Putopis

Piše: Vesna Belušević

Fotografije: Radoje Belušević

Prošlo je skoro pola veka (tačno 47 godina) otkako sam kao sveža brucoškinja išla na putovanje po Peloponezu, preko Atine i Delfija, tzv. „pupka sveta’’. Samo dve godine po završetku „Režima pukovnika’’ (vojne hunte), Grčka je još uvek živela u senci prethodne tri decenije velikih političkih podela i nestabilnosti. Za turiste je to bilo najvidljivije na lošim putevima, nepripremljenim antičkim bogatstvima i zaostavštinama, manjku informacija i pogodnostima za tursite. Putovanje je u to vreme bilo manje glatko nego danas, ali uzbudljivije i nepredvidljivije.

Polovina aprila je idealno vreme za obilazak Peloponeza. Dani su dovoljno topli da oni koji nisu zimogrožljivi mogu da plivaju u hladnom moru, a noći su prijatno sveže. Sve je zeleno i procvetalo, nema mnogo turista niti gužve, sezona još nije počela pa su uslužni radnici svuda ljubazni, opušteno ćaskaju i bez nervoze poslužuju goste i čine vaš boravak prijatnijim.

Cilj ovogodišnjeg putovanja je bio obilazak mesta koja smo ranije posetili (izuzev Atine) i obilazak novih mesta, kao i duži odmor u Monemvasiju, u kom nismo bili te, davne, 1976. godine.

Delfi, Olimpija, Epidaurus i Mikena su i dalje onakvi kakvi su nam ostali urezani u sećanju, a Nafplio se dosta promenio. Prilazni putevi, muzeji i prateći objekti su novosagrađeni, a uz dosta informacija i pamfleta svaki obilazak je bio jednostavniji i opušteniji.

Arahova je slikovito selo ugneždeno u podnožju planine Parnas, desetak kilometara od Delfija. Arahova je veoma popularna destinacija za ljubitelje skijanja i mesto okupljanja grčkog džet-seta u zimskim mesecima. Pored skijanja, prelepi pejzaži, tradicionalna arhitektura, bogat noćni život, raznovrsni restorani, taverne i prodavnice privlače turiste tokom cele godine.

Pilos i Metoni su dva mesta koja ranije nismo posetili, a nalaze se na jugozapadu Peloponeza. Pilos potiče još iz neolitskog doba, a verovatno je najpoznatiji po „Nestorovoj palati’’ nazvanoj po kralju Nestoru koji se pominje u Homerovoj Ilijadi i Odiseji. Tokom srednjeg veka gradić je bio pod mletačkom vlašću kad je bio poznatiji pod imenom Navarino, a pod Osmanskim carstvom je od početka 16. veka od kada datira i tvrđava od koje su danas ostali samo razrušeni delovi. Odlazak do ruševina je prijatan, ide se ne naročito strmom stazom sa divnim pogledom na okolinu. Sa vrha tvrđave se može videti i čuvena plaža Vidokilija, koja je u obliku velikog slova omege. Mogu samo pretpostaviti kakva je gužva na ovoj plaži tokom letnjih meseci! Polovinom aprila je bilo svega nas desetak, a hrabra francuska porodica je plivala, dok smo mi samo brčkali noge. Ne bih ni mnogo mlađim i odvažnijim preporučila da se spuštaju prema plaži prečicom, već je bolje da se vrate istim putem kojim su došli. Prečica je previše strma, previše divlja i mnogo duža nego što su nam lokalci rekli. pije i Epidaurusa, međutim Mesina ima vrlo mali broj posetilaca. Slikovita, sme- štena na padini ispod sela Mavromati, drevna Mesina koja se još iskopava, obuhvata veliko pozorište, agoru (pijacu), veliko Asklepijevo svetilište i jedan od najupečatljivijih i fantastično očuvanih starogrčkih stadiona. Drevna Mesina je osnovana 371. godine pre nove ere, nakon pobede tebanskog generala Epaminoda nad Spartom, oslobodivši Mesinjane od skoro 350 godina spartanske vladavine. Drevna Mesina se otkopava postepeno zbog svoje veličine i značaja i uči nas o slavnoj prošlosti.

Metoni je mesto udaljeno desetak kilometara od Pilosa, poznato po tvrđavi okruženoj morem sa tri strane, koja potiče iz 13. veka, koju su sazidali Mlečani i koja je odvojena od zemlje veštačkim jarkom.

Iako je ostavljena da propada na njoj su i dalje vidljivi ostaci raznih okupatora: kuće venecijanskih majstora, otomanska kupatila, crkva i zgrada u kojoj je živeo francuski general Mezo, kada su Francuzi pomagali da se Grčka oslobodi od Otomanskog carstva 1828. godine. Na istočnoj obali poluostrva Mani, u Lakoniji se nalazi Gitio, živahan lučki gradić sa pregršt odličnih ribljih restorana i kafića duž elegantne rive, čiji stanovnici više žive na ulicama nego u kućama. Verovatno je veoma posećen tokom letnjih meseci zbog blizine lepe plaže Mavrovuni gde kornjače polažu jaja. Iako se Gitio smatra zvaničnim ulazom u stenovitu divljinu poluostrva Mani, dok šetate gradom atmosfera je vrlo opuštena i pomalo nostalgična zbog restauriranih neoklasicističkih zgrada iz 19. veka.

Drevna Mesina je oko 30km udaljena od Kalamate, na zapadnom podnožju planine Itomi. Danas je to najveće arheološko nalazište u Grčkoj i smatra se da je do danas iskopan samo delić tog antičkog bogatstva. Ostaci ovog ogromnog drevnog grada su veličine Olim-

Nafplio je gradić na istočnom Peloponezu, u Saranskom zalivu. Za mene je najvidljivija promena od pre 47 godina bila upravo u tom prekrasnom mestu. Nafplio mi je ostao u sećanju kao gradić sa puno potencijala jer je pre skoro pet decenija bio dosta zapušten, fasade su bile oronule, okolni putevi loši, a turistička ponuda za kupovinu se oslanjala mahom na proizvode od sirove kože koji su stizali uglavnom sa Krita. Danas je Nafplio savršeno uređeno mesto, fasade su obnovljene, trgovi i ulice uredno popločani, otvorene su mnoge radnje

1. Nafplio - 2. Drevna Mesina

sa raznovrsnom robom, izbor restorana, kafića i poslastičarnica je šarolik, za svačiji ukus i džep.

razne transformacije od skloništa, zatvora, muzeja i hotela, mesto je i danas u procesu renoviranja i preuređivanja.

Istorija ovog živopisnog grada je bogata i dugačka i proteže se još od antičkog vremena, preko vizantijskog i osmanskog doba, da bi u 19. veku, po oslobađanju od Turaka bila prva prestonica moderne Grčke.

Trg Sinagma se nalazi u samom centru grada i pored džamije iz vremena

Bogata istorija je ostavila svoje tragove na arhitekturu i pored impozantnih tvrđava, lepih crkvi i muzeja, mletački trgovci su ostavili fascinantna nasleđa sa svojim prelepim kućama. Jedno od omiljenih odredišta turista je tvrđava Burci (kula na turskom) koju su izgradili Mlečani u 15. veku. Tvrđava obuhvata trospratni toranj sa dobro postavljenim topovima kako bi se odbranio i zaštitio grad. Godine 1715. tvrđava je pala

Turcima u ruke kada je dodatno ojačana velikim kamenjem koje je bačeno u more i luku kako bi se veliki brodovi držali što dalje od obale. Tokom grčke pobune protiv osvajača, Grci su preuzeli to ostrvce gde se Burci nalazi i kroz osmanske okupacije dobro je očuvana zgrada parlamenta i kuće znamenitih i poznatih ljudi. Tvrđava Palamidi, koja je zaostavština mletačke okupacije takođe je odlično sačuvana. Ime je dobila po Homerovom junaku Palamidisu. Baš sa te tvrđave je počelo oslobađanje grada od Turaka. Danas se do tvrđave može doći automobilom ili pešice čuvenim stepenicama za koje kažu da ih ima 999, međutim zapravo, ima ih manje. Sa tvrđave se pruža divan pogled na Nafplio i okolinu.

Sama lokacija Nafplia ga čini idealnim mestom za bazu za dalje istraživanje važnih spomenika antičke Grčke. Za pola sata se može doći do Mikene, Agamnenonove kuće, do Epidaurusa i Aklepijevog svetilišta. Za manje od sat vožnje može se stići do ostataka drevnog Korinta koji se nalazi nedaleko od Ko- rintskog kanala. Blizu Nafplia je Tirint, jedan od najvažnijih arheoloških lokaliteta Argolide koji je deo UNESCO-ve svetske baštine.

Sa svojom toplom klimom i blizinom mora, Nafplio nudi odlične morske plodove, mirisne pomorandže, masline i razne vrste voća i povrća, kao i velik izbor vina iz lokalnih vinarija. Nije iznenađujuće da je Nafplio jedan od najpose- ćenijih gradića u celoj Grčkoj.

Verovatno je prevelika gužva tokom letnjih meseci, međutim sredinom aprila je bila vrlo mirna i prijatna atmosfera sa malo turista. Cveće je svuda procvetalo i stanovni- ci Nafplia kao da se takmiče ko će lepše ukrasiti balkone, prozore, restorane, javni prostor i javne zgrade. Zbog toga mnogi nazivaju Nafplio najromantičnijim mestom u Grčkoj.