ΙΟΥΝΙΟΥ 2021
ΤΕΥΧΟΣ #21
www.stonisi.gr
freepress
02
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
E D IT O R I A L
Κ
«Κάποιοι τόποι έχουν διαφορετική ενέργεια» έγραφε η αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Βενετία Καντσά το 2002 στη μελέτη της για την Ερεσό, εξετάζοντας τη «γυναικεία ενέργεια» που συγκεντρώνεται κάθε χρόνο εδώ, από τα τέλη του 1970, αποτίνοντας φόρο τιμής στην ποιήτρια της Αρχαιότητας, τη Σαπφώ. Και φέτος για το Φεστιβάλ Γυναικών στην Ερεσό τον προσεχή Σεπτέμβριο έχουν ήδη κλείσει τα δωμάτια γυναίκες από όλο τον κόσμο. Η Ερεσός, με μεγάλη παράδοση στις τέχνες και τον πολιτισμό, συγκεντρώνει στη Σκάλα της ντόπιους και επισκέπτες, ενώ κρύβει πολλές ιστορίες για τη Σαπφώ. Η Σαπφώ έγινε ψηφιακή έκθεση από τους Μεταπτυχιακούς του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, αλλά και έκθεση στην Αγία Παρασκευή από την K Gold Temporary Gallery, όπου έξι γυναίκες καλλιτέχνιδες συνδύασαν εκφραστικά μέσα όπως φωτογραφία, κινούμενη εικόνα, περφόρμανς και ποίηση εμπνεόμενες από την κληρονομιά της Λέσβιας λυρικής ποιήτριας. Στο τεύχος που κρατάτε λοιπόν, αναζητήσαμε εκεί-
νους και εκείνες που μας είπαν και μας έγραψαν ιστορίες που δεν γνωρίζουμε για τη Σαπφώ και τη διαχρονική σχέση της με τη Λέσβο. Τι σήμαινε η Σαπφώ για τη Λέσβο τον προηγούμενο αιώνα και τι σημαίνει σήμερα. Μιλούν και γράφουν η Νάσια Χουρμουζιάδη, η Τζέλη Χατζηδημητρίου, και ο Στρατής Μπαλάσκας. Βόλτα στο φράγμα της Ερεσού, κωπηλατώντας ή χωρίς, μάς πηγαίνει ο Νικόλας Αθανάσης, ενώ η Μαρία Χατζηγεωργίου έφτιαξε εκτενές αφιέρωμα για τις ιαματικές πηγές, μιλώντας με ανθρώπους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα. Όπως σε κάθε τεύχος, μας μιλούν ειδικοί της Υγείας, ενώ φιλοξενούμε προτάσεις απόδρασης, διαμονής, ψυχαγωγίας και πολλών υπηρεσιών. Και για να επιστρέψουμε στο κεντρικό μας θέμα, τη Σαπφώ. Η Ν. Χουρμουζιάδη αναρωτιέται τι είναι η Σαπφώ, πέρα από ποιήτρια; Πλοίο; Ταβέρνα; Θερινό Σινεμά; Ή μήπως… Πλατεία; Καλό διάβασμα. Καλές βουτιές.
www.stonisi.gr
@stonisi.gr
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Ανθή Παζιάνου | ART DIRECTOR Ιωάννα Βαριά | ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Παναγιώτης Μπαλάσκας | ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Κωνσταντίνα Μουτζουρέλλη | ΕΚΤΥΠΩΣΗ Δούκας Print | ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ Θράσος Αβραάμ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ, ΣΕΛ 3 ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΕΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΣΕΛ 4 ΤΖΕΛΗ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΓΙΑ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΣΑΠΦΩ ΣΕΛ 6-20: ΑΡΧΕΙΟ ΤΖ. ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ, ΣΕΛ 17 ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΣΕΛ 26-32 ΑΡΧΕΙΟ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΑΛΙΑΛΗ, ΝΙΚΟΛΑ ΑΘΑΝΑΣΗ
www.stonisi.gr
ΈΚΔΟΣΗ Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚΟΙN.Σ.ΕΠ) ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ | ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κομνηνάκη 9 Μυτιλήνη Τ.Κ. 81100, Τηλ: 22510 28000, e-mail: stonisigr@gmail.com, plateiafreepress@gmail.com
03
ΠΛΑΤΕΊΑ
ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΛΑΤΕΙΑ
www.stonisi.gr
ΤΕΥΧΟΣ #21 ΙΟΥΝΙΟΣ 2021
04
ΠΛΑΤΕΊΑ
06 10 14 20 25 32
25
ΕΊΝΑΙ ΠΟΙΉΤΡΙΑ, ΆΓΑΛΜΑ, ΠΛΑΤΕΊΑ, ΠΛΟΊΟ, ΤΑΒΈΡΝΑ, ΚΟΣΜΗΜΑΤΟΠΩΛΕΊΟ, ΛΕΣΒΊΑ Ή ΛΈΣΒΙΑ; ΣΑΠΦΏ ΕΤΏΝ... 56 ΝΑ ‘ΤΗΝ, ΝΑ ‘ΤΗΝ Η ΣΑΜΦΟΎΛΑ! ΑΝΑΓΙΆΜ ΤΊ ΟΥΜΟΥΡΦΙΆ! ΣΤΝ’ ΏΡΑ ΤΣ’ ΈΡΧΙΤΙ!
ΚΙ Η... ΣΑΜΦΆΡΑ «ΤΟ ΝΕΡΌ ΠΟΥ ΓΙΑΤΡΕΎΕΙ ΤΟ ΣΏΜΑ ΚΑΙ ΧΑΪΔΕΎΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΉ...»
ΒΌΛΤΑ ΣΤΗ «ΛΊΜΝΗ» ΤΗΣ ΕΡΕΣΟΎ
06
05
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ
Είναι ποιήτρια, άγαλμα, πλατεία, πλοίο, ταβέρνα, κοσμηματοπωλείο, Λεσβία ή Λέσβια;
www.stonisi.gr
Η «Π» με εκτενές αφιέρωμα παρουσιάζει τη Σαπφώ, με φόντο την γενέτειρά της, την Ερεσό και μια ψηφιακή έκθεση. Μιλούν και γράφουν για τη Σαπφώ η Νάσια Χουρμουζιάδη, η Τζέλη Χατζηδημητρίου και ο Στρατής Μπαλάσκας
06
ΠΛΑΤΕΊΑ
Π
Της ΑΝΘΗΣ ΠΑΖΙΑΝΟΥ Πρόσωπο της αρχαιότητας η Σαπφώ, μοιάζει τόσο οικείο σ’ εμάς τους ντόπιους και τις ντόπιες, χωρίς να γνωρίζουμε πολλές λεπτομέρειες για το έργο και τη ζωή της. Η ψηφιακή έκθεση για τη «Σαπφώ 3.0» που δημιουργήθηκε από τους φοιτητές της κατεύθυνσης Μουσειολογίας του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτισμική Πληροφορική και Επικοινωνία» και το Εργαστήριο Μουσειολογίας Museolab του Πανεπιστημίου Αιγαίου ήταν η αφορμή για να μιλήσουμε περισσότερο για την ποιήτρια με την επιβλέπουσα αναπληρώτρια καθηγήτρια, Νάσια Χουρμουζιάδη. Ήταν επίσης και η έμπνευση για το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, ώστε να σας παρουσιάσουμε ιστορίες για τη Σαπφώ. Εκτός από τη Ν. Χουρμουζιάδη, μας μιλούν και γράφουν για τη Σαπφώ η σκηνοθέτρια, Τζέλη Χατζηδημητρίου και ο συνάδελφος Στρατής Μπαλάσκας που έχουν στα χέρια τους πλούσιο αρχείο και μαρτυρίες. Η ψηφιακή έκθεση «Σαπφώ 3.0» που θα ήταν από πέρσι «αναλογική» γίνεται στο πλαίσιο της ετήσιας συνάντησης του Μεταπτυχιακού με την πόλη της Μυτιλήνης. «Η Σαπφώ με βασάνιζε από τότε που ήρθα στο νησί, θεωρούσα αυτονόητη μία έκθεση για τη Σαπφώ και δεν την βρήκα πουθενά. Παρόλο που γνώρισα πολλές “Σαπφές”, σε πλοία, σε ταβέρνες, σε ταμπέλες», λέει η κ. Χουρμουζιάδη. Η ομάδα
της συγκέντρωσε υλικό από επιστημονικές πηγές, έργα τέχνης, μαρτυρίες, λόγους διθυραμβικούς και «κατάρες» για τη Σαπφώ, από πατέρες της Εκκλησίας έως ομάδες ΛΟΑΤΚΙ και συμβολισμούς. «Δικαιούμαστε να πονούμε ερωτικά και δεν χρειάζεται να δίνουμε λογαριασμό σε κανέναν» λέει η Σαπφώ για τον ερωτικό πόνο η κ. Χουρμουζιάδη. Μπορείτε να επισκεφτείτε την έκθεση museologylab.ct.aegean.gr/sapho. php. Η έκθεση παρουσιάζει το πώς, η Σαπφώ, μέσα στα χρόνια, αλλάζει όψη, γίνεται μουσική, σμιλεύεται στην πέτρα, συντρίβεται στα βράχια της Λευκάδας, θριαμβεύει στους κόλπους της Λέσβου, λικνίζεται σε ελληνικούς ρυθμούς, χορεύει σε όλες τις γλώσσες. Ο επισκέπτης της έκθεσης ξεκινά την περιήγησή του από την ομώνυμη κεντρική πλατεία της Μυτιλήνης για να συνεχίσει την αναζήτηση της Σαπφούς σε όλο τον κόσμο, μέσα στην ποίησή της, μέσα σε όλα αυτά που ειπώθηκαν για αυτή, μέσα στις επιστημονικές πηγές, αλλά και στη φαντασία μας, τις προσδοκίες μας, τις σύγχρονες κοινωνικές μας ανάγκες. Στόχος της είναι να αναδείξει τα πολλά πρόσωπα της Σαπφούς, τα πολλά πρόσωπα του παρελθόντος και όχι να ξεμπερδέψει όλο αυτό το κουβάρι των συγκεχυμένων στοιχείων, των αλληλοαντικρουόμενων εικόνων, των πολλαπλών αφηγήσεων.
Επειδή, αυτό που θα μείνει από το παρελθόν, αν το «καθαρίσουμε» από τις ερμηνείες του θα είναι μια μουσειακή προθήκη που αφήνει απροστάτευτο, τελικά, ό,τι έχει για μας πραγματική αξία. Η Τζέλη Χατζηδημητρίου γυρνάει όλο τον κόσμο με το φακό της και επιστρέφει στην Ερεσό Ηταν η πρώτη φορά που έπιασε κάμερα στα χέρια της για να κάνει ταινία. Κάπου 2013 ή 2014, δεν θυμάται, πάντως ξέρει ότι ήταν η εποχή που έπρεπε να διερευνήσει με τι θα καταπιαστεί, εκείνη το λέει «τι κάνω στη ζωή μου, δεν βγάζω χρήματα ως φωτογράφος, τι θέλω να κάνω». Εκεί είδε μία γιαγιά, αλλά ένιωσε ότι είδε… μνημείο «Θεέ μου εγώ αυτό πρέπει να το κρατήσω», είπε η Τζέλη Χατζηδημητρίου, με τη μοναδική, αυθεντική ματιά της, που βλέπει την ομορφιά στο καθετί, χωρίς γραφικότητες. Και μίλησε στην «Π» με αφορμή την πρώτη της ταινία, η οποία βραβεύτηκε τον περασμένο Αύγουστο στο 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ιεράπετρας, «Οι εγγονές της Σαπφούς» και την ταινία που έχει στα σκαριά με φόντο την Ερεσό. Μέχρι τα 12 της χρόνια μεγάλωσε στην Ανεμώτια. Κόρη εκπαιδευτικών, μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στη Μυτιλήνη. Στη συνέχεια έμεινε στη Θεσσαλονίκη, έζησε δύο χρόνια στη Ρώμη για να καταλήξει στην πιο αγαπημένη γειτονιά του κόσμου, όπως λέει, το Παγκράτι της Αθήνας τον χειμώνα και το καλοκαίρι το μέρος
www.stonisi.gr
με τη μοναδική ενέργεια, την Ερεσό.
07
ΠΛΑΤΕΊΑ
βλέπει και τις γενιές να εναλλάσσονται μεταξύ των γυναικών επισκεπτριών και διάφοροι προβληματισμοί να προκύπτουν. Όχι δεν πρόκειται να μας καθοδηγήσει, εξάλλου δεν θέλει να «απαντά» στις ταινίες, θέλει να θέτει ερωτήματα. Η συσχέτιση της Σαπφούς με την ερωτική επιθυμία για άλλες γυναίκες, αναφέρεται ήδη από τα αρχαία χρόνια και ανεξάρτητα από την αλήθεια ή όχι αυτής της άποψης, έχει δώσει το όνομα στις ομοφυλόφιλες γυναίκες που πλέον χαρακτηρίζονται ως λεσβίες, προσφέροντας έτσι άλλο ένα brand name στο νησί.
Η πορεία της τεχνολογίας σε ό,τι αφορά την εικόνα την έχει καταπλήξει. Σπούδασε οικονομικά στη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης και διεύθυνση φωτογραφίας στον κινηματογράφο, στη Ρώμη. Θυμάται ακόμα την εαυτή της στη Θεσσαλονίκη να κάνει delivery πίτσες ή λουλούδια, να μαζεύει μεροκάματα για να αγοράσει φιλμ, ενώ σήμερα όλα προσφέρονται πολύ πιο εύκολα. Δεν «θυμώνει» όμως με την τεχνολογία, εξάλλου αυτό της έμαθε απ’ όταν εκείνη ήταν ακόμα 22, ο μεγάλος σκηνοθέτης Αντονιόνι που είχε την τιμή να γνωρίσει, αλλά και να τη διδάξει στο πλαίσιο της υποτροφίας που απέσπασε από το Univercita’ Cattolica di Milano. Η ματιά της είναι φρέσκια και δροσερή, αποτυπώνεται σε όλες τις φωτογραφίες και τις ταινίες της. Η ίδια θεωρεί ότι αυτό συμβαίνει γιατί την έχει επηρεάσει το ρητό που λέει ότι «αν συγκεντρωθείς στην ομορφιά, την ομορφιά θα δεις». Δύο νέες ταινίες της είναι στα σκαριά και θα στηριχθούν από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Η πρώτη με βοηθούς τον Χρήστο Χατζηλία και την Ιωάννα Βαλλίνα είναι «Τα πνεύματα της πέτρας» και αφορά τους «πετράδες μας, που ήθελαν τα πράγματα να είναι όμορφα».
www.stonisi.gr
Η δεύτερη παραγωγή, ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, με τίτλο «Λesvia», έρχεται για να σπάσει ταμπού, και αφορά τη λεσβιακή ιστορία της Ερεσού από το 1980, την επαφή των γυναικών με τους ντόπιους, την εμπειρία των τελευταίων που είδαν τουρισμό, όταν εκείνη τη δεκαετία η Μυτιλήνη από την Ερεσό απείχε περί τις τέσσερις ώρες. Εκεί όμως
08
ΠΛΑΤΕΊΑ
Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζονται οι δύο κοινότητες, οι λεσβίες και οι Λέσβιοι σε μια αξιοθαύμαστη συνύπαρξη. Σε περισσότερες από 100 ώρες συνεντεύξεων με 150 περίπου άτομα από τη ντόπια, τη λεσβιακή και την πολυπολιτισμική κοινότητα της Ερεσού, παρουσιάζεται το χρονικό αυτής της συνύπαρξης, σαν ένα μικρό θαύμα που συντελέστηκε σ’ αυτό το απομακρυσμένο χωριό της Ελλάδας. Με βάση όλη την έρευνα και το υλικό της, η Τζ. Χατζηδημητρίου παρουσιάζει στις επόμενες σελίδες τη Σαπφώ που δεν γνωρίζουμε.
09
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
Σαπφώ ετών... 56
E
Του ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ
Εμβληματικό για την πόλη της Μυτιλήνης το άγαλμα της Σαπφούς στην ομώνυμη πλατεία. Φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη Αθανάσιο Λημναίο πριν 56 μόλις χρόνια, «η 10η μούσα» όπως την αποκαλούσαν, «είδε» από το βάθρο της το σύνολο της ζωής της πόλης επί μισό αιώνα. Πολιτικούς, καλλιτέχνες, συνδικαλιστές, επεισόδια, όμορφες και άσχημες στιγμές.
www.stonisi.gr
Πριν 10 περίπου χρόνια δημοσιοποιήθηκαν από το αρχείο του γραφίστα Χρήστου Παρασκευαϊδη, φωτογραφίες από τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος, τα οποία πραγματοποιήθηκαν στις 21 Μαρτίου 1965 από το διευθυντή των υπηρεσιών του Δήμου Μυτιλήνης Νίκο Δαμδούμη που είχε πρωταγωνιστήσει στη φιλοτέχνηση του αγάλματος και την Αγγλίδα ποιήτρια Rose Macaulay που ήταν η δωρήτρια του αγάλματος.
10
ΠΛΑΤΕΊΑ
Το άγαλμα της Ποιήτριας στην ομώνυμη πλατεία της Μυτιλήνης Παρών στα αποκαλυπτήρια ήταν ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και γραμματέας της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών (πατέρας του Χρήστου Παρασκευαΐδη), Θανάσης Παρασκευαΐδης ο οποίος αντικαθιστούσε τον απόντα δήμαρχο Μυτιλήνης, Απόστολο Αποστόλου. Ο Θανάσης Παρασκευαίδης ήταν και ομιλητής στην εκδήλωση των αποκαλυπτηρίων. Μαζί του ο Λέσβιος τότε υφυπουργός Γεωργίας, Νικόλαος Μαλλιάκας, ο τότε Μητροπολίτης Μυτιλήνης, Ιάκωβος Κλεομβρότου. Και φυσικά πολύς κόσμος που κατέκλυσε την καινούργια πλατεία. Καινούργια γιατί μόλις είχε χαραχθεί στη θέση του κατεδαφισθέντος μολυβδοσκέπαστου τελωνείου της οθωμανικής περιόδου. Εξ ου και επί πολλά χρόνια η πλατεία Σαπφούς στη συλλογική μνήμη είχε περάσει ως πλατεία τελωνείου. Ας σημειωθεί ότι η σημερινή θέση του αγάλματος δεν έχει να κάνει τίποτα με τη θέση που αρχικά είχε τοποθετηθεί. Το άγαλμα κατά τα αποκαλυπτήρια του και επί πολλά χρόνια, βρισκόταν στη μέση της πλατείας στο ύψος στης σημερινής καφετέριας «Ναυάγιο».
Το άγαλμα... Το μαρμάρινο άγαλμα της Σαπφούς δωρήθηκε στο Δήμο από την Αγγλίδα ποιήτρια Rose Macaulay -απόγονος του Άγγλου ιστορικού και πολιτικού Tomas Macaulay- και σμιλεύτηκε με χρήματα που συγκεντρώθηκαν από θαυμαστές της Ποιήτριας στο εξωτερικό. Στο βάθρο με σμιλεμένο με επιθυμία της δωρήτριας το αιολικό κιονόκρανο είναι χαραγμένη η επιγραφή: «ΨΑΠΦΑ - ΔΕΥΤΕ ΝΥΝ ΑΒΡΑΙ ΧΑΡΙΤΕΣ ΚΑΛΛΙΚΟΜΟΙ ΤΕ ΜΟΥΣΑΙ». Που σημαίνει «Ελάτε τώρα ευγενικές χάριτες και ομορφομαλλούσες Μούσες». Και ο γλύπτης Ο γλύπτης Αθανάσιος Λημναίος, δημιουργός του αγάλματος γεννήθηκε στη Μυτιλήνη, αλλά η καταγωγή του είναι από τη Λήμνο. Υπήρξε μαθητής του δασκάλου της νεοελληνικής γλυπτικής Κώστα Δημητριάδη και σύγχρονος των σπουδαίων γλυπτών Χρήστου Καπράλου, Λάζαρου Λαμέρα, Κλέαρχου Λουκόπουλου. Φιλοτέχνησε προτομές, ανδριάντες, ηρώα, ελεύθερες συνθέσεις, μετάλλια, στο κλίμα του ακαδημαϊκού ρεαλισμού, εκδηλώνοντας ορισμένες διστακτικές αποκλίσεις προς την αφαίρεση.
www.stonisi.gr
Ο Νίκος Δαμδούμης τραβά το σεντόνι και αποκαλύπτει το άγαλμα
11
ΠΛΑΤΕΊΑ
Με σπουδές στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, παρακολούθησε ως υπότροφος της Ακαδημίας Αθηνών, μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, όπου ειδικεύτηκε στην τέχνη του μεταλλίου. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, υπηρέτησε στο αλβανικό μέτωπο κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, από τον οποίο και εμπνεύστηκε θέματα για γλυπτά του. Άσκησε τη λεγόμενη «εφαρμοσμένη γλυπτική», εκείνη των παραγγελιών, χωρίς όμως να προβεί σε οποιεσδήποτε άλλες παραχωρήσεις.
Ομιλία από το Θανάση Παρασκευαϊδη
Συμμετείχε και τιμήθηκε σε πανελλήνιες εκθέσεις. Δραστηριοποιήθηκε ακόμα συνδικαλιστικά στο Καλλιτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, του οποίου διατέλεσε και αντιπρόεδρος. Λάτρης της φύσης και των εκδρομών, άνθρωπος σεμνός, ικανός και στον γραπτό λόγο (ασχολήθηκε με τη συγγραφή διηγημάτων, ποιημάτων και παραμυθιών), εντάσσεται στη χορεία των Ελλήνων εικαστικών καλλιτεχνών που δούλεψαν αθόρυβα. Έργα του υπάρχουν στην Αρχαιολογική Εταιρεία, στο Ασκληπιείο Βούλας, στην Τράπεζα Ελλάδας, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», σε ιδιωτικές συλλογές και σε δημόσιους χώρους. Στη Μυτιλήνη βρίσκονται αρκετά ακόμα έργα του, ένα από αυτά είναι και ο ανδριάντας του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβου Α΄ στο «Βοστάνειο» Νοσοκομείο.
www.stonisi.gr
Το πρόπλασμα του αγάλματος
12
ΠΛΑΤΕΊΑ
Πηγές Προκόπης Παπάλας 2012, «Τα γλυπτά της Λέσβου», http://www.glyptothiki.gr http://www.biblionet.gr http://www.palmografos.com
Η στιγμή των αποκαλυπτηρίων από τη δωρήτρια Αγγλίδα ποιήτρια Rose Macaulay
Μετά τα αποκαλυπτήρια
13
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
Να ‘την, να ‘την η Σαμφούλα! Αναγιάμ τί ουμουρφιά! Στν’ ώρα τσ’ έρχιτι!
Δ
Της ΤΖΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Δεκαετία του ’80, στο Καγιάνι, ακούω τις δυο γιαγιάδες που όλο τρυφερότητα κοιτάζουν το πλοίο μας, το καμάρι της Λέσβου, τη Σαπφώ, να πλησιάζει το λιμάνι. Τρυφερότητα, αυτή είναι η λέξη που ταιριάζει και στο πώς οι γυναίκες της Ερεσού, υποδέχτηκαν τις πρώτες λεσβίες στη δεκαετία του ’60. Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή… Τον 6ο π.Χ. αιώνα, γεννιέται από αριστοκρατική οικογένεια, στην Ερεσό, κάποιοι λένε στη Μυτιλήνη, η Σαπφώ, που το όνομά της έμελλε να μείνει στην ιστορία και να αποτελεί είτε το μήλο της Έριδος, είτε τη πέτρα του σκανδάλου, για πολλούς αιώνες μετά τη γέννησή της. Όπως και να ‘χει, έγινε αυτό που η ίδια είχε προβλέψει σε ένα ποίημά της… ακόμα για εκείνη μιλάμε…Τα χρόνια εκείνα η Λέσβος με τις πέντε πόλεις-κράτη της, ήταν κέντρο πολιτισμού, τεχνών και γραμμάτων. Η αριστοκρατική καταγωγή της Σαπφούς, της
www.stonisi.gr
επέτρεψε να ξεδιπλώσει το μοναδικό της ταλέντο στη μου-
14
ΠΛΑΤΕΊΑ
σική, γιατί καλό είναι να γνωρίζουμε πως η Σαπφώ ήταν μουσικός πρώτα απ’ όλα. Έγραφε τραγούδια που τραγουδιότανε συνοδεία της λύρας, εξ’ ου και λυρική ποίηση. Η μουσική της χάθηκε, και τα υπέροχα ποιήματά της που για αιώνες μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα, αυτά που έκαναν τον Σόλωνα να πει «ας μάθω αυτό το τραγούδι κι
ας πεθάνω» και τον Πλάτωνα να την αποκαλέσει 10η Μούσα, χάθηκαν. Δέκα τόμοι, όταν τελικά καταγράφηκαν, γιατί στην αρχή υπήρχε μόνο προφορική μετάδοση, η γραφή ήρθε αργότερα, κι έφτασαν σε μας μόνο μερικά σπαράγματα. Από εδώ λοιπόν ξεκινάει και η «αντιδικία» που συνοδεύει το όνομά της μέχρι σήμερα. Οι τόμοι κάηκαν στη μεγάλη φωτιά της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, μια τεράστια απώλεια για τις επόμενες γενιές η απώλεια της γνώσης και της σοφίας των αρχαίων. Κάποιοι θέλουν να πιστεύουν μέχρι σήμερα πως επίτηδες εξαφανίστηκαν τα ποιήματα της Σαπφούς κι έμειναν μόνο σπαράγματα σε πάπυρους με τους οποίους παραγέμιζαν τις μούμιες. Ο λόγος, είναι ακριβώς ο ίδιος με αυτόν που κάνει σήμερα τους περισσότερους Λέσβιους να χασκογελάνε αμήχανα στο άκουσμα του ονόματός της και να λένε πως κατάγονται από τη Μυτιλήνη κι όχι από τη Λέσβο: η συσχέτιση της Σαπφούς με τη γυναικεία ομοφυλοφιλία. Ανθρώπινο χαρακτηριστικό να πιστεύουμε πως αυτό που ξέρουμε εμείς για σωστό, είναι παγκόσμια και διαχρονικά σωστό. Από εδώ ξεκινάει η παρεξήγηση λοιπόν. Ενώ στα χρόνια της Σαπφούς η ομοφυλοφιλία ήταν γενικά αποδεκτή στον τότε Ελλαδικό χώρο, με τον ερχομό του Χριστιανισμού και τον θάνατο του
αρχαίου πνεύματος, γίνεται ο τρισκατάρατος σατανάς, το ίδιο το πνεύμα του κακού. Βέβαια, πνεύμα του κακού ήταν και οι γυναίκες για μια μεγάλη μερίδα ανδρών και για πολλούς αιώνες, όταν η ανδρική ομορφιά λατρευόταν και ενέπνεε καλλιτέχνες και φιλοσόφους, ενώ η γυναίκα ήταν κρυμμένη στο σπίτι. Η Σαπφώ μας από την ωραία Λέσβο, ήταν ίσως η τελευταία γυναίκα που έχαιρε τέτοιας ελευθερίας και αποδοχής πριν αρχίσουν οι αιώνες της απόλυτης ανδρικής εξουσίας. Ελεύθερη να αγαπάει και να το λέει, να το ζει, να το εκφράζει μέσα από τα ποιήματά της. Για εκείνη το πιο όμορφο πράγμα στο κόσμο, είναι αυτό που αγαπάς… Στους επόμενους αιώνες, παρά το γεγονός ότι τη θαυμάζουν σαν ποιήτρια, αρχίζει να δέχεται βολές από μια κοινωνία στην οποία κυριαρχεί η ανδρική ομοφυλοφιλία και μόνο οι εταίρες μπορούν να εκφράζονται ή να έχουν μια ζωή έξω από τον γυναικωνίτη…Κάπως έτσι συνεχίζεται η ιστορία μέσα στον πουριτανισμό και η έρημη Σαπφώ αφήνεται στις μελέτες ακαδημαϊκών, όλοι τους άντρες, που μη μπορώντας να αποδεχτούν ότι ίσως αγαπούσε γυναίκες κι ότι αυτό για την εποχή της δεν είχε τίποτα το μεμπτό, εφευρίσκουν μέχρι και μια πόρνη Σαπφώ,
www.stonisi.gr
πάλι ποιήτρια, που έζησε τα ίδια χρόνια, αλλά προς Θεού, η δικιά μας Σαπφώ ήταν άμεμπτη, δεν ήταν ομοφυλόφιλη, γιατί πώς γίνεται κάποιος που δεν ακολουθεί τη δική μας ηθική να είναι τόσο ταλαντούχος και να λατρεύουμε τη ποίηση του;
15
ΠΛΑΤΕΊΑ
Γιατί να απορώ λοιπόν όταν σε κάθε αναφορά του ονόματος της μεγάλης ποιήτριας, έχω αμέσως την αντίδραση των συμπατριωτών μου «Ναι, αλλά δεν ήταν λεσβία, δηλαδή Λέσβια ήταν, αλλά είχε σχέσεις με άντρες, δεν αγαπούσε γυναίκες»…Η Σαπφώ μας, που οι περισσότεροι ποτέ δεν διαβάσαμε ένα ποίημά της, η Σαπφώ το καμάρι του νησιού, ή μάλλον θα μπορούσε να είναι το καμάρι του νησιού, αν δεν ήταν συνδυασμένη με την γυναικεία ομοφυλοφιλία… Η Σαπφώ για την οποία δεν μιλάμε, η Σαπφώ που δεν διδάσκονται τα ποιήματά της στα σχολεία, ίσως για να μη βρεθούν σε δύσκολη θέση οι καθηγητές να απαντούν σε ερωτήσεις, η Σαπφώ που οι συμπατριώτες της Ερέσιοι, όταν άρχισαν να έρχονται οι λεσβίες, την αποκαθήλωσαν, έβγαλαν το όνομά της από τη κεντρική πλατεία της Σκάλας… Η Σαπφώ που ανακάλυψα τα ποιήματά της τη δεκαετία του ’70 και ζεστάθηκε η καρδιά μου, σαν να μου μίλησε ένας αγαπημένος άνθρωπος που μιλάμε την ίδια γλώσσα, μια γλώσσα που κανένας άλλος δεν μιλούσε τότε στη Μυτιλήνη… Και οι λεσβίες; Μα γιατί οι λεσβίες ήρθανε στην Ερεσό; Αναζητώντας τα ίχνη της βέβαια, αναζητώντας το φως που την ενέπνευσε, αναζητώντας να βρούνε την αίσθηση που αποπνέουν τα ποιήματά της. Για τη ζωή της Σαπφούς, ελάχιστα ξέρουμε. Τα ποιήματά της όμως μιλάνε σε μια γλώσσα που δεν περνάει από το μυαλό, φτάνει απ’ ευθείας στη καρδιά και στη ψυχή.
www.stonisi.gr
Ο ορολογία «Σαπφικός» και «αδελφές της Σαπφούς», εμ-
16
ΠΛΑΤΕΊΑ
φανίζεται τον 18ο αιώνα στη Βικτωριανή Αγγλία για να χαρακτηρίσει τις ομοφυλόφιλες γυναίκες, ο δε όρος λεσβία για πρώτη φορά συναντάται την ίδια εποχή σε ιατρικό λεξικό. Αυτός όμως ο όρος επικράτησε και άσχετα από το αν είναι γεωγραφικός προσδιορισμός, για τις ομοφυλόφιλες γυναίκες έγινε ένα όνομα που υπερήφανα έφεραν και που αγωνίστηκαν για να το απαλλάξουν από τον προσβλητικό χαρακτήρα με τον οποίο το έντυσαν οι «κανονικοί» άνθρωποι. Βρωμολεσβία… και μια γκριμάτσα αηδίας… πόσες
φορές δεν το έχουμε ακούσει να ξεστομίζεται από τους συμπατριώτες μας και όχι μόνο, βρισιά υποτιμητική, σαν να λέμε δεν αξίζεις σαν άνθρωπος εσύ. Πώς λοιπόν να δεχτούνε οι ντόπιοι να λέγονται Λέσβιοι χωρίς να ντραπούν; Όσο η Σαπφώ συνδέεται με τη ποίηση, όσο τοποθετείται στο απλησίαστο και αμόλυντο βάθρο της ποιήτριας, είναι το καμάρι των Λέσβιων. Η παραμικρή νύξη για ομοφυλοφιλία την καταβαραθρώνει αμέσως. Αποκόπτοντάς την από αυτή τη διάσταση, οι λόγιοι των αρχών του προηγούμενου αιώνα, υποδέχτηκαν στη Μυτιλήνη, με χαρά και υπερηφάνεια, τις ποιήτριες Renée Vivien και τη σύντροφό της Natalie Clifford Barney, που ήρθαν στο νησί για να αναπνεύσουν τον ίδιο αέρα που ανέπνεε η Σαπφώ…Νοίκιασαν ένα σπίτι στου Ακλειδιού και πέρασαν εκεί δυο χρόνια, αναζητώντας την έμπνευση, τον έρωτα, τη ποίηση, που μάλλον δεν τους πρόσφερε η υπό την Οθωμανική κυριαρχία Μυτιλήνη. Ούτε νεαρά κορίτσια να χορεύουν στους αγρούς με τα μαλλιά στολισμένα λουλούδια, ούτε μυρωμένα κρεβάτια, ούτε ήχους λύρας συνάντησαν… Αργότερα έρχονται κι άλλες «ευαίσθητες ψυχές» όπως τις χαρακτηρίζουν, θέλοντας να αποτίσουν φόρο τιμής στη μεγάλη ποιήτρια. Δυο αγάλματα προσφέρονται στη πόλη της Μυτιλήνης τη δεκαετία του ’60, ένα από την Αμερικανίδα Εριέτα Όλιβερ Φορμπς, μοντέρνας αισθητικής που εκτοπίστηκε στα Τσαμάκια κι ένα από τη Rose Macaley που βρίσκεται ακόμα στη πλατεία Σαπφούς. Μεγάλες τιμές τους έγιναν, δήμαρχοι, εκφωνήσεις λόγων, φωτογραφίσεις, μα ποιος άραγε κατάλαβε το λόγο που αυτές οι γυναίκες χάρισαν ένα άγαλμα της Σαπφούς; Όπως και να ‘χει, το δέχτηκαν και το πέρασαν όπως και όλοι οι υπόλοιποι σαν τιμή για τη ποιήτρια, μα όχι για αυτή που έδωσε το όνομα στις ομοφυλόφιλες γυναίκες.
Ήρθαν αναζητώντας την αίσθηση των ποιημάτων της Σαπφούς κι ίσως μια επιβεβαίωση, πως αν η μεγάλη ποιήτρια ήταν ομοφυλόφιλη, έχουν δικαίωμα κι εκείνες να είναι ομοφυλόφιλες, χωρίς να τις κατακρίνει κανένας. Τη δεκαετία του ’80 αρχίζουν μαζικές αφίξεις λεσβιών στην Ερεσό. Διαβάζουν ποιήματα τα βράδια γύρω από τη φωτιά στην αμμουδιά, περπατάνε στη Βίγλα με φεγγάρι, πάντα ζητώντας να νοιώσουν τη ποίηση της Σαπφούς, να νοιώσουν αυτά που εκείνη με μοναδικό τρόπο περιέγραψε…Η Σαπφώ λοιπόν για τις λεσβίες, είναι το θαυμαστό πρότυπο, που όχι μόνο βίωσε, αλλά και απαθανάτισε με μοναδικό τρόπο στα ποιήματά της τον γυναικείο έρωτα. Είναι η απόδειξη πως οι λεσβίες είναι υπέροχες, γιατί έλκουν τη καταγωγή τους από τη μακρινή τους πρόγονο, τη μία και μοναδική, τον πρώτο άνθρωπο στο κόσμο που εξέφρασε με τρόπο μαγικό κι αγέρωχο τα συναισθήματά της, κι αυτά είχαν να κάνουν με άλλες κοπέλες!
ταφέρεται ακαριαία διαδικτυακά σε όλη τη γη, η Σαπφώ μας επαναπροσδιορίζεται. Η Σαπφώ στην οποία η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα οφείλει το αρχικό, υπερήφανο Λ. Δεν ξέρω ποια θα είναι η θέση της μέσα σε μια queer κοινωνία που δεν έχει ανάγκη να παλέψει για την αποδοχή, ή έτσι νομίζει, και δεν ξέρω αν οι Λέσβιοι θα διαβάσουν πρώτα τα ποιήματα της Σαπφούς κι ύστερα θα αποφασίσουν αν θα το αντέξουν να μην ντρέπονται μπροστά στη πιθανότητα οι λέξεις αυτές να απευθύνονται από μια γυναίκα σε μιαν άλλη.
Λέσβιες και λεσβίες λέμε τώρα για να τα ξεχωρίζουμε… Τα χρόνια περνάνε, τα θέματα φύλου διδάσκονται πια στα Πανεπιστήμια, κι άλλα φύλα ζητάνε το χώρο τους να υπάρξουν σ’ αυτό το κόσμο και μια ενοχική, για όλο το κακό που προκάλεσε, Δυτική κοινωνία ζητάει απεγνωσμένα τη συγχώρεση, φτάνοντας συχνά στα αντίθετα άκρα. Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα που με-
Τα τελευταία 10 χρόνια, μέσα από περισσότερες από 170 συνεντεύξεις, είχα τη δυνατότητα να ακούσω το πώς νοιώθουν για τη Σαπφώ οι λεσβίες γυναίκες που έρχονται στην Ερεσό. Η αναφορά στο όνομά της γίνεται σχεδόν με δέος, νοιώθοντας υποχρέωσή τους να κρατήσουν τη κληρονομιά της μέσα στους αιώνες, αυτό που ήταν η γυναίκα Σαπφώ, τουλάχιστον απ’ όσα μπορούμε να ξέρουμε.
www.stonisi.gr
Αυτό το άγαλμα έβλεπαν οι πρώτες λεσβίες όταν έρχονταν με το πλοίο, τη Σαπφώ και νόμιζαν πως έρχονται σε ένα νησί όπου η ομοφυλοφιλία είναι αποδεκτή…
17
ΠΛΑΤΕΊΑ
Η Τζέλη Χατζηδημητρίου Εργάστηκε 10 χρόνια στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο ως φωτογράφος πλατώ. Το 1996 εκδίδει το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Το άγιο νερό, οι ιαματικές πηγές της Λέσβου», Το 1997 εκδίδεται από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης το λεύκωμα «39 καφενεία και ένα κουρείο». Το 1998 εκδίδεται το αρχιτεκτονικό λεύκωμα «Σπίτια του 30, μοντέρνα αρχιτεκτονική στη προπολεμική Αθήνα», Το 2000 εκδίδεται πάλι από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης το λεύκωμα «Κύθηρα». Πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση φωτογραφίας το 1995 στη Βενετία με τίτλο «La Grecia vista dalla finestra» και έχει πάρει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις. Το 1999 εξέδωσε συλλογές καρτ-ποσταλ, με λεπτομέρειες ψηφιδωτών της Δήλου και παλιά παραδοσιακά μαγαζιά της Λέσβου που τείνουν να εκλείψουν. Ειδικεύεται στην φωτογράφιση έργων τέχνης και εσωτερικών χώρων, την
Μια γυναίκα υπερήφανη, που είχε το θάρρος της γνώμης της, που δεν δίστασε να εναντιωθεί μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο σε αυτά που θεωρούσε λανθασμένα και να υποστεί τις συνέπειες, ο πρώτος άνθρωπος στο κόσμο που μέσα από τη Τέχνη μιλάει για συναισθήματα κι όχι για ήρωες, Θεούς και πολέμους. Ταυτόχρονα είχα τη δυνατότητα να μιλήσω με πολλούς συντοπίτες για τη Σαπφώ μας. Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για τη ποιήτρια, άλλοι τόσοι τη ξέρουν μόνο για τη σύνδεσή της με τη γυναικεία ομοφυλοφιλία, ελάχιστοι έχουν διαβάσει τη ποίησή της, ακόμα λιγότεροι ξέρουν για το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε, για τα λαμπρά χρόνια της αγαπημένης μας Λέσβου. Δεν τους αδικώ. Αναλογίζομαι πως όλες σχεδόν τις πληροφορίες για τη Σαπφώ, τις έχω πάρει από μελέτες ξένων, σε γλώσσες που δεν είναι η δική μου, από διανοούμενους και ακαδημαϊκούς ξένων χωρών. Γιατί οι Έλληνες ασχολήθηκαν τόσο λίγο με αυτή τη γυναίκα που το όνομά της και τα τραγούδια της ζούνε μέσα στους αιώνες χωρίς στιγμή να χάνουν την αξία τους; Γιατί δεν μπορώ να βρω περισσότερες μεταφράσεις στη δική μας γλώσσα που τη καταλαβαίνω και όπου ακόμα αντηχεί η γλώσσα της Σαπφούς; Πώς λοιπόν να παραπονεθώ για τους Λέσβιους που αγαπώ, αφού ποτέ κανένας δεν μπήκε στο κόπο να μας διδάξει, να μας μιλήσει, να μας εξηγήσει;
αρχαιολογική φωτογραφία και συνεργάζεται με εφημερί-
Για μένα η Σαπφώ είναι μια διαρκής παρουσία στη ζωή μου. Τα λόγια των ποιημάτων της θέ-
δες και περιοδικά. Επίσης αναλαμβάνει τις επιμέλειες των
λησα να κάνω εικόνες, αυτή είναι η έμπνευσή
εντύπων και βιβλίων που περιέχουν δικό της φωτογραφι-
μου κι όταν απογοητεύομαι από το κόσμο,
κό υλικό.
στις λέξεις της γυρίζω για να νιώσω ξανά τη
Από το 2010 καταπιάνεται με τις ταινίες. Η πρώτη είναι «οι
δύναμη που ο λόγος έχει, τη δύναμη που ο
εγγονές της Σαπφούς», ακολούθησαν και άλλες πολλές, όπως «Οι γιαγιάδες», «στην αναζήτηση του Ορφέα», «Ο Δημήτρης και η Δημητρούλα» και άλλες. Πληροφορίες μπορείτε να αντλήσετε από την ιστοσελίδα της www.odoiporikon.com.
Έρωτας έχει. Χωρίς να της στερώ τη σαρκική υπόσταση, ξέρω πως ό,τι και να γίνει, ο ήχος των ποιημάτων της ακόμα κι αν δεν τα καταλαβαίνω, τα λόγια τους ακόμα κι αν οι μεταφράσεις δεν είναι όπως πρέπει, θα είναι για πάντα μέσα στη ψυχή μου, η καλύτερη συ-
www.stonisi.gr
ντροφιά στη μοναξιά μου.
18
ΠΛΑΤΕΊΑ
19
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
Κι η... Σαμφάρα
Το άγνωστο άγαλμα της ποιήτριας που το έκρυψαν στο λόφο πάνω από του Απελή Του ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ Πριν από σχεδόν 60 χρόνια, στις αρχές λέει της δεκαετίας του 1960, κάπου εκεί στα πλάγια του τελωνείου που σχεδιαζόταν να το κατεδαφίσουν και να φτιάξουν την πλατεία Σαπφούς βάλανε ένα άγαλμα της πολυσυζη-
Π
τημένης ποιήτριας. Όχι το γνωστό που ξέρετε όλοι. Ένα άλλο, ολίγον μοντέρνο, ολίγον κακότεχνο για κάποιους, ολίγον περίεργο… Είδε κι απόειδε ο Στρατής Αναστασέλλης, ο «κακός» και δημοσιογράφος αλλά και ταξιτζής για το μεροκάματο, κι έγραψε για τη «Σαμφάρα» που πρέπει να πάρει πόδι… Στα ηνία του Δήμου μας εκείνα τα χρόνια εξόν του «Δάσκαλου» και όχι μόνο στην εκπαίδευση, αλλά και στο ήθος και στη δημοκρατία και τις διαδικασίες της, του αΐδης. Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και άνθρω-
Και το τόλμησε. Άσχημη ξεάσχημη μην την πετάξουμε σε
πος του πολιτισμού, από τα ιερά τέρατα του χώρου σε
καμιά αποθήκη τη «Σαμφάρα». Να τη βάλουμε εκεί που περ-
ετούτο το νησί. Να αναφέρουμε πως στο Δήμο εργα-
πάτησε η ποιήτρια. Μεταξύ ρακί και μεζέδων η πρόταση είχε
ζόταν ένας πολίτης ετούτου του τόπου με άποψη επί-
γίνει ασμένως δεκτή.
σης για τον πολιτισμό, ο Νίκος Δαμδούμης. Δεν ξέρω
Κι η «Σαμφάρα» τοποθετήθηκε στο ύψωμα πάνω από του
θέση… Στη Μυτιλήνη τότε, μισόν μόλις αιώνα πριν, δεν ήταν όλα καλά, ούτε όλα καλά καμωμένα.
Απελή. Λίγοι το ξέρουν ετούτο το άγαλμα, ακόμα πιο λίγοι το επισκέπτονται. Στέκει εκεί πάνω φύλακας άγγελος των αγέρηδων και των ερωτικών συντρόφων που στη σκιά της υμνούν με το δικό τους τρόπο τον έρωτα που και η ποιή-
Μια μέρα το λοιπόν ετούτοι οι παραπάνω κι άλλοι τόσοι,
τρια τίμησε με τους στίχους της.
του Στρατή Αναστασέλλη και των γραφτών του για τη
Αυτή είναι η ιστορία του αγάλματος της «Σαμφάρας». Του
«Σαμφάρα» βοηθούντος, και χωρίς «ποιος είσαι εσύ και ξέρεις ποιος είμαι εγώ» δέχτηκαν πως το άγαλμα ετούτο μπορεί για τον καλλιτέχνη να εικόνιζε τη Σαπφώ, μπορεί να είχε ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία, μπορεί, μπορεί, μπορεί… Αλλά βρε αδερφέ δεν είναι όμορφο.
αγάλματος που προηγήθηκε του γνωστού μαρμάρινου αγάλματος της Σαπφούς που κοσμεί σήμερα την πλατεία (ο Θεός να την κάνει τέτοια) στο κέντρο της πόλης. Ξέρετε… Της πλατείας που διεκδικεί την παγκόσμια πρώτη της χρήσης ως χώρος πάρκινγκ, την ώρα που ο δρόμος χρη-
Τι να κάνουν, τι να κάνουν…
σιμοποιείται για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων και τα
Μου είχε πει ο Στρατής Αναστασέλλης που είχα την τύχη
πεζοδρόμια έχουν γίνει μαγαζιά.
και την τιμή να τον γνωρίσω, να πιω μαζί του ούζο και
Της «Σαμφάρας» που όταν στην πόλη ετούτη είχε δημοτικές
να με τιμήσει με τη φιλία του, πως σκαρφίστηκε μια ιστοwww.stonisi.gr
Τσαμάκια, στο σημερινό Απελή, στη Φυκιότρυπα, κάπου εκεί τέλος πάντων…
κάνανε κακώς. Και δεν δίσταζε κι εκείνος να παίρνει και
ΠΛΑΤΕΊΑ
λοιπόν «του Σαμφέλ(ι)»; Εκεί… Εκεί που είναι τα σημερινά
Απόστολου Αποστόλου ήταν κι ο Θανασός Παρασκευ-
αν δώσανε σε ένα δρόμο το όνομά του, αλλά αν δεν το
20
ανάμεσα σε αυτά τα σημεία. Πού θα γύριζε ολημερίς το
ρία. Η αρχαϊκή πόλη, η πόλη των χρόνων της Σαπφούς ήταν πάνω στη νησίδα που χωρίζονταν από το άλλο νησί με τον Εύριπο, ένα θαλασσινό ποτάμι από τη σημερινή Μητρόπολη μέχρι το καφενείο «ο Ερμής». Ούτε λίγο, ούτε πολύ το κομμάτι της σημερινής οδού Ερμού
αρχές με άποψη για τον πολιτισμό και την αισθητική τολμούσαν να πουν «κρύψτε το άγαλμα ετούτο στου Απελή να μην το βλέπουμε». Τώρα θα με ρωτήσετε γιατί τα έγραψα όλα αυτά… Αλήθεια δεν θυμάμαι…
Αν δεν έχεις πάει στο Σταυρί, δεν ξέρεις από καλό φαγητό! Στο «Οινομαγειρείο του Παπέλ’» μαθαίνεις και την ντοπιολαλιά
Π
Πολύ δύσκολα θα βρούμε ντόπιο να μην έχει επισκεφτεί το Σταυρί ή αλλιώς στου «Παπέλ». Οι καταπληκτικοί μεζέδες, χάχλες γεμιστές, καλό ψημένο κρέας σε διάφορους συνδυασμούς, ντόπια τυριά, κοτόπουλο στα κάρβουνα, ορεκτικά κάθε λογής, ομελέτα με σπαράγγια, βραστά λαχανικά, φρέσκες σαλάτες και άγρια χόρτα και μανιτάρια έχουν γίνει ξακουστοί στο πανελλήνιο και «ρεπορτάζ» σε πανελλαδικά Μέσα Ενημέρωσης. Γι’ αυτό και πολλοί τουρίστες βάζουν το Σταυρί στην Αγιάσο ψηλά στους προορισμούς τους, χειμώνα, καλοκαίρι.
«Φτυστός του Παπέλ’» θα πει ο Βασίλης για τον πατέρα του, επίσης Μιχάλη και ιδρυτή του παραδοσιακού «Οινομαγειρίου» που έφυγε για τη γειτονιά των Αγγέλων το 2019, αλλά άφησε πίσω του πολλές σελίδες γαστρονομικής ιστορίας, ανέκδοτων και σάτιρας για να τις ανακαλούμε.
«Έμπα μέσα τσε δαγκάνου, ούλα είνι φτνά» διαβάζουμε σε μία από τις επιγραφές με τα γνωμικά και ο λογαριασμός στο τέλος το επιβεβαιώνει, οι τιμές είναι πολύ χαμηλές, και ο καιρός δεν μπορεί να χαλάσει ποτέ τη βόλτα στο Σταυρί! Τα γνωμικά μας μένουν στο μυαλό και για κάθε απορία αν δεν καταλαβαίνουμε την ντοπιολαλιά, ο Βασίλης εκτελεί και χρέη… διερμηνέα!
Το Σταυρί (στου Παπέλη), Περιοχή Σταυρί, Αγιάσος, Λέσβος, Τηλέφωνο 22520-22936
www.stonisi.gr
Δροσερό το καλοκαίρι και τόπος συνάντησης για φαγητό για ζευγαράκια, οικογένειες, αλλά και μεγάλες παρέες, ποδηλάτες κι ορειβάτες και κάθε λογής ηλικίες που περιμένουν να εξυπηρετηθούν από τον πάντα καλοσυνάτο και χαμογελαστό Βασίλη Βίγλατζη. Ενίοτε μπορεί να πετύχουν και τον εξάχρονο Μιχαλάκη να κάνει βόλτες με το ποδήλατό του και γκριμάτσες με τα όμορφα μάτια του.
21
ΠΛΑΤΕΊΑ
ΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
Γυναίκα και εμβολιασμός κατά του κορονοϊού, πόσο ασφαλής και απαραίτητος είναι; ΙΩΆΝΝΗΣ ΣΑΛΆΣ Eξειδικευμένος Μαιευτήρας-Γυναικολόγος Τηλέφωνο - Ραντεβού: 22510 21040, 6949 504250 E-mail: mdsalas2001@yahoo.com Ωράριο: Πρωϊνά: Δευτέρα έως Σάββατο 09:00-14:00 Απογεύματα: Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 18:00-20:30
Μ
ε βάση τις οδηγίες της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής εταιρίας και των επίσημων αποτελεσμάτων που έχουν ανακοινωθεί από παγκόσμιες έρευνες θεωρείτε πλέον ασφαλές ο εμβολιασμός των γυναικών. Τώρα πλέον όλοι γνωρίζουμε ότι οι έγκυες γυναίκες μπορούν να εμβολιαστούν κατά την διάρκεια της κύησης σε όλα τα τρίμηνα .Ας μην ξεχνάμε ότι η κύηση θεωρείτε παράγοντας υψηλού κινδύνου και αν λάβουμε υπόψιν μας τις επιπλοκές από την νόσηση τότε η πρόληψη μέσω του εμβολιασμού είναι αναγκαία. Επίσης ο εμβολιασμός επιτρέπεται κατά την διάρκεια του θηλασμού και έτσι προσφέρεται παθητική ανοσία στο νεογνό.
Οι γυναίκες που θέλουν να μείνουν έγκυες ,που ακολουθούν θεραπεία για υπογονιμότητα ή βρίσκονται σε διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορούν να εμβολιαστούν. Με βάση των επιστημονικών δεδομένων που υπάρχουν προτείνεται η χρήση εμβολίων τεχνολογίας mRNA κατά την διάρκεια της κύησης. Για τα εμβόλια με αδρανοποιημένους ϊους ακόμη δεν υπάρχουν στοιχεία για τις επιπτώσεις τους κατά την διάρκεια της κύησης. Επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι εάν επιβάλλεται η χρήση άλλου εμβολίου μπορεί να γίνει με διαφορά δύο εβδομάδων, εκτός εάν είναι άκρως απαραίτητο -ζωτικής σημασίας τότε μπορεί να γίνει και νωρίτερα.Η
ΕΥΣΤΡΑΤΊΑ ΡΕΠΆΝΗ Λογοθεραπευτής Τηλέφωνο: 22510 37624, 6940201710 E-mail: stratoula.rpn@gmail.com Διεύθυνση: Καβέτσου 10, 2ος όροφος
Ό
www.stonisi.gr
ταν ακούμε τη λέξη καλοκαίρι στο μυαλό μας έρχονται η θάλασσα, τα μπάνια, η ξεκούραση, οι διακοπές. Σχεδόν κανείς δε θέλει να κάνει μαθήματα και να διαβάζει, ιδίως τα παιδιά. Γιατί λοιπόν να κάνει το παιδί μου λογοθεραπεία το καλοκαίρι;
22
ΠΛΑΤΕΊΑ
Οι συνεδρίες λογοθεραπείας δεν έχουν τη μορφή του «κλασικού» σχολικού μαθήματος. Η συνεδρία δεν είναι μάθημα ούτε παιχνίδι, είναι το ενδιάμεσο. Ο λογοθεραπευτής προσαρμόζει τη συνεδρία στις δυνατότητες, τις ανάγκες και την ηλικία του παιδιού με διασκεδαστικό τρόπο. Σκοπός του λογοθεραπευτή είναι το παιδί να έχει κατακτήσει το στόχο της εκάστοτε συνεδρίας και να φεύγει χαρούμενο και ευχαριστημένο. Ωστόσο, πολλές φορές σκεφτόμαστε: «Καλοκαίρι είναι, ας μη το ζορίσω, ας παίξει, θα το δούμε από Σεπτέμβρη». Έτσι όμως το παιδί χάνει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο θα μπορούσε να δουλευτεί πολύ καλά γιατί δεν έχει σχολείο. Το καλοκαίρι υπάρχει περισσότερος ελεύ-
προσωπική μου άποψη είναι ότι ο εμβολιασμός εκτός που εξασφαλίζει την προσωπική ανοσία είναι δείγμα υπευθυνότητας προς την κοινωνία.
Λογοθεραπεία και καλοκαίρι…
θερος χρόνος, καλύτερη διάθεση και περισσότερη όρεξη. Τα παιδιά που χρειάζονται λογοθεραπεία είναι καλύτερα να την ξεκινούν πριν την έναρξη του σχολικού έτους για να μη ζοριστούν με το βεβαρημένο πρόγραμμα. Από Σεπτέμβρη μαζί με το σχολείο ξεκινούν και άλλες τόσες δραστηριότητες που κουράζουν το παιδί και σωματικά και πνευματικά. Εννοείται πως η ξεκούραση και το αίσθημα ξεγνοιασιάς του παιδιού είναι πολύτιμο, ωστόσο μια μεγάλη διακοπή από το πρόγραμμα παρέμβασης του παιδιού ή μια καθυστέρηση στην έναρξη της παρέμβασης ενώ έχει εντοπιστεί από τους γονείς η δυσκολία και ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά που ετοιμάζονται για την είσοδο στην 1η Δημοτικού, πιθανά να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην εξέλιξη του. Κάποιες συμβουλές: • Αν ο παιδαγωγός παρατήρησε κάποια δυσκολία το Μάιο, δηλαδή μερικούς μήνες πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς και ενημέρωσε γι’ αυτό, υπάρχει ο απαι-
τούμενος χρόνος αυτή να διορθωθεί σε ένα μεγάλο βαθμό μέχρι το Σεπτέμβριο. • Μην διστάσετε και κλείστε ένα ραντεβού με τον λογοθεραπευτή, ώστε να αξιολογηθεί η σχολική ετοιμότητα του παιδιού σας και να συζητήσετε για την όποια δυσκολία έχετε εντοπίσει. • Το παιδί δεν πρέπει να στερείται το παιχνίδι αλλά δεν πρέπει να παραμελούνται και οι δυσκολίες στο λόγο -όταν υπάρχουν- για να μην εξελιχθούν σε διαταραχές λόγου και μαθησιακές δυσκολίες! • Περάστε ένα όμορφο και ήρεμο καλοκαίρι με τα παιδία σας. Διαβάστε βιβλία μαζί τους. Παίξτε. Αναθέστε τους ευθύνες (π.χ. να συμμαζέψουν τα παιχνίδια τους, να στρώσουν το τραπέζι). • Βρείτε καινούρια παιχνίδια στην παραλία και δημιουργήστε συζητήσεις που να αναφέρονται στην εποχή που διανύουμε (φρούτα, λαχανικά, ενδυμασία) και βοηθήστε το παιδί να εμπλουτίσει το λεξιλόγιο.
ο γλαύκωμα είναι μία πάθηση του οφθαλμού, η οποία αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες τύφλωσης, σε παγκόσμια κλίμακα. Σταδιακά οδηγεί σε προοδευτική βλάβη του οπτικού νεύρου και προκαλείται κυρίως από την αυξημένη πίεση εντός του οφθαλμού. Αποτέλεσμα είναι η μείωση της ευαισθησίας των γαγγλιακών κυττάρων και ενώ η νόσος προχωράει, το γλαύκωμα χαρακτηρίζεται από απώλεια περιφερειακής όρασης μέχρι και ολική τύφλωση. Όλοι άνω των 40 ετών είναι αναγκαίο να υποβάλλονται σε οφθαλμολογικό έλεγχο κάθε δύο χρόνια, ιδίως αν υπάρχει κληρονομικότητα γλαυκώματος.Σκοπός της εκάστοτε θερα-
πείας είναι η αποτροπή της επιδείνωσης της κατάστασης, αφού το γλαύκωμα θεωρείται μία μη αναστρέψιμη ασθένεια. Συμπτώματα Τις περισσότερες φορές το γλαύκωμα δεν δίνει κανένα σύμπτωμα και διαγιγνώσκεται τυχαία σε οφθαλμολογικό έλεγχο. Συνήθως ο ασθενής επισκέπτεται τον οφθαλμίατρο στο τελευταίο στάδιο της νόσου όπου και παρατηρεί πλέον σημαντική απώλεια όρασης. Τύποι γλαυκώματος Χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας Αυτή είναι και η πιο συνηθισμένη μορφή γλαυκώματος.
Γλαύκωμα κλειστής γωνίας Λιγότερο συχνός τύπος γλαυκώματος, στον οποίο η πίεση στα μάτια ανεβαίνει πολύ γρήγορα και ξαφνικά. Δευτεροπαθές γλαύκωμα Συνήθως είναι αποτέλεσμα τραυματισμού ή οφθαλμικής φλεγμονής στο μάτι. Συγγενές γλαύκωμα Τα παιδιά που γεννιούνται με γλαύκωμα, παρουσιάζουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους θολά μάτια, φωτοευαισθησία και δακρύρροια. Διάγνωση Στην συνήθη εξέταση ο οφθαλμίατρος θα λάβει το ιστορικό σας και θα μετρήσει την οπτική οξύτητα. Η βιομικροσκόπηση και τονομέτρηση καθώς και ο έλεγχος του οπτικού
ΜΑΡΊΑ ΒΕΡΒΈΡΗ Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος ΜSc στην Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων University of Leiden, Netherlands Τηλέφωνο: 2251048933 & 6945447016 E-mail: mariaververi@hotmail.com Διεύθυνση: Καβέτσου 17 Ιστοσελίδα: mariaververi.blogspot.gr Ωράριο: Δέχεται καθημερινά με ραντεβού
Κ
αθώς πλησιάζει η περίοδος των εξετάσεων, η αγωνία και το άγχος των μαθητών αλλά και των γονιών, αυξάνεται σημαντικά. Το άγχος και η ψυχολογική φόρτιση που συνοδεύει τις εξετάσεις μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες στην ψυχική κατάσταση των μαθητών και των γονέων, προκαλώντας ακόμα και οικογενειακές εντάσεις και συγκρούσεις Τι εννοούμε λοιπόν όταν μιλάμε για το στρες των εξετάσεων; Το στρες των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθει ο μαθητής μήπως απογοητεύσει τους γονείς του και μήπως δεν καταφέρει να ικανοποιήσει τόσο τις δικές τους προσδοκίες όσο και τις προσδοκίες που έχει ο ίδιος από τον εαυτό του. Σε όλο αυτό τον κύκλο, μεγάλο ρόλο παίζει και η ήδη υπάρχουσα αυτοεκτίμηση του παιδιού. Το παιδί, που κατά ένα μεγάλο
νεύρου με βυθοσκόπηση, είναι απαραίτητες εξετάσεις. Δεν αρκεί μόνο η μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης καθώς πολλές φορές στο γλαύκωμα δεν εμφανίζεται αυξημένη η πίεση στο μάτι. Αν ο γιατρός το κρίνει αναγκαίο, μπορεί να προχωρήσει και σε περαιτέρω εξετάσεις όπως είναι η τομογραφία οπτικού νεύρου (SLO), η μέτρηση της ροής του αίματος του οπτικού νεύρου (BFA) κ.α. Θεραπεία Αποτελεσματική θεραπεία για την εξαφάνιση του γλαυκώματος δεν υπάρχει. Αλλά με τις κατάλληλες μεθόδους προλαμβάνεται η παγίωση της πάθησης και προστατεύεται επαρκώς το οπτικό νεύρο. Επιπλέον μειώνεται η ενδοφθάλμια πίεση σε περίπτωση που είναι υψηλή.
Κατανοώντας τον έφηβο που δίνει εξετάσεις...
μέρος, είναι ο καθρέφτης των γονιών του, κουβαλά τις περισσότερες φορές, τις ελπίδες, τις ματαιώσεις, τα μελλοντικά σχέδια και τα όνειρα της μαμάς και του μπαμπά, ενώ έχει και τα δικά του όνειρα και σχέδια για τη ζωή του. Το στρες των εξετάσεων λοιπόν, δεν έχει να κάνει με ένα μόνο αίτιο αλλά είναι πολυπαραγοντικό και έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία του κάθε παιδιού, την νοοτροπία της οικογένειας και κυρίως με τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς τόσο του ίδιου του μαθητή όσο και των γονέων του. Στάση Γονέων Πολλές φορές οι εξετάσεις των παιδιών γίνονται το επίκεντρο της οικογενειακής ζωής. Οι γονείς, θέλοντας να στηρίξουν το παιδί τους, δημιουργούν ένα κλίμα όπου όλη η οικογένεια ζει στον ρυθμό των εξετάσεων, αλλά κάποιες φορές αυτή η συμ-
μετοχή υπερβαίνει τα όρια, το κλίμα φορτίζεται και το ίδιο το παιδί βιώνει μεγαλύτερο άγχος. Οι γονείς λοιπόν, είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσουν ότι δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μεταδίδουν τις δικές τους προσδοκίες και επιθυμίες στα παιδιά. Επίσης, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι το κυριότερο για τον μαθητή σε αυτήν την τόσο απαιτητική περίοδο της ζωής του, είναι να νιώθει ότι οι γονείς του είναι πάντα δίπλα του διαθέσιμοι να τον φροντίσουν, να τον ακούσουν και να τον συμβουλεύσουν αν τους ζητηθεί. Επιπλέον, οι γονείς πρέπει να αποσυνδέσουν τη σχέση τους, την αγάπη για τα παιδιά τους από τις επιτυχίες ή αποτυχίες τους. Είναι σημαντικό για το παιδί να αντιληφθεί ότι οι εξετάσεις αφορούν το ίδιο κατά κύριο λόγο και όχι τους γονείς του. Εκείνοι απλά θα είναι συνοδοιπόροι ταυ σε αυτό το ταξίδι
www.stonisi.gr
Τ
Τι είναι το γλαύκωμα;
ΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
ΧΡΙΣΤΊΝΑ ΚΟΥΤΖΆ Οφθαλμίατρος Τηλέφωνο: 2251044664, 6944363959 Ε-mail:info@koutza.gr Διεύθυνση: Καβέτσου 10,Μυτιλήνη Ιστοσελίδα: www.koutza.gr
23
ΠΛΑΤΕΊΑ
ΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
ΑΓΓΕΛΙΚΉ ΜΥΡΟΓΙΆΝΝΗ Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Τηλέφωνο: 22513 06808, 6984 458711 E-mail: a.myrogianni@gmail.com Διεύθυνση: Ηλία Βενέζη 24, Μυτιλήνη Δέχεται κατόπιν ραντεβού
Π
ολλοί θα έχουμε παρατηρήσει ότι μετά την διακοπή του καπνίσματος πολλές φορές παρατηρείται αύξηση του σωματικού βάρους αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η νικοτίνη, το πιο ενεργό συστατικό του καπνού, αυξάνει ελαφρά το βασικό μεταβολισμό άρα αυξάνονται οι καύσεις, με την διακοπή του καπνίσματος μειώνεται ο βασικός μεταβολισμός και αυτό βοηθάει στην αύξηση του σωματικού βάρους. Η νικοτίνη αυξάνει την ενέργεια που χρησιμοποιεί ο οργανισμός συνεπώς όταν μειωθεί ή καταργηθεί η νικοτίνη μειώνεται και η χρησιμοποιούμενη ενέργεια.
www.stonisi.gr
Έχει παρατηρηθεί ότι το κάπνισμα λειτουργεί ώς κατασταλτικό της όρεξης επηρεάζοντας συγκεκριμένα σημεία του εγκε-
24
ΠΛΑΤΕΊΑ
Γιατί η διακοπή καπνίσματος επηρεάζει την διατροφή μας & συνάμα το σωματικό μας βάρος;
κάπνισμα αυτοί επανέρχονται στα φυσιολογικά τους επίπεδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η γεύση των τροφίμων που παλιότερα ο καπνιστής κατανάλωνε τώρα να τα αντιλαμβάνεται διαφορετικά και συνάμα να καταναλώνει μεγαλύτερες Με τη διακοπή του καπνίσμα- ποσότητες γευμάτων επειδή τος, “βελτιώνεται” η αίσθηση του αρέσουν γευστικά. της “πείνας” όσο και η γευστική ικανότητα των καπνιστών με Πολλές φορές το κάπνισμα λειαποτέλεσμα το φαγητό να γίνε- τουργεί ως αγχολυτικό, όταν όμως διακοπεί ή μειωθεί, την ται πιο ελκυστικό. θέση του την αντικαθιστά το Η συνήθεια του να κρατάει φαγητό με αποτέλεσμα όταν το κάποιος το τσιγάρο αντικαθί- άτομο δεν αισθάνεται καλά, ή σταται με το κρατάει ένα μικρο- βιώνει στρεσσογόνες καταστάγεύμα το οποίο συνήθως είναι σεις ενώ παλιότερα κατέφευγε θερμιδογόνο σνακ. στο τσιγάρο τώρα καταφεύγει στην κατανάλωση γευμάτων Ανάλογα με το χρονικό διάπου του προσφέρουν ευχαρίστημα και την ποσότητα των στηση και μέσω αυτού αισθάτσιγάρων που καπνίζει ένας νεται πολύ καλύτερα. καπνιστής μπορεί να παρατηρηθεί ότι αλλοιώνονται οι Πολλοί καπνιστές χρησιμοποιγευστικοί κάλυκες της γλώσ- ούν το κάπνισμα ως εναλλακτισας του, όταν όμως “κοπεί” το κή λύση απώλειας σωματικού φάλου που σχετίζονται με το αίσθημα της πείνας έτσι όταν μειωθεί ή διακοπεί το κάπνισμα αυξάνεται η όρεξη και συνεπώς η επιθυμία για κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας γευμάτων.
βάρους καθώς το κάπνισμα μειώνει την όρεξη και προκαλεί κορεσμό με αυτόν τον τρόπο δεν καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες γευμάτων, όταν όμως διακοπεί το κάπνισμα έχει σαν αποτέλεσμα να καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες με απόρροια να αυξηθεί το βάρος πολύ περισσότερο από τα φυσιολογικά επίπεδα. Εάν επιθυμείτε να διακόψετε το κάπνισμά σας προσπαθήστε να οργανώσετε καλύτερα τα γεύματα σας μέσα στην ημέρα κάνοντας τουλάχιστον 5 γεύματα ώστε να μην αισθάνεσθε έντονα το ερέθισμα και πείνας, επιπλέον εντάξτε στο πρόγραμμα σας μία ήπια φυσική δραστηριότητα η οποία θα σας αυξήσει τις καύσεις σας και θα σας κάνει να αισθάνεσθε καλύτερα.
Το νησί της Λέσβου, χωρίς αμφιβολία είναι μια γη πλούσια, ένας τόπος με χαρίσματα, προικισμένος με φυσικές ομορφιές που εμπνέουν την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα. Μέσα από τα πέτρινα τοπία, τις θάλασσες και τα εκατομμύρια λιόδεντρα, μπορεί κανείς να αναζητήσει την επαφή του με το Θεό και τους ανθρώπους κι όλα εκείνα που μπορούν να κάνουν τη ζωή του μοναδική. Ένα από τα πιο σημαντικά, ανεκμετάλλευτα ωστόσο μέχρι σήμερα, χαρίσματα της Λεσβιακής γης είναι οι ιαματικές πηγές του νησιού, κληρονομιά της φύσης από το ηφαιστιογενές μακρινό παρελθόν του τόπου μας που χάνεται στα βάθη των αιώνων και μας ταξιδεύει στην εποχή της δημιουργίας του κόσμου. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν από 21,5 με 16,5
εκατομμύρια χρόνια προίκισε τη Λέσβο με σημαντικές θερμές πηγές. Η θέρμανση των νερών συνδέεται με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που εκδηλώθηκε στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου λόγω καταβύθισης της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική. Το ρευστό μάγμα που δημιουργείται είναι ελαφρύτερο από τα υπόλοιπα υλικά, με αποτέλεσμα να κινείται προς τα πάνω και να φτάνει στην επιφάνεια της γης όπου και σχηματίζει τα μεγάλα ηφαίστεια που συναντώνται σήμερα στη Λέσβο, της Βατούσας, του Λεπετύμνου, της Άγρας, της Ανεμότιας και του Μεσότοπου. Στη Λέσβο οι σημαντικότερες θερμές πηγές βρίσκονται στον Πολιχνίτο, που είναι οι θερμότερες της Ευρώπης, στο Λισβόρι, στη Θερμή, στον Κόλπο Γέρας, στην Εφταλού, η οποία αποτελεί την πιο ραδιενεργή θεραπευτική πηγή της Λέσβου, στην Άργενο και στην Παναγιά Κρυφτή
www.stonisi.gr
T
Της ΜΑΡΙΑΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΕΝΤΌΣ ΚΙ ΕΚΤΌΣ ΠΛΑΤΕΊΑΣ
«Το νερό που γιατρεύει το σώμα και χαϊδεύει την ψυχή...»
25
ΠΛΑΤΕΊΑ
Ταξιδεύουμε στις ιαματικές πηγές της Λέσβου... στις γνωστές και στις άγνωστες. Κολυμπάμε στα πολύτιμα νερά τους που αναβλύζουν εδώ και χιλιετίες από τα σπλάχνα της γης. Μιλάμε με τους ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους σε αυτά. Ο Δρ Ζήσης Αγγελίδης, η Δέσποινα Καλλιάλη ο Αντώνης Τσελεπιδάκης και ο Γιάννης Σπιλάνης καταθέτουν την εμπειρία τους και μιλούν για τις προοπτικές ανάπτυξης του ιαματικού τουρισμού στον τόπο μας.
στο Πλωμάρι. Μικρότερες πηγές, λιγότερες γνωστές όμως, υπάρχουν σε πολλές περιοχές του νησιού, σε μικρή ή μεγαλύτερη απόσταση από τις υφιστάμενες. Οι ιαματικές πηγές και τα χαρακτηριστικά τους Πηγές Πολιχνίτου Στις θερμές πηγές του Πολιχνίτου η θερμοκρασία του νερού φτάνει στους 87,6 βαθμούς κελσίου. Το ζεστό νερό που κυκλοφορεί κάτω από την επιφάνεια της γης πλησιάζει τους 400 βαθμούς. Όλες οι θερμοπηγές Πολιχνίτου είναι χλωριονατριούχες. Θεραπευτικές ιδιότητες: Χρόνιοι ρευματισμοί, αρθρίτιδες, ισχιαλγίες, νευραλγίες, γυναικολογικές και δερματικές παθήσεις. Πηγές Λισβορίου Κοντά στην εκκλησία Αγίου Ιωάννη και στο χείμαρρο του Γλυφιά αναβλύζει το ζεστό ιαματικό νερό με θερμοκρασία 69 βαθμούς κελσίου και ραδιενέργεια 2,5 Mache. Η θερμή πηγή Λισβορίου χαρακτηρίζεται ως χλωριονατριούχα. Πηγές Αργένου Η θερμοπηγή της Αργένου ή «Μεγάλα Θέρμα» όπως είναι γνωστή αναβλύζει στην παραλία. Το νερό έχει θερμοκρασία 86 βαθμούς κελσίου. Πρόκειται για μια χλωρονατριούχο πηγή με σχετικά μειωμένη περιεκτικότητα σε ανθρακικά και μαγνήσιο και αυξημένη περιεκτικότητα σε ασβέστιο και θειικά σε σύγκριση με το νερό των θερμοπηγών του Πολιχνίτου. Πηγές Εφταλού Οι θερμές πηγές της Εφταλούς συνδέονται άμεσα με την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Λεπετύμνου. Η θερμοκρασία του νερού είναι 43,6
www.stonisi.gr
έως 46,5 βαθμοί κελσίου και εμφανίζει
26
ΠΛΑΤΕΊΑ
αβλαβή ραδιενέργεια 14,7 Mache. Αποτελεί την πιο ραδιενεργή θεραπευτική πηγή της Λέσβου. Θεραπεία: Ρευματισμών, αρθριτισμού, ισχιαλγί-
ας, νευραλγίας, ψαμμιάσεως, χολολιθιάσεως, γυναικολογικών και δερματικών παθήσεων. Θερμές Πηγές Κόλπου Γέρας Το νερό αναβλύζει μέσω του μεγάλου ρήγματος με διεύθυνση ΒΔ – ΝΑ που οριοθετεί την ανατολική ακτή του κόλπου. Η θερμοκρασία του νερού είναι 39,7 βαθμού κελσίου και η πηγή ορίζεται ως χλωριονατριούχος. Στο νερό περιέχονται χλωριούχο αμμώνιο, βρωμιούχο νάτριο, νιτρικό κάλιο, χλωριούχο ασβέστιο, χλωριούχο μαγνήσιο κ.λπ. Θεραπευτικές ιδιότητες: Ρευματισμών, αρθρίτιδας, γυναικολογικών παθήσεων, χολολιθίασης, ψαμμιάσεως, βρογχίτιδας, ζαχαροδιαβήτου. Πηγές Λουτρόπολης Θερμής Η πηγή της Λουτρόπολης Θερμής χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα για ιαματικούς σκοπούς. Η θερμοκρασία του νερού είναι 49,9 βαθμοί κελσίου και εμφανίζει πολύ αυξημένη αλατότητα. Θεραπευτικές ιδιότητες: Ρευματισμοί, αρθριτισμοί, λίθοι νεφρού, νοσήματα ήπατος γυναικολογικές παθήσεις, παθήσεις κυκλοφοριακού συστήματος, πεπτικού συστήματος, δερματικές παθήσεις, παθήσεις αρτηριοσκληρώσεων, ισχιαλγίας, οσφυαλγίας και παθήσεις νεύρων Πηγές Κρυφτής στο Πλωμάρι Οι πηγές της Κρυφτής χαρακτηρίζονται από την έξοδο θερμού νερού μέσα από τα απότομα βράχια του φαραγγιού. Πρόκειται για χλωρονατριούχες πηγές με ιαματικές ιδιότητες. Η θερμοκρασία του νερού που αναβλύζει στην ξηρά είναι περίπου 45 βαθμοί κελσίου ενώ στα σημεία που αναβλύζει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, όπου τα θερμά νερά αναμιγνύονται με το νερό της θάλασσας, η θερμοκρασία είναι περίπου 30 βαθμοί κελσίου.
27
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
Τι μπορούμε να κάνουμε – οι απόψεις του Δρ Ζήση Αγγελίδη Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απόψεις και οι θέσεις του Καθηγητή Υδρογεωλογίας του Α.Π.Θ. Ζήση Αγγελίδη, ο οποίος γνωρίζει μία προς μία όλες τις ιαματικές πηγές της χώρας μας και τις ιδιότητές τους. Ο κ. Αγγελίδης, έχει επισκεφθεί πολλές φορές τη Λέσβο και τις πηγές της ενώ έχει συνεργαστεί κατα καιρούς με την τοπική αυτοδιοίκηση και φορείς του τόπου μας για την εκπόνηση σχεδίων αξιοποίησης των ιαματικών μας πηγών. «Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα», αναφέρει ο Ζ. Αγγελίδης είναι ότι δεν υπάρχει η αναγνώριση της υδροθεραπείας ως μεθόδου θεραπείας και αγωγής υγείας, λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεδομένου αυτού, πώς ο Ευρωπαίος που δικαιούται κάλυψη της θεραπείας του από τον ασφαλιστικό του φορέα, θα έρθει στην Ελλάδα; Σε ότι αφορά στην περίπτωση της Λέσβου, πιστεύω ότι η καλύτερη αξιοποίηση θα μπορούσε να γίνει τρόπους προσιτούς στους επισκέπτες και κυρίως στη νεολαία η οποία επιλέγει τη λουτροθεραπεία σε ιαματικά νερά, ως μορφή ψυχαγωγίας και ευεξίας. Η θαλασσοθεραπεία με ιαματικά νερά πιστεύω ότι μπορεί να αποτελέσει την πιο εύκολη, προσιτή και προσοδοφόρα για τον τουρισμό της Λέσβου επιλογή. Θα πρότεινα μεταξύ άλλων τη δημιουργία σε 20 τουλάχιστον σημεία μικρών τεχνητών πισίνων, λακκούβων αν το θέλετε, γούρνες δηλαδή, όπου ο κόσμος με ένα συμβολικό ποσό θα μπορεί να μπαίνει και να χαίρεται τα ιαματικά νερά. Τέτοιες όμορφες εγκαταστάσεις μπορούν να γίνουν στην Άργενο, στην Εφταλού και στην Κρυφτή στο Πλωμάρι. Το μοντέλο αυτό έχουν υιοθετήσει πολλές περιοχές στη χώρα μας με σημαντικά οφέλη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Κως, η Αιδηψός ακόμη και η Ικαρία που στρέφεται σε αυτή τη μορφή αξιοποίησης. Γιατί όχι λοιπόν και η Λέσβος;
www.stonisi.gr
Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλές δυνατότητες να φέρει κανείς το ζεστό ιαματικό νερό στην παραλία, με έναν αγωγό και να δημιουργήσει μικρές φυσικές εγκαταστάσεις θαλασσοθεραπείας. Αυτή η μέθοδος είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε Ιταλία και Πορτογαλία. Εμείς θα μπορούσαμε στη Λέσβο να το εφαρμόσουμε στην Πέτρα, στα Βατερά ακόμη και στην Εφταλού, αξιοποιώντας γνωστές και άγνωστες πηγές που υπάρχουν εκεί.
28
ΠΛΑΤΕΊΑ
Μία πολύ καλή επένδυση και ενέργεια θα ήταν ακόμη η μίσθωση του ιαματικού νερού στα ξενοδοχεία. Ιδανική λύση κατά την άποψή μου για πολλές περιοχές του νησιού, όπως Μόλυβος, Πέτρα, Θερμή ακόμη και Πολιχνίτος.
Δέσποινα Καλιάλη: «Στα Θέρμα του Κόλπου Γέρας όλα περιστρέφονται γύρω από το νερό» Σήμερα η μόνη εγκατάσταση ιαματικών λουτρών που λειτουργεί στη Λέσβο είναι τα ιαματικά λουτρά Θέρμα στον Κόλπο της Γέρας τα οποία από το 2015 έχουν μισθωθεί από την Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Λέσβου (ΑΔΕΛ) στη Δέσποινα Καλιάλη. Όπως αναφέρει η ίδια, ήταν λάτρης των ιαματικών νερών και των θεραπευτικών δράσεων που προσφέρουν για πολλά χρόνια, έχοντας επισκεφθεί εγκαταστάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. «Η φιλοσοφία της δραστηριότητας που έχουμε ξεκινήσει εδώ και 6 χρόνια», αναφέρει η Δέσποινα Καλιάλη «είναι η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση και ανάδειξη του ιαματικού νερού. Τα Θέρμα δεν είναι ένα όμορφο τοπίο, ή μια όμορφη καφετέρια ή ένας απλός χώρος ευεξίας, τα Θέρμα είναι ιαματικά λουτρά και έτσι θα παραμείνουν. Δεν κάναμε παρεμβάσεις και προσθήκες από τότε που ξεκινήσαμε παρά μόνο όσα θεωρούσαμε απαραίτητα για να αναδείξουμε τον ιαματικό πόρο μέσα από ενέργειες και δραστηριότητες και να δώσουμε τη δυνατότητα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας να έρθουν και να γνωρίσουν από κοντά αυτό το θαύμα της φύσης. Διατηρήσαμε αυτούσιες τις παλιές εγκαταστάσεις και τις πισίνες ανδρών και γυναικών, ενώ προσθέσαμε κάποιους ατομικούς λουτήρες και χώρους μασάζ στις εγκαταστάσεις του εστιατορίου το οποίο σήμερα λειτουργεί ως αναψυκτήριο για όσους έρχονται να απολαύσουν το μπάνιο τους. Εξωτερικά έχουν τοποθετηθεί, υδρομασάζ, σάουνα και μια εξωτερική πισίνα. Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η δραστηριότητά μας στα Θέρμα, θέλαμε να δώσουμε τη δυνατότητα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας να έρθουν κοντά μας. Διατηρήσαμε την τιμή του εισιτηρίου σε χαμηλά επίπεδα και με χαρά είδαμε τους συμπολίτες μας να ανταποκρίνονται και να αγκαλιάζουν την προσπάθειά μας για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Είδαμε τους νέους να έρχονται για ψυχαγωγία, ευεξία και μασάζ. Είδαμε τους λίγο μεγαλύτερους να έρχονται για λόγους ευεξίας και υγείας και τους ηλικιωμένους να έρχονται στοχευμένα μετά από τη σύσταση των γιατρών τους. Η διαχείριση μιας τέτοιας δραστηριότητας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το Φεβρουάριο του 2019 καταφέραμε έπειτα από πολύ αγώνα να πάρουμε την πιστοποίηση του φυσικού πόρου και τον Ιούλιο του 2019 τα Θέρμα του Κόλπου της Γέρας πήραν το μόνιμο σήμα λειτουργίας. Είμαστε η ένατη δραστηριότητα της χώρας που πήρε μόνιμο σήμα λειτουργίας από τις συνολικά 23 που έχουν αυτή την πιστοποίηση μέχρι σήμερα».
29
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
Αντώνης Τσελεπιδάκης: «Στον Πολιχνίτο πρέπει να γίνει επένδυση άνω των 3.000.000 ευρώ»
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμπειρία του Αντώνη Τσελεπιδάκη διαχειριστή των εγκαταστάσεων των ιαματικών πηγών Πολιχνίτου, για 15 χρόνια και συγκεκριμένα από τον Ιανουάριο του 2004 έως τον Οκτώβριο του 2019. «Στις εγκαταστάσεις του Πολιχνίτου», αναφέρει ο Αντώνης Τσελεπιδάκης, οι παρεμβάσεις που έγιναν ήταν οι ελάχιστες δυνατές, «αφού γενικά δεν υπήρχε δυνατότητα και σχετική νομοθετική κάλυψη για να γίνουν εκτεταμένες εργασίες και προσθήκες. Λειτουργούσαν οι παραδοσιακές γούρνες, ανδρών και γυναικών ενώ φτιάξαμε και κάποιες ατομικές μπανιέρες. Η καφετέρια που λειτουργούσε ήταν παράνομη χωρίς άδεια. Από εκεί και πέρα η κίνηση ήταν ικανοποιητική ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Υπήρχε μεγάλη επισκεψιμότητα από Έλληνες και Ευρωπαίους, κυρίως Γερμανούς, οι οποίοι γνώριζαν για τις σπάνιες ιδιότητες της πηγής. Όλα πήγαιναν καλά έως το 2010 που ξεκίνησε η οικονομική κρίση. Προσπαθήσαμε και εν μέρει τα καταφέραμε να σταθούμε όρθιοι ως επιχείρηση μετά από αυτό το χτύπημα, με στοχευμένες ενέργειες και προβολή. Από το 2010 έως το 2015 αν και με μειωμένη κίνηση στεκόμασταν ακόμη στα πόδια μας. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε το 2015 με τη μεταναστευτική κρίση. Η άποψη μου για την αξιοποίηση των πηγών του Πολιχνίτου, την οποία έχω πει και στη Δημοτική Αρχή της Δυτικής Λέσβου, όταν έγινε μια σχετική συζήτηση πριν αποχωρήσω, είναι ότι πρέπει να γίνει διεθνής διαγωνισμός με προτάσεις άνω των 3 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε να δημιουργηθούν στην περιοχή σύγχρονες λουτρικές εγκαταστάσεις με υπηρεσίες θεραπευτικού χαρακτήρα και χαρακτήρα ευεξίας. Ανάλογη επένδυση μπορεί να γίνει και στο Λισβόρι μικρότερου όμως προϋπολογισμού κοντά στις 500.000 ευρώ».
Γιάννης Σπιλάνης «Συνδέουμε τα ιαματικά νερά με την κουλτούρα των νησιών μας»
www.stonisi.gr
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θέσεις και οι απόψεις του Γιάννη Σπιλάνη, προέδρου της Επιτροπής Ιαματικού Τουρισμού και Τουρισμού Ευεξίας, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την ανάπτυξη των ιαματικών πηγών στη Λέσβο:
30
ΠΛΑΤΕΊΑ
«Η επαναλειτουργία των θερμοπηγών της Λέσβου πρέπει να σηματοδοτήσει μια στροφή από τον ιαματικό τουρισμό των ανθρώπων με παθήσεις στον τουρισμό ευεξίας των ανθρώπων που αναζητούν μια νέα σωματική και ψυχική ισορροπία μέσα στη σημερινή ζωή που είναι γεμάτη στρες. Η πελατεία υπάρχει, και αυξάνεται με γοργό ρυθμό, και περιμένει τους προορισμούς που θα προσφέρουν το προϊόν που αναζητούν. Η «Επιτροπή Ιαματικού Τουρισμού και Τουρισμού Ευεξίας» εργάζεται για να διαμορφώσει το νέο μοντέλο που δεν θα αντιγράφει τα πρότυπα των ιαματικών πόλεων της Ευρώ-
πης, αλλά θα βασίζεται στην ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών, πολιτιστικών και παραγωγικών χαρακτηριστικών του νησιού. Στοχεύουμε στη δημιουργία ενός νησιωτικού μοντέλου ευεξίας που θα βασίζεται σε μοναδικές εμπειρίες που θα επιτρέπουν στον επισκέπτη να φεύγει «αναγεννημένος» για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Η σύνδεση του γλυκού με το αλμυρό νερό που βιώνουν οι επισκέπτες της Εφταλούς, της Θερμής αλλά και της Παναγιάς της Κρυφτής είναι κάτι το μοναδικό για να συνδεθεί με τους ελαιώνες του Πλωμαρίου, τον μοναδικό Μόλυβο, το ούζο, το λαδοτύρι, τις χάχλες, τα παστά αλλά και τον Ελύτη, τον Αλκαίο και τη Σαπφώ στο μοναδικό Γεωπάρκο της Ουνέσκο στη Λέσβο».
31
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
ΠΆΜΕ ΒΌΛΤΑ
Βόλτα στη «Λίμνη» της Ερεσού
H
Του ΝΙΚΟΛΑ ΑΘΑΝΑΣΗ* Η Ερεσός μαζί με τη σκάλα Ερεσού είναι ένας ξεχωριστός τόπος προορισμού για ανθρώπους που τον επισκέπτονται από όλα σχεδόν τα μέρη του πλανήτη μας. Ο χώρος ήταν είδη γνωστός από την αρχαιότητα. Εδώ γεννήθηκε η Σαπφώ η μεγαλύτερη λυρική ποιήτρια του κόσμου που η αρχαίοι την αποκαλούσαν δέκατη μούσα. Το γεγονός της καταγωγής της ποιήτριας Σαπφώς έχει συμβάλει ώστε να έχει γίνει ένας από τους πιο γνωστούς προορισμούς παγκοσμίως για ομοτουρισμό. Επίσης εδώ γεννήθηκε ο περίφημος Θεόφραστος, μαθητής και διάδοχος του Αριστοτέλη που πολλοί τον θεωρούν ως πατέρα της επιστήμης του περιβάλλοντος και της βοτανικής. Όμως και η σημερινή Ερεσός έχει να επιλέξει αξιοζήλευτες ομορφιές. Είναι μια περιοχή με ιδιαιτερότητες και με πολλές ευχάριστες εκπλήξεις. Στη Σκάλα Ερεσού τώρα το καλοκαίρι τα καταστήματα και η πολυχρωμία προσφέρουν μια κοσμοπολίτικη και πολύβουη ζωή που χαρίζει ποικίλες απολαύσεις και εμπειρίες.
www.stonisi.gr
Αν όμως κανείς αναζητά την απόλυτη ηρεμία, την περισυλλογή, και την απόλαυση της φύσης, τότε πρέπει να επισκεφτεί το γειτονικό τεχνητό φράγμα που είναι άγνωστο σε πολλούς και που μετά μετέπειτα εξελίχτηκε σε μια απίστευτης ομορφιάς λίμνη.
32
ΠΛΑΤΕΊΑ
Είναι ένα έργο που ολοκληρώθηκε το 2002 όταν με την κατασκευή του χωμάτινου φράγματος σε χαράδρα που βρίσκεται ανάμεσα στους λόφους Λευκοχαρρακτης - Μεροβίγλι - Κοφινάς-Γυμνό βουνό. Και στη ροή του χειμάρρου Χαλάντρα γνωστός και με την ονομασία Βεργιά.
33
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
Με την δημιουργία του σε μία έκταση περίπου 200 στρέμματα και με την πρόβλεψη το ωφέλιμου όγκου νερού να είναι 2450m3 ώστε το νερό να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς άρδευσης . Σε συνδυασμό με τη Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, γνωστή και ως μονή Πυθαρίου που είναι αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ (πλατεία τεύχος 10) έχει δημιουργηθεί ένα μοναδικής φυσικής ομορφιάς τοπίο παρόμοιο του που δύσκολα θα βρεις σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Η πρόσβαση γίνεται από τον χωματόδρομο που συναντάμε λίγο πριν φτάσουμε στη διασταύρωση Ερεσού - Σκάλας Ερεσού ερχόμενοι από τον Μεσότοπο και ξεκινάει από τη γέφυρα της Χαλάντρας. Διανύοντας τρία χιλιόμετρα βατού δρόμου σε λίγα λεπτά θα συναντήσουμε ένα μαγευτικό τοπίο. Πολλά είδη της ορνιθοπανίδας θα δούμε στη λίμνη, ιδιαίτερα την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου. Οι χουλιαρόπαπιες, οι Καστανόπαπιες και οι πρασινοκέφαλες πάπιες θα μας εντυπωσιάσουν, όπως και τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά όπως οι λευκοτσικνιάδες, οι κορμοράνοι, κρυπτοτσικνιάδες,οι πετροτουρλίδες, οι νυχτοκόρακες, οι νερόκοτες, τα νανοβουτηχτάρια, , οι ποταμοσφυριχτές και οι καστανοκέφαλοι γλάροι. Καθώς και πολλά αρπακτικά που υπάρχουν στην περιοχή φιδαετοί, γερακίνες, αετογερακίνες, πετρίτες, μαυροπετρίτες. Τη Νύχτα μπορούμε να δούμε και να ακούσουμε κουκουβάγιες και γκιώνηδες και πολλά άλλα είδη που θα εντυπωσιάσουν τους φίλους της φύσης.
www.stonisi.gr
Αυτό όμως που είναι μοναδικό είναι τα χρώματα οι αντικα-
34
ΠΛΑΤΕΊΑ
τοπτρισμοί, τα πλατάνια, οι βελανιδιές καθώς και το μοναστήρι που θα δούμε διανύοντας τη λίμνη μας δίνουν μία εικόνα μαγικής σαν βγαλμένη από παραμύθια. Η λίμνη μας δίνει τη δυνατότητα και πάντα με σεβασμό στη φύση να την περιηγηθούμε με κανό ή με άλλα χειροκίνητα οχήματα θαλάσσης. Το δειλινό όλα γαληνεύουν και το βραδινό φως παιχνιδίζει με τα νερά της λίμνης. Αν κάνεις λίγο ησυχία ίσως ακούσεις από τη Μονή Πυθαρίου και το «Φως Ιλαρόν» που ψέλνει γλυκά ο Πατέρας Νικόδημος. Η εικόνες τα χρώματα, η ενέργεια, αλλά και η ηρεμία που θα εισπράξουμε θα μας μείνουν αξέχαστα και με θέληση να επισκεπτόμαστε την περιοχή όλο και συχνότερα. *Η βόλτα έγινε παρέα με τον Χρήστο Σαμαρά, την Ευτυχία Σουπουρτζή και τον τετράποδο Σωτήρη. Ευχαριστώ τον Αθανάση Ευστράτιο και τον Ουζουνέλλη Δημήτρη για την βοήθεια.
35
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr
36
ΠΛΑΤΕΊΑ
www.stonisi.gr