ئازادی باوهڕ و ئاین له روانگهی مافهكانی مرۆڤهوه
كردنی:عهبدوڵاڵخالید ئاماده
ّبٗی کتێت :ئبزادی ثبٗٓڕٗ ئبیِ ىٔڕٗاّگٔی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤٔٗٓ ئبٍبدٓمردُ :عٔثذٗڵاڵ خبىیذ سبڵی چبپ2021 : چبپخبّٔ:
ىٔ ثاڵٗمراٗٓمبّی رێنخراٗی ئبضتی ٗ ئبزادی
ٍبفی ىٔچبپذأّٗٓی پبرێسراٗٓ ثۆ ئبٍبدٓمبر
1
Page | 1
Page | 2
پێڕست ژ
ثبثٔت
الپٔڕٓ
-1
ىٔ ثری پێطٔمی
3
-2
ٍبفی ئبزادی ثبٗٓڕٗ ئبیِ ىٔ چ٘ارچێ٘ٓی گٔردّٗٗی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤذا
4
-3
ثڕیبری 52/122تبیجٔت ثٔ ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ئبیْی
10
-4
ٍبفی ئبزادی ئبیِ ٗثبٗٓڕ ىٔ پەیَبّْبٍەی ّێ٘دەٗڵەتیی ٍبفە ٍەدەّی ٗ سیبسییەمبُ
16
-5رّٗٗنردّٔٗٓی گطتی ژٍبرٓ 22ی تبیجٔت ثٔ ٍبددٓی 18ی تبیجٔت ثٔ (ئبزادی
19
ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ) -6
ئبزادی ثبٗٓڕ ٗ ئبیِ ىٔ دٓقی جیبجیبی ّٔت٘ٓیٔمگرت٘ٗٓمبّذا
26
7
ئبزادی ثبٗٓڕ ٗ ئبیِ ىٔ ثٔڵگّٔبٍٔ عێراقی ٗ م٘ردستبّییٔمبّذا
20
2
له بری پێشهكی ٕیچ تێنۆضبّێل ّٕٔذٓی تێنۆضبُ ىٔ پێْبٗی ئبزادی ثبٗٓڕٗ ئبیِ درێ٘ ق٘رش ّٔث٘ٗٓ ىٔ ٍێژٗٗی ٍرۆڤبیٔتیذا ! ٕٔر ىٔسٔرٓتبی پٔیذاثّ٘ٗی ئبیْٔٗٓ تبٗٓم٘ ئێستب ئٔٗ تێنۆضبّٔ درێژٓی ٕٔیٕٔٔ.زراُ مٔش ثّ٘ٗٔ ق٘رثبّی ئٔٗ رێڕٓٗٓی تێنۆضبُ.تب دٗاجبر ئێستب ىٔ ئبستی دّٗیب ٗ تێ٘خۆیی ٗاڵتبّذا چّٔذیِ دٓقی جۆراٗجۆر ثۆ پبراستْی ئبزادی ثبٗٓڕٗ ئبیِ ثّ٘ٗی ٕٔیٕٔٔ،ر ٗٓك چۆُ چّٔذیِ ثٔرثٔستیطی ٕٔرٍبٗٓ،ثٔتبیجٔتی ىٔ ٗاڵتبّی دٗامٔٗت٘ٗدا. ئٔٗٓی ثٔردٓستٔ ئبٍبدٓمردُ ٗ ٗٓرگێڕاّی چّٔذیِ دٓقی ٍبفی ٍرۆڤ ٗ یبسبی ّبٗخۆیی عێراق ٗ ٕٔرێَی م٘ردستبّٔ ٗٓك سٔرٓتبیٔك ثۆ خ٘ێتذّٔٗٓی ئبزادی ثبٗٓڕٗ ئبیِ مٔ دٓمرێت چبالم٘اّبّی ث٘ارٓمٔ ٗ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ثٔگطتی مبری ىٔسٔر ثنُٔ ٗ پٔرٓی پێجذُٓ.
ئبٍبدٓمبر
3
Page | 3
ثٔضی یٔمًٔ: ٍبفی ئبزادی ثبٗٓڕٗ ئبیِ ىٔ چ٘ارچێ٘ٓی گٔردّٗٗی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤذا* Page | 4
یٔمًٔ :جبڕّبٍٔی ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ
مۆٍٔڵٔی گطتی، ثٔ پطت ثٔستِ ثٔ یٔمێل ىٔ ثٍْٔب ثْچیْٔییٔمبّی رێننٔٗتْبٍٔی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ مٔ ثٍْٔبی ضنۆ ٗ یٔمسبّییٔٗ رٓچٔڵٔمٔ ىٔ ٍٕٔ٘ٗ ٍرۆڤٔمبّذا ٗ ثٔٗ پێیٔی ٍٕٔ٘ٗ ٗاڵتبّی ئّٔذاً ثٔڵێْیبُ داٗٓ مٔ رێ٘ض٘ێْی ٕبٗثٔش ٗ سٔرثٔخۆ ثگرّٔثٔر ثٕٔبٗمبری ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ ثۆ پتٔٗمردُ ٕٗبّذاّی رێسگرتْی جیٖبّی مبرا ىٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ثۆ ٍٕٔ٘ٗاُ ،ثێ جیبمبری ثٕٔۆی رٓچٔڵٔك ٗ رٓگٔز یبُ زٍبُ ٗ ئبیِ، ثٔىٔثٔرچبٗگرتْی جبڕّبٍٔی گٔردّٗٗی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ٕٔردٗٗ پٔیَبّْبٍٔی ّێ٘دٓٗڵٔتی تبیجٔت ثٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ مٔ ثبّگٔضٔی ثٍْٔبمبّی جیبمبریْٔمردُ ٗ یٔمسبّی ىٔثٔردًٓ یبسب ٗ ٍبفی ئبزادی ثیرمردّٔٗٓ ٗ ٗیژداُ ٗئبیِ ٗ ثبٗٓڕ دٓمبت، ثٔ ىٔثٔرچبٗگرتْی ئٔٗٓی مٔ گ٘ێْٔداُ ٗ پێطێينردّی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ثٔ تبیجٔتی ٍبفی ئبزادی ثیرمردّٔٗٓٗ ٗیژداُ یبُ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ٕٔرچۆّێل ثێت،مٔ ثٔضێ٘ٓی راستٔٗخۆٗ ّبڕاستٔٗخۆ ضٔڕ ٗ ئبزارێنی زۆری گٔیبّذٗٗٓ ثٔ ٍرۆڤ.ثٔتبیجٔتی مبتێل دٓمرێِ ثٔ ئبٍراز ثۆ دٓستێ٘ٓرداّی ثیبّی ىٔ مبرٗثبری ٗاڵتبّی دینٔ ٗ دٓثْٔ ٕۆی ٗرٗژاّذّی رٓك ٗمیْٔ ىٔ ّێ٘اُ گٔالّذا،
4
ثٔ ىٔثٔر چبٗگرتْی ئٔٗٓی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ثۆ ٍٕٔ٘ٗ ئٔٗأّی ثڕٗای پێذێِْ،یٔمێنٔ ىٔ ت٘خَٔ ثْچیْٔییٔمبّی ىٔ رٗاّیْی ثۆ ژیبُ،ثۆیٔ پێ٘یستٔ رێس ىٔ ئبزادی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ٗ ثٔضێ٘ٓیٔمی تٔٗاٗ ثگیرێت ٗ گٔرّٓتی ثنرێت، Page | 5
ثٔىٔثٔرچبٗگرتْی ئٔٗٓی مٔ پتٔٗمردّی ىێنتێگٔیطتِ ٗ ىێج٘ردٓیی ٗ رێسگرتِ ىٔ مبرٗثبری پٔی٘ٓست ثٔ ئبزادی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ مبرێنی گٕٔٗٔرییٔ،گٔرّٓتینردّی رێگّٔٔداُ ثۆ ثٔمبرٕێْبّی ئبیِ ٗثبٗٓڕ ثٍٔٔثٔستی ٕبٗدژ ثٔ رێننٔٗتْبٍٔی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ ٗ ثٔڵگّٔبٍٔمبّی دینٔی پٔیّ٘ٓذار ٗ،ثٍْٔبمبّی ئًٔ جبڕّبٍٔیٔ، ىٔثڕٗاٍبُ ثٔٗٓی مٔ ئبزادی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ پێ٘یستٔ رۆڵ ثجیِْ ىٔ ٗٓدیٖێْبّی ئبٍبّجی ئبضتٔٗایی جیٖبّی ٗ دادپٔرٗٓری مۆٍٔاڵیٔتی ٗ دۆستبیٔتی ّێ٘اُ گٔالُ،رۆه ثجیِْ ىٔ ئبیذۆىۆژیب یبُ مرداری داگیرمبری ٗ جیبمبری رٓگٔزی، دٓثێت ئٔٗٓش ثگ٘ترێت مٔ ثٔ خۆضحبڵیطٔٗٓ چّٔذیِ رێننٔٗتْبٍٔ پٔسْذمرإّٗٓٔ،ذێنیطیبُ دٓست ثٔ جێجٔجێنردّیبُ مراٗٓ ىٔژێر چبٗدێری ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ ٗ ئبژاّسٔ تبیجٔتٔمبُ ثۆ ّٕٔێطتْی چّٔذیِ جۆری جیبمبری، ّیگٔراّیطیِ ىٔ سیَبمبّی دٍٓبرگیری ٗ ٕٔثّ٘ٗی جیبمبری ىٔ ث٘اری ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ،مٔ ٕێطتب دٓثیْرێت ىٔ ّٕٔذێل ّبٗچٔی جیٖبُ، ىٔس٘ٗرثَّ٘ٗبُ ثۆ گرتْٔثٔری ٍٕٔ٘ٗ رێ٘ض٘ێْێنی پێ٘یست ثۆ ّٕٔێطتْی خێرای ئٔٗ دٍٓبرگیریبّٔ ثٔ ٍٕٔ٘ٗ ضێ٘ٓٗ سیَبمبّی ٗ،ثۆ رێگٔگرتِ ٗ ثٔرّٓگبرثّ٘ٗٔٗٓی جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ، ئًٔ جبڕّبٍٔیٔ جبڕ دٓدرێت ىٔثبرٓی ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗثبٗٓڕ: 5
ٍبددٓی یٔمًٔ: ٍ ٍٕٗ٘ٔ-1رۆڤێل ٍبفی ئبزادی ثیرمردّٔٗٓٗ ٗیژداُ ٗ ئبیْی ٕٔیٔ.ئٔٗ ٍبفٔش ثریتیٔ ىٔ ئبزادی ثڕٗإێْبُ ثٔئبیِ یبُ ٕٔر ثبٗٓڕێنی دینٔ،ئبزادی ئبضنرامردّی ئبیْٔمٔی ىٔ رێگٔی پٔرستِ ٗ ئّٔجبٍذاّی سرٗت ٗ رێنبر ٗ فیرمردّٔٗٓ چ ثٔتّٖٔب یبُ ثٔ مۆٍٔڵ،ثٔئبضنرا یبُ ثّٖٔێْی. ّ-2بثێت فطبر ىٕٔیچ مٔسێل ثنرێت مٔ ىٔ ئبزادی ثبٗٓڕٕێْبّی ثٔ ئبیْێل مٔ خۆی ٕٔڵیجژاردٗٗٓ مًٔ ثنبتٔٗٓ. ّ-3بثێت ئبزادی ٍرۆڤ ىٔ ئبضنرامردّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ مۆت ثنرێت ٍٔگٔر ىٔٗ سْ٘ٗرٓی مٔ ثٔیبسب دٓسٔپێْذرێت ىٔسْ٘ٗرێنذا مٔ پێ٘یستٔ ثۆ پبراستْی ئبسبیطی گطتی یبُ سیستٍٔی گطتی ٗ تّٔذرٗستی گطتی یبخ٘د ئبمبری گطتی ٗ ٍبفی ئٔٗاّی دینٔ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ. ٍبددٓی دًٗٗٓ: ّ-1بمرێت ٕیچ مٔسێل رٗٗثٔڕٗٗی جیبمبری ثنرێتٔٗٓ ىٔالیُٔ دٓٗڵٔت یبُ دأٍزراٗٓ یبُ مۆٍٔڵٔ مٔسێل یبُ مٔسێل ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ٕٔر جۆرٓ ثبٗٓڕێنی دینٔ. -2ىًٔ جبڕّبٍٔیٔدا ٍٔثٔست ىٔ دٓستٔٗاژٓی "دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ"جیبٗزای ٗ ٗٓالّبُ ٗ سْ٘ٗردارمردُ ٗ ثٔثبضترداّبُ ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ثێت ٗ ئبٍبّج ىێی پٔمخستِ یبُ مٍٔنردّٔٗٓی ىٔداّْبُ ثٍٔبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ٗ ثٔدٓستٖێْبُ ٗ ئّٔجبٍذاّی ثێت ىٔسٔر ثْچیْٔی یٔمسبّی. ٍبددٓی سێیًٔ:
6
Page | 6
جیبمبرینردُ ىّٔێ٘اُ ٍرۆڤٔمبُ ىٔسٔر ثْچیْٔی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ س٘ٗمبیٔتینردّٔ ثٔ ضنۆی ٍرۆڤبیٔتی ٗ ّنۆڵینردّٔ ىٔ رێننٔٗتْبٍٔی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ،پێ٘یستٔ سٔرمۆّٔ ثنرێت ثٔٗٓی پێطێينردّی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبّٔ مٔ ىٔ جبڕّبٍٔی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٕبت٘ٗٓ ٗ ىٔ ٕٔردٗٗ پٔیَبّْبٍٔ ّێ٘دٓٗڵٔتییٔمٔی تبیجٔت ثٔ ٍبفی ٍرۆڤ ثٔدٗٗرٗدرێژی ثبش مراٗٓ،ثٔٗٓی مٔ ثٔرثٔستٔ ىٔثٔردًٓ درٗٗستجّ٘ٗی پٔیّ٘ٓذی دۆستبّٔٗ ئبضتیبّٔ ىٔ ّێ٘اُ گٔالّذا. ٍبددٓی چ٘ارًٓ: ٗ ٍٕٗ٘ٔ-1اڵتبُ رێ٘ض٘ێْی مبرا دٓگرّٔثٔر ثۆ ثْجڕمردّی ٕٔر جیبمبرییٔك ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ،ىٔداّپێذاّبُ ثٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ىٍٕٔٔ٘ٗ ث٘ارٓمبّی ژیبّی ضبرستبّی ٗ ئبث٘ٗری ٗ سیبسی ٗ مۆٍٔاڵیٔتی ٗ رۆضْجیری،ىٔ ثٔدٓستٖێْبُ ٗپیبدٓمردّی ئٔٗ ٍبف ٗ ئبزادییبّٔ. -2سٔرجًٔ ٗاڵتبُ ٍٕٔ٘ٗ ٕٔٗڵێل دٓدُٓ ثۆ پٔسْذمردّی یبسب یبُ رٓتنردّٔٗٓی یبسب ثٔ پێی پێ٘یستیبُ ثۆ رێگری ىٕٔٔر جیبمبرییٔمی ىٔٗ جۆرٓ ٗ،ثۆ گرتْٔثٔری رێ٘ض٘ێْی گّ٘جبٗ ثۆ ثٔرّٓگبرثّ٘ٗٔٗٓی دٍٓبرگیری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕی دینٔی تبیجٔت ثًٔ ث٘ارٓ. ٍبددٓی پێْجًٔ: -1داثل ٗ ثبٗمی ٍْذااڵُ یبُ ٗٓسێـنبرٓ ضٔرعییٔمبّیبُ ثٔ پێی ثبرٗدۆخی مٔسٔمبٍُ،بفی رێنخستْی ژیبّیبُ ىٔ ّێ٘ خێساُ ٕٔیٔ ثٔپێی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕیبُ ىٔىٔثٔرچبٗگرتْی پٔرٗٓردٓی ئبمبری مٔ ثڕٗایبُ ٗایٔ دٓثێت ٍْذاڵٔمٔی ىٔسٔر پٔرٗٓردٓ ثنرێت. ٍْ ٍٕٗ٘ٔ-2ذاڵێل ٍبفی ٕٔیٔ فێری مبرٗثبری ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ثجێت ثٔپێی خ٘استی دایل ٗ ثبٗمی یبُ راسپێردراٗی ضٔرعییٔمبّی ثٔپێی دۆخی مٔسٔمبُّ،بڤبر ّٔمرێت ثٔ فێرمردّی 7
Page | 7
ئبیِ
یبُ
ثبٗٓڕێل
پێچٔٗأّی
خ٘استی
دایل
ٗثبٗمی
یبُ
راسپێردراٗٓ
ضٔرعییٔمبّی،ثٔضێ٘ٓیٔك ثٔرژّٓٗٓذی ٍْذاڵٔمٔ ثٔیٔمًٔ ىٔثٔرچبٗثگیرێت. -3پێ٘یستٔ ٍْذاڵ ىٍٕٔٔ٘ٗ جۆرٓ جیبمبرییٔك ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ثپبرێسرێت،پێ٘یستیطٔ پٔرٗٓردٓثنرێت ثٔ رۆحی ىێنتێگٔیطتِ ٗ ىێج٘ردٓیی ،دٗچستبیٔتی ّێ٘اُ گٔالُ،ئبضتی ٗ ثرایٔتی جیٖبّی،رێسگرتِ ىٔ ئبزادی ئٔٗاّی دینٔ ىٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ٕٗ٘،ضیبری تٔٗاٗ ىٔٗٓی پێ٘یستٔ ت٘اّب ٗ ثٕٔرٓمبّی ثخبتٔ خسٍٔت ثرایبّی ٍرۆڤی. -4مبتێل ٍْذاڵ ىٔژێرچبٗدێری ثبٗاّی یبُ راسپێردراٗٓ ضٔرعییٔمبّی ّٔثێت،پێ٘یستٔ خ٘استٔ ئبضنرامبّی،یبُ ٕٔر ثٔڵگٔیٔمی دینٔ ىٔسٔر خ٘استٔمبّی ئٔٗٓی پٔی٘ٓستٔ ثٔ ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ىٔثٔرچبٗثگیرێت ثٔضێ٘ٓیٔك خ٘استی ٍْذاڵمٔ ىٔپێص ٍٕٔ٘ٗ ضتێنٔٗٓ ثێت. -5پێ٘یستٔ مردٓمبّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ مٔ ٍْذاڵی ىٔسٔر پٔرٗٓردٓ دٓمرێت زیبُ ثٔ تّٔذرٗستی جٔستٔیی یبُ عٔقڵی،یبُ گٔضٔی تٔٗاٗی ّٔگٔیّٔێت ثٔىٔثٔرچبٗگرتْی ثڕگٔی سێیًٔ ىٔ ٍبددٓی یٔمٍٔی ئًٔ جبڕّبٍٔیٔ. ٍبددٓی ضٔضًٔ: ثٔپێی ٍبددٓی یٔمٍٔی ئًٔ جبڕّبٍٔیٔ ٗ ثٔپطت ثٔستِ ثٔ ثڕگٔی سێیٍٔی ٍٕٔبُ ٍبددٍٓ،بفی ثیر ٗ ٗیژداُ یبُ ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ثریتییٔ ىًٔ ٍبفبّٔ: أ-ئبزادی پیبدٓمردّی پٔرستِ ٗ گرێذاّی مۆثّ٘ٗٔٗٓی پٔی٘ٓست ثٔ ئبیِ یبُ ثیرٗثبٗٓڕ ٗ درٗستنردُ ٗ ٍٕٔ٘ارمردّی ض٘ێْٔمبّی ئًٔ ٍٔثٔستٔ، ة-ئبزادی دأٍزراّذُ ٗ ٍٕٔ٘ارمردّی دأٍزراٗٓی خێرخ٘ازی ٗ ٍرۆیی ضیبٗ،
8
Page | 8
جٍ-بفی درٗستنردُ ٗ خبّٗٓذارێتی ٗ ثٔمبرٕێْبّی ثڕی پێ٘یست ىٔ مٔرٓستٔی پێ٘یست پٔی٘ٓست ثٔ سرٗت یبُ خ٘ٗڕٓٗضتی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕێل، د-ئبزادی ّ٘سیِ ٗ چبپنردُ ٗ داثٔضنردّی ثاڵٗمراٗٓی پٔی٘ٓست ثٔٗ ث٘ارأّ، ٓ-ئبزادی فێرمردّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ىٔ ض٘ێْی ضیبٗ ثٔٗ ٍٔثٔستبّٔ، ٓ-ئبزادی ثٔدٓستٖێْبُ ٗ ٗٓرگرتْی ثٔضذاری خۆثٔخطبّٔی دارایی ٗ ّبداریی ىٔ تبك ٗ دأٍزراٗٓمبُ، ز-ئبزادی درٗستنردُ یبُ دأٍزراّذُ یبُ ٕٔڵجژاردُ یبخ٘د جێْطیْی سٔرمردٓی ضیبٗ مٔ پێ٘یستِ ثۆ ثٔجێٖێْبّی پێذاٗیستی ٗ پێ٘ٓرٓمبّی ٕٔر ئبیِ ٗ ثبٗٓڕێل، ح-ئبزادی ىٔثٔرچبٗگرتْی رۆژاّی پط٘ٗ ٗ ئبّٕٔگ ٗ جٔژّٔمبُ ٗ ئّٔجبٍذاّی سرٗتٔمبُ ثٔپێی رێنبرٓمبّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕی مٔسٔمٔ، گ-ئبزادی درٗستنردُ ٗ ثٔردٓٗاٍیذاُ ثٔپٔیّ٘ٓذینردُ ثٔ تبك ٗ گرٗپٔمبُ ىٔثبرٓی مبرٗثبری ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ىٔسٔر ئبستی ّٔتٔٗٓیی ٗ ّێ٘دٓٗڵٔتی. ٍبددٓی حٔٗتًٔ: ٕٔر ٗاڵتێل ىٔیبسبمبّیذا مٔفبىٔتی ٍبف ٗ ئبزادییٔمبّی ّێ٘ ئًٔ جبڕّبٍٔیٔ دٓمبت،ثٔضێ٘ٓیٔك مٔ تبمٔمبُ ثت٘اِّ ئٔٗ ٍبف ٗ ئبزادیبّٔیبُ ٕٔثێت ثٔضێ٘ٓیٔمی مرداری.
9
Page | 9
ٍبددٓی ٕٔضتًٔ: ىٔ ٕیچ ىٔیٔمێل ىٔ ثّٔذٓمبّی ئًٔ جبڕّبٍٔیٔدا ضتێل ّیٔ ىێنذأّٗٓی ثۆ ثنرێت مٔ ثجێتٔ ٕۆی مۆت مردُ یبُ مٍٔنردّٔٗٓی ٕیچ یٔمێل ىٔٗ ٍبفبّٔی مٔ ىٔجبڕّبٍٔی گٔردّٗٗی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ یبُ ٕٔردٗٗ پٔیَبّْبٍٔی ّێ٘دٓٗڵٔتی تبیجٔت ثٍٔبفٔمبّی ٍرۆڤذا ُٕٔ.
دًٗٗٓ :ثڕیبری 52/122تبیجٔت ثٔ ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ئبیْی
مۆٍٔڵٔی گطتی، ىٔمبتێنذا ئبٍبژٓ ثۆ ئٔٗٓ دٓمبت مٔ ٍٕٔ٘ٗ ٗاڵتبُ ثٔ پێی رێننٔٗتْبٍٔی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ ثٔڵێْیبُ داٗٓ ثٔ رێسگرتِ ىٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ٗ ٕبّذاُ ٗ ىٔثٔرچبٗگرتْی ىٔسٔر ئبستی جیٖبّی ثٔ ثێ جیبمبری رٓچٔڵٔك ٗ رٓگٔز ٗ زٍبُ ٗ ئبیِ، سٔرىٔ ّ٘ێص دٗٗپبتی دٓمبتٔٗٓ مٔ جیبمبری ثٔراٍجٔر ثٔ ٍرۆڤ ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ س٘مبیٔتینردّٔ
ثٔ
ضنۆی
ٍرۆڤ
ٗ
ّنۆڵینردُ
ىٔ
ثٍْٔبمبّی
رێنٔٗتْبٍٔی
ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ، ٕٔرٕٗٓب سٔر ىّٔ٘ێ جٔخت ىٔ ثڕیبری 66/36دٓمبتٔٗٓ مٔ ىٔ رێننٔٗتی 25ی تطریْی دًّٗٗٓ/ۆڤٍٔجٔر 1981دٓرینردٗٗٓ تبیجٔت ثٔ جبڕّبٍٔی ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ، 10
Page | 10
ٕٔرٕٗٓب ثٔ ئبٍبژٓداُ ثٔ ٍبددٓی 18ی پٔیَبّْبٍٔی ّێ٘دٓٗڵٔتی تبیجٔت ثٔ ٍبفٔ ضبرستبّی ٗ سیبسییٔمبُ، ٕٔرٕٗٓب ثٔ جٔختنردّٔٗٓ ىٔٗٓی مٔ ٍبفی ئبزادی ىٔ ثیرمردّٔٗٓ ٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ٍبفێنٔ مبریگٔری دٗٗرٗ درێژ ٕٔیٔ ٗ ٍبفێنی ریطٔییٔ،ثٔضێ٘ٓیٔك ئبزادی ثیرمردّٔٗٓ ٍٕٔ٘ٗ پرسٔمبُ ٗ ثبٗٓڕپێٖێْبّی مٔسی ٗ ئبیْذاری ٗ ثبٗٓڕداری ثگرێـٔٗٓ چ ثٔضێ٘ٓی تبك یبُ ىٔگٔڵ مۆٍٔڵٔ مٔسێنی دینٔدا، جبرێنی دینٔ جٔخت ىٔٗ ثبّگٔضٔیٔی مۆّگرٓی جیٖبّی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ دٓمبتٔٗٓ مٔ ىٔ ٍبٗٓی ّێ٘اُ 25-14ی ح٘زٓیراُ-یۆّیۆ 1993ىٔ ڤێ،ا ثٔسترا،تیبیذا داٗا ىٔ ٍٕٔ٘ٗ حنٍ٘ٔتٔمبُ مراٗٓ مٔ ٍٕٔ٘ٗ رێ٘ض٘ێْێنی پێ٘یست ثگرّٔ ثٔر ثۆ پبثّٔذثّ٘ٗٔ ّێ٘دٓٗڵٔتییٔمبُ ثٔ ىٔثٔرچبٗگرتْی سیستٍٔی یبسبیی ٕٔر الیٔمێبُ ثۆ ثٔرّٓگبرثّ٘ٗٔٗٓی دٍٓبرگیری ٗ ٍٕٔ٘ٗ ئٔٗ تّ٘ذٗتیژیبّٔی مٔ پٔی٘ٓستێتی ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ىّٔێ٘یطیذا مرداری جیبمبری ثٔراٍجٔر ثٔ ئبفرٓتبُ ٗ تێنذاُ ٗضێ٘اّذّی ض٘ێْٔ ئبیْییٔمبُ،ثٔ داّبُ ثٔٗٓی مٔ ٕٔر تبمێل ٍبفی ئبزادی ثیرمردّٔٗٓٗ ٗیژداُ ٗ رادٓرثڕیِ ٗ ئبیْی ٕٔیٔ، داٗاش ىٔ ٍٕٔ٘ٗ حنٍ٘ٗٔتٔمبُ دٓمٔیِ مٔ ٕبٗمبری ثنُٔ ىٔگٔڵ ثریبردٓری تبیجٔتی ىێژّٔی ٍبفی ٍرۆڤی تبیجٔت ثٔ ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ئبیْی ٗ ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ثۆ ئٔٗٓی ثت٘اّێت مبرٓمبّی ثٔتٔٗاٗٓتی رایی ثنبت، رٗٗداٗٓ ٍٔترسیذارٓمبّی دٍٓبرگیری ٗجیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ مٔ ىٔ چّٔذیِ ّبٗچٔی جیٖبُ رٗٗدٓدُٓ ىّٔبخٔٗٓ دٍٓبّٖٔژێْێت،ىّٔێ٘یبّذا مبری تّ٘ذٗتیژی ٗ ترسبّذُ ٗ ٕٔڕٓضٔمردُ ٗ ّبچبرمردُ ثٔ پبڵْٔری دٍٓبرگیری ئبیْی مٔ ٕٔڕٓضٔیٔ ىٔسٔر ٍبفی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ،
11
Page | 11
زۆریص ّیگٔراّیِ ىٔٗٓی ثٔپێی راپۆرتی ثڕیبردٓری تبیجٔتیٍ ،بفٔ پێطێينراٗٓمبُ ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیْییٔمبُ ٍ ،بفی ژیبُ ٗ سٔالٍٔتی جٔستٔیی ٗ ئبزادی تبك ٗ ئبسبیص ٍ،بفی ئبزادی رادٓرثڕیِ ٗ ٍبفی ئٔضنّٔجّٔٔداُ یبُ ٕٔرجۆرٓ سساداّی تّ٘ذ ّٗبٍرۆیی ٗ ٍبفی دٓستجٔسٔرمردُ ٗ دٓستگیرمردّی ثٔزۆر دٓگرێتٔخۆ. ثڕٗاضَبُ ٗایٔ مٔ پێ٘یستٔ ٕٔٗڵی زیبتر ثذرێت ثۆ پتٔٗمردُ ٗ پبراستْی ئبزادی ثیرمردّٔٗٓ ٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕٗ ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی میْٔ ٗ دٍٓبرگیری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ. -1سٔرىّٔ٘ێ جٔختنردّٔٗٓ ىٔ ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗثبٗٓڕ مٔ ٍبفٔفێنِ ىٍٔبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ سٔرچبٗٓی گرت٘ٓ ىٔ رٓچٔڵٔمی ضنۆی مٔسێتی ٍرۆڤ ٗ ثێ جیبٗازی ثۆ ٍٕٔ٘اُ دٓستٔثٔر مراٗٓ؛ ٕ-2بّذاّی ٗاڵتبُ ثۆ ئٔٗٓی ىٔ سیستٍٔی دٓست٘ری ٗ یبسبیی ٗاڵتٔمبّیبّذا دٓستٔثٔری ٗرد ٗ مبرای ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗثبٗٓڕ ثنُٔ،ىّٔێ٘یطیبّذا دٓستٔثٔرمردّی ئبٍرازٓمبّی دادپٔرٗٓری ثۆ ئٔٗ دۆخبّٔی مٔ تیبیذا پێطێينردّی ٍبفی ئبزادی ئبیِ یبُ ثڕٗا رٗٗدٓدات؛ ٕ-3بّذاّی ٗاڵتبُ ثٔتبیجٔتی ىٔ سْ٘ٗری دٓسٔاڵتی دادٗٓریذا ثۆ دٓستٔثٔرمردّی ّبچبرّٔمردّی ٕیچ تبمێلّ،ێر یبُ ٍێ ثێت،ثٔپێی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕٓمٔی ىٔ ٍبفی ژیبُ یبُ ٍبفی ئبزادی ٗ ئبسبیطی مٔسی ثێجٔش ثنرێت،رٗٗثٔڕٗٗی ئٔضنّٔجٔ ّٔمرێـتٔٗٓ ٗ ثٔضێ٘ٓی زۆرٓمی دٓستگیرٗ دٓستجٔسٔرّٔمرێت؛ ٕ-4بّی ٗاڵتبّیص دٓدٓیِ مٔ ثٔ پێی پێ٘ٓرٓمبّی ٍبفی ٍرۆڤ ٍٕٔ٘ٗ رێ٘ض٘ێْٔ پێ٘یستٔمبُ ثگرّٔ ثٔر ثۆ رّٗٗٔداّی ئٔٗ دۆخبّٔ ٍٕٗ٘ٔ ،رێ٘ض٘ێْێنی گّ٘جبٗ ثگرّٔ ثٔر ثۆ ثٔرّٓگبری میْٔ،دٍٓبرگیری ٗ مبری تّ٘ذٗتیژی ٗ ت٘قبّذُ ٗمیْٔ ثٔ پبڵْٔری دٍٓبرگیری ئبیْیٕ،بّیطیبُ
12
Page | 12
دٓدٓیِ مٔ ىٔ رێگٔی سیستٍٔی خ٘ێْذُ ٗ ئبٍرازٓمبّی دینٔٗٓ،ىینتێگٔیطتِ ٗ ىێج٘ردٓیی ٗ رێسگرتِ ىٔ پرسٔمبّی پٔی٘ٓست ثٔ ئبزادی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ پٔرٓپێجذُٓ؛ -5ئٔٗٓش دٓخٔیْٔڕٗٗ مٔ یبسبمبُ ثٔتّٖٔب ثٔش ّیِ ثۆ ثٔرگرتِ ىٔ پێطێينبرییٔمبّی ٍبفی ٍرۆڤ ىٔ ّێ٘یطیبّذا پێطێينبری ٍبفی ئبزادی ئبیْی ٗ ثبٗٓڕ؛ -6دٓرخستْی ىێژّٔی ٍبفی ٍرۆڤ دٗٗپبتذٓمٔیْٔٗٓ مٔ ّبثێت ئبزادی ٍرۆڤ ىٔ خستْٔڕٗٗی ئبیِ ٗثبٗٓڕی ثٔرثٔست ثنرێت ٍٔگٔر ئٔٗ ثٔرثٔستبّٔی مٔ یبسب دٓیسٔپێْێت مٔ پێ٘یستِ ثۆ پبراستْی سٔالٍٔتی گطتی ٗ سیستٍٔی گطتی یبُ تٔدرٗستی گطتی ٗ ئبداثی گطتی،یبُ پبراستْی ٍبفی ئٔٗاّی دینٔ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبّیبُ،ثٔضێ٘ٓیٔك ئٔٗ مۆتبّٔ پٔیڕٓٗ ّٔمرێِ مٔ ٍبفی ثیرمردّٔٗٓٗ ٗیژداّ٘ ئبیِ ثٔتبڵ ثنبتٔٗٓ؛ ٕ-7بّی ٗاڵتبُ دٓدات گٔرّٓتی ئٔٗٓ ثنُٔ مٔ ئّٔذاٍبّی دٓستٔ راسپێراٗٓمبُ ثٔ جێجٔجێنردّی یبسب ٗ فٔرٍبّجٔراّی خسٍٔتی گطتی ٗ ثٔخێ٘ٓمبراُ ٗ ئٔٗاّی دینٔ فٔرٍبّجٔراّی گطتی،ىٔمبتی راپٔڕاّذّی ئٔرمٔ فٔرٍییٔمبّیبُ رێس ىٔ ٍٕٔ٘ٗ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕٓمبُ ثگرُ ٗ جیبمبری ّٔمُٔ ثٔراٍجٔر ثٔٗ مٔسبّٔی مٔ ثبٗٓڕیبُ ثٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕی جیبٗاز ٕٔیٔ؛ -8داٗا ىٔ ٍٕٔ٘ٗ ٗڵأتبُ دٓمُٔ مٔ داُ ثٔ ٍبفی ٍٕٔ٘ٗ مٔسٔمبُ ثْێِ ىٔ پٔرستِ ٗ گردثّ٘ٗٔٗٓی پٔی٘ٓست ثٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ،درٗستنردّی ض٘ێْی تبیجٔت ثٔٗ ٍٔثٔستٔٗ چبمنردّٔٗٓی ثٔ پێی ئٔٗٓی مٔ ىٔ جبڕّبٍٔی پٔی٘ٓست ثٔ ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ٕبت٘ٗٓ؛ ّ-9یگٔراّی ق٘ڵ دٓردٓثڕێت ىٔ ٕٔر پٔالٍبرێل ثۆ سٔر ض٘ێِ ٗ پێگٔٗ ٍٔزارٓ ئبیْییٔمبُ،داٗاش ىٔ ٗاڵتبُ دٓمبت ٍٕٔ٘ٗ ٕٔٗڵێل ثذُٓ ثۆ گٔرّٓتینردّی رێسگرتِ ٗ
13
Page | 13
پبراستْی تٔٗاٗی ئٔٗ ض٘ێِ ٗ پێگٔ ٗ ٍٔزارأّ ثٔ پێی یبسب ّیطتَبّییٔمبّیبُ ٗ ثٔ پطت ثٔستِ ثٔ پێ٘ٓرٓ ّێ٘دٓٗڵٔتییٔمبّی پٔی٘ٓست ثٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ؛ ٕٔ-10ست دٓمٔیِ مٔ پێ٘یستٔ تبك ٗ گرٗپٔمبُ پٔی٘ٓستی ىێج٘ردٓیی ٗ جیبمبریْٔمردُ ثِ،ىٔپێ،اٗی ٗٓدیٖێْبّی ئبٍبّجٔمبّی جبڕّبٍٔی ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ثٔ ضێ٘ٓیٔمی تٔٗاٗ؛ ٕ-11بّی ثٔردٓٗاٍی ٕٔٗڵٔمبّی ثڕیبردٓری تبیجٔتی ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ دٍٓبرگیری ٗ جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕی سٔر ثٔ ىێژّٔی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ دٓدات ،مٔ دأٍزراٗٓ ثۆ ت٘ێژیْٔٗٓ ىٔ ٕٔٗڵ ٗ رێنبرٓ حنٍ٘ییٔمبُ ىٔ سٔراّسٔری جیٖبُ مٔ ٕبٗدژٓ ىٔگٔڵ ح٘مَٔمبّی جبڕّبٍٔمٔٗ،پێطنٔضنردّی پێطْیبر ثۆ چبرٓسٔر ثٔ پێی پێ٘یستییٔمبُ؛ ٕ-12بّذاّی حنٍ٘ٔتٔمبُ ثۆ ثبیٔخذاّی جذدی ثٔ ثبّگٖێطتی ثڕیبردٓری تبیجٔتی ىٔسٔرداّینردّی ٗاڵتٔمبّیبُ ثۆ ئٔٗٓی ثت٘اّێت مبرٓمبّی ثٔضێ٘ٓیٔمی مبراتر؛ ٕٔ-13رٕٗٓب ٕبّی حنٍ٘ٔتٔمبُ دٓدات ىٔمبتی داٗامردّی یبرٍٔتیذاُ ىٔ ثٔرّبٍٔی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبّی ثۆ خسٍٔتگ٘زاری راٗێژمبری ٗ ٕبٗمبری ّٕ٘ٔری ىٔ ث٘اری ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ثٔپێی پێ٘یستیبُ داٗای ٕبٗمبری ثنُٔ ىٔ ث٘اری پتٔٗمردّی ٍبفی ئبزادی ثیرمردّٔٗٓٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗ پبراستْی؛ -14پێط٘زای ٕٗبّی ئٔٗ ٕٔٗاڵّٔ دٓدات مٔ رێنخراٗٓ ّبحنٍ٘ی ٗ دٓستٔٗ گرٗپٔ ئبیْییٔمبُ دٓیذُٓ ثۆ پتٔٗمردّی جێجٔجێنردّی جبڕّبٍٔمٔ ٗ داٗایبُ ىێذٓمبت مٔ ٕٔٗڵی دینٔش ثذُٓ ثۆ جێجٔجێنردُ ٗ ثاڵٗمردّٔٗٓی ىٔسٔراّسٔری جیٖبُ؛ -15داٗا ىٔ ىێژّٔی ٍبفی ٍرۆڤ دٓمبت مٔ ثٔردٓٗاً ثێت ىٔ گرتْٔثٔری رێ٘ض٘ێْی پێ٘یست ثۆ جێجٔجێنردّی جبڕّبٍٔمٔ؛ 14
Page | 14
-16داٗا ىٔ ثڕیبردٓری تبیجٔت دٓمبت مٔ راپۆرتێنی مبتی پێطنٔش ثٔ خ٘ٗىی پّٔجبٗ سێیٍٔیْی مۆٍٔڵٔی گطتی ثنبت؛ -17داٗا ىٔ ئٍٔیْذاری گطتی دٓمبت مٔ گٔرّٓتی ئٔٗٓ ثنبت پێ٘یستییٔمبّی ثڕیبردٓری تبیجٔت داثیِ ثنبت ىٔ فٔرٍبّجٔر ٗ سٔرچبٗٓی دارایی ٗ ٍبددی ثۆ ئٔٗٓی ثت٘اّێت ئٔرمٔمٔی ثٔتٔٗاٗی راپٔڕێْێت ىٔمبتێنی گّ٘جبٗدا؛ -18ثڕیبردرا ىٔ خ٘ٗىی پّٔجبٗ سێیٍٔیْذا چبٗثخطێْذرێتٔٗٓ ثٔ پرسی ّٕٔێطتْی ٍٕٔ٘ٗ جۆرٓمبّی دٍٓبرگیری ئبیْی ىٔچ٘ارچێ٘ٓی خبڵی "پرسٔمبّی ٍبفی ٍرۆڤ".
داّیطتْی گطتی 70 12ی مبّّ٘ٗی یٔمًٔ/دیسٍٔجٔری 1997
*پٔسْذٗ ثاڵٗمرایٔٗٓ ثٔ پێی ثڕیبر مۆٍٔڵٔی گطتی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ ژٍبرٓ 36/55ىٔرێننٔٗتی 25ی تطریْی دًّٗٗٓ/ۆڤٍٔجٔر ىٔ سبڵی 1981
15
Page | 15
سێیًٍٔ :بفی ئبزادی ئبیِ ٗثبٗٓڕ ىٔ پەیَبّْبٍەی ّێ٘دەٗڵەتیی ٍبفە ٍەدەّی ٗ سیبسییەمبُ
ٍبددەی :18 ٕ -1ەر تبمێل ٍبفی ئبزادیی ثیرمردّەٗە ٗ ثیرٗڕا ٗ ئبییْی ٕەیە .ئەً ٍبفە ئەٗەش دەگرێتەٗە مە ٕەر مەسێل ئبزادە ثە ٗیستی خۆی پەسْذ ٗ پێڕەٗی ىە چ ئبییِ ٗ ثبٗەڕێل دەمبت ،چ ثە تەّێ ٗ چ ثٖەڤڕا ىەگەڵ مەسبّی دینەدا ،چ ثە ّٖێْی ٗ چ ثەئبضنرا ،ئبییِ یبُ ثبٗەڕی خۆی سەثبرەت ثە خ٘داپەرستی ٗ ثەرفەرٍبّجُ٘ٗ ٗ پرامتیل ٗ خ٘ێْذُ ٗ پەرٗەردەمردُ، دەرثجڕێ ٗ ّیطبُ ثذات. ّ-2بثێ تۆثسی ىە مەش ثنرێ ّٗ ،بثێ ڕێگە ىە ئبزادیی پەسْذمردُ ٗ پێڕەٗینردُ ىە ٕەر ئبییِ ٗ ثبٗەڕێل ثگیرێ. -3تەّیب ئبزادیی ڕادەرثڕیِ ٗ ئبییِ ٗ ثبٗەڕی مەسێل ،ثەرفەرٍبّی ئەٗ مۆت٘ثەّذاّە دەثێ مە ىە قبّّ٘ٗذا دەقجەّذ مراُٗ ٗ ثۆ پبراستْی ئبسبیطی گطتیّ ،یساً ،تەّذرٗستی یبُ خ٘ڕەٗضت یبُ ٍبف ٗ ئبزادییەمبّی مەسبّی دینە پێ٘یست ثِ. -4دەٗڵەتەمبّی ئەّذاٍی ئەً پەیَبّْبٍەیە ثەڵێِ دەدەُ ڕێس ىە ئبزادیی دایجبة ٗ، سەرپەرضتنبریی قبّّ٘ٗی ثگرُ ىە ٕەر جێیەمذا ٍبیەی جێجەجێنردُ ثێ تب دەستەثەری پەرٗەردەی ئبییْی ٗ ئەخالقیی ٍْبڵەمبّی خۆیبُ ثنەُ ثە ضێ٘ەیەك مە ىەگەڵ ثبٗەڕیی ئەٗاّذ تەثب ٗ مۆك ثێ.
16
Page | 16
ٍبددەی :13 -1دەٗڵەتەمبّی ئەّذاٍی ئەً ڕێننەٗتْْْبٍەیە ،داُ ثەٗەدا دەّێِ مە ٕەر تبمێل ٍبفی پەرٗەردە ٗ پێگەیبّذّی ٕەیە ٗ ىەسەر ئەٗە مۆمِ مە دەثێ پەرٗەردەٗ پێگەیبّذُ ثەرەٗ گەضەی ٕەٍە الیەّەی مەسبیەتیی ٍرۆڤ ٗ ٕەستنردُ ثە مەراٍەت ،ئبراستە ثنرێ ٗ زێتر ڕێسگرتْی ٍبف ٗ ئبزادییە ثْەڕەتییەمبّی ٍرۆڤی ىێ ثنەٗێتەٗە ٗ ىەسەر ئەٗەش ڕێنِ مە دەثێ پەرٗەردە ٗ پێگەیبّذُ تەٗاٗی مەش ٗ تبمەمبُ ثەٗ ئبراستەیەدا ثجب مە ثە ضێ٘ەیەمی مبرا ثەضذاری ىە مۆٍەڵگەیەمی ئبزاددا ثنەُ ٗ ثجێتە ٕۆی ىێنذیحبڵیجُ٘ٗ ٗ ىێج٘ٗردەیی ٗ دۆستبیەتیی زێتری ّێ٘اُ تەٗاٗی گەالُ ٗ ّەتەٗە ٗ ڕەگەز ٗ مۆڕ ٗ مۆٍەڵەی ئیتْی ٗ ئبییْی ٗ پطتەٗاّیی چبالمیی زێتری ّەتەٗە یەمگرت٘ٗەمبُ ثنبت ىە پبراستْی ئبضتیذا. -2دەٗڵەتەمبّی ئەّذاٍی ئەً پەیَبّْبٍەیە ،ثە دیذ ٗ حەزیبُ ثۆ گەیطتِ ثە ثەدیٖێْبّێنی گطتیی ئەً ٍبفە ،داُ دەّێِ ثەٗەی مە: -1خ٘ێْذّی سەرەتبیی ثنرێتە تەٗزیَی ٗ ثۆ ٕەٍ٘ٗاُ ثەخۆڕایی ثێ. -2خ٘ێْذّی ّبٗەّذی ثە ضێ٘ە جیب-جیبمبّییەٗە ،ثە خ٘ێْذّی تەمْینی ٗ پیطەییطەٗە ،ثۆ ٕەٍ٘ٗاُ ،ثە گطت ئبٍرازێنی گّ٘جبٗ ،فەرإەً ثنرێ ثەتبیجەتی ىە ڕێگەی ثەرە ثەرە پەرٗەردە ٗ پێگەیبّذّی ثەخۆڕایییەٗە. -3خ٘ێْذّی ثباڵ ىەسەر ثْەٍبی ىێٖبت٘ٗیی ٗ ثە ٕەٍ٘ٗ ضێ٘ازێنی گّ٘جبٗ ثۆ ٕەٍ٘ٗاُ سبّب ثنرێ ثەتبیجەت ىە ڕێگەی پێطنەضنردّی ٕەّگبٗ ثە ٕەّگبٗی پەرٗەردە ٗ پێگەیبّذّی ثەخۆڕایییەٗە.
17
Page | 17
-4خ٘ێْذّی ثْەڕەتی ٕبُ ثذرێ یبُ ثە گ٘ێرەی ضیبُ چڕ ثنرێتەٗە ثۆ ئەٗ مەسبّەی مە ٍبٗەی خ٘ێْذّی سەرەتبیییبُ تەٗاٗ ّەمردٗٗە یبُ ثەرّبٍەمبّی خ٘ێْذّی سەرەتبیییبُ ٗەرّەگرت٘ٗە. Page | 18
-5دەثێ چبالمبّە سیستەٍەمبّی خ٘ێْذُ ٗ پەرٗەردە ىە ٕەٍ٘ٗ ئبستەمبّذا پەرەیبُ پێ ثذرێ ٗ سیستەٍێنی گّ٘جبٗ ثۆ م٘رسیی خ٘ێْذُ ٗ ثبضترمردّی ثبر ٗ ڕەٗضی ٍبددیی دەستە ٗ ستبفی خ٘ێْذُ ثە ضێ٘ەی ثەردەٗاً داثْذرێ. -1دەٗڵەتەمبّی ئەّذاٍی ئەً پەیَبّْبٍەیە ثەڵێِ دەدەُ مە ڕێسی ئبزادیی ثبٗمبُ ٗ سەرپەرضتکبرە قبّّ٘ٗییەمبُ ثگرُ ،تب ئەٗ جێیەی ٍبیەی جێجەجێنردُ ثێت ،مە ٍْبڵەمبّی خۆیبُ ثْێرّە ق٘تبثخبّەی دینە جگە ىەٗاّەی ىە الیەُ دەسەاڵتگەىی گطتییەٗە ٕبتّ٘ٗەتە داٍەزراّذُ ٗ ڕادەی مەٍی ستبّذاردەمبّی خ٘ێْذّیبُ تێذایە مە ىە الیەُ دەٗڵەتەٗە داّراُٗ یبُ پطتڕاست مراّٗەتەٗە ٗ ثۆ داثیْنردّی پەرٗەردەی ئبییْی ٗ ٍۆراڵیی ٍْذاڵەمبّیبُ ثە ضێ٘ەیەك مە ىەگەڵ ثیرٗثبٗەڕی تبیجەت ثە خۆیبّذا ثگّ٘جێ. ٕ-.2یچ ثەضێنی ئەً ٍبددەیە ئەٗ ىێنذاّەٗەیە ٕەڵْبگرێ مە ٍبیەی خۆتێنردُ ثێ ىە ئبزادیی تبك ٗ دەستەمبّذا ثۆ داٍەزراّذّی پەیَبّگەی خ٘ێْذُ ٗ ئبراستەمردّیبُ ىە چ٘ارچێ٘ەی ڕەچبٗمردّی ئەٗ پرەّسیپبّەی ىە ثڕگە 1ی ئەً ٍبددەیەدا ٕبتُ٘ٗ ٗ ئەٗ ٍەرجبّەی مە دەثێ ىە ثبثەتەمبّی خ٘ێْذّذا ٕەثِ ىەٗ پەیَبّگبّەدا ٗ ىەگەڵ ڕادەی مەٍی ئەٗ ئبستبّەدا ثگّ٘جێِ مە دەٗڵەت ثڕیبری ىێ داُٗ. ٍبددٓی :26 ٍٕٔ٘ٗ خٔڵل یٔمسبِّ ىٔثٔردًٓ یبسبدا ٗ ٍبفی یٔمسبّیبُ ٕٔیٔ ثۆ پبراستِ ثٔثێ جیبمبری.ىٔٗثبرٓیٔضٔٗٓ پێ٘یستٔ یبسب ٍٕٔ٘ٗ جیبمبرییٔك قٔدٓغٔثنبت.پبراستْێنی مبرا ثۆ
18
ٍٕٔ٘ٗ مٔسێل دٓستٔثٔرثنبت ثٔ ثێ جیبٗازی ثٕٔۆمبری رٓچٔڵٔك ٗ رّٓگ ٗ رٓگٔز یبُ زٍبُ ٗ ئبیِ ٗثۆچّ٘ٗی سیبسی ٗ ّبسیبسی،یبُ رٓچٔڵٔمی ّٔتٔٗٓیی ٗ مۆٍٔاڵیٔتی،یبُ سبٍبُ ٗ ثْٔچٔ ٗ ٕٔر ٕۆمبرێنی دینٔ. Page | 19
چ٘ارًٓ :رّٗٗنردّٔٗٓی گطتی ژٍبرٓ 22ی تبیجٔت ثٔ ٍبددٓی 18ی تبیجٔت ثٔ (ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ) مٔ ىٔالیُٔ ىێژّٔی تبیجٔت ثٍٔبفٔمبّی ٍرۆڤی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ پٔسْذمراٗٓ.
ٍ-1بفی ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ (مٔ ئبزادی ثبٗٓڕٕێْبّیص ىٔخۆدٓگرێت)ٗ ىٔ ٍبددٓی 1-18دا ٕبت٘ٗٓ ٍبفێنی فراٗاُ ٗ ق٘ڵٔ،ئبزادی ثیر ىٔ ٍٕٔ٘ٗ پرسٔمبُ دٓگرێتٔٗٓ،ئبزادی ثبٗٓڕٕێْبّی مٔسی ٗ ثبٗٓڕٕێْبُ ثٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕیص دٓگرێتٔٗٓ چ مٔسٔمٔ ثٔتّٖٔب ثبٗٓڕی ٕێْبثێـت یبُ ىٔگٔڵ مۆٍٔڵٔمٔسبّێنی دینٔ.ىێژّٔمٍٔبُ سٔرّجی ٗٓڵأتبّی ئّٔذاٍی پٔیَبّٔمٔ رادٓمێطێت مٔ ئبزادی ثیر ٗ ئبزادی ٗیژداُ ثٍٕٔٔبُ ضێ٘ٓی ئبزادی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ پبرێسراٍُٗ.ۆرمی ثْچیْٔیی ئًٔ ئبزادیبّٔش ئٔٗٓیٔ مٔ ّبمرێت تّٔبّٔت ىٔ دۆخی ئبٗرتٔیی گطتیطذا ىێی دٓرثچیت ٗٓك ئٔٗٓی ىٔ ٍبددٓی 2-4ی ئًٔ پٔیَبّْبٍٔیٔدا ٕبت٘ٗٓ. ٍ-2بددٓی 18ثبٗٓڕی یٔمتبیی ٗ ّب یٔمتبیی ٗ ئیيحبدیص دٓپبرێسێتٕٔ،رٕٗٓب ٍبفی ثبٗٓڕّٕٔێْبُ ثٔ ئبیْێل یبُ ثبٗٓڕێنیص دٓپبرێسێتٕٔ.رٕٗٓب پێ٘یستٔ ٗضٔمبّی "ئبیِ"ٗ "ثبٗٓڕ"یص ىێنذأّٗٓی فراٗاّیبُ ثۆ ثنرێتٍ.بددٓی 18ثٔتّٖٔب م٘رتْٔمراٗٓتٔٗٓ ثۆ جێجٔجێنردّیبُ ىٔسٔر ئبیْٔ ثبٗٓمبُ ٗ ئٔٗ ئبیِ ٗثبٗٓڕأّی مٔ سرٗضت ٗ سرٗتی ٕبٗضێ٘ٓی ئبیْٔ ثبٗٓمبّیبُ ٕٔیٕٔٔ.ر ثۆیٔ ىێژّٔ ثٔ ّیگٔراّیٔٗٓ دٓڕٗاّێتٔ ٕٔر خ٘استێنی جیبمبری دژ ثٔ 19
ٕٔر ئبیِ ٗ ثبٗٓڕێل ثٕٔٔر ٕۆیٔك ثێت ىّٔێ٘یطیذا ثٔپبسبٗی ئٔٗٓی مٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕێنی تبزٓیٔ یبُ ّ٘ێْٔرایٔتی مٍٔیْٔیٔمی ئبیْی دٓمبت ٗ رٗٗثٔڕٗٗی دٗژٍْنبری دٓثێـتٔٗٓ ىٔالیُٔ تبیفٔی ئبیْی ثباڵدٓستٔٗٓ. Page | 20
ٍ-3بددٓی 18جیبٗازی دٓمبت ىّٔێ٘اُ ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ىٔ ئبزادی ئبضنرامردّی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ.رێگٔش ّبدات مٔ ٕیچ مۆتێل ثخرێتٔ سٔر ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ یبُ ثخرێـٔ سٔر ئبزادی ثبٗٓڕٕێْبُ ثٔ ئبیْێل یبُ ثبٗٓڕێل مٔ مٔسێل ٕٔڵیذٓثژێرێت.ئًٔ ئبزادییبّٔ پبرێسرٗاُ ثٔ ثێ مۆت ٗ ثّٔذ ٗٓك ٕٔر ٍبفێنی ٍرۆڤ ىٔ ثبٗٓڕٕێْبُ ثٔ ٕٔر ثیرٗثۆچّ٘ێل ثٔثێ دٓستێ٘ٓرداّی مٔسبّی دینٔ ٓٗ،ك ئٔٗٓیئ ٍبددٓی ٕٔ ٗ 1-19ردٗٗ ٍبددٓی 17 ٗ 2-18دا ٕبت٘ٗٓ مٔ ّبمرێت ٕیچ مٔسێل ّبچبرثنرێت ىٔ ئبضنرامردّی ثیرٗثۆچّ٘ٗی یبُ پبثّٔذثّ٘ٗی ثٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕێل. -4رێگٔپێذراٗٓ تبمٔمبُ پٔیڕٓٗی ئبزادی ئبضنرامردّی ئبیْٔمٔی یبُ ثبٗٓڕٓمٔی ثنبت "ثٔتّٖٔب یبُ ثٔمۆٍٔڵ ،ىٔثٔردًٓ خٔڵنبّی دینٔ یبُ ثٔ تّٖٔبیی".ئبزادی ئبضنرامردّی ئبیِ ٗثبٗٓڕ ىٔ خ٘اپٔرستی ٗ ئّٔجبٍذاّی سرٗٗتٔمبّی ٗ پٔیڕٓٗمردّی فێرمردُ ٗ مۆٍٔڵێل مردٓی فراٗاّیص ىٔخۆدٓگرێت .چٍٔنی خ٘اپٔرستی فراٗاّیص دٓثێت ثۆ گرتْٔٗٓی ئٔٗ سرٗٗت ٗ رێ٘رٓسَٔ راستٔٗخۆیبّٔی ثبٗٓڕٕٔ،رٕٗٓب ئٔٗ مردٓٗٓ جۆراٗجۆرأّی مٔ ثٔثٔضێنی دأّثڕاٗی ئٔٗ سرٗت ٗ رێ٘ڕٓسَبُّٔ ىّٔێ٘یبّیطذا درٗستنردّی پٔرستگٔ ٗئٔٗ ضت ٗ ٍٔمبّٔی ىٔٗ رێ٘رٓسَبّٔ ثٔمبردٕٓێرێِ،خستْٔڕٗٗی ٕێ/ا ٗ ئبّٕٔگگێڕاُ ىٔ رۆژأّی پط٘ٗٓمبّذا.ئٔٗٓش تّٖٔب م٘رت ّبمرێتٔٗٓ ىٔ پٔیڕٓٗمردّی رێ٘ڕٓسَی ئبیْی ٗ ثبٗٓڕیی٘ پٔیڕٓٗمردّیبُ،ثٔڵن٘ ثۆی ٕٔیٔ خ٘ڕٓٗضتیص ىٔخۆثگرێت َّّ٘ٗٔی پٔیڕٓٗمردّی ڕیێسبیٔمی خۆرامی ،پۆضیْی جو ٗ ثٔرگی دیبرینراٗ،سٔرپۆضیِ،ثٔضذارینردُ ىٔ ّٕٔذێل سرٗتی تبیجٔت ثٔ ثٔ قۆّبغێنی دیبرینراٗی ژیبُ ٗ،ثٔمبرٕێْبّی زٍبّێنی
20
دیبرینراٗ مٔ ئٔٗ ئٔٗ گرٗپبّٔ ىٔسٔری
رإبتُ٘ٗ.جگٔ ىٔٗأّش پٔیڕٓٗمردّی ئبیِ ئبُ ثبٗٓڕ ٗ گ٘تْٔٗٓیبُ ثٔضێنی دأّثڕاٗٓ ىٔ ثٔڕێ٘ٓثردّی مبرٗثبرٓ ثْچیْٔییٔمبّی گرٗپٔ ئبیْییٔمبَُّّٔٗ٘،ی ئبزادیذٓستْیطبّنردّی سٔرمردٓ ئبیْی ٗ پیبٗاّی ئبیْی ٗ ٍبٍۆستبیٔمبّیبُ،ئبزادی دأٍزراّذّی پٔیَبّگبی الٕ٘تی ٗ ق٘تبثخبّٔ ئبیْییٔمبُ،ئبزادی ئبٍبدٓمردّی دٓقی ئبیْی ٗ ثاڵٗمراٗٓی ئبیْی ٗ داثٔضنردّیبُ. -5ىێژّٔمٔ تێجیْی دٓمبت مٔ ئبزادی ٕٔرمٔسێل ىٔٗٓی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕێنی "ٕٔثێ یبُ ثڕٗای پێ ٕٔثێ" ئبزادی ٕٔڵجژاردّی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕیص ىٔخۆدٓگرێت،مٔ ٍبفی گۆڕیْی ىٔ ئبیْێل یبُ ثبٗٓڕێنٔٗٓ ثۆ یٔمێنی دینٔ یبُ ثڕٗإێْبُ ثٔ ثۆچّ٘ٗی ئیيحبدیص دٓگرێتٔٗٓ،جگٔ ىٔٗٓی مٔ ٍبفی پبرێسگبرینردُ ىٔ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕمٔی ثٔضێنٔ ىٔٗ ئبزادیٔی تبكٍ.بددٓی ٍٕٗ٘ٔ 2-18 ّبچبرمردّێل قٔدٓغٔ دٓمبت مٔ ثجێتٔ ٕۆی ئٔٗٓی تبك ّبچبرثجێت ثٔ دٓستجٔرداُ ىٔئبیِ یبُ ثبٗٓڕٓمٔی یبُ ّبچبرثنرێت ثڕٗا ثٔ ئبیِ یبُ ثبٗٓڕێل ثٖێْێت،ىّٔێ٘یطیبّذا ٕٔڕٓضٔمردُ ىٔثٔمبرٕێْبّی ٕێس یبُ سساداُ ثۆ ّبچبرمردّی ثبٗٓڕداراُ یبُ ثێ ثبٗٓڕٓمبُ ىٔ سْ٘ٗردارمردّیبُ ثٔ ثبٗٓڕٓ ئبیْییٔمبُ ٗ دڵسۆزیبُ ثۆ تبیفٔمبّیبُ،یبُ ٕٔڵگٔڕأّٗٓ ىٔ ئبیْٔمٔیبُ یبُ ثبٗٓڕٓمٔیبُ ٗ گۆڕیْیبُٕٔ.رٕٗٓب ئٔٗ سیبسبت ٗ مردارأّی مٔ ٍٕٔبُ مبریگٔری ٗ ٍٔثٔستیبُ ٕٔیٕٔٔ،رٕٗٓب سْ٘ٗردارمردّی ئبزادیبُ ىٔ ٗٓرگرتْی پٔرٗٓردٓٗ فێرمردُ ٗ چبٗدێری پسیطنی یبُ مبرمردُ یبُ ئٔٗ ٍبفبّٔی مٔ ىٍٔبددٓی ٍٕٗ٘ٔ ٗ 25 ٍبددٓمبّی دینٔی ئًٔ پٔیَبّٔدا ٕبتُ٘ٗ،ئٔٗٓش پێچٔٗأّی ٍبددٓی 2-18دا .ئٔٗ ثبٗٓڕأّی مٔ ٍۆرمی ّب ئبیْیبُ ٕٔیٔ ٍٕٔبُ ئبستی پبرێسراٗیبُ ٕٔیٔ مٔ ثۆ ٍٕٔ٘ٗ ثبٗٓڕٓمبُ دٓستٔثٔرمراٗٓ. -6ىێژّٔ پێ ٗایٔ ٍبددٓی 4-18رێگٔدٓدات ثٔ ق٘تبثخبّٔ گطتییٔمبُ مٔ ٗأّمبّی ٍێژٗٗی گطتی ئبیْٔمبُ ٗ زاّستی ئبمبر ئٔگٔر ىٔ چ٘ارچێ٘ٓیٔمی ثێ الیُٔ ٗ ثبثٔتی ثێت ثڵێٍْٔٗٓ.بفی ئبزادی ثبٗاُ ٗ ٗسییٔ ضٔرعییٔمبّیبُ ىٔٗٓی ٍْذاڵٔمبّیبُ پٔرٗٓردٓیٔمی ئبیْی ٗ ئبمبری ثٔ
21
Page | 21
پێی ثبٗٓڕٓمبّیبُ ٗٓرثگرُ مٔ ىٍٔبددٓی 1-18دا ٕبت٘ٗٓ پبرێسراٗٓىێژّٔ تێجیْی دٓمبت مٔ پٔرٗٓردٓٗفێرمردّی گطتی مٔ تٔىقیْی رێنبرٓمبّی ئبیْێل یبُ ثبٗٓڕێنی دیبرینراٗ دٓمبت ّٔگّ٘جبٗٓ ىٔگٔڵ ٍبددٓی 4-18ئٔگٔر دٓقٔمٔ الثردُ ٗ جێگرٓٗٓی ّبجیبمبری تێذأّثێت Page | 22
مٔ خ٘استٔمبّی ثبٗاُ ٗ ٗسیٔمبُ ثٔدیْٕٔێْێت. -7ثٔپێی ٍبددٓی ّ،20بمرێت ئبضنرامردّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ثٔضێ٘ٓٗٓی پڕٗپبگّٔذٓ ثێت ثۆ جّٔگ یبُ ثبّگٔضٔ ثۆ میْٔی ّٔتٔٗٓیی یبُ رٓگٔزپٔرستی یبُ میْٔی ئبیْی مٔ ٕبّذٓر ثێت ثۆ جیبمبری ٗ دۆژٍْبیٔتی ٗ تّ٘ذٗتیژیٕٔ.رٗٓك ىێژّٔ ىٔرّٗٗنردّٔٗٓی گطتی ژٍبرٓ 11 دٓرینردٗٗٓ مٔ ئٔرمی ٗاڵتبّٔ یبسبی تبیجٔت ثٔ قٔدٓغٔمردّی ئٔٗ مبرأّ دٓرثنُٔ. ٍ-8بددٓی 3-18رێگّٔبدات ثٔ ثٔرثٔستنردّی ئبزادی ئبضنرامردّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ٍٔگٔر ىٔچ٘ارچێ٘ٓی یبسبدا ثٔرثٔستی پێ٘یست خراثْٔڕٗٗ ثۆ پبراستْی سٔالٍٔتی گطتی یبُ سیستٍٔی گطتی یبُ تّٔذرٗستی گطتی یبُ ئبداثی گطتی یبُ ٍبفی ئٔٗاّی دینٔ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبّیبُّ.بمرێت ئبزادی تبك ثٔرثٔست ثنرێت
ىّٔبچبرمردّی ثٔ ثڕٗإێْبُ ثٔ
ئبیْێل یبُ ثبٗٓڕێل ٗ ئبزادی ثبٗاُ ٗ ٗٓسییٔمبُ ىٔ دٓستٔثٔرمردّی پٔرٗٓردٓی ئبیْی ٗ ئبمبریی ثۆ ّٔٗٓمبّیبُ.پێ٘یستیطٔ ٗاڵتبّی ئّٔذاً ىٔمبتی ىینذأّٗٓی ئٔٗ ثٔرثٔستبّٔی مٔ ضیبٗٓ
داثْرێت،ىٔ
پبراستْی
ٍبفٔ
دٓستٔثٔرمراٗٓمبُ
ثٔ
پێی
ئًٔ
پٔیَبّٔ
سٔرچبٗٓثگرُ،ىّٔێ٘یبّذا ٍبفی یٔمسبّی ٗ جیبمبریْٔمردُ ثٕٔیچ ٕۆمبرێل ىٔٗ ٕۆمبرأّی مٔ ىٔ ٍبددٓمبّی 26 ٗ 3 ٗ 2ی ئًٔ پٔیَبّْبٍٔیٔدا ٕبت٘ٗٓ.ثٔرثٔستٔ سٔپێْراٗٓمبُ دٓثێت دٓثێت ىٔ دٓقی یبسبیذا ٕبتجێتّ،بضجێت ثٔضێ٘ٓیٔك جێجٔجێ ثنرێت ئٔٗ ٍبفبّٔی ىٔ ٍبددٓی 18دا ٕبتُ٘ٗ ىّٔبٗثجبت.ىێژّٔ تێجْیذٓمبت مٔ پێ٘یستٔ ثڕگٔی 3یٍٔی ٍبددٓی 18ثٔٗردی ىێنجذرێتٔٗٓ :رێگب ّبدات ثٔ سٔپبّذّی ثٔرثٔست ثٕٔۆمبرێل مٔ تیبیذا ّٕٔبتجێت،تّٔبّٔت ئٔگٔر رێگٔپێذراٗیص ثێت ثۆ سٔپبّذّی ثۆ ٍبفی دینٔی پبرێسراٗ ىًٔ پٔیَبّْبٍٔیٔدأَّّٗ٘،ی
22
ئبسبیطی ّیطتَبّی.جێجٔجێنردّی ثٔرثٔستٔمبّیص تّٖٔب ثۆ ئٔٗ ٍٔثٔستبّٔ دٓثێت مٔ ىٔپێْبٗیذا داّرإُٗٔ،رٕٗٓب دٓثێت راستٔٗخۆگرێذراٗی ٍٔثٔستٔ دیبرینراٗٓمٔثێت ٗ ضی٘ ثێت ىٔگٔڵیّ.بمرێت ثٔرثٔست داثْرێت ثۆ ٍٔثٔستی جیبمبری یبُ جێجٔجێنردّی ثٔضێ٘ازی جیبمبریبّٔ.ىێژّٔ تێجیْیص دٓمبت چٍٔنی ئبمبر ىٔ خ٘ڕٓٗضتی مۆٍٔاڵیٔتی ٗ فٔىسٔفی ٗ ئبیْی جیبجیبٗٓ ٗٓرگیراٗٓ،ثۆیٔ پێ٘یستٔ ثٔرثٔستٔ سٔپێْراٗٓمبُ ىٔسٔر ئبزادی ئبضنرامردّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ثٍٔٔثٔستی پبراستْی ئبمبر پطت ثٔ ثٍْٔبی ٗٓرگیراٗ ىٔتبمٔ خ٘ڕٓٗضتێل ّٔثٔستێت.ئٔٗ مٔسبّٔی مٔ خراّٗٔتٔ ثٔر ّٕٔذێل ثٔرثٔستی رێگٔپێذراَّّٗٔٗ٘،ی زیْذاّیبُ،ثٔردٓٗاً دٓثِ ىٔ ٍبفی ئبضنرامردّی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕیبُ تب دٗا ئبست مٔ ثگّ٘جێت ىٔگٔڵ ٍۆرمی سْ٘ٗرداریی ثٔرثٔستٔمبُ.پێ٘یستیطٔ راپۆرتی ٗاڵتبّی ئّٔذاً زاّیبری تٔٗاٗ ىٔسٔر چ٘ارچێ٘ٓٗ مبریگٔری ثٔرثٔستٔ سٔپێْراٗٓمبُ ىٔچ٘ارچێ٘ٓی ٍبددٓی 3-18 ثخّٔٔڕٗٗ،چ ئٔٗ ثٔرثٔستبّٔی مٔ پطتی ثٔیبسب ثٔست٘ٗٓ یبُ ئٔٗأّی مٔ ثبرٗدۆخێنی دیبرینراٗدا جێجٔجێذٓمرێِ. -9داّْبُ ثٔ ئبّێل ثٔٗٓی ئبیْی دٓٗڵٔتٔ یبُ ئبیْی فٔرٍی یبُ تٔقيیذییٔ،یبُ پٔیڕٓٗاّی زۆریْٔی داّیطت٘اِّ،پێ٘یستٔ ّٔثێتٔ ٕۆی رێگری ىٔٗ ٍبفبّٔی مٔ ىًٔ پٔیَبّْبٍٔیٔدا ٕبتُ٘ٗ ىّٔێ٘یبّذا ئٔٗأّی ىٍٔبددٓمبّی 27 ٗ18دإبتُٕ٘ٗٔ.رٕٗٓب پێ٘یستیطٔ ّٔثێتٔ ٕۆی جیبمبری دژ ثٔ پٔیڕٓٗمبراّی ئبیْٔمبّی دینٔ یبُ مٔسبّی ثێ ثبٗٓڕ ثٔ ئبیْٔمبُ،ثٔتبیجٔتی ّٕٔذێل رێنبر مٔ دٓثْٔ ٕۆی جیبمبری ثٔراٍجٔر ثٔ ثێ ثبٗٓڕأَُّّٗ٘،ی ئٔٗ رێنبرأّی مٔ ضیبٗی دٓدات تّٖٔب ثٔٗأّی مٔ ثبٗٓڕیبُ ثٔ ئبیْی ثباڵدٓست ٕٔیٔ،یبُ ئٔٗأّی مٔ دٓستنٔٗتی ئبث٘ٗری دٓدات ثّٕٔٔذێل ٗ ثٔرثٔست دٓخبتٔ سٔر ئبیْی دینٔ،ئٔٗٓش ٕبٗدژٓ ثٔ قٔدٓغٔمردّی جیبمبری ىٔسٔر ثٍْٔبی ئبیِ یبُ ثبٗٓڕ ٗ ٍسۆگٔرمردّی یٔمسبّی ىٔ پبراستِ مٔ ىٍٔبددٓی 26دا ٕبتٕ٘ٗٓٔ.رٕٗٓب ٕبدژٓ ثٔٗ رێنبرأّی مٔ ىٔثڕگٔی 2ی ٍبددٓی 20 پٔیَبّْبٍٔمٔدا ٕبت٘ٗٓ ٗ گٔرّٓتی گرّگی پبراستْٔ ىٔ پێطێينبری ٍبفی مٍٔیْٔ ئبیْی ٗ ٍٕٔ٘ٗ 23
Page | 23
تبخَٔ ئبیْییٔمبُ ىٔث٘اری پیبدٓمردّی ئٔٗ ٍبفبّٔی مٔ ىٍٔبددٓمبّی 27 ٗ 18دا ٕبتُٕ٘ٗٔ،رٕٗٓب پبراستْیبُ ىٔمبری تّ٘ذڕٓٗیی ٗ چٔٗسبّٔٗٓ ثٔراٍجٔر ثٔٗ گرٗپبّٔ.ىێژّٔ دٓیٔٗێت ئبگبدارثنرێـتٔٗٓ ىٔٗ رێ٘ض٘ێْبّٔی مٔ ٗاڵتبّی ئّٔذاً دٓیگرّٔثٔر ثۆ پبراستْی ٍٕٔ٘ٗ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕٓمبُ ىٔ پێطێينبری ٗ پبراستْی پٔیڕٓٗاّی ئٔٗ ئبیِ ٗ ثبٗٓڕأّ ىٔ جیبمبری.ثٍٕٔٔبُ ضێ٘ٓ گٔیطتْی زاّیبری ثٔىێژّٔ ىٔثبرٓی ٍبفی مٍٔیْٔ ئبیْییٔمبُ ثٔ پێی ٍبددٓی 27مبرێنی پێ٘یستٔ تب ىێژّٔ ثت٘اّێت ٕٔڵسّٔگبّذُ ثۆ پبثّٔذی ٗاڵتبّی ئّٔذاً ثنبت ىٔثبرٓی ٍبفی ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗ ئبیِ ٗ ثبٓڕ .پێ٘یستیطٔ ىٔسٔر ٗاڵتبّی ئّٔذاً مٔ ىٔ راپۆرتٔمبّیبّذا زاّیبری ٕٔثێت ىٔثبرٓی ئٔٗ رێنبرأّی مٔ ىٔ یبسب ٗ ح٘مَٔ دادٗٓرییٔمبّیبّذا ٕٔیٔ ٗ سسایبُ ثۆ داّراٗٓ ثٔپێی یبسب ثٔ تبٗاُ ّبسێْذراٗٓ. -10ئٔگٔر مۆٍٔڵێل ثبٗٓڕ ٗٓك ئبیذیۆىۆژیبیٔمی فٔرٍی ٍبٍٔڵٔی ىٔگٔڵذا ثنرێت ىٔ دٓست٘ٗرٗ یبسبمبُ،یبُ ىٔ ثٔرّبٍٔی پبرتٔ دٓسٔاڵتذارٓمبُ یبُ ىٔ پیبدٓمردّذا،ئٔٗٓ پێ٘یستٔ ّٔثێتٔ ٕۆی پٔمخستْی ئٔٗ ئبزادیبّٔی مٔ ىٔ ٍبددٓی 18دا ُٕٔ یبُ ٕٔر ٍبفێنی دینٔی داّپێذاّراٗ ثٔ پێی ئًٔ پٔیَبّْبٍٔیّٔٔ،ثێتٔ ٕۆی جیبمبری دژ ثٔٗ مٔسبّٔی مٔ ئٔٗ ئبیذیۆىۆژیب فٔرٍیٔ پٔسْذّبمُٔ یبُ ّٔیبریی دٓمُٔ. -11تبمێنی زۆر داٗای ٍبفی رٓتنردّٔٗٓی خسٍٔتی سٔرثبزییبُ مردٗٗٓ (objection )conscientiousىٔسٔر ثْچیْٔی ئٔٗٓی مٔ ئًٔ ٍبفٔ ىٔ ئبزادییٔمبّی ٍبددٓی ٓٗٓ18 سٔرچبٗٓی گرت٘ٗٓٓٗ.ك ٗڵأٍێل ثۆ ئٔٗ داٗایبّّٕٔٔ،ذێل ٗڵأت ىٔیبسب ّبٗخۆییٔمبّیبّذا ىٔٗ ٕبٗاڵتیبّٔیبُ ث٘ٗری٘ٓ ثۆ خسٍٔتی سٔرثبزی ّبچبری مٔ ثبٗٓڕٓمٔیبُ یبُ ثبٗٓڕٓ ئبیْی یبُ ّبئبیْییٔمٔیبُ خسٍٔتی سٔرثبزی قٔدٓغٔدٓمبت،ىٔثری ئٔٗٓ خسٍٔتی ّیطتَبّی جێگرٓٗٓ پێطنٔش دٓمُٔ.پٔیَبّْبٍٔمٔ راضنبٗأّ ثبش ىٔ ٍبفی رٓتنذّٔٗٓی خسٍٔتی سٔرثبزی ّبمبت،ىٔگٔڵ ئٔٗٓضذا ىێژّٔ پێی ٗایٔ ئٔٗ ٍبفٔ ثۆی ٕٔیٔ ىٔ ٍبددٓی 18
24
ٓٗٓ
Page | 24
سٔرچبٗٓثگرێت،ىٔثٔر ئٔٗٓی ّبچبرمردُ ثۆ ثٔمبرٕێْبّی ٕێس ثٔ ئبٍبّجی م٘ضتِ ىٔٗأّیٔ ثٔضێ٘ٓیٔمی ترسْبك ٕبٗدژ ثێت ىٔگٔڵ ئبزادی ٗیژداُ ٗ ئبضنرامردّی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ.مبتێل یبسب یبُ ّٔریت داُ ثٔٗ ٍبفٔدا دّٓێت ّبثێت جیبمبری دژ ثٔٗ مٔسبّٔ ثنرێت مٔ خسٍٔتی سٔرثبزی رٓتذٓمّٔٔٗٓ ىٔسٔر ثٍْٔبی سرٗضتی ثبٗٓڕٓ مٔسییٔمبّیبُ.ثٍٕٔٔبُ ضێ٘ٓ ّبثێت جیبمبری ثٔراٍجٔر ئٔٗأّ ثنرێت ثٕٔۆی دٗامٔٗتْیبُ ىٔ جێجٔجێْٔمردّی خسٍٔتی سٔرثبزی.ىێژّٔ داٗا ىٔ ٗاڵتبّی ئّٔذاً دٓمبت ىٔراپۆرتٔمبّیبّذا ثبش ىٔٗ ٍٔرجبّٔ ثنُٔ مٔ دٓمرێت ىێج٘ردُ ثٔٗ مٔسبّٔ ثذرێت مٔ خسٍٔتی سٔرثبزی ّٔمُٔ ثٔپێی ٍبفٔمبّیبُ ىٍٔبددٓی ٕٔ، 18رٕٗٓب ثبش ىٔ سرٗضتی خسٍٔتی ّیطتَبّی جێگرٓٗٓٗ ٍبٗٓمٔی ثنُٔ. خ٘ٗىی چو ٗ ٕٔضتٍٔیِ سبڵی 1993
25
Page | 25
پێْجًٔ :ئبزادی ثبٗٓڕ ٗ ئبیِ ىٔ دٓقی جیبجیبی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبّذا
-1رێننٔٗتْبٍٔی ّٔتٔٗٓیٔمگرت٘ٗٓمبُ :1945 ٍبددٓی ،1خبڵی سێیًٔٓٗ :دیٖێْبّی ٕبرینبری ّێ٘دٓٗڵٔتی ىٔ چبرٓمردّی پرسٔ ّێ٘دٓٗڵٔتییٔمبُ مٔ ٍۆرمی ئبث٘ٗری ٗ مۆٍٔاڵیٔتی ٗ ميت٘ٗری ٗ ٍرۆییبُ ٕٔیٔ ٗ پتٔٗمردّی رێسگرتِ ىٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبّی ٍٕٔ٘ٗخٔڵل ٗ ٕبّذاّی ثێ جیبٗازی ثٕٔۆمبری رٓگٔز ٗ زٍبُ ٗ ئبیِ ٗ جیبمبریْٔمردُ ىٔ ّێ٘اُ پیبٗٗ ژّذا. ٍبددٓی، 13خبڵی (ة) :پٔرٓپێذاُ ثٔ ٕبرینبری ّێ٘دٓٗڵٔتی ىٔ ث٘ارٓمبّی ئبث٘ٗری ٗ مۆٍٔڵأیٔتی ٗ ميت٘ٗری ٗ خ٘ێْذُ ٗ تّٔذرٗستی ٗ ٕبٗمبرینذُ ثۆ ٗٓدیٖێْبّی ٍٕٔ٘ٗ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ثێ جیبمبرینردُ ثٕٔۆمبری رٓگٔز ٗ زٍبُ ٗ ئبیِ ٗ جیبمبرینردُ ىٔ ّێ٘اُ پیبٗاُ ٗ ئبفرٓتبّذا. ٍبددٓی ،55خبڵی (ج) :ىٔجیٖبّذا رێس ىٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبّی ٍٕٔ٘ٗاُ ثگیرێت ثێ جیبمبرینردُ ثٕٔۆی رٓگٔز ٗ زٍبُ ٗ ئبیِ ٗ جیبمبرینردُ ىٔ ّێ٘اُ پیبٗاُ ٗ ژّبّذا ٗ ىٔثٔرچبٗگرتْی ئٔٗ ٍبف ٗ ئبزادیبّٔ ثٔمردٓیی.
26
Page | 26
-2جبڕّبٍٔی گٔردّٗٗی ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ 1948 ٍبددٓی ٍٕٗ٘ٔ :18مٔش ٍبفی ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ
ئبیْی ٕٔیٔ،ئًٔ ٍبفٔ ئبزادیطی
دٓگرێتٔٗٓ ىٔ گۆڕیْی ئبیْی یبخ٘د ثبٗٓڕی،ئبزادی ىٔ خستْٔڕٗٗی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕٓمٔی ىٔ پٔرستِ ٗ ئّٔجبٍذاّی سرٗٗت ٗ فێرمردُ ثٔتّٖٔب یبُ ثٔ مۆٍٔڵ ىٔگٔڵ مٔسبّی دینٔ یبُ ثٔتّٖٔب. ٍبددٓی ،26خبڵی :2پێ٘یستٔ ئبٍبّجی خ٘ێْذُ پٔرٓپێذاّی تٔٗاٗٓتی مٔسێتی ٍرۆڤ ٗ پتٔٗمردّی رێسگرتِ ىٔ ٍبفٔمبّی ٍرۆڤ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبُ ثێتٕٔ،رٕٗٓب پێ٘یستٔ ىێنتێگٔیطتِ ٗ ىێج٘ردٓیی ٗ ثرایٔتی ّێ٘اُ ٍٕٔ٘ٗ ّٔتٔٗٓمبُ ٗ ٍٕٔ٘ٗ ت٘ێژٓ رٓچٔڵٔمێ ٗئبیْییٔمبُ پتٔٗثنبت ٗ،پبڵپطتی ئٔٗ چبالمیبّٔ ثنبت مٔ گٔالُ دٓینُٔ ثۆ پبراستْی ئبضتی.
-3رێننٔٗتْبٍٔی رێگٔگرتِ ىٔ مۆٍٔڵن٘ژی ٗ سساداُ ىٔسٔری 1948 ٍبددٓی دًٗٗٓ :ىًٔ رێنٔٗتْبٍٔیٔدا ٍٔثٔست ىٔ مۆٍٔڵن٘ژی ثریتیٔ ىٔٗ مردٓٗأّی مٔ ئّٔجبٍذٓدرێِ ثٔ ٍٔثٔستی ىّٔبٗثردّی تٔٗاٗٓتی یبُ ثٔضیِك ىٔ تبخَێنی ّٔتٔٗٓیی یب رٓچٔڵٔمی یبُ ئبیْی ثًٔ سیفٔتبّٔ: أ-م٘ضتْی ئّٔذاٍبّی تبخَێل. ة-گٔیبّذّی زیبّی ٍٔترسیذاری جٔستٔیی یبُ رۆحی ثٔ ئّٔذاٍبّی تبخَێل. ج -ثٔئّٔقٔست ّبچبرمردّی تبخَێل ثٔ ثبرٗگ٘زٓراّێل مٔ ئبٍبّج ىێی ىّٔێ٘ثردّی ٍبددی ثٔتٔٗاٗی یبُ ثٔضێنی. د-سٔپبّذّی رێ٘ض٘ێِ ثٔ ٍٔثٔستی رێگٔگرتِ ىٔ ٗٓچٔخستْٔٗٓ ىّٔێ٘ تبخَێل. 27
Page | 27
ٓ-گ٘استْٔٗٓی ٍْذااڵّی تبخَێل ثۆ تبخَێنی دینٔ.
-4رێننٔٗتْبٍٔی تبیجٔت ثٔ ثبرٗدۆخی پّٔبثٔراُ 1951 ٗاڵتبُ ىّٔێ٘ خبمٔمٔیبّذا الّی مٍٔی ئٔٗ ٍبفبّٔی دٓیذُٓ ثٔ ٕبٗاڵتیبُ ٕبٗضێ٘ٓ دٓیذُٓ ثٔ پّٔبثٔراُ ىٔ ث٘اری ئبزادی پیبدٓمردّی سرٗتٔ ئبیْییٔمبّیبُ ٗ دٓستٔثٔری ئبزادی پٔرٗٓردٓمردّی ئبیْی ٍْذاڵٔمبّیبُ. -5رێننٔٗتْبٍٔی تبیجٔت ثٔ مٔسبّی ثێ ّبسْبٍٔ 1954 ٍبددٓی سێیًٔ:جیبمبریْٔمردُ ٗڵأتٔ ثٔڵیْذٓر ئٔحنبٍٔمبّی ئًٔ رێننٔٗتْبٍٔیٔ جێجٔجێذٓمُٔ ثٔسٔر مٔسبّی ثێ ّبسْبٍٔ ثێ جیبمبری رٓگٔز ٗ ئبیِ ٗ ٗڵأتی ىٔداینجّ٘ٗیبُ. ٍبددٓی :4 ٗاڵتبّی ثٔڵێْذٓر ٍٕٔبُ ٍبٍٔڵٔی ٕبٗاڵتیبّی خۆیبُ ىٔگٔڵ ئٔٗ ثێ ّبسْبٍبّٔ دٓمُٔ مٔ ىٔسٔر خبمی ٗاڵتٔمٔیِ مٔ ىٔسٔر ئبستی ئبزادی پٔیڕٓٗمردّی سرٗٗتٔ ئبیْییٔمبّیبُ ٗ ئبزادی داثیْنردّی پٔرٗٓردٓی ئبیْی ثۆ ٍْذاڵٔمبّیبُ.
ىٍٔبددٓی پێْجٍٔی ٍٕٔبُ رێننٔٗتْبٍٔدا جبرێنی دینٔ جٔخت ىٔ قٔدٓغٔمردّی جیبمبری رٓگٔزپٔرستی دٓمبتٕٔ.رٕٗٓب.ثٔتبیجٔت ىٔ ثڕگٔی (د) خبڵی حٔٗتًٔ مٔ تیبیذا جٔختنراٗٓتٔٗٓ ىٔ (ٍبفی ئبزادی ثیرٗ ثبٗٓڕ ٗ ئبیِ).
28
Page | 28
-6رێننٔٗتْبٍٔی ٍبفٔمبّی ٍْذاڵ :1989 ٍبددٓی :14 ٗ-1اڵتبّی ئّٔذاً رێسدٓگرُ ىٔ ٍبفی ٍْذاڵ ىٔ ئبزادی ثیرٗ ٗیژداُ ٗئبیِ. ٗ-2اڵتبّی ئّٔذاً رێسدٓگرُ ىٔ ٍبف ٗ ئٔرمی ثبٗاُ ثٔ پێی پرسٔمبُ ٗ چبٗدێرٓ یبسبییٔمبّیبُ ىٔ ئبڕاستٔمردّی ٍْذااڵّیبُ ىٔ پیبدٓمردّی ٍبفٔمبّی ثٔضێ٘ٓیٔك ىٔگٔڵ ت٘اّبپٔرٓسّٔذٗٗٓمبّی ٍْذاڵ یٔمبّگیرثێت. ّ-3بثێت ئبضنرامردّی ئبیِ ٗ ثبٗٓڕ ثٔرثٔست ثنرێت ٍٔگٔر ثٔٗ دٓقٔ یبسبییبّٔی مٔ پێ٘یستِ ثۆ پبراستْی سٔالٍٔتی گطتی یبُ سیستًٔ یبُ تّٔذرٗستی یبُ ئبداثی گطتی ٗ ٍبف ٗ ئبزادییٔ ثْچیْٔییٔمبّی ئٔٗاّی دینٔ.
29
Page | 29
ثٔضی دًٗٗٓ: ئبزادی ثبٗٓڕ ٗ ئبیِ ىٔ ثٔڵگّٔبٍٔ عێراقی ٗ م٘ردستبّییٔمبّذا Page | 30
یٔمًٔ :دٓست٘ٗری عێراق 2005 ٍبدٓی دًٗٗٓ(خبڵی دًٗٗٓ) :ئًٔ دٓست٘رٓ ّبسْبٍٔی ئیسالٍی زۆریْٔی
گٔىی عێراق
دٓپبرێسێتٕٔ ،رٕٗٓب تٔٗاٗی ٍبفٔ ئبیْییٔمبّی سٔرجًٔ تبمٔمبُ دٓپبرێسێت ىٔڕٗٗی ئبزادی ثیرٗ ثبٗٓڕٗ ٍٍ٘برٓسٔی ئبیْییٔٗٓ. ٍبدٓی دًٗٗٓ(خبڵی سێیًٔ) :عێراق ٗاڵتێنٔ ىٔ ّٔتٔٗٓٗ ئبیِ ٗ ئبیْسای جیبجیب پێنٖبت٘ٗٓ..... ٍبدٓی دٓیًٔ :ض٘ێْٔ پیرۆز ٗیبیْٔیٔمبُ ىٔعێراقذا قٔٗارٓی ئبیِ ٗ ضبرستبّیِ،دٓٗڵٔتیص پبثّٔذٓ ثٔ رێسگرتْیبُ ٗ ٍسۆگٔرمردّی ئّٔجبٍذاّی درٗضَٔمبُ تێیبّذا ثٔ ئبزادی. ٍبدٓی چ٘اردٓیًٔ :عێراقییٔمبُ یٔمسبِّ ىٔثٔردًٓ یبسبدا ثٔثێ جیبٗازی رٓگٔز یب ّٔژاد یب ّٔتٔٗٓ یب ثْٔچٔیبرّٓگ یب ئبیِ یب ئبیْسا یب ثیرٗثبٗٓڕ یبثۆچُ٘ٗ
یب ثبرٗدۆخی ئبث٘ٗری ٗ
مۆٍٔاڵیٔتیبُ. ٍبدٓی چو ٗ یٔك :عێراقیٔمبُ ئبزادُ ىٔ پبثّٔذثُ٘ٗ ثٔ ثبری مٔسێتیبُ ثٔ پێی ئبیِ ٗ ئبیْسا ٗ ثیرٗثبٗٓڕ ٕٗٔڵجژاردّی خۆیبُ ،ئٍٔٔش ثٔیبسب رێنذٓخرێت. ٍبدٓی چو ٗ دٕٗٗٔ :ر تبمێل ٍبفی ئبزادی ثیرٗ ثبٗٓڕی ٕٔیٔ. ٍبدٓی چو ٗ سێ :یٔمًٔ :ض٘ێْنٔٗت٘اّی ٕٔر ئبیِ ٗ ئبیْسایٔك ئبزادُ ىٔ: ا -ئّٔجبٍذاّی درٗضَٔ ئبیْییٔمبّیبُ ىٔٗأّش درۆضَٔمبّی ح٘سٔیْیٔ. 30
ة -ثٔڕێ٘ٓثردّی ئٔٗقبف ٗ مبرٗثبری داٍ٘دٓزگب ئبیْیٔمبُ ،ئٍٔٔش ثٔ پێی یبسب رێنذٓخرێت. دًٗٗٓ :دٓٗڵٔت ئبزادی ئّٔجبٍذاّی پٔرستْٔمبُ ٗ ض٘ێْٔمبّی ثّٔذایٔتی دٓپبرێسێت. Page | 31
دًٍٗٗٓ :بددٓ ( )372ىٔ یبسبی سساداّی عیراقی ژٍبرٓ 111سبىی 1969 تبٗاّی زیبّگٔیبّذُ ثٔ ٕٔستی ئبییْی ثٔ ثّٔذکردُ سسا دٓدرێت کٔ ىٔ ( )3سێ سبڵ زیبتر ّٔ ثێت: ٕٔ-1ر کٔسێک ثٔ یٔکیک ىٔ ڕێگبکبّی ڕاگٔیبّذُ ٕیرش ثکبتٔ سٔر ثیرٗ ثبٗٓڕی دٓستٔیٔکی ئبیْی یبُ س٘کبیٔتی ثٔ درٗضَٔکبّی ثکبت. ٕٔ-2ر کٔسێک ثٔ ئّٔقٔست رێ٘رٓسٌ ٗئبّٕٔگ ٗ کۆرٗ کۆثّ٘ٔٗٓی ئبیْی تیرٓیٔکی ئبیْی ثطێ٘ێْێ یبُ ڕێگری ىێ ثکبت ٗ ىٔکبری ثخبت. ٕٔ-3رکٔسێک پٔ رستگبیٔ کی ئبٍبدٓکراٗ ثۆ ری٘رٓسَٔکبّی تیرٓیٔکی ئبیْی یبُ ٕێَبیٔک یبُ ٕٔرضتیکی تری پیرۆزىٔرٗٗی ئبیْی تێک ثذات یب ىّٔبٗی ثٔرێت یب ثیطێ٘ێْێ یب پیسی ثکبت. ٕٔ-4رکٔسێک کتیجێکی پیرۆزی تیرٓیٔکی ئبیْی جبپ ثکبت یب ثاڵٗی ثکبتٔٗٓ ثٔ ئّٔقٔست دٓقی کتێجٔکٔ ثگۆرێ ثٔٗ جۆرٓی کٔ ٗاتبکٔی ثگۆڕێ یب یٔکێ ىٔ ح٘کَٔکبّی یب یٔکی ىٔ ڕێَْبییٔکبّی سڕیجێتٔٗٓ. ٕٔ-5رکٔسێک ثٔ ئبضکرا س٘کبیٔتی ثٔ ٕێَبیٔک یب کٔسێک ثکبت کٔ ىٔالیُٔ تیرٓ یٔ کی ئبیْی ثٔ پیرۆز یب پیب ٕٔڵذاُ یبُ ڕێسگرتِ داثْرێت.
31
ٕٔ-6رکٔسێک ثٔ ئبضکرا ٗ ثٔ ٍٔثٔستی گبڵتٔ پێکردُ السبیی خ٘اپٔرستی یب ئبّٕٔگێکی ئبیْی ثکبتٔٗٓ سێیًٔ :یبسبی ژٍبرٓ 3ی سبڵی 2016ی ئّٔجٍّ٘ٗٔی ّ٘ێْٔراّی عێراق مٔ تبیجٔتٔ ثٔ (مبرتی ّیطتَبّی )ىٔ ٍبددٓی 26یطذا ٕبت٘ٗٓ: یٔمًّٔ :بٍ٘سڵَبُ دٓت٘اّێت ثٔ پێی یبسب ئبیْٔمٔی ثگۆڕێت. دًٗٗٓ :ئٔٗ ٍْذااڵّٔی مٔ ّٔگٔیطتّ٘ٗٔتٔ تٍّٔٔی یبسبیی دٓچْٔ سٔر ئبیْی ئیسالً ىٔمبتی ثٔ ئیسالً ثّ٘ٗی ثبٗك یبُ داینیبُ.
سێیًٔ:یبسبی پبراستْی ٍبفی پێنٖبتٔمبُ ىٔ م٘ردستبُ – عێراق،یبسبی ژٍبرٓ ()5ی سبىی 2015 داُ دّٓێت ثٔ پێنٖبتٔمبّی (ت٘رمَبُ ٗ ميذاُ ٗسریبُ ٗئبض٘ری ٗ ئٔرٍُٔ)
ىٔرٗٗی
ّٔتٔٗٓیی .ىٔرٗٗی ئبیِ ٗ ئبیْساضٔٗٓ داُ دّٓێت ثٔ (ٍٔسیحی ٗ ئێسیذی،سبثیئٔی ٍّٔذائی،مبمٔیی،ضٔثٔك،فٔیيی،زٓردٓضتی ٗ ٕی دینٔ)ٗٓك ىٔ ٍبددٓی یٔمًٔ خبڵی دٍٕٗٗٔذا ٕبت٘ٗٓ. ٍبددٓی سێیًٔ،خبڵی دًٗٗٓ :سٔرجًٔ ضێ٘ٓمبّی جیبمبری دژی ٕٔر پێنٖبتٔیٔك ىٔ پێنٖبتٔمبّی م٘ردستبّی عێراق قٔدٓغٔ دٓمرێت ٗ،سٔرپێچینبر سسا دٓدرێت ثٔپێی یبسب ثٔر مبرٓمبُ. 32
Page | 32
ٍبددٓی سێیًٔ،خبڵی سێیًٔ :قٔدٓغٔمردّی ٕٔر ثبّگٔضٔیٔمی ئبیْی ٗ سیبسی ٗ راگٔیبّذُ راستٔٗخۆ ثێ یب ّبراستٔٗخۆ دژ ثٔ پێنٖبتٔمبُ. ٍبددٓی سێیًٔ،خبڵی چ٘ارًٓ:رێگٔگرتِ ىٔ ٕٔر رفتبرێل یب ٕٔر سیبسٔتێل مٔٗا ثجێتٔ ٕۆی گۆڕیْی ثبرٗدۆخی رٓسّٔی ئٔٗ ّبٗچبّٔی پێنٖبتٔیٔمی دیبرینراٗ تیبیذا ّیطتٔجێِ. ٍبددٓی ضٔضًٔ: یٔمًٍٔ :بفی ثٔضذارینردّیبُ ٕٔیٔ ىٔ دٓسٔاڵتی یبسبداّبُ ٗ جێجٔجێنردّی ٕٔرێٌ ثٔ پێی یبسب ثٔرمبرٓمبُ. دًٗٗٓ :ىٔٗ ّبٗچبّٔی مٔ چڕی داّیطت٘اُ پێل دٕٓێٍِْ،بفی ثٔضذاری مردّیبُ ٕٔیٔ ىٔ ثٔڕێ٘ٓثردّی داٍ٘دٓزگب حنٍ٘ی ٗ ئیذارییٔمبُ،ثٔپێی یبسب ثٔرمبرٓمبُ.
33
Page | 33
Page | 34
حرية المعتقد والديه مه مىظور حقوق االوسان اعداد:عبداللة خالد
34