂłb 46

pod tym wzglÄ™dem traktowani sÄ… pracownicy wewnÄ™trzni firm jak i kontraktorzy zewnÄ™trzni, nie ma tutaj wiÄ™kszej róşnicy. Tylko pracownicy wyĹźszego szczebla majÄ… dostÄ™p do newralgicznej wiedzy o procesach produkcyjnych, szczegĂłlnie tych, ktĂłre stanowiÄ… przewagÄ™ konkurencyjnÄ… firmy na rynku. Pracownicy rozpoczynajÄ…c pracÄ™ w danej firmie otrzymujÄ… wszystkie niezbÄ™dne do jej wykonywania informacje – wiedzÄ™, know-how, dokĹ‚adne opisy procesĂłw, metod, parametrĂłw i technologii wykorzystywanych na danym stanowisku. MoĹźna siÄ™ z tymi informacjami zapoznać, wykorzystuje siÄ™ je bowiem w codziennej pracy. W teorii nie moĹźna ich przekazywać osobom postronnym, jednak tylko niektĂłre firmy zadajÄ… sobie trud, Ĺźeby poinformować pracownikĂłw o tym, ktĂłre informacje stanowiÄ… krytyczne know-how, a ktĂłre moĹźna rozpowszechniać np. podczas konsultacji z innymi specjalistami. MoĹźe wiÄ™c dojść do nieĹ›wiadomego przekazania tajemnicy firmy, co moĹźe mieć powaĹźne konsekwencje. Ponadto nie ma de facto sprawdzonego sposobu na ograniczanie wyciekania informacji firmowych generowanego wĹ‚aĹ›nie przez pracownikĂłw, zazwyczaj tych z jakiegoĹ› powodu niezadowolonych. Warto wiÄ™c dbać o morale pracownikĂłw bez wzglÄ™du na miejsce w firmowej hierarchii i poĹ›wiÄ™cać czas

na edukowanie oraz informowanie o zagroĹźeniach zwiÄ…zanych z nieĹ›wiadomym naraĹźeniem przemysĹ‚owej sieci na atak, a takĹźe ograniczać wynoszenie danych z firmy przez przemyĹ›lane udzielanie dostÄ™pĂłw i przepustek.

Podsumowanie Zapewnianie bezpieczeĹ„stwa informacji w dzisiejszych czasach jest dla firm produkcyjnych zagadnieniem waĹźnym i trudnym. Ĺšle zaplanowane i wdroĹźone moĹźe spowodować ogromne, nieplanowane koszty. WprowadzajÄ…c unowoczeĹ›nienia w juĹź istniejÄ…cych systemach warto wiÄ™c wziąć pod uwagÄ™ aspekt bezpieczeĹ„stwa, by uniknąć nieodwracalnych strat, nie tylko finansowych. Agnieszka Hyla 0 $<, ( -( , % X

ĹšrĂłdĹ‚a: [1] Zmasowany atak hakerĂłw. Premier zwoĹ‚aĹ‚a sztab kryzysowy, Newsweek, http://www.newsweek.pl/polska/ atak-hakerow-zaatakowane-polskiefirmy,artykuly,412431,1.html, dostÄ™p z dnia 02.01.2018 [2] Wielki atak hakerĂłw. Ĺšwiat siÄ™ zbroi, a polskie firmy liczÄ… na szczęście, money.pl, https://www.money.pl/gospodarka/ ngospodarka/ebiznes/artykul/atakhakerow-c yberbezpieczenstwo wlamanie-do,88,0,2318424.html, dostÄ™p z dnia 02.10.2018 AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Bezpieczne monitorowanie prędkości napędów G! 8 8 ( W7 7 7 7 ! X -8 7 ) ( 7 ) U W

) 8 7 3 Y ) 7 ! ) 7

!

8 8 ( 7

7 N ( 3 . U 7) 7 - ) 7

)- ( ,%F

G! ) 8 X

8 ) 7 ! ) 7 5- 8 3

wany rozdzielacz sygnaĹ‚u umoĹźliwiajÄ… Ĺ‚atwÄ… integracjÄ™ z istniejÄ…cymi obwodami bezpieczeĹ„stwa. ModuĹ‚ SMC1 pozwala na podĹ‚Ä…czenie inkrementalnych enkoderĂłw lub czujnikĂłw (SinCos, TTL/RS-422 oraz HTL/push-pull/czujniki indukcyjne). Zintegrowany rozdzielacz sygnaĹ‚u enkodera eliminuje konieczność ponoszenia kosztĂłw zwiÄ…zanych z dodatkowym drogim i skomplikowanym okablowaniem zewnÄ™trznym. Ponadto zapewnia szybkie przeksztaĹ‚cenie sygnaĹ‚u na przebieg prostokÄ…tny do wy-

O

becnie uĹźytkownicy coraz częściej poszukujÄ… peĹ‚nego systemu zapewniajÄ…cego bezpieczeĹ„stwo, najlepiej pochodzÄ…cego z jednego ĹşrĂłdĹ‚a. W odpowiedzi na te potrzeby KĂźbler zaproponowaĹ‚ nowatorskie rozwiÄ…zanie nieznane dotÄ…d w takiej formie – kooperacjÄ™ enkoderĂłw i moduĹ‚Ăłw bezpieczeĹ„stwa. System zapewnia proste, szybkie i tanie wdroĹźenie zadaĹ„ bezpieczeĹ„stwa, bez wzglÄ™du na rodzaj aplikacji – np. monitorowanie bezpieczeĹ„stwa ruchu w jednej lub wielu osiach, monitorowanie drzwi, barier oraz wyĹ‚Ä…cznikĂłw zatrzymania awaryjnego.

9 3 0 $<, ( / -!

ModuĹ‚ SMC1 ModuĹ‚ bazowy SMC1 to kompletne urzÄ…dzenie do monitorowania prÄ™dkoĹ›ci. WyposaĹźony jest w wymienny, operacyjny wyĹ›wietlacz diagnostyczny (OLED) zapewniajÄ…cy prostÄ… parametryzacjÄ™, a bezpieczne wejĹ›cia, wyjĹ›cia i zintegro1-2/2018

Enkodery Sendix SIL Kolejnym produktem z rodziny safety sÄ… enkodery Sendix SIL FS2/FS3, ktĂłre stworzono z myĹ›lÄ… o aplikacjach z SIL 2/Pl d lub SIL 3/Pl e. Enkodery zapewniajÄ… bardzo dobrÄ… jakość sygnaĹ‚u, a dziÄ™ki duĹźym moĹźliwoĹ›ciom interpolacji rĂłwnieĹź wysokÄ… rozdzielczość. Inkrementalne enkodery Sendix SIL FS2/FS3 sÄ… wyposaĹźone w specjalnÄ… konstrukcjÄ™ Ĺ‚oĹźyska typu Safety-Lock, dziÄ™ki czemu sÄ… odporne na duĹźe siĹ‚y dziaĹ‚ajÄ…ce na waĹ‚ enkodera. Wysoki stopieĹ„ ochrony IP65, odporność na pole magnetyczne i szeroki zakres temperatury roboczej to atuty enkoderĂłw Sendix SIL.

Ekonomiczna modernizacja

korzystania w dalszej części ukĹ‚adu sterowania lub przemiennika czÄ™stotliwoĹ›ci. Firmware urzÄ…dzenia zawiera funkcje zwiÄ…zane z monitorowaniem bezpieczeĹ„stwa dla napÄ™du zgodnie z wymaganiami normy EN 61800-5-2 (np. SS1, SS2, SOS, SLS, SDI, SSM). Funkcje diagnostyczne zintegrowane w oprogramowaniu pozwalajÄ… na osiÄ…gniÄ™cie poziomu bezpieczeĹ„stwa SIL 3/Pl e. P R O M O C J A

Modernizacja maszyny w technologii bezpieczeĹ„stwa to waĹźna i potrzebna zmiana w kaĹźdej firmie. IstotnÄ… rolÄ™ odgrywa rĂłwnieĹź ekonomiczny aspekt takich dziaĹ‚aĹ„. Oferta firmy Kubler wychodzi naprzeciw tym potrzebom i zapewnia pĹ‚ynnÄ… modernizacjÄ™ oraz rozbudowÄ™ istniejÄ…cego parku maszyn. DziaĹ‚anie przykĹ‚adowej aplikacji zaprezentowano na kanale youtube Kubler Polandâ€? (film „BezpieczeĹ„stwo funkcjonalneâ€?).

KUBLER Sp. z o. o. - 3 .T! 7 CC@ gB<C:@ 3 g@ AC == =BD <( 5 E -! 3)

7773 -! 3)

47

TEMAT NUMERU

System monitorowania gazu – Dräger REGARD 7000 Dräger REGARD 7000 to mo - 7 ( -X ( X 7 W !- 7 / ) ( 7

7 X 8-

7 ) 3 . 7T T

8 () ! WL ) ) ( 7 8 ( #0' #.3

N

iezawodny i wydajny system Dräger REGARD 7000 moĹźe być stosowany z systemami ostrzegania przed gazami, o róşnym stopniu zĹ‚oĹźonoĹ›ci i róşnej liczbie przetwornikĂłw.

Kulisy bezpieczeĹ„stwa W przypadku detekcji gazĂłw kluczowÄ… rolÄ™ odgrywa system sterujÄ…cy. Realne zagroĹźenie czy faĹ‚szywy alarm? System sterujÄ…cy bada sygnaĹ‚ i aktywuje alarm, co moĹźe skutkować zatrzymaniem produkcji czy teĹź zarzÄ…dzeniem ewakuacji zakĹ‚adu. REGARD 7000 wyznacza nowe standardy, jeĹ›li chodzi o niezawodność i Ĺ‚atwość korzystania z systemĂłw sterujÄ…cych. ModuĹ‚owa konstrukcja systemu REGARD 7000, dajÄ…ca moĹźliwość rozbudowy, zwiÄ™ksza bezpieczeĹ„stwo systemĂłw detekcji gazĂłw i pozwala dostosować urzÄ…dzenie do przyszĹ‚ych potrzeb.

Uniwersalność REGARD 7000 moĹźna dostosować do wymagaĹ„ danego systemu detekcji gazĂłw. MoĹźliwość programowania pozwala na optymalizacjÄ™ procesĂłw dziÄ™ki tĹ‚umieniu alarmĂłw, opóźnieniu przeĹ‚Ä…czania i ustawianiu kompleksowych alarmĂłw, w zaleĹźnoĹ›ci od indywidualnych potrzeb uĹźytkownika. Niemal nieograniczone moĹźliwoĹ›ci rozbudowy wynikajÄ… z moduĹ‚owej konstrukcji i z wygodnych opcji dokonywania aktualizacji. Analogowe i cyfrowe interfejsy pozwalajÄ… na obsĹ‚ugÄ™ sygnaĹ‚Ăłw 4–20 mA, komunika48

P R O M O C J A

cji Modbus i HART, w celu zapewnienia maksymalnej kompatybilnoĹ›ci z transmiterem i systemami wyĹźszego poziomu. Zautomatyzowane porĂłwnywanie danych zapewnia spĂłjna konfiguracja systemu, osiÄ…gniÄ™ta dziÄ™ki zautomatyzowanemu porĂłwnywaniu metadanych.

BezpieczeĹ„stwo REGARD 7000 gwarantuje niezawodne ostrzeganie w sytuacji zagroĹźenia i znaczÄ…co eliminuje liczbÄ™ faĹ‚szywych alarmĂłw. Rozproszona architektura pozwala uniezaleĹźnić funkcjonowanie systemu od awarii w jednym punkcie i uĹ‚atwia budowanie niezaleĹźnych podsystemĂłw. Ograniczenie podatnoĹ›ci na zakĹ‚Ăłcenia zostaĹ‚o osiÄ…gniÄ™te dziÄ™ki zoptymalizowaniu filtrĂłw programowych oraz porĂłwnywaniu analogowych i cyfrowych wartoĹ›ci pomiarĂłw i przekĹ‚ada siÄ™ na zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeĹ„stwa. Unikanie nieprawidĹ‚owej oceny sygnaĹ‚u, a tym samym mniejsza liczba faĹ‚szywych alarmĂłw moĹźliwa jest dziÄ™ki regulacji czasu tĹ‚umienia alarmĂłw i precyzyjnemu rozpoznawaniu sygnaĹ‚Ăłw specjalnych. BezpieczeĹ„stwo uĹźytkowania zapewnia moĹźliwość zmiany parametrĂłw wyĹ‚Ä…cznie w okreĹ›lonym zakresie wartoĹ›ci, to z kolei pozwala uniknąć bĹ‚Ä™dnych konfiguracji i regulacji.

Wygoda uĹźytkowania Instalacja systemu sterujÄ…cego REGARD 7000 jest prosta, a jego obsĹ‚uga intuiAUTOMATYKA

Fot. Dräger Safety Polska

TEMAT NUMERU cyjna. Dostępność dokumentacji jest określona przez wykorzystanie systemów wsparcia i lokalnie udostępnianej dokumentacji. Intuicyjna obsługa wynika z wygodnego w użyciu wyświetlacza i przejrzystej struktury menu. Optymalizacja symboli i sekwencji czynności przekłada się na łatwość instalacji – ochronę wrażliwych komponentów, dzięki oddzieleniu okablowania od części modułowych oraz na możliwość użycia na całym świecie – system ma lub wkrótce będzie mieć wszystkie standardowe dopuszczenia.

Scenariusze zastosowań Wyzwanie 1: Bezproblemowa produkcja

Skuteczność

Rozwiązanie: Niezawodna detekcja sygnałów

Systemem REGARD 7000 można sterować centralnie. Dostępne są dla niego usługi serwisowe oraz dokumentacja: – automatyzowane porównywanie danych – półautomatyczna konfiguracja danych wejściowych systemu sterującego REGARD 7000 dzięki cyfrowej transmisji metadanych, – automatyczna obsługa dokumentacji – automatyczne kompilowanie raportów dotyczących komponentów i konfiguracji, – zdalna konserwacja – łatwiejsza konserwacja dzięki zdalnej diagnozie z użyciem komunikacji HART, – wydajna konserwacja – przesyłanie komunikatów serwisowych w zależności od potrzeb z użyciem komunikacji HART i wiadomości zbiorczych.

Niezawodna detekcja gazów to podstawa wszędzie tam, gdzie występuje realne zagrożenie. W przypadku ewakuacji miejsca pracy są porzucane w pośpiechu i nie poświęca się uwagi procesowi produkcji. Fałszywe alarmy są niebezpieczne z dwóch powodów: po pierwsze mogą wiązać się z utratą całych serii produkcyjnych, a po drugie pracownicy mogą przez nie zbagatelizować sytuację prawdziwego zagrożenia.

W REGARD 7000 zminimalizowano wpływ możliwych zakłóceń elektrycznych na pracę urządzenia. Możliwość regulacji zakresu tolerancji oraz dodatkowe technologie zapewniają maksymalny poziom niezawodności. Skraca to czasy przestojów i daje pewność, że system detekcji gazów działa w pełni sprawnie. Zaletami są: – rozpoznawanie sygnałów specjalnych – ulepszony system analizy zapewnia niezawodną ocenę sygnałów specjalnych, – tłumienie alarmów – schematy aktywacji można swobodnie dostosować do różnych systemów, – HART Communications – porównywanie zmierzonych wartości analo-

gowych i cyfrowych pozwala rozpoznawać zmiany potencjału w długim okresie.

Wyzwanie 2: Szybka optymalizacja procesów produkcji Współcześnie dąży się do coraz większego skracania cyklów produkcyjnych, co wymaga ciągłego dostosowywania systemów produkcji. Modernizacja bądź rozbudowa parku maszynowego często wiąże się z całkowitym lub częściowym przestojem produkcji. System detekcji gazów musi umożliwiać szybkie i bezpieczne dostosowanie maszyn do wprowadzanych zmian, ponieważ produkcja może ponownie ruszyć dopiero wówczas, gdy jest on gotowy do użytku.

Rozwiązanie: Modułowa konstrukcja i możliwość rozbudowy Rozbudowa systemu poprzez dodanie REGARD 7000 jest prosta. Modułowa konstrukcja REGARD 7000 pozwala w łatwy sposób rozbudowywać systemy lub integrować ze sobą podsystemy znajdujące się w sporej odległości z wykorzystaniem zestawu bramy do przesyłu na duże odległości. Moduł mostka umożliwia komunikację z systemami REGARD. Automatyczna obsługa dokumentacji w systemie pozwala zaoszczędzić czas potrzebny na zatwierdzenie systemu po rozbudowie. Zaletami są: – moduł mostka – rozbudowa systemów REGARD poprzez dodawanie komponentów REGARD 7000; – modułowa budowa – konfiguracja scentralizowanych i rozproszonych systemów jest możliwa także w przypadku dużych odległości, – raportowanie – automatyczne kompilowanie raportów dotyczących komponentów i konfiguracji.

Wyzwanie 3: Centralne monitorowanie niezależnych systemów Monitorowanie dużych zakładów przemysłowych często wymaga zastosowania kilku niezależnych systemów detekcji gazów. Sterowanie takimi systemami i ich odpowiednia konserwacja nie są prostą sprawą. Na przykład 1-2/2018

49

TEMAT NUMERU

– raportowanie – raporty dotyczÄ…ce komponentĂłw i konfiguracji pozwalajÄ… uzyskać rozeznanie w zakresie wykorzystania komponentĂłw.

RozwiÄ…zanie: Wszystko widoczne na pierwszy rzut oka

System detekcji gazĂłw „şyjeâ€? i podlega nieustannym zmianom. Stare transmitery sÄ… zastÄ™powane nowymi i dodawane sÄ… modele pozwalajÄ…ce wykrywać nowe niebezpieczne substancje. Podczas konfiguracji nowych transmiterĂłw moĹźe Ĺ‚atwo dochodzić do bĹ‚Ä™dĂłw, zazwyczaj z powodu uĹźycia niekompletnej lub przestarzaĹ‚ej dokumentacji. Stanowi to zagroĹźenie dla bezpieczeĹ„stwa caĹ‚ego systemu.

REGARD 7000 pozwala gromadzić wszystkie dane, takĹźe w przypadku zĹ‚oĹźonych systemĂłw. Dane sÄ… dostÄ™pne w jednym miejscu i w czasie rzeczywistym dla wszystkich podsystemĂłw oraz moĹźna je wyĹ›wietlić na panelu. DostÄ™p do danych uzyskuje siÄ™ przez naciĹ›niÄ™cie jednego przycisku, co pozwala zaoszczÄ™dzić czas wymagany na pracochĹ‚onne i potencjalnie bĹ‚Ä™dne rÄ™czne przygotowanie danych pochodzÄ…cych z róşnych części systemu. Zaletami sÄ…: – Ĺ‚atwa obsĹ‚uga – zmierzone wartoĹ›ci ze wszystkich monitorowanych części systemĂłw sÄ… udostÄ™pniane razem, – moduĹ‚ mostka – starsze systemy REGARD moĹźna takĹźe wĹ‚Ä…czyć w nowe struktury monitorowania, 50

Wyzwanie 4:Â Instalacja nowych transmiterĂłw

RozwiÄ…zanie: Prosta instalacja REGARD 7000 uĹ‚atwia instalacjÄ™ nowych transmiterĂłw. Inteligentne rozpoznawanie bĹ‚Ä™dĂłw i pozyskiwanie danych z wielu ĹşrĂłdeĹ‚ w zasadzie wyeliminowaĹ‚y potencjalne bĹ‚Ä™dy. Zaletami sÄ…: – systemy wspierajÄ…ce – konfiguracja systemu przebiega przy wsparciu transmiterĂłw, gazĂłw i alarmĂłw,

– ostrzeĹźenia dotyczÄ…ce sprzecznej konfiguracji – konfiguracja transmitera jest porĂłwnywana z ustawieniami kanaĹ‚u wejĹ›cia w REGARD 7000 w oparciu o zdarzenia i zgĹ‚aszane sÄ… wszelkie niezgodnoĹ›ci, – półautomatyczna konfiguracja – kanaĹ‚ wejĹ›cia REGARD 7000 odczytuje konfiguracjÄ™ podĹ‚Ä…czonego transmitera i zgĹ‚asza propozycjÄ™ konfiguracji.

Zakres zastosowania ModuĹ‚owa architektura REGARD 7000 sprawia, Ĺźe system moĹźe być uĹźywany w róşnych zastosowaniach, m.in. w: – oczyszczalnia Ĺ›ciekĂłw – niewielki lub Ĺ›redniej wielkoĹ›ci system o niskiej zĹ‚oĹźonoĹ›ci, – przemysĹ‚ farmaceutyczny – Ĺ›redniej wielkoĹ›ci system o wysokiej zĹ‚oĹźonoĹ›ci, – browary – duĹźy system o niskiej zĹ‚oĹźonoĹ›ci, – przemysĹ‚ chemiczny – duĹźy system o wysokiej zĹ‚oĹźonoĹ›ci. DRĂ„GER SAFETY POLSKA Sp. z o.o. - 3 7 @A CB<BB; 7 3 4CA >D >AA ;g gB 7773 3 (

AUTOMATYKA

Fot. Dräger Safety Polska

dane dotyczÄ…ce zuĹźycia gazu lub prac konserwacyjnych trzeba kompilować rÄ™cznie na miejscu i poĹ›wiÄ™cić sporo czasu na przygotowanie ich do analizy. Sprawowanie nadzoru nad caĹ‚ym systemem wymaga niemaĹ‚ego wysiĹ‚ku.

8ĭ$7:,$

3$į67:$ 35$&Ċ

Dräger REGARD® 7000 to modułowy system o dużych możliwościach rozbudowy, przeznaczony do monitorowania i analizowania różnego rodzaju gazów i par. Przeznaczony do stosowania z systemami ostrzegania przed gazami, o różnym stopniu złożoności i różnej liczbie przetworników, Dräger REGARD® 7000 odznacza się wysoką niezawodnością i wydajnością.

Dräger Safety Polska Sp. z o.o. ul. Uniwersytecka 18 40-007 Katowice Tel. 32 388 76 64 Fax 32 601 26 24 sprzedaz.safety.pl@draeger.com

W pełni kompatybilny z poprzednimi wersjami systemów REGARD® Bezpieczne użytkowanie i zminimalizowanie fałszywych alarmów Szybsza i bezpieczniejsza konfiguracja kanałów Automatyczne dokumentowanie

TEMAT NUMERU

ModuĹ‚y bezpieczeĹ„stwa inteligentne i programowalne , ( ! ) 7

! 7 ) 8 ( ( /

8 -X 7 (/

U - )U (

) 7 3 $ ( 8 ! X / 7 W 7 !

) U - -8 ) 7 8 8 / 7 X

! ) ! ( 7 8 ! -

7 ) 8 3 Andrzej Dwojak

O

d momentu wymyĹ›lenia pierwszej maszyny borykamy siÄ™ z problemem zwiÄ™kszonego ryzyka, jakie generujÄ… urzÄ…dzenia. Z jednej strony zyskujemy wielkie korzyĹ›ci wynikajÄ…ce z zaawansowanej technologicznie produkcji róşnych dĂłbr, natomiast z drugiej – niejako w ramach transakcji wiÄ…zanej – zwiÄ™kszone ryzyko wynikajÄ…ce z bezpoĹ›redniej obsĹ‚ugi maszyn produkcyjnych. Ĺťycie i zdrowie ludzi znajdujÄ…cych siÄ™ w pobliĹźu strefy zwiÄ™kszonego ryzyka musi być skutecznie chronione. Zadanie to powierza siÄ™ róşnym urzÄ…dzeniom, ktĂłrych wewnÄ™trzna budowa zostaĹ‚a skonstruowana z naciskiem na niezawodność. Nie chodzi o bezbĹ‚Ä™dność, poniewaĹź niepoprawne funkcjonowanie to coĹ›, z czym naleĹźy siÄ™ liczyć. NajwaĹźniejsze, aby taki stan rzeczy niezawodnie wykryć i nie dopuĹ›cić do uruchomienia systemĂłw, ktĂłre mogÄ… spowodować trwaĹ‚y uszczerbek na zdrowiu, a nawet Ĺ›mierć.

XS26 ( - (

7 (

52

P R O M O C J A

Wszystkie obiektowe elementy bezpieczeĹ„stwa zastosowane w maszynie czy na linii produkcyjnej muszÄ… być podĹ‚Ä…czone do urzÄ…dzeĹ„ nadrzÄ™dnych, ktĂłre majÄ… za zadanie nadzorować pracÄ™ systemĂłw bezpieczeĹ„stwa i sterować nimi. Do tego celu w najprostszym ukĹ‚adzie stosuje siÄ™ przekaĹşniki bezpieczeĹ„stwa. Zazwyczaj sÄ… one dedykowane tylko dla jednego typu urzÄ…dzeĹ„ obiektowych – inne rodzaje obsĹ‚ugujÄ… wyĹ‚Ä…czniki mechaniczne, maty bezpieczeĹ„stwa, przyciski sterowania oburÄ…cz itd. Na rynku moĹźna teĹź znaleźć wykonania uniwersalne, umoĹźliwiajÄ…ce obsĹ‚ugÄ™ dowolnego jednego urzÄ…dzenia bezpieczeĹ„stwa. W ekstremalnych przypadkach, gdy mamy do czynienia z bardzo zĹ‚oĹźonÄ… aplikacjÄ…, liczba przekaĹşnikĂłw bezpieczeĹ„stwa zamontowanych w szafach elektrycznych moĹźe wzrosnąć tak bardzo, Ĺźe znalezienie dla nich miejsca oraz wĹ‚aĹ›ciwe podĹ‚Ä…czenie stykĂłw wyjĹ›ciowych moĹźe być bardzo skomplikowane. W takich sytuacjach ryzyko krytycznego bĹ‚Ä™du wzrasta. Z zasady takie aplikacje powinny być jak najmniej skomplikowane, aby skuteczniej chronić Ĺźycie i zdrowie. Czy to zadanie moĹźna zrealizować w jeszcze prostszy sposĂłb? Tak. NaleĹźy jednak wykluczyć model z przekaĹşnikiem bezpieczeĹ„stwa jako prostym urzÄ…dzeniem, ktĂłrego podstawowym zadaniem jest separacja obiektowego urzÄ…dzenia bezpieczeĹ„stwa od ukĹ‚adu zatrzymania elementĂłw niebezpiecznych. Porzucenie takiego sposobu myĹ›lenia czÄ™sto samo w sobie jest wyzwaniem. NaleĹźy pamiÄ™tać, Ĺźe moduĹ‚ bezpieczeĹ„stwa wyposaĹźony w funkcje logiczne musi speĹ‚niać restrykcyjne wymagania, w tym wymagania norm AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

) 8 ! ) 7

bezpieczeĹ„stwa. PrzejĹ›cie ze zwykĹ‚ego przekaĹşnika na programowalny kontroler bezpieczeĹ„stwa to jednak milowy krok, dziÄ™ki ktĂłremu zyskuje siÄ™ ogrom nowych moĹźliwoĹ›ci. Realizacja aplikacji staje siÄ™ zdecydowanie prostsza, podobnie jak serwisowanie.

9 3 $-

XS26 – logika na usĹ‚ugach bezpieczeĹ„stwa Co siÄ™ stanie, jeĹ›li doĹ‚oĹźymy ukĹ‚ady logiczne do przekaĹşnika bezpieczeĹ„stwa? OkaĹźe siÄ™, Ĺźe moĹźemy do jednego moduĹ‚u podĹ‚Ä…czyć wiÄ™cej obiektowych urzÄ…dzeĹ„ bezpiecznych, ktĂłrych interakcjÄ™ moĹźna zaprogramować. Fakt, Ĺźe ukĹ‚ady sÄ… zgodne z najwyĹźszymi kategoriami bezpieczeĹ„stwa (kat. 4, PL e, SIL 3) nie zwalnia nas jednak z obowiÄ…zku posiadania specjalistycznej wiedzy. Podobnie jak w przypadku elektrycznego poĹ‚Ä…czenia zwykĹ‚ych przekaĹşnikĂłw bezpieczeĹ„stwa, rĂłwnieĹź przy tworzeniu wirtualnych poĹ‚Ä…czeĹ„ w programie naleĹźy pamiÄ™tać o zasadach bezpieczeĹ„stwa. NajwaĹźniejszÄ… róşnicÄ… w przypadku przekaĹşnikĂłw bezpieczeĹ„stwa z ukĹ‚adami logicznymi jest przejĹ›cie od Ĺ›rubokrÄ™ta i kĹ‚Ä™bka kabli do laptopa i oprogramowania. DziÄ™ki temu zyskujemy czas i obniĹźamy poziom skomplikowania hardware’u. Efektem jest uzyskanie dodatkowej przestrzeni w szafie i tym samym obniĹźenie stopnia skomplikowania sprzÄ™tu zastosowanego w aplikacji. 1-2/2018

Tworzenie programu nie jest szczegĂłlnie trudne. W przypadku kontrolera bezpieczeĹ„stwa serii XS26 programowanie jest na tyle proste, Ĺźe nie trzeba być programistÄ…, aby je wykonać. Istotne, by posĹ‚ugiwać siÄ™ odpowiednimi blokami, ktĂłre reprezentujÄ… urzÄ…dzenia obiektowe oraz zadania, jakie majÄ… być realizowane. KiedyĹ› Ĺ‚Ä…czono takie urzÄ…dzenia kablem, natomiast w tym przypadku naleĹźy je poĹ‚Ä…czyć wirtualnymi liniami. Bardzo przydatnym narzÄ™dziem jest symulator, za pomocÄ… ktĂłrego moĹźna sprawdzić, czy osiÄ…gnÄ™liĹ›my oczekiwany efekt. Taka weryfikacja daje pewność, Ĺźe program jest idealnie dostosowany do wymagaĹ„. Zyskujemy teĹź pewne wartoĹ›ci dodane, z ktĂłrych najwaĹźniejszÄ… jest

sprawniejsza diagnostyka. DziÄ™ki wyĹ›wietlaczowi umieszczonemu na module XS26 natychmiast otrzymujemy informacjÄ™ o przyczynie zatrzymania maszyny przez ukĹ‚ad bezpieczeĹ„stwa. Widzimy teĹź aktualny stan wyjść bezpiecznych. W przypadku uĹźycia dodatkowo laptopa z odpowiednim oprogramowaniem moĹźemy dokonać dokĹ‚adniejszej diagnostyki: sprawdzić stan pojedynczego terminala zaciskowego, otrzymać kod bĹ‚Ä™du, sprawdzić bĹ‚Ä™dy pojawiajÄ…ce siÄ™ w przeszĹ‚oĹ›ci, pobrać indywidualnÄ… dla kaĹźdego programu sumÄ™ kontrolnÄ… itp. JeĹźeli zaleĹźy nam na komunikacji sieciowej, rĂłwnieĹź moĹźemy jÄ… zapewnić – moduĹ‚ umoĹźliwia bowiem komunikacjÄ™ Ethernet (Modbus TCP, EtherNet/IP, Profinet). W takiej sytuacji wizualizacja stanu urzÄ…dzenia moĹźe zostać przekazana np. do HMI, gdzie zostanie zwizualizowana. Otrzymane dane mogÄ… zostać wykorzystane w dowolny sposĂłb, w zaleĹźnoĹ›ci od naszych zamiarĂłw dotyczÄ…cych danej aplikacji.

ZĹ‚oĹźone aplikacje z XS26 Elastyczność moduĹ‚Ăłw serii XS26 jest bardzo duĹźa. Fakt, Ĺźe oferujÄ… wiele opcji, nie zmusza nas oczywiĹ›cie do stosowania wszystkich. To uniwersalne narzÄ™dzie, ktĂłre ma uĹ‚atwić pracÄ™, a nie przytĹ‚oczyć. Stosujemy to, czego potrzebujemy. XS26 ma jeszcze jednÄ… waĹźnÄ… zaletÄ™. ObsĹ‚uguje do 26 sygnaĹ‚Ăłw wejĹ›ciowych, ale w przypadku aplikacji z duşą liczbÄ… sygnaĹ‚Ăłw bezpieczeĹ„stwa moĹźe zostać rozbudowa-

- ! 7 $+ &?$+%

53

TEMAT NUMERU

ny o kolejne moduĹ‚y I/O, dziÄ™ki czemu moĹźe bezproblemowo obsĹ‚uĹźyć ponad 100 sygnaĹ‚Ăłw bezpiecznych.

Sterowanie zdecentralizowane – bezpieczeĹ„stwo o stopniu ochrony IP67 WiÄ™kszość urzÄ…dzeĹ„ bezpieczeĹ„stwa ma stopieĹ„ ochrony IP20, czyli sÄ… przeznaczone do montaĹźu w szafach sterowniczych. Oznacza to, Ĺźe wielu klientĂłw musi doprowadzać wszystkie sygnaĹ‚y z urzÄ…dzeĹ„ bezpieczeĹ„stwa do szafy sterowniczej lub rozdzielni, a nastÄ™pnie Ĺ‚Ä…czyć je z kanaĹ‚ami I/O odpowiednich moduĹ‚Ăłw. Obecnie na rynku dostÄ™pnych jest tylko kilka rozwiÄ…zaĹ„ ze stopniem ochrony IP67/IP69K, ktĂłre mogÄ… być montowane poza szafÄ… elektrycznÄ…, np. bezpoĹ›rednio na maszynie. Gama produktĂłw zwiÄ…zanych z bezpieczeĹ„stwem, oferowanych przez producentĂłw systemĂłw sieciowych, skĹ‚ada siÄ™ gĹ‚Ăłwnie z wejĹ›ciowo-wyjĹ›ciowych moduĹ‚Ăłw bezpieczeĹ„stwa oraz standardowych kanaĹ‚Ăłw I/O. Wszystkie sygnaĹ‚y bezpieczne muszÄ… być wiÄ™c doprowadzane do sterownika tuĹź obok sygnaĹ‚Ăłw standardowych. Do tej pory nie byĹ‚o moduĹ‚Ăłw I/O, ktĂłre mogÄ… jednoczeĹ›nie doprowadzać do sterownika oba typy sygnaĹ‚Ăłw. Dla poĹ‚Ä…czeĹ„ o stopniu ochrony IP67 do montaĹźu na maszynie uĹźytkownik mĂłgĹ‚ wybierać jedynie miÄ™dzy moduĹ‚em z kanaĹ‚ami bezpieczeĹ„stwa i moduĹ‚em z kanaĹ‚ami stan54

( 7 ! ) 7 |,Dg

dardowymi. Takie rozwiÄ…zanie zwykle charakteryzowaĹ‚o siÄ™ zbyt wieloma nieuĹźywanymi kanaĹ‚ami obu typĂłw. AlternatywÄ… jest poĹ‚Ä…czenie point-to-point lub zastosowanie osobnego sterownika bezpieczeĹ„stwa, ktĂłry wymaga dodatkowego okablowania. TÄ™ lukÄ™ wypeĹ‚niajÄ… moduĹ‚y hybrydowe zdalnych I/O serii TBPN i TBIP. Ĺ Ä…czÄ… cztery kanaĹ‚y bezpieczne oraz cztery standardowe kanaĹ‚y I/O i majÄ… interfejs komunikacyjny Profinet/ PROFIsafe lub EtherNet IP/CIP Safety. W kompaktowej obudowie zainstalowano zarĂłwno wejĹ›cia i wyjĹ›cia bezpieczne, jak i standardowe. DziÄ™ki temu uzyskano najwyĹźszy poziom elastycznoĹ›ci podĹ‚Ä…czenia, ktĂłry jeszcze wzroĹ›nie w przypadku wyposaĹźenia dwĂłch standardowych kanaĹ‚Ăłw w master IO-Link.

Zdalna logika i przyspieszenie czasu reakcji moduĹ‚Ăłw hybrydowych ModuĹ‚y TBPN/TBIP to nie tylko elastyczność bezpiecznych i standardowych kanaĹ‚Ăłw I/O. DziÄ™ki wbudowanym funkcjom logicznym moduĹ‚ hybrydowy moĹźe pracować takĹźe jako zdalny, kompaktowy kontroler bezpieczeĹ„stwa. To duĹźa korzyść dla uĹźytkownika ze wzglÄ™du na szybszÄ… reakcjÄ™ systemu montowanego bezpoĹ›rednio na maszynie. W urzÄ…dzeniu bez zdalnej logiki sygnaĹ‚ wyzwalajÄ…cy musi najpierw dotrzeć przez sieć bezpiecznÄ… do kontrolera bezpieczeĹ„stwa, czÄ™sto znajdujÄ…cego siÄ™ w duĹźej odlegĹ‚oĹ›ci.

NastÄ™pnie jest przetwarzany, a potem wysyĹ‚any do odpowiednich elementĂłw wykonawczych. Czas reakcji systemu w tej konfiguracji jest zatem o wiele dĹ‚uĹźszy niĹź w przypadku zastosowania lokalnego bezpoĹ›redniego rozĹ‚Ä…czenia za pomocÄ… hybrydowego moduĹ‚u marki Turck. DziÄ™ki krĂłtszemu czasowi reakcji moĹźliwe jest np. zamontowanie kurtyny bezpieczeĹ„stwa bliĹźej niebezpiecznego elementu niĹź w sytuacji, gdy zostaĹ‚o zastosowane konwencjonalne rozwiÄ…zanie z PLC bezpieczeĹ„stwa.

Kontrolery bezpieczeĹ„stwa – IP67 czy IP20? MoĹźliwość stosowania kontrolerĂłw bezpieczeĹ„stwa o dowolnym stopniu ochrony jest udogodnieniem dla uĹźytkownika. Firma Turck, oferujÄ…ca obie wersje moduĹ‚Ăłw – o stopniu ochrony IP20 i IP67 – dostarcza rozwiÄ…zania, ktĂłre moĹźna skutecznie i niezawodnie dopasować do istniejÄ…cych aplikacji. DziÄ™ki temu, niezaleĹźnie od miejsca, w ktĂłrym bÄ™dzie pracowaĹ‚ system bezpieczeĹ„stwa maszyny, moĹźna skutecznie jÄ… zabezpieczyć i zapewnić jej bezpieczne uĹźytkowanie. 9 3 $-

Y X ) 8 )

) \ ! ) 7

Andrzej Dwojak -

TURCK Sp. z o.o. - 3 7 @@:/ C:<A>g ) 3 ;; CC> CA BB/ 5 ;; CC> CA B@ <( ) E - 3 ( 7773 - 3)

AUTOMATYKA

KLUCZEM

DO SUKCESU

PRENUMERUJ CZYTAJ WSPÓŁPRACUJ www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka Wydawca: Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, e-mail: automatyka@piap.pl

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Urządzenia sygnalizacyjne maszyn przemysłowych Y( 8T U 7 -( 8 - (

(- 8T ) - 7 7 T 5 7 7 T

/ ! ) 7 ( ) ( 7 3 -

7 T 7 U 7 - 8

7/ 7 )

7 U ( 7 !- 7

8 5- 8 W / ! W ) 7 3

56

S

ygnalizatory optyczne i akustyczne naleşą do podstawowych elementĂłw bezpieczeĹ„stwa procesĂłw produkcyjnych. Standardy, jakie obowiÄ…zujÄ… w fabrykach, zapewniajÄ… jednoznacznÄ… interpretacjÄ™ zarĂłwno sygnaĹ‚Ăłw wizualnych, jak i dĹşwiÄ™kowych. W efekcie okreĹ›lone kolory i dĹşwiÄ™ki generowane przez urzÄ…dzenia sygnalizacyjne odpowiadajÄ… sprecyzowanemu dziaĹ‚aniu oraz zdefiniowanym poziomom zagroĹźenia. NajwaĹźniejszym zadaniem sygnalizatorĂłw jest wizualizowanie stanu pracy maszyny. Sygnalizatory niejednokrotnie sÄ… stosowane do informowania o poruszaniu siÄ™ pojazdĂłw transportu bliskiego lub do sygnalizowania stanu pracy aparatury pomiarowej. W efekcie urzÄ…dzenia sygnalizacyjne stanowiÄ… waĹźny element systemĂłw informowania i ostrzegania w zakĹ‚adach produkcyjnych i magazynach. DziÄ™ki konstrukcji moduĹ‚owej jeden korpus sygnalizatora moĹźe zawierać np. element bĹ‚yskowy, ĹşrĂłdĹ‚o Ĺ›wiatĹ‚a i źrĂłdĹ‚o dĹşwiÄ™ku. Ponadto specjalne sygnalizatory projektuje siÄ™ z myĹ›lÄ… o instalacjach alarmowych. W takich urzÄ…dzeniach bardzo czÄ™sto zastosowanie znajdujÄ… systemy zasilania awaryjnego. WaĹźne sÄ… przy tym zabezpieczenia antysabotaĹźowe, dziÄ™ki ktĂłrym np. nastÄ™puje zadziaĹ‚anie urzÄ…dzenia przy otwarciu lub oderwaniu go od powierzchni montaĹźowej. ĹšrĂłdĹ‚em Ĺ›wiatĹ‚a najczęściej sÄ… diody LED, a za wytworzenie dĹşwiÄ™ku odpowiadajÄ… przetworniki piezoelektryczne.

Sygnalizatory akustyczne Sygnalizatory akustyczne stosowane w aplikacjach przemysĹ‚owych cechuje szeroka gama generowanych dĹşwiÄ™kĂłw ostrzegawczych. Ponadto uniwersalność aplikacyjna zapewnia moĹźliwość dostosowania natęşenia dĹşwiÄ™ku do panujÄ…cych warunkĂłw otoczenia. Np. jeĹźeli poziom haĹ‚asu na obiekcie jest znaczny, to wykorzystuje siÄ™ urzÄ…dzenia o natęşeniu dĹşwiÄ™ku przekraczajÄ…cym 100 dB, przy czym sekwencje dĹşwiÄ™kowe mogÄ… być programowane. W wielu aplikacjach przydatna jest moĹźliwość kombinacji dwĂłch sygnaĹ‚Ăłw o róşnej czÄ™stotliwoĹ›ci i róşnym dĹşwiÄ™ku. W nowoczesnych urzÄ…dzeniach stawia siÄ™ na wysoki poziom natęşenia dĹşwiÄ™ku przy niskim zapotrzebowaniu na energiÄ™ elektrycznÄ…. KluczowÄ… rolÄ™ odgrywa przy tym rĂłwnomierny rozkĹ‚ad dĹşwiÄ™ku przy szerokim kÄ…cie propagacji. W razie potrzeby moĹźna dobrać urzÄ…dzenia z podwyĹźszonym stopniem ochrony IP. Oferowany przez firmÄ™ Turck sygnalizator akustyczny TL50HZRALS3C ma szarÄ… obudowÄ™ wykonanÄ… z tworzywa sztucznego. UrzÄ…dzenie jest odporne na zakĹ‚Ăłcenia EMI i RFI, natomiast stopieĹ„ ochrony wynosi IP67. NapiÄ™cie zasilania wynosi od 85 V AC do 264 V AC, a przewĂłd zasilajÄ…co-sterujÄ…cy ma dĹ‚ugość 2 m. W wielu aplikacjach wykorzystuje siÄ™ sygnalizatory gĹ‚osowe. W efekcie AUTOMATYKA

9 3 . )

PRZEGLÄ„D SPRZĘTU I APARATURY do wbudowanej pamiÄ™ci urzÄ…dzenia moĹźna wgrywać komunikaty w formie plikĂłw dĹşwiÄ™kowych (np. *.wav, *.mp3 itp.). Komunikaty mogÄ… zawierać nie tylko informacje o awariach, ale rĂłwnieĹź sposĂłb postÄ™powania dla ich usuniÄ™cia, dziÄ™ki czemu szybko eliminuje siÄ™ nieprawidĹ‚oĹ›ci w pracy maszyn. Sygnalizatory akustyczne przeznaczone do stref zagroĹźonych wybuchem niejednokrotnie wykorzystujÄ… komorÄ™ ognioszczelnÄ…. IstotnÄ… rolÄ™ odgrywa membrana sygnalizacyjna umieszczona na zewnÄ…trz ogniotrwaĹ‚ej obudowy, a dodatkowÄ… ochronÄ™ membrany gwarantuje specjalna pokrywa. Dla zapewnienia trwaĹ‚oĹ›ci sygnalizatora obudowy wykonuje siÄ™ z tworzyw sztucznych. NiektĂłre sygnalizatory, ze wzglÄ™du na speĹ‚nianie wymagaĹ„ PN-EN 54-3 moĹźna stosować w profesjonalnych systemach poĹźarowych. Firma Sirena oferuje m.in. syreny przemysĹ‚owe zaprojektowane z myĹ›lÄ… o strefach zagroĹźonych wybuchem. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb instalacyjnych dobiera siÄ™ rodzaj zasilania i stopieĹ„ ochrony IP. Z kolei syrena HPO z oferty firmy Signaltech opracowana w celu ostrzegania akustycznego w pomieszczeniach suchych i wilgotnych. DziÄ™ki niewielkim wymiarom urzÄ…dzenie moĹźe być stosowane w miejscach o ograniczonej przestrzeni. MateriaĹ‚em wykonania jest tutaj tworzywo sztuczne (ABS), a źrĂłdĹ‚o dĹşwiÄ™ku to tzw. kapsuĹ‚a rezonansowa generujÄ…ca dĹşwiÄ™k o natęşeniu do 92 dB. Warto rĂłwnieĹź zwrĂłcić uwagÄ™ na sygnalizatory Sonos wytwarzajÄ…ce dĹşwiÄ™k do 102 dB. UrzÄ…dzenie w zaleĹźnoĹ›ci od wersji moĹźna dobrać pod kÄ…tem sygnalizacji Ĺ›wietlnej, Ĺ›wietlno-dĹşwiÄ™kowej (32 tony) oraz dĹşwiÄ™kowej (32 tony). PrzeĹ‚Ä…cznik DIP sĹ‚uĹźy do zmiany rodzaju generowanego dĹşwiÄ™ku. Wiele aplikacji przemysĹ‚owych wykorzystuje syrenÄ™ wielotonowÄ… serii 139 firmy Werma, UrzÄ…dzenie takie generuje 32 tony przy poziomie natęşenia dĹşwiÄ™ku do 105 dB. MoĹźna wyzwalać dwa sygnaĹ‚y, a przeĹ‚Ä…cznik sĹ‚uĹźy do zmiany rodzaju i czÄ™stotliwoĹ›ci dĹşwiÄ™ku. WejĹ›cie przewodu wykorzystuje dĹ‚awik kablowy M20 Ă— 1,5 mm. Obudowa tego urzÄ…dzenia ma stopieĹ„ ochrony IP65. 1-2/2018

Lampy LED do stref zagroĹźonych wybuchem oferuje m.in. firma OEM Automatic. Lampa typu dSD zapewnia optymalny efekt Ĺ›wietlny a obudowa o kompaktowym ksztaĹ‚cie jest wykonana z aluminium. Natomiast klosz jest wykonany z hartowanego borokrzemianowego szkĹ‚a. JeĹźeli jest taka potrzeba, to moĹźna wybrać lampÄ™ z osĹ‚onÄ… ze stali nierdzewnej.

Sygnalizatory optyczne W nowoczesnych sygnalizatorach optycznych niejednokrotnie stosowane sÄ… soczewki Fresnela, dziÄ™ki ktĂłrym odpowiednie zaĹ‚amanie Ĺ›wiatĹ‚a zwiÄ™ksza Ĺ›wiatĹ‚ość lampy. Do wyboru jest przy tym wiele kolorĂłw klosza. Niejedna aplikacja przemysĹ‚owa wykorzystuje sygnalizatory optyczne w postaci lamp sygnalizacyjnych monitorowanych. MogÄ… one pracować jako sygnalizatory funkcji mutingu systemĂłw odpowiedzialnych za bezpieczeĹ„stwo maszyn.

czenie sygnaĹ‚Ăłw mniejszej wagi (zielony). Sygnalizatory typu Multicolor oferuje m.in. firma Nowimex. Lampy tego typu sÄ… kompatybilne z sygnalizatorami serii 370. JeĹźeli sygnalizator generuje rĂłwnieĹź sygnaĹ‚ dĹşwiÄ™kowy, to w zaleĹźnoĹ›ci od trybu pracy moĹźe być on ciÄ…gĹ‚y lub przerywany. W aplikacjach przemysĹ‚owych niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ… lampy sygnalizacyjne obrotowe, ktĂłrych konstrukcja wykorzystuje elastyczne uchwyty obrotowe zapewniajÄ…ce ochronÄ™ klosza przed uszkodzeniem. Sygnalizatory optyczne WEP/WE (oferowane m.in. przez firmÄ™ Dacpol) majÄ… konstrukcjÄ™ poziomÄ… z przezroczystymi soczewkami, gwarantujÄ…c wiÄ™kszy zakres widzialnoĹ›ci. UrzÄ…dzenie udostÄ™pnia kolory LED – czerwony, zielony, niebieski, şóĹ‚ty, przezroczysty, przy czym uĹźytkownik moĹźe nabyć dowolne kombinacje kolorĂłw. Konstrukcja obudowy bazuje na jasnoszarych

 SYGNALIZATORY OPTYCZNE ZNAJDUJÄ„ ZASTOSOWANIE PRZEDE WSZYSTKIM W OBSZARACH, GDZIE PRZEBYWAJÄ„ OSOBY Z DYSFUNKCJÄ„ SĹ UCHU LUB W POMIESZCZENIACH, KTĂ“RE ZE WZGLĘDU NA PANUJÄ„CY WYSOKI POZIOM HAĹ ASU UNIEMOĹťLIWIAJÄ„ ZASTOSOWANIE SYGNALIZATORĂ“W AKUSTYCZNYCH. Systemy takie niejednokrotnie wymagajÄ… monitorowania sprawnoĹ›ci, zatem jeĹźeli dojdzie do uszkodzenia sygnalizatora to ukĹ‚ad nadzorujÄ…cy powinien zgĹ‚osić usterkÄ™. Warto rĂłwnieĹź wspomnieć o sygnalizatorach typu Multicolor. Takie urzÄ…dzenia umoĹźliwiajÄ… sygnalizowanie róşnych stanĂłw pracy maszyny wykorzystujÄ…c jeden sygnalizator. Tym sposobem lampy mogÄ… stanowić alternatywÄ™ dla kolumn sygnalizacyjnych. Jako ĹşrĂłdĹ‚o Ĺ›wiatĹ‚a zastosowano diody LED sterowane przez ukĹ‚ad rozpoznawania priorytetu. SygnaĹ‚y wyĹźszego rzÄ™du (şóĹ‚ty, czerwony) odpowiadajÄ… za automatyczne wyĹ‚Ä…-

i chromowanych profilach, natomiast Ĺ›wiatĹ‚o jest pulsujÄ…ce lub ciÄ…gĹ‚e, a generowany sygnaĹ‚ akustyczny osiÄ…ga 90 dB. Obudowa moĹźe być zamontowana pionowo lub poziomo. Soczewki z şywicy poliwÄ™glanowej zapewniajÄ… dobre przepuszczanie Ĺ›wiatĹ‚a i duşą wytrzymaĹ‚ość na dziaĹ‚anie czynnikĂłw mechanicznych. Firma Astat oferuje sygnalizatory Pfannenberg, Compro i Werma. Lampa bĹ‚yskowa Spectra 15 J cechuje siÄ™ wielowariantowym sposobem montaĹźu, dziÄ™ki kompaktowej budowie skrzynkowej. UrzÄ…dzenie moĹźna nadbudować bezpoĹ›rednio, na kÄ…towniku lub na statywie. Wprowadzenie kabla 57

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PRODUCENT

EATON ELECTRIC

EATON ELECTRIC

Oznaczenie producenta Typ sygnalizatora Seria Temperatura pracy Napięcie zasilania Klasa szczelności Sposób sygnalizacji Śródła światła Kolor Masa brutto (kg)

SL4-100-L-RYG-24LED kolumnowy SL4 od â€“30 °C do 60 °C 24 V DC, 24 V AC IP66 Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e LED czerwony/zielony/şóĹ‚ty 0,38

SL4-100-L-RG-24LED kolumnowy SL4 od â€“30 °C do 60 °C 24 V DC, 24 V AC IP66 Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e LED czerwony/zielony 0,34

! -( 8 5 7 ) ( -

odbywa siÄ™ przez wpust umieszczony w podstawie lub z boku obudowy. Na uwagÄ™ zasĹ‚uguje ochrona mechaniczna zespoĹ‚Ăłw elektrycznych. Jest moĹźliwa synchroniczna sekwencja bĹ‚yskĂłw kilku lamp. Sygnalizatory LKEH Patlite z oferty firmy Dacpol to urzÄ…dzenia Ĺ›wietlno-dĹşwiÄ™kowe (102 dB, odlegĹ‚ość 1 m). Ĺšrednica moduĹ‚u Ĺ›wietlnego wynosi 100 mm. UrzÄ…dzenie cechuje siÄ™ wysokim poziomem odpornoĹ›ci na wibracje i jest dobrze widoczne z duĹźych odlegĹ‚oĹ›ci. NapiÄ™cie zasilania wynosi 24 V AC/DC. Ponadto moĹźna odtwarzać komunikaty MP3 nagrane wczeĹ›niej na karcie SD.

Sygnalizacja panelowa Lampki sygnalizacyjne w wykonaniu panelowym sÄ… nieodzownym elementem systemĂłw sterowania maszyn, urzÄ…dzeĹ„ obwodĂłw elektrycznych, ciÄ…gĂłw technologicznych itp. Nowoczesne elementy tego typu cieszÄ… siÄ™ trwaĹ‚oĹ›ciÄ… i odpornoĹ›ciÄ… na dziaĹ‚anie skrajnych warunkĂłw Ĺ›rodowiskowych. MontaĹź urzÄ…dzeĹ„ obejmuje pulpity, tablice sterowniczo-sygnalizacyjne, a takĹźe korpusy urzÄ…dzeĹ„ i maszyn. MateriaĹ‚em wykonania obudĂłw sÄ… zarĂłwno tworzywa sztuczne, jak i metale. Do wyboru sÄ… lampki wytwarzajÄ…ce Ĺ›wiatĹ‚o przerywane lub ciÄ…gĹ‚e najczęściej w kolorze niebieskim, biaĹ‚ym, şóĹ‚tym, zielonym i czerwonym. Pod 58

kÄ…tem aplikacji dobiera siÄ™ przyĹ‚Ä…cze elektryczne – przewody, przyĹ‚Ä…cza wsuwkowe, zaciski Ĺ›rubowe. Z kolei w odniesieniu do ksztaĹ‚tĂłw moĹźna wybrać lampki pĹ‚askie oraz w ksztaĹ‚cie grzybka bezpieczeĹ„stwa i przycisku pojedynczego lub podwĂłjnego. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb dobiera siÄ™ lampkÄ™ jedno- lub dwubarwnÄ… o napiÄ™ciu zasilania od 2,5 V do 400 V prÄ…du przemiennego lub staĹ‚ego. Lampki jednobarwne sÄ… dostÄ™pne w kolorze zielonym, czerwonym, biaĹ‚ym, niebieskim i pomaraĹ„czowym, a sygnalizatory dwubarwne oferuje siÄ™ w rozmiarach 5, 10 i 20 mm w kolorach czerwono-zielonym, czerwono-şóĹ‚tym i zielono-şóĹ‚tym. Nabyć moĹźna rĂłwnieĹź szereg kombinacji kolorystycznych z barwÄ… niebieskÄ…, biaĹ‚Ä… i pomaraĹ„czowÄ…. Lampki tego typu majÄ… trzy przewody/punkty Ĺ‚Ä…czeniowe, z czego dwa z nich odpowiadajÄ… za zmianÄ™ barwy Ĺ›wiatĹ‚a, natomiast trzeci to wspĂłlna elektroda. W wielu aplikacjach wykorzystuje siÄ™ lampki Ĺ›wiecÄ…ce Ĺ›wiatĹ‚em przerywanym i trĂłjbarwnym. Panelowe lampki sygnalizacyjne oferuje m.in. firma WObit. Lampki L2RR-L3 majÄ… Ĺ›rednice 22/25 i 30 mm. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb instalacyjnych do wyboru sÄ… kolory: czerwony, niebieski, zielony, şóĹ‚ty, biaĹ‚y. Zasilanie wynosi 12–24 V DC/AC lub 110–220 V AC. Z kolei firma Eltron oferuje lampki EAO. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeby dobiera siÄ™ róşne formy soczewek i podĹ›wie-

tleĹ„, a takĹźe odpowiednie symbole i oznaczenia. MoĹźna rĂłwnieĹź uwzglÄ™dnić szereg efektĂłw Ĺ›wietlnych Ĺ‚Ä…cznie z przyciemnianiem i miganiem. Sygnalizatory dĹşwiÄ™kowe i Ĺ›wietlne zawiera rĂłwnieĹź oferta firmy Automatech. SÄ… to przede wszystkim elementy sygnalizacyjne TripleLED (producent: Captron Electronic), sygnalizatory Ĺ›wietlne i akustyczne Pfannenberg, a takĹźe czy ekonomiczna seria opraw sygnalizacyjnych Spectra.

Kolumny sygnalizacyjne Kolumny sygnalizacyjne (wieĹźe Ĺ›wietlne) to istotne elementy optycznych systemĂłw bezpieczeĹ„stwa. Najczęściej znajdujÄ… one zastosowanie w aplikacjach informujÄ…cych o czynnoĹ›ciach realizowanych przez maszyny oraz o awariach i bĹ‚Ä™dach w ich pracy. W zaleĹźnoĹ›ci od przyjÄ™tych sygnaĹ‚Ăłw generowane Ĺ›wiatĹ‚o moĹźe być bĹ‚yskowe, wirujÄ…ce, pulsujÄ…ce i ciÄ…gĹ‚e. Nowoczesne kolumny sygnalizacyjne cechuje budowa moduĹ‚owa oraz szybki montaĹź, a odpowiednie rozwiÄ…zanie dobiera siÄ™ Ĺ›ciĹ›le pod kÄ…tem konkretnej aplikacji. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb moĹźna tworzyć wĹ‚asne kombinacje uwzglÄ™dniajÄ…ce róşnÄ… kolorystykÄ™. Jako ĹşrĂłdĹ‚a Ĺ›wiatĹ‚a najczęściej wykorzystuje siÄ™ diody LED. Przydatne rozwiÄ…zanie stanowiÄ… kolumny, ktĂłre bezpoĹ›rednio mogÄ… współpracować ze sterownikami PLC. AUTOMATYKA

9 3 . )

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY EMAS

MURRELEKTRONIK

ONPOW

ONPOW

TK-IK73L220XM01/IP65 kolumnowy IK od â€“5 °C do 40 °C 220 V DC, 220 V AC IP65 Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e LED czerwony/zielony/şóĹ‚ty 0,45

4000-75502-5310000 kolumnowy brak danych od â€“30 °C do 60 °C 24 V AC IP65 Ĺ›wiatĹ‚o przerywane LED czerwony/şóĹ‚ty/zielony 0,41

HBJD-40DZ3RYG24B kolumnowy HBJD-40 od â€“25 °C do 55 °C 24 V DC, 24 V AC brak danych buzzer, Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e LED czerwony/zielony/şóĹ‚ty 0,17

HBJD-40/D/1/R/24AC/DC/B kolumnowy HBJD-40 od â€“25 °C do 55 °C 24 V DC, 24 V AC brak danych Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e LED czerwony 0,41

Cokół jest podstawowym element em montaĹźowym typowej kolumny sygnalizacyjnej. Montuje siÄ™ je bezpoĹ›rednio na maszynie lub na Ĺ›cianie. Do cokoĹ‚Ăłw instalowane sÄ… wĹ‚aĹ›ciwe moduĹ‚y dĹşwiÄ™kowe i optyczne. W praktyce kolumny sygnalizacyjne dobiera siÄ™ w zaleĹźnoĹ›ci od rodzaju emitowanego Ĺ›wiatĹ‚a, przy czym wybrać moĹźna rĂłwnieĹź moduĹ‚y generujÄ…ce Ĺ›wiatĹ‚o bĹ‚yskowe i migajÄ…ce. ModuĹ‚y dĹşwiÄ™kowe przybierajÄ… postać generatorĂłw, bÄ™dÄ…cych ĹşrĂłdĹ‚em sygnaĹ‚Ăłw dĹşwiÄ™kowych, ktĂłre w zaleĹźnoĹ›ci od wersji urzÄ…dzenia osiÄ…gajÄ… od 85 dB do 103 dB. Bardziej rozbudowane sygnalizatory pozwalajÄ… na wybĂłr 15 tonĂłw. NiektĂłre wieĹźe Ĺ›wietlne majÄ… konstrukcjÄ™ moduĹ‚owÄ… z zaczepem bagnetowym przy odpornoĹ›ci na wibracje 2g (10–150 Hz). Typowe urzÄ…dzenie moĹźe pracować w temperaturze od â€“20 °C do 50 °C. PodĹ‚Ä…czenie odbywa siÄ™ za pomocÄ… Ĺ›rubowej listwy zaciskowej o przekroju przewodu do 1,5 m2. Generowany sygnaĹ‚ ma czÄ™stotliwość 3700 Hz. W zaleĹźnoĹ›ci od ustawieĹ„ sygnaĹ‚ moĹźe być ciÄ…gĹ‚y lub przerywany z interwaĹ‚em 1 Hz. Obudowy niektĂłrych modeli kolumn sygnalizacyjnych nie majÄ… nierĂłwnych powierzchni i przetĹ‚oczeĹ„ oraz zagĹ‚Ä™bieĹ„ miejsc Ĺ‚Ä…czeniowych, w ktĂłrych mogĹ‚yby gromadzić siÄ™ zabru1-2/2018

dzenia. ZarĂłwno korpus kolumny jak i uchwyt montaĹźowy zespolono w jeden element bez jakichkolwiek Ĺ‚Ä…czeĹ„. Bardzo czÄ™sto zakoĹ„czenie kolumny oraz uchwyt montaĹźowy jest uksztaĹ‚towany pod kÄ…tem 30°. Tym sposobem zyskuje siÄ™ zdecydowanie szybsze ociekanie z wszelkich pĹ‚ynĂłw i Ĺ›rodkĂłw czyszczÄ…cych. Niejednokrotnie poliamidowa obudowa ma aprobaty wydane przez organizacjÄ™ FDA (Food & Drug Administration), jako bezpieczna dla ĹźywnoĹ›ci i odporna na Ĺ›rodki dezynfekujÄ…ce. ZamawiajÄ…c sygnalizatory kolumnowe trzeba wybrać rĂłwnieĹź wĹ‚aĹ›ciwe akcesoria instalacyjne – bazy montaĹźowe, sĹ‚upki, wsporniki, wsporniki kÄ…towe, przedĹ‚uĹźki. Typowa kolumna sygnalizacyjna skĹ‚ada siÄ™ z cokoĹ‚u, moduĹ‚Ăłw Ĺ›wietlnych oraz ewentualnych moduĹ‚Ăłw dĹşwiÄ™kowych

lub Ĺ›wietlno-dĹşwiÄ™kowych. W praktyce kolumny skĹ‚adajÄ… siÄ™ maksymalnie z 7 elementĂłw. InteresujÄ…ce rozwiÄ…zanie techniczne stanowiÄ… terminale z interfejsem USB, ktĂłre pozwalajÄ… na bezpoĹ›rednie sterowanie pracÄ… kolumn z komputera za poĹ›rednictwem interfejsu USB. Zapewnia to niezaleĹźne wyzwalanie do czterech moduĹ‚Ăłw kolumny sygnalizacyjnej. Kompletny zestaw zawiera specjalistyczne oprogramowanie i kabel przyĹ‚Ä…czeniowy USB. Zasilanie kolumny odbywa siÄ™ przez port USB. Kolumny sygnalizacyjne Kompakt 37 firmy Werma sÄ… dostÄ™pne z czarnÄ… obudowÄ… i kolorowymi soczewkami lub w kolorze metalicznym i przezroczystym kloszem. Intensywny kolor Ĺ›wiatĹ‚a jest zapewniony rĂłwnieĹź przy silnym nasĹ‚onecznieniu oraz w niekorzystnych warunkach oĹ›wietleniowych. Estetyczna obudowa wykonana z tworzywa sztucznego sprawdzi siÄ™ w miejscach wymagajÄ…cych estetyki. Opcjonalnie urzÄ…dzenie moĹźe być wyposaĹźone w moduĹ‚ sygnalizatora akustycznego. PodobnÄ… konstrukcjÄ™ majÄ… kolumny sygnalizacyjne KS-Ad z oferty firmy W2. PoszczegĂłlne elementy konstrukcyjne urzÄ…dzenia Ĺ‚Ä…czy siÄ™ trwaĹ‚e, ale nie moĹźna zamieniać kolorĂłw, bowiem komponenty sÄ… fabrycz59

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PRODUCENT

PFANNENBERG

W2

Oznaczenie producenta Typ sygnalizatora Seria

BR 50 - róşne moduĹ‚y funkcjonalne kolumnowy BR 50 od â€“30 °C do 60 °C (ze źrĂłdĹ‚em Ĺ›wiatĹ‚a LED), od â€“25 °C do 50 °C (z lampÄ… ĹźarowÄ…) 10 V–30 V IP54 lub IP65 opcjonalnie Ĺ›wiatĹ‚o migajÄ…ce 1,5 Hz lampa Ĺźarowa lub LED przezroczysty, şóĹ‚ty, pomaraĹ„czowy, czerwony, zielony, niebieski 0,9

WS-AD/5D_CZ_K_125/RYGBW/M kolumnowy WS-Ad

Temperatura pracy Napięcie zasilania Klasa szczelności Sposób sygnalizacji Śródła światła Kolor Masa brutto (kg)

od â€“25 °C do 55 °C 18...32 V DC IP54 buzzer, Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e LED czerwony/şóĹ‚ty/zielony/niebieski/biaĹ‚y 0,55

! -( 8 5 7 ) ( -

nie Ĺ‚Ä…czone zgodnie z zamĂłwieniem. Segmenty kolumny (kolory) zaleşą od parametrĂłw klosza, ktĂłrego Ĺ›rednica zewnÄ™trzna wynosi 75 mm. Jako ĹşrĂłdĹ‚o Ĺ›wiatĹ‚a wykorzystano diody LED. W zaleĹźnoĹ›ci od potrzeb uwzglÄ™dnia siÄ™ pięć efektĂłw Ĺ›wietlnych. W dolnej części kolumny moĹźna dodać moduĹ‚ akustyczny ze źrĂłdĹ‚em dĹşwiÄ™ku w postaci przetwornika akustycznego. UrzÄ…dzenia sygnalizacyjne niejednokrotnie sÄ… integrowane z bardziej rozbudowanymi systemami diagnostyki maszyn. SmartMONITOR Werma, ktĂłrego dystrybutorem jest firma Ins-Tom stanowi inteligentny system rejestracji danych maszyn. DziÄ™ki kolumnom sygnalizacyjnym współpracujÄ…cym z systemem SmartMONITOR zyskuje siÄ™ rozwiÄ…zanie alternatywne w stosunku do tradycyjnych modernizacji zĹ‚oĹźonych systemĂłw MDE (zbierania danych dot. maszyn). Takie rozwiÄ…zanie zapewnia sprawne identyfikowanie oraz udokumentowanie usterek i czasĂłw nieproduktywnych. OprĂłcz tego na uwagÄ™ zasĹ‚uguje moĹźliwość integracji z kaĹźdÄ… maszynÄ… bez wzglÄ™du na okres eksploatacji, producenta i funkcjonalność.

UrzÄ…dzenia do sygnalizowania poĹźaru Sygnalizatory akustyczne i optyczne mogÄ… powiadamiać o wykrytym poĹźa60

rze osoby przebywajÄ…ce w obiekcie, tak aby zapewnić bezpiecznÄ… ewakuacjÄ™. Sygnalizatory akustyczne sÄ… stosowane standardowo we wszystkich obiektach, ktĂłre majÄ… instalacjÄ™ sygnalizacji poĹźarowej. Jednak dla części obiektĂłw wymienionych w rozporzÄ…dzeniu MSWiA z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpoĹźarowej budynkĂłw, innych obiektĂłw budowlanych i terenĂłw (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719) wymagane sÄ… dĹşwiÄ™kowe systemy ostrzegawcze. Sygnalizatory akustycz-

ne muszÄ… speĹ‚niać wymagania normy PN-EN 54-3. Sygnalizatory optyczne znajdujÄ… zastosowanie przede wszystkim w obszarach, gdzie przebywajÄ… osoby z dysfunkcjÄ… sĹ‚uchu lub w pomieszczeniach, ktĂłre ze wzglÄ™du na panujÄ…cy wysoki poziom haĹ‚asu uniemoĹźliwiajÄ… zastosowanie sygnalizatorĂłw akustycznych. Dodatkowo muszÄ… być zainstalowane w miejscach, gdzie ze wzglÄ™du na przeznaczenie pomieszczeĹ„ i sposĂłb ich uĹźytkowania (personel pracujÄ…cy w ochronnikach uszu) sygnalizatory akustyczne sÄ… nieskuteczne. Warunkiem podstawowym przy doborze sygnalizatorĂłw akustycznych zgodnie z normÄ… PN-EN 54-2 jest zapewnienie sygnaĹ‚u alarmowego o minimalnym poziomie natęşenia dĹşwiÄ™ku rĂłwnym 65 dB(A) oraz o maksymalnym dopuszczalnym poziomie 120 dB(A). Przy doborze sygnalizatorĂłw akustycznych trzeba pamiÄ™tać o tym, aby poziom natęşenia dĹşwiÄ™ku byĹ‚ wyĹźszy o co najmniej 5 dB(A) w stosunku do poziomu tĹ‚a obiektu. W przypadku projektowania sygnalizatorĂłw akustycznych, ktĂłre majÄ… obudzić osoby Ĺ›piÄ…ce, np. w hotelach, poziom natęşenia dĹşwiÄ™ku powinien wynosić min. 75 dB(A). W przypadku sygnalizatorĂłw optycznych bardzo waĹźnÄ… kwestiÄ… jest AUTOMATYKA

9 3 - (

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY WERMA

WERMA

89408068 kolumnowy 894

69032055 kolumnowy VarioSIGN

od â€“30 °C do 50 °C

od â€“30 °C do 50 °C

115...230 V AC IP65 światło ciągłe LED

24 V DC IP65 światło ciągłe LED

czerwony/şóĹ‚ty/zielony

czerwony/şóĹ‚ty/zielony

0,41

0,24

speĹ‚nienie wymagaĹ„ normy PN-EN 5423. Przy doborze sygnalizatorĂłw naleĹźy brać pod uwagÄ™ ich przeznaczenie ze wzglÄ™du na trzy kategorie, ktĂłre sÄ… podawane przez producenta zgodnie z ww. normÄ… – C (urzÄ…dzenia montowane na suficie), W (urzÄ…dzenia montowane na Ĺ›cianie), O (klasa otwarta). W przypadku systemĂłw sygnalizacji poĹźaru obecnie nie ma szczegółowych wytycznych dotyczÄ…cych projektowania sygnalizatorĂłw, zatem dobĂłr urzÄ…dzeĹ„ naleĹźy uzgadniać z rzeczoznawcÄ… ds. przeciwpoĹźarowych, aby okreĹ›lić wymagane natęşenie oĹ›wietlenia generowane podczas alarmu poĹźarowego i zaprojektować odpowiedniÄ… liczbÄ™ urzÄ…dzeĹ„. Sygnalizatory optyczne, w odróşnieniu od sygnalizatorĂłw akustycznych, nie powinny być stosowane samodzielnie i zawsze muszÄ… być uzupeĹ‚niane sygnalizatorami akustycznymi. NaleĹźy jednak pamiÄ™tać, Ĺźe w Ĺ›wietle wymagaĹ„ normy PN-EN 54-23 i PN-EN 54-2 lokalizacja sygnalizatorĂłw optycznych i akustycznych nie pokrywa siÄ™, gdyĹź majÄ… róşne zasiÄ™gi dziaĹ‚ania. Sygnalizatory optyczne i akustyczne powinny mieć odpowiednie dokumenty atestacyjne (certyfikat zgodnoĹ›ci i Ĺ›wiadectwo dopuszczenia), zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami, by mogĹ‚y być zastosowane w obiekcie. 1-2/2018

DobĂłr odpowiednich sygnalizatorĂłw Przy projektowaniu instalacji z sygnalizatorami akustycznymi naleĹźy pamiÄ™tać o wszelkich przeszkodach, ktĂłre stanowiÄ… barierÄ™ dla rozchodzenia siÄ™ dĹşwiÄ™ku (Ĺ›ciany, drzwi itp.), natomiast przy ich rozmieszczaniu trzeba uwzglÄ™dnić wszelkie bariery dla rozchodzenia dĹşwiÄ™ku, ktĂłre podczas normalnej eksploatacji budynku nie majÄ… znaczenia, a powstajÄ… po uruchomieniu urzÄ…dzeĹ„ przeciwpoĹźarowych w momencie wykrycia poĹźaru (np. bramy i drzwi przeciwpoĹźarowe zamykane dla uszczelnienia danej strefy poĹźarowej). Standardowo wartość znamionowa natęşenia dĹşwiÄ™ku sygnalizatora akustycznego jest podawana dla odlegĹ‚oĹ›ci 1 m i â€“ zgodnie z reguĹ‚Ä… rozchodzenia siÄ™ dĹşwiÄ™ku w powietrzu poziom natęşenia dĹşwiÄ™ku zmniejsza siÄ™ o 6 dB wraz z podwojeniem odlegĹ‚oĹ›ci od sygnalizatora. W efekcie, np. w przypadku sygnalizatora o natęşeniu dĹşwiÄ™ku 100 dB(A) podanego dla 1 m, w odlegĹ‚oĹ›ci 4 m poziom natęşenia dĹşwiÄ™ku bÄ™dzie wynosiĹ‚ 88 dB(A). Przy rozmieszczeniu sygnalizatorĂłw naleĹźy uwzglÄ™dnić podziaĹ‚ na strefy alarmowe wynikajÄ…ce z przyjÄ™tego scenariusza rozwoju zdarzeĹ„ na wypadek poĹźaru zakĹ‚adajÄ…cego uruchomienie

sygnalizacji akustycznej w okreĹ›lonych obszarach. Ma to szczegĂłlne znaczenie dla sygnalizatorĂłw konwencjonalnych sterowanych grupowo. Z kolei sygnalizatory akustyczne pÄ™tlowe (adresowalne) mogÄ… być indywidualnie sterowane, co wpĹ‚ywa na ich znacznie wiÄ™kszÄ… elastyczność przy projektowaniu instalacji. Przy doborze sygnalizatorĂłw naleĹźy uwzglÄ™dnić rĂłwnieĹź stopieĹ„ ochrony IP obudowy sygnalizatora. WĹ‚aĹ›ciwy stopieĹ„ ochrony ma szczegĂłlne znaczenie gdy sygnalizator montowany jest na zewnÄ…trz obiektu lub pracuje w trudnych warunkach otoczenia (np. w obiektach przemysĹ‚owych).

Podsumowanie Jednym z kierunkĂłw rozwoju sygnalizatorĂłw jest oszczÄ™dność energii. UrzÄ…dzenia stajÄ… siÄ™ wydajniejsze, część przestarzaĹ‚ych rozwiÄ…zaĹ„ zostaje wycofywana z produkcji, a jako ich zamienniki pojawiajÄ… siÄ™ nowe urzÄ…dzenia. Nowoczesne sygnalizatory nie obejdÄ… siÄ™ bez ĹşrĂłdeĹ‚ Ĺ›wiatĹ‚a w postaci diod LED. Ich zalety to przede wszystkim zmniejszony pobĂłr prÄ…du (mniejsze straty w postaci ciepĹ‚a), odporność na wibracje oraz brak zwĹ‚oki przy wĹ‚Ä…czeniu w efekcie wyeliminowania zjawiska rozgrzewania. Diody LED to rĂłwnieĹź ĹşrĂłdĹ‚a Ĺ›wiatĹ‚a typu RGB pozwalajÄ…ce na uzyskanie dowolnej barwy Ĺ›wiatĹ‚a. Palniki ksenonowe coraz częściej sÄ… zastÄ™powane przez diody bĹ‚yskowe, ktĂłre w krĂłtkim bĹ‚ysku uzyskujÄ… duşą moc i generujÄ… jasny impuls Ĺ›wiatĹ‚a. Niemniej waĹźna jest integracja oraz kompaktowe wymiary urzÄ…dzeĹ„. Klienci oczekujÄ… rozwiÄ…zaĹ„, w ktĂłrych kilka urzÄ…dzeĹ„ Ĺ‚Ä…czy siÄ™ jako jeden nowy produkt. CzÄ™sto spotyka siÄ™ urzÄ…dzenia o budowie moduĹ‚owej (np. wieĹźe sygnalizacyjne z konstrukcjÄ… segmentowÄ…), co pozwala na wybranie podzespoĹ‚Ăłw odpowiednich do aplikacji z moĹźliwoĹ›ciÄ… późniejszej rozbudowy systemu. W obszar automatyki wkracza rĂłwnieĹź komunikacja bezprzewodowa oraz telefonia GSM, zatem na rynku oferowane sÄ… kolumny sygnalizacyjne wyposaĹźone w takie moduĹ‚y sterujÄ…ce. $ $R

61

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Sieciowe rozruszniki silnika w systemach sterowania przenoĹ›nikami firmy DĂźrr Poland Hybrydowe rozruszniki silni N (

/ 7 7 7 T N ( .G /

7 -8T 7 ) T 7/

-( X 7 8T 7 X ( 7 3 $ () 7

7 5- 8 - T

7 T 7 8 X 7 8 7 - 8

) ( 7 83

dr Guido Mertens !"#

D

Ăźrr Poland â€“ spółka naleşąca do Grupy DĂźrr, powstaĹ‚a w 1990 r. i zlokalizowana w Radomiu – od poczÄ…tku istnienia specjalizuje siÄ™ w projektowaniu, produkcji, dostawach, montaĹźu, uruchamianiu i serwisie systemĂłw transportu technologicznego linii montaĹźowych, lakierniczych oraz magazynowych w zakĹ‚adach produkcyjnych. Projekty realizuje w oparciu o nowatorskie rozwiÄ…zania z wykorzystaniem najwyĹźszej jakoĹ›ci podzespoĹ‚Ăłw mechanicznych, elektrycznych i sterowniczych.

CiÄ…gĹ‚a optymalizacja Sukces spółki DĂźrr na rynku wynika przede wszystkim ze speĹ‚niania wysoko postawionych wymogĂłw jakoĹ›ciowych i ciÄ…gĹ‚ych innowacji wprowadzanych przez koncern. Aby zapewnić klientom rozwiÄ…zania na najwyĹźszym poziomie, doĹ›wiadczony zespół polskich inĹźynierĂłw ustawicznie optymalizuje standardy

) 8 N ) .G ) 7 8(-8T U ( ( ) 7 ( 7 ) !

) ( - ( 7

62

P R O M O C J A

NAWET CZTERY FUNKCJE W JEDNYM URZÄ„DZENIU Hybrydowe rozruszniki silnika Contactron Ĺ‚Ä…czÄ… nawet cztery funkcje w jednym urzÄ…dzeniu: rozruch bezpoĹ›redni, rozruch nawrotny, zabezpieczenie przeciÄ…Ĺźeniowe oraz awaryjne zatrzymanie zgodnie z wymaganym poziomem zapewnienia bezpieczeĹ„stwa PL e. UrzÄ…dzenia mogÄ… sterować silnikami o mocy od 50 W do 3 kW. Poza standardowymi urzÄ…dzeniami wysterowanymi sygnaĹ‚ami cyfrowymi dostÄ™pne sÄ… rĂłwnieĹź wersje sieciowe, ktĂłre mogÄ… być zintegrowane w magistralach obiektowych. PodĹ‚Ä…czenie do sieci jest realizowane przez system interfejsowy (IFS). Do poĹ‚Ä…czenia bramki z rozrusznikami stosuje siÄ™ Ĺ‚Ä…czniki T-BUS, ktĂłre zapewniajÄ… zarĂłwno zasilanie 24 V, jak i komunikacjÄ™ z urzÄ…dzeniami.

sprzÄ™towe i programowe, dodajÄ…c interesujÄ…ce nowoĹ›ci. Po zidentyfikowaniu odpowiednich urzÄ…dzeĹ„, ktĂłre mogÄ… stanowić wartość dodanÄ… dla odbiorcy, pracownicy firmy dokĹ‚adnie je badajÄ…. W przypadku pozytywnego wyniku testĂłw nowe rozwiÄ…zania stajÄ… siÄ™ standardem DĂźrr obowiÄ…zujÄ…cym na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. PrzykĹ‚adem sÄ… hybrydowe rozruszniki silnika firmy Phoenix Contact, ktĂłre oprĂłcz niezawodnego przeĹ‚Ä…czania pozwalajÄ… takĹźe na monitorowanie silnikĂłw. Ruch jest podstawÄ… wszystkich w peĹ‚ni i częściowo zautomatyzowanych procesĂłw produkcyjnych, w ktĂłAUTOMATYKA

PRZEGLÄ„D SPRZĘTU I APARATURY rych stosowane sÄ… napÄ™dy jednokierunkowe lub nawrotne, w wiÄ™kszoĹ›ci wykorzystujÄ…ce regulacjÄ™ prÄ™dkoĹ›ci obrotowej. Natomiast w przypadku mniej wymagajÄ…cych zadaĹ„ nadal znajdujÄ… zastosowanie proste rozruszniki silnikowe bez regulacji prÄ™dkoĹ›ci obrotowej – np. styczniki, rozruszniki półprzewodnikowe lub hybrydowe rozruszniki silnika. W przeszĹ‚oĹ›ci w prostych ukĹ‚adach przenoĹ›nikowych DĂźrr stosowaĹ‚ styczniki oraz kompaktowe, sterowane cyfrowo hybrydowe rozruszniki silnika firmy Phoenix Contact. Nowe warianty urzÄ…dzeĹ„ sieciowych dajÄ… jednak o wiele wiÄ™ksze moĹźliwoĹ›ci. Sieciowe rozruszniki silnika Contactron moĹźna poĹ‚Ä…czyć z systemem sterowania przez bramkÄ™ IFS w wersji Profinet, Profibus, Modbus TCP, EtherNet/IP lub CANopen. Za pomocÄ… Ĺ‚Ä…cznikĂłw T-BUS do bramki IFS moĹźna przyĹ‚Ä…czyć do 32 urzÄ…dzeĹ„ Contactron. Sterowanie sieciowymi rozrusznikami silnika odbywa siÄ™ bezpoĹ›rednio przez magistralÄ™ T-BUS, toteĹź niepotrzebne sÄ… dodatkowe wyjĹ›cia cyfrowe ani oprzewodowanie. Ponadto bramki majÄ… osiem dowolnie parametryzowanych wejść cyfrowych i cztery wyjĹ›cia cyfrowe 24 V DC, co pozwala na ograniczenie liczby kart wejść/wyjść.

Korzyści dla działu utrzymania ruchu

9 3

Zastosowanie sieciowych rozrusznikĂłw silnika Contactron zapewnia dodatkowe korzyĹ›ci. UmoĹźliwiajÄ… one m.in. uzyskanie informacji o awarii zasilania i braku jednej lub wiÄ™kszej liczby faz,

, 5 7 ) - 7 7 # ( -

ostrzeĹźeĹ„ i komunikatĂłw o przeciÄ…Ĺźeniu lub niedociÄ…Ĺźeniu, informacji o liczbie cykli Ĺ‚Ä…czeniowych lub wartoĹ›ci prÄ…du silnika. W dobie czwartej rewolucji przemysĹ‚owej jest to niewÄ…tpliwie duĹźy krok w kierunku zdalnego monitorowania i sterowania silnikiem za pomocÄ… prostego, kompaktowego i wielofunkcyjnego urzÄ…dzenia. Standardowym protokoĹ‚em komunikacyjnym stosowanym przez spółkÄ™ DĂźrr jest Profinet oraz EtherNet/IP, a system sterowania silnikami budowany jest w sposĂłb rozproszony. Oznacza to, Ĺźe rozruszniki silnikowe instalowane sÄ… w bezpoĹ›rednim sÄ…siedztwie silnikĂłw, w maĹ‚ych szafkach sterowniczych montowanych pod przenoĹ›nikami rolkowymi. Obok zĹ‚Ä…czek szynowych i wyĹ‚Ä…cznikĂłw nadprÄ…dowych w szafkach DĂźrr

! ( U %9, ( X ) T L ( ! 7 8

X >D 7 / ! 7 - 7

1-2/2018

znajduje siÄ™ jedna bramka Profinet i cztery sieciowe rozruszniki silnika. Bramka nie tylko sĹ‚uĹźy do zapewnienia komunikacji, ale moĹźe być takĹźe stosowana jako moduĹ‚ wejść cyfrowych, ktĂłry zbiera sygnaĹ‚y z oĹ›miu Ĺ‚Ä…cznikĂłw zbliĹźeniowych. dr Guido Mertens ( X - -

Contactron 0 '(!"/

+ (

!"# ( X ) - -

,)3 3 3

$%&'()* +&( ,+ !# - - 3 + - 7 :;<:=/ :@<>@; 7 tel. 71 39 80 410 7773) 3 (

, ( ) 7 ( 7 7 7 (

- ( 7 (

63

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Produkty W2Â

poprawiajÄ… bezpieczeĹ„stwo w obszarze automatyki przemysĹ‚owej X )

/

7 ) ( W 7 ( -

7 3 % 5 ( 8U

) - ( T ) 7 L - T 8 /

U - /

) / - < ) / 7

) )- 7 ) ( W 7 X

-( 8 3

SposĂłb sterowania okreĹ›la uĹźytkownik w momencie podĹ‚Ä…czenia kolumny. W ofercie dostÄ™pne sÄ… rĂłwnieĹź wieĹźe TS-Ad, ktĂłre majÄ… uniwersalne sterowanie (sygnaĹ‚ NPN lub PNP). NowoĹ›ciÄ… w ofercie sÄ… wieĹźe serii WS-Ad 230 V zasilane oraz sterowane bezpoĹ›rednio napiÄ™ciem sieciowym.

Sygnalizacja akustyczna tonowa Sygnalizacja akustyczna jest jednym z podstawowych sposobĂłw przekazywania informacji przez maszynÄ™.

P

rzedstawicieli wszystkich grup urzÄ…dzeĹ„ sygnalizacyjnych moĹźna znaleźć w bogatej ofercie, renomowanego polskiego producenta sygnalizatorĂłw oraz osprzÄ™tu instalacyjnego, firmy W2.

WieĹźe i kolumny sygnalizacyjne StanowiÄ… najpopularniejszÄ… grupÄ™ sygnalizatorĂłw stosowanych w przemyĹ›le. SzczegĂłlnie popularne sÄ… wieĹźe sygnalizacyjne serii WS-Ad oraz kolumny sygnalizacyjne KS-Ad. Na etapie zamĂłwienia klient moĹźe okreĹ›lić liczbÄ™ segmentĂłw optycznych (od 2 do 5), uĹ‚oĹźenie segmentĂłw optycznych (wykonania niestandardowe, np. 5 segmentĂłw czerwonych), moduĹ‚ dĹşwiÄ™kowy (tak/ nie), kolor obudowy (czarny/biaĹ‚y), typ mocowania (prosta/kÄ…towa), dĹ‚ugość mocowania (125/275 mm). Dodatkowo kolumny serii KS-Ad majÄ… róşne moĹźliwoĹ›ci sterowania (analogowe, bezpotencjaĹ‚owe, cyfrowe), dodatkowe efekty Ĺ›wietlne (np. nieregularne Ĺ›wiatĹ‚o) oraz tryb testu, w ktĂłrym sprawdzana jest poprawność dziaĹ‚ania kolumn. 64

od typu oraz W zaleĹźnoĹ›ci czÄ™stotliwoĹ›ci generowanego tonu operator moĹźe okreĹ›lić znaczenie przekazywanego sygnaĹ‚u. W swojej ofercie W2 posiada sprawdzone sygnalizatory akustyczne SA-A1 oraz SA-A2. Sygnalizatory te generujÄ… natęşenie dĹşwiÄ™ku okoĹ‚o 100 dB w odlegĹ‚oĹ›ci 1 m. Sygnalizator SA-A2 ma dodatkowo wbudowany potencjometr, ktĂłry umoĹźliwia pĹ‚ynnÄ… regulacjÄ™ natęşenia dĹşwiÄ™ku, mechanizm stopniowego narastania dĹşwiÄ™ku oraz moĹźliwość synP R O M O C J A

chronizacji. Wartym podkreślenia jest niski pobór prądu przez sygnalizator – około 20 mA przy zasilaniu 24 V DC.

Sygnalizacja akustyczna gĹ‚osowa W miejscach, gdzie generowany sygnaĹ‚ musi znaczÄ…co róşnić siÄ™ od innych sygnaĹ‚Ăłw dĹşwiÄ™kowych, z pomocÄ… przychodzÄ… sygnalizatory gĹ‚osowe. W ofercie firmy W2 moĹźna znaleźć dwa sygnalizatory przeznaczone do zastosowaĹ„ w obszarze automatyki przemysĹ‚owej. SÄ… to sygnalizatory serii SG-Wgw oraz SG-Wgw IP65. Sygnalizatory te sÄ… w peĹ‚ni programowalne. UĹźytkownik za pomocÄ… aplikacji udostÄ™pnionej na stronie producenta moĹźe wybrać tryb pracy sygnalizatora, a takĹźe stworzyć wĹ‚asne sekwencje alarmowe, w ktĂłrych definiuje wzĂłr dĹşwiÄ™ku alarmowego, wĹ‚asny komunikat sĹ‚owny oraz czas trwania pauz. DziÄ™ki temu, urzÄ…dzenia te mogÄ… być stosowane w dowolnej aplikacji, co sprawia, Ĺźe znaczÄ…co podnoszÄ… ergonomiÄ™ obsĹ‚ugi maszyn. Sygnalizatory serii SG-Wgw dostarczane sÄ… do klienta koĹ„cowego z szeĹ›cioma zaprogramowanymi fabrycznie sekwencjami.

Sygnalizacja optyczna oraz akustyczno-optyczna W przypadku, gdy sygnalizacja akustyczna jest niewystarczajÄ…ca zastosować moĹźna sygnalizatory optyczne SO-Ad1, SO-Ad2 czy SO-Ad3. Sygnalizator SO-Ad1 ma 3 tryby Ĺ›wiecenia: Ĺ›wiatĹ‚o ciÄ…gĹ‚e, Ĺ›wiatĹ‚o nieregularne oraz sygnaĹ‚ optyczny obrotowy tzw. „kogutâ€?. Konstrukcja sygnalizatora SO-Ad2 opiera siÄ™ na diodzie RGB, ktĂłra umoĹźliwia generowanie 1 z 7 kolorĂłw na zasaAUTOMATYKA

dzie mieszania barw. Produkt ten szczegĂłlnie sprawdza siÄ™ w miejscach, gdzie z róşnych przyczyn nie moĹźna zainstalować klasycznej wieĹźy lub kolumny sygnalizacyjnej (najczęściej ograniczenia mechaniczne dostÄ™pnej powierzchni montaĹźu). Przeznaczeniem sygnalizatora SO-Ad3 sÄ… m.in. systemy parkowania przy rampie przeĹ‚adunkowej, jak rĂłwnieĹź sygnalizacja na wszelkiego typu bramach wjazdowych, portierniach itp. W odróşnieniu od klasycznej sygnalizacji drogowej, SO-Ad3 generuje sygnaĹ‚ Ĺ›wietlny o róşnych kolorach w obudowie pojedynczego klosza. Sygnalizator ten moĹźna zakupić jako osprzÄ™t dodatkowy w ramach rozwiÄ…zania systemowego, ktĂłrym jest ZewnÄ™trzny System Parkowania ZSP-01. UzupeĹ‚nieniem oferty W2 sÄ… sygnalizatory akustyczno-optyczne, ktĂłre jednoczeĹ›nie generujÄ… sygnaĹ‚ alarmowy w postaci dĹşwiÄ™ku i Ĺ›wiatĹ‚a. Do grupy tej zaliczyć moĹźna ekonomiczny sygnalizator SAO-Wd2 oraz emitujÄ…cy trzy sygnaĹ‚y optyczne wraz z przypisanymi do nich dĹşwiÄ™kami sygnalizator SAO-Wd3.

Sygnalizacja akustyczna oraz optyczna stanowiÄ… jeden z podstawowych sposobĂłw przekazywania informacji o stanie procesu czy wystÄ…pieniu zagroĹźenia. Segment urzÄ…dzeĹ„ sygnalizacyjnych z roku na rok poszerza siÄ™ o nowych producentĂłw oraz dystrybutorĂłw, dostarczajÄ…cych mniej sprawdzone rozwiÄ…zania, gĹ‚Ăłwnie z Azji. W celu zapewnienia wymaganego poziomu bezpieczeĹ„stwa, nie warto czynić pozornych oszczÄ™dnoĹ›ci kupujÄ…c osprzÄ™t sygnalizacyjny mniej renomowanych producentĂłw. Firma W2 jako krajowy lider gwarantuje 36-miesiÄ™czny okres bezawaryjnej pracy swoich produktĂłw.

R E K L A M A

Podsumowanie

9 3 D

W2 - 3 8 g/ Ag<BB: + + 3 :D >C: C: BB <( ! - E7D3 (3)

77737D3 (3)

1-2/2018

65

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Elementy bezpieczeństwa

dla aplikacji wykorzystujÄ…cych roboty - 7T U 7 8

8 ) 8 7 ( ! 7 7 8T

-8 ! ) 7 3 !

) L 7 7 (

T ! ) 7 / 8 7

7 W 7 7-/

7 X ( 7/

8 - / / ( )3

J

eĹ›li zaangaĹźowanie pracownika w proces produkcyjny nie jest niezbÄ™dne lub jest niepoşądane, maszyny i urzÄ…dzenia stanowiÄ…ce potencjalne ĹşrĂłdĹ‚o zagroĹźenia dla czĹ‚owieka odgradzane sÄ… od otoczenia mechanicznymi elementami zabezpieczajÄ…cymi. WejĹ›cie do stref pracy robotĂłw jest z zasady konieczne tylko w przypadku prowadzenia prac serwisowych. DostÄ™p odbywa siÄ™ przez drzwi bezpieczeĹ„stwa, ktĂłre muszÄ… być zabezpieczone specjalnymi czujnikami,

66

wykrywajÄ…cymi ich otwarcie i wysyĹ‚ajÄ…cymi sygnaĹ‚ nakazujÄ…cy zatrzymanie maszyny, co umoĹźliwia jej bezpiecznÄ… obsĹ‚ugÄ™.

Wszechstronne zabezpieczenia W zaleĹźnoĹ›ci od wymagaĹ„, rodzaju zabudowy i warunkĂłw Ĺ›rodowiskowych aplikacji stosuje siÄ™ czujniki o róşnej budowie i zasadach aktywacji. W przypadku montaĹźu ukrytego bardzo ekonomicznym rozwiÄ…zaniem sÄ… czujniki magnetyczne PSENmag. Z kolei czujniki oparte na technologii RFID, takie jak np. PSENcode, zapewniajÄ… maksymalnÄ… swobodÄ™ montaĹźu i najwyĹźszy stopieĹ„ ochrony przed nieuprawnionym manipulowaniem. JeĹ›li urzÄ…dzenia zabezpieczajÄ…ce muszÄ… zostać zainstalowane w pobliĹźu strefy niebezpiecznego ruchu – np. ze wzglÄ™du na brak miejsca – trzeba wziąć pod uwagÄ™ zagroĹźenie zwiÄ…zane z dĹ‚ugim wybiegiem maszyny. W takiej sytuacji naleĹźy bezwzglÄ™dnie

P R O M O C J A

zastosować zabezpieczenia mechaniczne lub wygrodzenia wyposaĹźone w rygle PSENsgate. Poza technicznymi zasadami dziaĹ‚ania czujnikĂłw istotna jest rĂłwnieĹź duĹźa liczba wariantĂłw sprzÄ™towych, gwarantujÄ…cych realizacjÄ™ niemal wszystkich scenariuszy monitoringu. Czujniki PSENcode znajdujÄ… zastosowanie w procesie montaĹźu nadwozi samochodowych z wykorzystaniem robotĂłw, gdzie za pomocÄ… tylko jednego czujnika moĹźna monitorować aş do trzech pozycji. MoĹźliwe obszary zastosowania to aplikacje, w ktĂłrych wymagane sÄ… rÄ™czne interwencje, np. w zakresie podawania i odbierania elementĂłw blaszanych ze stanowiska pracy robota otoczonego klatkÄ… ochronnÄ…. W przypadku aplikacji z wykorzystaniem robotĂłw, przy ktĂłrych konieczna jest kontrola realizowana przez czĹ‚owieka czy rÄ™czne podawanie elementĂłw, jako dodatkowÄ… ochronÄ™ stosuje siÄ™ rĂłwnieĹź mechanizmy ochronne dziaĹ‚ajÄ…ce na zasadzie bezdotykowej, takie jak np. kurtyny Ĺ›wietlne PSENopt. Konieczne moĹźe okazać siÄ™ takĹźe zapewnienie ochrony przed wtargniÄ™ciem w postaci zainstalowanych poziomo kurtyn Ĺ›wietlnych lub skanerĂłw laserowych PSENscan. W niektĂłrych przypadkach optymalnym rozwiÄ…zaniem jest uĹźycie mat bezpieczeĹ„stwa PSENmat – np. w sytuacji, w ktĂłrej moĹźliwość zastosowania systemĂłw optycznych jest ograniczona ze wzglÄ™du na warunki Ĺ›rodowiskowe zwiÄ…zane z danym procesem, takie jak pyĹ‚, dym, mgĹ‚a czy para wodna. W przypadku współdzielenia obszaru roboczego przez czĹ‚owieka i robota dÄ…Ĺźy siÄ™ do zapewnienia AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

bezpieczeĹ„stwa aplikacji przy uĹźyciu komponentĂłw i funkcji bezpieczeĹ„stwa wbudowanych w roboty lub umieszczonych na nich. PrzykĹ‚adowo funkcje zapewniajÄ…ce bezpieczeĹ„stwo ruchĂłw robota Ĺ‚Ä…czy siÄ™ z czujnikami bezdotykowymi, wbudowanymi w robota czujnikami momentĂłw lub umieszczonymi na robocie czujnikami dotykowymi. Ruch robota w tego typu aplikacjach jest zasadniczo znacznie wolniejszy niĹź w przypadku w peĹ‚ni zautomatyzowanych aplikacji. Tego rodzaju koncepcje bezpieczeĹ„stwa stosuje siÄ™ obecnie w robotyce usĹ‚ugowej w odniesieniu do współpracy czĹ‚owieka z robotem. Po uwzglÄ™dnieniu innych wymagaĹ„ bezpieczeĹ„stwa moĹźna je rĂłwnieĹź zastosować przy wdraĹźaniu aplikacji.

9 3

Dynamiczna ochrona strefy bezpieczeĹ„stwa W przypadku współpracy miÄ™dzy czĹ‚owiekiem a robotem obsĹ‚ugujÄ…cym wiÄ™ksze Ĺ‚adunki, przedstawione wczeĹ›niej koncepcje zapewnienia bezpieczeĹ„stwa sÄ… niewystarczajÄ…ce – wĂłwczas niezbÄ™dne staje siÄ™ duĹźo wiÄ™ksze stopniowanie obserwacji zdarzeĹ„. Konieczne jest np. rozróşnienie, czy czĹ‚owiek znajduje siÄ™ w promieniu wystÄ™powania niebezpiecznych ruchĂłw (strefa ostrzegania), czy 1-2/2018

wkroczyĹ‚ juĹź do strefy o zwiÄ™kszonych wymogach bezpieczeĹ„stwa (strefa bezpieczeĹ„stwa). W idealnym przypadku powinna być moĹźliwa dynamiczna regulacja tych stref, np. wytyczanie ich na podstawie zakresu ruchu maszyny lub robota objÄ™tych monitoringiem bezpieczeĹ„stwa. DziÄ™ki temu moĹźliwe jest zorganizowanie w takim Ĺ›rodowisku współpracy miÄ™dzy czĹ‚owiekiem a robotem, dla ktĂłrej statyczne mechanizmy zabezpieczajÄ…ce sÄ… niewystarczajÄ…ce. Nowe rozwiÄ…zania oparte na zastosowaniu kamer zapewniajÄ… bezpieczne monitorowanie pĂłl i stref bezpieczeĹ„stwa w przestrzeni wielowymiarowej – w ten sposĂłb dziaĹ‚a np. system kamer 3D SafetyEYE do monitorowania stref niebezpiecznych. DziÄ™ki dziaĹ‚aniu w trzech wymiarach takie systemy czujnikĂłw otwierajÄ… nowe moĹźliwoĹ›ci w zakresie projektowania aplikacji. Co wiÄ™cej, na poszczegĂłlnych etapach procesu moĹźna dowolnie definiować ustawienia stref bezpieczeĹ„stwa. Dalszy rozwĂłj w tym obszarze uwarunkowany jest potrzebami przyszĹ‚ych aplikacji. PoĹ‚Ä…czenie bezpiecznego robota z systemem kamer bezpieczeĹ„stwa 3D oraz swobodnÄ… komunikacjÄ… moĹźe pozwolić na scalenie i optymalizacjÄ™ oddzielonych od siebie etapĂłw procesu. Bezpieczny robot zna swoje

bezpieczne poĹ‚oĹźenie, bezpiecznÄ… prÄ™dkość i bezpieczny kierunek ruchu, a system kamer bezpieczeĹ„stwa zna poĹ‚oĹźenie obiektĂłw (ludzi) w zasiÄ™gu jego pracy. Zamiast bezwzglÄ™dnie unieruchamiać maszyny system moĹźe reagować bardziej elastycznie, zapewniajÄ…c unikniÄ™cie niepotrzebnych przestojĂłw, a tym samym wzrost wydajnoĹ›ci procesĂłw produkcyjnych. Dotychczas nie udaĹ‚o siÄ™ stworzyć uniwersalnego robota ani systemu czujnikĂłw, ktĂłre zapewniaĹ‚yby bezpieczeĹ„stwo we wszystkich moĹźliwych do przewidzenia aplikacjach. Wymogi w zakresie bezpieczeĹ„stwa sÄ… zawsze uzaleĹźnione od danej aplikacji. Do stworzenia bezpiecznego Ĺ›rodowiska pracy robota konieczne jest caĹ‚oĹ›ciowe uwzglÄ™dnienie robota, narzÄ™dzia i obrabianego przedmiotu oraz innych maszyn stosowanych w procesie, np. urzÄ…dzeĹ„ do przeĹ‚adunku materiaĹ‚Ăłw. W praktyce oznacza to konieczność przeprowadzenia indywidualnej oceny pod kÄ…tem bezpieczeĹ„stwa dla kaĹźdej aplikacji.

PILZ POLSKA Sp. z o.o. - 3 #- 7 @:/ BD<@AD 7 3 DD AAC ;@ BB/ 5 DD AAC ;@ B= <( 5 E) 3)

7773) 3 (?) < F

67

PRAWO I NORMY

OLIWIA CZARNOCKA rzecznik patentowy POLSERVICE, Kancelaria RzecznikĂłw Patentowych

Wystawy a zgĹ‚oszenia do UrzÄ™du Patentowego F ! ) 7 /

8 7 X 7 7

-X 7 ) ( 7 /

X ) ) 7

7 T ) ( 7 W 3

,) 8 8T (- ( 7 ) U) 7 - 7 ) 7

7 7 -X 7

) ( 7 / 7) 7 7 DB@g 3 -( X 7 8T

) 7 7

7 7 7 7

8 7 3

68

O

publikowane we wrzeĹ›niu 2017 r. dane statystyczne dotyczÄ…ce dziaĹ‚alnoĹ›ci UrzÄ™du Patentowego RP za rok 2016 pokazujÄ… zmiany w obszarze ochrony wĹ‚asnoĹ›ci przemysĹ‚owej. ZauwaĹźalny jest wzrost udziaĹ‚u procentowego zgĹ‚oszeĹ„ patentowych i wzorĂłw uĹźytkowych ze strony podmiotĂłw sektora gospodarczego: w 2014 r. stanowiĹ‚y one 45,14 proc. wszystkich zgĹ‚oszeĹ„ patentowych i wzorĂłw uĹźytkowych, w 2015 r. â€“ 45,37 proc., a w 2016 r. juĹź 52,76 proc. RosnÄ…ce zainteresowanie ochronÄ… patentowÄ… moĹźe Ĺ›wiadczyć o wyĹźszym poziomie opracowywanych w sektorze gospodarki rozwiÄ…zaĹ„, a zatem przykĹ‚adania wiÄ™kszej wagi do ich ochrony. Liczba przyznanych patentĂłw i praw ochronnych udzielonych podmiotom krajowym w 2016 r. takĹźe wzrosĹ‚a w porĂłwnaniu do roku poprzedniego (o 40 proc.), co Ĺ›wiadczy o lepszej jakoĹ›ci rozwiÄ…zaĹ„ i coraz wyĹźszym poziomie technologicznym. Zaobserwować moĹźna ponadto wzrost udziaĹ‚u procentowego przyznanych patentĂłw i praw ochronnych na wzory uĹźytkowe dla podmiotĂłw sektora gospodarki, ktĂłre sÄ… bezpoĹ›rednio zainteresowane komercjalizacjÄ… zgĹ‚aszanych rozwiÄ…zaĹ„. Udzielone patenty i prawa ochronne dotyczyĹ‚y rozwiÄ…zaĹ„ z wielu dzie-

dzin, a wzrost liczby udzielonych praw wyĹ‚Ä…cznych obserwuje siÄ™ nie tylko w dziedzinie szeroko pojÄ™tej life science, takiej jak np. analiza materiaĹ‚u biologicznego czy biotechnologia, ale rĂłwnieĹź w obszarze chemii spoĹźywczej i chemii wysokogatunkowych zwiÄ…zkĂłw organicznych oraz w dziedzinie elementĂłw mechanicznych, komunikacji cyfrowej, rozwiÄ…zaĹ„ dotyczÄ…cych kontroli i sterowania, maszyn elektrycznych, technologii obrĂłbki i powlekania powierzchni, a takĹźe telekomunikacji. Wzrost moĹźna zaobserwować zarĂłwno w liczbie zgĹ‚oszeĹ„ wzorĂłw przemysĹ‚owych dokonanych w UrzÄ™dzie Patentowym RP, jak i praw z rejestracji na wzory przemysĹ‚owe udzielonych przez ten urzÄ…d.

UĹ‚atwienia w przepisach W 2016 r. wprowadzono korzystne zmiany w postÄ™powaniu w sprawie zgĹ‚oszeĹ„ wzorĂłw przemysĹ‚owych. Art. 15 ustawy Prawo wĹ‚asnoĹ›ci przemysĹ‚owej umoĹźliwiĹ‚ korzystanie z pierwszeĹ„stwa z wystawienia na wystawach krajowych dla wzorĂłw przemysĹ‚owych. Przepis ten dotyczy rĂłwnieĹź wzorĂłw uĹźytkowych. Wprowadzone zmiany uwzglÄ™dniajÄ… interes Ĺ›rodowisk zajmujÄ…cych siÄ™ organizacjÄ… wystaw publicznych, a takĹźe AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY interesów przedsiębiorców, którzy chcą prezentować swoje rozwiązania na wystawach publicznych w Polsce, a następnie dokonać zgłoszenia do Urzędu Patentowego. Ogólna zasada przewiduje, że rozwiązanie (wzór użytkowy lub przemysłowy) nie może być nigdzie ujawnione (nawet przez twórcę rozwiązania) przed dokonaniem zgłoszenia do Urzędu Patentowego. W przeciwnym wypadku wchodzi ono do stanu

w ciągu trzech miesięcy od daty zgłoszenia. Późniejsze złożenie oświadczenia albo dowodu nie skutkuje przyznaniem pierwszeństwa. Bardzo ważne jest dostarczenie dowodu wystawienia do Urzędu Patentowego w dniu dokonywania zgłoszenia. Zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów użytkowych dowód pierwszeństwa wynikającego z wysta-

ART. 15 USTAWY PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ UMOŻLIWIŁ KORZYSTANIE Z PIERWSZEŃSTWA Z WYSTAWIENIA NA WYSTAWACH KRAJOWYCH DLA WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH. PRZEPIS TEN DOTYCZY RÓWNIEŻ WZORÓW UŻYTKOWYCH. techniki, a na rozwiązania, które znajdują się już w stanie techniki nie może być udzielone prawo wyłączne. Możliwość powołania się na wystawę (pierwszeństwo z wystawienia), na której ujawniono publiczności rozwiązanie, ułatwia zorientowanie się, czy rozwiązanie ma szanse na sukces komercyjny. Części przedsiębiorców dopiero takie rozeznanie rynku pozwala ocenić celowość dokonywania zgłoszeń do Urzędu Patentowego i ponoszenia kosztów związanych z prowadzeniem postępowania i utrzymywaniem ochrony. Warunkiem jest to, że wystawa, na którą powołuje się przedsiębiorca podczas dokonywania zgłoszenia do Urzędu Patentowego nie może odbyć się wcześniej niż sześć miesięcy przed dokonaniem zgłoszenia. Należy pamiętać, aby w podaniu o udzielenie prawa ochronnego dla wzoru użytkowego lub prawa z rejestracji dla wzoru przemysłowego wskazać informację o wystawie. Zgodnie z art. 35 ustawy Prawo własności przemysłowej, zgłaszający chcący skorzystać z uprzedniego pierwszeństwa powinien w podaniu złożyć oświadczenie oraz dołączyć dowód potwierdzający zaprezentowanie rozwiązania na określonej wystawie. Taki dowód może być również złożony 1-2/2018

wienia wynalazku lub wzoru użytkowego powinien zawierać zaświadczenia kierownika wystawy o wystawieniu wzoru użytkowego na danej wystawie. W zaświadczeniu należy podać nazwisko i imię lub nazwę wystawcy, nazwę i miejscowość oraz okres trwania wystawy, datę wystawienia wzoru użytkowego, a także stwierdzenie tożsamości wystawionego przedmiotu z załączonym opisem i rysunkiem tego przedmiotu (który powinien ujawniać istotne cechy techniczne prezentowanego rozwiązania), poświadczone przez kierownika wystawy w sposób niebudzący wątpliwości co do autentyczności treści dokumentów. Zgłoszenie powinno także zawierać dokument stwierdzający charakter wystawy. Wykaz wystaw, które będą uwzględniane jest zamieszczany w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Obecnie wystawami dającymi pierwszeństwo do uzyskania w Rzeczypospolitej Polskiej prawa ochronnego na wzór użytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysłowego są m.in. organizowane przez Targi Kielce Targi Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami EKOTECH (28.02–1.03.2018), Międzynarodowe Targi Energetyki i Elek-

trotechniki ENEX (28.02–1.03.2018), Targi Przemysłu Drzewnego i Gospodarki Zasobami Leśnymi LAS-EXPO (16–18.03.2018), Targi Obróbki Metali, Obrabiarek i Narzędzi STOM-TOOL (10–12.04.2018), Targi Obróbki Blach i Cięcia STOM-BLECH&CUTTING (10– 12.04.2018), Międzynarodowe Targi Technologii i Urządzeń dla Spawalnictwa SPAWALNICTWO (10–12.04.2018), Targi Technologii Antykorozyjnych oraz Ochrony Powierzchni EXPO-SURFACE (10–12.04.2018) i Międzynarodowe Targi Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych i Gumy PLASTPOL (22–25.05.2018).

Niezbędna renoma Wystawa ma dawać rękojmię wiarygodności, a w szczególności mieć ustaloną renomę i długoletnią tradycję – musi być organizowana co najmniej od pięciu lat i przynajmniej raz na dwa lata, zaś liczba wystawców nie może być niższa niż 50. Wniosek o przyznanie pierwszeństwa z wystawy powinien zawierać oficjalną nazwę wystawy wraz ze wskazaniem czy ma ona charakter krajowy, regionalny czy międzynarodowy. Ponadto powinien zawierać miejsce, datę rozpoczęcia i okres trwania wystawy, a także jej zakres przedmiotowy. Jeśli w trakcie sześciu miesięcy między wystawieniem produktu a dokonaniem zgłoszenia do Urzędu Patentowego właściciel rozwiązania sprzeda go innemu podmiotowi, możliwość powołania się na pierwszeństwo z wystawy również podlega zbyciu (w postaci umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności). W przypadku śmierci twórcy prawo pierwszeństwa podlega dziedziczeniu. W 2016 r. do Urzędu Patentowego zgłoszono 35 wniosków o przyznanie pierwszeństwa z wystawy. Urząd nie opublikował jeszcze danych za rok 2017. Zwiększenie liczby zgłoszeń krajowych podmiotów w dziedzinie rozwiązań technicznych, jak również wzornictwa przemysłowego świadczy o wzroście poziomu innowacyjności, która przekłada się na zyski firm i budowanie pozytywnego wizerunku podmiotów. Oliwia Czarnocka 69

RYNEK

Pomiar masy w obszarach zagroĹźonych wybuchem 7 - U ) ( - WL ( 8 X ( T

( L 7) 7 7 X

- / ( W 7 - 3 V ( 7 - 7 ) 7 -8T

X 8 7

( 5 7 !- 7 / ( T ! L ) T 7 T)

) 8

-! ) X -3

Dariusz Falkiewicz

70

A

tmosfera wybuchowa powstaje w wyniku mieszania z powietrzem par Ĺ‚atwopalnych cieczy (paliwa, alkohole, rozcieĹ„czalniki), niektĂłrych gazĂłw oraz pyĹ‚Ăłw palnych generowanych podczas skĹ‚adowania, transportu czy obrĂłbki wielu materiaĹ‚Ăłw.

PojÄ™cie bezpieczeĹ„stwa JeĹźeli dana przestrzeĹ„ w wyniku wystÄ™powania róşnych czynnikĂłw zostaĹ‚a zakwalifikowana jako strefa zagroĹźona wybuchem, przedsiÄ™biorca zobligowany jest do stosowania odpowiednich Ĺ›rodkĂłw ochrony, w tym do stosowania bezpiecznych urzÄ…dzeĹ„ odpowiednich dla danego zagroĹźenia. Najczęściej z tym problemem spotykajÄ… siÄ™ menedĹźerowie przedsiÄ™biorstw usytuowanych w sektorach gospodarki, takich jak przemysĹ‚ naftowy i gazowniczy, chemiczny, farmaceutyczny i nierzadko spoĹźywczy. P R O M O C J A

Aspekt prawny PowyĹźsze zagadnienia znalazĹ‚y odzwierciedlenie w prawodawstwie polskim i europejskim. Obecnie obowiÄ…zujÄ…ca Dyrektywa 2014/34/UE, tzw. Dyrektywa ATEX 114 Parlamentu Europejskiego i Rady, zostaĹ‚a wprowadzona 20 kwietnia 2016 r. a do ustawodawstwa polskiego weszĹ‚a zgodnie z RozporzÄ…dzeniem Ministra Rozwoju (Dz.U. z 2016 r., poz. 817) Dokument ten jest zbiorem regulacji dotyczÄ…cych stosowania urzÄ…dzeĹ„ w atmosferze wybuchowej. Przede wszystkim wyznaczony zostaĹ‚ podziaĹ‚ na dwie grupy. Grupa I â€“ urzÄ…dzenia i systemy ochronne przeznaczone do uĹźytku w zakĹ‚adach gĂłrniczych, w ktĂłrych wystÄ™puje zagroĹźenie metanowe lub zagroĹźenie wybuchem pyĹ‚u wÄ™glowego. Grupa II â€“ urzÄ…dzenia i systemy ochronne przeznaczone do uĹźytku w innych niĹź wymienione wyĹźej miejscach zagroĹźonych wystÄ™powaniem atmosfer AUTOMATYKA

RYNEK tych elementów powstaje nowa linia wag przeznaczonych do pracy w przestrzeniach Ex, które spełniają najwyższe standardy bezpieczeństwa i zawierają rozwiązania konstrukcyjne uniemożliwiające zainicjowanie zapłonu mieszanin wybuchowych.

Waga 7 ( $0|

Indykator wagowy PUE HX5.EX wybuchowych. W artykule będziemy zajmować się tylko urządzeniami grupy II – pozostałe stanowią odrębny zbiór instrumentów wyspecjalizowanych do spełniania specyficznych wymogów przemysłu górniczego. W ramach każdej grupy urządzenia dzieli się dalej na kategorie. W interesującej nas grupie ll wyróżnia się następujące urządzenia: Kategoria 1: urządzenia zapewniające bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa nawet w przypadku rzadko występujących awarii: – w przypadku defektu jednego ze środków zabezpieczających, przynajmniej drugi niezależny środek zapewni wymagany poziom bezpieczeństwa, – wymagany poziom zabezpieczenia będzie zapewniony w przypadku wystąpienia dwóch niezależnych od siebie uszkodzeń. Kategoria 2: urządzenia zapewniające wysoki poziom bezpieczeństwa, o zabezpieczeniach, które gwarantują ochronę nawet w przypadku częstych zaburzeń lub uszkodzeń urządzeń. Kategoria 3: urządzenia zapewniające normalny poziom bezpieczeństwa, o zabezpieczeniach gwarantujących ochronę podczas normalnej pracy urządzenia. Należy także wspomnieć o dyrektywie 1999/92/WE, tzw. Dyrektywie

ATEX 137, w której zdefiniowano podział stref klasyfikowanych na podstawie częstotliwości pojawiania się i czasu trwania środowisk wybuchowych. Klasyfikacja została przedstawiona w tabeli.

Wagi przemysłowe z zatwierdzeniem ATEX Praktycznie każda działalność wytwórcza w przemyśle nierozerwalnie związana jest z zagadnieniem pomiaru wielkości elektrycznych i nieelektrycznych, w tym pomiaru masy. Współcześnie z wag korzysta prawie każda branża – od spożywczej, chemicznej, farmaceutycznej, przez przemysł ciężki, do transportu drogowego czy kolejowego. Nierzadko z uwagi na konieczność instalacji tego typu urządzeń w strefach zakwalifikowanych do zagrożonych wybuchem, przedsiębiorcy stają przed zadaniem doboru sprzętu odpowiadającego wymaganiom określonym przez wymienione dyrektywy, poświadczonego certyfikacją. Wychodząc naprzeciw tym wymaganiom firma Radwag Wagi Elektroniczne opracowała nowoczesny terminal wagowy PUE HX5.EX spełniający najwyższe standardy bezpieczeństwa oraz linię współpracujących z nim platform przeznaczonych do pracy w strefach gazowych i pyłowych. Z kombinacji

ATMOSFERA WYBUCHOWA WYWOŁANA PRZEZ MIESZANINĘ POWIETRZA Z: Gazy, opary, mgły (strefa G)

STREFA ZAGROŻONA WYBUCHEM strefa 0 strefa 1

9 3 # 7

strefa 2

Palne pyły (strefa D)

strefa 20 strefa 21 strefa 22

1-2/2018

Indykator PUE HX5.EX to nowoczesne urządzenie pomiarowe służące do budowy wag tensometrycznych przeznaczonych do pracy w obszarach produkcyjnych zagrożonych wybuchem zaklasyfikowanych do stref 1, 21, 2 i 22. Przeznaczony jest do stosowania w trudnych warunkach środowiskowych oraz lokalizacjach o wysokich standardach higieny, jakie występują w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym czy spożywczym. Wytrzymała, wykonana ze stali nierdzewnej AISI304 obudowa zapewnia wysoki stopień ochrony IP66/IP68 (do 1,5 m zanurzenia). Solidna podstawa umożliwia montaż terminala na płaskiej powierzchni lub ścianie. Duży (5˝), kolorowy wyświetlacz wysokiej rozdzielczości zapewnia łatwe i czytelne przekazywanie informacji o aktualnym stanie realizowanego procesu. Graficzny interfejs użytkownika może być konfigurowany za pomocą widżetów, co wpływa na ergonomię pracy z urządzeniem. Do budowy terminala wykorzystano wysokiej klasy komponenty elektroniczne zapewniające wysoką precyzję i doskonałą powtarzalność pomiaru. Miernik może współpracować z układem 4 belek tensometrycznych o impedancji 350 Ω lub 8 czujników 1000 Ω, co umożliwia budowę urządzeń wagowych o dowolnej konfiguracji. Wśród 35 przycisków klawiatury znajdują się programowalne klawisze funkcyjne ułatwiające CHARAKTERYSTYKA STREFY

występują ciągle, utrzymuje się przez długi czas występuje sporadycznie nie występuje podczas normalnej pracy, a jeżeli wystąpi, to utrzymuje się przez krótki czas występują ciągle, utrzymuje się przez długi czas występuje sporadycznie nie występuje podczas normalnej pracy, a jeżeli wystąpi, to utrzymuje się przez krótki czas

71

RYNEK

"|:<0|

dostosowanie jej do indywidualnych potrzeb użytkownika. Rozbudowane oprogramowanie umożliwia realizację wielu zadań związanych z pomiarem masy, takich jak: liczenie sztuk, ważenia kontrolne czy funkcje pomiarów statystycznych. Bezpieczeństwo gromadzonych danych gwarantuje zaimplementowana nieulotna pamięć Alibi.

Zasilanie Do zasilania miernika PUE HX5.EX dedykowany jest wyłącznie certyfikowany zasilacz iskrobezpieczny produkcji Radwag Wagi Elektroniczne. W zależności od konfiguracji sieci zasilającej w miejscu użytkowania terminala, użytkownik może skorzystać z wersji zasilacza przeznaczonej do pracy wewnątrz strefy zagrożonej wybuchem lub poza nią.

Komunikacja Nawet najlepsze urządzenie pomiarowe bez możliwości współpracy z innymi elementami automatyki, systemami informatycznymi i nadrzędnymi układami regulacji i sterowania nie zaspokoi wysokich wymagań współczesnego rynku. Świadomi tego inżynierowie firmy Radwag Wagi Elektroniczne wyposażyli terminal PUE HX5.EX w dwa szeregowe, iskrobezpieczne interfejsy komunikacyjne RS-232 i jeden RS-485. Do interfejsów można podłączyć urządzenia z interfejsami iskrobezpiecznymi, przystosowanymi do pracy w strefie zagrożonej wybuchem. Kiedy zachodzi konieczność integracji z urządzeniem nieiskrobezpiecznym, pracującym poza strefą Ex, użytkownik musi zadbać o odpowiednią separację. Na rynku znajduje się szeroka gama odpowiednich barier o parametrach dopasowanych do tego typu zadań. 72

Terminal ma zaimplementowany rozbudowany protokół komunikacyjny, który umożliwia współpracę z oprogramowaniem komputerowym czy sterownikami PLC. Możliwość rozszerzenia o cyfrowe wejścia/wyjścia (4 IN/4 OUT) zwiększa dostępną gamę współpracujących z terminalem urządzeń o elementy automatyki zgodne z dyrektywą ATEX. Przykładem może być solenoidowy zawór małej mocy, przyciski sterujące czy zaawansowane wyspy zaworowe. Oczywiście podobnie jak w przypadku pozostałych interfejsów, dzięki zastosowaniu odpowiedniej bariery separacyjnej, wejścia/wyjścia można podłączyć do urządzeń nieprzeznaczonych do pracy w strefach Ex.

Dodatkowy moduł interfejsów Bardziej wymagający użytkownicy mogą skorzystać z dodatkowego urządzenia, jakim jest moduł IM01. EX. Umożliwia rozszerzenie dostępnej palety interfejsów terminala wagowego PUE HX5.EX. Jest instalowany poza strefą zagrożoną wybuchem i połączony z miernikiem przez interfejs iskrobezpieczny. Umożliwia współpracę wag z akcesoriami takimi jak: skanery kodów kreskowych, drukarki, zewnętrzne wyświetlacze masy, przyciski sterujące, kolumny świetlne, buzzery, sterowniki PLC oraz inne urządzenia sterująco-sygnalizujące, a także komputery klasy PC. Moduł może być wyposażony w szeregowe interfejsy RS-232 (2 szt.), RS-485, USB i Ethernet. Automatycy docenią możliwość instalacji 12 wejść i 12 wyjść cyfrowych oraz wyjścia analogowego 4–20 mA/0–10 V. Najbardziej wymagający integratorzy znajdą zaawansowane interfejsy i protokoły takie jak Profibus, Profinet, CANopen czy DeviceNet. Szeroka gama dostępnych przewodów, wtyczek czy terminatorów uzupełnia ofertę.

na wieloletnim doświadczeniu, opracowała szeroką gamę tych urządzeń zaspokajając potrzeby nawet najbardziej wymagających użytkowników. Dobierając platformę wagową do swoich potrzeb należy zwrócić uwagę na parametry takie jak udźwig maksymalny, oczekiwana dokładność pomiaru i wymiary. Mając zdefiniowane te parametry można przejść do określenia wymaganej odporności na czynniki środowiskowe, takie jak np. wilgoć i zapylenie. Jednym z najważniejszych kryteriów będzie też rodzaj atmosfery wybuchowej, w jakiej będzie pracowało urządzenie – czy będą to gazy i ich pary, czy mieszanina powietrza z palnymi pyłami. Podstawowy podział platform wagowych wynika z liczby użytych do ich budowy czujników tensometrycznych. Platformy jednoczujnikowe przeznaczone są głównie do szybkich i dokładnych pomiarów mas nieprzekraczających 300 kg przy zachowaniu rozdzielczości do 30 000 działek. Wyposażone są w nierdzewną szalkę oraz, w zależności od ich rodzaju, konstrukcję wykonaną ze stali nierdzewnej, kwasoodpornej lub węglowej, zabezpieczonej antykorozyjnie przez malowanie proszkowe. Klasa odporności IP waha się od IP65 do IP68/69. Platformy czteroczujnikowe przeznaczone są głównie do dokładnych pomiarów mas o dużych gabarytach. Wykonane są ze stali nierdzewnej lub węglowej pokrytej warstwą lakierniczą. Mają konstrukcję dostosowaną do ważenia różnego rodzaju ładunków (wagi zagłębiane w podłożu, paletowe, najazdowe itp.). Maksymalny udźwig waha się od 60 kg dla najmniejszych urzą-

Platformy wagowe Oczywiście sam terminal nie stanowi gotowego urządzenia pomiarowego. Należy jeszcze wybrać odpowiednią do wymagań i warunków środowiskowych platformę wagową. Firma Radwag Wagi Elektroniczne, bazując

- 5 8 7

AUTOMATYKA

RYNEK Podsumowanie Nowe wagi serii HX5.EX to ciekawa propozycja dla wszystkich przedsiÄ™biorcĂłw spotykajÄ…cych siÄ™ na co dzieĹ„ z pojÄ™ciem atmosfery wybuchowej. Szeroki wybĂłr urzÄ…dzeĹ„, nowoczesne rozwiÄ…zania i duĹźa konkurencyjność stawiajÄ… firmÄ™ Radwag Wagi Elektroniczne na pozycji lidera wĹ›rĂłd producentĂłw tego typu aparatury pomiarowej nie tylko w Europie, ale i na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. Dobrze rozwiniÄ™ta sieć sprzedaĹźy zapewni Ĺ‚atwy dostÄ™p do oferowanych rozwiÄ…zaĹ„ rozlegĹ‚ej grupie odbiorcĂłw. GorÄ…co zachÄ™camy do zapoznania siÄ™ z naszÄ… ofertÄ….

9 3 # 7

C< -8 7 "|:<0|<C"Y

dzeĹ„ do 6000 kg dla cięşkich wag przemysĹ‚owych. UĹźytkownicy mogÄ… teĹź liczyć na wykonania indywidualne dopasowane do ich potrzeb (modyfikacje wymiarĂłw, materiaĹ‚Ăłw). Firma

Dariusz Falkiewicz

Radwag Wagi Elektroniczne posiada szerokie doĹ›wiadczenie w zakresie produkcji wyrobĂłw nietypowych a jej inĹźynierowie chÄ™tnie udzielajÄ… pomocy przy okreĹ›leniu ich niezbÄ™dnych parametrĂłw.

RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE - 3 + DA/ Dg<gBB # ( 3 CA >AC AA BB 5 CA >A: BB @B <( (E 7 3)

7773 7 3)

R E K L A M A

PARTNEREM TARGĂ“W ENEX 2018

XVI TARGI ODNAWIALNYCH

28.02-1.03.2018 Kielce

www.enex.pl

PATRONAT HONOROWY 1-2/2018

RĂ“WNOLEGLE ODBĘDZIE SIĘ 73

RYNEK

Nowoczesna komunikacja Anybus Wireless Bridge II Technologie bezprzewodowe, takie jak Bluetooth i WLAN, T UW 8 7

7 X 7 ) 8 ) ( 7 3 W T 7 X ( 8 ) 7 ! 7 (/ X

7 8 8 / 7 - U) ( 8 3

B

e z p rze w o d o we urzÄ…dzenia Anybus charakteryzujÄ… siÄ™ wydajnoĹ›ciÄ…, bezpieczeĹ„stwem i niezawodnoĹ›ciÄ… na rĂłwni z rozwiÄ…zaniami komunikacji przewodowej. Produkty te pozwalajÄ… sprostać wymaganiom nowoczesnej fabryki i PrzemysĹ‚owego Internetu Rzeczy.

WymieĹ„ kabel szeregowy lub Ethernet na poĹ‚Ä…czenie bezprzewodowe Anybus Wireless Bridge jest idealny dla integratorĂłw systemĂłw, ktĂłrzy muszÄ… 74

P R O M O C J A

ustanowić niezawodne poĹ‚Ä…czenie bezprzewodowe do uĹźytku przemysĹ‚owego. RozwiÄ…zanie jest czÄ™sto stosowane do utworzenia poĹ‚Ä…czenia miÄ™dzy dwoma punktami sieci przemysĹ‚owej, ale moĹźe być rĂłwnieĹź stosowane jako punkt dostÄ™powy Ĺ‚Ä…czÄ…cy nawet siedmiu uĹźytkownikĂłw. Firma HMS Industrial Networks, wprowadzajÄ…c ulepszonÄ… wersjÄ™ popularnego mostu Anybus Wireless Bridge, stworzyĹ‚a nowe moĹźliwoĹ›ci konstruowania przemysĹ‚owych rozwiÄ…zaĹ„ bezprzewodowych. AWB II obsĹ‚uguje do 400 m niezawodnej komunikacji bezprzeAUTOMATYKA

wodowej i moĹźe komunikować siÄ™ zarĂłwno przez Bluetooth, jak i WLAN. Idealnie nadaje siÄ™ do zastÄ…pienia okablowania Ethernet w trudno dostÄ™pnych lub niebezpiecznych miejscach. KorzystajÄ…c z tego rozwiÄ…zania, inĹźynierowie automatyki mogÄ… uzyskać nowÄ… i inteligentnÄ… infrastrukturÄ™ sieciowÄ…. UĹźywany czÄ™sto jako kabel ethernetowy do wymiany danych (komunikacja point-to-point) AWB II moĹźe być rĂłwnieĹź stosowany jako punkt dostÄ™powy dla kilku wÄ™zĹ‚Ăłw WLAN/Bluetooth, takich jak smartfony lub tablety. W ten sposĂłb oszczÄ™dnoĹ›ci sÄ… osiÄ…gane dziÄ™ki zmniejszeniu okablowania Ethernet.

TM

C( % 6* ' (!) " *! D! *6;9) ! )! ! & "

PĹ‚ynna komunikacja w kaĹźdym miejscu

:, 6

Nowy Anybus Wireless Bridge II ma nie tylko wiÄ™kszy zasiÄ™g bezprzewodowy, ale takĹźe bardziej wydajnÄ… zintegrowanÄ… antenÄ™ bezprzewodowÄ…. MoĹźna go Ĺ‚atwo skonfigurować za pomocÄ… przycisku lub nowego zintegrowanego interfejsu internetowego. Anybus Wireless Bridge II jest zbudowany na bazie tej samej technologii bezprzewodowej, jak inne produkty wprowadzone przez firmÄ™ HMS w 2016 r. Anybus Wireless Bolt jest punktem dostÄ™powym do montaĹźu na urzÄ…dzeniach. To rozwiÄ…zanie takĹźe uĹ‚atwia pĹ‚ynnÄ… komunikacjÄ™ i umoĹźliwia stworzenie jeszcze bardziej innowacyjnego systemu bezprzewodowego. Ĺ Ä…czÄ…c urzÄ…dzenia przemysĹ‚owe i sieci za pomocÄ… Ĺ‚Ä…cza bezprzewodowego, Anybus Wireless Bridge II uĹ‚atwia pracÄ™ integratorom systemĂłw i inĹźynierom automatyzacji, ktĂłrzy muszÄ… tworzyć poĹ‚Ä…czenia np. w miejscach niebezpiecznych lub trudno dostÄ™pnych albo ruchomych instalacjach, gdzie kable nie sÄ… poşądane.

',$*! % & +, B )! !, % &

„ ! "#$ % & ' (!) " *!

! +" '%) , % & )! ! & " „ ! * "! # /* 4 5 /* 4

Wiele standardów przemysłowych

," ) " 5 /* 4 „ /+" 6 )!7 +" % !9 6 # &

)%) '# : „ / %;< ! <, =!(9" > ? ! %' ( R E K L A M A

Anybus Wireless Bridge II to sprawdzone rozwiÄ…zanie, ktĂłre pozwala bezprzewodowo poĹ‚Ä…czyć popularne przemysĹ‚owe standardy Ethernet, takie jak Profinet, EtherNet/IP, BACnet/IP i Modbus TCP, a ponadto zapewnia uĹźytkownikom niezawodne i bezobsĹ‚ugowe poĹ‚Ä…czenie bezprzewodowe. Produkt jest dostarczany z dwoma zĹ‚Ä…czami M12 do zasilania i Ĺ‚Ä…cznoĹ›ci sieciowej i ma stopieĹ„ ochrony IP65. WiÄ™cej informacji moĹźna znaleźć na stronie: https://www.elmark.com.pl/producenci/sklep/hms-bramy-anybus-wireless.

300

+",(" ', ! @ ,) 7+ % "# ! $? > <, ")> *9;? > <, 9" 6 ! ! ) 6 "6, , ) (#* %' <) ! ! <" )! =9 < >, * %'A

9 3 0 ( - (

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o. - 3 & ( 7 ;g B:<B;: 7 < 3 DD ;;> ;= >;/ DD ;;A == D: 5 DD ;;> ;= >g <( ( E ( 3 (3)

7773 ( 3 (3)

1-2/2018

HMS Industrial Networks GmbH www.anybus.com ¡ www.hms-networks.com Twój lokalny dostawca

*' "< 9 ,' %< /+A ,A,A ul. Niemcewicza 76,

Tel. +48 22 773 79 37, Mail: elmark@elmark.com.pl

RYNEK

USB typu C Kabel sygnałowy przyszłości Y T ,+ )- ( X ) 7 L/ X 7 !

T T U !U /

) 7 X -( X 7

! ) 3

& X 8 7 L -7 U

7 3 David Pike

Z

Ĺ‚Ä…cze USB to jedna z technologii komunikacyjnych, ktĂłre odniosĹ‚y najwiÄ™kszy sukces. Od wielu lat jest stosowana w niemal wszystkich rodzajach urzÄ…dzeĹ„ i systemĂłw elektronicznych. Znane formaty typu A (oryginalny, peĹ‚nowymiarowy wtyk USB) oraz typu B sÄ… powszechnie uĹźywane w urzÄ…dzeniach konsumenckich, takich jak komputery i smartfony. Nowa wersja zĹ‚Ä…cza USB stanowi znaczÄ…cy krok naprzĂłd w dziedzinie elektroniki uĹźytkowej. ZĹ‚Ä…cze typu C ma mniejsze wymiary w porĂłwnaniu ze zĹ‚Ä…czem USB typu A, przepustowość umoĹźliwiajÄ…cÄ… przesyĹ‚anie sygnaĹ‚Ăłw wideo o rozdzielczoĹ›ci HD (10 Gb/s) oraz moĹźliwość zasilania laptopĂłw (do 100 W). Przewiduje siÄ™, Ĺźe przewody USB-C zastÄ…piÄ… w przyszĹ‚oĹ›ci zĹ‚Ä…cza starszego typu we wszystkich rodzajach urzÄ…dzeĹ„, przez co stanÄ… siÄ™ przewodami uniwersalnymi. Obecnie dostÄ™pne sÄ… zĹ‚Ä…cza oraz kable USB-C wiodÄ…cych producentĂłw, m.in. TE Connectivity i Molex. Firma RS oferuje wĹ‚asnÄ… seriÄ™ produktĂłw RS Pro.

Funkcjonalność umoĹźliwiajÄ…ca rozwĂłj JednÄ… z najwiÄ™kszych zalet zĹ‚Ä…cza USB-C sÄ… jego maĹ‚e wymiary, a w szczegĂłlnoĹ›ci niewielka grubość. ZĹ‚Ä…cze o gruboĹ›ci 2,4 mm jest tylko nieznacznie grubsze od zĹ‚Ä…cza microUSB, ale znacznie cieĹ„sze od stale uĹźywanego zĹ‚Ä…cza USB typu A o gruboĹ›ci 4,5 mm. Pierwszym powszechnie stosowanym produktem, ktĂłry wyposaĹźono w zĹ‚Ä…cze USB typu C jest Apple MacBook 12â€? dostÄ™pny od marca 2015 r. Jego grubość maksymalna to zaledwie 13,1 mm i jest on wyposaĹźony tylko w jedno zĹ‚Ä…cze USB, ktĂłre obsĹ‚uguje wszystkie funkcje z wyjÄ…t76

P R O M O C J A

kiem gniazda sĹ‚uchawkowego 3,5 mm. Jest to moĹźliwe dziÄ™ki uĹźyciu zĹ‚Ä…cza USB-C. Do urzÄ…dzeĹ„ wykorzystujÄ…cych tÄ™ technologiÄ™ naleşą tablet N1 firmy Nokia oraz laptop Chromebook Pixel firmy Google. KolejnÄ… cennÄ… zaletÄ… zĹ‚Ä…czy i kabli USB-C jest ich Ĺ‚atwość uĹźytkowania. Wtyczki sÄ… symetryczne i moĹźna je wĹ‚oĹźyć dowolnÄ… stronÄ…, co pozwala zaoszczÄ™dzić czas i eliminuje ryzyko uszkodzenia wtyku lub gniazda przez prĂłbÄ™ podĹ‚Ä…czenia na siĹ‚Ä™ nieprawidĹ‚owo ustawionego zĹ‚Ä…cza. Kable rĂłwnieĹź moĹźna podpinać dowolnie, poniewaĹź na ich koĹ„cach znajdujÄ… siÄ™ jednakowe wtyki. Aby to umoĹźliwić, w kablach USB-C znajduje siÄ™ dodatkowy ukĹ‚ad zapewniajÄ…cy odpowiednie przekierowanie zasilania i przesyĹ‚anych sygnaĹ‚Ăłw. Jest on wyposaĹźony w ukĹ‚ad scalony umoĹźliwiajÄ…cy wykrycie, czy kabel zostaĹ‚ podĹ‚Ä…czony do hosta, czy teĹź do urzÄ…dzenia peryferyjnego. Do innych czÄ™sto wymienianych zalet zĹ‚Ä…czy i kabli USB-C naleĹźy przepustowość i moĹźliwość zasilania urzÄ…dzeĹ„. Jednak parametry te zaleşą nie tylko od dziaĹ‚ania samych zĹ‚Ä…czy typu C, ale rĂłwnieĹź od standardĂłw obsĹ‚ugiwanych przez urzÄ…dzenie. Pod wzglÄ™dem szybkoĹ›ci, zĹ‚Ä…cza typu C umoĹźliwiajÄ… przesyĹ‚anie danych z szybkoĹ›ciÄ… 10 Gb/s, co wystarcza do przesyĹ‚ania filmĂłw w wysokiej rozdzielczoĹ›ci, np. sygnaĹ‚Ăłw DisplayAUTOMATYKA

RYNEK Port 4K. Jest to cecha standardu USB 3.1, ktĂłry zapewnia dwukrotnie wiÄ™kszÄ… szybkość niĹź USB 3.0, ale wymaga stosowania kabli i zĹ‚Ä…czy typu C. Inaczej mĂłwiÄ…c, aby uzyskać oferowanÄ… szybkość transmisji naleĹźy uĹźywać zarĂłwno standardu USB 3.1 w urzÄ…dzeniu, jak i zĹ‚Ä…cza typu C. Oba rozwiÄ…zania mogÄ… być takĹźe uĹźywane oddzielnie – urzÄ…dzenie moĹźe być wyposaĹźone w zĹ‚Ä…cza typy C do celu zasilania, ale nie obsĹ‚ugiwać szybkiego przesyĹ‚ania danych. UrzÄ…dzenie pracujÄ…ce w standardzie USB 3.0 i wyposaĹźone w zĹ‚Ä…cze typu C, podĹ‚Ä…czone za pomocÄ… kabla typu C bÄ™dzie miaĹ‚o przepustowość ograniczonÄ… do 5 Gb/s, poniewaĹź jest to maksymalna szybkość transmisji danych w standardzie USB 3.0. Pod wzglÄ™dem zasilania zĹ‚Ä…cza i kable USB-C zostaĹ‚y zaprojektowane do zasilania urzÄ…dzeĹ„ pobierajÄ…cych nawet do 100 W mocy, co wystarcza do Ĺ‚adowania laptopĂłw i duĹźych urzÄ…dzeĹ„. Co moĹźe być nieco mylÄ…ce, moĹźliwoĹ›ci zasilania naleşą do nieco innego standardu o nazwie USB Power Delivery (USB PD), ktĂłry jest niezaleĹźny od standardu USB 3.1. W przypadku urzÄ…dzenia USB 3.1, ktĂłre nie obsĹ‚uguje standardu USB PD, uĹźycie kabla typu C nie zapewni peĹ‚nego zasilania 100 W. JeĹ›li urzÄ…dzenie jest zgodne ze standardem USB PD, wĂłwczas kabel typu C umoĹźliwia uĹźycie jednego z piÄ™ciu profili zasilania: 10 W (5 V, 2 A), 18 W (12 V, 1,5 A), 36 W (12 V, 3 A), 60 W (20 V, 3 A) i 100 W (20 V, 5 A). NaleĹźy podkreĹ›lić, Ĺźe te poziomy zasilania sÄ… zapewnione przy rĂłwnoczesnej transmisji danych. Poprzednie generacje USB oraz innych zĹ‚Ä…czy zapewniaĹ‚y znacznie niĹźsze wartoĹ›ci, ale w przypadku stosowania kabli i zĹ‚Ä…czy jedynie do zasilania (bez przesyĹ‚ania danych) producenci mogli zapewnić odpowiednie zasilanie dla maĹ‚ych akumulatorĂłw, np. w smartfonach.

9 3 #, ()

Kwestie do rozwaĹźenia W przypadku stosowania zĹ‚Ä…czy USB-C naleĹźy uwzglÄ™dnić pięć czynnikĂłw. Po pierwsze, ze wzglÄ™du na ich bardzo maĹ‚e wymiary sÄ… one nieco mniej wytrzymaĹ‚e od wtykĂłw USB typu A. Wtyki USB-C majÄ… w Ĺ›rodku pusty otwĂłr, 1-2/2018

natomiast w gniazdach w tym miejscu znajduje siÄ™ cienki wystÄ™p. TrwajÄ… dyskusje na temat, czy wystÄ™py te wytrzymajÄ… czÄ™ste lub siĹ‚owe podĹ‚Ä…czanie kabla do urzÄ…dzenia. Prawdopodobnie z tego powodu w zastosowaniach innych niĹź konsumenckie, wymagajÄ…cych wytrzymaĹ‚oĹ›ci, ale niewymagajÄ…cych tak niewielkich wymiarĂłw, nadal bÄ™dÄ… uĹźywane zĹ‚Ä…cza USB-A (mogÄ… obsĹ‚ugiwać standard USB 3.1). Standard USB-C zostaĹ‚ opracowany tak, aby zapewnić kompatybilność ze starszymi typami zĹ‚Ä…czy oraz starymi wersjami standardu USB. DostÄ™pna jest szeroka gama adapterĂłw umoĹźliwiajÄ…cych dostosowanie typu wtyku oraz zespoĹ‚Ăłw kablowych z wtykami USB-C na jednym koĹ„cu i starszymi wtykami USB na drugim koĹ„cu. KolejnÄ… czÄ™sto omawianÄ… kwestiÄ… jest autentyczność kabli. Od czasu wprowadzenia zĹ‚Ä…czy USB-C producenci zalali rynek tanimi produktami, z ktĂłrych wiele nie ma certyfikatĂłw i moĹźe nie speĹ‚niać wymagaĹ„ technicznych, w szczegĂłlnoĹ›ci standardu USB PD. PoniewaĹź w kablach typu C wbudowane sÄ… ukĹ‚ady scalo-

ne, istnieje moĹźliwość wprowadzenia do sprzedaĹźy produktĂłw, ktĂłre nie bÄ™dÄ… dziaĹ‚aĹ‚y lub mogÄ… nawet spowodować nienaprawialne uszkodzenia urzÄ…dzeĹ„ elektronicznych. W jednym z nagĹ‚oĹ›nionych ostatnio przypadkĂłw, inĹźynier firmy Google – Benson Leung, zajmujÄ…cy siÄ™ testowaniem urzÄ…dzeĹ„ USB, kupiĹ‚ on-line tani adapter USB-A/USB-C, ktĂłry spowodowaĹ‚ uszkodzenie stanowiska testowego i â€žusmaĹźyĹ‚â€? laptopa typu Chromebook Pixel. Po sprawdzeniu okazaĹ‚o siÄ™, Ĺźe w uĹźywanym przez niego kablu przewody byĹ‚y przylutowane do niewĹ‚aĹ›ciwych zĹ‚Ä…czy, jednego przewodu brakowaĹ‚o, a rezystor 56 kâ„ŚÂ zostaĹ‚

zastÄ…piony elementem o wartoĹ›ci 10 kâ„ŚÂ podĹ‚Ä…czonym w zĹ‚ej konfiguracji. MoĹźliwe, Ĺźe producent zauwaĹźyĹ‚ pomyĹ‚kÄ™ i prĂłbowaĹ‚ jÄ… naprawić, zamieniajÄ…c przewody Vbus oraz masy, co skoĹ„czyĹ‚o siÄ™ powaĹźnymi konsekwencjami. Aby uniknąć takich sytuacji, klienci indywidualni oraz firmy powinni kupować wyĹ‚Ä…cznie certyfikowane kable. Wprowadzono specyfikacjÄ™ uwierzytelniania USB-C umoĹźliwiajÄ…cÄ… 128-bitowe, kryptograficzne uwierzytelnianie Ĺ‚adowarek, urzÄ…dzeĹ„, kabli i zasilaczy USB-C. Przed rozpoczÄ™ciem przesyĹ‚ania danych lub zasilania urzÄ…dzenie moĹźe zweryfikować, czy dany produkt jest zgodny ze standardem. Protokół uwierzytelniania moĹźe być rĂłwnieĹź uĹźywany do zabezpieczania systemĂłw przez umoĹźliwienie podĹ‚Ä…czania jedynie kompatybilnych urzÄ…dzeĹ„. Firma Intel ogĹ‚osiĹ‚a, Ĺźe jej protokół Thunderbolt 3 zaprojektowany pod kÄ…tem przesyĹ‚ania sygnaĹ‚Ăłw wideo o duĹźej rozdzielczoĹ›ci z szybkoĹ›ciÄ… do 40 Gb/s bÄ™dzie uĹźywaĹ‚ zĹ‚Ä…cza USB-C. Poprzednie wersje protokoĹ‚u Thunderbolt uĹźywaĹ‚y zĹ‚Ä…czy Mini DisplayPort, dlatego ten krok jest odbierany jako podkreĹ›lenie znaczenia tej technologii. Powinno to rĂłwnieĹź zachÄ™cić producentĂłw urzÄ…dzeĹ„ uĹźytkowych do montowania zĹ‚Ä…czy USB-C w ich komputerach, tabletach i smartfonach. Wydaje siÄ™ oczywiste, Ĺźe kable USB-C z czasem zastÄ…piÄ… nie tylko starsze kable USB, ale rĂłwnieĹź kable zasilajÄ…ce urzÄ…dzenia przenoĹ›ne oraz kable HDMI i inne kable uĹźywane do przesyĹ‚ania sygnaĹ‚Ăłw wideo o duĹźej rozdzielczoĹ›ci. Kable Ĺ‚adowarek lub inny sprzÄ™t korzystajÄ…cy z USB powinny być zgodne ze standardem USB-C, wĂłwczas urzÄ…dzenia bÄ™dÄ… wyposaĹźone w tylko jeden port realizujÄ…cy wszystkie funkcje. A jeden kabel bÄ™dzie pasowaĹ‚ do wszystkich urzÄ…dzeĹ„. WiÄ™cej informacji moĹźna znaleźć na stronie: http://pl.rs-online.com/ web/generalDisplay.html?id=i/usb-c David Pike . ) X ) - 7

#, ()

77

RYNEK

Robot frezujący Siła, dynamika i wielkie moşliwości ) ! ) ( 7 ) - !U T

5 ( 7 X 7

7 7 T UL

- 3 7 U ( X 7 W /

X WL - 7 WL ( )- 7 ) 7 8T/ X 7 TX ) 8 7 8T U

7 - 7

- T 3

Robert Matejek Joanna Kulik /0 - 1 34 -

N

ie ulega wÄ…tpliwoĹ›ci, iş rosnÄ…cy udziaĹ‚ robotĂłw w procesach produkcyjnych przekĹ‚ada siÄ™ na wiÄ™ksze prawdopodobieĹ„stwo ich skomplikowania. Prace realizowane przez manipulatory mogÄ… być bardzo zĹ‚oĹźone, prowadzone w niezbyt komfortowych warunkach lub wymagać Ĺźmudnego powtarzania danego ruchu. Roboty stajÄ… siÄ™ rĂłwnieĹź siĹ‚Ä… napÄ™dowÄ… rozwoju i stopnia zaawansowania oprzyrzÄ…dowania.

Zaawansowana instalacja – proste programowanie Bardzo dobrym przykĹ‚adem zrobotyzowanego stanowiska, wyposaĹźonego w zaawansowane narzÄ™dzia i akcesoria, jest aplikacja z szeĹ›cioosiowym robotem przemysĹ‚owym, ktĂłrego elementem jest innowacyjna gĹ‚owica frezujÄ…ca. Dodatkowym atutem instalacji jest automatyczna wymiana narzÄ™dzi skrawajÄ…cych. Takie stano-

7 @3 8

7 F @:BB<>$/ D3 ! #:BB #DA>B $/

>3 - 7 ! # C O - # ! CQ/ C3 5 7 7 / :3 - ( ( U / g3 7 ! ! / ;3 ! ! ) (

78

P R O M O C J A

# ! 5 -8T # :BB 7

! ! -

wisko ma w swoim laboratorium robotowym PrzemysĹ‚owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP. Na instalacjÄ™ skĹ‚adajÄ… siÄ™ potęşny szeĹ›cioosiowy robot przemysĹ‚owy firmy KUKA – model KR500 o imponujÄ…cym udĹşwigu 500 kg â€“ posadowiony na torze jezdnym, stanowiÄ…cym dodatkowÄ… oĹ› robota. Robot jest ponadto wyposaĹźony w pakiet technologiczny KUKA.CNC, ktĂłry umoĹźliwia uruchamianie programĂłw NC bezpoĹ›rednio w ukĹ‚adzie sterowania robotem KUKA KRC4. Z kolei przy uĹźyciu systemu CAD/CAM mogÄ… być one przetwarzane, programowane off-line, bez wczeĹ›niejszego przeksztaĹ‚cenia na programy KRL (KUKA Robot Language). Tak przygotowany program moĹźe juĹź być realizowany przez robota. Stanowisko umoĹźliwia obrĂłbkÄ™ skrawaniem przedmiotĂłw o bardzo duĹźych – jak dla procesu obrĂłbki ubytkowej – wymiarach. Tor jezdny o dĹ‚ugoĹ›ci ruchu roboczego 5 m oraz robot o zaAUTOMATYKA

RYNEK

( U W 7 ! #:BB #DA>B $

siÄ™gu 2,8 m pozwalajÄ… uzyskać okoĹ‚o 25 m3 przestrzeni roboczej. Skrawane przedmioty mogÄ… być wykonane z materiaĹ‚Ăłw o róşnej gÄ™stoĹ›ci wĹ‚aĹ›ciwej – poczÄ…wszy od materiaĹ‚Ăłw miÄ™kkich typu pianka czy drewno, przez metale miÄ™kkie, aluminium, miedĹş, aş po materiaĹ‚y twarde typu stal, kamieĹ„ itp. Programy obrĂłbkowe generowane sÄ… przez oprogramowanie CAM, ktĂłre uwzglÄ™dnia kinematykÄ™ przemysĹ‚owego robota szeĹ›cioosiowego oraz dostÄ™pne narzÄ™dzia, ktĂłre powinny uwzglÄ™dniać odpowiednie technologie obrĂłbki. Dodatkowo oprogramowanie umoĹźliwia symulacjÄ™ procesu z bardzo funkcjonalnÄ… wizualizacjÄ… toru ruchu narzÄ™dzia i detekcjÄ… jego ewentualnej kolizji z przedmiotem obrabianym. Tak przygotowane programy przesyĹ‚ane sÄ… do kontrolera robota.

ciÄ…gĹ‚oĹ›ci wykonywania programowanego procesu obrĂłbki i zachowania istotnych parametrĂłw technologicznych w toku obrĂłbki skrawaniem, takich jak prÄ™dkość skrawania, posuw czy gĹ‚Ä™bokość wejĹ›cia narzÄ™dzia. NagĹ‚a zmiana kierunku lub niekontrolowane przyspieszenie mogÄ… prowadzić do uszkodzenia obrabianego detalu, narzÄ™dzia obrabiajÄ…cego, a w skrajnych przypadkach nawet maszyny – w tym przypadku ramienia robota. Z tego wzglÄ™du istotne jest okreĹ›lenie, czy w czasie programowanej obrĂłbki robot bÄ™dzie zmuszony przyjmować pozycje, w ktĂłrych zbliĹźaĹ‚ siÄ™ bÄ™dzie do limitĂłw ruchu dla poszczegĂłlnych osi lub konieczne bÄ™dÄ… przejĹ›cia przez punkty osobliwe robota. W przypadku prac robota w pobliĹźu limitĂłw ruchu po-

9 3 ( 7 % - - ( ( 7 %

Mniejsze ryzyko dziÄ™ki symulacji Przy frezowaniu z wykorzystaniem manipulatora szeĹ›cioosiowego niezbÄ™dne jest posiadanie symulatora obrĂłbki. To nieodzowne narzÄ™dzie umoĹźliwia wizualizacjÄ™ procesu obrĂłbki przed uruchomieniem programu na robocie. Zastosowanie takiego oprogramowania pozwala przede wszystkim przewidzieć ewentualne kolizje narzÄ™dzia z przedmiotem obrabianym czy kolizje manipulatora z otoczeniem, a takĹźe umoĹźliwia obliczenie pozycji i orientacji poszczegĂłlnych przegubĂłw manipulatora wzglÄ™dem siebie. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia 1-2/2018

szczegĂłlnych osi manipulatora istnieje ryzyko zatrzymania procesu obrĂłbki z powodu wystÄ™pujÄ…cych przeciÄ…ĹźeĹ„. Natomiast w chwili, gdy trajektoria narzÄ™dzia wymaga przejĹ›cia przez punkt osobliwy manipulatora moĹźe wystÄ…pić nieoczekiwane przyspieszenie lub spowolnienie ruchu narzÄ™dzia obrĂłbczego, a takĹźe niepoşądana zmiana kierunku ruchu ramienia robota. MoĹźe to być proces bardzo dynamiczny, ktĂłry spowoduje uszkodzenie obrabianego przedmiotu czy narzÄ™dzia.

Wiele opcji Opisane stanowisko moĹźe rĂłwnieĹź sĹ‚uĹźyć jako platforma badawcza dla nowych technologii, przenoszenia, Ĺ‚Ä…czenia (spawanie, klejenie, symulacje dokowania), ciÄ™cia (laser, waterjet), obrĂłbki ubytkowej oraz innych technologii stosowanych w szeroko pojÄ™tej robotyzacji przemysĹ‚u. Zapraszamy do współpracy. Oferujemy moĹźliwość wykonania w naszym laboratorium testĂłw z wykorzystaniem robota frezujÄ…cego. Robert Matejek Joanna Kulik /0 - 1 34 -

$ 5' 6!/&16 )(! 6 7 ,7 & , 68) ) $& ), 91 $),$ 3 V ( DBD/ BD<CAg 7 3 DD A;C B@ =C/ DD A;C BC CD/ 5 DD A;C BD @g <( ( E) )3)

7773) )3)

, 7 ! ( 5 -8T ( 7 %

79

RYNEK

Smarter Buildings + e-Mobility = Smarter City Automatyka inteligentnych bu 7 - T 7 ) 8T <( ! WL 7

) W 7 - 7/ 7 ++ 8 (3 9 (

7 ) WL 5 8

) ( -3 7 - 7T

U 7 7 - 8 8

7 8 7 - 8 ) ( 7 8/ ( -7 U ( % - # / ) 8T U 7 logicznego i ekonomicznego (-3 : - 4 8 ; -"

80

W

 dniach 24–25 stycznia 2018 r. na zaproszenie ABB we Frankfurcie nad Menem spotkaĹ‚o siÄ™ blisko 100 dziennikarzy z kilku krajĂłw europejskich. Firma stworzyĹ‚a komfortowe warunki, by podczas miÄ™dzynarodowej konferencji zaprezentować swoje najnowsze innowacyjne rozwiÄ…zania – cyfrowy hub mozaiq, sensor ABB-tacteo KNX oraz szybkie Ĺ‚adowarki baterii samochodĂłw elektrycznych. Podczas konferencji szczegółowo przedstawiono wizjÄ™ potencjaĹ‚u inteligentnych budynkĂłw, jednego z kluczowych obszarĂłw dziaĹ‚ania firmy – ABB ma obroty rzÄ™du 40 800 mln dolarĂłw w tym segmencie na caĹ‚ym Ĺ›wiecie. Przedstawiciele firmy skupili siÄ™ na portfolio produktĂłw ABB Ability, ktĂłre tworzÄ… kompleksowÄ… propozycjÄ™, ukierunkowanÄ… na przyszĹ‚ość inteligentnych budynkĂłw, ktĂłrych gĹ‚Ăłwnym celem jest zwiÄ™kszenie komfortu, bezpieczeĹ„stwa i wydajnoĹ›ci. UrzÄ…dzenia inteligentnego domu powinny umoĹźliwiać wymianÄ™ danych w prosty i bezpieczny sposĂłb, nie tylko miÄ™dzy nimi, ale za pomocÄ… wszelkiego rodzaju urzÄ…dzeĹ„, ktĂłre juĹź

teraz zapewniajÄ… pomoc i gwarantujÄ… bezpieczeĹ„stwo domu.

Platforma mozaiq Na poczÄ…tku 2017 r. ABB zainwestowaĹ‚o wraz z firmami Bosch i Cisco w platformÄ™ mozaiq on-line (www.mozaiq.io) – rozwiÄ…zanie oparte na chmurze. WykorzystujÄ…c moĹźliwoĹ›ci Internetu Rzeczy dla konsumentĂłw i firm, ten niemiecki start-up stworzyĹ‚ doskonaĹ‚e internetowe narzÄ™dzie. Internetowy portal mozaiq zapewnia najwyĹźszy poziom koncentracji w branĹźy Internetu Rzeczy. Stanowi caĹ‚kowicie otwarty ekosystem dla dostawcĂłw urzÄ…dzeĹ„ IoT oraz firm usĹ‚ugowych, ktĂłre chcÄ… siÄ™ ze sobÄ… poĹ‚Ä…czyć w celu tworzenia nowych produktĂłw IoT. Przy minimalnym wysiĹ‚ku i gwarantowanej bezwarunkowej interoperacyjnoĹ›ci, mozaiq uĹ‚atwia kojarzenie dostawcĂłw urzÄ…dzeĹ„ i dostawcĂłw usĹ‚ug oraz poĹ‚Ä…czenie dowolnego urzÄ…dzenia z dowolnÄ… usĹ‚ugÄ…, a tym samym współdziaĹ‚anie wszystkich dostawcĂłw technologii automatyki domowej. Platforma mozaiq stanowi nowe ĹşrĂłdĹ‚o przychodĂłw przy minimalnych kosztach. AUTOMATYKA

RYNEK

Firmy mogÄ… opracowywać, testować i szybko weryfikować rzeczywiste przypadki biznesowe przy minimalnym ryzyku – przyszĹ‚ość IoT jest juĹź w zasiÄ™gu rÄ™ki.

Nowy sensor KNX ABB-tacteo

9 3 3 O - ( Q/ ++

Najnowsze rozwiÄ…zanie ABB, wykonane ze szkĹ‚a, moĹźe sprostać oczekiwaniom najbardziej wymagajÄ…cych klientĂłw. Ten element kontrolny moĹźna indywidualnie konfigurować do zarzÄ…dzania inteligentnymi budynkami. Pojem-

noĹ›ciowe sensory krystaliczne KNX reagujÄ… bezdotykowo i oferujÄ… praktycznie nieograniczone moĹźliwoĹ›ci funkcjonalne. MogÄ… sterować ogrzewaniem, Ĺźaluzjami, oĹ›wietleniem, aby stworzyć specyficzne Ĺ›rodowisko dla codziennych i profesjonalnych potrzeb. Ze wzglÄ™du na wysokÄ… jakość, zastosowane odporne materiaĹ‚y, czarne lub biaĹ‚e szkĹ‚o i atrakcyjne wzornictwo, stanowiÄ… wyposaĹźenie luksusowych hoteli na wszystkich kontynentach, przyczyniajÄ…c siÄ™ do wiÄ™kszej wygody goĹ›ci oraz poprawy warunkĂłw pracy personelu. RozwiÄ…zanie jest przeznaczone do zarzÄ…dzania inteligentnymi budynkami, rĂłwnieĹź w obiektach uĹźytecznoĹ›ci publicznej i apartamentach mieszkalnych wysokiej klasy. 1-2/2018

Szybkie Ĺ‚adowanie samochodĂłw elektrycznych ABB przyczynia siÄ™ do rozwoju inteligentnych miast, stawiajÄ…c na e-mobilność, a w szczegĂłlnoĹ›ci uruchamiajÄ…c kolejne punkty Ĺ‚adowania baterii samochodĂłw elektrycznych. Ciekawym rozwiÄ…zaniem sÄ… systemy Ĺ‚adowania usytuowane na parkingach sieci supermarketĂłw. To rozwiÄ…zania przyjazne dla Ĺ›rodowiska dziÄ™ki wykorzystaniu energii sĹ‚onecznej przetwarzanej za pomocÄ… zamontowanych na dachach marketĂłw paneli sĹ‚onecznych na energiÄ™ elektrycznÄ…. Stanowiska Ĺ‚adowania baterii umoĹźliwiajÄ… stosowanie róşnych standardĂłw (DC, CCS oraz CHAdeMO), a do obsĹ‚ugi dwuĹ›ladowych pojazdĂłw elektrycznych przeznaczone sÄ… osobne punkty. Combined Charging System (CCS) to szybka metoda Ĺ‚adowania akumulatorĂłw pojazdĂłw elektrycznych dostarczajÄ…cych prÄ…d staĹ‚y wysokiego napiÄ™cia za poĹ›rednictwem specjalnego zĹ‚Ä…cza elektrycznego pochodzÄ…cego ze zĹ‚Ä…cza SAE J1772 (IEC Type 1) lub IEC Type 2. W tym standardzie zasilane sÄ… samochody marek Volkswagen, General Motors, BMW, Daimler, Ford, FCA, Tesla i Hyundai. Nazwa standardu CHAdeMO jest akronimem od â€žCHArge de MOveâ€?, co jest rĂłwnowaĹźne z â€žmove using chargeâ€? lub „move by chargeâ€?. Nazwa wywodzi siÄ™ od japoĹ„skiego zwrotu „O cha demo ikaga desukaâ€?, co oznacza „Co powiesz na filiĹźankÄ™ herbaty?â€? – to odniesienie do czasu, jaki zajęłoby naĹ‚adowanie samochodu. Klienci supermarketĂłw Ĺ‚adujÄ… swoje e-samochody bezpĹ‚atnie

podczas zakupĂłw – wystarczy zeskanowanie odpowiedniego kodu QR. ABB dba rĂłwnieĹź o zabezpieczenie uĹźytkownikĂłw samochodĂłw elektrycznych, ktĂłrzy pokonujÄ… dĹ‚uĹźsze trasy, wprowadzajÄ…c nowy wysokowydajny system Ĺ‚adowania Terra HP â€“ pierwszy moduĹ‚owy system Ĺ‚adowania na rynku, ktĂłry umoĹźliwia Ĺ‚adowanie od 175 kW do 350 kW. System idealnie nadaje siÄ™ do wykorzystania na przystankach postojowych na autostradzie i na stacjach benzynowych, a wyjÄ…tkowo wysoki prÄ…d Terra HP umoĹźliwia szybkie Ĺ‚adowanie samochodĂłw zarĂłwno na napiÄ™cie 400 V, jak i 800 V. W przypadku operatorĂłw pobierajÄ…cych opĹ‚aty Terra HP gwarantuje dodatkowÄ… korzyść dziÄ™ki poĹ‚Ä…czonym usĹ‚ugom ABB Ability, ktĂłre zapewniajÄ… rozszerzonÄ… funkcjonalność, w tym moĹźliwość Ĺ‚atwego Ĺ‚Ä…czenia Ĺ‚adowarek z zapleczem, platformami pĹ‚atniczymi lub systemami inteligentnych sieci. Co waĹźne, zdalna diagnostyka, naprawa i bezprzewodowa aktualizacja oprogramowania minimalizujÄ… przestoje i utrzymujÄ… niskie koszty eksploatacji. Terra HP oferuje szereg dodatkowych korzyĹ›ci dla konsumentĂłw, w tym intuicyjny, Ĺ‚atwy w obsĹ‚udze ekran dotykowy i wiele opcji pĹ‚atnoĹ›ci. ABB dostarczyĹ‚o rozwiÄ…zania do Ĺ‚adowania w ramach promowania od 2010 r. zrĂłwnowaĹźonej mobilnoĹ›ci i sprzedaĹ‚o na caĹ‚ym Ĺ›wiecie ponad 6 tys. podĹ‚Ä…czonych w chmurze szybko Ĺ‚adujÄ…cych siÄ™ urzÄ…dzeĹ„ DC do samochodĂłw osobowych i pojazdĂłw uĹźytkowych. : - 4 8 ; -"

$ $R

81

APLIKACJE

Stanowisko do montaşu i kontroli kokpitów samochodowych Volvo DB@; 3 ( 7 % - - ( ( 7 %

7 7 ) ) -( 7U

) 8 / 7 7 X 7 ( X- 7 8 T T () W

DD (

O ) 7Q ( 7 ( Â’ 1 3 & 7 - ) 7 8 7 8

7 ) 7 () W ( X-/

7 ( ( 7 8T

[ - ( 1 3

Kamil Bojanek , 7 ( X- ) -

D

o momentu wdroĹźenia rozwiÄ…zania opracowanego przez PrzemysĹ‚owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP czynnoĹ›ci montaĹźowo-sprawdzajÄ…ce wykonywaĹ‚ personel zakĹ‚adu w Gorzowie Wielkopolskim. Ze wzglÄ™du na zĹ‚oĹźony proces produkcji praca czĹ‚owieka zostaĹ‚a w procesie kontroli montaĹźu zastÄ…piona przez specjalnie do tego celu wykonane urzÄ…dzenie. Za takÄ… decyzjÄ… przemawiaĹ‚ rĂłwnieĹź fakt, Ĺźe duĹźa liczba sprawdzanych punktĂłw powodowaĹ‚a, iş proces byĹ‚ czÄ™sto wadliwy i wydĹ‚uĹźaĹ‚ czas produkcji, a ewentualne bĹ‚Ä™dy w zakresie montaĹźu lub jakoĹ›ci wykonania generowaĹ‚y ogromne koszty w późniejszym procesie produkcyjnym. Z tego powodu klient zleciĹ‚ PIAP opracowanie i wdroĹźenie urzÄ…dzenia, w skĹ‚ad ktĂłrego weszĹ‚y m.in. konstrukcja wsporcza stanowiska, ukĹ‚ad mechaniczny ramy montaĹźowej, system

82

wizyjny wraz z monitorem centralnym i piÄ™cioma kamerami, ukĹ‚ad zasilania powietrzem i sterowania, ukĹ‚ad bezpieczeĹ„stwa, pozycjoner wraz z kompletem blokad oraz system nadzoru procesu kompletnoĹ›ci montaĹźu.

Minimum automatyki, maksimum korzyĹ›ci MontaĹźowi i kontroli podlega m.in. komplet metalowych spinek dla obu typĂłw kokpitĂłw (wersja angielska oraz EU â€“ dla krajĂłw Unii Europejskiej) i kolor Ĺ›ciegu nici stosowanych w procesie produkcji. Dodatkowo w jednym z modeli montowane i kontrolowane sÄ… gumowa uszczelka podszybia oraz elementy napisu poduszki bocznej pasaĹźera – „AIRBAGâ€?. Zgodnie z wymaganiami zamawiajÄ…cego rÄ™czne stanowisko montaĹźu kokpitĂłw samochodowych Volvo zostaĹ‚o wyposaĹźone w minimalnÄ… nieP R O M O C J A

zbÄ™dnÄ… do realizacji postawionych zadaĹ„ automatykÄ™ przy zachowaniu stuprocentowego bezpieczeĹ„stwa dla uĹźytkownika. Ograniczona zostaĹ‚a liczba części ruchomych, aby urzÄ…dzenie byĹ‚o jak najbardziej przyjazne operatorowi i moĹźliwa byĹ‚a jego ciÄ…gĹ‚a obecność przy stanowisku na wszystkich etapach montaĹźu i kontroli wizyjnej.

Ergonomia i bezpieczeĹ„stwo Obrotowa rama, na ktĂłrej mocowany jest kokpit do montaĹźu i kontroli, znajduje siÄ™ na ergonomicznej wysokoĹ›ci i umoĹźliwia obrĂłt wokół osi poziomej, by zapewnić operatorowi dogodnÄ… pozycjÄ™ do pracy. Przed ewentualnym upadkiem kokpitu podczas montaĹźu urzÄ…dzenie zabezpieczajÄ… rÄ™cznie obsĹ‚ugiwane zaciski, wyposaĹźone w funkcjÄ™ pneumatycznego trzymania pozycji. AUTOMATYKA

9 3 ( 7 % - - ( ( 7 %

APLIKACJE Zastosowany system wizyjny skĹ‚ada siÄ™ z ukĹ‚adu sterowania, rzÄ™du piÄ™ciu statycznych kamer oraz centralnego wyĹ›wietlacza, na ktĂłrym pojawiajÄ… siÄ™ obrazy z kamer i niezbÄ™dne informacje przeznaczone dla obsĹ‚ugi. Kamery rozmieszczone sÄ… w taki sposĂłb, aby nie utrudniaĹ‚y procesu montaĹźu. Operator rozpoczyna proces montaĹźu od zeskanowania kodu kreskowego znajdujÄ…cego siÄ™ na kokpicie. Uzyskane na tej podstawie informacje sĹ‚uşą do okreĹ›lenia rodzaju montowanego kokpitu (jednego z 22 modeli) oraz koniecznych do wykonania operacji montaĹźu i pomiarĂłw kontrolnych na stanowisku wizyjnym. Wszystkie informacje wyĹ›wietlone sÄ… na centralnie umieszczonym monitorze poĹ‚Ä…czonym z systemem sterowania i systemem informatycznym klienta. Po zamontowaniu kokpitu i potwierdzeniu jego obecnoĹ›ci na panelu sterowania aktywowana zostaje funkcja zabezpieczajÄ…ca otwarcie zaciskĂłw w niepoşądanym momencie.

Po rÄ™cznym zamkniÄ™ciu zaciskĂłw i aktywowaniu blokady operator rozpoczyna montaĹź ponad 20 komponentĂłw. Podczas montaĹźu moĹźliwy jest obrĂłt kokpitu razem z obrotowÄ… ramÄ…, tak aby ustawić go w dogodnej pozycji. Zainstalowany na obrotowej ramie hamulec, obsĹ‚ugiwany za pomocÄ… noĹźnego przycisku, zabezpiecza przed niepoşądanym obrotem. Po naciĹ›niÄ™ciu hamulec zwalnia blokadÄ™ i umoĹźliwia swobodny obrĂłt ramy.

tycznie wykonuje procedurÄ™ kontroli wizyjnej, a na monitorze wyĹ›wietla siÄ™ informacja o nastÄ™pnej wymaganej pozycji do ustawienia. Po wykonaniu ostatniej serii zdjęć na monitorze pojawi siÄ™ informacja „OKâ€? lub „NOKâ€?. DziÄ™ki zastosowanemu rozwiÄ…zaniu przygotowanemu przez PIAP klient koĹ„cowy wyeliminowaĹ‚ z dalszego procesu produkcji wadliwie zmontowane kokpity, poprawiajÄ…c przy tym znacznie wydajność procesu.

Diagnostyka pod kontrolÄ…

Kamil Bojanek

W celu poprawnego zdiagnozowania kompletnoĹ›ci montaĹźu kokpitu operator kilkukrotnie zmienia orientacjÄ™ ramy, by zamontowane kamery miaĹ‚y dostÄ™p do wszystkich kontrolowanych elementĂłw. KaĹźdy obrĂłt generuje wyĹ›wietlenie na monitorze centralnym informacji dla operatora o pozycji, w jakiej naleĹźy ustawić kokpit. Po ustawieniu przez operatora wyznaczonej pozycji stanowisko automa-

U) 7 - ) X

( -

$ 5' 6!/&16 )(! 6 7 ,7 & , 68) ) $& ), 91 $),$ 3 V ( DBD/ BD<CAg 7 3 DD A;C B@ =C/ DD A;C BC CD/

5 DD A;C BD @g <( ( E) )3)

7773) )3)

R E K L A M A

1-2/2018

83

WYDARZENIA

ASTOR wkracza w czwartÄ… dekadÄ™ F

irma ASTOR rozpoczęła funkcjonowanie w ubiegĹ‚ym wieku, aktywnie dziaĹ‚ajÄ…c na rynku komputerowym. Dzisiaj jest dobrze znana jako dostawca nowoczesnych technologii z zakresu systemĂłw sterowania, robotyki i automatyki, a jej rozwiÄ…zania biznesowe i usĹ‚ugi umoĹźliwiajÄ… klientom z sektora przemysĹ‚u uzyskanie wzrostu efektywnoĹ›ci i konkurencyjnoĹ›ci. Z okazji 30-letniej obecnoĹ›ci na rynku firma zorganizowaĹ‚a 8 grudnia 2017 r. w gmachu Opery Krakowskiej uroczystÄ… galÄ™. Motywem przewodnim byĹ‚o hasĹ‚o „Chodzi o ludziâ€?, korespondujÄ…ce z aktualnym mottem firmy „Gdzie technologia spotyka czĹ‚owiekaâ€?.

W jubileuszowym spotkaniu wraz z zaproszonymi gośćmi wziÄ™li udziaĹ‚ pracownicy ASTOR z prezesem Stefanem Ĺťyczkowskim na czele. W atmosferÄ™ wspomnieĹ„ wprowadziĹ‚ zebranych pokaz filmu, ktĂłry opowiadaĹ‚ o poczÄ…tkach powstania firmy, czyli latach 80. minionego stulecia. Bohaterowie filmu przypomnieli cztery z 13 zasad, ktĂłrymi w biznesie kieruje siÄ™ prezes ASTOR: 1. Biznesu nie da siÄ™ rozwijać w pojedynkÄ™. 2. W firmie liczÄ… siÄ™ uczciwe zasady. 3. W firmie najwaĹźniejsi sÄ… ludzie, a potem‌ reklama. 4. Czasami warto siÄ™ zatrzymać i cieszyć sukcesami.

1987 Załoşenie firmy

1993 Firma wygrywa przełomowy projekt FSO

1988 PiÄ™ciu wspĂłlnikĂłw, w tym bracia

w Warszawie – linia do zgrzewania nadwozia samochodu polonez zostaje wyposaĹźona w sterowniki GE. Powstaje pierwszy oddziaĹ‚ firmy w GdaĹ„sku

2002 ASTOR zostaje czĹ‚onkiem Business Center Club. Firma uruchamia Program Partnerski dla firm wdraĹźajÄ…cych systemy w oparciu o oferowane produkty

T W 7 8 N ( ,$ # @=A;3

9 ( - >B

/

-8T 7 !

- ( 8 / ! 8 5 8 5 ( ) - 8 3

Y 8 8 A - DB@; 3

7 ( - ) 7 8

! U - /

) U W7 U 7 8-! - - N ( 3

Jolanta GĂłrska-Szkaradek

Z HISTORII FIRMY ASTOR

Stefan, Karol i Adam Ĺťyczkowski, otwiera pierwszÄ… placĂłwkÄ™ firmy przy Placu Biskupim w Krakowie

1992 ASTOR zostaje oficjalnym przedstawicielem firmy GE Fanuc (obecnie GE Automation&Controls) i rozpoczyna sprzedaĹź komponentĂłw do automatyzacji produkcji w zakĹ‚adach przemysĹ‚owych. Zajmuje siÄ™ rĂłwnieĹź tĹ‚umaczeniem i dystrybucjÄ… dokumentacji technicznej z jÄ™zyka angielskiego i niemieckiego, dziÄ™ki czemu w Polsce poszerza siÄ™ wiedza na temat sterownikĂłw

84

1994 ASTOR przenosi siÄ™ do nowej siedziby przy ul. SmoleĹ„sk w Krakowie. Ukazuje siÄ™ pierwszy numer kwartalnika „Biuletyn Automatykiâ€?

1995 Podpisany zostaje duĹźy kontrakt z HutÄ… Katowice (obecnie ArcelorMittal) przy wdroĹźeniu wielkiego pieca. ASTOR zostaje dystrybutorem oprogramowania Wonderware do wizualizacji danych i zarzÄ…dzania produkcjÄ… w przemyĹ›le

2003 PoczÄ…tek dystrybucji robotĂłw przemysĹ‚owych Fanuc Robotics, ktĂłre za kilka lat zastÄ…piÄ… roboty Kawasaki

2006 Uruchomienie wrocĹ‚awskiego oddziaĹ‚u firmy zamyka proces budowy sieci lokalnych oddziaĹ‚Ăłw. Na rynku funkcjonuje siedem placĂłwek 2008 PowstajÄ… dokumenty okreĹ›lajÄ…ce sposĂłb dziaĹ‚ania firmy: Deklaracja Polityki

AUTOMATYKA

WYDARZENIA Stefan Życzkowski, prezes firmy ASTOR, zwrócił uwagę przede wszystkim na fakt, iż był jedynie współzałożycielem firmy – jedną z pięciu osób, które dały początek firmie. – Prezesem zostałem dopiero po pięciu latach – zaznaczył Stefan Życzkowski. Kontynuując wątek wspomnień, przypomniał o obchodzonym uroczyście 25-leciu firmy i dodał, że tegoroczna uroczystość odnosi się tylko do ostatnich pięciu lat jej obecności na rynku, bardzo ważnego okresu w działalności ASTOR. – Proporcjonalnie do wzrostu obrotów firmy zwiększa się również złożoność realizowanych tematów – powiedział Stefan Życzkowski. Prezes podziękował całej załodze za wzorową pracę, a rodzinom pracowników za ich wyrozumiałość i cierpliwość.

9 3 ,$ #

Zaufanie w biznesie Kolejna część wystąpienia prezesa Stefana Życzkowskiego nosiła tytuł „Rozważania na temat istoty zaufania jako filaru rozwoju biznesu”. Prezes ASTOR zaznaczył, że w biznesie bardzo ważna jest szybkość działania i przytoczył słowa Jacka Welcha, legendarnego prezesa GE, który mówił: „Gdy nie jesteś szybki, jesteś martwy”. Odniósł się w swoich słowach także do książki Stephena Coveya „Szybkość zaufania”. – Najważniejszy rozwój oparty jest na wzajemnym zaufaniu między ludźmi – dodał Stefan Życzkowski. – Biznes to partnerstwo, a partnerstwo to zaufanie. Biznes bez partnerstwa nie może szybko się rozwijać. Stefan Życzkowski podkreślił, że ASTOR stara się promować młodych inżynierów i dlatego apelował, aby mą-

drze zaufać młodym inżynierom w ich działaniu. – Ci inżynierowie często działają innowacyjnie, wykonują coś po raz pierwszy i nie zawsze wszystko się udaje, ale bez takich prób nie byłoby rozwoju – podkreślił prezes ASTOR.

Nagrody 30-lecia Jubileusz firmy ASTOR był doskonałą okazją do podsumowań i do wyróżnienia w szczególny sposób partnerów biznesowych, którzy przez ostatnie pięć lat razem z firmą dynamicznie się rozwijali. Wśród nagrodzonych w pięciu kategoriach znaleźli się: • Partnerzy: Softechnik Biuro Inżynierskie, Przedsiębiorstwo Pomiarów i Automatyki PiA-ZAP, ContolTec, Przedsiębiorstwo Kompletacji i Montażu Systemów Automatyki CARBOAUTOMATYKA, ABIS, • Producenci maszyn i urządzeń: Zakłady Automatyki Kombud oraz Komster, • Użytkownicy końcowi: KGHM Polska Miedź, Com40 oraz ArcelorMittal Poland, • Edukacja: Uniwersytet Zielonogórski – Wydział Informatyki, Elektrotechniki

i Automatyki, Politechnika Krakowska – Wydział Mechaniczny, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku Białej – Wydział Budowy Maszyn i Informatyki, • Dostawcy: GE Automation&Controls, Wonderware by Schneider Electric, Horner APG, Satel, Kawasaki Robotics, Korenix, Epson, Berghof Automation oraz Sanyo Denki Europe. Podczas gali uhonorowana została również firma Schneider Electric Polska, z którą ASTOR rozpoczął w 2017 r. współpracę w zakresie serwonapędów Pac Drive dla maszyn pakujących. Jubileuszowej uroczystości towarzyszyła akcja charytatywna na rzecz Fundacji Hospicjum dla Dzieci Alma Spei, zbierająca fundusze na opłacenie opieki medycznej dla nieuleczalnie chorych dzieci. Zebrana kwota została podwojona z funduszu charytatywnego ASTOR. Spotkanie uświetnił występ zespołu AudioFeels wykonującego muzykę w stylu Vocal Play wyłącznie przy użyciu głosu.

Jolanta Górska-Szkaradek $ $R

Personalnej oraz Misja, Wizja i Strategia.

2011  Zapada decyzja o przekształceniu krakowskiej 2016  Firma otrzymuje prestiżową nagrodę Best

Powołana zostaje Akademia ASTOR

siedziby przy ul. Smoleńsk 29 w inteligentny budynek – ASTOR Technology Park

doskonalenia procesów produkcji

Place to Work. Do 2016 r. zdobywa ją jeszcze trzy razy

2009  Ukazuje się pierwszy numer

2013  Uruchomienie ASTOR Innovation Room –

pisma „Biznes i Produkcja”, a w portfolio

interaktywna wystawa robotyki i technologii IT. Przechodzień, wysyłając sms, może uruchomić zrobotyzowaną linię produkcyjną

Practices Award Frost&Sullivan „Polish Industrial Automation Customer Value Leadership Award”. ASTOR zostaje również mecenasem polskiej myśli matematycznej, finansując Ławkę Banacha z figurami dwóch wybitnych polskich matematyków – Stefana Banacha i Ottona Nikodyma. Ławka usytuowana jest na krakowskich Plantach, a odsłonięto ją w setną rocznicę najsłynniejszej matematycznej dyskusji, jaka odbyła się w tym miejscu

2014 Utworzenie działu koordynacji innowacji, który wspiera firmy produkcyjne w realizacji dużych projektów robotyzacji i R&D

2017 Powstaje autorska koncepcja Inżyniera 4.0, będąca odpowiedzią na wyzwania czwartej rewolucji przemysłowej

będąca odpowiedzią na potrzeby klientów w obszarze poszerzania wiedzy techniczno-produktowej, zarządzania projektami oraz

produktów pojawia się marka własna Astraada. ASTOR otrzymuje tytuł Tego, który zmienia polski przemysł A.D. 2008 przyznany przez PTWP, wydawcę miesięcznika „Nowy Przemysł”

1-2/2018

2012  Firma zdobywa nagrodę w konkursie Great

85

BIBLIOTEKA PROJEKTOWANIE NIELINIOWYCH UKĹ ADĂ“W STEROWANIA -DFHN .DE]LĆVNL 3U]HP\VÄ„DZ 0RVLRÄ„HN :\GDZQLFWZR 1DXNRZH 3:1 URN Z\GDQLD REMĂ›WRÄ?É VWURQ RSUDZD PLĂ›NND

Ksiąşka traktuje o skutecznych metodach projektowania nieliniowych układów sterowania, które mogą być stosowane m.in. w automatyce przemysłowej, robotyce, sterowaniu ruchem. Początkowy dział zawiera skondensowany materiał z zakresu stabilności układów nieliniowych. Wybrane metody sterowania nieliniowego są omówione w wyczerpujący, monograficzny sposób, a część rozdziałów zawiera wyniki całkowicie oryginalne i nigdy niepublikowane. Szczególny nacisk połoşono na aspekty praktycznego zastosowania proponowanych metod sterowania nieliniowego. Adresatami ksiąşki są studenci kierunku automatyka i robotyka oraz kierunków pokrewnych jak mechatronika, a takşe inşynierowie i projektanci układów sterowania, którzy coraz częściej dostrzegają szansę uzyskania przewagi konkurencyjnej swoich firm i zespołów, dzięki zastosowaniu metod sterowania nieliniowego.

MODELE DYNAMIKI UKĹ ADĂ“W FIZYCZNYCH DLA INĹťYNIERĂ“W. ZASADY I PRZYKĹ ADY KONSTRUKCJI MODELI DYNAMICZNYCH OBIEKTĂ“W AUTOMATYKI $QQD &]HPSOLN :\GDZQLFWZR 1DXNRZH 3:1 URN Z\GDQLD REMĂ›WRÄ?É VWURQ RSUDZD PLĂ›NND

Przedmiotem ksiÄ…Ĺźki sÄ… zagadnienia zwiÄ…zane z modelowaniem matematycznym róşnych obiektĂłw fizycznych i badaniem ich dynamiki przy uĹźyciu programĂłw symulacyjnych, przede wszystkim z punktu widzenia potrzeb inĹźyniera automatyka. Autorka opisaĹ‚a podstawowe zasady analizowania i konstruowania modeli, zwracajÄ…c uwagÄ™ na fizycznÄ… interpretacjÄ™ stosowanych pojęć. PrzeprowadziĹ‚a krĂłtkÄ… powtĂłrkÄ™ z fizyki pod kÄ…tem zastosowania w modelowaniu dynamiki obiektĂłw. KsiÄ…Ĺźka jest skierowana do studentĂłw kierunku automatyka i robotyka oraz informatyka stosowana, a takĹźe do inĹźynierĂłw i specjalistĂłw zajmujÄ…cych siÄ™ automatykÄ…. WartoĹ›ciÄ… dodanÄ… jest pĹ‚yta CD.

PROGRAMOWANIE SYSTEMĂ“W STEROWANIA. NARZĘDZIA I METODY 'DULXV] %LVPRU :\GDZQLFWZR :17 URN Z\GDQLD REMĂ›WRÄ?É VWURQ RSUDZD PLĂ›NND

W ksiąşce omówiono jedno z podstawowych zagadnień automatyki i inşynierii sterowania – programowanie mikrokomputerowych systemów identyfikacji, nadzoru i sterowania obiektami przemysłowymi. Zebrano wiedzę z zakresu teorii systemów, sterowania i przetwarzania sygnałów oraz programowania systemów symulacji i układów implementujących opracowane algorytmy. Szczegółowo omówiono podstawy języka C w kontekście oprogramowania urządzeń fizycznych, podstawy i zaawansowane techniki programowania obiektowego w języku C++, podstawy programowania w środowisku MATLAB/Simulink, zjawiska zachodzące w dyskretnym układzie regulacji, modelowanie obiektów dyskretnych, regulację PID, regulację predykcyjną oraz identyfikację parametryczną. Całość uzupełniają liczne przykłady i ćwiczenia programistyczne. Za walory dydaktyczne podręcznika autor został uhonorowany Nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyşszego. 2SUDFRZDQLH ȅ GU LQğ 0DĂJRU]DWD .DOLF]\ĄVND 1-2/2018

87

Centrum Targowo-Konferencyjne

20 - 21 lutego 2018 SZLIFOWANIE

LUTOWANIE I ZGRZEWANIE

Zaprezentuj się w dedykowanej strefie tematycznej

CIĘCIE POMIARY AUTOMATYKA

UTRZYMANIE RUCHU PRZETWÓRSTWO

WYKRAWANIE

TWORZYW

KOMPOZYTY

PNEUMATYKA

BHP

HYDRAULIKA

Targi Technologii Przemysłowych 0HQHGĔHU 3URMHNWX Wioletta Błońska-Dudek | +48 510 031 732 ul. Braci Mieroszewskich 124 | 41-219 Sosnowiec | tel. +48 32 788 75 06; +48 32 788 75 19 | industrymeeting@exposilesia.pl

www.industrymeeting.pl R E K L A M A

® Sp. z o. o.

®

FACH

PAK

!" ............... 91

"" " " # $ .............................................................................. 95 !" .......................................................................................... 95

!%& .................................................................................................................................... 97 Mechatronika .......................................................................................................................................... 97 !" ............................................................................................................................................ 99

" ! ' " " # $ $ ........................................................................

%"&

$ '( " ................................................................................................................................. 111

' ( ! ) * + , '- / 0 ( /0 ! 2 3 4 !

90

AUTOMATYKA

Polskie inicjatywy

Koncepcja budowania )*+ ! " " " * + / 0 5 6 / !"

! " # $ # ! % & # & '

! ( # ' $ ! ) ' * $ ' + ,!- * ' & + + + !

+

rzedsiÄ™wziÄ™cie okreĹ›lane jako Platforma PrzemysĹ‚u PrzyszĹ‚oĹ›ci wchodzi w pakiet dziaĹ‚aĹ„ wyszczegĂłlnionych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, majÄ…cych doprowadzić do dynamizacji rozwoju Polski. Strategia wskazuje reindustralizacjÄ™ jako jeden z filarĂłw nowego modelu gospodarczego dla Polski, a celem dziaĹ‚aĹ„ w tym obszarze jest wzrost zdolnoĹ›ci polskiego przemysĹ‚u do sprostania globalnej konkurencji.

.

Jednym z kluczowych komponentĂłw budujÄ…cych przewagÄ™ konkurencyjnÄ… w przemyĹ›le przyszĹ‚oĹ›ci bÄ™dzie umiejÄ™tność efektywnego funkcjonowania w ekosystemach biznesowych

wzorowanych na ekosystemach naturalnych. W ekosystemie podmioty rynkowe, podobnie jak organizmy, tworzÄ… zbiorowość, w ktĂłrej wzajemne powiÄ…zania skutkujÄ… silniejszym oddziaĹ‚ywaniem na otoczenie niĹź indywidualnych podmiotĂłw. Podmioty, w zaleĹźnoĹ›ci od sytuacji, współpracujÄ… lub konkurujÄ… ze sobÄ…, wykorzystujÄ…c zasoby, ale takĹźe je budujÄ…c. CechÄ… charakterystycznÄ… ekosystemĂłw jest umiejÄ™tność wspĂłlnego adaptowania podmiotĂłw tworzÄ…cych zbiorowość do nieustannych zmian warunkĂłw. ObowiÄ…zujÄ…ca w ekosystemach naturalnych reguĹ‚a mĂłwiÄ…ca, Ĺźe zdolność wygrywania i przetrwania zaleĹźy od umiejÄ™tnoĹ›ci transformacji i adaptacji dotyczy w rĂłwnym stopniu ekosystemĂłw biznesowych.

J / /

L / / /

2GG]LDĂĄ\ZXMÄ…F\FK Z]DMHPQLH QD VLHELH L QD ÄžURGRZLVNR

6LOQLHMV]H SRZLÄ…]DQLD Z HNRV\VWHPLH QLÄŞ PLÄŠG]\ VNĂĄDGRZ\PL D RWRF]HQLHP

:VSyĂĄSUDFXMÄ…F\FK OXE NRQNXUXMÄ…F\FK Z ]DOHÄŞQRÄžFL RG V\WXDFML

;!,", ,EF ,"( ! '#

$GDSWXMÄ…F\FK VLÄŠ ZVSyOQLH GR QLHXVWDQQ\FK ]PLDQ ZDUXQNyZ

:\NRU]\VWXMÄ…F\FK L EXGXMÄ…F\FK ]DVRE\

" !

;!,", ,EF +,6'!, # "% <, % &

!

, )1 $

1-2/2018

91

/ 5J/ J

JO 5J/ J ;

; ;

; ;

;

#$ %& '( )*&'

! "# $%&' (" ) &)* / '/ $% /* 15

‡

; ;

‡ + , / 0 / ! ‡ 1 2 3 ‡ 4 2

- )2

Z powyĹźszego wzglÄ™du przemysĹ‚ przyszĹ‚oĹ›ci bÄ™dzie zorientowany zarĂłwno na organizacjÄ™ produkcji, jak i organizacjÄ™ interakcji. Liniowe Ĺ‚aĹ„cuchy budowania wartoĹ›ci, w ktĂłrych podmioty w przypisanej kolejnoĹ›ci tworzÄ… sekwencyjnie wartość dodanÄ…, bÄ™dÄ… zastÄ™powane rozwiÄ…zaniami sieciowymi. IstotÄ… tej zmiany jest nawiÄ…zywanie i rozwijanie relacji ponad granicami organizacyjnymi przedsiÄ™biorstw i budowanie sieci, ktĂłre sÄ… dynamicznymi zbiorami kompetencji i relacji jednostek wytwĂłrczych, dostawcĂłw materiaĹ‚Ăłw i usĹ‚ug, dystrybutorĂłw, dostawcĂłw infrastruktury oraz prosumentĂłw. IstotÄ™ sieci stanowiÄ… silne, ale jednoczeĹ›nie otwarte i elastyczne powiÄ…zania. Realizacja zadaĹ„ wytwĂłrczych w sieci zwiÄ…zana jest z bieşącym dostosowywaniem konfiguracji wÄ™zĹ‚Ăłw sieci i nawiÄ…zywaniem róşnorodnych form współpracy w celu uzyskania optymalnego wykorzystania kluczowych umiejÄ™tnoĹ›ci uczestnikĂłw. Efektem dziaĹ‚ania sieci jest maksymalizacja wartoĹ›ci tworzonej przez uczestniczÄ…ce w niej podmioty, przy czym wielkość efektu sieciowego jest silnie zaleĹźna od stopnia rozbudowania sieci i w wiÄ™kszoĹ›ci przypadkĂłw roĹ›nie w miarÄ™ wzrostu liczby jej uczestnikĂłw. Dlatego jednym z kluczowych wyzwaĹ„ dla osiÄ…gniÄ™cia efektu sieciowego jest zapewnienie instrumentĂłw stymulujÄ…cych wyjĹ›cie podmiotĂłw rynkowych z destrukcyjnej w warunkach polskich konkurencji , a wejĹ›cie w logikÄ™ sieci. Innymi sĹ‚owy, chodzi o tworzenie mechanizmĂłw szeroko rozbudowanych interakcji i oparcie na nich dziaĹ‚alnoĹ›ci biznesowej, ktĂłra zaowocuje optymalizacjÄ… zasobĂłw, zdolnoĹ›ciÄ… do podejmowania bardziej skomplikowanych projektĂłw, a ostatecznie wyraĹşnie wiÄ™kszÄ… rentownoĹ›ciÄ…. Trudno ukryć, Ĺźe przedsiÄ™wziÄ™cie ma charakter rewolucji mentalnoĹ›ciowej ze wzglÄ™du na dominujÄ…cÄ… w polskim przemyĹ›le kulturÄ™ zaufania transakcyjnego, tj. zaufania ograniczonego jedynie do pĹ‚ynnoĹ›ci wymiany handlowej.

+

Ĺšrodkiem wspomagajÄ…cym powstawanie i efektywne funkcjonowanie ekosystemĂłw sÄ… platformy. PojÄ™cie „platformaâ€? ma szeroki zakres znaczeniowy, wystÄ™puje w róşnych kontekstach i dotyczy róşnych funkcji. W odniesieniu do omawianej tematyki brane sÄ… pod uwagÄ™ dwie funkcje. − „Platformaâ€? jako przedsiÄ™wziÄ™cie Ĺ‚Ä…czÄ…ce interesariuszy, powiÄ…zane z okreĹ›lonÄ… przestrzeniÄ… fizycznÄ… lub wirtualnÄ… 92

przeznaczonÄ… do budowania relacji, wymiany informacji, publicznej dyskusji, kreowania opinii, rekomendacji, tworzenia bazy wiedzy. PrzykĹ‚adem moĹźe być serwis spoĹ‚ecznoĹ›ciowy Facebook. W odniesieniu do obszaru przemysĹ‚owego takÄ… funkcjÄ™ peĹ‚niÄ… funkcjonujÄ…ce juĹź w części krajĂłw europejskich przedsiÄ™wziÄ™cia, ktĂłrych pierwowzorem jest niemiecka Platforma PrzemysĹ‚u 4.0, skupiajÄ…ce interesariuszy zorientowanych na tematykÄ™ transformacji przemysĹ‚owej. Interesariusze w grupach roboczych wypracowujÄ… koncepcje i zalecenia dotyczÄ…ce istotnych uwarunkowaĹ„ transformacji, np. standaryzacji, rozwoju kompetencji, regulacji prawnych. Te platformy udostÄ™pniajÄ… rĂłwnieĹź zasoby zgromadzonej wiedzy na temat rozwiÄ…zaĹ„ PrzemysĹ‚u 4.0, ktĂłre inspirujÄ… szeroki krÄ…g odbiorcĂłw do wchodzenia na Ĺ›cieĹźkÄ™ transformacji. − „Platformaâ€? jako system operacyjny, ktĂłry integruje technologie cyfrowe, aplikacje i serwisy w Ĺ›wiecie biznesu. Te platformy otwierajÄ… dostÄ™p do danych pochodzÄ…cych np. z maszyn czy produktĂłw, umoĹźliwiajÄ… przetwarzanie danych w dedykowanych aplikacjach, jak rĂłwnieĹź stanowiÄ… infrastrukturÄ™ dla twĂłrcĂłw aplikacji. W tej funkcji platforma buduje wartość nie tylko przez Ĺ‚Ä…czenie uĹźytkownikĂłw rozwiÄ…zaĹ„ z dostawcami, ale rĂłwnieĹź przez umoĹźliwienie interakcji wewnÄ…trz spoĹ‚ecznoĹ›ci, zarĂłwno dostawcĂłw, jak i odbiorcĂłw. PrzykĹ‚adowo instalowane na platformie aplikacje inĹźynierskie pozwalajÄ… maĹ‚ym firmom realizować wspĂłlnie kompleksowe projekty i uzyskiwać wiÄ™kszÄ… wartość dodanÄ… przez zwiÄ™kszenie innowacyjnoĹ›ci oraz zaawansowania produktĂłw. Platformy sÄ… wiÄ™c Ĺ›rodkiem do wzmacniania i efektywnego wykorzystywania potencjaĹ‚u ekosystemĂłw, prowadzÄ…c do efektĂłw, ktĂłre sÄ… nieosiÄ…galne w indywidualnych dziaĹ‚aniach. RozwiÄ…zania platformowe zdobywajÄ… rynek, szczegĂłlnie w zastosowaniach konsumenckich. DominujÄ…cÄ… rolÄ™ odgrywajÄ… w tym obszarze rozwiÄ…zania tworzone w Stanach Zjednoczonych i Azji, natomiast Europa stawia sobie aktualnie za cel odegranie wiodÄ…cej roli w przemysĹ‚owym wykorzystaniu platform cyfrowych. To jedno z kluczowych przedsiÄ™wzięć w ramach programu Komisji Europejskiej Digitising European Industry, skupiajÄ…cego inicjatywy krajĂłw europejskich dotyczÄ…ce cyfrowej transformacji przemysĹ‚u. AUTOMATYKA

Polskie inicjatywy Polski projekt Platforma PrzemysĹ‚u PrzyszĹ‚oĹ›ci zakĹ‚ada wykorzystywanie obydwu funkcji platform do ksztaĹ‚towania efektywnie dziaĹ‚ajÄ…cych ekosystemĂłw biznesowych i osiÄ…gniÄ™cia dziÄ™ki temu przewagi konkurencyjnej krajowego sektora przemysĹ‚owego. PodsumowujÄ…c, z jednej strony platforma jest przedsiÄ™wziÄ™ciem skupiajÄ…cym interesariuszy transformacji w celu wypracowywania stosownych rozwiÄ…zaĹ„ i ich promowania oraz koordynowania dziaĹ‚aĹ„ na rzecz wspomagania transformacji, natomiast z drugiej strony jest inicjatorem i â€“ jeĹ›li to konieczne – rĂłwnieĹź operatorem cyfrowej platformy przemysĹ‚owej, dziÄ™ki ktĂłrej roĹ›nie wartość dodana krajowego przemysĹ‚u.

3 + + + Projekt Platforma PrzemysĹ‚u PrzyszĹ‚oĹ›ci stanowi przedsiÄ™wziÄ™cie administracji publicznej przy wsparciu podmiotĂłw sektora przemysĹ‚owego, biznesu i nauki. Funkcjonować bÄ™dzie w formule fundacji Skarbu PaĹ„stwa, z sukcesywnym zwiÄ™kszaniem udziaĹ‚u finansowego sektora prywatnego. Interwencja paĹ„stwa w pierwszej fazie jest typowa dla tego typu przedsiÄ™wzięć rĂłwnieĹź w innych krajach. Budowanie Ĺ›wiadomoĹ›ci rynku odnoĹ›nie koniecznoĹ›ci wychodzenia z obecnej strefy komfortu, ktĂłra w nieodlegĹ‚ej perspektywie moĹźe przestać istnieć, przygotowanie otoczenia formalno-prawnego dla nowych modeli biznesowych, budowanie instrumentĂłw wsparcia czy Ĺ›rodkĂłw obniĹźajÄ…cych ryzyko wejĹ›cia na Ĺ›cieĹźkÄ™ transformacji nie jest moĹźliwe do samodzielnej realizacji, nawet przez najwiÄ™ksze firmy, stÄ…d konieczność inicjowania i rozpoczynania procesu zmian w oparciu o Ĺ›rodki publiczne. Praktyka liderĂłw transformacji potwierdza rĂłwnieĹź stosunkowo szybkie angaĹźowanie siÄ™ w proces Ĺ›rodkĂłw prywatnych, co jest podyktowane wymiernymi rezultatami. Realizacja projektu Fundacja Platforma PrzemysĹ‚u PrzyszĹ‚oĹ›ci podzielona jest na etapy. W 2017 r. rozpoczÄ…Ĺ‚ siÄ™ proces legislacyjny, ktĂłry ma doprowadzić do formalnego powoĹ‚ania fundacji. RĂłwnolegle uruchomione zostaĹ‚y dziaĹ‚ania przygoto-

: / J /: : P / J /D Q :

R )+# 6 ! ! R ! ! >, ! R " <,' 6, ! R <,,"6% >

wawcze, obejmujÄ…ce pakiet przedsiÄ™wzięć, ktĂłre majÄ… zapewnić rozpoczÄ™cie statutowej aktywnoĹ›ci platformy niezwĹ‚ocznie po jej powoĹ‚aniu i uzyskaniu osobowoĹ›ci prawnej. DziaĹ‚ania przygotowawcze, bazujÄ…ce na rekomendacjach wypracowanych przez Grupy Robocze ZespoĹ‚u ds. Transformacji PrzemysĹ‚owej przy Ministerstwie Rozwoju, obejmujÄ… m.in. przygotowanie kadr dla platformy oraz specjalizowanych narzÄ™dzi. PrzedsiÄ™wziÄ™cie realizowane jest w tzw. Inkubatorach LiderĂłw PrzemysĹ‚u 4.0, ktĂłre zostaĹ‚y uruchomione w paĹşdzierniku 2017 r. na trzech uczelniach: Politechnice ĹšlÄ…skiej, Politechnice PoznaĹ„skiej i Politechnice Warszawskiej z udziaĹ‚em Ministerstwa Rozwoju. Ĺ Ä…cznie w programie bierze udziaĹ‚ 35 uczestnikĂłw zrekrutowanych spoĹ›rĂłd mĹ‚odych pracownikĂłw nauki, doktorantĂłw i studentĂłw kierunkĂłw inĹźynierskich i zarzÄ…dzania, przy czym znaczna część spoĹ›rĂłd nich ma juĹź doĹ›wiadczenie przemysĹ‚owe. Program obejmuje część teoretycznÄ…, warsztaty praktyczne w przemyĹ›le oraz wizyty studialne w zagranicznych oĹ›rodkach wspomagania cyfrowej transformacji przemysĹ‚u. W trakcie programu uczestnicy przygotowujÄ… rozwiÄ…zania dotyczÄ…ce sposobu prezentacji koncepcji PrzemysĹ‚u 4.0 dla przedsiÄ™biorcĂłw, koncepcje narzÄ™dzi oceny przygotowania do cyfryzacji, jak rĂłwnieĹź koncepcje narzÄ™dzi wspomagania transformacji, np. demonstratorĂłw. RozwiÄ…zania weryfikowane sÄ… w bezpoĹ›rednich kontaktach z przemysĹ‚em podczas odbywanych praktyk. Pierwszy etap inkubatorĂłw zakoĹ„czyĹ‚ siÄ™ w styczniu 2018 r. Efekty zostanÄ… przedstawione i omĂłwione w lutym na wspĂłlnej konferencji podsumowujÄ…cej. W drugim semestrze zakĹ‚ada siÄ™ systematycznÄ… intensyfikacjÄ™ aktywnoĹ›ci rynkowej uczestnikĂłw inkubatorĂłw, ale rĂłwnieĹź rozszerzenie zakresu o dziaĹ‚alność demonstracyjnÄ… i koncepcyjnÄ… w oparciu o dostÄ™pnÄ… aktualnie infrastrukturÄ™. Nabyte w ten sposĂłb doĹ›wiadczenia i wiedza o rynku bÄ™dÄ… stanowiĹ‚y wskazĂłwki dla docelowych rozwiÄ…zaĹ„ platformy. RĂłwnolegle z powyĹźszymi dziaĹ‚aniami przygotowywane jest powoĹ‚anie pilotowych CentrĂłw Kompetencji, ktĂłre majÄ… stać siÄ™ zarĂłwno partnerem platformy w realizacji okreĹ›lonych

DJ Q : D : / J : / U K )! / #!

!

$5 (

> ' / & /

/:

>$ (" %&?(& B) E! & F ' 1 )&' (" F ) %& J < $ / & =

/ %

)+# 6 ! ! ; P& ) %) Q )/ 1 S 1$ / )("&

L < K& 15 $ /) '&

P 15 P& ) %)

: / J /: : P / J /D Q :

R 6 ', ) ", ! R ", !> ! <,'+ >! R 6," 6 ! R ) , ! R 6,) 7+ 6, )+ " ! =! ), (,

=,"' > ? " )= " ! 6 %? 9<! "9 <, % ! ? ! ? ! (", !

JE ! 6 '! ! ? ", +, ! +, " ;? 9<! "9 <, % !

;

; ;

;

;

:,6'!, % "% <, V JW9$% <, ! % ", ! B? W6,) % ", ! B

. )0 3 + + +

1-2/2018

93

: / J /: : P / J /D Q : /:

R )+# 6 ! ! R ! ! >, ! R " <,' 6, ! R <,,"6% >

DJ Q : D : / J : / U K )! / #!

!

' $ (&F )* / '/

*,+ " %

% /* 1 (5*

+*!< >

X JL

%'! ! =,"' >! ! (", ! ? ", !> ! ", ! B? +*!< >

R <,,"6% > R )+# 6 ! !

; P& ) %) Q )/ 1 S 1$ / )("&

L < K& 15 $ /) '&

P 15 P& ) %)

: / J /: : P / J /D Q :

;

R ! )+!", ! R )+,' ( ! R )+# 9 ) ! !

$5 (

> ' / & /

;

;

;

;

:,6'!, % "% <, V JW9$% <, ! % ", ! B? W6,) % ", ! B

0 3 + + +

aktywnoĹ›ci na rynku, jak np. warsztatĂłw demonstracyjnych i szkoleĹ„, ale rĂłwnieĹź stanowić kluczowy komponent tzw. Digital Innovation Hubs skupiajÄ…cych w danym regionie instytucje wspomagajÄ…ce transformacjÄ™. Przygotowanie odpowiednich instrumentĂłw wsparcia we współpracy z dysponentami tych narzÄ™dzi to rĂłwnieĹź element dziaĹ‚aĹ„ przygotowawczych w prowadzonym projekcie. Harmonizacja prac przygotowawczych z procesem legislacyjnym stwarza warunki do uruchomienia funkcjonowania platformy w drugim półroczu 2018 r., zgodnie ze schematem przedstawionym na rys. 3. Planowane w tej fazie rozwiÄ…zania organizacyjne dla realizacji statutowych zadaĹ„ platformy to: − utworzenie i uruchomienie dziaĹ‚alnoĹ›ci zespoĹ‚u „apostoĹ‚Ăłwâ€? rekrutujÄ…cych siÄ™ z uczestnikĂłw inkubatorĂłw zatrudnionych przez platformÄ™ do bezpoĹ›rednich kontaktĂłw z rynkiem, analizy i uĹ›wiadamiania potrzeb, rekomendowania dziaĹ‚aĹ„ i pilotowania przedsiÄ™biorcy w kolejnych krokach transformacji; − prowadzenie i rozwijanie przez fundacjÄ™ wortalu platformy z funkcjami: informacyjnÄ…, oceny przygotowania przedsiÄ™biorcy do transformacji, rekomendacji Ĺ›cieĹźki transformacji z wykorzystaniem wirtualnych asystentĂłw, Ĺ‚Ä…czenia dostawcĂłw i uĹźytkownikĂłw rozwiÄ…zaĹ„, szkoleĹ„ on-line, dostÄ™pu do narzÄ™dzi wspomagania transformacji (SaaS); − utworzenie zespoĹ‚u eksperckiego w platformie do obsĹ‚ugi wortalu, analiz rynku i przygotowywania rekomendacji, koordynacji współdziaĹ‚ania z Centrami Kompetencji i dysponentami instrumentĂłw wsparcia oraz udziaĹ‚u w projektach miÄ™dzynarodowych; − uruchomienie przedsiÄ™wzięć promocji i wsparcia technicznego transformacji, w tym opracowanie i utworzenie demonstratora Fabryki PrzyszĹ‚oĹ›ci do prezentacji w wersji stacjonarnej + wersja on-line + wersja mobilna; − inicjowanie i pomoc w utworzeniu CentrĂłw Kompetencji PrzemysĹ‚u 4.0 oraz koordynacja dziaĹ‚aĹ„; − porozumienie z dysponentami instrumentĂłw wsparcia w sprawie uruchomienia odpowiednich produktĂłw dla przedsiÄ™biorstw podejmujÄ…cych inicjatywy w zakresie transformacji; 94

− uruchomienie funkcjonowania Grup Roboczych dla kluczowych zagadnieĹ„ przemysĹ‚u przyszĹ‚oĹ›ci. W drugim półroczu 2018 r., w fazie, ktĂłrÄ… moĹźna okreĹ›lić jako ksztaĹ‚towanie funkcjonalnoĹ›ci platformy, gĹ‚Ăłwnymi Ĺ›rodkami bezpoĹ›redniego oddziaĹ‚ywania na rynek jest aktywność „apostoĹ‚Ăłwâ€? oraz funkcjonowanie wortalu. W rezultacie tego intensywnego oddziaĹ‚ywania nastÄ…pi pobudzenie indywidualnego zapotrzebowania przedsiÄ™biorstw na wprowadzanie rekomendowanych zmian. Pomoc w realizacji Ĺ›wiadczyć bÄ™dÄ… Centra Kompetencji, a wypracowane centralnie instrumenty wsparcia oferowane bÄ™dÄ… przez regionalne instytucje. Rozwinie siÄ™ popyt rynku na rozwiÄ…zania przemysĹ‚u przyszĹ‚oĹ›ci, stymulujÄ…c rozwĂłj bazy dostawcĂłw rozwiÄ…zaĹ„. W efekcie oczekiwane jest przekroczenie „masy krytycznejâ€? dla efektywnego wdraĹźania modeli platformowych funkcjonujÄ…cych w ekosystemach biznesowych. Platforma PrzemysĹ‚u PrzyszĹ‚oĹ›ci bÄ™dzie mogĹ‚a w takiej sytuacji wkroczyć w kolejnÄ… fazÄ™ funkcjonalnoĹ›ci. Kluczowa zmiana dotyczyć bÄ™dzie przeobraĹźenia wortalu w platformÄ™ cyfrowÄ… przyciÄ…gajÄ…cÄ… deweloperĂłw aplikacji inĹźynierskich, otwierajÄ…cÄ… drogÄ™ do budowania efektywnych powiÄ…zaĹ„ sieciowych i umoĹźliwiajÄ…cÄ… maksymalizacjÄ™ wartoĹ›ci tworzonej przez uczestniczÄ…ce w sieci podmioty. Przedstawiony scenariusz realizacji projektu, ktĂłry moĹźna skrĂłtowo opisać nastÄ™pujÄ…cymi sekwencjami: pobudzenie potrzeby zmian – stworzenie mechanizmĂłw wspomagania zmian – ukierunkowanie zachodzÄ…cych zmian na osiÄ…gniÄ™cie zaĹ‚oĹźonych efektĂłw, stworzony zostaĹ‚ na podstawie analiz: zachowaĹ„ rynku, doĹ›wiadczeĹ„ liderĂłw transformacji cyfrowej oraz trendĂłw w ksztaĹ‚towaniu przewagi konkurencyjnej w przemyĹ›le. Wykorzystane zostaĹ‚y wnioski i rekomendacje Grup Roboczych ZespoĹ‚u ds. Transformacji PrzemysĹ‚u, natomiast opracowanie koncepcji wykonane zostaĹ‚o przez zespół projektowy powoĹ‚any w Ministerstwie Rozwoju.

Andrzej Soldaty Lider Projektu: Platforma Przemysłu Przyszłości AUTOMATYKA

Zaawansowane technologie

Kluczowe technologie +

#! 2 . / 0 ( /0

$ $ $ ' $ $ '! ( 45 ' $

$ ! Big Data (duĹźe zbiory danych) – zdolność do zbierania, przechowywania i analizowania ogromnej iloĹ›ci danych, ktĂłrych analiza moĹźe być wykorzystana do identyfikowania nieefektywnoĹ›ci i wÄ…skich gardeĹ‚ produkcyjnych, optymalizacji jakoĹ›ci produkcji, oszczÄ™dnoĹ›ci energii i poprawy serwisu oraz diagnostyki urzÄ…dzeĹ„. W kontekĹ›cie PrzemysĹ‚u 4.0 gromadzenie i kompleksowa ocena danych z wielu róşnych ĹşrĂłdeĹ‚ – urzÄ…dzeĹ„ i systemĂłw produkcyjnych, a takĹźe systemĂłw zarzÄ…dzania przedsiÄ™biorstwem i klientami – stanie siÄ™ standardem majÄ…cym na celu wspieranie procesu decyzyjnego w czasie rzeczywistym. Autonomous Robots (roboty autonomiczne) – najnowsze pokolenie robotĂłw, rĂłwnieĹź pojazdy autonomiczne. Roboty od dawna sÄ… stosowane do realizowania skomplikowanych zadaĹ„, ale wciÄ…Ĺź sÄ… rozwijane, aby jeszcze bardziej zwiÄ™kszyć uĹźyteczność. StajÄ… siÄ™ bardziej autonomiczne, elastyczne i chÄ™tne do współpracy. W koĹ„cu bÄ™dÄ… ze sobÄ… współdziaĹ‚ać, bezpiecznie pracować ramiÄ™ w ramiÄ™ z ludĹşmi i uczyć siÄ™ od nich. Takie roboty bÄ™dÄ… kosztować mniej i mieć wiÄ™kszy zakres moĹźliwoĹ›ci niĹź te uĹźywane obecnie w produkcji. Simulation (symulacje) – w fazie projektowania stosowane sÄ… trĂłjwymiarowe symulacje produktĂłw, materiaĹ‚Ăłw i procesĂłw produkcyjnych. Symulacje mogÄ… wykorzystywać dane w czasie rzeczywistym do odzwierciedlania Ĺ›wiata fizycznego w modelu wirtualnym, ktĂłry moĹźe obejmować maszyny, produkty i ludzi. DziÄ™ki temu operatorzy mogÄ… przetestować i zoptymalizować ustawienia maszyny dla nastÄ™pnego produktu w Ĺ›wiecie wirtualnym przed fizycznym przeĹ‚Ä…czeniem, tym samym skracajÄ…c czas ustawiania maszyny i poprawiajÄ…c jakość. System Integration (integracja systemĂłw) – pionowa i pozioma integracja i wymiana danych firm, dostawcĂłw surowcĂłw i sprzÄ™tu oraz klientĂłw. WiÄ™kszość dzisiejszych systemĂłw IT nie jest w peĹ‚ni zintegrowana. Uczestnicy procesĂłw rzadko sÄ… ze sobÄ… Ĺ›ciĹ›le powiÄ…zani. Dotyczy to rĂłwnieĹź dziaĹ‚Ăłw produkcji i serwisu czy hali produkcyjnej, ktĂłrych funkcje i dziaĹ‚ania nie sÄ… zintegrowane. Jednak w przypadku 1-2/2018

PrzemysĹ‚u 4.0 firmy, dziaĹ‚y, funkcje i moĹźliwoĹ›ci stanÄ… siÄ™ bardziej spĂłjne, poniewaĹź platformy informatyczne, uniwersalne sieci integracji danych ewoluujÄ… i umoĹźliwiajÄ… zarzÄ…dzanie zĹ‚oĹźonym zadaniem wymiany danych o produktach i produkcji miÄ™dzy wieloma partnerami. Industrial IoT (przemysĹ‚owy Internet Rzeczy) – dziÄ™ki poĹ‚Ä…czeniu urzÄ…dzeĹ„ wbudowanych, fabryk, urzÄ™dĂłw i firm, Industrial Internet of Things (IIoT) zyskuje na znaczeniu jako sposĂłb udostÄ™pniania danych w czasie rzeczywistym. Obecnie tylko niektĂłre z czujnikĂłw i maszyn producenta sÄ… poĹ‚Ä…czone w sieć i korzystajÄ… z technologii wbudowanej. Zazwyczaj sÄ… one zorganizowane w pionowÄ… piramidÄ™ automatyzacji, w ktĂłrej czujniki i urzÄ…dzenia obiektowe z ograniczonÄ… inteligencjÄ… i sterownikami automatyki zasilajÄ… nadrzÄ™dny system sterowania procesem produkcyjnym. DziÄ™ki IIoT jednak wiÄ™cej urzÄ…dzeĹ„ zostanie wzbogaconych o komputery wbudowane i poĹ‚Ä…czone za pomocÄ… standardowych technologii. DziÄ™ki temu urzÄ…dzenia obiektowe mogÄ… komunikować siÄ™ i współdziaĹ‚ać zarĂłwno ze sobÄ…, jak i ze scentralizowanymi kontrolerami. Takie rozwiÄ…zanie decentralizuje rĂłwnieĹź analitykÄ™ i podejmowanie decyzji, umoĹźliwiajÄ…c reagowanie w czasie rzeczywistym. Cybersecurity (cyberbezpieczeĹ„stwo) – ekspansja komunikacji przemysĹ‚owej powoduje, Ĺźe bezpieczeĹ„stwo staje siÄ™ krytycznym aspektem. Wiele firm nadal polega na systemach zarzÄ…dzania i produkcji, ktĂłre nie sÄ… poĹ‚Ä…czone ani zamkniÄ™te. DziÄ™ki zwiÄ™kszonej Ĺ‚Ä…cznoĹ›ci i wykorzystaniu standardowych protokoĹ‚Ăłw komunikacyjnych, ktĂłre sÄ… dostarczane w ramach PrzemysĹ‚u 4.0, dramatycznie wzrasta potrzeba ochrony krytycznych systemĂłw przemysĹ‚owych i linii produkcyjnych przed cyberatakami. W rezultacie niezbÄ™dna jest bezpieczna, niezawodna komunikacja, a takĹźe zaawansowane zarzÄ…dzanie toĹźsamoĹ›ciÄ… i dostÄ™pem do maszyn i uĹźytkownikĂłw. Cloud (chmura obliczeniowa) – duĹźe zbiory danych sÄ… obecnie udostÄ™pniane w chmurze. Firmy stosujÄ… juĹź oprogramowanie w chmurze dla niektĂłrych aplikacji firmowych i analitycznych, ale w przypadku PrzemysĹ‚u 4.0 wiÄ™cej przed95

7 '& + ,!-

siÄ™biorstw zwiÄ…zanych z produkcjÄ… bÄ™dzie wymagać szerszego udostÄ™pniania danych na stronach internetowych i w Intranecie firmy. W tym samym czasie poprawi siÄ™ wydajność technologii chmury, osiÄ…gajÄ…c czas reakcji zaledwie kilka milisekund. W rezultacie dane maszynowe i funkcjonalnoĹ›ci bÄ™dÄ… coraz częściej wdraĹźane w chmurze, umoĹźliwiajÄ…c Ĺ›wiadczenie wiÄ™kszej liczby usĹ‚ug opartych na danych dla systemĂłw produkcyjnych. Nawet systemy monitorujÄ…ce i kontrolujÄ…ce procesy mogÄ… bazować na chmurze. Tutaj bezpieczeĹ„stwo odgrywa istotnÄ… rolÄ™. Additive Manufacturing (wytwarzanie przyrostowe) – addytywne metody wytwarzania (drukowanie 3D) sÄ… coraz częściej stosowane – gĹ‚Ăłwnie do prototypowania i wytwarzania pojedynczych komponentĂłw. W przypadku PrzemysĹ‚u 4.0 te dodatkowe metody produkcji bÄ™dÄ… szeroko stosowane do produkcji maĹ‚ych partii produktĂłw dostosowanych do indywidualnych potrzeb, oferujÄ…cych zĹ‚oĹźone, lekkie konstrukcje. Wysokowydajne, zdecentralizowane systemy produkcji dodatkowo zmniejszÄ… zapasy surowcĂłw i obnişą koszty transportu dziÄ™ki produkcji na miejscu. Augmented Reality (rozszerzona rzeczywistość) – systemy oparte na rozszerzonej rzeczywistoĹ›ci udostÄ™pniajÄ… róşne usĹ‚ugi, takie jak wybĂłr części w magazynie i wysyĹ‚anie instrukcji naprawczych na urzÄ…dzenia mobilne. Systemy te sÄ… obecnie w powijakach, ale w przyszĹ‚oĹ›ci firmy bÄ™dÄ… korzystać z rozszerzonej rzeczywistoĹ›ci w szerszym zakresie, aby dostarczać pracownikom informacji w czasie rzeczywistym w celu usprawnienia procesu decyzyjnego i pracy, gĹ‚Ăłwnie 96

realizacji zadaĹ„ przez personel produkcyjny i pracownikĂłw serwisowych. W wyniku badaĹ„ prowadzonych przez róşne oĹ›rodki, wymieniane sÄ… róşne liczby kluczowych technologii wpĹ‚ywajÄ…cych na rozwĂłj firm, jak i caĹ‚ych branĹź. PodsumowujÄ…c róşne zestawienia naleĹźy wymienić jeszcze sztucznÄ… inteligencjÄ™, blockchain („łaĹ„cuch blokĂłwâ€?), drony oraz wirtualnÄ… rzeczywistość (VR). Zdaniem autorĂłw raportu technologie te do 2020 r. doprowadzÄ… do przewartoĹ›ciowania dotychczasowych modeli biznesowych, co dla firm stwarza zarĂłwno szanse, jak i zagroĹźenia. W kolejnych edycjach omĂłwimy dokĹ‚adnie wymienione technologie, wskazujÄ…c jednoczeĹ›nie uczelnie/wydziaĹ‚y, instytuty oraz zakĹ‚ady produkcyjne, ktĂłre majÄ… referencje w rozpatrywanych obszarach technologicznych. Bibliografia • Gerbert P., Lorenz M., RĂźĂ&#x;mann M., Waldner M., Justus J., Engel P., Harnisch M., Industry 4.0: The Future of Productivity and Growth in Manufacturing Industries, www.bcg.com, 09.04.2015. • McIlvride B., Nine Pillars of Technology Called Industry 4.0, https://skkynet.com/nine-pillars-of-technology-called-industry-4-0/, 01.12.2015. • Pieriegud J., Skokowy postÄ™p, „Logistyka produkcjiâ€?, Nr 3/2016, 26-27. • Tech breakthroughs megatrend: how to prepare for its impact, www.pwc.com, 2016.

Małgorzata Kaliczyńska Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP AUTOMATYKA

8 $

M Mechatronika (ang. mechatronics, niem. Mechatronik) – dziedzina nauk technicznych zajmujÄ…ca siÄ™ problematykÄ… synergicznego poĹ‚Ä…czenia mechaniki, elektronicznego sterowania i systemowego myĹ›lenia przy projektowaniu i wytwarzaniu produktĂłw. Jest to definicja MiÄ™dzynarodowej Federacji Teorii Maszyn i MechanizmĂłw – IFToMM (ang. International Federation for the Promotion of Mechanism and Machine Science), podobnie definiuje produkt mechatroniczny Komisja Doradcza Unii Europejskiej ds. Badawczo-Rozwojowych – IRDAC (ang. European Commission’s Industrial Research and Development Advisory Committe). Samo sĹ‚owo mechatronika jest zbitkÄ… dwĂłch sĹ‚Ăłw: mechanika i elektronika. Oznacza to w praktyce, Ĺźe nadal, jak w konwencjonalnym produkcie mechanicznym lub elektromechanicznym, gĹ‚Ăłwnymi wielkoĹ›ciami wyjĹ›ciowymi produktu mechatronicznego, sterowanymi lub regulowanymi, sÄ… wielkoĹ›ci mechaniczne lub elektryczne, zwiÄ…zane z ogĂłlnie rozumianym ruchem, siĹ‚Ä… lub momentem. Oznacza to takĹźe, Ĺźe gĹ‚Ăłwna róşnica miÄ™dzy produktem konwencjonalnym i mechatronicznym polega na zmianie wielkoĹ›ci wejĹ›ciowych lub nastawczych, sterujÄ…cych lub zadajÄ…cych: w przypadku produktu konwencjonalnego sÄ… to wielkoĹ›ci mechaniczne lub elektromechaniczne, w przypadku produktu mechatronicznego wielkoĹ›ci takie, jak napiÄ™cie i natęşenie prÄ…du elektrycznego oraz inne wielkoĹ›ci elektryczne zwiÄ…zane z wymienionymi. Po raz pierwszy terminem mechatroniczny nazwano urzÄ…dzenie wykonawcze Ĺ‚Ä…czÄ…ce silnik elektryczny i jego sterownik elektroniczny, opracowane w 1971 r. w japoĹ„skiej firmie Yaskawa Electric Corporation – nazwÄ™ tÄ™ chroniono znakiem handlowym aş do 1982 r. Tak wiÄ™c od samego poczÄ…tku stosowania tego sĹ‚owa Ĺ‚Ä…czono je z wprowadzeniem sterowania elektronicznego do produktu elektromechanicznego. W Polsce pojÄ™cie mechatroniki upowszechniĹ‚ w latach 80. zeszĹ‚ego stulecia profesor WĹ‚adysĹ‚aw TryliĹ„ski z WydziaĹ‚u Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej. WydziaĹ‚ ten – jako pierwszy w polskich uczelniach technicznych i jako jeden z pierwszych w Europie – przyjÄ…Ĺ‚ w 1996 r. nazwÄ™ WydziaĹ‚u Mechatroniki. Definicyjnymi cechami produktu mechatronicznego sÄ…: − zmniejszenie liczby i zakresu dziaĹ‚ania zespoĹ‚Ăłw mechanicznych produktu – rozwiÄ…zania mechaniczne sÄ… kosztowne, zawodne, wymagajÄ… ciÄ…gĹ‚ego nadzoru, konserwacji i obsĹ‚ugi, zarĂłwno w trakcie uruchomienia, jak i podczas normalnej eksploatacji produktu; − wprowadzenie do produktu procesorowego ukĹ‚adu automatycznego sterowania i regulacji parametrĂłw rozwiÄ…zujÄ…cych problemy prowadzenia, koordynacji, nadzoru i diagnostyki procesĂłw realizowanych przez produkt oraz komunikacji sieciowej, w tym internetowej produktu. Ingerencja operatora-czĹ‚owieka w dziaĹ‚anie produktu jest bowiem kosztowna, jej efektywność podlega silnym okresowym wahaniom zwiÄ…zanym z fizjologicznÄ… gotowoĹ›ciÄ… 1-2/2018

czĹ‚owieka do wykonywania pracy, prowadzi do obciÄ…ĹźeĹ„ fizycznych i psychicznych, ktĂłrych skutkiem sÄ… wypadki i awarie; − wykorzystanie w moĹźliwie najwiÄ™kszym zakresie niematerialnych sposobĂłw ksztaĹ‚towania wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci produktu. Pozostawienie w produkcie konwencjonalnym materialnych zespoĹ‚Ăłw ksztaĹ‚tujÄ…cych jego wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci ogranicza ich zmiany, wymianÄ™ na inne oraz diagnostykÄ™ i optymalizacjÄ™ dziaĹ‚ania w konkretnych warunkach Ĺ›rodowiskowych i uĹźytkowych. Programowanie, bÄ™dÄ…ce wĹ‚aĹ›nie niematerialnym skĹ‚adnikiem produktu mechatronicznego, w poĹ‚Ä…czeniu z konsekwentnym zastosowaniem procesorowego lub komputerowego przetwarzania, przesyĹ‚ania i udostÄ™pniania informacji procesowych, zapewnia dziaĹ‚anie produktu bez potrzeby ingerencji w jego dziaĹ‚ania sensoryczne i aktuacyjne, − dÄ…Ĺźenie do wykorzystania w produkcie elementĂłw i zespoĹ‚Ăłw o róşnych zasadach dziaĹ‚ania, pochodzÄ…cych z róşnych dziedzin techniki. PodejĹ›cie systemowe, dziÄ™ki niekonwencjonalnemu ujÄ™ciu problemĂłw doboru i integracji elementĂłw i zespoĹ‚Ăłw produktu, pozwala na uzyskanie nowych, bÄ…dĹş bardziej korzystnych charakterystyk i wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci, niĹźby miaĹ‚o to miejsce w przypadku ograniczenia siÄ™ do rozwiÄ…zaĹ„ jednorodnych technicznie.

Rys. 1. 4 #

CharakteryzujÄ…ca mechatronikÄ™ interdyscyplinarność (rys. 1) zmusza do innego podejĹ›cia przy projektowaniu produktĂłw niĹź miaĹ‚o to miejsce w przypadku produktĂłw konwencjonalnych. Tylko pozornie moĹźe siÄ™ wydawać, Ĺźe rozwiÄ…zanie mechatroniczne jest wyĹ‚Ä…cznie nastÄ™pstwem dokonujÄ…cego siÄ™ postÄ™pu technicznego. DuĹźe, drogie, bardziej zawodne i nie poddajÄ…ce siÄ™ woli uĹźytkownika zespoĹ‚y mechaniczne sÄ… â€“ dziÄ™ki postÄ™powi technicznemu – zastÄ™powane maĹ‚ymi, taĹ„szymi, niezawodnymi i programowanymi przez uĹźytkownika zespoĹ‚ami elektrycznymi, elektronicznymi i komputerowymi. W istocie rzeczy projektowanie mechatroniczne polega jednak, juĹź od fazy wstÄ™pnej, na uwzglÄ™dnieniu przede wszystkim celĂłw funkcjonalnych i uĹźytkowych przyjmowanego rozwiÄ…zania, dobierajÄ…c najbardziej sprzyjajÄ…ce tym celom 97

koncepcje, potem dopiero elementy i zespoĹ‚y, nawet jeĹ›li pochodzÄ… one z róşnych dziedzin techniki i wykorzystujÄ… róşne zasady dziaĹ‚ania, odmienne od tradycyjnej koncepcji. Jest to podejĹ›cie systemowe, synergizujÄ…ce wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci projektowanego produktu. We współczesnym rozumieniu istoty produktu mechatronicznego mogÄ… nim być dowolne urzÄ…dzenia, maszyny i systemy, przetwarzajÄ…ce informacjÄ™ lub energiÄ™ na inne ich postacie i uĹźytecznÄ… pracÄ™ – zarĂłwno powszechnego uĹźytku, jak i technologicznego wyposaĹźenia wszystkich gaĹ‚Ä™zi współczesnego przemysĹ‚u – od elektromaszynowego, przez spoĹźywczy do inĹźynierii biomedycznej, nawet architektury i budownictwa. To co Ĺ‚Ä…czy te tak róşne uĹźytkowo produkty, to poĹ‚Ä…czenie zespoĹ‚Ăłw elektrycznych, elektronicznych i procesorowych z zespoĹ‚ami elektromechanicznymi w nowy, powiÄ…zany sprzÄ™towo i informatycznie system. Ten zintegrowany systemowo produkt (rys. 2): − odbiera za pomocÄ… sensorĂłw informacje ze Ĺ›rodowiska roboczego, otoczenia oraz sygnaĹ‚y wytwarzane przez wĹ‚asne zespoĹ‚y, − przetwarza, interpretuje i przechowuje we wĹ‚asnym procesorze dostarczone informacje, udostÄ™pnia je innym uĹźytkownikom, wizualnie, przewodowo lub bezprzewodowo, w sieciach komunikacyjnych, lokalnych lub rozlegĹ‚ych, takĹźe internetowych, chroniÄ…c je przed niepoşądanym dostÄ™pem, − reaguje, odpowiednio do stanu Ĺ›rodowiska i wĹ‚asnych zachowaĹ„, przez aktuatory dziaĹ‚ajÄ…c – w sposĂłb zgodny z celem uĹźytkowania produktu – na Ĺ›rodowisko i uĹźytkownika produktu.

- )0 $ 8 ! 9:

Zadaniem sensorĂłw jest zapewnienie wiernego przetworzenia informacji Ĺ›rodowiskowej w ujednolicone sygnaĹ‚y elektryczne, akceptowane przez wĹ‚asnÄ… lokalnÄ… sieć oraz przez procesor produktu. Procesorowe przetwarzanie i interpretowanie pobranych przez sensory informacji procesowych, bez wzglÄ™du na strukturÄ™ i realizowane zadania procesora produktu, charakteryzujÄ… siÄ™ trzema gĹ‚Ăłwnymi cechami: 98

− dziaĹ‚aniem w czasie rzeczywistym, a wiÄ™c z moĹźliwie najmniejszymi opóźnieniami miÄ™dzy zaistnieniem nowej sytuacji procesowej i reakcjÄ… na tÄ™ sytuacjÄ™, − realizacjÄ… programowÄ… przetwarzania zapewniajÄ…cÄ… wspomnianÄ… juĹź niematerialnÄ… zdolność ksztaĹ‚towania wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci i zachowaĹ„ produktu mechatronicznego, − osiÄ…gniÄ™ciem takiego stopnia inteligencji maszynowej, ktĂłry pozwala na przejÄ™cie od uĹźytkownika produktu, przez system procesorowy produktu, przynajmniej części odpowiedzialnoĹ›ci za realizacjÄ™ przewidzianych zadaĹ„. Wyróşnia siÄ™ trzy poziomy zadaĹ„ przewidzianych dla procesorowego systemu produktu: − sterowanie i regulacja wielkoĹ›ci procesowych – jest to najniĹźsza lub dolna warstwa dziaĹ‚ania, − kontrola wartoĹ›ci granicznych, meldowania sytuacji awaryjnych, zapewnienie dziaĹ‚ania rĂłwnolegĹ‚ego lub zatrzymanie pracy systemu w przypadku pojawienia siÄ™ wybranych uszkodzeĹ„, − nadzĂłr i diagnoza uszkodzeĹ„, koordynacja systemĂłw czÄ…stkowych w systemach zĹ‚oĹźonych, zarzÄ…dzanie systemami zĹ‚oĹźonymi – jest to najwyĹźszy lub gĂłrny poziom dziaĹ‚ania. ZbliĹźenie aktuatorĂłw do wielkoĹ›ci procesowych, podobnie jak w przypadku sensorĂłw, skutkuje koniecznoĹ›ciÄ… wyboru róşnych zasad dziaĹ‚ania urzÄ…dzeĹ„ wykonawczych oraz róşnych sposobĂłw ich dziaĹ‚ania w czasie. DziaĹ‚ania te wymagajÄ… w zdecydowanej wiÄ™kszoĹ›ci produktĂłw aktuacyjnych realizacji dodatkowych funkcji: − wzmocnienia energetycznego sygnaĹ‚Ăłw, a wiÄ™c podania energii pomocniczej, najczęściej w postaci elektrycznej, takĹźe pneumatycznej lub hydraulicznej, − przetworzenia elektrycznych sygnaĹ‚Ăłw cyfrowych procesora na akceptowanÄ… przez aktuatory postać (analogowÄ…, cyfrowÄ…, binarnÄ…) i wielkość fizycznÄ… sygnaĹ‚u (prÄ…d, ciĹ›nienie, przepĹ‚yw itd.), − dobrej jakoĹ›ci przetworzenia sygnaĹ‚Ăłw wejĹ›ciowych aktuatora na sygnaĹ‚y procesowe – moĹźe to wymagać potraktowania urzÄ…dzenia wykonawczego jako czÄ…stkowego systemu (lub podsystemu) mechatronicznego, z wĹ‚asnymi sensorami, procesorem, aktuatorami i interfejsem sieciowym (rys. 3). OsiÄ…gniÄ™cie i realizacja opisanych şądaĹ„ w stosunku do produktu mechatronicznego, zwĹ‚aszcza w obszarze przetwarzania, interpretowania i udostÄ™pniania informacji, staĹ‚y siÄ™ moĹźliwe w minionym dziesiÄ™cioleciu dziÄ™ki: − postÄ™pom w technologiach wytwarzania elektroniki cyfrowej, w tym opanowania litografii 10 nanometrowej i zapowiedziom wdroĹźenia litografii 7 nm (na poczÄ…tku 2018 r.), z perspektywÄ… litografii 5 nm. Ten absolutnie niewyobraĹźalny postÄ™p, w stosunku do lat 90. XX stulecia, obniĹźyĹ‚ ze współczynnikiem 105 (czyli 100 tys. razy!) koszty przetwarzania, udostÄ™pniania i przechowywania informacji, − powszechnemu, na caĹ‚ym Ĺ›wiecie, dostÄ™powi do przewoAUTOMATYKA

8 $ dowych i bezprzewodowych sieci telekomunikacyjnych, do towarzyszÄ…cych im aplikacjom, w tym Internetu, tym samym praktycznie nieograniczonym moĹźliwoĹ›ciom pobierania, gromadzenia i przesyĹ‚ania informacji, − odnawialnym ĹşrĂłdĹ‚om energii, chroniÄ…cym przyrodÄ™ i dajÄ…cym siÄ™ integrować nawet z mobilnymi w skali ludzkiej urzÄ…dzeniami i maszynami, − globalnej mobilnoĹ›ci, zarĂłwno urzÄ…dzeĹ„, maszyn, jak i posĹ‚ugujÄ…cych siÄ™ nimi ludzi, − wreszcie, co moĹźe najtrudniejsze, stopniowe, ale coraz lepsze poznawanie przez czĹ‚owieka inteligencji wĹ‚asnego rozumu i moĹźliwoĹ›ci jego wykorzystania do sterowania produktami, urzÄ…dzeniami i systemami – takĹźe przenoszenia tych doĹ›wiadczeĹ„ na obszar inteligencji maszynowej.

. )/ $ $ /0; 3

Bibliografia • Olszewski M., Barczyk J., BartyĹ› M., KoĹ›cielny W.J., Mednis W., Sierota A., SzaciĹ‚Ĺ‚o-Kossowski J., Podstawy mechatroniki, (red. Olszewski M.), Wydawnictwo REA, Warszawa 2006. • Olszewski M., KoĹ›cielny W.J., Mednis W., SzaciĹ‚Ĺ‚o-Kosowski J., Wasiewicz P., UrzÄ…dzenia i systemy mechatroniczne. Część 1, (red. Olszewski M.), Wydawnictwo REA, Warszawa 2009. • Olszewski M., Barczyk j., BartyĹ› M., Mednis W., Chojecki R., UrzÄ…dzenia i systemy mechatroniczne. Część 2, (red. Olszewski M.), Wydawnictwo REA, Warszawa 2009. • Wiak S., Smółka K., Firych-Nowacka A., KoĹ‚aciĹ„ski Z., Kubiak A., Lisik Z., GoĹ‚Ä™biewski J., Szermer M., SÄ™kalski P., Napieralski A., Gmyrek Z., Witczak P., Mechatronika. Tom 1, (red. Wiak S.), Wydawnictwo EXIT, Politechnika Ĺ Ăłdzka, Ĺ ĂłdĹş 2009. • Ostalczyk P., Jezierski E., Gmyrek Z., Szczerbanowski R.,Tosik G., Lisik Z., GoĹ‚Ä™biewski J., Pacholski K., Gniotek K., Frydrych I., Korycki R., Sobiczewska G., Dems M., Wiak S., Rosiak W., DrzymaĹ‚a P., Welfle H., Lasota R., Glaba M.J., Mechatronika. Tom 2, (red. Wiak S.), Wydawnictwo EXIT, Politechnika Ĺ Ăłdzka, Ĺ ĂłdĹş 2010. • Olszewski M., Mechatronizacja produktu i produkcji – przemysĹ‚ 4.0. â€žPomiary Automatyka Robotykaâ€?, R. 30, Nr 3, 2016, 6–28. 1-2/2018

P ) (ang. Industry 4.0, niem. Industrie 4.0) – jest nazwÄ… współczeĹ›nie promowanego etapu rozwiÄ…zaĹ„ technicznych produktĂłw oraz form i metod organizacji produkcji przemysĹ‚owej, wykorzystujÄ…cych mechatronizacjÄ™, informatyzacjÄ™ i internetyzacjÄ™ tych rozwiÄ…zaĹ„. PodstawÄ… transformacji prowadzÄ…cej do PrzemysĹ‚u 4.0 jest mechatronizacja zarĂłwno produktĂłw, jak i urzÄ…dzeĹ„, maszyn i systemĂłw sĹ‚uşących ich wytwarzaniu. MoĹźna wiÄ™c ten etap rozwoju przemysĹ‚u nazwać takĹźe etapem mechatronizacji produktu i produkcji, podobnie jak poprzednie moĹźna byĹ‚o nazywać etapami mechanizacji (PrzemysĹ‚ 1.0), automatyzacji (PrzemysĹ‚ 2.0) oraz robotyzacji i cyfryzacji produkcji (PrzemysĹ‚ 3.0). Mechatronizacja produktĂłw i produkcji jest w PrzemyĹ›le 4.0 bezwzglÄ™dnie potrzebna, bo tylko ona, w odróşnieniu od produktĂłw i Ĺ›rodkĂłw ich produkcji w poprzedzajÄ…cych PrzemysĹ‚ 4.0 etapach PrzemysĹ‚u 1.0, 2.0 i 3.0, zakĹ‚ada poĹ‚Ä…czenie dziaĹ‚aĹ„ sensorycznych, procesorycznych i aktuacyjnych, zdolnych do wspomagania czynnoĹ›ci sensualnych, intelektualnych i energetyczno-ruchowych czĹ‚owieka, wykorzystywanych w procesach opracowania produktĂłw, ich wytworzenia i uĹźytkowania. Nazwa PrzemysĹ‚ 4.0 jest nastÄ™pstwem upowszechniajÄ…cego siÄ™ w publicystyce popularno-naukowej, ale takĹźe w Ĺ›rodowiskach przemysĹ‚owych i naukowych, numerowania dominujÄ…cych rozwiÄ…zaĹ„ produktĂłw, takĹźe technologii i organizacji wytwarzania zwiÄ…zanych z kolejnymi przemianami i okresami rozwoju produkcji przemysĹ‚owej. Cyfryzacja Ĺźycia codziennego, telekomunikacji i powszechnie dostÄ™pnych produktĂłw jest tu zrozumiaĹ‚ym i przyjÄ™tym powszechnie wzorem. W ostatnich kilku latach znaczenie wykraczajÄ…ce ponad przeciÄ™tne rozumienie istoty tej zmiany zdobyĹ‚a wĹ‚aĹ›nie rewolucja lub raczej ewolucja przemysĹ‚owa 4.0 odniesiona do wczeĹ›niejszych etapĂłw rozwoju produkcji nazwanych, jak wspomniano etapami 1.0, 2.0 i 3.0. Podaje siÄ™ nastÄ™pujÄ…ce zaĹ‚oĹźenia transformacji miÄ™dzy dominujÄ…cymi na obecnym etapie rozwoju produkcji przemysĹ‚owej technologiami 2.0 i 3.0 a zmechatronizowanymi, zinformatyzowanymi i zinternetyzowanymi technologiami PrzemysĹ‚u 4,0: − przyjÄ™cie, Ĺźe wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci produktĂłw – urzÄ…dzeĹ„, maszyn i systemĂłw, stanowiÄ…ce o powodzeniu transformacji 4.0, odpowiadajÄ… ujÄ™ciu ich istoty jako systemĂłw cyberfizycznych CPS (ang. Cyber-Physical Systems), tzn. otwartych systemĂłw socjotechnicznych, zdolnych do akceptacji szeregu nowych funkcji i dziaĹ‚aĹ„ narzuconych przez produkcjÄ™, logistykÄ™ i zarzÄ…dzanie. Produkty CPS powinny dysponować sensorami zbierajÄ…cymi fizyczne dane procesowe, procesorami przetwarzajÄ…cymi te dane, aktuatorami oddziaĹ‚ywujÄ…cymi na realnie istniejÄ…ce procesy, powinny takĹźe umoĹźliwiać Ĺ‚Ä…czenie sieciowe z innymi produktami, korzystać z ich danych, informacji i usĹ‚ug, wreszcie dysponować interfejsami typu czĹ‚owiek-maszyna, maszyna-maszyna i maszyna-czĹ‚owiek; 99

−

− Rys. 1. + ,!- '

4

− korzystanie w okresie transformacji 4.0 z dotychczas stosowanych technologii i struktur organizacyjnych PrzemysĹ‚Ăłw 2.0 i 3.0. Zmechatronizowane, zautomatyzowane i zrobotyzowane produkty i produkcje stanowić majÄ… podstawÄ™ do ewolucyjnego formowania nowych form organizacyjnych zarĂłwno w przemyĹ›le, jak i w komplementarnym Ĺ‚aĹ„cuchu dziaĹ‚aĹ„ towarzyszÄ…cych projektowaniu produktĂłw oraz Ĺ›wiadczonych usĹ‚ug, w tym internetowo, w trakcie ich uĹźytkowania IoS (ang. Internet of Services). Przewiduje siÄ™, Ĺźe w przemyĹ›le 4.0 pionowa piramida zarzÄ…dzania i sterowania liniowÄ… strukturÄ… produkcji, w tym takĹźe strukturÄ… elastycznÄ…, dopuszczajÄ…cÄ… Ĺ›rednioseryjność wytwarzania, zastÄ…piona zostanie docelowo strukturÄ… rozproszonÄ…, poziomÄ…, rĂłwnowartoĹ›ciowych w sensie zarzÄ…dzania i sterowania moduĹ‚Ăłw-maszyn i urzÄ…dzeĹ„ produkcyjnych, uĹźywanych zgodnie z zapisem technologii w obiekcie-produkcie, komunikujÄ…cym siÄ™ z moduĹ‚ami za poĹ›rednictwem sieci komunikacyjnych lub IoT (ang. Internet of Things), strukturÄ… dopuszczajÄ…cÄ… wszelkie wymiary seryjnoĹ›ci wytwarzania, w tym takĹźe wytwarzanie jednostkowe; − traktowanie mechatronicznych produktĂłw CPS w Ĺ‚aĹ„cuchu PLM (ang. Product Life-cycle Management), rozpoczynajÄ…c od podania koncepcji i dokumentacji wirtualnej oraz drukowania modeli, ich badaĹ„ symulacyjnych, laboratoryjnych i przemysĹ‚owych, decyzji o podjÄ™ciu produkcji, wirtualnej dokumentacji produkcyjnej, wytworzenia produktu w wirtualnym Ĺ›rodowisku produkcyjnym, sprawdzenia jego poprawnoĹ›ci, przejĹ›cia z wirtualnego Ĺ›rodowiska produkcyjnego do Ĺ›rodowiska realnego, opracowania wspomaganej programowo i dokumentowanej komputerowo dokumentacji produkcyjnej i montaĹźowej, logistyki magazynowej, transportowej i sprzedaĹźnej, kontroli poprawnoĹ›ci eksploatacji, przestrzegania terminĂłw przeglÄ…dĂłw, napraw i remontĂłw, wskazywa100

−

−

−

−

nia miejsca i wykonawcy tych czynnoĹ›ci, wreszcie sterowanego recyklingu. TakĹźe prowadzenia w caĹ‚ym tym Ĺ‚aĹ„cuchu rachunku wartoĹ›ci dodanych, towarzyszÄ…cych produktowi od jego koncepcji, powstania aş do skorzystania z jego odpadĂłw (ang. Value Chain); zaĹ‚oĹźenie, Ĺźe inaczej niĹź byĹ‚o to realizowane w poprzednich etapach rozwoju przemysĹ‚u, to wĹ‚aĹ›nie zinformatyzowany i zinternetyzowany produkt, a wiÄ™c produkt cyberfizyczny, bÄ™dzie decydowaĹ‚ o sposobie i kolejnoĹ›ci korzystania z urzÄ…dzeĹ„, maszyn i systemĂłw produkcyjnych, nie tylko u jednego, ale w miarÄ™ potrzeby, u wielu innych producentĂłw. To z kolei oznacza w strukturze rozproszonej, modularnej, wytwarzanie nie tylko wewnÄ…trz obszaru produkcyjnego obsĹ‚ugiwanego przez mobilnÄ… robotykÄ™, ale takĹźe wytwarzanie doĹ‚Ä…czone zewnÄ™trznie, u innych producentĂłw, przez zaawansowane logistycznie systemy transportu krajowego i globalnego; opracowanie jednolitych, obowiÄ…zujÄ…cych, np. w caĹ‚ym obszarze Unii Europejskiej, norm prawnych umoĹźliwiajÄ…cych sieciowÄ… wymianÄ™ danych produkcyjnych i usĹ‚ugowych dotyczÄ…cych caĹ‚ego Ĺ‚aĹ„cucha dziaĹ‚aĹ„ zwiÄ…zanych z wytworzeniem i eksploatacjÄ… juĹź wytworzonych produktĂłw, towarzyszÄ…cych temu Ĺ‚aĹ„cuchowi dziaĹ‚aĹ„ wartoĹ›ci dodanych lub wytworzonych: patentowych, wzorĂłw uĹźytkowych, umĂłw licencyjnych, takĹźe zakresu odpowiedzialnoĹ›ci prawnej w procesach wymiany i dostÄ™pnoĹ›ci tych danych, korzystajÄ…c z ich duĹźych zbiorĂłw (ang. Big Data) oraz analityki danych (ang. Data Mining); opracowanie norm, otwartych aplikacji i dostÄ™pnych standardĂłw umoĹźliwiajÄ…cych sieciowe poĹ‚Ä…czenie zarĂłwno producentĂłw przemysĹ‚owych, Ĺ›rednich i maĹ‚ych przedsiÄ™biorstw producenckich i usĹ‚ugowych, jak i uĹźytkownikĂłw wytworzonych produktĂłw, korzystajÄ…c m.in. z chmur obliczeniowych (ang. Cloud Computing); zapewnienie bezawaryjnego i bezpiecznego przebiegu produkcji (ang. Safety), ochrony przesyĹ‚anych sieciowo, w tym internetowo, informacji (ang. Privacy) oraz bezpieczeĹ„stwa korzystania z technologii informatycznych i sieciowych (ang. Security); analizÄ™ skutkĂłw spoĹ‚ecznych uruchomienia PrzemysĹ‚u 4.0 dla czĹ‚owieka i pracobiorcy jako czynnika decydujÄ…cego w planowanych i uruchamianych przedsiÄ™wziÄ™ciach i scenariuszach organizacji pracy i organizacji nowych miejsc pracy. Na przykĹ‚ad implikacji PrzemysĹ‚u 4.0 na stan zatrudnienia, ksztaĹ‚towany przez zaawansowanÄ… robotyzacjÄ™ wytwarzania lub przez wykorzystanie zasobĂłw mocy produkcyjnych u jednego przedsiÄ™biorcy wzglÄ™dem innego przedsiÄ™biorcy – w odniesieniu do regionu, kraju czy teĹź paĹ„stwa; uruchomienie pilotaĹźowych instalacji przemysĹ‚owych demonstrujÄ…cych i sprawdzajÄ…cych poprawność zaĹ‚oĹźeĹ„ transformacji 4.0. NiezbÄ™dne bÄ™dzie tu wspomaganie finansowe paĹ„stwa, np. przez stosowne fundacje wspierajÄ…ce Platformy PrzemysĹ‚u 4.0, dla wymiany informacji oraz rzeczywistej aktywacji zwiÄ…zkĂłw finansowo-prawnych miÄ™dzy uniwersytetami technicznymi, szkoĹ‚ami zawodowymi, producentami przemysĹ‚owymi AUTOMATYKA

8 $ oraz maĹ‚ymi i Ĺ›rednimi przedsiÄ™biorstwami. TakĹźe prowadzenie szeroko zakrojonych, w caĹ‚ym horyzoncie czasowym faz transformacji, tzn. do lat 30. i 40. naszego wieku, badaĹ„ zarĂłwno teoretycznych, jak i eksperymentalnych, w obszarach czĹ‚owiek, technika i organizacja, m.in. w zakresie nowych metod i modeli biznesowych, tworzenia Ĺ‚aĹ„cuchĂłw wartoĹ›ci dodanych uwzglÄ™dniajÄ…cych mechatronizacjÄ™, automatyzacjÄ™ i robotyzacjÄ™ wytwarzania oraz eksploatacjÄ™ produktu w sensie PLM, modularyzacji zĹ‚oĹźonych systemĂłw produkcyjnych, tworzenia i dostÄ™pu do sieci sensorycznych – takĹźe w sensie PLM, rozwoju inteligencji maszynowej i komunikacji miÄ™dzy czĹ‚owiekiem a maszynÄ… oraz miÄ™dzy maszynami, w tym badaĹ„ nad syntaksÄ… i semantykÄ… jÄ™zykĂłw porozumiewania siÄ™ maszyn i ludzi, dalszego rozwoju mikroi nanoelektroniki, przede wszystkim nanoprocesoryki; − sformuĹ‚owanie nowych treĹ›ci i form ksztaĹ‚cenia zawodowego i nowych specjalizacji, z jednoczesnym naciskiem na zwiÄ™kszenie znaczenia i liczby inĹźynierĂłw mechatronikĂłw i zwiÄ…zanych z mechatronikÄ… zawodĂłw inĹźynierskich: produkcji, automatyki, robotyki, aktuatoryki, sensoryki, informatyki przemysĹ‚owej, takĹźe wĹ‚aĹ›nie inĹźyniera PrzemysĹ‚u 4.0, być moĹźe teĹź np. IT-matyka, cyberbionika i cyberfizyka; − odpowiedzialne gospodarowanie zasobami naturalnymi, w tym osobowymi, finansowymi, mineralnymi i materiaĹ‚owymi, takĹźe odzyskiwanymi w recyklingu, ogĂłlnie intensywnej ochrony naturalnego Ĺ›rodowiska czĹ‚owieka. Do celĂłw i zwiÄ…zanych z nimi korzyĹ›ci z transformacji 4.0 zalicza siÄ™: − moĹźliwość speĹ‚niania ĹźyczeĹ„ klienta-uĹźytkownika produktu, a wiÄ™c produkowania jednostkowego i maĹ‚oseryjnego, bez uszczerbku dla ich rentownoĹ›ci. Jest to powiÄ…zane z dynamicznie ksztaĹ‚towanymi modyfikacjami caĹ‚ego procesu przygotowania, wyprodukowania i prze-

2

2

kazania/sprzedaĹźy gotowego produktu z wykorzystaniem Internetu IoT oraz informacji przechowywanych i dostarczanych np. przez Ĺ›rodowiska Big Data, Social Media i Cloud Computing; − zdecydowanÄ… poprawÄ™ efektywnoĹ›ci produkcji, a przez to takĹźe jej konkurencyjnoĹ›ci, dziÄ™ki moĹźliwoĹ›ci korzystania z zasobĂłw materiaĹ‚owych, maszynowych, energetycznych, pracowniczych itp., aktualnie niewykorzystywanych u innych, objÄ™tych sieciowo, współpracujÄ…cych producentĂłw. TakĹźe te decyzje bÄ™dÄ… podejmowane ze wspomaganiem internetowym; − zmianÄ™ socjalnych warunkĂłw pracy przez peĹ‚nÄ… automatyzacjÄ™ i robotyzacjÄ™ pracy fizycznej z jednej strony, z drugiej zaĹ› konieczność ksztaĹ‚towania i wspierania drĂłg kariery kadry technicznej i inĹźynierskiej, ktĂłrej wiedza i doĹ›wiadczenie bÄ™dÄ… miaĹ‚y w przemyĹ›le 4.0 absolutnie decydujÄ…ce znaczenie dla rynkowego powodzenia danego przedsiÄ™biorstwa. BÄ™dzie to skutkowaĹ‚o innym rozĹ‚oĹźeniem Ĺ›wiadczonej pracy w czasie i w miejscu, niĹź ma to miejsce obecnie, zwiÄ™kszajÄ…c kontakt pracownika z rodzinÄ… i zwiÄ™kszajÄ…c jego czas wolny. TakĹźe zwiÄ™kszeniem liczby miejsc pracy powiÄ…zanych z usĹ‚ugami dotyczÄ…cymi eksploatacji wprowadzonego na rynek produktu, wykonywanymi komplementarnie w ramach PLM. TakĹźe i tu wydĹ‚uĹźenie tworzonego Ĺ‚aĹ„cucha wartoĹ›ci dodanych nie jest bez znaczenia i dla producenta, i dla uĹźytkownika i dla Ĺ›wiadczÄ…cych w oparciu o Internet te usĹ‚ugi w formie IoS. Koncepcja PrzemysĹ‚u 4.0 obejmuje informatyczne i internetowe zarzÄ…dzanie i prowadzenie trzech faz „şyciaâ€? kaĹźdego produktu w sensie PLM: − fazy pierwszej: powstania koncepcji produktu, opracowania jego projektu z uĹźyciem symulacji, modelowania, wykonania wirtualnego i realnego, np. przez drukowanie, modelu oraz badaĹ„ symulacyjnych i realnych na kaĹźdym z kolejnych krokĂłw przygotowania modelu. W koĹ„co-

2 #

2 <

2

2 # )

2

- )2 + + ,!- * #

$ 83 :

1-2/2018

101

wym etapie tej fazy wirtualnego zestawienia moduĹ‚Ăłw produkcyjnych i montaĹźowych Ĺ‚Ä…cznie z towarzyszÄ…cymi jeszcze ciÄ…gle wirtualnie urzÄ…dzeniami i maszynami procesu, np. wirtualnymi robotami mobilnymi, Ĺ‚Ä…cznie z wirtualnym wykonaniem produktu i jego badaniami i po pomyĹ›lnym zakoĹ„czeniu tego etapu przejĹ›cie do przygotowania realnego zestawienia moduĹ‚Ăłw produkcyjnych i wykonania realnego prototypu produktu; − fazy drugiej: zautomatyzowanego i zrobotyzowanego wykonywania i kompletacji elementĂłw i zespoĹ‚Ăłw skĹ‚adajÄ…cych siÄ™ na produkt, Ĺ‚Ä…cznie z jego montaĹźem, ciÄ…gle prowadzonÄ… kontrolÄ… jakoĹ›ci, w tym logistycznej komunikacji z innymi wytwĂłrcami podzespoĹ‚Ăłw lub etapĂłw produkcyjnych w przypadku braku stosownych urzÄ…dzeĹ„ i maszyn u gĹ‚Ăłwnego producenta lub przeciÄ…Ĺźeniu jego systemu produkcyjnego; − fazy trzeciej: prowadzenia oferty rynkowej produktu i zwiÄ…zanej z niÄ… logistyki, takĹźe jego serwisu, remontĂłw i napraw, aş po wykorzystanie odpadĂłw powstaĹ‚ych po zakoĹ„czonej eksploatacji. Najpilniej w obecnym czasie pracuje siÄ™ nad róşnymi wariantami i realizacjami drugiej fazy wytwarzania produktu, szczegĂłlnie nad jego zmechatronizowanym montaĹźem, traktujÄ…c go jako poligon doĹ›wiadczalny dla transformacji 4.0 takĹźe w pozostaĹ‚ych fazach „şyciaâ€? produktu. Wynika to z trzech przyczyn: − montaĹź jest tÄ… częściÄ… procesu produkcyjnego, ktĂłra pochĹ‚ania nawet do kilkudziesiÄ™ciu procent czasu i kosztu wytworzenia produktu, − wytwĂłr montaĹźu to, z reguĹ‚y spektakularny w procesie produkcyjnym produkt koĹ„cowy wyposaĹźony w IoT, Ĺ‚Ä…czony wg zaĹ‚oĹźeĹ„ PrzemysĹ‚u 4.0 z częściÄ… usĹ‚ugowÄ… IoS Ĺ‚aĹ„cucha PLM, − wytworzone w montaĹźu produkty otaczajÄ… nas w domu i na ulicy, w pracy i w czasie wolnym, sÄ… częściÄ… kultury naszego dnia powszedniego, niekiedy obsesyjnie (jak wszelkie smartfony) uĹźywane i uwielbiane. Zadania mechatronicznego produktu w montaĹźu wg wymagaĹ„ PrzemysĹ‚u 4.0 to:

. )2 $ + + ,!- 83 :

102

− przechowywanie i aktywacja wĹ‚asnych procedur wytworzenia i procedur wybierania kolejnych do zrealizowania zadaĹ„ wytwĂłrczych w moduĹ‚ach-stacjach montaĹźowych, obrĂłbczych i pomocniczych, w tym adresĂłw tych wybranych moduĹ‚Ăłw dla aktywacji transportu produktu w rozproszonej strukturze procesu technologicznego montaĹźu, − jak wyĹźej, ale w zakresie procedur sterowania wykonaniem produktu, wybieranie kolejnych faz procesu wpisane jest tu nie do procesora produktu, ale do procesora palety, na ktĂłrej umieszczany jest, na poczÄ…tku tej drogi, np. w module-stacji stanowiÄ…cej bramÄ™ wejĹ›ciowÄ… procesu, element noĹ›ny przyszĹ‚ego produktu. To paleta docierajÄ…c do konkretnego moduĹ‚u, kontaktuje siÄ™ z jego procesorem i aktywuje kolejnÄ… fazÄ™ wykonywania dziaĹ‚aĹ„ technologicznych. To drugie podejĹ›cie zmniejsza obciÄ…Ĺźenie procesora produktu, umoĹźliwiajÄ…c wpisanie do niego innych, pozaprodukcyjnych dziaĹ‚aĹ„, wykorzystywanych w logistyce lub marketingu, np. do bezkasowej sprzedaĹźy takich produktĂłw lub kontroli recyklingu. Na system produkcyjny montaĹźu PrzemysĹ‚u 4.0, w dzisiejszym wyobraĹźeniu jego postaci i wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci, skĹ‚adajÄ… siÄ™: − moduĹ‚y montaĹźowe, zautomatyzowanego i zrobotyzowanego dziaĹ‚ania. ModuĹ‚y sÄ… autonomicznymi jednostkami produkcyjnymi i mogÄ… być sytuowane w stosunku do siebie caĹ‚kowicie dowolnie, nawet nie tworzÄ…c linii produkcyjnej lub tworzÄ…c jej wybrane i uzupeĹ‚niajÄ…ce siÄ™ odcinki. UrzÄ…dzenia transportu wewnÄ…trzmoduĹ‚owego nie sÄ… Ĺ‚Ä…czone z analogicznymi urzÄ…dzeniami innych moduĹ‚Ăłw – zapewniony jest jedynie kontakt tych urzÄ…dzeĹ„ w bezpoĹ›redniej stycznoĹ›ci sÄ…siadujÄ…cych moduĹ‚Ăłw, zapewniajÄ…cy przejĹ›cie palety z produktem lub samego produktu. To bezpoĹ›rednie przejĹ›cie jest konieczne tylko wtedy, gdy sÄ…siadujÄ…ce ze sobÄ… moduĹ‚y wykonujÄ… dwa kolejne ciÄ…gi operacji technologicznych. InformacjÄ™ z şÄ…daniem wykonania tych czynnoĹ›ci nosi obiekt lub paleta z obiektem montaĹźu; − moduĹ‚y obrĂłbcze, takĹźe o zautomatyzowanym i zrobotyzowanym dziaĹ‚aniu. MogÄ… być samodzielne lub poĹ‚Ä…czone robotycznie, tworzÄ…c mini ciÄ…g operacji technologicznych, mogÄ… teĹź funkcjonować jako moduĹ‚y pomocnicze bÄ™dÄ…c bramkÄ… wejĹ›ciowÄ… do konwencjonalnych maszyn technologicznych, np. obrabiarek NC; − moduĹ‚y zautomatyzowanej kontroli jakoĹ›ci wykonania wybranych operacji technologicznych, rozproszone jak moduĹ‚y montaĹźowe lub obrĂłbcze, Ĺ‚Ä…czone z nimi na identycznych zasadach lub osadzone jako autonomiczne jednostki w przestrzeni roboczej dziaĹ‚u produkcji 4.0; − roboty mobilne transportujÄ…ce montowane obiekty do wybranych moduĹ‚Ăłw montaĹźowych, obrĂłbczych lub moduĹ‚Ăłw kontroli jakoĹ›ci, zgodnie z instrukcjami zapisanymi w procesorach palet lub obiektĂłw. Mechanizmy kinematyczne, umieszczone na platformach jezdnych robotĂłw, sÄ… w stanie dostarczyć obiekt lub paletÄ™ do urzÄ…dzenia transportu wewnÄ…trzmoduĹ‚owego. SterowAUTOMATYKA

8 $

niki procesorowe robotĂłw mogÄ… korzystać z torĂłw podĹ‚ogowych, tworzÄ…cych sieć poĹ‚Ä…czeĹ„ kierujÄ…cych platformÄ™ do wybranego moduĹ‚u lub realizować autonomicznie trajektoriÄ™ po jej docelowym zaadresowaniu, zapewniajÄ…c bezkolizyjny ruch z innymi robotycznymi platformami lub moduĹ‚ami; − moduĹ‚y logistyczne wejĹ›cia/wyjĹ›cia obiektu lub wykonanego produktu do lub z obszaru systemu produkcyjnego; obiektu-półproduktu, jeĹ›li system produkcyjny nie jest w stanie zapewnić wykonania wszystkich operacji technologicznych i jest konieczna aplikacja tych niewykonanych operacji w innym dziale tego samego lub u innego producenta, dysponujÄ…cego şądanymi maszynami lub moduĹ‚ami technologicznymi. TakĹźe identyfikacji, kontroli jakoĹ›ci i przechowywania gotowych do wykorzystania elementĂłw i podzespoĹ‚Ăłw; − moduĹ‚y buforowe, stanowiÄ…ce rezerwÄ™ w przypadku awarii i konieczność zapewnienia sprawnego funkcjonowania systemu przez szybkie zestawienie, z wykorzystaniem ich konstrukcji noĹ›nej, aktualnie brakujÄ…cego lub uszkodzonego moduĹ‚u. PrzemysĹ‚ 4.0 jest historycznie pierwszÄ… propozycjÄ… prowadzenia produkcji przemysĹ‚owej wymyĹ›lonÄ… w zasadzie sztucznie, w kompromisowo tworzonej unii gospodarki i nauki, podanÄ… w formie Platform postÄ™powania (ang. Industry 4.0 Platform) z zadaniami i horyzontami czasowymi kolejnych, ewolucyjnych krokĂłw przemian, odnoszÄ…cÄ… siÄ™ do czĹ‚owieka, do techniki i do organizacji przedsiÄ™biorstw przemysĹ‚owych, a wiÄ™c trzech czynnikĂłw, ktĂłrych te przemiany dotykajÄ… i od ktĂłrych zaleĹźy teĹź ich pomyĹ›lna realizacja. PlatformÄ… PrzemysĹ‚u 4.0 nazywa siÄ™ zbiĂłr koncepcji, standardĂłw i norm okreĹ›lajÄ…cych rozwiÄ…zania techniczne i organizacyjne towarzyszÄ…ce transformacji zmechanizowanej, zautomatyzowanej i zrobotyzowanej produkcji w nowe, dodatkowo zinformatyzowane i zinternetyzowane, formy zorganizowania i zarzÄ…dzania zarĂłwno produkcjÄ…, jak i komplementarnie traktowanym Ĺ‚aĹ„cuchem usĹ‚ug projektowych i eksploatacyjnych dla wytwarzanych produktĂłw. UwaĹźa siÄ™ takĹźe, Ĺźe dziaĹ‚ania Platformy PrzemysĹ‚u 4.0 powinny umoĹźliwiać jak najszerszÄ… i najmniej kosztownÄ… wymianÄ™ informacji na temat zrealizowanych pomyĹ›lnie aplikacji, projektowanych produktĂłw, w tym urzÄ…dzeĹ„, maszyn i systemĂłw produkcji i ich oprogramowania wedĹ‚ug zasad PrzemysĹ‚u 4.0, takĹźe dostÄ™pu do szkoleĹ„, studiĂłw i kursĂłw podnoszÄ…cych kompetencje zasobĂłw kadrowych. PrzykĹ‚adowo typowym, dla krajĂłw o rozwiniÄ™tej gospodarce i przemyĹ›le, jest przebieg prac nad tworzeniem Platformy 4.0 rozpoczÄ™ty w Niemczech na przeĹ‚omie pierwszego i drugiego dziesiÄ™ciolecia obecnego wieku. Na koĹ„cowy efekt tych prac, nazwany NiemieckÄ… PlatformÄ… PrzemysĹ‚u 4.0, zĹ‚oĹźyĹ‚y siÄ™ dziaĹ‚ania trzech grup zainteresowania: − Komitetu Doradczego trzech niemieckich organizacji technicznych, Federalnego ZwiÄ…zku Informatyzacji, 1-2/2018

)1 $ ' $ ,!- 8. "1 =->?:

Telekomunikacji i Nowych MediĂłw (BITKOM), ZwiÄ…zku Niemieckich ProducentĂłw Maszyn i UrzÄ…dzeĹ„ (VDMA) oraz Naczelnego ZwiÄ…zku PrzemysĹ‚Ăłw Elektrotechniki i Elektroniki (ZVEI), − grupy najwiÄ™kszych niemieckich koncernĂłw i przedsiÄ™biorstw przemysĹ‚owych (m.in. Siemens, ABB, Deutsche Telekom, MAN, Bosch Rexroth, Festo, BMW, Daimler i Volkswagen). W propagowaniu idei Platformy wzięły udziaĹ‚ takĹźe liczne niemieckie fundacje, stowarzyszenia i organizacje techniczne, m.in. instytuty Towarzystwa Fraunhofera (Fraunhofer Gesellschaft), Stowarzyszenie Niemieckich InĹźynierĂłw (VDI) oraz Stowarzyszenie Niemieckiej Elektrotechniki, Elektroniki i Informatyki (VDE), − Niemieckiej Akademii Nauk Technicznych, takĹźe profesorĂłw uniwersyteckich kierunkĂłw studiĂłw technicznych i uniwersyteckich, m.in. inĹźynierii produkcji, zarzÄ…dzania, automatyzacji, informatyzacji oraz prawa i socjologii pracy. W 2015 r., z inicjatywy wymienionych koncernĂłw i stowarzyszeĹ„, kierowanie wsparciem finansowym i rozwojowym Platformy 4.0 przejęły dwa federalne ministerstwa niemieckiego rzÄ…du: Gospodarki i Energii (BMWE) oraz KsztaĹ‚cenia i BadaĹ„ Naukowych (BMBF). Celem byĹ‚o przyĹ›pieszenie wdroĹźenia koncepcji Platformy 4.0 w dialogu ze zwiÄ…zkami zawodowymi, stowarzyszeniami gospodarczymi, przedsiÄ™biorstwami, naukÄ… i politykÄ…. Podobne dziaĹ‚ania jak w Niemczech, choć na zdecydowanie mniejszÄ… skalÄ™, podejmowane sÄ… w innych krajach Europy, a takĹźe w Japonii, Korei PoĹ‚udniowej, Chinach, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych. W tych ostatnich, w 2014 r., dziaĹ‚anie nazwane Konsorcjum PrzemysĹ‚owego Internetu (ang. Industrial Internet Consortium) utworzyĹ‚y takie koncerny jak AT&T, Cisco, General Electric, IBM oraz Intel. Mimo 103

Ĺźe Konsorcjum jest przedsiÄ™wziÄ™ciem non profit, uczestniczy w nim juĹź kilkaset firm, instytucji i stowarzyszeĹ„. W Polsce, w 2016 r., Ministerstwo Rozwoju powoĹ‚aĹ‚o przez Departament Innowacji Zespół ds. Transformacji PrzemysĹ‚owej, grupujÄ…cy ekspertĂłw zarĂłwno z przemysĹ‚u, instytutĂłw badawczo-rozwojowych i uczelni technicznych, podzielony na kilka grup roboczych pracujÄ…cych nad najbardziej istotnymi zagadnieniami transformacji 4.0 w polskim przemyĹ›le, m.in. GrupÄ™ roboczÄ… ds. cyfrowego wspomagania przemysĹ‚u oraz GrupÄ™ roboczÄ… ds. ksztaĹ‚cenia, kompetencji i zasobĂłw kadrowych dla PrzemysĹ‚u 4.0. Wykonana identyfikacja tych zagadnieĹ„ ma sĹ‚uĹźyć, sygnalizowanemu w 2017 r., ustanowieniu fundacji wspierajÄ…cej PolskÄ… PlatformÄ™ PrzemysĹ‚u PrzyszĹ‚oĹ›ci oraz opracowania stosownej ustawy rzÄ…dowej porzÄ…dkujÄ…cej prowadzenie w polskim przemyĹ›le transformacji 4.0.

Diagnostyka potrzeb przedsiębiorców – modele biznesowe Portal dostawców technologii – integracja i budowanie reputacji

Promocja standardów – referencyjne modele architektury

PPP 4.0

Upowszechnianie wiedzy i szkolenia (np. e-learning)

Monitorowanie i koordynacja działań badawczych

Promocja najlepszych praktyk (use cases)

0 )@ # + + + ,!- 82 ) =->?:

PerspektywÄ™ osiÄ…gniÄ™cia wszystkich zaĹ‚oĹźeĹ„ europejskich platform PrzemysĹ‚u 4.0 ocenia siÄ™ na lata 30. obecnego wieku. Tak dĹ‚ugi okres powodowany jest kompleksowym charakterem powiÄ…zanych ze sobÄ… wymagaĹ„, ktĂłrych jednoznaczne i rĂłwnolegĹ‚e w czasie speĹ‚nienie jest warunkiem transformacji zautomatyzowanej i zrobotyzowanej konwencjonalnie produkcji w produkcjÄ™ rĂłwnieĹź zautomatyzowanÄ… i zrobotyzowanÄ…, ale jeszcze dodatkowo zinformatyzowanÄ… i zinternetyzowanÄ…. Perspektywa wspomnianych lat ewolucji transformacyjnej odnosi siÄ™ do najsilniej w Europie rozwiniÄ™tej gospodarki niemieckiej i to nawet w przypadku jej przemysĹ‚u, wiodÄ…cego w skali globalnego rynku jako dostawca urzÄ…dzeĹ„, maszyn i systemĂłw mechatronicznych, ogĂłlnie najnowszych rozwiÄ…zaĹ„ technicznych dla przemysĹ‚Ăłw innych krajĂłw. 104

Bibliografia • Abele E.,, Reinhart G., Zukunft der Produktion. Carl Hanser Verlag, MĂźnchen 2011. • Autorenteam des wissenschaftlichen Beirates von BITKOM e.V., VDMA e.V., ZVEI e.V., Forschung und Innovation, (in der) Plattform Industrie 4.0. Bundesverband Informationswirtschaft, Telekommunikation und neue Medien e.V., Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V., Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie e.V., Hannower 2014; Berlin, Frankfurt 2015. • Autorenteam des wissenschaftlichen Beirates von BITKOM e.V., VDMA e.V., ZVEI e.V., Referenzarchitektur, Standardisierung, Normung, (in der) Plattform Industrie 4.0. Bundesverband Informationswirtschaft, Telekommunikation und neue Medien e.V., Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V., Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie e.V., Hannower 2014; Berlin, Frankfurt 2015. • Autorenteam des wissenschaftlichen Beirates von BITKOM e.V., VDMA e.V., ZVEI e.V., Umsetzungsstrategie Industrie 4.0, (in der) Plattform Industrie 4.0. Bundesverband Informationswirtschaft, Telekommunikation und neue Medien e.V., Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V., Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie e.V., Hannower 2014; Berlin, Frankfurt 2015. • Bauernhansl Th., ten Hompel M., Vogel-Henser B., Industrie 4.0 in Produkten, Automatisierung und Logistik. Springer Fachmedien, Wiesbaden 2014. • Bundesministerium fĂźr Bildung und Forschung, Zukunftsbild „Industrie 4.0„. Berlin 2013. • Dmowski J., JÄ™drzejewski M., Libucha J., Owerczuk M., SuffczyĹ„ska-Hatabuz N., PĹ‚awik K., Iwasieczko M., Kowalska I., PrzemysĹ‚ 4.0. Szansa czy zagroĹźenie dla rozwoju innowacyjnej gospodarki? The Boston Consulting Group BCG, Warszawa 2016. • Gracel J., Industry 4.0 – kluczowe pytania i odpowiedzi. „Biuletyn Automatyki Astorâ€?, 6(2016), 90, 36–39. • KaliczyĹ„ska M., DÄ…bek P., Value of the Internet of Things for the Industry – An Overview. [in:] Mechatronics: Ideas for Industrial Applications, 2015, 51–63. • Ministerstwo Rozwoju, Polska Platforma PrzemysĹ‚u 4.0. Prezentacja medialna. Warszawa 2017. • Olszewski M., Mechatronizacja produktu i produkcji – PrzemysĹ‚ 4.0. â€žPomiary Automatyka Robotykaâ€?, 3(20), 2016, 13–28; „NapÄ™dy i Sterowanieâ€?, 6(19), 2017, 74–90. • Olszewski M., Wojtowicz J., Wrona S., DÄ…browska-ŝóĹ‚tak K., Mechatronika w architekturze – architektronika. „Pomiary Automatyka Robotykaâ€?, 3(21), 2017, 11–25. • Stoll W., Auf dem Weg zum Lernunternehmen. (im) Ein Essay zum 60. Geburtstag von Kurt Stoll, Denken in Systemen. Festo Verlag, Esslingen 1991. • Trojniar W., PrzemysĹ‚ 4.0: Wybieram OPC UA dla mojego Internetu Rzeczy. „Biuletyn Automatyki Astorâ€?, 2(2017), 91, 25–26.

Mariusz Olszewski

AUTOMATYKA

/ -

" %( ) " %( ! #! 2 A ! +( + : + )

8 ! ( inear ! ( , Linearantrieb: * $ ' $ $ $ 9F-G ' !

W

ykorzystanie zaobserwowanych w przyrodzie zjawisk przemieszczania ciaĹ‚ materialnych pod wpĹ‚ywem wiatru, rozgrzanego powietrza lub przepĹ‚ywajÄ…cej wody sprawiĹ‚o, Ĺźe napÄ™dy hydrauliczne i pneumatyczne naleşą do najstarszych technik w dziejach ludzkoĹ›ci. Warunki sprzyjajÄ…ce wykorzystaniu na skalÄ™ przemysĹ‚owÄ… tych technik w postaci siĹ‚ownikowej powstaĹ‚y na przeĹ‚omie XVIII i XIX wieku. W 1795 r. Joseph Bramah przeniĂłsĹ‚ pomysĹ‚ cylindra tĹ‚okowego z silnikĂłw parowych Thomasa Newcomena (1712 r.) i Jamesa Watta (1782 r.) na samodzielny element napÄ™dowy o ruchu posuwisto-zwrotnym w prasie hydraulicznej, podobnie uczyniĹ‚ George Medhurst (1810 r.) wykorzystujÄ…c jednak w cylindrze siĹ‚ownika gorÄ…cÄ… parÄ™ wodnÄ…. Francuski inĹźynier Sommelier, zainspirowany trudnoĹ›ciami z przesyĹ‚aniem pary wodnej, wprowadziĹ‚ w 1861 r. spręşone powietrze jako noĹ›nik pomocniczej energii zasilajÄ…cej siĹ‚owniki. Silnik spalinowy wytwarzany seryjnie od 1876 r. i szybko postÄ™pujÄ…ca po 1891 r. rozbudowa elektrycznych sieci energetycznych, poczÄ…tkowo nie zmniejszyĹ‚y zainteresowania mechanizacyjnymi zastosowaniami hydrauliki i pneumatyki. Zdobyte wczeĹ›niej doĹ›wiadczenia zaczÄ™to bowiem wykorzystywać do budowy urzÄ…dzeĹ„ i maszyn majÄ…cych sĹ‚uĹźyć zwiÄ™kszajÄ…cemu siÄ™, szczegĂłlnie po zakoĹ„czeniu kryzysu lat 1929–1933, zapotrzebowaniu na Ĺ›rodki usprawniajÄ…ce dziaĹ‚anie nowych produktĂłw elektromaszynowych i spalinowych oraz ich produkcji seryjnej. NiewÄ…tpliwy wpĹ‚yw na to zapotrzebowanie miaĹ‚y takĹźe obie wojny Ĺ›wiatowe i produkcja zbrojeniowa. Niepowtarzalnie intensywnym okresem rozwoju pneumatyki i hydrauliki byĹ‚y lata 50. i 60. ubiegĹ‚ego wieku, ze znaczÄ…cym wpĹ‚ywem na ten stan opracowanego w firmie MOOG w 1948 r. serwozaworu elektrohydraulicznego. SerwozawĂłr ten umoĹźliwiĹ‚ szybko postÄ™pujÄ…cÄ… w latach 50. XX wieku budowÄ™ serwomechanizmĂłw elektrohydraulicznych i w nastÄ™pstwie ich dostÄ™pnoĹ›ci produkcjÄ™ maszyn i obrabiarek sterowanych numerycznie. W latach 80. i 90. zeszĹ‚ego stulecia pĹ‚ynowe urzÄ…dzenia pozyskiwania i przetwarzania informacji, zarĂłwno o dziaĹ‚a-

1-2/2018

, )0 $ $ $ $

$

$ ' $ 8>E=>:

- )( ' $ '# # < $ ' 8CD :

105

. )( ' $ $

' $ /0; 83 :

)+ ' H 80 ;0 "0/ >EI,:

106

niu ciÄ…gĹ‚ym, jak i dyskretnym, zostaĹ‚y w wiÄ™kszoĹ›ci rozwiÄ…zaĹ„ wyparte przez urzÄ…dzenia elektroniczne i procesorowe. Polem zastosowaĹ„ pneumatyki i hydrauliki pozostajÄ… nadal napÄ™dy siĹ‚ownikowe automatyzowanych i robotyzowanych procesĂłw produkcyjnych, jednak wzglÄ™dny obszar ich zastosowaĹ„ w kolejnych latach ulega stopniowemu zmniejszaniu na rzecz napÄ™du elektrycznego, nawet po przeksztaĹ‚ceniu konstrukcji siĹ‚ownikĂłw pĹ‚ynowych w aktuatory pneumotroniczne i hydrotroniczne. Pierwsze, majÄ…ce praktyczne znaczenie zastosowania elektrycznych napÄ™dĂłw siĹ‚ownikowych odnosi siÄ™ do przeĹ‚omu lat 40. i 50. XX wieku. Inaczej niĹź to miaĹ‚o miejsce w przypadku sterowanych pozycyjnie pĹ‚ynowych napÄ™dĂłw siĹ‚ownikowych, juĹź od poczÄ…tku ich stosowania byĹ‚y to serwonapÄ™dy przekĹ‚adniowe, liniowe, z wirujÄ…cymi silnikami krokowymi, umoĹźliwiajÄ…cymi budowÄ™ serwomechanizmowych osi ruchu maszyn i obrabiarek sterowanych numerycznie. Pierwsze takie maszyny, jeszcze konwencjonalnie budowane, ale juĹź z doczepionymi serwonapÄ™dami elektrycznymi, pojawiĹ‚y siÄ™ w USA w 1954 r. Kolejnym waĹźnym krokiem w rozszerzeniu aplikacji siĹ‚ownikowych napÄ™du elektrycznego byĹ‚o wprowadzenie elektrycznego serwonapÄ™du liniowego, przekĹ‚adniowego ze Ĺ›rubÄ… kulkowÄ…, naĹ›ladujÄ…cego dziaĹ‚anie elektrohydraulicznych serwonapÄ™dĂłw siĹ‚ownikowych liniowych ruchu czĹ‚onĂłw o ruchu kÄ…towym w mechanizmach kinematycznych robotĂłw. W latach 60–70 XX wieku byĹ‚a to obowiÄ…zujÄ…ca zasada budowy robotĂłw z napÄ™dem pĹ‚ynowym. W wykonaniu szwedzkiej firmy ASEA z 1974 r. zastÄ…piono siĹ‚owniki pĹ‚ynowe siĹ‚ownikami elektrycznymi o podwĂłjnej przemianie ruchu obrotowego: silnik wirnikowy prÄ…du staĹ‚ego, przekĹ‚adnia redukcyjna elastyczna, przekĹ‚adnia ruchu obrotowego na liniowy przez przekĹ‚adniÄ™ Ĺ›rubowÄ…, kulkowÄ…, wreszcie dĹşwignia korbowa poĹ‚Ä…czona z nakrÄ™tkÄ… Ĺ›ruby ponownie odtwarzajÄ…ca ruch obrotowy, ale juĹź tylko kÄ…towy, czĹ‚onu napÄ™dzanego. Zasada ta byĹ‚a naĹ›ladowana powszechnie w latach 80. i 90. XX wieku, przez licznych producentĂłw robotĂłw z napÄ™dem elektrycznym, licencyjnie i niestety nielicencyjnie teĹź. Na przeĹ‚omie lat 80. i 90. ubiegĹ‚ego wieku trzy czynniki wpĹ‚ynęły przyspieszajÄ…co na rozwĂłj nowych rozwiÄ…zaĹ„ i aplikacji elektrycznych napÄ™dĂłw i serwonapÄ™dĂłw siĹ‚ownikowych: − wprowadzenie nowych materiaĹ‚Ăłw magnetycznych, przede wszystkim neodymowych, charakteryzujÄ…cych siÄ™ duşą siĹ‚Ä… przyciÄ…gania, kilkakrotnie, nawet dziesiÄ™ciokrotnie wiÄ™kszÄ… niĹź np. magnesĂłw ferrytowych, tym samym pozwalajÄ…cych zwiÄ™kszyć wydajność energetycznÄ… silnikĂłw przy ich zmniejszonej masie i objÄ™toĹ›ci. SzczegĂłlnie korzystnymi parametrami cechujÄ… siÄ™ magnesy neodymowe wiÄ…zane, stosowane w budowie silnikĂłw wirujÄ…cych i co szczegĂłlnie interesujÄ…ce, silnikĂłw liniowych; − konieczność oszczÄ™dzania energii i to zarĂłwno ze wzglÄ™du na rosnÄ…ce jej koszty uzyskania i uĹźytkowania, jak i upowszechniajÄ…cÄ… siÄ™ szybko Ĺ›wiadomość negatywnego wpĹ‚ywu na Ĺ›rodowisko pozyskiwania energii ze źrĂłdeĹ‚ i materiaĹ‚Ăłw konwencjonalnych. W przypadku siĹ‚ownikĂłw pĹ‚ynowych szczegĂłlnie niekorzystne jest dwukrotne AUTOMATYKA

/ - przetwarzanie energii pomocniczej zasilajÄ…cej elementy sterujÄ…ce siĹ‚ownikami (energia elektryczna → energia pĹ‚ynu jako medium zasilajÄ…cego → energia ruchu), pogarszajÄ…ce drastycznie sprawność energetycznÄ… tych urzÄ…dzeĹ„; − bezdyskusyjnie Ĺ‚atwiejsze bezpoĹ›rednie doprowadzanie energii elektrycznej do urzÄ…dzeĹ„ wykonawczych urzÄ…dzeĹ„ i maszyn produkcyjnych niĹź ma to miejsce w przypadku doprowadzania energii ciĹ›nienia i przepĹ‚ywu pĹ‚ynĂłw (spręşonego powietrza – w przypadku siĹ‚ownikĂłw pneumatycznych, pompowanej cieczy – w przypadku siĹ‚ownikĂłw hydraulicznych). Współczesne rozwiÄ…zania elektrycznych napÄ™dĂłw i serwonapÄ™dĂłw siĹ‚ownikowych dzielÄ… siÄ™ na dwie podstawowe grupy: − siĹ‚ownikĂłw liniowych i obrotowych, bezprzekĹ‚adniowych, − siĹ‚ownikĂłw liniowych i kÄ…towych, przekĹ‚adniowych − z przekĹ‚adniÄ… Ĺ›rubowÄ…, kulkowÄ…, − z przekĹ‚adniÄ… paskowÄ… zÄ™batÄ…. Obie grupy oferowane sÄ… o ksztaĹ‚tach, wymiarach i osiÄ…gach uĹźytkowych zasadniczo zbieĹźnych z siĹ‚ownikami pĹ‚ynowymi, szczegĂłlnie pneumatycznymi i pneumotronicznymi, ze wzglÄ™du na wieloletnie doĹ›wiadczenia stosowania tych wĹ‚aĹ›nie rozwiÄ…zaĹ„ w mechanizacji, automatyzacji i robotyzacji procesĂłw produkcyjnych i stosowne do wspomnianych lat przyzwyczajenia uĹźytkownikĂłw. W odniesieniu do rozwiÄ…zaĹ„ przekĹ‚adniowych podobne jest nawet usytuowanie i rozwiÄ…zanie elementu ruchomego siĹ‚ownika jako suwadĹ‚a przemieszczajÄ…cego siÄ™ po prowadzeniach umieszczonych na powierzchni korpusu siĹ‚ownika. W grupie siĹ‚ownikĂłw bezprzekĹ‚adniowych podstawowym elementem jest trĂłjfazowy indukcyjny siĹ‚ownik liniowy, nazywany w elektrotechnice silnikiem liniowym. Silnik ten jest odpowiednikiem indukcyjnego silnika klatkowego. Ruch biegnika, po podĹ‚Ä…czeniu uzwojeĹ„ wzbudnika do sieci trĂłjfazowej prÄ…du przemiennego, powoduje wzajemne oddziaĹ‚ywanie indukowanych pĂłl magnetycznych. Kierunek ruchu biegnika zaleĹźy od kolejnoĹ›ci podĹ‚Ä…czenia faz: do przodu (wysuniÄ™cie biegnika) np. dla 1-3-2 i do tyĹ‚u (wsuniÄ™cie biegnika) dla 1-2-3. Zachowanie siĹ‚ownika jest podobne do zachowania asynchronicznego silnika indukcyjnego – wystÄ™puje tu takĹźe zjawisko poĹ›lizgu biegnika wzglÄ™dem szybkoĹ›ci przesuwania siÄ™ pola magnetycznego. SiĹ‚a realizowana przez biegnik jest proporcjonalna do kwadratu napiÄ™cia zasilajÄ…cego uzwojenia oraz prÄ™dkoĹ›ci ruchu – maksymalna siĹ‚a pojawia siÄ™ po zatrzymaniu biegnika (co jest zasadniczo korzystne w przypadku siĹ‚ownika), zerowa – dla prÄ™dkoĹ›ci synchronicznej (maksymalnej). Nastawianie lub regulacja prÄ™dkoĹ›ci sÄ… tu realizowane przez zmianÄ™ wartoĹ›ci napiÄ™cia lub/i przez zmianÄ™ jego czÄ™stotliwoĹ›ci – stosuje siÄ™ falowniki napiÄ™ciowe lub wektorowe. SzczegĂłlnie te ostatnie charakteryzujÄ… siÄ™ korzystnymi dla siĹ‚ownikĂłw wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ciami: potrafiÄ… sterować ich pracÄ… przy rozpÄ™dzaniu, hamowaniu i zmianach obciÄ…Ĺźenia biegnika. ĹšwietnÄ… moĹźliwoĹ›ciÄ… realizowanÄ… w trĂłjfazowym indukcyjnym siĹ‚owniku liniowym jest poĹ‚Ä…czenie w omawianym roz1-2/2018

. $ J '

+

+

0 $ 0 )+ ' H $ $ $ $ $ $

' ' $ $ ' $ 8/01/ >E?,:

: LLLLLLLLLL : LLLLLLLL :

6 )5 $ ' ' H : : $ $ : '

+ #

" %

0 '

3 )@ ' $ ' $ 8K 2 =->?:

4 )1 ; 8K 2 =->?:

107

:

, 1 ' $ 83 =->?:

:

:

8 )+ ' ' 83 =->?:H : 1+ A $ $ : 22A 05 : $ / J =, M 7 22A 05 1

108

wiÄ…zaniu zachowaĹ„ liniowych z zachowaniami obrotowymi biegnika, w tym z programowanÄ… siĹ‚Ä… i momentem obrotowym biegnika oraz synchronizowanym ruchem przemieszczeĹ„ liniowych i obrotowych. Szwajcarska firma LinMot w zaprezentowanej w 2017 r. linii siĹ‚ownikĂłw o czterech rozmiarach korpusu/cylindra-wzbudnika, zapewnia realizacjÄ™ siĹ‚ od 225 N do 892 N, z maksymalnym wysuniÄ™ciem biegnika 2240 mm, prÄ™dkoĹ›ciach ruchu do 11,1 m/s i przyspieszeniach do 413 m/s2 oraz powtarzalnoĹ›ci pozycjonowania Âą0,01 mm w przypadku korzystania z siĹ‚ownika w ukĹ‚adzie serwomechanizmu. IstotnÄ… cechÄ… produktu jest takĹźe moĹźliwość wykorzystania konwencjonalnego sterowania dwupozycyjnego, a takĹźe moĹźliwoĹ›ci pozycjonowania w peĹ‚nym zakresie ruchu i to zarĂłwno z wĹ‚asnymi sterownikami poĹ‚oĹźeniowymi, jak i z dostÄ™pem do szerokiego zbioru sterownikĂłw innych firm. Analogiczne rozwiÄ…zania siĹ‚ownikowe elektryczne, zarĂłwno bezprzekĹ‚adniowe, jak i przekĹ‚adniowe, sÄ… prezentowane obecnie takĹźe przez firmy specjalizujÄ…ce siÄ™ dotychczas, jak np. Festo i to w skali globalnej, produkcjÄ… i akwizycjÄ… doskonaĹ‚ych i sprawdzonych w niezliczonych, wieloletnich aplikacjach rozwiÄ…zaĹ„ pneumatycznych. TakĹźe i w tych firmach Ĺ›wiadomość koniecznoĹ›ci ewolucyjnego przejĹ›cia przynajmniej w tej części aplikacyjnej, ktĂłra dopuszcza bez zastrzeĹźeĹ„ rozwiÄ…zania elektryczne, staje siÄ™ pewnikiem wpĹ‚ywajÄ…cym obecnie na rozwijane w tych firmach programy produkcyjne siĹ‚ownikĂłw. DoskonaĹ‚ym przykĹ‚adem rozwiÄ…zania przekĹ‚adniowego, liniowego jest siĹ‚ownik elektryczny produkowany w firmie Festo (EPCO). Charakteryzuje siÄ™ niskim kosztem, uĹźytecznie jest tak prosty jak siĹ‚ownik pneumatyczny, w peĹ‚ni konkurencyjny do konwencjonalnych, elektrycznych ukĹ‚adĂłw pozycjonowania osi ruchu maszyn produkcyjnych. TĹ‚oczysko siĹ‚ownika jest zabezpieczone przed obrotem, prowadzone na Ĺ‚oĹźyskach Ĺ›lizgowych, z przewidzianÄ… moĹźliwoĹ›ciÄ… wydĹ‚uĹźenia i gwintem wewnÄ™trznym. Wykonywany jest w trzech rozmiarach, ze zintegrowanym silnikiem korzystajÄ…cym z zasilacza 24 V DC (CACN). Amortyzatory w poĹ‚oĹźeniach kraĹ„cowych zmniejszajÄ… haĹ‚as i energiÄ™ uderzeĹ„ podczas hamowania. SiĹ‚ownik charakteryzuje siÄ™ konstrukcjÄ… CleanLook oraz gwarantowanym zakresem ruchu rzÄ™du AUTOMATYKA

/ - 10 000 km. Jest mocowany za pomocÄ… Ĺ›rub lub powierzchniowych rowkĂłw montaĹźowych. Dodatkowe akcesoria umoĹźliwiajÄ… warianty mocowania przejÄ™te z rozwiÄ…zaĹ„ pneumatycznych, w tym koĹ‚nierzowe i wahliwe. Opcyjnie, w stosunku do wariantu napÄ™dowego pracujÄ…cego w ukĹ‚adzie otwartym, siĹ‚ownik moĹźe być wyposaĹźony w hamulec i enkoder pozwalajÄ…cy na pozycjonowanie w ukĹ‚adzie zamkniÄ™tym, regulacyjnym (CMMO ST). Linia tych siĹ‚ownikĂłw, we wspomnianych trzech rozmiarach korpusu, zapewnia siĹ‚ownikom EPCO moĹźliwość realizacji siĹ‚ od 125 N do 650 N, z maksymalnym wysuniÄ™ciem tĹ‚oczyska 400 mm, prÄ™dkoĹ›ciach ruchu do 460 mm/s, przy obciÄ…Ĺźeniu poziomym/pionowym 120/60 kg oraz powtarzalność pozycjonowania Âą0,02 mm. W grupie elektrycznych siĹ‚ownikĂłw przekĹ‚adniowych, produkowanych przykĹ‚adowo w firmie Festo, sÄ… to dwa wspomniane juĹź, podstawowe rozwiÄ…zania: z paskiem zÄ™batym i Ĺ›ruba kulkowÄ…. Oba rozwiÄ…zania traktowane sÄ… rĂłwnowaĹźnie i zasadniczo wymiennie. GĹ‚ĂłwnÄ… istotÄ… programu produkcyjnego siĹ‚ownikĂłw elektrycznych jest stworzenie na ich bazie mechatronicznego systemu manipulacyjnego o charakterze moduĹ‚owym, od rozwiÄ…zaĹ„ typu Pick&Place, przez portale liniowe, napÄ™dy wysiÄ™gnikowe, systemy portalowe oraz mechanizmy typu tripod. WybĂłr rozwiÄ…zaĹ„ szczegółowych wspierany jest tu oprogramowaniem PositioningDrives pozwalajÄ…cym na unikniÄ™cie bĹ‚Ä™dĂłw w projektowaniu i zwiÄ™kszenie wydajnoĹ›ci energetycznej przez wĹ‚aĹ›ciwy dobĂłr podzespoĹ‚Ăłw. Zapewniony jest tu wybĂłr zarĂłwno zasad dziaĹ‚ania siĹ‚ownikĂłw, w tym napÄ™dĂłw z paskiem zÄ™batym, ze Ĺ›rubÄ… kulkowÄ… lub nawet napÄ™dĂłw bezpoĹ›rednich, bezprzekĹ‚adniowych, jak i silnikĂłw, w tym prÄ…du przemiennego, prÄ…du staĹ‚ego, silnikĂłw krokowych, takĹźe prowadnic tocznych lub Ĺ›lizgowych ruchomych suwadeĹ‚ lub sprzÄ™gĂłw projektowanych, zĹ‚oĹźonych mechanizmĂłw. Po wprowadzeniu wybranych przez przyszĹ‚ego uĹźytkownika parametrĂłw napÄ™du siĹ‚ownikowego lub bardziej zĹ‚oĹźonego mechanizmu napÄ™dowego, w tym takich jak pozycja dziaĹ‚ania, obciÄ…Ĺźenia, zakresy ruchu, powtarzalność itp. program PositioningDrives proponuje róşne zestawienia dobrane spoĹ›rĂłd peĹ‚nego asortymentu silnikĂłw, przekĹ‚adni, sterownikĂłw i ich oprogramowania. Z listy pozwalajÄ…cej porĂłw-

nać osiÄ…gi proponowanych przez oprogramowanie rozwiÄ…zaĹ„, moĹźna wybrać ten najbardziej zbliĹźony do idealnego wyobraĹźenia uĹźytkownika na temat aktualnie tworzonego przez niego projektu. Oferta sterownikĂłw pozycyjnych (pozycjonerĂłw) obejmuje w programie produkcyjnym Festo wszystkie, wymienione juĹź, rodzaje silnikĂłw. Idealne energetycznie i regulacyjnie dopasowanie sterownika i silnika jest m.in. realizowane przez zintegrowany serwer WWW z obsĹ‚ugÄ… HTML dla wybrania konfiguracji i prowadzenia diagnostyki. Dla porĂłwnania z podanymi poprzednio parametrami przykĹ‚adowego systemu bezprzekĹ‚adniowego (LinMot), system Festo zapewnia w napÄ™dach przekĹ‚adniowych: − paskowych – realizacjÄ™ siĹ‚ od 1500 N do 2500 N, z maksymalnym skokiem 5000 mm i prÄ™dkoĹ›ciach ruchu od 2 m/s do 5 m/s, − Ĺ›rubowych – realizacjÄ™ siĹ‚ od 1300 N do 3000 N, z maksymalnym skokiem 8500 mm i prÄ™dkoĹ›ciach ruchu od 1,5 m/s do 5 m/s. Powtarzalność pozycjonowania w przypadku korzystania z siĹ‚ownikĂłw w ukĹ‚adzie regulacji poĹ‚oĹźenia (serwomechanizmu) przyjmuje wartoĹ›ci od ¹0,08 mm do ¹0,02 mm. PrzykĹ‚ady pokazujÄ…ce zdecydowanie lepsze efekty i techniczne, i energetyczne rozwiÄ…zaĹ„ elektrycznych w stosunku do pneumatycznych, sÄ… podawane juĹź od kilkunastu lat, poczÄ…tkowo z pewnym niedowierzaniem, obecnie z peĹ‚nym przekonaniem o sĹ‚usznoĹ›ci wyboru rozwiÄ…zaĹ„ elektrycznych. Bardzo dobre ujÄ™cie tego porĂłwnania podaje w swoim katalogu takĹźe firma LinMot. Oto zaĹ‚oĹźenia przykĹ‚adu: cykliczne przemieszczenia masy 15 kg na odlegĹ‚ość 400 mm, w trakcie jednego przemieszczenia trwajÄ…cego 500 ms, z przyspieszeniem 10 m/s2, z prÄ™dkoĹ›ciÄ… 1 m/s, w trakcie 8000 godz. wykonywanego ruchu wysunięć i powrotĂłw. Roczny koszt zuĹźywanej energii w trakcie 8000 godz. wykonywanych przez siĹ‚owniki ruchĂłw wysunięć i powrotĂłw masy 15 kg wynosi: − w wersji elektrycznej 96 EUR, − w wersji pneumatycznej 3750 EUR.

" %(

+ " " %(

# >--

' I-

#

'#

$ ' ' #

' $

# &

# E= (

# ' ! >I- --- J 9

- >= 1")< (

'# ! - -=I 1")<J 9

:"; , + $ '

1-2/2018

109

,, 1 ' $ 83 =->?:

,- 2 ' 83 =->?:

. =, $ + H ?I,- 1") 1 H >F,- 1")

0

. >= $ + H 9N,- 1") 1 H >I,- 1") . I $ + H >,N- 1") 1 H >,N- 1")

IE-- 1") A ' & =9-- 1") A ' &

05/)5LI ' LLL>= ' LL=, $

0

,. ( & #$ ' '

8K 2 =->?:

110

Koszt inwestycyjny siĹ‚ownika elektrycznego ze wszystkimi niezbÄ™dnymi komponentami wynosi ok. 260% kosztu inwestycyjnego siĹ‚ownika pneumatycznego, takĹźe ze wszystkimi niezbÄ™dnymi komponentami jego uĹźytkowania. Koszt ten amortyzuje siÄ™ jednak juĹź po 5 miesiÄ…cach uĹźytkowania siĹ‚ownika. Nie bez znaczenia ekologicznego jest takĹźe fakt emisji dwutlenku wÄ™gla. W przypadku ok. 24 000 kWh energii potrzebnej dodatkowo na utrzymanie dziaĹ‚ania siĹ‚ownika pneumatycznego w stosunku do siĹ‚ownika elektrycznego, jest to dodatkowe wyemitowanie ok. 12 000 kg CO2 po przyjÄ™ciu, np. dla Niemiec, rĂłwnowartoĹ›ci emisji dwutlenku wÄ™gla na poziomie ok. 500 g CO2/kWh! Bibliografia • Mierzejewski J., Serwomechanizmy obrabiarek sterowanych numerycznie. WNT, Warszawa 1977. • Olszewski M., Barczyk J., BartyĹ› M., Mednis W., Chojecki R., UrzÄ…dzenia i systemy mechatroniczne. Część 2, (red. Olszewski M.), Wydawnictwo REA, Warszawa 2009. • Olszewski M., Basics of Servopneumatics. VDI Verlag, Dusseldorf 2007. • Olszewski M., KoĹ›cielny W.J., Mednis W., SzaciĹ‚Ĺ‚o-Kosowski J., Wasiewicz P., UrzÄ…dzenia i systemy mechatroniczne. Część 1, (red. Olszewski M.), Wydawnictwo REA, Warszawa 2009. • Olszewski M., Mechatronizacja produktu i produkcji – przemysĹ‚ 4.0. „Pomiary Automatyka Robotykaâ€?, 3(20): 6–28, 2016. • Ostalczyk P., Jezierski E., Gmyrek Z., Szczerbanowski R., Tosik G., Lisik Z., GoĹ‚Ä™biewski J., Pacholski K., Gniotek K., Frydrych I., Korycki R., Sobiczewska G., Dems M., Wiak S., Rosiak W., DrzymaĹ‚a P., Welfle H., Lasota R., Glaba M.J., Mechatronika. Tom 2, (red. Wiak S.), Wydawnictwo EXIT, Politechnika Ĺ Ăłdzka, Ĺ ĂłdĹş 2010. • PiÄ…tek Z., Rynek kilku prÄ™dkoĹ›ci. Badanie krajowej branĹźy dystrybucji elementĂłw wykonawczych. „apa -Technika i Rynek SystemĂłw Automatykiâ€?, 3(125): 154–166, 2017. • Porro A., SiĹ‚owniki z elektrycznym silnikiem liniowym a siĹ‚owniki pneumatyczne. KorzyĹ›ci wynikajÄ…ce z oszczÄ™dnoĹ›ci kosztĂłw energii i precyzji dziaĹ‚ania. „apa -Technika i Rynek SystemĂłw Automatykiâ€?, 3(125): 168–169, 2017. • Pippenger J.J., Fluid Power – the Hidden Giant. Amalgam Publishing Company, Jenks 1992. • PrzepiĂłrkowski J., Silniki elektryczne w praktyce elektronika. Wydawnictwo BTC, Warszawa 2017. • Wiak S., Smółka K., Firych-Nowacka A., KoĹ‚aciĹ„ski Z., Kubiak A., Lisik Z., GoĹ‚Ä™biewski J., Szermer M., SÄ™kalski P., Napieralski A., Gmyrek Z., Witczak P., Mechatronika. Tom 1, (red. Wiak S.), Wydawnictwo EXIT, Politechnika Ĺ Ăłdzka, Ĺ ĂłdĹş 2009.

Mariusz Olszewski Politechnika Warszawska

AUTOMATYKA

-

"( ) <! + D2CE*8 , : ( - $ ,+ # ,E / + , %FFF>G""% , ! 0 : = D 8 ! - D , /02HG: ,G""H, !, , ( 0C)IE')/: , ,G"" , !, $ J! +,G"%K !: , # 2* : 6 K:K, ! ( 8 ; L ( 2 - N - , D2CE*8 , , ! * 2 , ( , $ ! @ D2CE*8 $ - O / C ! ? : $ ! C ( -

6 : ( , - , , ! ? , 6 $ ! ) , ( > $ : $ -: - : ! , , ,HG, R, $ ,GK : 6 , , 0 /: , *8/S! R - $ - , : 6 , - 0 ! E ( 6 : 6 , - 6 : ; T > $ 0 ,J *8! J = 6 , ; B J = - $ , / C B

Polski system dla internetu rzeczy # O >>!->!=->N !

= $" ; + ) ; + = ("

+ !":,; , !" , - $ , (6 , - ( : ( = > ( : , $ ! ? - - , ( : ( : $ , ! / , - , !" 6 > - $: 6 , - : - $ , ! @ , , $ > , $ = : $ 6 A , > $ 6 : $ 6 ! ; , !" , : , ! ? , - : - $ , = B C , (6 ! +, 6 , : 6 - $ ( - : (

1-2/2018

! @ $ -3 , : : H': : O : : : Q : ! J : 6 , , ( : , , : , - $ ( ( , ! 5 , -, 6 , ! ? 6 ( 6 /E! ; , !" , - , : , 6 : ( ! + , O = : ( - ,; $ !"! ; ( ,!- =-!>>!=->? !

" ( " O ,!- * * ) >9!>>!=->? !

111

%& $ ( " : 8 ,= - $ , / E $

( : ( - , ( // E , 6- ! E %!,C , $ LX YN! $ X L[NY - $ , - O - , : , O , - O X Y! J - ( $ , - , $ - $ , 6- : , : , 6 O , ! E G!,* $ - $ $ 6 // E! ' O - , O , = 6 O ! + - $ : ( - // E! E H!,8 // E $ $ $ 6 $ ! @

- , : , ( - - $ - 6 ! E !,5 /E, *E, $ - ( , 6 O // E! + - $ 6 $ - - ( : , // E $ - , ( ! + $ ( - - - // E! E &!, // E! ' -, ( , /E: , ( // E L N! W 6 O -6 - , - $ , 6 ! 5 $ , $ , - - , 6 , 6 CT/' ? !

?(! + " 5 3 Q 44 5 + =->N -=!->!=->N !

> * " !" ? # (+ < ( " ' # ( ; # - $ : ! + ( #U, ,J / C ,G"%V, !, , - ( , / E 6 - , L ! / EN: L/ E: 'WE%: 0/G: C 0HN , ( - ( LX YN! * , , O , , / C ! ' $ - O - $ , 6 ( $ -! * 6

/ C -, -6

, - $ , ( , ( ! 8 , X Y - - $ ! ? $ (

112

$ , , $ ! / E 6 $

, : 6 , , 6 O , , 6 ! X\ Y = ( , : - , - , ( / E , = ! * , , / C - $ - , , 6 ! , ( , : $ , : 6 , L $ - N - , - 6 - $! ( $6 B ? -, B 5 !

2 $ 4 ) =->N ==!->!=->N !

AUTOMATYKA

-

> : + "; " ? $ ! @ C ; 6 O = , - / C L/ EN: , O

! ' , ( O = 6 : : $ ! C - - : - / C : - ! ! , , $ ( : :

( $ : $ - O: ! , ! ( ( L ! ( -, : , , N - - , , , , , (6 $ ! ) 6 $ - - - , ! ' - O - , -

$ ! , ! , - ] , ! J - - 6 6 - , : , , O! J - - ( 6 6

! 2 L ! N , , ! +( $ - : , $ - ! ? : 6 , O = $ - ,/ E! 0 - 6 O - O , - - O / E: 6 $ , : , O ! * " 4 4 5 2 + 0 0 R =9!->!=->N !

A" "& (" + @ + ( 6 /'J ,G"G" !, - , - O / E $ - %", ! , ! \6 / E - : , - 6 ! E - - , O , -: ( 6 : - $ , $ , : , 6 - , - , ( ! +,G"%V !, : = : 6 , - - - , , - : - 6 ( / E! 0 / E , 6,K", ! : $ , , ( / E ! C : : , ( $ - $ ( ! \6 / E $ -

1-2/2018

, , ! + $ 6 ( / E

- $ !

- ,H", ! ( ! J , $ : , -, 6 ,

( 2 > , : , , ! $: 6 , - / E: ! 0 , , 6 - ( ( / E ,G"%V, !, * : 6 ,= - $: 6, 6 , -, , $ O , !

* " ( 5 7 ( S 4 5 7 =->N =,!->!=->N !

113

> ) " ( ' ) @ \ - # G"%I, !, , ( , ( ( @,^ %K"" ( , %&_! ' / C : $ !"! H&:&, !, $ , $ 8 ` ! ? L&: , !N , - O! 8 $ , $ ,/ : , ( $ - : , Ed,LIH:I, !N! L H:K, !N : 6 , - O 8 ` $ 6 ! GK:I, !, $ $ 6 , ( ! GH: , !, $ , $ : H":G, !, , , ( , ! C 6 -: , - ,6 O , - , ( LGH:%, !N $ O ,

L%V:F, !N! %V: , !, 6 ! H":V, !,

: 6 , - - , $ ( , ( , ( ! %%:V, !, ( 6 ( ,6 O ! %%: , !, $ , $ 8 J ! 6 : 6 ,8 J 6 - , ( 6 , ! HF:%, !, : ! C -, : 6 , ( , O , L H:H, !N: $ O O ( , L I: , !N ( , LHG:I, !N!

".1H >- NT + I ,T U0 C V =->? ! 9-!->!=->N !

" ! # $ ) $ , ! C , ( / E! ' ,/ - $ - ! ! !, +,G"&" !, $ $ 6 ,I", ! , ,G""K !,E , ( - ! 8 - , $ , / E: - ( 6 ! + = # , - , ! + 6 -, 6 > : : : , ! C 6 ( : ( - $ - , : 6 , ! E - , 6 - 6 ! / C 6 - - ( ! ' $ ( , : , , , 6 , , ( ! 5 - , , : , 6

, - $ - - ! - , : $ ( ! 8 $: 6 , ,G"G" !, - O / E , - I&, ( : , G", ! ? 6 - : $ ( , $ ! E , 6 ! ' - 6 - $ - ! + ( , /'E #D: $ - ( ( ! + ,G"GI !, - V", ( ! ' - ! ! : , 6 , (6 6 ! +" ( " 7

$ 9>!->!=->N !

'- : ) O

114

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ................................................................................................ 4

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 748 34 00, 85 748 34 03, WWW.APS.PL ................................................................................................... 19

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL ................................................................................................................ 20

DEUTSCHE MESSE AG. HANNOVER TEL. +49 511 89-0, WWW.MESSE.DE ............................................................................................................................... 11

DRAEGER SAFETY POLSKA SP. Z O.O. TEL. 32 388 76 64, WWW.DRAEGER.COM ............................................................................................... 48–50, 51

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.17DAR.BIZ ................................................................................................................................ 17

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ......................................................................................................74–75

ELOKON TEL. 22 812 71 38, WWW.ELOKON.PL ....................................................................................................................II OKŁ.

EMT SYSTEMS CENTRUM SZKOLEŃ INŻYNIERSKICH TEL. 32 411 10 00, WWW.EMT-SYSTEMS.PL ................................................................................................... 44–46

CENTRUM TARGOWO-KONFERENCYJNE EXPO SILESIA TEL. 32 78 87 596, WWW.EXPOSILESIA.PL/TOOLEX/PL ................................................................................ 88

FATEK POLSKA SP. Z O.O. TEL. +48 533 329 921, WWW.FATEKPOLSKA.PL .....................................................................................................15

HARTING POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 81 71, WWW.HARTING.PL .................................................................................................................... 21, 23

ICE - AGENZIA PER LA PROMOZIONE ALL’ESTERO E L’INTERNAZIONALIZZAZIONE DELLE IMPRESE ITALIANE TEL. +39 0659921, WWW.ICE.GOV.IT ................................................................................................................. IV OKŁ.

KUBLER SP. Z O.O TEL. 61 849 99 02, WWW.KUBLER.PL ........................................................................................................................... 47

116

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA MM CONFERENCES SA TEL. 22 379 29 00, MMCPOLSKA.PL ..................................................................................................................... 22, 24

MOVIDA SP. Z O.O. SP.K. TEL. 22 626 02 62, WWW.MOVIDA.COM.PL .............................................................................................................. 18

MVM SP. Z O.O. TEL. 22 87 40 230 .........................................................................................................................................................................31

PHOENIX CONTACT TEL. 71 39 80 410, WWW.PHOENIXCONTACT.PL ........................................................................ 19, 33, 62–63

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ...........................................................................................................31, 78–79, 115

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, PIAP DESIGN TEL. 22 874 01 94, WWW.DESIGN.PIAP.PL .................................................................................................................. 86

PILZ POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 884 71 00, WWW.PILZ.PL .................................................................................................................... 37, 66–67

PTAK WARSAW EXPO PTAK WARSAW EXPO TEL. +48 518 739 124, WWW.WARSAWEXPO.EU .................................................................................................. 88

RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE TEL. 48 384 88 00, WWW.RADWAG.PL ........................................................................................... 70–73, III OKŁ.

RS COMPONENTS TEL. 22 223 11 11, PL.RS-ONLINE.COM ........................................................................................................... 9, 76–77

SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL ................................................................................................................ 43

TARGI KIELCE SA TEL. 41 365 12 22, WWW.TARGIKIELCE.PL ................................................................................................................. 73

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL .....................................................................................................I OKŁ., 52–54

W2 TEL. 52 345 45 00, WWW.W2.COM.PL .................................................................................................................64–65

1-2/2018

117

LUDZIE

STANOWISKO: ) T FIRMA: '- ,)3 3 3

O

d ponad 20 lat pracuje w branży aparatury kontrolno-pomiarowej. Od 10 lat kieruje polskim oddziałem firmy Guenther, zatrudniającym około 40 osób i należącym do liderów w branży pomiarów temperatury w Polsce. W tym roku Guenther obchodzi nie tylko 10-lecie istnienia w Polsce, ale również 50-lecie powstania firmy, odkąd w małym przydomowym garażu, w okolicach Norymbergii, Paul Günther rozpoczął produkcję pierwszych czujników temperatury. Obecnie firma należy do wiodących dostawców dla największych producentów pieców przemysłowych na świecie. Krystian Korgiel kierował firmą od początku jej obecności w Polsce,

118

zaczynając od biura handlowego, zlokalizowanego we Wrocławiu, z zaledwie kilkuosobowym personelem. W 2010 r. rozpoczął poszukiwania lokalizacji pod zakład produkcyjny, a już w 2011 r. na dobre ruszyła produkcja w Polsce, zgodnie z założeniami skierowana początkowo na rodzimy rynek. Osiągnął dużą autonomiczność zakładu, który dodaje do oferty Grupy Guenther wiele nowych rozwiązań. Jest pomysłodawcą w zakresie rozwiązań technicznych innowacyjnego produktu, jakim jest seria EKatech oraz twórcą nazwy serii, która odniosła sukces sprzedażowy i uzyskuje dobre opinie u polskich odbiorców. Firma zdobyła szereg uprawnień i nagród na różnych konferencjach branżowych i impre-

zach targowych, stając się w niektórych sektorach przemysłu, takich jak odlewnictwo aluminium, lotnictwo czy hartownie, wyznacznikiem jakości produktów oraz dobrych standardów w zakresie dokumentacji technicznej i obsługi. Wierzy, że produkty które powstają w polskim zakładzie będą nie tylko stosowane na szeroką skalę na polskim rynku, ale w przyszłości także w przemyśle w całej Europie, a może nawet na świecie. Ukończył technikum elektroniczne we Wrocławiu. Zdając sobie sprawę ze swoich predyspozycji i intuicji w zakresie technik sprzedażowych i zarządzania zespołem, edukację kontynuował nie na uczelni technicznej, jak jego koledzy, lecz na Akademii Ekonomicznej – kierunek Zarządzanie Przedsiębiorstwem. Studia ukończył w 2000 r. Wtedy też rozpoczął pracę w dużej firmie niemieckiej, producenta aparatury kontrolno-pomiarowej, gdzie w 2004 r. objął stanowisko dyrektora handlowego. Pozwoliło mu to zdobyć doświadczenie nie tylko w zakresie obsługi klienta, ale także zarządzania personelem. Te doświadczenia oraz pasja sprzedażowa zaowocowały trafionymi decyzjami strategicznymi w ostatniej dekadzie kierowania firmą. Dewizy, którymi kieruje się w pracy to wiara w pracowników firmy i umożliwienie im rozwoju osobistego oraz nakierowanie na klienta i dopasowanie oferowanych rozwiązań do jego potrzeb. Stawia na rzetelne i kompetentne doradztwo techniczne wraz z serwisem u klienta oraz dobry przepływ informacji, który ma gwarantować wysoki poziom komunikacji z klientem. Lubi nieformalne wypady wakacyjne z rodziną, podczas których koncentruje się na zwiedzaniu i poznawaniu lokalnej kultury. Jego hobby to bilard, golf i literatura beletrystyczna, dotycząca liderów intelektualnych i biznesowych – czerpie z niej pomysły na innowacyjne rozwiązania, służące rozwojowi firmy. AUTOMATYKA

9 3 '-

Krystian Korgiel

0CSBCJBSLJ TLSBXBKˀDF J EP PCSØCLJ QMBTUZD[OFK NFUBMV SPCPUZ QS[FNZT’PXF BVUPNBUZ[BDKB DZGSZ[BDKB UFDIOPMPHJF QPNPDOJD[F UFDIOPMPHJF QSPSP[XPKPXF

9 - 13/10/2018

bimu.it

UCIMU-SISTEMI PER PRODURRE

.FUBM DVUUJOH BOE NFUBM GPSNJOH NBDIJOFT SPCPUT BVUPNBUJPO EJHJUBM NBOVGBDUVSJOH BVYJMJBSZ UFDIOPMPHJFT FOBCMJOH UFDIOPMPHJFT

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.