ÐåñéïäéêÞ Ýêäïóç ôïõ
ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏÕ ÏÌÉËÏÕ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ ¸ôïò 4ï - Ôåý÷ïò 19o
ÍïÝìâñéïò - ÄåêÝìâñéïò 2003
Ðåñéå÷üìåíá Áíôß ðñïëüãïõ, ï åêäüôçò ...........................................................................................................3 ÔñéåôÝò Þ Áôåëåýôçôï Ìíçìüóõíï Êõñïý Óõíåóßïõ, Ðñùô. ÁèáíÜóéïò Ôóáïýóçò .............4 Ó÷ïëéêÜ åíèõìÞìáôá -ÉùÜííçò ï Ðñüäñïìïò, Íßêïò ÂáóéëÜêçò ............................................................................7 -Áðü ÍéêÞôçò åéò Ðïëýãõñïí... áêôïðëïúêþò, Éùáêåßì Áè. ÐáðÜããåëïò ........................10 -ÐåñáóìÝíá ìá ðïôÝ îå÷áóìÝíá, Ìáñßá ÌðïõëÜêç Ëõðéñßäç .......................................12 ÊÜðïôå óôïí Ðïëýãõñï, åðéìÝëåéá Ã. ÊáíáôÜ-×. Ãåñï÷ñßóôïõ ...........................................15 Ï ëáúêüò æùãñÜöïò Íéêüëáïò ÊáóôñÝôóéïò, Ãéþñãïò Ãáâñßëçò .........................................17 Êáôåñßíá ×. ÂëÜ÷ïõ (ôï ÷ñþìá ôçò ìíÞìçò), ÃéÜííçò ÊáíáôÜò ...........................................23 Ç âüëôá, ÃéÜííçò ÊáíáôÜò .......................................................................................................26 Ç óåëßäá ôçò ðïßçóçò (ëüãéá ôçò øõ÷Þò óôï öùò) ...................................................................29 Ôï ðéï ìåãÜëï, ÄÞìçôñá ×áñéóôïý ..........................................................................................30 Ôá íÝá ôïõ ïìßëïõ ......................................................................................................................32 ÐåñéïäéêÞ Ýêäïóç Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ ÄéáíÝìåôáé äùñåÜí ÓõíäñïìÝò ðñïáéñåôéêÝò ÅðéóôïëÝò - ÅðéôáãÝò - ÅìâÜóìáôá: Ëáïãñáöéêüò ¼ìéëïò Ðïëõãýñïõ 631 00 Ðïëýãõñïò, ôçë: 23710 23.700 e-mail: laografikos@hotmail.com
ÉäéïêôÞôçò: Ëáïãñáöéêüò ¼ìéëïò Ðïëõãýñïõ Åêäüôçò: ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò Ôçë.: 23710 24.976, Öáî: 23710 24.943 Åîþöõëëï-Ïðéóèüöõëëï: ÊÜëáíôá, ÉåñïìïíÜ÷ïõ Áíáóôáóßïõ. (Ï Éåñ. ÁíáóôÜóéïò áðü ôï 1982 åãêáôáâéþíåé óôï Éåñü Êåëß ôïõ Ôéìßïõ Ðñïäñüìïõ «Äéïíõóßïõ ôïõ åê ÖïõñíÜ» êáé áðü ôï 1987 äéáêïíåß ôçí åíïñßá Ãïìáôßïõ ×áëêéäéêÞò)
Õðåýèõíïò ýëçò ÅðéìÝëåéá êåéìÝíùí: ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò ÖéëïëïãéêÞ åðéìÝëåéá: ÁèáíÜóéïò ×ñéóôéáíüò, Öéëüëïãïò ÇëåêôñïíéêÞ óåëéäïðïßçóç: PROcess Adv. 23710 23.080
ÓõíôáêôéêÞ ïìÜäá ÃéÜííçò ÊáíáôÜò Óôáýñïò ËïõêÜêçò Åýá ÌáêñÞ Êþóôáò Óýããåëçò
Êñßíåôáé ÷ñÞóéìï íá ãíùñßæïõí ïé åíäéáöåñüìåíïé ôá åîÞò: - Êåßìåíá ðÝñáí ôùí 15 êáíïíéêþí äáêôõëïãñáöçìÝíùí óåëßäùí äåí ìðïñïýí íá äçìïóéåõèïýí. - Óôá êåßìåíá ðïõ áðïóôÝëëïíôáé ãéá äçìïóßåõóç ðñÝðåé áðáñáéôÞôùò íá áíáãñÜöåôáé ç éäéüôçôá ôïõ óõíôÜêôç. ï ôåëåõôáßïò, åöüóïí õðïãñÜöåé, Ý÷åé ôçí åõèýíç ôùí áðüøåþí ôïõ. - Êåßìåíá åßôå äçìïóéåýïíôáé åßôå ü÷é äåí åðéóôñÝöïíôáé. - Óå ðåñßðôùóç ðïõ ç åñãáóßá åßíáé ãñáììÝíç óå õðïëïãéóôÞ, êáëü åßíáé íá óõíïäåýåôáé áðü ôç ó÷åôéêÞ äéóêÝôá. - Ï ÷ñüíïò äçìïóßåõóçò åíüò êåéìÝíïõ, ðïõ Ý÷åé åãêñéèåß, äåí ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôçí çìåñïìçíßá êáôÜèåóÞò ôïõ óôï Ðåñéïäéêü, áëëÜ áðü ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ, ôçí åðéêáéñüôçôÜ ôïõ, ôç äõíáôüôçôá íá åíôá÷èåß óå ìéá åíüôçôá ê.ëð.
Ôï êüóôïò Ýêäï óçò ôïõ ð åñéïäé êïý Ý÷åé áíáëÜ âåé åõãåíþò ï ÄÞ ìïò Ðï ëõãýñïõ 2
×ñüíéá ÐïëëÜ, åõôõ÷éóìÝíï êáé äçìéïõñãéêü ôï 2004 Áíôß ðñïëüãïõ Ôá ðáéäéÜ ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ, ç óõíôáêôéêÞ ïìÜäá ôïõ ðåñéïäéêïý "Ðïëýãõñïò" êáé ïé ôáêôéêïß óõíåñãÜôåò ìáò, "åõ÷üìåèá áðü âÜèïõò êáñäßáò áßóéïí êáé åõôõ÷Ýò ôï íÝïí Ýôïò êáé ðáí ôï åðéèõìçôüí", üðùò óõíÞèéæáí íá ãñÜöïõí óôéò ÷ñéóôïõãåííéÜôéêåò åõ÷åôÞñéåò carte postale ðñï åêáôïíôáåôßáò.
ËåðôïìÝñåéá áðü ôç ÃÝííçóç, ÊõñéáêÞ ØáèÜ.
Ï ÷ñüíïò, ôïõ ïðïßïõ äéáíýïõìå ôéò ôåëåõôáßåò çìÝñåò, õðÞñîå ãéá ôï ðåñéïäéêü ìáò äçìéïõñãéêüò, ðáñáãùãéêüò óå èÝìáôá êáé óõíåñãáóßåò êáé ðñïóÝöåñå ó' üëïõò ìáò ðïëýôéìåò åìðåéñßåò. Êé åìåßò, ðñïóðáèÞóáìå íá áíôáðïêñéèïýìå óôï äýóêïëï ñüëï ðïõ áíáëÜâáìå, åðéìåßíáìå óôçí ðáñïõóßáóç ðñùôüôõðùí åñãáóéþí, áðïöýãáìå ôéò ðïëëÝò áíáäçìïóéåýóåéò, ãßíáìå ìåëåôçôÝò, óõëëÝêôåò, åñåõíçôÝò, éóôïñéêïß êáé ëáïãñÜöïé êÜðïéåò öïñÝò êáé Ý÷ïõìå ôçí áßóèçóç üôé ôá êáôáöÝñáìå áñêåôÜ êáëÜ. Áðü ôá Ýîé ôåý÷ç ðïõ êõêëïöüñçóáí ôï 2003, èá îå÷ùñßæáìå ôï áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï ÐáñáëÞ, ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôïõ ïðïßïõ óõíÝâáëáí óçìáíôéêïß Üíèñùðïé ôùí ãñáììÜôùí êáé ôùí ôå÷íþí. Óôï åñ÷üìåíï Ýôïò èá ôïëìÞóïõìå êÜèå áëëáãÞ ðïõ èá êñéèåß áðáñáßôçôç, þóôå íá ôï ðåñéïäéêü íá áðïêôÞóåé ôçí ðïéüôçôá ðïõ üëïé åðéèõìïýìå. óõíôÜêôåò êáé áíáãíþóôåò. ¹äç åôïéìÜæïõìå äýï ìåãÜëá áöéåñþìáôá áíÜëïãá ì' áõôü óôï Ã. ÐáñáëÞ êáé Üëëá èÝìáôá áðü ôçí ôïðéêÞ éóôïñßá, ôç ëáúêÞ ìáò ðáñÜäïóç, ôçí ôÝ÷íç êáé ôïí ðïëéôéóìü. Èá ðñÝðåé íá ãíùñßæïõí ðÜíôùò ïé áãáðçôïß áíáãíþóôåò ìáò, üôé Ýíá ðåñéïäéêü äåí ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß ìå ôçí åõèýíç êáé ôç äïõëåéÜ äõï-ôñéþí áíèñþðùí. Ãéá Ýíáí "ÐÏËÕÃÕÑÏ" ðïéïôéêü åßíáé áðáñáßôçôç ç óõìâïëÞ ðïëëþí áêüìá, áí ü÷é üëùí ôùí Ðïëõãõñéíþí. Åëðßæïõìå ðÜíôùò íá ôá âãÜëïõìå ðÝñá êáôÜ ôïí åðüìåíï ôïõëÜ÷éóôïí ÷ñüíï. Ãéá ôïí ìåèåðüìåíï Ý÷åé ï Èåüò. ÊáëÝò ãéïñôÝò ëïéðüí, ÷ñüíéá ðïëëÜ êáé êáôÜ ôïí êáéíïýñéï ÷ñüíï, ðïõ è' áíáôåßëåé óå ëßãåò ìÝñåò, áò ðñáãìáôïðïéçèïýí üëá ôá üíåéñÜ óáò. Ï åêäüôçò 3
ÔñéåôÝò Þ Áôåëåýôçôï Ìíçìüóõíï Êõñïý Óõíåóßïõ Ðñùô. ÁèáíÜóéïò Ôóáïýóçò Ðñï åôþí îåöõëëßæïíôáò êÜðïéá ÷åéñüãñáöá áãéïñåßôéêçò ÌïíÞò, óôÜèçêå ç ìáôéÜ êáé ï íïõò ìïõ óå êÜðïéåò óçìåéþóåéò ðïõ áöïñïýóáí ôçí êïßìçóç Ìïíá÷þí, êáôáãåãñáììÝíåò üëåò ó÷åäüí ìå Ýíá äùñéêü êáé áðëü ýöïò. --ÃåñâÜóéïò (Ëáúíüðïõëïò ×áñÜëáìðïò êáôÜ êüóìïí, åê ÌéêñÜò Áóßáò êáé áãíþóôùí ëïéðþí óôïé÷åßùí, Éåñïìüíá÷ïò êáé Ðíåõìáôéêüò, åêïéìÞèç ðáñáìïíÞ ôùí Öþôùí 1744). --×ñéóôïöüñïò (ØáñáäÝëçò Ãåþñãéïò, êáôÜ êüóìïí. Ãåííçèåßò åí ÌõôéëÞíç 1931. ÅêÜñç Ìïíá÷üò ôï1955. ¸æçóå åí ôáðåéíþóåé êáé õðáêïÞ êáé åêïéìÞèç åí Êõñßù ôï óùôÞñéïí Ýôïò 1999). Óåëßäåò ïëüêëçñåò ìå ôï ëéôü áõôü ôñüðï, ðëÞèïò ïíïìÜôùí, êáôá÷ùñçìÝíåò óôñáôéÝò øõ÷þí ðïõ áíá÷þñçóáí ãéá ôçí åðçããåëìÝíç ìáêáñéüôçôá ôïõ ÓùôÞñïò ×ñéóôïý. ¼ðùò óôá óõíáîÜñéá. Ôç áõôÞ çìÝñá ï üóéïò ðáôÞñ çìþí Äáâßä ...åí åéñÞíç ôåëåéïýôáé. Ôç áõôÞ çìÝñá ïé Üãéïé ôñéÜêïíôá äýï ÌÜñôõñåò åí Íéêïìçäåßá ðõñß êáé ìá÷áßñá ôåëåéïýíôáé. Ôñßá ÷ñüíéá ðÝñáóáí áíáëïãßæïìáé, áðü ôçí çìÝñá åîüäïõ, ôïõ Ìáêáñéóôïý Êõñïý Óõíåóßïõ êáé ãéá ðïëëïýò áõôü ôï ãåãïíüò èá ìðïñïýóå íá ðÜñåé ôçí áíÜëïãç ìå ôá óõíáîÜñéá óôé÷ïáíáìíçóôéêÞ ìïñöÞ: ôç åíÜôç ôïõ áõôïý ìçíüò Íïåìâñßïõ ìíÞìç ôïõ åí áãßïéò ðáôñüò çìþí Íåêôáñßïõ Ðåíôáðüëåùò ôïõ Èáõìáôïõñãïý - êáé êáèþò áñ÷ßæáí ôá åóðÝñéá áíáãíþóìáôá ôçò åïñôÞò ôïõ Áãßïõ Áñóåíßïõ ôïõ Êáððáäüêïõ - åêïéìÞèç åí åéñÞíç ï Ìçôñïðïëßôçò Êáóóáíäñåßáò ÓõíÝóéïò. (êáôÜ êüóìïí Âéóâßíçò Êùíóôáíôßíïò ðáôñüò Óðõñßäùíïò êáé ìçôñüò ÔñéáíôáöõëëéÜò, ãåííçèåßò óôï Âáèý Áõëßäïò Âïéùôßáò, åêëåãåßò Ìçôñïðïëßôçò Êáóóáíäñåßáò ôï 1960 êáé äéáðïéìÜíáò èåïöéëþò åðß ôåóóáñÜêïíôá Ýôç ôçí åðáñ÷ßáí ôïõ, áõëßæåôáé áðü ôïõ íõí åí Ïõñáíïßò). Ôñßá Ýôç ðáñÞëèáí óõíáñéèìïýìåíá ðëÝïí óôï ÷ùñï÷ñüíï ôçò áéùíéüôçôáò. Ôñßá ÷ñüíéá áðü ôçí êáôÜðáõóç ôçò åðéãåßïõ æùÞò ôïõ êáé üëá ðëÝïí ìåôñïýí Ýîù áðü ôç öèïñÜ êáé ôï ÷ñüíï. Ãéáôß ï ÷ñüíïò ìåôñïýìåíïò áèñïéóôéêÜ êáé ðïóïôéêÜ Ý÷åé ìÜëëïí ìéêñÞ áîßá Ýùò êáé ìçäåíéêÞ. Åêôüò åÜí ôïí óõíõðïëïãßóïõìå ìå ðñüóùðá, ìå êßíçóç Þ ìåôáâïëÞ ðñáãìÜôùí êáé êáôáóôÜóåùí. Ï ÷ñüíïò áðü ìüíïò ôïõ öèßíåé ðñïò ôá Ýó÷áôá, áëëÜ êáé ïëïêëçñþíåé ðñüóùðá êáé ðñÜãìáôá, üôáí áõôÜ óõíäõÜæïíôáé - óõã÷ñïíßæïíôáé ìå ôïí Ü-÷ñïíïí êáé äéÜ-÷ñïíï ×ñéóôü. Ï ÷ñüíïò ìåôñéÝôáé åí ó÷Ýóåé. Ùò óõã÷ñïíéóìüò. Ùò óõìâßùóç êáé óõìðüñåõóç. Ùò Åêêëçóéïëïãéêü êáé ×ñéóôïëïãéêü ãåãïíüò. Áåßìíçóôïò Êáóóáíäñåßáò ÓõíÝóéïò. Ï íïýò ï êáñäéáêüò Þ ç Ýííïõò êáñäßá. Ï Íïýò åßíáé ç Ýäñá ôçò óõíÝóåùò êáé ç êáñäßá ôï ôáìåßïí ôçò áãÜðçò. Ï Êõñüò ÓõíÝóéïò ðÝñáóå óôçí éóôïñßá ôïõ ôüðïõ ìáò óáí ìßá âéâëéêÞ, ðñïöçôéêÞ 4
ìïñöÞ. Ùò ï íïýò, ç óýíåóéò êáé ç óïößá, áëëÜ êáé ùò ç êáñäßá ç áðëÞ, ç åõñý÷ùñïò, ç áãáðþóá åí óïößá. Ç ðáñïõóßá ôïõ õðÞñîå ãéá ìáò ìßá êáôÜóôáóç ðíåõìáôéêÞ, ðïõ äéá÷Ýïíôáí Þñåìá-Þñåìá êáé ìáò æùïãïíïýóå. Åìåßò ôçí åéóðñÜîáìå óáí ðáôñéêü ÷Üäé, óáí êáñäéáêü áóðáóìü, óáí áãáðçôéêÞ áãñõðíßá. Ðïéïé åìåßò; Ç ôïðéêÞ Åêêëçóßá, ç èõãáôÝñá ôïõ ç ðåöéëçìÝíç êáé ç ìïíÜêñéâç. ¹ìáóôáí ç Ýãíïéá ôïõ, ç ðñïóåõ÷Þ ôïõ. ¹ìáóôáí ç öñïíôßäá ôïõ êçñýãìáôüò ôïõ, ï óêïðüò ôïõ áãþíá ôïõ, ôï êáôüñèùìá ôçò ÜóêçóÞò ôïõ. ÁêïõìðÞóáìå åðÜíù ôïõ ùò óå ðáôÝñá Ýìðåéñï êáé óôïñãéêü. Áêïýóáìå ôç óõìâïõëÞ ôïõ óáí äÜóêáëï óïöüôáôï êáé ôáðåéíü. Óå þñåò äýóêïëåò ìåãÜëùí åõèõíþí êáé ïõóéáóôéêþí áðïöÜóåùí äå÷èÞêáìå ôç ãíþìç ôïõ óáí êáñðü ðñïóåõ÷Þò. Äßðëá ôïõ ìÜèáìå íá ìéëÜìå êáé íá óõæçôÜìå. Ï ëüãïò ôïõ ëáêùíéêüò. ¸âãáéíå ìåôÜ áðü åðßìïíï áßôçìá ôïõ óõæçôçôÞ, êáèþò ôï Ýëåãå êáé ôï ôçñïýóå: "áí äåí æçôÞóïõí ôç ãíþìç óïõ, ìçí ôçí ëåò". Ðñïôéìïýóå íá óéùðÜ, ðáñÜ íá êÜíåé äéÜëïãï ìüíï êáé ìüíï ãéá ìéá åðßðëáóôç êïéíùíéêÞ åðéêïéíùíßá. Ðáñáêïëïõèïýóå êáé óéùðïýóå ü÷é ãéáôß äåí åß÷å ôé íá ðåé, áëëÜ ãéá íá ÷áßñåôáé ôïí Ýíäïí ðñïóåõ÷çôéêü ôïõ äéÜëïãï. Äßðëá ôïõ ìÜèáìå íá äéáâÜæïõìå, íá êïõñáæüìáóôå, íá ôïëìïýìå, íá áíáãíùñßæïõìå ôçí áðïôõ÷ßá ìáò, ôï ëÜèïò Þ êáé ôçí ðôþóç ìáò. Äßðëá ôïõ ìÜèáìå ðùò ç ôáðåßíùóç åßíáé åõãÝíåéá êáé ç åõãÝíåéá áãÜðç. Ðùò ï óåâáóìüò ôïõ Üëëïõ ìáñôõñåß ôç äéêéÜ ìáò åëåõèåñßá, ôçí êáèáñÞ êáé áðüëõôç, üðùò ìáò ôç ÷Üñéóå ï ÐëÜóôçò ìáò. "Áí óôïí äéðëáíü óïõ öåñèåßò óåìíÜ, áõôüò èá óïõ öåñèåß öéëüôéìá. Ðñßí ôïõ æçôÞóåéò êÜôé èá ó' Ý÷åé ðñïëÜâåé ìå ôçí áãÜðç ôïõ, Ýëåãå. Ìáò ÷ùñïýóå üëïõò ôï ôñéììÝíï ôïõ ñÜóï, ìáò óêÝðáæå êáé ìáò ðáñçãïñïýóå. Ôï ôñéììÝíï ñÜóï ôïõ!! Áðü ôï ôñßâù. ¸÷åé ìÝóá ôïõ êáé ôçí ôñßâï - ôïí äñüìï ôïí äýóêïëï ãéá ôïí ïõñáíü - êáé ôï ôñéâþíéï, ôï ñïý÷ï ôï ëéôü ôïõ öéëïóüöïõ, ðïõ êüëëçóå ôï âëÝììá ôïõ óôç óïößá ôïõ Èåïý. Ôï ãñáöåßï ôïõ êé áõôü áóêçôéêü, áðÝñéôôï, êÜôé óáí åñãáóôÞñé ðÜíù óôï ïðïßï áðïôýðùíå êáèçìåñéíÜ ó÷åäüí óå ìéêñÝò êÜñôåò, ôï îå÷åßëéóìá ôçò åõãíùìïóýíçò ôïõ êáé ôçò åõ÷áñéóôßáò ôïõ ãéá ôï åëÜ÷éóôï ðïõ ßóùò åß÷áìå êÜíåé ãéá êåßíïí. Áõèüñìçôá ðÞñá óôï ÷Ýñé ìïõ ôï ìïëýâé, ðñï÷èÝò ôçí ÊõñéáêÞ åííÝá ôïõ ìçíüò
1962. Óôï ðáëéü ÃõìíÜóéï Ðïëõãýñïõ. 5
Íïåìâñßïõ - ýóôåñá áðü ôçí Ìíçìüóõíç èåßá Ëåéôïõñãßá - êáé ÷ùñßò íá îåêëåéäþóù ôç ìíÞìç ìïõ, Üöçóá óôï ÷áñôß áõôÝò ôéò ëßãåò óêüñðéåò ëÝîåéò, óáí Ýíá ðñü÷åéñï á÷íü ó÷åäßáóìá, ðïõ èá ìðïñïýóáí ôá ÷Ýñéá åíüò êáëëéôÝ÷íç íá ôï ìåôáôñÝøïõí óå åéêüíá, ôçí åéêüíá åíüò ÉåñÜñ÷ç óåìíïý êáé ìåãÜëïõ, áíÜìåóá óôéò åéêüíåò ôïõ Áãßïõ Íåêôáñßïõ êáé ôïõ Ïóßïõ Áñóåíßïõ, ðïõ ðñïóêõíÜìå óôçí Åêêëçóßá ìáò ìå ôï ðõêíü ðïëõóôáýñé êáé ìå ôï ÷Ýñé õøùìÝíï íá åõëïãåß. ÔÝëïò ãéáôß íá ðáñáèåùñçèåß ç óôéãìÞ êáé ç þñá ôçò êïßìçóÞò ôïõ, üôáí ï åõáããåëéêüò ëüãïò ìáñôõñåß üôé êáé "èñßî åê ôçò êåöáëÞò..." äåí ðßðôåé åéêÞ êáé ùò Ýôõ÷å; Ôï üôé äçëáäÞ åôåëåýôçóå áíÜìåóá óôéò óõíå÷üìåíåò åïñôÝò, ôïõ Áãßïõ Íåêôáñßïõ êáé ôïõ Ïóßïõ Áñóåíßïõ, íá ôï èåùñÞóïõìå áðëÞ óýìðôùóç Þ íá ôá óõíåêëÜâïõìå óçìáäéáêÜ óáí ðñüíïéá ôïõ Èåïý; ÐñïóùðéêÜ óõãêëßíù óôçí ôåëåõôáßá åêäï÷Þ êáé ãéá óôçñéãìü êáôáèÝôù ôá åîÞò éóôïñéêÜ óôïé÷åßá. Ï ìáêáñéóôüò ÓõíÝóéïò, åíüóù õðçñåôïýóå ùò ÉåñïêÞñõêáò óôç Ìçôñüðïëç ×áëêßäïò, ðñéí áêüìç áãéïðïéçèåß åðßóçìá áðü ôçí Åêêëçóßá ï Èáõìáôïõñãüò Åðßóêïðïò Ðåíôáðüëåùò ÍåêôÜñéïò, ï Êõñüò ÓõíÝóéïò ìå ôçí óõíäñïìÞ êáé ïëßãùí áêüìç ðéóôþí ôçò Ìçôñïðüëåùò ×áëêßäïò áíÞãåéñáí Íáüí áöéåñùìÝíïí óôïí ¢ãéï ÍåêôÜñéï êáé åêåßíïò ðñùôïëåéôïýñãçóå óôï ÍáÀäñéï. Äåýôåñï óõíáöÝò ðåñéóôáôéêü, ó÷åôéæüìåíï ìå ôïí Üãéï ÁñóÝíéï ôïí Êáððáäüêç, åßíáé ôï üôé ôá ëåßøáíÜ ôïõ öõëÜóóïíôáé óå ÌïíáóôÞñé ôçò Ìçôñïðüëåùò Êáóóáíäñåßáò, áëëÜ êõñßùò ôï üôé ìå ôçí äéáêñéôéêÞ óõìðáñÜóôáóç êáé ôéìÞ ôïõ ÁåéìíÞóôïõ Ìçôñïðïëßôïõ ìáò Óõíåóßïõ, ôåëåóöüñçóáí ïé ðñïóðÜèåéåò ôïõ Ìáêáñéóôïý êáé ðïëõóÝâáóôïõ ðáôñüò Ðáúóßïõ ãéá ôçí áãéïðïßçóç ôïõ Ïóßïõ Áñóåíßïõ, óôïí ïðïßïõ ìÜëéóôá áöéåñþèçêå ðñïò ôéìÞí ôïõ êáé ïëüêëçñï ÌïíáóôÞñé óôá üñéá ôçò Ìçôñïðüëåþò ìáò.
6
Ó÷ïëéêÜ åíèõìÞìáôá ÉùÜííçò ï Ðñüäñïìïò Íßêïò ÂáóéëÜêçò Áöïý Ýöõãáí ïé Ãåñìáíïß êáé çóý÷áóå ï ôüðïò, ç æùÞ Üñ÷éóå íá ðáßñíåé ôï äñüìï ôçò. Ïé ãåùñãïß íá óðÝñíïõí ðÜëé ôá ÷ùñÜöéá, ïé êôçíïôñüöïé íá âãÜæïõí ÷ùñßò öüâï ôá æþá ôïõò óôéò "ðëáãéÝò êáé óôá óåëÜäéá" ãéá âïóêÞ, ôá ðïõëéÜ îáíÜ íá êåëáçäïýí óôïõò èÜìíïõò êáé óôá äÝíôñá. Êáé ôá ðáéäéÜ äõï - äõï Þ ðáñÝåò - ðáñÝåò íá ðçãáßíïõí êÜèå ðñùß óôï ó÷ïëåßï. Óôçí áñ÷Þ áõôÞò ôçò íÝáò åðï÷Þò åíôåëþò îáöíéêÜ Ýíá âñÜäõ ðÞñå öùôéÜ ôï ó÷ïëåßï ìáò áðü Üãíùóôç ùò ôþñá áéôßá. Ç íý÷ôá Ýãéíå ìÝñá êáé ôï ðñùß Ýìåéíáí üñèéá ìüíï ôá ðÝôñéíá íôïõâÜñéá ôïõ ó÷ïëåßïõ, ìáýñá êé Üñá÷íá áð' ôïí êáðíü. Ôï ãåãïíüò áõôü äåí ìáò óôåíá÷þñçóå éäéáßôåñá åìÜò ôá ðáéäéÜ, áíôßèåôá ÷áñÞêáìå ãéáôß èá ãëéôþíáìå ôï ìÜèçìá êáé èá ðáßæáìå üëç ìÝñá óôï ðÜñêï êáé óôïõò äñüìïõò ôïõ ÷ùñéïý. ÌåôÜ áðü ôñåéò ìÝñåò ÷ôýðçóå ç êáìðÜíá íá ðÜìå óôï ó÷ïëåßï êáé ôÝëåéùóå ç ÷áñÜ ìáò. ¼ëá ôáêôïðïéÞèçêáí, ç äéêÞ ìáò ôÜîç èá Ýêáíå ìÜèçìá óôçí åêêëçóßá, ïé Üëëåò ôÜîåéò äéáóêïñðßóôçêáí åäþ êé åêåß, Üëëåò óå êáöåíåßá, óå áðïèÞêåò ðïõ êáèáñßóôçêáí üðùò - üðùò áðü ðïíôßêéá êáé êáôóáñßäåò êáé ïé äýï ìåãáëýôåñåò ôÜîåéò èá Ýêáíáí ìÜèçìá óôéò áßèïõóåò ôïõ Ðáéäéêïý Óôáèìïý, "óôá Êüôóáëá". Ç êõñßá Íßôóá, ç äáóêÜëá ìáò, äåí êñáôïýóå ôþñá ðéá ôç âÝñãá ìÝóá óôï íáü, üðùò åß÷å ôç óõíÞèåéá íá Ý÷åé ëéüâåñãá ðÜíù óôï ôñáðÝæé ãéá ôïõò áäéÜâáóôïõò êáé ôïõò öáóáñôæÞäåò óôçí ôÜîç êáé ìüíï ï áñ÷Üããåëïò ÃáâñéÞë áðü ôç ìßá ðüñôá ôïõ ôÝìðëïõ êáé áð' ôçí Üëëç ï áñ÷Üããåëïò Ìé÷áÞë êñáôïýóáí óôï ÷Ýñé ôïõò ðýñéíç ñïìöáßá. ÌåôÜ ôï "ðÜôåñ çìþí" êáé óôç óõíÝ÷åéá ôçí ðñïóåõ÷Þ "Óå óÝíá ðëÜóôç êáé ÈåÝ, åôïýôç ôç óôéãìÞ õøþíïõìå êáñäéÜ êáé íïõ, ðáñÜêëçóç èåñìÞ" êáé ôï "Äé' åõ÷þí" óôçí áõëÞ ôçò åêêëçóßáò ìðáßíáìå ìå óåéñÜ ôñåéò - ôñåéò êáé "ìåôÜ öüâïõ Èåïý" ìÝóá óôï íáü, åíþ ï ÄçìïóèÝíçò ï êáíôçëáíÜöôçò ðÞãáéíå êé åñ÷üôáí óÝñíïíôáò ìå èüñõâï ôá êáéíïýñãéá ôïõ ðáðïýôóéá ìå ôá ðåôáëÜêéá, ðïõ Ýâáæáí ôçí åðï÷Þ åêåßíç ïé ôóáãêÜñçäåò íá ìç öáãþíïíôáé ïé óüëåò, äþñï ôçò öéëïðôþ÷ïõ áäåëöüôçôáò ôùí êõñéþí ôçò åíïñßáò ìáò ãéá íá ãõáëßæåé ôá ìáíïõÜëéá, í' áíÜøåé ôá êáíôÞëéá ãéá ôïí åóðåñéíü, íá ðÜñåé ôá ðñüóöïñá ãéá ôçí ÊõñéáêÞ, ôï íÜìá ãéá ôç èåßá ëåéôïõñãßá. Åäþ èá êÜíïõìå ìÜèçìá ðñïóùñéíÜ, åßðå ç äáóêÜëá, êáé èÝëù íá åßóôå Þóõ÷á êáé êáëÜ ðáéäéÜ ãéáôß ìáò âëÝðåé ï Èåüò áðü øçëÜ êáé ïé ¢ãéïé ôïõ ôÝìðëïõ. Óçêþóáìå áõèüñìçôá ôï êåöÜëé ìáò óôï ôáâÜíé ôçò åêêëçóßáò êé ýóôåñá óôñÝøáìå ôá ìÜôéá ìáò ðñïò ôéò åéêüíåò êáé ÷ùèÞêáìå áêüìç ðéï âáèéÜ ìåó' ôá óôáóßäéá íá ìç ìáò âëÝðåé ï Èåüò. Åêåßíç ôç ÷ñïíéÜ èõìÜìáé åß÷áìå äéáãñÜøåé áðü ôï Ùñïëüãéï Ðñüãñáììá ôï ìÜèçìá ôçò ÙäéêÞò, ãéáôß äåí Þôáí äõíáôüí íá ôñáãïõäÜìå ôï "Ýíá íåñü êõñÜ Âáããåëéü" Þ ôç "Ãåñáêßíá" ìå ôá âñá÷éüëéá, ìÝóá óôï íáü. Ôéò ðáñáìïíÝò üìùò, ôùí ìåãÜëùí åïñôþí êáé ôùí ðáíçãýñåùí, ç êõñßá Íßôóá, ìáò ìÜèáéíå üëá ôá ó÷åôéêÜ ìå ôç ãéïñôÞ ôñïðÜñéá êáé áðïëõôßêéá ôïõ Áãßïõ. ÐïëëÝò öïñÝò, êáëïýóå êáé ôïí ÄéåõèõíôÞ ôïõ Ó÷ïëåßïõ ôïí êýñéï ÐåñéêëÞ êáé äåîéü øÜëôç åðß ÷ñüíéá ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ íá ìáò ìÜèåé ôá ðéï äýóêïëá. 7
Ôá èõìÜìáé ìÝ÷ñé óÞìåñá üëá ôá ôñïðÜñéá êáé ôá óéãïøÜëëù, áêüìç êáé åêåßíï ôï ìåãÜëï ôùí ôñéþí Éåñáñ÷þí. Êáô' åîáßñåóç ëÝãáìå ìÝóá óôçí åêêëçóßá êáé êÜðïéï åìâáôÞñéï, ü÷é ðïëý äõíáôÜ, üðùò "ôùí å÷èñþí ôá öïõóÜôá ðåñÜóáí óáí ôï ëßâá ðïõ êáßåé ôá óðáñôÜ" êáé óôç óõíÝ÷åéá ôï "äåí èá ôçí ðÜñïõíå ðïôÝ ôç ãç ôùí Ìáêåäüíùí" êáé ãÝìéæå ç ìéêñÞ êáñäéÜ ìáò ìå ðåñçöÜíéá óáí ãíÞóéïé áðüãïíïé ôïõ ÌåãÜëïõ ÁëåîÜíäñïõ. Óôï ôÝëïò óôï ó÷üëáóìá ëÝãáìå üñèéïé óå óôÜóç ðñïóï÷Þò ôïí åèíéêü ýìíï êáé ôñÝ÷áìå óôï óðßôé îåëéãùìÝíïé áðü ôçí ðåßíá ãéáôß äåí åß÷å êïõëïýñé, ïýôå Üëëï ðñïóöÜú ãéá êïëáôóéü óôï äéÜëåéììá ìÝ÷ñé ôï ìåóçìÝñé. ÊïíôÜ óôá Üëëá åìåßò ðïõ êÜíáìå ìÜèçìá óôçí åêêëçóßá åß÷áìå êáé ôá ôõ÷åñÜ ìáò óå ó÷Ýóç ìå ôá ðáéäéÜ ôùí Üëëùí ôÜîåùí. Áí ðÝèáéíå êÜðïéïò ãÝñïò Þ êáìéÜ ãñéÜ êé Ýðñåðå íá ãßíåé ç êçäåßá ôï ðñùß êé Þôáí ÷åéìþíáò ó÷ïëíïýóáìå ìéá-äýï þñåò ðéï íùñßò. ÔñÝ÷áìå ôüôå óôï óðßôé êáé ëÝãáìå üëï ÷áñÜ óôç ìÜíá ìáò ðùò ðÝèáíå êáé óÞìåñá Üëëç ãñéÜ êáé ðåôïýóáìå áð' ôçí ðüñôá ôçí ôóÜíôá óôï êñåâÜôé êáé âãáßíáìå óôï äñüìï ãéá ðáé÷íßäé. Áí Þôáíå Üíïéîç, ìáò Ýðáéñíå ç äáóêÜëá êáé ðçãáßíáìå óôï ðÜñêï, óôéò Ýîé âñýóåò êáé åêåß êÜíáìå óõíÞèùò ôï ìÜèçìá ôçò öõóéêÞò éóôïñßáò ãéá ôï ðåýêï, ôçí áìõãäáëéÜ, ô' áìðÝëé. Êáèüìáóôáí óôáõñïðüäé êÜôù áð' ôá ðåýêá ðÜíù óôï ôñõöåñü ÷ïñôÜñé êáé ìáò ëßãùíå ôï âáñý Üñùìá ôçò áíèéóìÝíçò áêáêßáò. Ìå ìéá âåëüíá ðåýêïõ ãáñãáëïýóáìå ôï áõôß ôïõ ìðñïóôéíïý ìáò, ðïõ Ýêáíå êÜðïéá áðüôïìç êßíçóç ôïõ ÷åñéïý êáé ôçò êåöáëÞò ôïõ ãéá íá äéþîåé ôï åíï÷ëçôéêü æïõæïýíé Þ ìõñìÞãêé áð' ôï áõôß Þ ôï ëáéìü ôïõ. Óôç äéäáóêáëßá ôçò öõóéêÞò éóôïñßáò óôï ðÜñêï êáé åíþ ç äáóêÜëá ìáò ìéëïýóå ãéá ôï Ýíá êáé ãéá ô' Üëëï êáèþò êáé ãéá ôçí ðñüíïéá ôïõ Èåïý ãéá ôá äçìéïõñãÞìáôÜ ôïõ, êÜðïéïò äéÝêïðôå ôïí ïßóôñï ôçò ïìéëßáò ôçò, óÞêùíå ôï ÷Ýñé öùíÜæïíôáò "êõñßá, êõñßá, ìå ôóßìðçóå ìéá ìÝëéóóá". Ôüôå Ýðáéñíå ôçí Üäåéá íá óçêùèåß íá ðÜåé ðéï ðÝñá ðïõ åß÷å ÷þìá íá êáôïõñÞóåé íá êÜíåé ëÜóðç êáé íá ôç âÜëåé óôçí ðëçãÞ. Ôá êïñßôóéá äåí ôïëìïýóáí íá ðïõí ôßðïôå ãéá ôï êåíôñß ôçò ìÝëéóóáò ãéáôß íôñåðüíôïõóáí íá êÜíïõí ëÜóðç êáé äÝ÷ïíôáí ôá ôóéìðÞìáôá ÷ùñßò íá ìáñôõñÞóïõí. Óôï ìÜèçìá ôçò ãõìíáóôéêÞò ìÜò Üöçíå åëåýèåñïõò ç êõñßá Íßôóá, åðåéäÞ ôçò ðïíïýóå ùò Ýëåãå ç ìÝóç ôçò, íá ðáßæïõìå óôï ðñïáýëéï ôçò åêêëçóßáò ìðÜëá, "ôá ìÞëá" Þ êáé Üëëá ðáé÷íßäéá. Óôá óôáóßäéá êáèüìáóôáí äõï - äõï, áð' ôç ìéá ìåñéÜ ô' áãüñé áð' ôçí Üëëç ôá êïñßôóéá ÷ùñßò öõóéêÜ ôïí ðßíáêá, ôéò êéìùëßåò êáé ôï ëáãïðüäáñï ðïõ óâÞíïõìå ôïí ðßíáêá, ÷ùñßò êïíäõëïöüñïõò êáé ìåëáíïäï÷åßá ãéá íá ìçí êÜíïõìå ôçí åêêëçóßá üëï ìåëÜíé êáé ìáò ìÜëùíå ï ðáðÜ Äéïíýóçò. Ç äáóêÜëá ìáò Ýðéáíå ðÜíôá ôï óôáóßäé ôïõ êõñßïõ ÍïìÜñ÷ç ðïõ Þôáí øçëüôåñï áð' ôá Üëëá ôùí ÷ñéóôéáíþí êáé öáñäýôåñï. Äßðëá ôçò ðÜíôá åß÷å ôçí ×ñõóïýëá, ôçí ðñþôç ìáèÞôñéá ôçò ôÜîçò, ðïõ êáíÝíáò ìáò äåí ôçí ÷þíåõå ãéáôß Ýêáíå ôç óðïõäáßá, ôçí ðëïýóéá, ï ðáôÝñáò ôçò Þôáí ãñáììáôÝáò ôïõ ÄÞìïõ, êáé ôç ìáñôõñéÜñá. Ìßá ìÝñá óôï ìÜèçìá ôùí èñçóêåõôéêþí ç êõñßá, ìáò äéçãÞèçêå ôçí ðáñáêÜôù éóôïñßá: ..... "Ç ôÝ÷íç, åßðå, ôïõ ÷ïñïý êáé ç ïìïñöéÜ ôçò Óáëþìçò åß÷áí êáôáìáãÝøåé üëïõò ôïõò êáëåóìÝíïõò óôï ðáëÜôé, ìá ðéï ðüëç ôïí ßäéï ôïí âáóéëéÜ ðïõ ôçí êÜëåóå ìåôÜ ôï ÷ïñü êïíôÜ ôïõ ãéá íá ôçí åõ÷áñéóôÞóåé, üðïõ êáé ôçò õðïó÷Ýèçêå íá ôçò êÜíåé äþñï üôé ç øõ÷Þ ôçò ëá÷ôáñïýóå. Ç Óáëþìç óõìâïõëåýåôáé ôç ìÜíá ôçò êáé æçôÜ áð´ ôïí Çñþäç "ôçí êåöáëÞ ôïõ ÉùÜííïõ åðß ðßíáêé" ãéáôß ðïëëÜ Ýëåãå åéò âÜñïò ôçò ãéá ôï áìáñôùëüí ôïõ âßïõ ôçò. ÄéáôÜæåé åõèýò ï âáóéëéÜò ôïí äÞìéï íá åêôåëÝóåé ôçí åðéèõìßá ôçò Óáëþìçò. Êáé 8
ðÜåé ôñÝ÷ïíôáò óôç öõëáêÞ, êüâåé ôï êåöÜëé ôïõ Ðñïäñüìïõ êáé ôï öÝñíåé ó' áóçìÝíéï äßóêï êáé ôï áöÞíåé ìðñïóôÜ óôá üìïñöá ðüäéá ôçò Óáëþìçò ðïõ óáí ôï åßäå ôáñÜ÷ôçêå êáé ëýãéóå ç êáñäéÜ ôçò, åíþ ôçò ìÜíáò ôçò Þôáí áêüìç ðÝôñá". ÁõôÜ ìáò åßðå ç äáóêÜëá ó÷åôéêÜ ìå ôçí éóôïñßá ôïõ Ðñïäñüìïõ ôïõ âáðôéóôÞ êé üôáí ôÝëåéùóå ôçí äéÞãçóÞ ôçò óôñÜöçêå ðñïò ôï ôÝìðëï ôïõ íáïý íá ìáò äåßîåé êáé ôçí åéêüíá ôïõ Áãßïõ ãéá åðïðôåßá ðñÜãìá ðïõ óõíéóôïýóå ôüôå óôïõò äáóêÜëïõò êáé ï êýñéïò Áããåëüðïõëïò, ï åðéèåùñçôÞò, íá êÜíïõí ôçí êÜèå äéäáóêáëßá ìå üóá ðéï ðïëëÜ ìÝóá åðïðôéêÜ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí. ÌåôÜ áð' üëá áõôÜ ãéá ôç Óáëþìç êáé ôïí ¢ãéï ÉùÜííç ôïí Ðñüäñïìï ìå èëéììÝíç êáñäéÜ âãÞêáìå óôï ðñïáýëéï ôçò åêêëçóßáò ãéá äéÜëåéììá íá îåìïõäéÜóïõìå êáé íá ðÜñïõìå áÝñá. ÁõôÞ ôç öïñÜ üìùò äåí ôñÝîáìå ãéá ìðÜëá, ïýôå ãéá Üëëï ðáé÷íßäé, ãéáôß åßäáìå ìáæåìÝíïõò ðïëëïýò óõã÷ùñéáíïýò ìáò áð' ôç ìåñéÜ ôïõ äñüìïõ íá âëÝðïõí ôñïìáãìÝíïé êÜôé ðïõ Þôáí ðÜíù óôï Ðåæïýëé ôçò åêêëçóßáò. ÁíåâÞêáìå üëá ô' áãüñéá ôñÝ÷ïíôáò ôçò åêêëçóßáò ôá óêáëéÜ íá äïýìå ôé óõìâáßíåé êáé åß÷å óõãêåíôñùèåß ôüóïò êüóìïò. Ðáñüëï ðïõ ïé ìåãÜëïé ìáò Ýäéù÷íáí áðü êïíôÜ ôïõò êáé Üëëïé Ýâñéæáí êé Üëëïé Ýâëåðáí ëßãï êáé Ýöåõãáí óéùðçëïß, åìåßò ìðïñÝóáìå íá ôñõðþóïõìå áíÜìåóÜ ôïõò êáé íá äïýìå ôï êïììÝíï êåöÜëé ìå ãÝíéá, ìðïñÝóáìå íá äïýìå ôá öýëëá áðü ðïõñíÜñé óô' á÷ôÝíéóôá ìáëëéÜ ôïõ. Áöïý åßäáìå üëá áõôÜ Ýîù óôçí åêêëçóßá, ôñÝîáìå ìå ëá÷ôÜñá íá ðïýìå ôá íÝá óôç äáóêÜëá ðïõ îåêïõñáæüôáí óôï óôáóßäé ôïõ êõñßïõ ÍïìÜñ÷ç ãéá ôçí åðüìåíç þñá ôïõ ðñïãñÜììáôïò. Êõñßá, êõñßá, öùíÜæáìå üëïé ìáæß, åßäáìå ôï êåöÜëé ôïõ ÉùÜííç ôïõ Ðñïäñüìïõ Ýîù, óôçò åêêëçóßáò ôï ðåæïýëé. ÁõôÞ ðïõ ßóùò åß÷å åíçìåñùèåß áð' ôç ×ñõóïýëá ãéá ôï ãåãïíüò êïêêßíéóå, óõã÷ýóèçêå êáé ìå áõóôçñÞ íåõñéêÞ öùíÞ åßðå: Óêáóìüò, ðáëéüðáéäá, áõôüò äåí åßíáé ï Ðñüäñïìïò, åßíáé áíôÜñôçò. Êáèßóôå ãñÞãïñá óôéò èÝóåéò óáò êé áíïßîôå ôá ôåôñÜäéá ãéá ïñèïãñáößá. ÓåðôÝìâñéïò 2003
ÌáèçôÝò êáé êáèçãçôÝò ôïõ Ãõìíáóßïõ Ðïëõãýñïõ ôïõ 1951. Óôï ìÝóïí ï ÃõìíáóéÜñ÷çò Âáóßëåéïò ËÜðáò. 9
[ Áðü ÍéêÞôçò å[éò Ðïëýãõñïí... [áêôïðëïúê~ùò Éùáêåßì [ Áè. ÐáðÜããåëïò ÐñÝðåé íÜ @çôáí ô´ ] Áú Ãéáííéï~õ, ôü 1955. Å@é÷áí ôåëåéþóåé ï]é äéáêïðÝò ô~ùí ×ñéóôïõãÝííùí êáß {åðñåðå íÜ [áñ÷ßóåé ôü ôáîßäé ô~çò [åðéóôñïö~çò ãéÜ ôüí Ðïëýãõñï. ÓÞìåñá, ÍéêÞôç - Ðïëýãõñïò å@éíáé 36 ÷éëéüìåôñá, äçëáäÞ ìéóÞ \ùñá. Ôüôå ôü ôáîßäé á[õôü å{éèåëå [áðüöáóç, ðñïåôïéìáóßá êáß êáëü êáéñü. ] Ï êáéñüò @çôáí óõííåöéáóìÝíïò, öõóï~õóå íïôé~áò êáß ]ç ã~ç @çôáí ëáóðùìÝíç [áðü ôßò âñï÷Ýò ô~ùí ôåëåõôáßùí ]çìåñ~ùí. [ Áðïâñáäýò ôÜ ðñÜãìáôÜ ìáò @çôáí \åôïéìá: \åíáò ìåãÜëïò ìðïêôóéÜò ìÝ ñï~õ÷á êáß óõìðëçñùìáôéêÜ óêåðÜóìáôá, ôü êáëÜèé ìÝ ôÜ ôñüöéìá, ìïñöïññáìÝíï [áðü ðÜíù ìÝ ôü ãåñÜíéï ôü ìáíôßëé êáß ôÞí ðéíáêßäá óôÞí ìÝóç (êáðÜêé [áðü ôóéãÜñá ðåíôÜñéá, êïììÝíï ãýñù - ãýñù, ñáììÝíï [áðü ôÞí [áíÜðïäç ðïý @çôáí ó÷åäüí {áóðñç, \ïðïõ ãñáöüôáí ôü {ïíïìá ôï~õ ðáñáëÞðôç), ï]é «ðáíÝíéåò» ó÷ïëéêÝò ôóÜíôåò, ðïý äÝí ðïëõÜíïéîáí ìÝ ôßò ãéïñôÝò, êáß \åíáò íôåíåêÝò ëÜäé. Ôü ðñùß óáìáñþèçêå ]ï ãÜúäáñüò ìáò, ]ï [áêïýñáóôïò Ñßôóéïò, êáß ðåñéìÝíáìå ôü óýíèçìá [áðü ôüí ðáôÝñá ìïõ: «{ Áåéíôå, ðáÝíïõìå...». \ Ïìùò ç ] ðëçñïöïñßá ç @ ñ èå ãÞ ñãïñá . ôü ðïôÜìé ç @ ôáí êáôåâáóìÝíï êáß äÝí ðåñí õ ~ óå. ÌÝ âáèýôáôç [áãáëëßáóç, óõãêåíôñùèÞêáìå óôü êáëýâé ô~çò ãéáãé~áò, [åíéó÷ýèçêå ]ç öùôéÜ óôü ôæÜêé êáß {áñ÷éæå «ôü êáøáëéóôü» ìÝ ôßò ðëáêéáóôÝò [åëéÝò ôñéììÝíåò ðÜíù óôßò ñïäïøçìÝíåò öÝôåò. ] Ç ðáéäéêÞ á[éóéïäïîßá ìáò {åêáìíå ôÞí [åëðßäá âåâáéüôçôá, ðñïóèÝôïíôáò ìéÜí [áêüìá ]çìÝñá óôßò ÷ñéóôïõãåííéÜôéêåò äéáêïðÝò ìáò. { Áëëùóôå ]ç [áíÜìíçóç ô~çò ëá÷ôÜñáò ðïý ôñáâÞîáìå ôÜ ðñïçãïýìåíá ×ñéóôïýãåííá äÝí ìðïñï~õóå å{õêïëá íÜ îå÷áóô~ç. [ ÅðéóôñïöÞ êáß ôüôå [áðü ôßò äéáêïðÝò êáß ôü ðïôÜìé êáôåâáóìÝíï. ÖôÜíïõìå óôÞí {ï÷èç, [åêå~é ðåñßðïõ ðïý å@éíáé ôþñá ]ç ðáëéÜ ãÝöõñá ô~çò ] Ïñìýëéáò, êïíôÜ óôïýò ] Áãßïõò [ Áðïóôüëïõò. Äõü ðñÜóéíá ðñïðïëåìéêÜ ôáîß, ]ï Èüäùñïò ]ï Ìõôáõôó~çò [áðü ôüí \ Áãéï Íéêüëáï êáß ]ï ËåïíÜñäïò [áðü ôÞí ÍéêÞôç. Ôü ðïôÜìé ]áðëùìÝíï, ôü ðÝñáóìá äõóäéÜêñéôï. Ñß÷íïõí êïñþíá - ãñÜììáôá ðïéüò èÜ ðåñÜóåé ðñþôïò. ÐåñíÜåé ]ï Èüäùñïò êáß ì~áò ðåñéìÝíåé óôÞí {ï÷èç ô~çò ] Ïñìýëéáò. ] Ï ËåïíÜñäïò [áêïëïõèå~é ôÞí {éäéá äéáäñïìÞ êáß óôÞ ìÝóç ôï~õ ðïôáìï~õ ]ç ìç÷áíÞ óâýíåé. ÂãÜæåé ôü ðáíôåëüíé ôïõ êáß ìåôáöÝñåé ôÜ ðáéäéÜ [áðÝíáíôé. ÄÝíåé ìÝ ó÷ïéíß ôü á[õôïêßíçôü ôïõ êáß ]ï Èüäùñïò ôü óÝñíåé {åîù [áðü ôü ðïôÜìé. \ Ïôáí öèÜóáìå óôÞí ] Ïñìýëéá, [áöï~õ ðñ~ùôá óôÝãíùóáí ôÜ ìðïõæß ê.ë.ð., ]ï ÷ùñïöýëáêáò ôüí {åãñáøå ãéáôß å@é÷å [åííéÜ [åðéâáôåò [áíôß ãéÜ ðÝíôå. ÂÝâáéá å{éìáóôáí ìéêñïß [áëëÜ á[õôüò ìåôñï~õóå êåöÜëéá... ] Ç ãéáãéÜ, Ðáãþíá ôÞí {åëåãáí, ìÜ @çôáí ãíùóôÞ ]ùò ÐáãùíÜñá, öáéíüôáí íÜ [áðïëáìâÜíåé êáß á[õôÞ ôÞí «âåâáßá» ðáñÜôáóç ô~ùí äéáêïð~ùí, ðïý èÜ ôÞí êñáôï~õóå êáß á[õôÞí, ìéÜ ìÝñá {åóôù [áêüìç, óôü ÷ùñéü ôçò, ìáêñõÜ [áðü «ôÜ {ïñç êáß ôÜ {áãñéá âïõíÜ» ôï~õ Ðïëõãýñïõ, \ïðïõ ì~áò óõíôñüöåõå ãéÜ íÜ ì~áò öñïíôßæåé, íÜ ì~áò [åëÝã÷åé êáß íÜ êáôåõèýíåé ôßò óðïõäÝò ìáò, {áí êáß [áãñÜììáôç. ÐÜíù óôÞí øõ÷éêÞ [áãáëëßáóç êáß ôÞ óùìáôéêÞ ÷áëÜñùóç [áðü ôÞí {áøá ô~çò öùôé~áò, ÷ôõð~á ôü ôæÜìé ôÜ á[õôéÜ êáß ]ç öùíÞ ôï~õ ðáôÝñá ëáâþíåé ôÜ óùèéêÜ: «{ Áåéíôå ðáÝíïõìå...». ÔÜ ðñÜììáôá óôüí Ñßôóéï êáß óÝ å{éêïóé ëåðôÜ óôÞí ÓêÜëá. ] Ç Å[õáããåëßóôñéá, ôü êáÀêé ôïõ Æáöåéñïýäç ðïý {åêáìíå óõíÞèùò ôÞí óõãêïéíùíßá ÍéêÞôç - ÌáñìáñÜò, óêáìðáíÝâáæå [áðü ôÞ íïôéÜ, äåìÝíç óôü êåöáëüóêáëï. Å{é÷áìå ìáæåõô~ç \ïëïé ï]é ìáèçôáß êáß êÜðïéïé {áëëïé [áíáãêéùìÝíïé. ÐÜóá ôÜ ìðáãÜæéá óôü êáÀêé, [áðü [áãêáëéÜ óÝ [áãêáëéÜ ôÜ ìéêñÜ ðáéäéÜ, ]ï Ìßìçò, [åöïðëéóôÞò óÞìåñá, ðáëëéêáñÜêé ôüôå, íÜ öùíÜæåé [áãñéåýïíôáò êáß êáèïäçã~ùíôáò. { Ïðéóèåí, óôñïöÞ äåîéÜ, «óåñâåôÜñçóå» ôü êáÀêé, ãõíáéêå~éåò öùíÝò «ìáíßôóá ì´, ðíßïõìé», ðñßìá ôüí êáéñü êáß ñüôá ãéÜ íÜ êáâáôæÜñïõìå ôü ÓáñãÜíé. ] Ç ãéáãéÜ, 10
(ð~ùò ìð~çêå ìÝóá;), [áãêáëéÜ ôü êïñÜêé ô~çò ðëþñçò êáß îåñíï~õóå ó´ \ïëï ôü ôáîßäé. ÓêëçñÞ ãõíáßêá [áëëÜ íÜ ìÞí ìýñéæå âåíæßíç êáß íÜ ìÞí {åìðáéíå óÝ á[õôïêßíçôï {ç êáÀêé... ÐåñÜóáìå [áíïé÷ôÜ [áðü ôü ðïôÜìé ô~çò ] Ïñìýëéáò, ]ç èÜëáóóá èïëÞ - êïêêéíü÷ùìá, ãåìÜôç ðáëéüîõëá, êáß óÝ êÜðïéåò #ùñåò æõãþóáìå óôÞ ÓêÜëá ô~çò Ãåñáêéí~çò. «ÃÝñï Âïñé~á ôáîßäåõå êáß Íüôï ðáëëéêÜñé» ëÝíå ï]é íáõôéêïß, ìÜ [åìå~éò ôáîéäåýáìå ìÝ ãÝñï ÍïôéÜ. Ð~ùò íÜ ðéÜóïõìå óêÜëá; Ð~çãå [áðü ôÞí ðëåõñÜ ôï~õ \ Áú-ÌÜìá, êüíôñá óôÞ íïôéÜ, êáß ìÝ äõóêïëßá æýãùóå ôÞ óêÜëá. { Åðñåðå íÜ ðëçóéÜóåé ÷ùñßò íÜ ÷ôõðÞóåé êáß íÜ óôáè~ç [åêå~é ìÝ÷ñéò \ïôïõ \åíá ðáëëéêÜñé íÜ ìðïñÝóåé íÜ óáëôÜñåé íÜ äÝóåé ôü ó÷ïéíß. ÓôÞí ôÝôáñôç ðñïóðÜèåéá {åãéíå êáß ôü êáÀêé {áñ÷éóå íÜ óêáìðáíåâÜæåé äåìÝíï óôáèåñÜ. ] Ç [áðïâßâáóç äõóêïëüôåñç [áð´ ôÞí [åðéâßâáóç. ÔÜ ìðáãÜæéá [áóÞêùôá ÷ùñßò ôüí Ñßôóéï êáß ]ç âéáóýíç [áíôáãùíéóôéêÞ ãéÜ íÜ ðéÜóïõìå èÝóç óôü ëåùöïñå~éï ðïý ì~áò ðåñßìåíå ëßãï ðéü ðÜíù [áðü ôÞí [áêôÞ. Öïñôþèçêáí óôÞí óôÝãç ôï~õ ëåùöïñåßïõ, óÝ êåßíç ôÞí ôåñÜóôéá ó÷Üñá, êáß ìå~éò óôñéìù÷èÞêáìå ìÝóá, êáèéóôïß êáß {ïñèéïé. ÔÜ ôæÜìéá èüëùóáí, ôÜ ôóéãÜñá {áíáøáí, ôü ëåùöïñå~éï ðÝñáóå ìðñïóôÜ [áðü ôïýò öïýñíïõò ôï~õ ìåôáëëåßïõ ([áðü êå~é ðåñíï~õóå ôüôå ]ï äñüìïò) êáß {áñ÷éóå íÜ [áãêïìá÷Üåé [áíåâáßíïíôáò ôüí [áíçöïñéêü ÷ùìáôüäñïìï. Óôñéìùîßäé, ÷í~ùôï, óõóóùñåõìÝíç ôáëáéðùñßá, ôóéãáñßëá êáß [åêåßíç ]ç öïâåñÞ ìõñïõäéÜ ô~ùí óðßñôùí ðïý {áíáâáí ôÜ ôóéãÜñá, {åêáíáí ôïýò ìéóïýò íÜ âãÜæïõí ôÜ {áíôåñÜ ôïõò. Êáß \ïìùò, óôÞí óôñïöÞ ôï~õ \ Áú ÈáíÜóç, ï]é ]åêôÝåò, [áðñïóäéüñéóôá å{õèõìåò êáß æùçñÝò, {áñ÷éóáí: «\åíá, äýï, ôñßá... íÜôïò!...», êáß êåßíç ôÞí óôéãìÞ, ðßóù [áðü ôÞí óôñïöÞ, öÜíçêå ]ï Ðïëýãõñïò. ] Ç [áðïâßâáóç, {åãéíå óôü ðáëéü ôü Ðñáêôïñå~éï, êÜôù [áðü ôü Ó÷ïëå~éï (óÞìåñá Äçìáñ÷å~éï). ] Ç Êáëáèï~õ, ðïý ôüôå äÝí å@é÷å [áêüìç ðÜñåé á[õôÞ ôÞí ðñïóùíõìßá, óôåêüôáí, ]ùò óõíÞèùò, [áêïõìðéóìÝíç óôüí ôï~é÷ï ìÝ ôÜ ÷Ýñéá óôáõñùìÝíá êáß {åíôïíá äéåñåõíçôéêü âëÝììá, ðáñáôçñ~ùíôáò, [áîéïëïã~ùíôáò êáß ðñïãñáììáôßæïíôáò!... Êáß ìå~éò, âáñýèõìïé êáß âáñõöïñôùìÝíïé, êáôÜêïðïé êáß [áäéÜâáóôïé, îåêéíÞóáìå ãéÜ ôÜ «óðßôéá ìáò», ðñïóìÝíïíôáò {çäç ôü ÓÜââáôï ôï~õ ËáæÜñïõ ðïý èÜ êáôçöïñßæáìå ãéÜ ôü ÷ùñéü, ôüí ôüðï ô~çò ÷áñ~áò êáß ô~çò îåíïéáóé~áò, ô~çò êáëïöáãßáò êáß ôï~õ ðáé÷íéäéï~õ, ôüí ðáéäéêü ðáñÜäåéóü ìáò. Ôü ×ùñéü ìáò!...
] Ï Ôüôïò Êå÷áãéÜí, ôáîéôæ~çò ô~çò ÍéêÞôçò, ìÝ ôüí âïçèü ôïõ ËåïíÜñäï [ Áäáìßäç, óôÞí ðáëéÜ óôÜóç ô~ùí «Áãïñáßùí», óôÞí ðëáôåßá ôï~õ ó÷ïëåßïõ ôï~õ Ðïëõãýñïõ (ðåñßðïõ ôï 1950). 11
ÐåñáóìÝíá ìá ðïôÝ îå÷áóìÝíá Ìáñßá ÌðïõëÜêç Ëõðéñßäç Ìå óðñþ÷íåé óôçí åîéóôüñçóç áõôÞ ç åðéèõìßá íá äþóù óôïõò íÝïõò ôçí åõêáéñßá íá ãíùñßóïõí ôç äéêÞ ìáò ìáèçôéêÞ æùÞ, ðïõ ôüóï äéáöÝñåé áðü ôç äéêÞ ôïõò, áëëÜ êáé óôïõò ìåãáëýôåñïõò íá îáíáæùíôáíÝøïõí ôéò åéêüíåò ðïõ áóöáëþò äåí Ýóâçóáí áðü ìÝóá ôïõò. Äåí ÷ñåéÜæåôáé íá øÜîù ðïëý âáèéÜ, ãéá íá îáíáöÝñù óôï íïõ ìïõ üëåò áõôÝò ôéò ìéêñÝò éóôïñßåò, ãéáôß åßíáé ïé ðñþôåò ðïõ Ýñ÷ïíôáé óôï íïõ ìïõ, ôéò þñåò ôçò ðåñéóõëëïãÞò ìïõ. ÌéêñÞ áêüìç, üôáí Üñ÷éóá íá æù ôéò óôéãìÝò êáé íá êáôáëáâáßíù, üëá óôïí êüóìï Þôáí äýóêïëá. ÁíáöÝñïìáé óôçí 10åôßá 1940-1050. ¹ôáí ôá ÷ñüíéá áõôÜ, ðïõ üóï êáé íá èÝëåé êáíåßò íá ôá áîáûëþóåé êáé íá ôá ïìïñöáßíåé, óôçí êáñäéÜ ôïõ ìÝóá, Ý÷ïõí ìåßíåé âáñéÜ "ÐÝôñéíá ÷ñüíéá". Óôéò ðñþôåò ôÜîåéò ôïõ Äçì. Ó÷ïëåßïõ, äåí åß÷áìå áßèïõóåò äéäáóêáëßáò. Ôï ó÷ïëåßï ìáò åß÷å êáåß. Ôçí çìÝñá êÜðïõ êÜíáìå ìÜèçìá, ôï âñÜäõ ãéíüôáí óôñáôþíáò. Ïé äÜóêáëïé; Êé áõôïß äåí Þîåñáí ðïý íá ìáò óôåãÜóïõí. Óôçí ðñþôç ôÜîç ôïõ Äçì. Ó÷ïëåßïõ ðÞãá 15 çìÝñåò ôï ìÞíá ÌÜéï. Óôï ðÜñêï ôùí Ýîé âñýóåùí. ¹ìáóôáí êáìéÜ åéêïóáñéÜ ðáéäéÜ, ãýñù áðü ìéá ãïýñíá. ÐëÞñùóá äßäáêôñá 15 áõãÜ êáé 100 äñÜìéá ëÜäé. ÖõóéêÜ ðÞñá åíäåéêôéêü êáé ãñÜöôçêá óôç äåýôåñç ôÜîç. Ôï ìüíï ðïõ áðïêüìéóá áðü ôç äåýôåñç ÷ñïíéÜ Þôáí ïé øåßñåò. Ìðáßíáìå íá êÜíïõìå ìÜèçìá ìüëéò Ýöåõãáí ïé öáíôÜñïé ãéá åðé÷åéñÞóåéò. Ôïí ðüëåìï ôïí áêïëïýèçóáí üëá ôá äåéíÜ. Áññþóôéåò, óêïôùìïß, ðåßíá. ÉäáíéêÜ! ¼ëá óâçóìÝíá. ÈñÞíïò! Ôßðïôå üñèéï. Áíèñùðéóìüò! ºóùò õðÞñ÷å. ÈõìÜìáé ôï óõóóßôéï. ÊÜèå ìÝñá üëá ôá ðáéäéÜ ôçò ãåéôïíéÜò, ì´ Ýíá êïíóåñâïêïýôé óôï ÷Ýñé, ðïõ óôéò äýï åðÜíù Üêñåò Þôáí ôñõðçìÝíï êáé ðåñíïýóå Ýíá óýñìá Þ Ýíá êáëáìÜêé, ãéá ÷åñïýëé, ðçãáßíáìå óôï ðñïáýëéï ôïõ êáìÝíïõ ó÷ïëåßïõ, íá ðÜñïõìå óõóóßôéï. ÊÜèå ðñùß ðáßñíáìå ãÜëá. ÊáìéÜ öïñÜ ìáò äßíáí êÜôé êïíóÝñâåò, "áéìáôçñÜ ëïõêÜíéêá", ôéò Ýëåãáí. ¼ëá ôá äïêéìÜæáìå, ôßðïôá äåí ìáò Üñåóå, ßóùò ãéáôß óôá óðßôéá ôá äéêÜ ìáò õðÞñ÷å áêüìç êÜôé êáëýôåñï. ¢ëëá ðáéäéÜ üìùò åðÝæçóáí áðü áõôÞ ôç âïÞèåéá ðïõ ôçí ïíüìáæáí "ÏÕÍÑÁ". Ïýôå Þîåñá, ïýôå îÝñù, ôé óçìáßíåé. ¼ôáí ÷ôõðïýóå ç êáìðÜíá, Þôáí Ýíäåéîç üôé èá êÜíïõìå ìÜèçìá. Óõóôåãáæüìáóôáí ôüôå ìå ôï ÃõìíÜóéï. Ðïëý óõ÷íÜ, öèÜíáìå óôï Ó÷ïëåßï, áëëÜ ìÜèçìá äåí êÜíáìå. Óáí ðáéäéÜ, äåí Þìáóôáí éêáíÜ íá êñßíïõìå ôï êáëü Þ ôï êáêü. Ãé´ áõôü, üëï ÷áñÜ, öåýãáìå ôñå÷Üôïé áð´ ôï Ó÷ïëåßï, ãéá Üëëåò åðéäüóåéò. Ìéá öïñÜ, èõìÜìáé, øÜ÷íáìå üëï ôï ÷ùñéü, íá âñïýìå ôéò åéêüíåò ðïõ åß÷áí ó÷çìáôéóèåß óôá ôæÜìéá ôùí óðéôéþí. ¹ôáí ëÝåé èáýìáôá. Åß÷å áðïêÜìåé ï êüóìïò êáé ðåñßìåíå ôï èáýìá. Íá ðÜøïõí ïé óêïôùìïß, íá ãáëçíÝøåé ï ôüðïò. ...Êé üôáí ç ìÝñá áõôÞ áíÝôåéëå... ¹ìïõí óå çëéêßá íá ðÜù óôï ÃõìíÜóéï. ÈõìÜìáé ôéò åîåôÜóåéò. Ãíþñéæá ôïí êáèçãçôÞ ôçò öõóéêÞò, êáèüôáí óôï äéðëáíü ìáò óðßôé êáé ôïí Ýêáíá èåëÞìáôá. ¸ôóé äåí åß÷á ôñáê. - Ìáñßá, ìïõ ëÝåé, óôçí áõëÞ óáò Ý÷åôå äÝíäñá, ôé åßíáé áåéèáëÞ Þ öõëëïâüëá; - ÁåéèáëÞ, áðáíôþ åãþ, êáé ãñÞãïñá ìÜëéóôá. - Ðñüóåîå, Ìáñßá, èá óå ôñáâÞîù ôï áõôß, ç âåñéêïêéÜ óáò ôé äÝíäñï åßíáé; - Á! öõëëïâüëï, ëÝù åãþ êáé óêÝðôïìáé: 12
- ÐÜåé, áõôü Þôáí, äåí èá ðåñÜóù êáé ðïéïò áêïýåé ôç ìÜíá ìïõ. ÐÝñáóá üìùò. Êáé íá, åßìáé Ãõìíáóéïêüñéôóï. Ðïý ëåöôÜ ãéá ìáèçôéêÞ óÜêá. Äýï âéâëßá, üôáí õðÞñ÷áí, êáé êáíáäõü ôåôñÜäéá êÜôù áð´ ôç ìéá ìáó÷Üëç. Áðü ôçí Üëëç Ýíá îýëï ãéá ôç èåñìÜóôñá. Ìáýñç ðïäéÜ, ìå Üóðñï ãéáêÜ, ôÝíéò Üóðñá ðáðïýôóéá âáììÝíá ìå óôïõðÝôóé êáé Üóðñá êáëôóÜêéá, ðëåîïýäåò ôá ìáëëéÜ, óõíäõáóìÝíá ìå ôçí ïìïñöéÜ ôùí ÷ñüíùí "×Üñìá ïöèáëìþí". ÊÜèå ÊõñéáêÞ, óå ðáñÜôáîç, ðçãáßíáìå óôçí Åêêëçóßá. ÌðñïóôÜ ôá ôýìðáíá ðïõ Ýðáéæáí ïé ìáèçôáß, áñãüôåñá ç ÖéëáñìïíéêÞ. Ç óçìáßá. Ô´ áãüñéá. Ôá êïñßôóéá. Ôçí ðáñÜôáîç ðëáéóßùíáí ïé êáèçãçôáß, íôõìÝíïé óôá ãéïñôéíÜ ôïõò. Åßìáé óßãïõñç ðùò äåí Ýðáéñíáí õðåñùñßåò. Îå÷þñéæå óå ïìïñöéÜ êáé íôýóéìï ç ê. Óôáõñïýëá ÓôåöÜíïõ. Ôçí êáìáñþíáìå, ôçí èåùñïýóáìå äéêÞ ìáò, Þôáí ç öéëüëïãüò ìáò, óå ðïëëÝò ôÜîåéò. ×ïíäñÞ, ìåëá÷ñéíÞ, üìïñöç óôï ðñüóùðï, ç Ãáëëßäá ìáò, Áíèïýëá Âïõäïýñç. ¹ôáí Áèçíáßá. Ìáò êïñüéäåõå ãéá ôçí íôïðéïëáëéÜ ìáò. Ìéá ìÝñá Ýêáíá åñìçíåßá Ãáëëéêïý êåéìÝíïõ. - ÌÝóá óôïõ êáôñÜí õðÜñ÷í äõü âéëüíéò. - Âåëüíåò, ðáéäß ìïõ, ìÜèå ðñþôá ÅëëçíéêÜ êáé ýóôåñá ìáèáßíåéò ÃáëëéêÜ, ìå ìÜëùóå. Ôüôå íôñÜðçêá. ÓÞìåñá ãåëþ. Óôçí ôÜîç ìáò æùçñïß ìáèçôáß Þôáí ï Ãéþñãïò êáé ï ÔÜêçò. Áõôïß Ýêáíáí áôáîßåò ôçí þñá ôùí èñçóêåõôéêþí. Ìéá öïñÜ Ýâãáëáí êÜñâïõíá áð´ ôç èåñìÜóôñá óôï ìáãêÜëé êáé ôç óôéãìÞ ðïõ èá Ýìðáéíå óôçí ôÜîç ï ê. ÓôÜìïò ãéá èñçóêåõôéêÜ Ýñéîáí óôá êÜñâïõíá èõìßáìá. ¼ôáí ï êáèçãçôÞò ñþôçóå ãéáôß ôï Ýêáíáí, áðÜíôçóáí: - ¿ñá èñçóêåõôéêþí åßíáé Ýðñåðå íá Ý÷ïõìå êáôÜëëçëç áôìüóöáéñá. ¢ëëï ðïõ äåí Þèåëáí, âãÞêáí Ýîù áðü ôï ìÜèçìá. Ï ê. ÓôÜìïò äéäÜóêåé: - ¢ãíùóôáé êáé áíåîåñåýíçôáé áé âïõëáß ôïõ Èåïý. - Á÷Ü! Ðùò êé äåí åßíé, øéèõñßæåé ï ÔÜêçò. - Ôé øéèõñßæåéò âñå áíüçôå, èá óå ðåôÜîù Ýîù. - Ãéáôß ê. êáèçãçôÜ, åãþ ëÝù ðùò åßíáé ãíùóôÝò. - Ðåò ìïõ ëïéðüí, ôé ðñüêåéôáé íá óõìâåß óå ëßãï; - Íá èá ÷ôõðåßò ôïõ êäïõí ç ìðáñìðá Áíôþíò êáé èá âãïýìé üîïõ. ÃÝëéá åìåßò. Áò ìðïñïýóáìå íá ãåëïýìå ìå ôï ðáñáìéêñü êáé ôþñá! Ãéá ôïí ê. Öéëéððáêüðïõëï; ¼ëïé Þìáóôáí "Ãéïõñïýêéá". Ìáò áãáðïýóå üìùò üëïõò. ÈõìÜìáé ðùò ìáò äßäáóêå íÝá ÅëëçíéêÜ. Ìáò ìÜèáéíå íá êÜíïõìå áéôÞóåéò, ãéáôß èá ìáò ÷ñåéáæüôáí óôç æùÞ. Ìáò ìéëïýóå ãéá èÝáôñï, ãéá óõíáõëßåò, Üãíùóôá ãéá ìáò, åðß ôï ðëåßóôïí. Ìáò ìéëïýóå ãéá ôç æùÞ óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò, óôéò ïðïßåò õðï÷ñåùôéêÜ èá æïýóáìå, åöüóïí è´ áðïöáóßæáìå íá óðïõäÜóïõìå. Äåí îå÷íþ ôá öéëïëïãéêÜ ðñùéíÜ ôçò Üíïéîçò. ÁöÞíáìå ôçí áßèïõóá äéäáóêáëßáò
Åêêëçóéáóìüò Ãõìíáóßïõ Ðïëõãýñïõ. ÐáëéÜ Ìçôñüðïëç 1953. 13
êáé êáôåâáßíáìå óôï ðÜñêï, êÜôù áðü ìéá êïõêïõíáñéÜ. Ìáò ìéëïýóå ãéá ôïí Äñïóßíç, ôïí ÐáëáìÜ, ôïí Óéêåëéáíü. Êé ýóôåñá ôñáãïõäïýóáìå ôçí "ÁíèéóìÝíç ÁìõãäáëéÜ" êáé ôç "Îáíèïýëá". Ç ê. Öéëéððáêïðïýëïõ ìïõ äéçãÞèçêå êÜôé áð´ ôéò ôåëåõôáßåò óôéãìÝò ôçò æùÞò ôïõ. ¹ôáí ôüóï ãåìÜôïò áðü ôéò þñåò äéäáóêáëßáò êáé ôïõò ìáèçôÜò ôïõ, ðïõ ÷ôýðçóå ôï ÷Ýñé ôïõ åðÜíù óôï êïìïäßíï ôïõ êáé åßðå: - Å! åóåßò åêåß êÜôù çóõ÷ßá! Êáé Ýöõãå ãéá ôçí áéþíéá çóõ÷ßá. ¢ëëïò áÝñáò öýóçîå óôï ÃõìíÜóéï, üôáí åß÷áìå ÃõìíáóéÜñ÷ç ôïí ê. Âáó. ËÜðá êáé ÃõìíáóôÞ ôïí ê. Âáó. ÁñéóôÜñ÷ç. Ùñáßåò ãõìíáóôéêÝò åðéäåßîåéò. ÔïðéêÝò åíäõìáóßåò óôéò ðáñåëÜóåéò. Ôïðéêïß ÷ïñïß óôçí ðëáôåßá ôéò ãéïñôÝò, ãéá íá äéáóêåäÜæåé ï êüóìïò. Âñéóêüìáóôáí ðëÝïí óôï 1955. Áõôïß ïé äýï õðÝñï÷ïé êáèçãçôÝò ìáò, äéïñãÜíùóáí ôçí ðñþôç ìáêñéíÞ Ó÷ïëéêÞ ÅêäñïìÞ êáé áíÝëáâáí ôçí åõèýíç íá ïäçãÞóïõí åìÜò, ôá ðñüâáôá, (åß÷áìå ìåãáëþóåé ðéá, áëëÜ ðïëëïß áðü åìÜò äåí åß÷áí ôáîéäÝøåé åêôüò Ðïëõãýñïõ) óôï íçóß ôïõ ôñáãïõäéïý, ôçí ÊÝñêõñá. Äåí åß÷áìå ÷ñÞìáôá, ôï ´îÝñáí áõôü, üìùò áð´ ôçí áñ÷Þ ôçò ÷ñïíéÜò ìáò õðÝäåéîáí ôñüðïõò íá âãÜëïõìå ÷ñÞìáôá. ÊÜíáìå ìéá ìéêñÞ êáíôßíá. Ó´ áõôÞ ðïõëïýóáìå ìå ôç óåéñÜ óôá äéáëåßììáôá êïõëïýñéá, ðïõ êÜíáìå ìüíåò, êáñáìÝëåò ê.ëð. Ìå ôá êÝñäç, ðÞñáìå äýï áðüñïõò óõììáèçôÜò ìáò óôçí åêäñïìÞ. Åðßóçò âãÜëáìå óôï ëá÷åßï Ýíá ñáäéüöùíï. Ï ÃõìíáóôÞò ìáò, Þîåñå, åìåßò áêüìç äåí îÝñáìå, üôé áí ãõñßæáìå óôá äéÜöïñá ãñáöåßá íá ðïõëÞóïõìå ôá ëá÷åßá, êáíÝíáò äåí èá ìðïñïýóå í´ áíôéóôáèåß óôçí ðáñÜêëçóç ôçò 18÷ñïíçò ïìïñöéÜò ìáò êáé í´ áñíçèåß í´ áãïñÜóåé ëá÷åßï. Ôá ëá÷åßá ðïõëÞèçêáí ìüíï áðü ôá êïñßôóéá, Ýôóé ëÝåé èá ðïõëéüôáí ðéï åýêïëá, ïé óõììáèçôáß ìáò æÞëåøáí êáé èýìùóáí. Ç åêäñïìÞ áõôÞ, ìïõ Ýìåéíå áîÝ÷áóôç. ¼ðïõ êáé áí ôáîßäåøá, êáé üóåò Üëëåò öïñÝò îáíáðÞãá óôçí ÊÝñêõñá, ðïôÝ äåí Þôáí óáí ôüôå. ÈõìÜìáé! Êé åßíáé ïé áíáìíÞóåéò ôüóåò ðïëëÝò êáé ùñáßåò ãéáôß åßíáé ðåñéôñéãõñéóìÝíåò áðü ôçò íéüôçò ôçí ïìïñöéÜ, ðïõ ïýôå ï ðüëåìïò ïýôå ç öôþ÷åéá ïýôå ïé äõóêïëßåò ðñÝðåé íá ôç óêéÜæïõí. Ðáñáóýñèçêá óå öëõáñßá. ÁëëÜ áí Þèåëá íá ãñÜøù êáé ãéá ôç ìáèçôéêÞ ìïõ æùÞ óå ó÷Ýóç ìå ôüóïõò Üëëïõò áîéáãÜðçôïõò êáèçãçôÜò ìïõ, ôé èá ëÝãáôå ôüôå; Èá ìå ðñïêáëÝóåôå íá îáíáãñÜøù; Þ èá ìå óõã÷ùñÞóåôå; Èåóóáëïíßêç, Ïêôþâñéïò 2003
Ôåëåéüöïéôïé Ãõìíáóßïõ Ðïëõãýñïõ, ó÷ïëéêïý Ýôïõò 1932-33. Óôï ìÝóïí ï ÃõìíáóéÜñ÷çò ÅõÜããåëïò ËáäÜò. 14
ÊÜðïôå óôïí Ðïëýãõñï ÅðéìÝëåéá Ã. Ä. ÊáíáôÜ - ×. Í. Ãåñï÷ñßóôïõ ÅðéëïãÞ åéäÞóåùí, ôïðéêþí íÝùí, ó÷ïëßùí, ëïãïôå÷íéêþí êåéìÝíùí, óôß÷ùí, åõôñÜðåëùí êáé Üëëùí ôéíþí, ìÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôçò åâäïìáäéáßáò åöçìåñßäáò "ÖùíÞ ôçò ×áëêéäéêÞò" ôçí ïðïßá Ýöåñå óôï öùò, ï Íéêüëáïò ×. Ãåñï÷ñÞóôïò, ãéá ðñþôç öïñÜ, ôçí ÊõñéáêÞ 20 Áðñéëßïõ 1930. 37/ 28 Äåêåìâñßïõ 1930: ÅÕ×ÅÓ. - ×ñüíéá ðïëëÜ. - Ìå õãåßá êáé ÷áñÜ êáé åõôõ÷ßá ôï íÝï Ýôïò. - Åõ÷áñéóôþ, åðßóçò, ü,ôé åðéèõìåßôå... Êé áõôü ãßíåôáé áð' üëï ó÷åäüí ôïí êüóìï. ¢ëëïé åêìåôáëëåýïíôáé ôéò åõ÷Ýò ôùí, Üëëïé äåí åííïïýí íá îåöýãïõí áð' ôïõò ôýðïõò, Üëëïé áðü êáèÞêïí Þ õðï÷ñÝùóç êáé åëÜ÷éóôïé óáò åý÷ïíôáé áëçèéíÜ êáé èÝëïõí ìå äõï, Ýóôù êáé ôåôñéììÝíá, ëüãéá íá åêäçëþóïõí ôá ðñáãìáôéêÜ öéëéêÜ áéóèÞìáôá ðïõ ôñÝöïõí ãéá óáò... Ôá ßäéá áõôÜ ëüãéá èá áêïýóåôå êáé áðü ÷åßëç ðåñéóóüôåñï óõìðáèÞ êáé êáëïêáìùìÝíá êáé ßóùò êáé ëßãï âáììÝíá, áëëÜ ó' Ýíáí ôüíï ðïëý-ðïëý ãëõêü êé üìïñöï, ðïõ èá óáò öáíÞ óáí ìïõóéêÞ, óáí ôñáãïýäé, óáí åìâáôÞñéï óôï äñüìï ôçò æùÞò óáò... 82/ 8 Äåêåìâñßïõ 1935: Ç ÃÅÖÕÑÁ ÊÁÂÑÏËÁÊÊÁ. ÓÞìåñïí ãßíïíôáé ôá åãêáßíéá ôçò ðïëõèñõëßôïõ ãåöýñáò "Êáâñüëáêêá". Ìå ôçí áðïðåñÜôùóéí êáé ôçò ãåöýñáò áõôÞò - ìåãáëõôÝñáò êáé óðïõäáéïôÝñáò üëùí ôùí Üëëùí - ôåëåéþíåé åðß ôÝëïõò ç êáôáóêåõÞ ôçò åèíéêÞò ïäïý Èåóóáëïíßêçò - Ðïëõãýñïõ. Áîßæåé Ýíáò äßêáéïò Ýðáéíïò åéò ôïí áíáëáâüíôá ôåëåõôáßùò ôçí êáôáóêåõÞí ôçò ïäïý ôáýôçò ìç÷áíéêüí ê. ÐéæÜíçí êáèþò êáé åéò ôïí Íïìïìç÷áíéêüí ×áëêéäéêÞò ê. Ðáðáúùáêåßì äéÜ ôáò öéëïôßìïõò ðñïóðáèåßáò ôùí. 134/ 6 Íïåìâñßïõ 1936: ÔÑÁÕÌÁÔÉÓÌÏÓ ÔÏÕ ËÇÓÔÁÑ×ÏÕ ÊÁÑÁÔÆÏÂÁËÇ. - ÅÐÉÊÅÉÔÁÉ Ç ÓÕËËÇØÉÓ ÔÏÕ. Ï áóýëëçðôïò ëÞóôáñ÷ïò ÉùÜííçò ÊáñáôæïâÜëçò åðéôÝëïõò åôñáõìáôßóèç ÷èåò õðü ôùí áíäñþí ôïõ åê ÷ùñïöõëÜêùí êáôáäéùêôéêïý áðïóðÜóìáôïò åî åíÝäñáò ðáñÜ ôá ÐëáíÜ. Ùò ðëçñïöïñïýìåèá ï ôñáõìáôéóèåßò åãêáôÝëåéøåí åðß ôüðïõ ôï üðëïí ôïõ, ôï ðéóôüëéïí, ôçí êÜðáí êáé ôçí ìÜ÷áéñáí Üôéíá Ýöåñå ìåô' áõôïý. Ïé Üíäñåò ôïõ áðïóðÜóìáôïò êáèþò êáé Üëëç äýíáìéò ×ùñïöõëáêÞò åôÝèçóáí áìÝóùò åéò êáôáäßùîéí, åõñßóêïíôáé äå åðß ôá ß÷íç ôïõ. Ç óýëëçøßò ôïõ èåùñåßôáé óõíôïìïôÜôç êáé âåâáßá. 135/ 13 Íïåìâñßïõ 1936: ÅÎÙÍÔÙÈÇ Ï ÄÉÁÂÏÇÔÏÓ ËÇÓÔÁÑ×ÏÓ ÉÙÁÍÍÇÓ ÊÁÑÁÔÆÏÂÁËÇÓ. - ÏËÏÊËÇÑÏÓ Ç ×ÁËÊÉÄÉÊÇ ÐÁÍÇÃÕÑÉÆÅÉ ÁÍÁÊÁËÏÕÍÔÁÉ ÏÉ ÅÊÔÏÐÉÓÈÅÍÔÅÓ ÅÉÓ ÔÁ ÍÇÓÉÁ. Åðß ôÝëïõò! Ï öüâïò êáé ï ôñüìïò ôùí êôçíïôñüöùí, ôùí áãñïôþí êáé ôùí ôáîéäåõüíôùí áðü ÷ùñßïõ åéò ÷ùñßïí ôçò ×áëêéäéêÞò, ï áóýëëçðôïò êáé áüñáôïò ëÞóôáñ÷ïò ÉùÜííçò ÊáñáôæïâÜëçò, ï åðß åéêïóáåôßáí ïëüêëçñïí ó÷åäüí êáôáäõíáóôåýùí êáé ôñïìïêñáôþí Üðáóáí ôçí ×áëêéäéêÞí, äåí õðÜñ÷åé ðëÝïí. åîïíôþèç. Ùò ãíùóôüí áðü ôçò åê ôùí öõëáêþí Ðïëõãýñïõ äñáðåôåýóåùò ôïõ ëçóôÜñ÷ïõ ÊáñáôæïâÜëç (êáôÜ ôá ôÝëç Äåêåìâñßïõ ôïõ 1931) åéäéêÜ áðïóðÜóìáôá åî áíäñþí ôçò ×ùñïöõëáêÞò åôÝèçóáí åéò óõóôçìáôéêÞí êáôáäßùîßí ôïõ, ðëçí üìùò ç óýëëçøßò ôïõ êáèßóôáôï äõóêïëùôÜôç, êáèüôé ïé åìöáíßóåéò ôïõ Þóáí óðáíéüôáôáé êáé ðáíôïôå êáôüñèùíå íá ðëçñïöïñÞôáé åãêáßñùò ôáò êéíÞóåéò ôùí áðïóðáóìÜôùí, 15
÷Üñéò åéò ôï ôÝëåéïí äßêôõïí ôùí ðïëëþí ëçóôïôñüöùí ößëùí ôïõ... Ôåëåõôáßùò ç ÅèíéêÞ ÊõâÝñíçóéò ôïõ ê. ÌåôáîÜ åíÝôåéíå åéò ôï Üêñïí ôá ðñïò åîüíôùóéí ôïõ ëçóôÜñ÷ïõ ôïýôïõ ìÝôñá, áðïöáóéóìÝíç íá áðáëëÜîç, áíôß ðÜóçò èõóßáò, ôçí ×áëêéäéêÞí áðü ôïí åöéÜëôçí ôïõ êáðåôÜí ÃéÜííç. Ðñïò ôïýôï ç ÊõâÝñíçóéò åíÝêñéíå ôçí áðüöáóéí ôçò åðéôñïðÞò Äçìïóßáò Áóöáëåßáò äéá ôçí åðéêÞñõîéí åéò 450 ÷éë. äñá÷ìþí êáé Ýäùóå åíôïëÞí üðùò åíåñãÞóç ôÜ÷éóôá äéá ôçí åîüíôùóßí ôïõ. Ç åðéôñïðÞ Áóöáëåßáò óõíåëèïýóá åéò åðáíåéëçììÝíáò óõíåäñéÜóåéò, åîåôüðéóå ôïõò ðëÝïí õðüðôïõò ïßôéíåò õðÝèáëðáí ôïí ëÞóôáñ÷ïí êáé êáôÞñôçóåí ôñßá áðïóðÜóìáôá ìå åðéêåöáëÞò ôïõò åíùìïôÜñ÷ïõò ê. ê. Ã. Êïëþíçí, Áð. Ôóïýíçí êáé ôïõ õðåíùìïôÜñ÷ïõ ê. ÌÞôóéïõ ùò êáé åíùìïôÜñ÷ïõ ê. Ðáíáã. ÔæïõâÜñá Áóôõí. ÓôáèìÜñ÷ïõ Âñáóôþí. Ðñï çìåñþí ôï õðü ôïí õðåíïìáôÜñ÷çí ÌÞôóéïí êáôáäéùêôéêüí áðüóðáóìá åß÷å óõãêåíôþóåé óáöåßò êáé óõãêåêñéìÝíáò ðëçñïöïñßáò ðåñß ôïõ ôüðïõ äéáìïíÞò ôïõ ëçóôÜñ÷ïõ ðáñïõóéáóèÝíôåò åéò áõôüí ïé êôçíïôñüöïé Ãåþñãéïò êáé ÄçìÞôñéïò ÐáñáäåéóÜ êÜôïéêïé Âñáóôþí. Êáôüðéí ôùí ðëçñïöïñéþí ôïýôùí ï áíùôÝñù õðåíïìáôÜñ÷çò ðáñáëáâþí äýï ÷ùñïöýëáêáò ìåôÝâç åéò ôï õðïäåé÷èÝí ìÝñïò, áëëÜ ëüãù ôçò ìáêñéíÞò áðïóôÜóåùò ïé äýï ÷ùñïöýëáêåò åâñÜäõíïí ïëßãïí êáé Ýöèáóåí ìüíïò ï õðåíùìïôÜñ÷çò ÌÞôóéïõ ìå óôåñåÜí ôçí áðüöáóéí íá ôïí åîïíôþóç åðõñïâüëçóåí åî áðïóôÜóåùò 20-30 ìÝôñùí êáé åôñáõìÜôéóåí èáíáóßìùò ôïí ëÞóôáñ÷ïí üóôéò Ýóðåõóåí íá åîáöáíéóèÞ åéò ôï äÜóïò ÷áèÝíôùí ôá ß÷íç ôïõ... ...ÌåôÜ ïêôáÞìåñïí åîáíôëçôéêÞí Ýñåõíáí áíåõñÝèç åðß ôÝëïõò ôçí ðñùßáí ôçò ÷èåò íåêñüò ìåôáîý Âñáóôþí êáé Ðïëõãýñïõ. Öáßíåôáé üôé ìüëéò åôñáõìáôßóèç, Þñ÷åôï åéò Ðïëýãõñïí ßíá æçôÞóç ðéèáíüí éáôñéêÞí ðåñßèáëøéí, áëëÜ ëüãù ôùí óïâáñþí ôñáõìÜôùí äåí çäõíÞèç íá öèÜóç... Ôï ðôþìá ôïõ öïíåõèÝíôïò ëçóôÜñ÷ïõ åêïìßóèç ÷èåò ÓÜââáôï åéò ôçí ðüëéí ìáò êáé åîåôÝèç åéò êïéíÞí èÝá... ...Ï õðïõñãüò Ãåí. ÄéïéêçôÞò Ìáêåäïíßáò ê. Ôóßðïõñáò åî áöïñìÞò ôçò åîïíôþóåùò ôïõ ëçóôïý ÊáñáôæïâÜëç, áíåêïßíùóå ôá åîÞò ÷èåò ôç íý÷ôá ðñïò ôïõò äçìïóéïãñÜöïõò: "Äéá ôçò äñáóôçñßáò êáé áêáôáðïíÞôïõ åíåñãçôéêüôçôïò ôçò ÷ùñïöõëáêÞò åîïíôþèç ï ôåëåõôáßïò ëçóôÞò üóôéò óõíåôçñåßôï åéóÝôé åéò Üðáóáí ôçí Ìáêåäïíßáí..." 141/ 25 Äåêåìâñßïõ 1936: Ç ÔÏÌÇ ÔÏÕ ÉÓÈÌÏÕ ÔÇÓ ÊÁÓÓÁÍÄÑÁÓ. Ôçí ðñùßáí ôçò ðáñåëèïýóçò ÐáñáóêåõÞò åðåñáôþèç ç ôïìÞ ôïõ Éóèìïý ôçò Í. Ðïôéäáßáò êáé ðåñß þñáí 7.30´ ôá ýäáôá ôïõ Èåñìáúêïý çíïýíôï ìå ôïí Ôïñùíáßïí. Ôï ãåãïíüò ôïýôï áðïôåëåß óôáèìüí åéò ôçí éóôïñßáí êáé ôçí åîÝëéîéí ôçò ×áëêéäéêÞò. Åßíáé áõôïíüçôïò ç óçìáóßá êáé ç óðïõäáéüôçò ôïõ Ýñãïõ ôïýôïõ äéá ôï åìðüñéïí ôçò ×áëêéäéêÞò êáé ôçí íáõôéëßáí... Ç ìå ôçí ÊáóóÜíäñáí ôáêôéêÞ óõãêïéíùíßá åîõðçñåôåßôáé óÞìåñïí äéÜ ðïñèìåßïõ åãêáôáóôáèÝíôïò Þäç áëë' ü÷é åéò ôçí ïñéóôéêÞí ôïõ èÝóéí. ÓêÝøéò ðåñß ãåöýñáò åê ôïõ ðáñüíôïò äåí ãßíåôáé. 857/ 2 Íïåìâñßïõ 1969: ÅÐÉ ÔÅËÏÕÓ ÊÁÉ ÓÔÏÍ ÐÏËÕÃÕÑÏÍ ÅÃÊÁÔÁÓÔÁÓÅÉÓ ÔÇËÅÏÑÁÓÅÙÍ. Áíáêïéíïýìåí üôé êáôüðéí åðéóôáìÝíçò ìåëÝôçò êáôïñèþóáìåí íá Üñùìåí üëá ôá ìÝ÷ñé ôïýäå õöéóôÜìåíá åìðüäéá äéÜ ôçí åðéôõ÷Þ åãêáôÜóôáóéí ôçëåïñÜóåùí åí Ðïëõãýñù. ¹äç ç ðñþôç óõóêåõÞ Þñ÷éóå ëåéôïõñãïýóá åéò ôçí ïéêßáí ôïõ ê. Ãéáííïýóç, Ìç÷áíéêïý ôçò Ô.ÕÄ.Ê. Ç ðñüèåóßò ìáò äéá ôçò ðáñïýóçò åßíáé íá ðåßóùìåí ôï êïéíüí ôïõ Ðïëõãýñïõ üôé äéáèÝôïíôåò ôáò ôåëåéïôÝñáò óõóêåõÜò êáé ôá áñôéþôåñá ìç÷áíéêÜ ìÝóá åãêáôáóôÜóåùí äõíÜìåèá íá áíáëÜâùìåí õðåõèýíùò ïéáíäÞðïôå åãêáôÜóôáóéí êáé ìå ôçí ðñïûðüèåóéí ç ðëçñùìÞ íá ãßíåôáé ìåôÜ ôçí åðéôõ÷Þ äïêéìÞí. Á. Öáíüðïõëïò - Ê. Ãåíéôóáñéþôçò Í.ÌïõäáíéÜ ôçë. 2 -72
16
Ï ëáúêüò æùãñÜöïò Íéêüëáïò ÊáóôñÝôóéïò Ï Íéêüëáïò ÊáóôñÝôóéïò Þ Íôñïõãïýôçò êáé ÊáñáöùôéÜò êÜðïôå, üðùò ï ßäéïò õðÝãñáöå óå êÜðïéåò áð' ôéò æùãñáöéÝò ôïõ, ãåííÞèçêå óôïí Ðïëýãõñï, Þ üðùò ôá åîéóôïñåß ï ßäéïò óôï êáôáðëçêôéêü çìåñïëüãéü ôïõ, "...åãåííÞèçí ôï 1896 çìÝñáí ôïõ áãßïõ Äçìçôñßïõ 26 Ïêôùâñßïõ çìÝñá éóôïñéêÞ ìå âÜöôéóáí êáé ìïýäùóáí ôï üíïìá Íéêüëáïí ôïí Å´...14 åôþí ôåëåßùóá ôï ÃõìíÜóéïí Ðïëõãýñïõ, óôá 15 ÷ñüíéá ìðÞêá óôçí ôóáãêáñùóýíç, óôá 21 åôþí óôñáôéþôçò êáôåôÜãçí óôï ðåæéêü 29 óýíôáãìá óôï Âüëï ôï 1917..." ËÜôñçò êáé èáõìáóôÞò ôïõ Ðïëõãýñïõ, ôçò ãõíáéêåßáò ïìïñöéÜò, áëëÜ êáé ôçò äïõëåéÜò ôïõ, ðßóù áðü ôïí ðÜãêï ìå ôá óýíåñãá ôçò "ôóáãêáñéêÞò" ðáñáôçñåß, èõìÜôáé, óõãêéíåßôáé êáé êáôáãñÜöåé óôï Çìåñïëüãéü ôïõ ìå êáëëéãñáößá óðÜíéá, ðñüóùðá, ðñÜãìáôá êáé ãåãïíüôá, ðåñáóìÝíá êáé óýã÷ñïíá ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé ìå ôá ÷ñþìáôá ôçò äïõëåéÜò ôïõ ôá æùãñáößæåé. ×ñïíïãñáöåß åí ôÝëåé ìå ôï äéêü ôïõ ðñïóùðéêü-éäéüìïñöï ôñüðï, äßíïíôáò, åêôüò ôùí Üëëùí, ôçí åõêáéñßá ó' åìÜò êáé óôïõò åêÜóôïôå åñåõíçôÝò íá Ý÷ïõìå óôç äéÜèåóÞ ìáò ÷ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò êáé åéêüíåò áðü ôïí Ðïëýãõñï ôçò åðï÷Þò ôïõ. Ðüôå åéñùíéêüò... "äéÜöïñá åîï÷éêÜ êÝíôñá Üíïéîáí ìå Ýîï÷ïí êñýá ìðýñá ÌïíÜ÷ïõ áëëÜ ôï óõóôçìáôéêüôåñïí åßíáé ï ùñáßïò êÞðïò ç "Áêñüðïëéò" ìå óåñâéôüñïí Üñéóôïí ïíüìáôé ÔæùñôæÞí, ïõæïðüôçí áåß êáé ðÜíôïôå äåí ìÝíåé ôßðïôå ïýôå óôáëáãìáôéÜ äéá ôïõò åêåß ðñïóåñ÷ïìÝíïõò ðåëÜôáò ôïõ...", ðüôå êáõóôéêüò.... " Åéò ôçí ðåöñáãìÝíçí ðëáôåßáí Ðïëõãýñïõ, ...áìáîÜêéá êÜññá, ìüóôñá ìå êáÀóé ãëõêü Êáñþíåéïí. Áõôïêßíçôá ôýðùí äéáöüñùí ðåñéìÝíïõóé ðåëÜôáò, áëë' ïõäåßò ðëçóéÜæåé äåí èÝëåé íá ìðëÝîç ìå åó÷ñïêåñäÞ óùöåñÜêéá êáé ôïéïõôïôñüðùò ðáñáìÝíïõóé ôá åêëåêôÜ áõôÜ óùöÝñéá åðß ìÝñåò ïëüêëçñåò êáé ðßíùóé áåíÜùò...", Üëëïôå ñïìáíôéêüò... "Ãéáôß âñå êïñßôóéá, ðáéäéÜ êáé æùíôï÷Þñåò Ýðáõóå ï ÷ïñüò óôï ÷ùñéü ìáò;. .Ãéáôß åõñùðáÀæïõìå ðëÝïí. ÁëëÜ áöïý åõñùðáÀæåôå äåí ÷ïñåýåôå êáíÝ âáëóÜêé, ðüëêá, ìáæïýñêá, äåí îÝñù ôé, åéò ôï ùñáßï óáëïíÜêé ôïõ áíçëéþôïõ ìáêáñßôïõ Ãåñï ÖëÜíïõ ôïõ ëáìðïãéáëïðïéïý...", Üëëïôå åñùôéêüò... "Ï Ðïëýãõñïò... ìå ðïëý-ðïëý íüóôéìåò êé áöñÜôåò êïðÝëëåò ìáõñïìáëëïýóåò êáé êáóôáíÝò, ìÝóá ó' áõôÝò äéáêñßíåôå êáé ìéá ëåðôÞ êáé íüóôéìç ÷ñõóïìáëëïýóá ìå íôýóéìï ÓÉÊ...", áëëÜ ðÜíôá ëåðôüò, øõ÷Þ ôå êáé óþìáôé, åõöõÞò êáé åôïéìüëïãïò ðåñéãñÜöåé ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò, óáôéñßæåé óáñêÜæåé, áõôïóáñêÜæåôáé, åêöñÜæåé ìå ÷éïýìïñ ôéò óêÝøåéò ôïõ êáé áðïäßäåé ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá ôï êëßìá ôçò åðï÷Þò ôïõ óôïí Ðïëýãõñï.
¸ñãï ôïõ Í. ÊáóôñÝôóéïõ. Âñßóêåôáé óôï Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Ðïëõãýñïõ. 17
Ï ìðÜñìðá Íéêüëáò ÊáóôñÝôóéïò ðÝèáíå ôï ÓåðôÝìâñéï ôïõ 1971, áëëÜ ÷Üñéí ôçò ðñüíïéáò ôïõ ãéïõ ôïõ ÔÜóïõ ÊáóôñÝôóéïõ, Ý÷åé äéáôçñçèåß ìÝ÷ñé óÞìåñá Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ Ýñãïõ ôïõ ãíÞóéïõ áõôïý ëáúêïý êáëëéôÝ÷íç. Ï ÔÜóïò ÊáóôñÝôóéïò, õðïäçìáôïðïéüò êáé áõôüò óôï åðÜããåëìá, ìå ðïëý áãÜðç, äéÝóùóå, äéáöýëáîå ùò êüñçí ïöèáëìïý, äéáôÞñçóå êáé óõíå÷ßæåé ôï Ýñãï ðïõ ôïõ ðáñÝäùóå ï ðáôÝñáò ôïõ, ìÝ÷ñé ôéò ìÝñåò ìáò. Ç äéáäéêáóßá ôçò ðáñÜäïóçò ó' üëï ôçò ôï ìåãáëåßï. Ï ðéï êáôÜëëçëïò ßóùò ãéá íá ìéëÞóåé ãéá ôï ìðáñìðá-Íéêüëá ÊáóôñÝôóéï, åßíáé Ýíá ìéêñü áãüñé åêåßíçò ôçò åðï÷Þò ðïõ ìåãÜëùóå óôçí ßäéá ãåéôïíéÜ, ðïõ ìðáéíüâãáéíå óôï ôóáãêáñÜäéêï - Ýíá ìéêñü äùìÜôéï ðïõ üìùò Ýêñõâå ÷éëéÜäåò ìõóôéêÜ óôá ðáéäéÜóôéêá ìÜôéá - êáé ðïõ áñãüôåñá Ýãéíå êé áõôüò æùãñÜöïò. Åßíáé ï Ãéþñãïò Ãáâñßëçò ðïõ ìå ôç öáíôáóßá ôïõ ðáéäéïý êáé ôç ãíþóç ôïõ æùãñÜöïõ, ãñÜöåé ãéá ôï óðïõäáßï áõôü ëáúêü æùãñÜöï:
Óçìåßùìá ãéá ôïí ìðÜñìðá-Íéêüëá ÈõìÜìáé ìéá øçëüëéãíç öéãïýñá íá ðñïâáßíåé, óõíÞèùò, áðü ôï óôåíü ôïõ ÌðáíÜâá (ÁìåñéêÜíïò), åêåß áðÝíáíôé áðü ôá "Êáôåñôæßäéêá", åñ÷üìåíïò áðü ôï óðßôé ôïõ ãéá ôçí áãïñÜ. ¸ìåíå âëÝðåéò óôïí êÜôù ìá÷áëÜ, óôá "ÍôñïõãïõôÜäéêá", êïíôÜ óôá "Êüôóáëá". Ìéá öéãïýñá áÝñéíç, áèüñõâç, óáí íá ãëéóôñïýóå ðÜíù óôïí äñüìï -ìéêñÜ êïöôÜ âÞìáôá- ôÝôïéïò Þôáí ï âçìáôéóìüò ôïõ. ÁðÜíù ôïõ ðÜíôá åëáöñéÜ ñïý÷á, äåí ôïí èõìÜìáé ôõëéãìÝíï óå âáñý ðáíùöüñé êáé ðÜíôá óôï êåöÜëé ôïõ öïñïýóå Ýíá ìðåñÝ áðü ðñÜóéíï ýöáóìá, ôóü÷éíïò õðïèÝôù, üðùò áðü ôï ßäéï ýöáóìá Þôáí êáé ïé ðáíôüöëåò ôïõ, ðñÜóéíåò, õöáóìÜôéíåò, êëåéóôÝò, ìáëáêÝò ðáíôüöëåò. Áèüñõâåò âÝâáéá. ºóùò áõôü íá Ýêáíå ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ Ýôóé îáöíéêÞ êáé áÝñéíç. ¹ôáí ç ðñþôç åéêüíá ðïõ Þëèå óôï ìõáëü ìïõ, üôáí ôçí öåôéíÞ ¢íïéîç êÜíáìå ìå ôïí ÃéÜííç ÊáíáôÜ ìéá êïõâÝíôá - êïõâÝíôá ãåíéêÞ ãéá ôïí Ðïëýãõñï, ôïí ðïëéôéóìü, ôï ðåñéïäéêü- êáé üôé óôéò ðñïèÝóåéò ôïõ ðåñéïäéêïý âÝâáéá, Þôáí íá ðáñïõ-
Öùôïãñáößåò óåë. 18,19,20: Áðü ôï çìåñïëüãéï ôïõ Í. ÊáóôñÝôóéïõ. (áñ÷åßï ÔÜóïõ ÊáóôñÝôóéïõ). 18
19
20
óéÜóåé áðü ôéò óåëßäåò ôïõ ôïí Í. ÊáóôñÝôóéï. ¾óôåñá ôï Üëìá óôïí ÷ñüíï, ðñïò ôá ðßóù. Ìéêñüò, ãéá Ýíá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ìåßíáìå öéëïîåíïýìåíïé óôï óðßôé ôçò ãéáãéÜò, ìéáò êáé ôï äéêü ìáò -óôçí Üëëç Üêñç ôïõ Ðïëýãõñïõ- ÷ñçóéìïðïéïýíôáí áðü êÜðïéïõò "åóùôåñéêïýò" ùò öõëÜêéï ãéá ôïõò "åðéêßíäõíïõò åîùôåñéêïýò" áðü ôá âïõíÜ. Ç ðáñáìïíÞ ìáò áõôÞ, áëëÜ êáé ç óõíÞèåéá áñãüôåñá íá ðçãáßíïõìå óõ÷íÜ-ðõêíÜ óôï óðßôé ôçò ãéáãéÜò, ãÝííçóå ìéá áãÜðç ãéá ôçí êÜôù ãåéôïíéÜ. Êáé ößëïõò åß÷áìå äçìéïõñãÞóåé êáé ôéò èåßåò ìáò áãáðïýóáìå, üðùò êé áõôÝò Üëëùóôå- ôá ìüíá áíßøéá ôïõò åêåßíç ôçí åðï÷Þ. ÃåéôïíéÜ ôçò ãéáãéÜò Þôáí êáé ôá "ÍôñïõãïõôÜäéêá", ðïõ ôá ðáé÷íßäéá ìáò Ýöåñíáí ùò ôéò áõëÝò ôïõò êáé êáôÜ óõíÝðåéá êáé óôï ôóáãêáñÜäéêï ôïõ ìðÜñìðá-Íéêüëá, ðïõ äéáôçñïýóå óôïí üñïöï ôïõ óðéôéïý, áñéóôåñÜ ìðáßíïíôáò áðü ôçí åîþðïñôá, ýóôåñá áðü ôï áíÝâáóìá ôçò îýëéíçò óêÜëáò. Ï ìðÜñìðá-Íéêüëáò ìáò áãáðïýóå. Äåí Þôáí áíåêôéêüôçôá Þ ðñïóðïßçóç. Ìáò áãáðïýóå. Ìáò êáëïäÝ÷ïíôáí, ìáò ñùôïýóå ÷ßëéá ðñÜãìáôá, ìáò Ýäåé÷íå ÷ßëéá-äõï êáéíïýñãéá ìéêñïáíôéêåßìåíá, áíáêáëýðôáìå Üëëá ôüóá, ìå ôçí áíï÷Þ ôïõ âÝâáéá, áëëÜ êáé ôçí ðñïôñïðÞ ôïõ ðïëëÝò öïñÝò. ¸ôóé ï ìðÜñìðá-Íéêüëáò êáé ôï ôóáãêáñÜäéêü ôïõ Ýãéíå Ýíáò ôüðïò áíáöïñÜò, ôï êáôáöýãéü ìáò ãéá íá ìçí ìáò âñßóêïõí, ôï çóõ÷áóôÞñéü ìáò ìå ôï ìáãéêü ðåñéâÜëëïí. ÔïõëÜ÷éóôïí Ýôóé öÜíôáæå óôá ìÜôéá ìïõ ôüôå êáé ôþñá ðïõ áíáðïëþ, äåí îÝñù ãéá ôïõò Üëëïõò. Ìáãéêü, áóöõêôéêÜ ãåìÜôï áðü ÷éëéÜäåò ðñÜãìáôá, ü÷é ìüíïí ðáðïýôóéá ðïõ ðåñßìåíáí ôç óåéñÜ ôïõò ãéá äéüñèùìá Þ êáéíïýñãéá ðïõ ìÝñá ôçí ìÝñá ïëïêëçñþíïíôáí ìå ôéò åðéìÝñïõò åðåìâÜóåéò ðïõ äÝ÷ïíôáí, áëëÜ êáé áíáñßèìçôá åñãáëåßá áðëùìÝíá óôï êïíôïðüäáñï ôñáðåæÜêé, ðïõ äïýëåõå ðÜíôá êáèéóôüò, Þ óêüñðéá óôï ðÜôùìá Þ äßðëá ôïõ áêïõìðéóìÝíá ðÜíù óå êïõôéÜ Üäåéá Þ ãåìÜôá ìå êáñöéÜ ðïëëþí åéäþí, êÜôé ðïëý ðåñßåñãá ëåðôÜ óáí âåëüíåò, ðñüêåò, äÝñìáôá, âáêÝôåò, êáëáðüäéá, êñåð, ëÜóôé÷á, ôáêïýíéá, Ýíáò êüóìïò ïëüêëçñïò. Äåí ðñïëáâáßíåéò íá ôá äåéò üëá êáé ôá´ Üöçíåò ãéá ôçí Üëëç öïñÜ, ôçí Üëëç åðßóêåøç, ìá êáé ðÜëé ï ÷ñüíïò äåí Ýöèáíå, ìéá áßóèçóç áíïëïêëÞñùôïõ, ðÜíôá êÜôé äåí åß÷åò äåé, äåí åß÷åò ðñïóÝîåé, êÜèå öïñÜ üëá öÜíôáæáí êáéíïýñãéá. Êáé óôïõò ôïß÷ïõò æùãñáöéÝò, åéêüíåò, áðïêüììáôá áðü åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ, ðñü÷åéñá êáñöéôóùìÝíá Þ êïñíéæùìÝíá ì´ Ýíáí ðåñßåñãï ôñüðï, ðïõ ìüíïí åêåßíïò Þîåñå íá êïñíéæþíåé -äõï ôæÜìéá, íïìßæù, ìðñïò- ðßóù êÜëõðôáí ôçí æùãñá-
¸ñãï Í. ÊáóôñÝôóéïõ. (óõëëïãÞ ÔÜóïõ ÊáóôñÝôóéïõ). 21
öéÜ, åíùìÝíá óôéò Üêñåò ôïõò ìå ÷áñôß, êÜôé ñïæ Þ ëá÷áíß Þ ðñÜóéíá ÷áñôéÜ, óáí êïñíßæá. Ôï Üíïéãìá ôçò æùãñáöéÜò óõíÞèùò ïâÜë. ¸ôóé Þôáí üëåò ïé æùãñáöéÝò Þ Ýôóé Þôáí ïé äõï æùãñáöéÝò ðïõ êïóìïýóáí ôïõò ôïß÷ïõò óôï óðßôé ôçò ãéáãéÜò; ÆùãñáöéÜ ðñþôç, óôç ìåãÜëç óÜëá áñéóôåñÜ ìðáßíïíôáò. Ìéá âïóêïðïýëá ìåãáëïìÜôá êáé ãáúôáíïöñýäá, áêïõìðéóìÝíç óå êÜðïéï äÝíäñï, êáèéóôÞ, êáé ãýñù ôçò ôï êïðÜäé çóõ÷áóìÝíï - ôïðßï åéäõëëéáêü, ùñáéïðïéçìÝíï, êáôáðñÜóéíïò ðåñßãõñïò. ÆùãñáöéÜ äåýôåñç, óôï äùìÜôéï ðïõ ìÝíáìå åìåßò. Ôïðßï ìÜëëïí áðü ôá "ðÝñéî" ôïõ Ðïëõãýñïõ, ðéèáíüí áðü ôïí ¢ãéï ÁèáíÜóéï, äåí îÝñù êÜðïõ åêåß ôï ôïðïèÝôçóá áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ åãþ, Þ êÜôé ìïõ èýìéæå áðü ôïõò ëüöïõò ðïõ ðåñéâÜëëïõí ôï îùêëÞóé. Äõï ëüöïé óôñïããõëïß ðïõ ôÝìíïíôáí ìåôáîý ôïõò êé Ýôóé äçìéïõñãïýóáí ìéá ëáãêáäéÜ. Áðü ðßóù ôþñá ðñïò ôá ìðñïò, ìÝ÷ñé ôï ðñþôï ðëÜíï ôçò æùãñáöéÜò, Þôáí ãåìÜôï ìå êáìðýëåò ãñáììÝò, ðïõ üóï ðëçóßáæáí ôï ðñþôï ðëÜíï ìåãÜëùíáí êé Þôáí ïé ñÜ÷åò ðñïâÜôùí Þ êáôóéêéþí, äåí èõìÜìáé êáëÜ. Ïé ðñþôåò-ðñþôåò êáìðýëåò ó÷çìáôïðïéïýíôáí ðåñéóóüôåñï êáé öáßíïíôáí ðéá êáèáñÜ ìÜôéá, áõôéÜ, êïõäïýíéá êáé Üëëá óôïé÷åßá áðü ôá æþá ðïõ áðïôåëïýóáí ôï êïðÜäé. ÊáôáðñÜóéíï öüíôï-ðåñéâÜëëïí, óêïýñá-ìáýñá ôá óôïé÷åßá ôùí æþùí, ëåõêü ôïõ ÷áñôéïý ôá óþìáôÜ ôïõò. Íïìßæù, üôé áðü ôüôå åß÷á ôçí áßóèçóç, ãíþñéæá, ðùò ïé æùãñáöéÝò ðïõ Ýâëåðá óôïí ôïß÷ï ôïõ ôóáãêáñÜäéêïõ Þôáí ôïõ ìðÜñìðá-Íéêüëá, ìðïñåß êáé ïé èåéåò ìïõ íá ìïõ ôï åß÷áí ðåé êáé ü÷é üôé áðÝêôçóá áõôÞ ôçí åíôýðùóç ìåôáãåíÝóôåñá. ÁðëÜ áñãüôåñá åíéó÷ýèçêå áõôÞ ç åíôýðùóç, üôáí ìå Üëëåò ðëçñïöïñßåò êáé Üëëá ìÜôéá ôý÷áéíå íá êïõâåíôéÜæïõìå ôï èÝìá áõôü êáé åðéâåâáßùíá ôçí êáëëéôå÷íéêÞ öëÝâá ôïõ. Áñãüôåñá êáé ôþñá, ç Ýêöñáóç "ëáúêüò æùãñÜöïò" ðåñíÜåé óôçí êïõâÝíôá ìáò, ïé ÷áñáêôçñéóìïß åßíáé öïñôùìÝíïé ìå Üëëåò áîßåò, ìéëÜìå ãéá ðáñÜäïóç, ãéá ôï ðüóï óçìáíôéêü êáé ðüóç ìåãÜëç áîßá Ý÷ïõí ãéá ôïí ôüðï ïé áðëïß Üíèñùðïé ðïõ æùãñÜöéæáí Þ æùãñáößæïõí Þ äïõëåýïõí ôçí ðÝôñá, ôï îýëï ê.ï.ê. Äåí åßìáé ìåëåôçôÞò ôçò êáëëéôå÷íéêÞò äçìéïõñãßáò ôïõ ìðÜñìðá-Íéêüëá. Áðü áõôÜ ðïõ ç ìíÞìç áíáêÜëåóå êáé üóá åßäá -ìåñéêÜ- ðïõ ìå áãÜðç äéÝóùóå ï ãéïò ôïõ, óçìåéþíù ôá åîÞò... (Ç óõíÝ÷åéá êáé ôï ôÝëïò óôï åðüìåíï ôåý÷ïò)
22
Êáôåñßíá ×. ÂëÜ÷ïõ (ôï ÷ñþìá ôçò ìíÞìçò) ÃéÜííçò ÊáíáôÜò ÃåííÞèçêå óôïí Ðïëýãõñï üðïõ ôåëåßùóå Äçìïôéêü êáé ÃõìíÜóéï, åëÜ÷éóôá ôç èõìüìáóôå ùò ìáèÞôñéá, ôç ãíùñßóáìå üìùò ãéá ôá êáëÜ ùò ôçí ðñþôç óïëßóô ôçò ÐáéäéêÞò ×ïñùäßáò Ðïëõãýñïõ õðü ôïí ê. ÓùôÞñç Áëåâßæï óå óõíáõëßåò ðïõ Üöçóáí åðï÷Þ êáé Ýêôïôå ôç èõìüìáóôå óõ÷íÜ-ðõêíÜ, üôáí ïé åðïíïìáæüìåíïé Stars óõíÜäåëöïß ôçò "åêôåëïýí" ôç ÌïõóéêÞ êé åìÜò êáèçìåñéíÜ áðü ôçëåïñÜóåùò. Ï ê. Áëåâßæïò ï ïðïßïò Ýæçóå áðü êïíôÜ ôá ðñþôá ìïõóéêÜ âÞìáôá ôçò Êáôåñßíáò, ìáò åßðå ãéá ôçí åðï÷Þ ôçò ÐáéäéêÞò ×ïñùäßáò: "Ç Êáôåñßíá ÂëÜ÷ïõ Þôáí áðü ôá ðñþôá ìÝëç ôçò ÐáéäéêÞò ×ïñùäßáò, Þôáí áðü ôá ðéï êáëëßöùíá ðáéäéÜ êáé ãñÞãïñá Ýãéíå óïëßóô ìå ðïëý êáëÝò åðéäüóåéò. ÈõìÜìáé, ðïëëÝò öïñÝò, åíèïõóßáæå ôïí êüóìï ìå ôç öùíÞ ôçò êáé óôç Íßêáéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìáò æÞôçóáí åðßìïíá íá îáíáðåß êÜðïéï ôñáãïýäé, üðùò êáé Ýãéíå. ¹ôáí Ýíá ðáéäß ìå ôáëÝíôï Ýìöõôï, ìïõóéêÞ áíôßëçøç êáé ìéá áðü ôéò ðéï áãáðçôÝò ìïõ ìáèÞôñéåò. Ôçò åý÷ïìáé íá Ý÷åé ðïëëÝò åðéôõ÷ßåò".
23
Ç ìïõóéêÞ êÝñäéóå ôçí Êáôåñßíá ÂëÜ÷ïõ áðü ðïëý ìéêñÞ. Ìå ôá ìéêñáóéÜôéêá íáíïõñßóìáôá ôçò ãéáãéÜò ¼ëãáò êáé ôç ìïõóéêÞ ôïõ ×áôæçäÜêé (áäõíáìßá ôùí ãïíéþí ôçò) íá ôç óõíôñïöåýåé áêüìá êáé óôï áõôïêßíçôï êáôÜ ôçí ðáéäéêÞ ôçò çëéêßá, äå èá ìðïñïýóå íá óõìâåß êáé äéáöïñåôéêÜ. Åðß äÝêá óõíáðôÜ Ýôç èá åßíáé óïëßóô ôçò ÐáéäéêÞò ×ïñùäßáò Ðïëõãýñïõ ìå ðïëëÝò êáé óçìáíôéêÝò ðáñáóôÜóåéò óå ÅëëÜäá êáé Åõñþðç, êáé óõã÷ñüíùò, åðß ðåíôáåôßá, èá ðáñáêïëïõèåß óôï "ÍÅÏ ÙÄÅÉÏ" ôçò Èåóóáëïíßêçò óïëöÝæ, íôéêôÝ, èåùñßá, êëáóóéêü ôñáãïýäé, ìïõóéêïðáéäáãùãéêÞ, öëÜïõôï êáé èá ðÜñåé ôï ðôõ÷ßï ôçò áñìïíßáò. Ôï 1997 ìå ôçí ðáñüôñõíóç ôçò ÍÝíáò ÂåíåôóéÜíïõ èá ðáñáêïëïõèÞóåé óôï Ðáñßóé óåìéíÜñéá êëáóóéêïý ôñáãïõäéïý ìå ôç ìåãÜëç êëáóóéêÞ ôñáãïõäßóôñéá ºñìá ÊïëÜóç (áðü ôüôå ç Ãáëëßá èá áðïôåëåß ôï üíåéñü ôçò), èá óõììåôÝ÷åé ãéá ðñþôç öïñÜ óôç äéóêïãñáößá, ìå ôñßá ôñáãïýäéá óôç "ÌðáñìðáñéÜ" ôïõ ÄçìÞôñç ÌáñêÜôïõ êáé ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (2000-01) èá åñãáóèåß ùò óïëßóô óôçí ÅÑÔ-3. Ôï üíåéñï ôçò Ãáëëßáò èá ðñáãìáôïðïéçèåß ó÷åôéêÜ óýíôïìá. Ôï 2001 åããñÜöåôáé óôï ôÝôáñôï Ýôïò ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Saint Denis ôïõ Ðáñéóéïý óôï ôìÞìá ôçò Åèíéêïìïõóéêïëïãßáò êáé áðü öÝôïò èá ðáñáêïëïõèåß óôï IRCAM (áíþôáôç ó÷ïëÞ) ìáèÞìáôá Ç/Õðïëïãéóôþí óå ó÷Ýóç ìå ôç ìïõóéêÞ êáé óõã÷ñüíùò èá åôïéìÜæåé ôçí äéðëùìáôéêÞ ôçò åñãáóßá ìå èÝìá ôï óìõñíáßéêï ôñáãïýäé. - Ôé óå Ýêáíå íá áó÷ïëçèåßò ôüóï ðïëýðëåõñá ìå ôç ìïõóéêÞ, ãíùñßæïíôáò öáíôÜæïìáé ôéò áíôéîïüôçôåò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï ÷þñï; ¼ôáí ôï ôñáãïýäé åßíáé ç æùÞ óïõ äåí íïìßæù ðùò õðÜñ÷åé Üëëç åðéëïãÞ. ×ùñßò ôï ôñáãïýäé íïìßæù ðùò èá ðåèÜíù Þ èá åßìáé äõóôõ÷éóìÝíç. ÈõìÜìáé üôáí Þìïõíá 10 ÷ñïíþí êé Ýìáèá ðùò æçôïýóáí ðáéäéÜ ãéá ôç ÷ïñùäßá, óôÞèçêá ôÝóóåñéò þñåò ðñéí áðü ôçí ðñïêáèïñéóìÝíç þñá Ýîù áð' ôï Äçìïôéêü Ó÷ïëåßï êáé ðåñßìåíá. Äåí îÝñù ãéáôß, áëëÜ íïìßæù ðùò Þôáí êÜôé ðïõ ôï ðåñßìåíá íá ãßíåé áðü êáéñü. Ç áãÜðç ìïõ ãåíéêÜ ãéá ôç ìïõóéêÞ åßíáé ìåãÜëç êáé ãé áõôü ôï ëüãï ìïõ âãáßíåé Ýíá áíåîÞãçôï èñÜóïò óå üôé áöïñÜ ôï ôñáãïýäé, ðñÜãìá ðïõ äåí Ý÷ù ãåíéêÜ óôç æùÞ ìïõ. ÔåëéêÜ íéþèù üôé áó÷ïëÞèçêá ôüóï ðïëý ìå ôç ìïõóéêÞ ãéáôß áõôü ìüíï Þèåëá íá êÜíù óôç æùÞ ìïõ êé áõôü Ýêáíá. Ç ôåëåõôáßá êáé ßóùò óçìáíôéêüôåñç óõíåñãáóßá ôçò Ê. Â. åßíáé ç óõììåôï÷Þ ôçò óôï ôåëåõôáßï CD ôïõ Ãéþñãïõ Óôáõñéáíïý, "Ôï ÷ñþìá ôçò ìíÞìçò". Ôá ôñáãïýäéá "¢ãíùóôç ìïßñá ìïõ" êáé "ÐÝñáó' áêüìá Ýíáò ÷ñüíïò", áí êáé äåí åßíáé áðü ôá åðïíïìáæüìåíá "ðñþôá" ôçò óõëëïãÞò, ôáßñéáîáí éäáíéêÜ ìå ôç ëõñéêÞ êáé åõáßóèçôç öùíÞ ôçò Êáôåñßíáò êáé ôï áðïôÝëåóìá åßíáé åîáéñåôéêü. Ï óõíèÝôçò êáé óôé÷ïõñãüò Ãéþñãïò Óôáõñéáíüò, ìáò åßðå ãéá ôçí óõíåñãáóßá ôïõ áõôÞ ìå ôçí Êáôåñßíá ÂëÜ÷ïõ: "Ôçí Êáôåñßíá ôç ãíþñéóá ôõ÷áßá êáé åî áñ÷Þò ìå åíôõðùóßáóå ìå ôïí áõèïñìçôéóìü êáé ôç ÷Üñç ôçò. ÄéáèÝôåé ÷Üñéóìá öùíÞò Ýìöõôï êáé áíÜëïãç êáëëéÝñãåéá, óôïé÷åßá áðáñáßôçôá ãéá ôç äïõëåéÜ ðïõ åðÝëåîå. Óõí ôïéò Üëëïéò áðÝêôçóå ðáñéæéÜíéêç öéíÝôóá, êáëáéóèçóßá êáé êïìøüôçôá ìåôÜ áðü ôüóá ÷ñüíéá óôçí ðüëç ôïõ öùôüò. Ç óõíåñãáóßá ìáò Þôáí èáõìÜóéá, ãéáôß ùò Üíèñùðïò ìå çèéêü õðüâáèñï, äéáèÝôåé áíåðôõãìÝíï áßóèçìá öéëßáò êáé îÝñåé íá áíáãíùñßæåé. ¹ôáí ìéá óõíåñãáóßá áð' áõôÝò ðïõ åëðßæù êáé èÝëù íá äéáñêÝóïõí". - Ðþò Þôáí ç óõíåñãáóßá óïõ ìå Ýíáí ãíùóôü óõíèÝôç üðùò ï Óôáõñéáíüò; - Ç óõíåñãáóßá áõôÞ Þôáí êÜôé ôï îå÷ùñéóôü, êõñßùò ãéáôß Óôáõñéáíü Üêïõãá ðñéí ãíùñßóù ôïí ßäéï êáé ôï üíåéñü ìïõ Þôáí ðÜíôá íá ôñáãïõäÞóù ôñáãïýäéá ôïõ. Ç ãíùñéìßá ìáæß ôïõ Þôáí óçìáíôéêÞ ãéáôß ãíþñéóá Ýíáí Üíèñùðï ðïõ äåí äéäÜóêåé 24
ìüíï ìïõóéêÞ. ÖôéÜ÷íåé áôìüóöáéñá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñÜóôáóçò, ðïõ ðïôÝ Üëëïôå äåí Ýíïéùóá êáé ðÜíù áð' üëá åßíáé Üíèñùðïò åõáßóèçôïò, åõãåíéêüò ðïõ äéäÜóêåé Þèïò. ¸ôóé áðëü÷åñá ìïõ Ýäùóå ôçí åõêáéñßá íá áíáäåé÷èþ ìÝóá áð' ôç äïõëåéÜ ôïõ, åíþ êÜëëéóôá èá ìðïñïýóå íá äþóåé ôá ôñáãïýäéá óå ãíùóôÜ ïíüìáôá ãéá åõíüçôïõò ëüãïõò. Äåí ôï Ýêáíå êáé ôïí åõ÷áñéóôþ ðïëý ãéá ôçí åìðéóôïóýíç ðïõ ìïõ Ýäåéîå. - Ôá ôñáãïýäéá ðïõ åñìÞíåõóåò ðþò óïõ öÜíçêáí; - Ôá ôñáãïýäéá áõôÜ ãéá íá ôá åñìçíåýóù, ðñþôá ôá áãÜðçóá. Ìïõ ôá Ýäùóå ôïí ðñïçãïýìåíï ÓåðôÝìâñç, üôáí Ýöåõãá ãéá ôç Ãáëëßá êáé ìÝ÷ñé ôá ×ñéóôïýãåííá ðïõ ôá ç÷ïãñáöÞóáìå ôá ôñáãïõäïýóá, ôá Üêïõãá êáèçìåñéíÜ, ôá ç÷ïãñáöÞóáìå äïêéìáóôéêÜ ìå ôá ðáéäéÜ ðïõ óõíåñãÜæïìáé óôï Ðáñßóé. ¸ôóé ôá ôñáãïýäéá áõôÜ ôá áãÜðçóá ðïëý êáé ãé áõôü Ýäùóá üëç ìïõ ôç øõ÷Þ. - Ç óõíÝ÷åéá; - Ðéóôåýù ðÜíôá ðùò áí êÜðïéïò êÜíåé âÞìáôá óôáèåñÜ, Ý÷åé ôïí åíèïõóéáóìü, ôçí áãÜðç êáé ôçí ðßóôç ó' áõôü ðïõ êÜíåé, óôï ôÝëïò èá ðåôý÷åé ü,ôé êáé íá ãßíåé. - "Óôçí ðïëéïñêßá ðÝöôåé ðÜíôá ç Ôñïßá", üðùò ëÝåé ï Óôáõñéáíüò. - Ï Óôáõñéáíüò Þôáí áðü ôïõò ëßãïõò áíèñþðïõò ðïõ åêôßìçóáí áõôÞ ôçí åðéìïíÞ ìïõ. Íá ðñïóðáèþ äçëáäÞ íá õðçñåôþ éäåïëïãéêÜ ôçí ðïéüôçôá óôçí ôÝ÷íç. Áí êáé ìÝ÷ñé óÞìåñá áíôéìåôþðéóá ìåãÜëåò äõóêïëßåò - ôá ðñÜãìáôá äåí åßíáé áðëÜ óôï ôñáãïýäé - åí ôïýôïéò ðïôÝ äåí ðñüäùóá ôï ôñáãïýäé ðïõ áãáðþ êáé ðïôÝ äåí ôñáãïýäçóá êÜôé ðïõ äåí ðßóôåøá. Ôï üíåéñü ìïõ äåí åßíáé ïýôå äßóêïé, ïýôå óïõîÝ. ÁðëÜ èÝëù íá ìïéñÜæïìáé ìå ôïí êüóìï ôá ôñáãïýäéá ðïõ áãáðþ. - Íïìßæåéò ðùò ìðïñïýìå áêüìá íá åìðéóôåõüìáóôå óôï üíåéñï; - ÐïëëÝò öïñÝò öôÜíåéò óôï óçìåßï íá áíáñùôéÝóáé, áí áîßæåé ôïí êüðï üëïò áõôüò ï áãþíáò ðïõ êÜíåéò êáé áðü ôïí ïðïßï äåí âãáßíåéò áëþâçôïò. Óôï ÷þñï ôïõ ôñáãïõäéïý ãíùñßæåéò êáôáóôÜóåéò ðïõ óå êïõñÜæïõí êáé óå öèåßñïõí. Ãé áõôü Ýíáò áðü ôïõò ëüãïõò ðïõ åðÝëåîá, ìáæß ìå ôï ôñáãïýäé íá êÜíù åðß ðëÝïí óðïõäÝò óôç ìïõóéêÞ Þôáí ïé äõíáôüôçôåò êáé ïé ðåñéóóüôåñåò åðéëïãÝò ðïõ èá ìðïñþ íá Ý÷ù óôï ìÝëëïí. Ôüôå èá åßìáé óå èÝóç íá åðéëÝãù ìüíç ìïõ áõôÜ ðïõ èÝëù êáé íá ìçí õðï÷ñåþíïìáé óå óõíåñãáóßåò ÷Üñéí êáé ìüíï ôïõ âéïðïñéóìïý. ¼óïí áöïñÜ ôï üíåéñï, åãþ ðÜíôá ïíåéñåýïìáé ìÝóá áðü ôá ôñáãïýäéá. - Ôé "ëÝåé" ãéá óÝíá ï Ðïëýãõñïò; - Ðïëýãõñïò åßíáé ãéá ìÝíá ç ïéêïãÝíåéÜ ìïõ, åßíáé ôá óðßôéá ðïõ ìåãÜëùóá êáé Ýðáéîá ðáéäß, ïé óõììáèçôÝò ìïõ áð' ôï ó÷ïëåßï, êÜðïéåò ãùíéÝò ìå ôéò ïðïßåò ìå óõíäÝïõí ÷éëéÜäåò ðáéäéêÝò áíáìíÞóåéò. Ôï ðÜñêï ðïõ ðÞãáéíá ìéêñÞ, ôï ó÷ïëåßï, ç ÷ïñùäßá. ÐÜíôá ðñïóðáèþ íá êñáôþ ôéò üìïñöåò óôéãìÝò ðïõ Ýæçóá óôïí Ðïëýãõñï. ÓÞìåñá ç Êáôåñßíá ÂëÜ÷ïõ æåé êáé óðïõäÜæåé óôï Ðáñßóé üðïõ äéáíýåé ôï ôåëåõôáßï Ýôïò ôùí óðïõäþí ôçò. Óõã÷ñüíùò åßíáé ìÝëïò ôïõ åëëçíéêïý ìïõóéêïý ó÷Þìáôïò "Mandragoras" ìå ôï ïðïßï óõììåôÝ÷åé óå óõíáõëßåò óôç Ãáëëßá êáé ôéò ãåéôïíéêÝò ÷þñåò, óýíôïìá äå, èá åßíáé Ýôïéìï êáé ôï ðñþôï CD ôïõ óõãêñïôÞìáôïò ìå ãíùóôÜ åëëçíéêÜ ôñáãïýäéá ìåôáöñáóìÝíá óôá ãáëëéêÜ, áëëÜ êáé óõíèÝóåéò ôùí ðáéäéþí ôïõ "Mandragoras". ÅÜí ç Êáôåñßíá åðéóôñÝøåé óôçí ÅëëÜäá ìå ôï ôÝëïò ôùí óðïõäþí ôçò, "Üäçëïí åóôß". Åìåßò ôï åëðßæïõìå êáé ôçò åõ÷üìáóôå êÜèå åðéôõ÷ßá óôï äýóêïëï äñüìï ðïõ åðÝëåîå êáé óýíôïìá íá ðÜñåé ôç èÝóç ðïõ ôçò áîßæåé óôçí åëëçíéêÞ ìïõóéêÞ óêçíÞ.
25
Ç âüëôá ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò Áðüãåõìá ãëõêü ôïõ Ïêôùâñßïõ óôïí Ðïëýãõñï ôïõ 2002, ëßãï ðñéí áðü ôéò äçìïôéêÝò êáé íïìáñ÷éáêÝò åêëïãÝò êáé ïé ôåñÜóôéåò áößóåò ôùí õðïøçößùí - áêüìá êáé ôçò Èåóóáëïíßêçò - åßíáé ôï ðñþôï ðïõ óå áðïóðÜ ôçí ðñïóï÷Þ óôçí åßóïäï ôçò ðüëçò, êáèþò Ýñ÷åóáé áðü ôç ÃåñáêéíÞ. Ç öýóç êáôáðñÜóéíç, èáññåßò êáé ìðáßíåé ç Üíïéîç, ïé Ðïëõãõñéíïß åðéóôñÝöïõí áðü ôéò åëéÝò - öÝôïò ç ðáñáãùãÞ åßíáé ðïëý öôù÷Þ - ôï çëéïâáóßëåìá åßíáé ÷Üñìá ïöèáëìþí êáé äõï îáíáììÝíïé ðåñéðáôçôÝò, ìå åíäõìáóßá ãêïëö êáé ìéá ìáãêïýñá óôï ÷Ýñé, ðáßñíïõí ôç óôñïöÞ ðßóù áðü ôï ðáëéü ðñáêôïñåßï ðñïò ôá ÂñáóôÜ êáé ôïí ¢ãéï ×ñéóôüöïñï. Óôéò "¸îé âñýóåò", êüóìïò ðåñéìÝíåé, åêáôÝñùèåí ôïõ äñüìïõ, ôá ëåùöïñåßá ãéá ôá ÷ùñéÜ ôçò Óéèùíßáò, öÜôóåò ãíùóôÝò ðáñáêïëïõèïýí óôùéêÜ ôçí êßíçóç ôïõ äñüìïõ, ïé ¸îé âñýóåò åîáêïëïõèïýí íá ôñÝ÷ïõí ÷ñüíéá ôþñá, áñéóôåñÜ ï êáéíïýñéïò ðåæüäñïìïò êáé ðÜíù äåîéÜ ôï "Ôïõñéóôéêü ðåñßðôåñï", ìÝóá ó' Ýíá ðáíÝìïñöï äáóýëëéï, êáôÜöõôï ìå ðåýêá, êÝäñïõò, ðëáôÜíéá, Ýëáôá, áêüìá êáé áãñéïêáóôáíéÝò, ìéá ìåãåíèõìÝíç êáñô-ðïóôÜë åëâåôéêïý èåñÝôñïõ, ðïõ óå öôéÜ÷íåé ôç äéÜèåóç êáé óïõ áíïßãåé ôçí üñåîç. "ÊëÝöôéêï", óáëÜôá ðïëßôéêç, ìðïõãéïõñíôß, ñåôóßíá ìå êüêá-êüëá êáé ãéá ÷þíåøç, ü,ôé ðñÝðåé ìéá âüëôá óôïí êáéíïýñéï ðåæüäñïìï. Éóôïñéêüò éóôüò, óðßôéá ðáñáäïóéáêÜ êáëïäéáôçñçìÝíá äßðëá óå ôñéþñïöåò öôçíÝò ðïëõêáôïéêßåò ôïõ '70, íåïêëáóéêÜ êáé íåïêëáóéêßæïíôá, íåüêôéóôá áêáèïñßóôïõ ôå÷íïôñïðßáò, ðáëéÜ áñ÷ïíôéêÜ åãêáôáëåëåéììÝíá, ìåãáëüðñåðá ìïíá÷éêÜ, êëåéäáìðáñùìÝíá ÷ñüíéá ôþñá, áíáäßäïõí Ýíôïíá ôçí áßóèçóç ôçò óéùðÞò êáé ôçò áðïõóßáò. Óßãïõñá ôá ðáñÜèõñÜ ôïõò èá Þôáí öùôåéíÜ, ôçí åðï÷Þ ðïõ ôá êïñßôóéá ìå ôá ðïëý÷ñùìá üóï êáé éäéüôñïðá öïñÝìáôá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '20 Þ ðïëý áñãüôåñá, ôç èñõëéêÞ äåêáåôßá ôïõ '60, êÜðïéá Üëëá êïñßôóéá ìå ïìïéüìïñöåò üóï êáé ðñïêëçôéêÝò ìáèçôéêÝò ðïäéÝò, Ýêáíáí âüëôá óôïí ßäéï äñüìï. Óôçí êåíôñéêÞ(;) ðëáôåßá - ïé îÝíïé äåí ôç âñßóêïõí ðïôÝ - áìÝôñçôá ìéêñïìÜãáæá îåöýôñùóáí óáí ìáíéôÜñéá, äåêÜäåò óïêÜêéá Ýñ÷ïíôáé êáé öåýãïõí, äåí îÝñåéò áðü ðïý íá öõëá÷ôåßò. Óôïõ "Âåññïéþôç" - ãáëáôïæá÷áñïðëáóôåßï ðïõ óôÝêåé áðáñÜëëá÷ôï áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ìåóïðïëÝìïõ - áêïõìðÜåé ç êáéíïýñéá "Áßãëç" ðïõ ìáæåýåé ôç sic êïéíùíßá ôïõ Ðïëõãýñïõ, êáèþò êáé ôïõò ðÜëáé ðïôÝ "Ðáëáéóôßíéïõò", óôï "Äü÷é", ïé ðåëÜôáé ôñùãïðßíïõí åðéêëéíåßò, ìå ôï Ýíá ðüäé "êüíôñá" óôïí êáôÞöïñï, óôï ìðáñÜêé áðÝíáíôé ïé "ãáìðñïß" Ý÷ïõí óôÞóåé ôá "äü÷éá" ôïõò êáé ðåñéìÝíïõí, óôïõ "ÈáíÜóç", ìÜëëïí ðáñáêïëïõèïýí áãþíá ôïõ ÐÁÏÊ, ïõßóêé, îçñïß êáñðïß ê.ëð. êáé ïé èáìþíåò ôïõ "ÁìðáñÜ" ìå ðëÜôç óôïí ôïß÷ï, ðáñáôçñïýí ìå ðñïóï÷Þ ôïõò äéåñ÷üìåíïõò. ¸÷ïõí êáé áõôü ôï ðëåïíÝêôçìá ôá ìáãáæéÜ ôçò ðëáôåßáò. ÊÜíåéò âüëôá êáèÞìåíïò. Êáé üëá áõôÜ õðü ôï âëÝììá ôïõ "ÓáëôÜäéêïõ" êáé ôç óêéÜ ôïõ ðëÜôáíïõ, ï ïðïßïò, ôåñÜóôéïò êáé áéùíüâéïò, ðëçí äéáêñéôéêüò, óôÝêåé øçëÜ êáé öõëëïìåôñÜ ðüóá åßäáí ôá ìáôÜêéá ôïõ ôüóá ÷ñüíéá: áðü ôüôå ðïõ åßäå ôï öùò ôïõ Þëéïõ, "ô' ÔóÜì' ôïõ ãêéñü", êáèþò ëÝåé ç ðáñÜäïóç, ìÝ÷ñé ôïí áðáã÷ïíéóìü ôïõ ÓéíÜðáëïõ áðü ôá ãåñïäåìÝíá êëùíÜñéá ôïõ ôçí åðï÷Þ ôïõ Êïíäýëç. Óôï ôÝëïò ôïõ ðåæüäñïìïõ, áðÝíáíôé áðü ôç "ÓôïÜ ÃêëÜâá" êáé ðåñéêõêëùìÝíï áðü "ãõñÜäéêá", óôÝêåé ãÝñéêï, ðëçí êïôóïíÜôï, ôï ðÜëáé ðïôÝ Äçìïôéêü Ó÷ïëåßï íõí Äçìáñ÷åßï - ðïõ åîáêïëïõèåß íá ìïéÜæåé ìå ó÷ïëåßï, ìáæß ìå ðåíôÝîé Áëâáíïýò áêïõìðéóìÝíïõò óôïõò ôïß÷ïõò ôïõ, íá ðåñéìÝíïõí ôï áõñéáíü ìåñïêÜìáôï, ìå ôá êéíçôÜ ïðëéóìÝíá. Óßãïõñá áéóèÜíïíôáé ôç óðÜíéá åõôõ÷ßá ôùí ÅëëÞíùí ôçò äåêáåôßáò ôïõ '50 ðïõ åìåßò ìå ôßðïôá äåí ìðïñïýìå íá ôçí êáôáíïÞóïõìå. ðüóï ôïõò æçëåýù! ÎáöíéêÜ, ìéá øçëÞ, îáíèéÜ - ÏõêñáíÞ Þ Ñùóßäá èá åßíáé - óáí íåüôåõêôç öñå26
ãÜôá ðïõ åëëéìåíßæåôáé, äéáêüðôåé ôç óõæÞôçóÞ ôïõò, ðåñíÜ - ôï Äçìáñ÷åßï áíáóôåíÜæåé - êáé áðïìáêñýíåôáé ìå ôá øçëÜ ôçò ðüäéá. Óßãïõñá Ý÷ïõí áíáôñáðåß áéóèçôÜ ôá ðïéïôéêÜ óôÜíôáñ ôçò ãõíáéêåßáò óýíèåóçò ôïõ Ðïëõãýñïõ áðü ôçò ðôþóåùò ôïõ "ôåß÷ïõò" êáé ç áëëáãÞ áõôÞ Ý÷åé åðçñåÜóåé óçìáíôéêÜ ôçí êïéíùíéêÞ æùÞ ôçò ðüëçò ìáò. Ç âüëôá ðéÜíåé áíçöüñá, ïäüò Ðïëõôå÷íåßïõ, ðÜëáé ðïôÝ "äñüìïò ôùí áêáêéþí", ïé ðåñéðáôçôÝò ìå ôçí åíäõìáóßá ãêïëö åðéóôñÝöïõí áðü Üëëï äñüìï, ìáãáæÜêéá ãïõóôüæéêá, ðÜñêï Ãõìíáóßïõ, Çñþï. ÁíÜìåóá óôïõò ðïëëïýò äñüìïõò ðïõ áíïßãïíôáé óôï óçìåßï áõôü, åëêõóôéêüôåñïò üëùí áõôüò ðñïò ôçí "Ðáíáãßá". Ç "Ìáñéãïýëá", ìðïñåß íá ðåñéìÝíåé. Ìüëéò ó÷üëáóáí ôá ÉÅÊ, ìéá ðáñÝá êïñéôóéþí åìöáíßæåôáé, "ôé ëåò ôþñá", "ï äéêüò ìïõ", ìÜôé âáììÝíï, ìáëëß îåâáììÝíï, ôæçí êïíôïêÜâáëï, åöáñìïóôü êáé åðéêßíäõíá ðñïêëçôéêü. ¾ðáãå ïðßóù ìïõ óáôáíÜ! Óôï Åèíéêü óôÜäéï, ï áßëïõñïò ÊáìðÜíçò êïõñåýåé ôï ãêáæüí êáé êáôáäéþêåé ôïõò áìÝôñçôïõò ðéôóéñéêÜäåò ðïõ ðáñáâßáóáí ôï "¢âáôïí" ôïõ ãçðÝäïõ ...êáé ìåôÜ, ç áðüëõôç óéùðÞ óôï äñüìï ðñïò ôçí "Ðáíáãßá". Ïé öùíÝò ôþñá ðéá áêïýãïíôáé ðáñÜîåíá, Ýíáò óêßïõñïò óôç ìÝóç ôïõ äñüìïõ îáöíéÜæåôáé êáé óêáñöáëþíåé ðñïóùñéíÜ óå ìéá âáëáíéäéÜ, ôá ðïõëéÜ åêðëÞóóïíôáé êáé íÜóïõ ôï "ðåñéâüëé ôçò ÐáíáãéÜò", Þóõ÷ï êáé óéùðçëü, ó÷åäüí áðüêïóìï. ÎÜðëá óôï ÷üñôï, ÷áëÜñùìá øõ÷Þ ôå êáé óþìáôé, ï ÐáðáíÜêïò áð' áõôÞ ôç èÝóç ìÜëëïí èá æùãñÜöéóå ôçí "Ðáíáãßá ôçí ÐïëõãõñéíÞ" ôïõ, ç íý÷ôá êáôåâáßíåé êáé åí ðëÞñç çñåìßá, ó÷åäüí áíáâáðôéóìÝíïé, íÜ 'ìáóôå óôï äñüìï ôçò åðéóôñïöÞò. ÁðÝíáíôé, ï "ÐñïöÞôçò Çëßáò" óßãïõñá èá áéóèÜíåôáé Üâïëá ìå ôïí ôåñÜóôéï óôáõñü óôçí ðëÜôç ôïõ, ðïõ ôïõ ôïí öüñôùóáí ÷ùñßò íá ôïí ñùôÞóïõí êáé ðáñáðÜíù, ï ðåñéþíõìïò "ÔóïõêáëÜò" ìå ôï õðÝñï÷ï, üóï êáé ìïíôÝñíï ðÜñêï êåñáéþí. Ï åïñôáóìüò ôçò ÐñùôïìáãéÜò, ìå ôç óõíäñïìÞ ôùí ñáäéï-êõìÜôùí, êÜëëéóôá èá ìðïñïýóå íá áíáâéþóåé åêåß, óôç ðéï ìïíôÝñíá, ßóùò êáé óïõñåáëéóôéêÞ åêäï÷Þ ôïõ. ÐÜíôùò, áðü êåé øçëÜ, ç èÝá åßíáé õðÝñï÷ç. Óáí óå áåñïöùôïãñáößá ï Ðïëýãõñïò, âïõôçãìÝíïò ìÝóá óå áìÝôñçôåò áðï÷ñþóåéò ôïõ ðñÜóéíïõ. Îå÷ùñßæïõí ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ç ôåñÜóôéá áíïéêïäüìçóç ãýñù áðü ôï íïóïêïìåßï, åêåß ðïõ êÜðïôå áðëþíïíôáí áôÝëåéùôïé ìðáîÝäåò êáé áìðÝëéá, ôá ðïëëÜ åîùêëÞóéá, ïé äñüìïé ðïõ öåýãïõí ãéá Èåóóáëïíßêç, ÂñáóôÜ, ÃåñáêéíÞ, åíþ áõôüò ðñïò "ÐáôéëéäÜ" äåí äéáêñßíåôáé ó÷åäüí áðü ôïõò êáðíïýò ôùí óêïõðéäéþí ðïõ êáßãïíôáé, þñá ôþñá. Ï êáðíüò äÝíåé áðüëõôá ìå ôï êïêêéíü÷ñïõí ôïõ çëéïâáóéëÝìáôïò ðÝñá óôïí ¼ëõìðï, äçìéïõñãþíôáò ìéá Üêñùò åéäõëëéáêÞ áôìüóöáéñá, ðáñÜ ôç ìüëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, üðùò èá ðáñáôçñïýóáí åýóôï÷á ïé ïéêïëüãïé ðïõ ôåëåõôáßá åßíáé êáé ôçò
27
ìüäáò. Ç åéêüíá áõôÞ, ðñéí áðü ìåñéêïýò áéþíåò, êÜëëéóôá èá ìðïñïýóå íá åêëçöèåß ùò ìéá óðïíäÞ ðñïò ôïõò Èåïýò ôïõ Ïëýìðïõ ðïõ áðüøå öáßíåôáé ôüóï êïíôéíüò. ÂñÜäõ ÐáñáóêåõÞò, ç íý÷ôá êáôåâáßíåé áð' ôá âïõíÜ êé Ýíá ôåñÜóôéï öåããÜñé îåðñïâÜëëåé áðü Áãßá-Ìáñßíá ìåñéÜ. Ôá öþôá ôçò ðüëçò áíÜâïõí, ç âüëôá, áí êáé ðáëéïìïäßôéêç, áíôéóôÝêåôáé, ç áãïñÜ áðüøå åßíáé áíïé÷ôÞ - ìüíï ôá ìðáñÜêéá áíïßãïõí áñãüôåñá - ïé ìáìÜäåò âãáßíïõí ãéá øþíéá, ïé ìðáìðÜäåò ãéá äéÜöïñåò äïõëåéÝò, ïé ðéôóéñéêÜäåò ôñÝ÷ïõí áðü öñïíôéóôÞñéï óå öñïíôéóôÞñéï, ï "ãýñïò" ðÜåé óýííåöï, ôá ðåæïäñüìéá ãýñù áðü ôï êÝíôñï áñ÷ßæïõí íá ãåìßæïõí ìå áõôïêßíçôá êáé ïé äñüìïé ìå ðåæïýò. Ôé äéáóôñïöÞ êé áõôÞ! íá äéáíýïõìå ÷éëéüìåôñá ìå óõíôáãÞ ãéáôñïý êáé íá ðáñêÜñïõìå, åÜí åßíáé äõíáôüí, áêñéâþò óôçí åßóïäï ôùí ìáãáæéþí, óôá ðåæïäñüìéá êáé óôïí ðåæüäñïìï. Ôá ìðáñÜêéá áíïßãïõí, ôá ôñá÷ïðáëÞêáñá âñßóêïíôáé áðü íùñßò óôéò èÝóåéò ôïõò, ôá êïñßôóéá, "äõï- äõï", êÜíïõí ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò, ïé "ãáìðñïß" ôùí ðÝñéî ÷ùñßùí åðáíÝñ÷ïíôáé óéíÜìåíïé-êïõíÜìåíïé, ãåìÜôïé Üãáñìðç áõôïðåðïßèçóç, ôá êáñÝ óõìðëçñþèçêáí, ãéá îåêßíçìá Ýíá ìðáêÜñíôé-êüëá åßíáé... "üôé ðñÝðåé" êáé ç æùÞ ôçò íý÷ôáò áñ÷ßæåé. Bongo, Tiberius, ËÜöõñá, Play, ÌÝñá-Íý÷ôá, áðüøå ðñÝðåé íá ôá ðñïëÜâïõìå üëá, "Ðüóï ìïõ ëåßðåéò", óõíùóôéóìüò óå âáèìü ðáñåîçãÞóåùò, ïõßóêé äéðëü, äåí åßíáé þñá ãéá íôñïðÝò êáé ôï íôåêïëôÝ ôçò äéðëáíÞò åßíáé ôüóï âáèý. ¸íáò ìåèõóìÝíïò, ìå ðëÜãéá ëÞøç, ðñïóðáèåß íá ìåôñÞóåé ôï âÜèïò ôïõ (ôïõ íôåêïëôÝ, äõï ìéíéöïñïýóåò áíåâáßíïõí äéá ôçò âßáò óôï ìðáñ, "¸ëá óôïí ðáððïý", å ñå ãëÝíôéá, êáìÜêé ðñïò êÜèå êáôåýèõíóç, ìéá ìéêñÞ êëáßåé óôï êéíçôü ôçò êáé ôá "êáëÜ êïñßôóéá" åôïéìÜæïíôáé ãéá íá öýãïõí, "Ýíá-Ýíá" áõôÞ ôç öïñÜ. ¸íá ìðïõêÜëé ìðýñáò åêóöåíäïíßæåôáé óôç íý÷ôá, ìéá äéáðåñáóôéêÞ ôóéñßäá óðÜåé ôç óéùðÞ, Ýíáò êñõöüò áíáóôåíáãìüò óáí ìïýãêñéóìá èçñßïõ, êÜðïéïò ôá "Ý÷åé ðÜñåé", öåýãåé êëåßíïíôáò ìå äýíáìç ôçí ðüñôá êé ç íý÷ôá åðáíÝñ÷åôáé óôçí çóõ÷ßá ôçò. Ôï ñïëüé ôçò åêêëçóßáò ÷ôõðÜåé ôÝóóåñéò öïñÝò, ôï öåããÜñé, èáññåßò îáöíéêÜ, âñÝèçêå óôç äýóç ôïõ, ðëÞñçò Üðíïéá, Ýíáò ôýðïò êáôåâáßíåé ìå ôéò ìðÜíôåò áðü ôï Çñþï, êÜèåôáé äßðëá óôï Üãáëìá ôïõ ÐáðáãéùñãÜêç êáé ôïõ ôá "øÝëíåé" óå ìéá ãëþóóá ó÷åäüí Üãíùóôç, äß÷ùò óýìöùíá. ÊÜðïéïé ôïí ìáæåýïõí, ï ÐáðáãéùñãÜêçò ðáñáìÝíåé óôç èÝóç ôïõ óêåðôéêüò, Ýíáò Áëâáíüò ôñáãïõäÜåé óôç äéáðáóþí "¢óôç íá ëÝåé" óå Üðôáéóôç åëëçíéêÞ, óå ëßãï ç çóõ÷ßá áðëþíåôáé ôÝëåéá, èáññåßò êáé äåí óõíÝâç ôßðïôá áðüøå. Áýñéï ï Ðïëýãõñïò èá îõðíÞóåé üìïñöïò êáé æùçñüò, ïé ïäïêáèáñéóôÝò èá êáèáñßóïõí ôá ôåëåõôáßá ß÷íç êé üëá èá Ý÷ïõí ðáñáãñáöåß, óáí íá ìçí Ýãéíáí ðïôÝ.
28
Ç óåëßäá ôçò ðïßçóçò (ëüãéá ôçò øõ÷Þò óôï öùò) ×ñüíï ìå ôï ÷ñüíï Ìáæß ìå üëá ô' Üëëá ðïõ Ýñ÷ïíôáé êáèþò ðåñíÜåé ï ÷ñüíïò âëÝðù íá ìåãáëþíïõí êáé ô' áõôéÜ ìïõ êáé èõìÜìáé ôï ó÷ïëéêü ôñáãïõäÜêé: Ôï "Þôáí Ýíáò ãÜéäáñïò ìå ìåãÜëá áõôéÜ" êáé ìïõ Ýñ÷ïíôáé ôá ãÝëéá. ¢öáíôç Ýãéíå êáé ç ðáëéÜ ëéãíÞ ìïõ ìÝóç êé ç æþíç ôïõ ðáíôåëïíéïý ìïõ üëï ãëéóôñÜåé êÜôù áð' ôçí êïéëéÜ. Ôá ìÜôéá ìïõ Ýãéíáí ðéï óôï÷áóôéêÜ óáí Ý÷áóáí ôç ëÜìøç ôïõò, äýíáìç äåí Ý÷ù íá ôñÝîù ìå ôïí Üíåìï, íá óêÜøù ôï áìðÝëé, ìðïñþ üìùò íá ðåñðáôþ, íá ÷áßñïìáé ôïí êüóìï, ôá ÷ñþìáôá, ôç öýóç, ôïí Ýñùôá óôï öùò ôï åóðåñéíü. Íßêïò ÂáóéëÜêçò (áíÝêäïôï) ÉáíïõÜñéïò 2003
ÐáéäéêÜ ÷ñüíéá Óôá ðáéäéêÜ ìå ôç ãéáãéÜ ôá áðÝñéôôá ôá ÷ñüíéá üëá ôñéãýñù Ýðáéñíáí ìïñöÝò ìå Ýííïéåò ÷ßëéåò ðïý÷áí ðçãÞ ôçí ïìïñöéÜ. Êáé Þñèå óáí áð' ôá âÜèç ìéáò áóêÞìéáò ç ùñéìüôçôá. Êáé üëá áëëÜîáí ãýñù ìïõ áêüìá êé' ïé öéãïýñåò ðïõ êÜíáí óôï ôáâÜíé ôá ñïæÜñéá. ÐÝôñïò Ê. ÓáìáñÜò, ÁñéóôåñÜ ôçò êïéëÜäáò ôùí äáñìþí, Èåóóáëïíßêç, Áðñßëéïò 1993.
Ôá ðñþôá ×ñéóôïýãåííá ÷ùñßò åóÝíá ìÜíá. ÓõíÞèéæåò íá âÜæåéò óôï äÝíôñï ôçí êïñöÞ, ôþñá Ýìåéíå ÷ùñßò êïñöÞ ôï äÝíôñï ìáò. ... ÈÝëù íá êëÜøù ìÜíá ìá äåí ìðïñþ. ÐñÝðåé í' áðïìåßíù ìïíá÷Þ - Ìá ïé êáéñïß ìáò åßíáé äýóêïëïé. Äå âñßóêù ïýôå ÷ñüíï, ïýôå ôüðï 29
í' áðïìïíùèþ. Ãéáôß îÝñåéò ìÜíá, ïé Üíèñùðïé ãéá íá óå ðáñçãïñÞóïõí, ñùôïýí: "ðüóï ÷ñüíùí Þôáí;" Ôüôå ôïõò áðáíôþ: 1985. Ìåñéêïß áêïýí Ýêðëçêôïé ÏñéóìÝíïé êáôáëáâáßíïõí Ïé õðüëïéðïé ãåëïýí. Áéþíéá ìÜíá!... Ìáñßá Ôóßêïõëá-ÃêáúôáôæÞ (ÐïéÞìáôá 1986-1989) Èåóóáëïíßêç 1989
ÐÜëé ÷ùñßò åóÝíá ×ñéóôïýãåííá ÷ùñßò åóÝíá. ÓõíÞèéæåò íá âÜæåéò óôï äÝíôñï ôçí êïñöÞ. Ôï äÝíôñï ìáò Ýìåéíå ôþñá ÷ùñßò êïñöÞ êáé ï êïñìüò ÷ùñéóìÝíïò óôá äýï óáí áð' áóôñïðåëÝêé. Ìáñßá Ãïýíáñç, Åôåñï÷ñïíéóìïß, Èåóóáëïíßêç 2001.
Ôï ðéï ìåãÜëï... ÄÞìçôñá ×áñéóôïý Âïýéæå ï ôüðïò áð' ôéò ðïíåìÝíåò êñáõãÝò ôùí ãïõñïõíéþí, üôáí ï ÷áóÜðçò Ýìðçãå äõíáôÜ ôï ìá÷áßñé óôïí ðá÷ïõëü ëáéìü ôïõò, êáé ìïó÷ïìýñéæå ï áÝñáò, üôáí ôï öñÝóêï êáé ëá÷ôáñéóôü êñåáôÜêé óéãïøÞíïíôáí óôç öùôéÜ. Ç äåýôåñç êáé ç ôñßôç ìÝñá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí Þôáí ïé ìÝñåò ôçò ìåãÜëçò óöáãÞò, ü÷é âÝâáéá ôùí íçðßùí áëëÜ ôùí ÷ïéñéäßùí. Ôéò Üãéåò ôïýôåò ìÝñåò Þôáí ôçò ìïßñáò ôïõò ãñáöôü í' áðï÷áéñåôßóïõí ôïí êüóìï üëïé ïé êáôåñãÜñçäåò öùíáêëÜäåò ðïõ ìéóïýóáí ôçí êáèáñéüôçôá êé Ýôñùãáí ìå âïõëéìßá êáé óâåëôÜäá êÜèå áðïöÜãé êáé êÜèå öôù÷ü ÷ïñôáñÜêé ðïõ ôïëìïýóå íá öõôñþóåé êïíôÜ ôïõò, üëïé áõôïß ðïõ üóï ìåãáëýôåñï Þôáí ôï âÜñïò ôïõò ôüóï ìåãáëýôåñç Þôáí êé ç ÷áñÜ ðïõ Ýäéíáí óôï íïéêïêýñç ôïõò. Ôéò ìÝñåò áõôÝò óå êÜèå óðéôéêü åðéêñáôïýóå ìéá ãëõêéÜ áíáóôÜôùóç êáé ëÝù êÜèå óðéôéêü ãéáôß ó÷åäüí üëïé öñüíôéæáí ãéá ôçí åêôñïöÞ ôïõëÜ÷éóôïí åíüò ãïõñïõíéïý. Ôç óöáãÞ ôçí áêïëïõèïýóå ç "ãñïõíï÷áñÜ" êé áõôÞ ðÜëé ìå ôç óåéñÜ ôçò ôçí áêïëïõèïýóáí ïé äýóêïëåò, ìåí ÷áñïýìåíåò äå äïõëåéÝò, üðùò ôï ðÜóôùìá ôïõ ëßðïõò Þ áëëéþò ôïõ ðáóôïý, ôï öôéÜîéìï ôçò ëßãäáò, ôï öôéÜîéìï ôùí ôóéãáñßäùí êáé ôï ãÝìéóìá ôùí ëïõêÜíéêùí ðïõ Þôáí ìïíáäéêÜ óå ãåýóç êáé ðïõ öôéÜ÷íïíôáí ìå ôçí ÐïëõãõñéíÞ óõíôáãÞ. Åäþ èá ðñÝðåé íá åéðùèåß ôï ãéáôß ïé ðáñáðÜíù äïõëåéÝò Þôáí ÷áñïýìåíåò. êé Þôáí ÷áñïýìåíåò ãéáôß ì' áõôÝò ôá íïéêïêõñéÜ åîáóöÜëéæáí ãéá ðïëý êáéñü êÜðïéá öáãþóéìá. Êáé ðñþôá ðñþôá ôïí ðáóôü, ï ïðïßïò øéëïêïììÝíïò êáé ôçãáíçôüò Þ øçôüò óôá êÜñâïõíá óõíüäåõå ó÷åäüí üëá ôá öáãçôÜ, ýóôåñá ôç ëßãäá, ç ïðïßá Þôáí êÜôé óáí âïýôõñï êé Ýìðáéíå óôá öáãçôÜ Þ áëåßöïíôáí ðÜ30
íù óôï øùìß, êáé ôÝëïò ôéò ôóéãáñßäåò êáé ôá ëïõêÜíéêá, ðïõ ìüíá ôïõò áðïôåëïýóáí êýñéï ãåýìá. Êé üôáí ôÝëåéùíáí êé áõôÜ ìÞôå êñáõãÝò áêïýãïíôáí ìÞôå åõùäéÝò ôáîßäåõáí óôïí ðáãùìÝíï áÝñá ðáñÜ ìïíÜ÷á ìáôÜêéá êáñöþíïíôáí óôéò "êïíôáñÞäåò", üðïõ óôÝãíùíáí ðñïêëçôéêÜ ôá êñåìáóìÝíá ëïõêÜíéêá, ìõáëïõäÜêéá ïíåéñåýïíôáí ôéò íý÷ôåò ìåãÜëá êïììÜôéá áð' áõôÜ íá ôóéôóéñßæïõí óôá êÜñâïõíá êáé êÜðïéåò êáñäïýëåò ðáñáêáëïýóáí íá ðåñÜóïõí ãñÞãïñá ïé ìÝñåò ãéá íá ãåõôïýí áõôÞí ôçí åîáßóéá ëé÷ïõäéÜ. Êé áõôü ãéáôß Þôáí êáíüíáò áõóôçñüò áõôüò ðïõ Ýëåãå ðùò äåí Ýðñåðå íá äïêéìÜóïõí ïýôå êïììáôÜêé áðü ëïõêÜíéêï ðñïôïý Ýñèåé ç ìÝñá ôùí Öþôùí ðïõ èá ðåñÜóåé ï ðáðÜò áð' ôá óðßôéá í' áãéÜóåé ôá íåñÜ êáé ìáæß ì' áõôÜ ç áãéáóôïýñá ôïõ íá "øé÷áëßóåé" êáé ôá ëïõêÜíéêá êé ï êáíüíáò áõôüò Ýðñåðå íá ôçñåßôáé áð' üëïõò ìéêñïýò êáé ìåãÜëïõò. ¼ôáí Ýöôáíå ç ðïëõðüèçôç ðáñáìïíÞ ôùí Öþôùí êé áöïý øÜëëïíôáí óôçí åêêëçóßá ï Ìéêñüò Áãéáóìüò êéíïýóå ï ðáðá-Íéêüëáò ìáò ì' Ýíá "ìðáêñáôóïýä'" êé Ýíá äõï ðáéäéÜ (áõôÜ êïõâáëïýóáí ôá "äþñá" ôùí íïéêïêõñÜäùí, üðùò áõãÜ, ôñá÷áíÜ, ëïõêÜíéêá) ãéá í' áãéÜóåé ôá óðßôéá. Óáí íá ôïí âëÝðù ôþñá ìðñïóôÜ ìïõ åêåßíïí ôïí êáëü êé éêáíü éåñÝá ìå ôï øçëü ôïõ áíÜóôçìá êáé ôï åðéâëçôéêü ôïõ ðáñïõóéáóôéêü ðïõ êáôÜöåñíå íá ëåéôïõñãåß êáé óôéò Êáëýâåò êáé óôç ÃåñáêéíÞ êáé ìÜëéóôá óôéò ìåãÜëåò ãéïñôÝò ëåéôïõñãïýóå êáé óôá äõï ÷ùñéÜ. Áîßæåé åäþ íá óçìåéùèåß ðùò êÜðïéåò öïñÝò áíáãêÜæïíôáí íá ðÜåé ðåæüò áð' ôï 'íá ôï ÷ùñéü óô' 'Üëëï. ¼ìùò üðùò üëïé ìáò Ýôóé êé áõôüò åß÷å Ýíá áñíçôéêü óçìåßï, Ýíá "êïõóïýñ'", êé áõôü Þôáí ç áöïóßùóÞ ôïõ óôá åðßãåéá áãáèÜ êáé ôá ÷ñÞìáôá. Áõôü ôï åëÜôôùìá Þôáí ãíùóôü ó' üëïõò êáé ìÜëëïí èá åíï÷ëïýóå ðïëý ôïõò ÷ùñéáíïýò, þóôå ìéá öïñÜ êÜðïéïò áð' üëïõò ôüëìçóå íá ôïí "ôéìùñÞóåé". Ìéá ðáñáìïíÞ Öþôùí ëïéðüí üôáí ôÝëåéùóå ï êáëüò ìáò ï ðáðá-Íéêüëáò ôéò åõ÷Ýò êáé ôï Üãéáóìá óôï óðßôé ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ íïéêïêýñç êé áöïý åß÷å ðñþôá ìåôñÞóåé êáé æõãéÜóåé ìå ôï ìÜôé ôá ëïõêÜíéêá ðïõ êñÝìïíôáí óå åìöáíÝò óçìåßï, Ýäåéîå ìå ôï äÜ÷ôõëï (Ýôóé üðùò óå ìéá ðáëéÜ äéáöÞìéóç êÜðïéïò áíèñùðÜêïò äåß÷íåé ôï ïýæï äþäåêá êáé ëÝåé: "áõôü") ôï ðéï ìåãÜëï. Ðüóï ìåãÜëç èá 'ôáí üìùò ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõ üôáí êÜðïéá óôéãìÞ óôï óðßôé ôïõ äéáðßóôùóå ðùò áíôß ãéá êñÝáò êáé ìõñùäéêÜ ôï ëïõêÜíéêï Þôáí ðáñáãåìéóìÝíï ìå ðïëôïðïéçìÝíá êïõêïýôóéá åëéÜò; ¢ñáãå íá óõíåôßóôçêå ì' áõôü "ôïõ ÷íåñ´" ðïõ Ýðáèå; ÊáëÞ ôïõ þñá åêåß ðïõ åßíáé, êïíôÜ óôï Èåü.
Êáëýâåò Ðïëõãýñïõ. ÈåïöÜíåéá 1967. 31
Ôá íÝá ôïõ ïìßëïõ Ïé ôüìïé ôïõ "Ð": Ï 3ïò ôüìïò ôïõ ðåñéïäéêïý "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" åßíáé Ýôïéìïò, ðåñéëáìâÜíåé ôá ôåý÷ç ôïõ áðåñ÷üìåíïõ Ýôïõò (14ï Ýùò 18ï), ôéìÜôáé 30 åõñþ êáé äéáôßèåôáé óôïõò åíäéáöåñüìåíïõò ýóôåñá áðü ðñïçãïýìåíç óõíåííüçóç ìå ôïí õðåýèõíï ôïõ ðåñéïäéêïý ÃéÜííç ÊáíáôÜ (6945-822836). ÅðåéäÞ ï áñéèìüò ôùí ôüìùí åßíáé ðåñéïñéóìÝíïò (50), èá Ý÷ïõí ðñïôåñáéüôçôá ïé êÜôï÷ïé ôùí äõï ðñïçãïýìåíùí ôüìùí. Çìåñïëüãéï: Ôï öåôéíü çìåñïëüãéï ôïõ Ëáïãñáöéêïý åßíáé äéáöïñåôéêü áð' áõôÜ ôùí ðñïçãïýìåíùí åôþí. ¸ãéíå åðéôñáðÝæéï, ðåñéÝ÷åé öùôïãñáößåò üëùí ôùí ÷ïñåõôéêþí ïìÜäùí, ðáëéÝò öùôïãñáößåò ìå áíôéðñïóùðåõôéêÜ èÝìáôá åêÜóôïõ ìçíüò êáé ôÝëïò, ôïõò áðáñáßôçôïõò ÷ïñçãïýò ìáò ðïõ ãéá öÝôïò åßíáé: Êïõôóïõñïýäá Ê. ÄéáìáíôïõëÜêçò Ã. Ï. Å., Äéáöçìßóåéò (23710-23080), Mariefleurs- Åßäç ëáúêÞò ôÝ÷íçò-ÃåñáêéíÞ (23710-52933), Art ef Advertisment ÄéáöçìéóôéêÜ äþñá åðé÷åéñÞóåùí (23710-24850), FITNESS åõ æçí ãõìíáóôÞñéï Çëßá ÍôáëáìÞóéïõ (23710-23996), Áãñüêôçìá ÔáñêÜóç ÐáôéëéäÜò ×áëêéäéêÞò (23710-52083), Óüíéá ÊåëéáöÜíïõ ÕëéêÜ ïéêïäïìþí ÷ñþìáôá-óéäçñéêÜ (23710-22200), Thousand ×ßëéåò ãåýóåéò (23710-21332), ÔïðïÄïìéêÞ Ï. Å. ÏéêïäïìéêÝò Üäåéåò- åñãáóßåò- äçìüóéá Ýñãá ÌáñéÜíèç Êáñáöïõëßäïõ (23710-21373), ËÏÃÉÓÔÉÊÏ ÃÑÁÖÅÉÏ ÍéêïëÝôá ÄéáìáíôïõëÜêç (23710-21748), Ôïõñéóôéêü ðåñßðôåñï "¸îé Âñýóåò" Åðé÷åéñÞóåéò åóôßáóçò-äåîéþóåéò (23710-24820), BONACHERO trendy Outfits (23710-22227). Åßìáóôå óôïí áÝñá: Ôï ÓÜââáôï 1 Íïåìâñßïõ óôéò 7 ôï áðüãåõìá áðü ôï Äçìïôéêü Ñáäéüöùíï Ðïëõãýñïõ óôïõò 90.8, "âãÞêå" óôïí áÝñá ç ðñþôç äåêáðåíèÞìåñç (ãéá áñ÷Þ) ñáäéïöùíéêÞ åêðïìðÞ ôïõ Ïìßëïõ ìáò. "...Ç åêðïìðÞ ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ. ¸íá åâäïìáäéáßï ñáäéïöùíéêü ðåñéïäéêü, ìå íÝá ôïõ Ïìßëïõ, èÝìáôá áðü ôç ëáúêÞ ðáñÜäïóç, ôçí ôÝ÷íç êáé ôïí ðïëéôéóìü. Ôá èÝìáôá êáé ôá ôñáãïýäéá åðéëÝãåé ç ïìÜäá ñáäéïöþíïõ ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ.
32
Óôï ìéêñüöùíï êáé óôçí åðéìÝëåéá ôçò åêðïìðÞò ç Êáôåñßíá ÃêáôæÝ...", Ýëåãå ôï ìéêñü ìáò óðïôÜêé äéá óôüìáôïò Íßêïõ ÆÝëéïõ, ìïõóéêü óÞìá ìéá óýã÷ñïíç åêäï÷Þ ôïõ åîáßñåôïõ äçìïôéêïý Üóìáôïò "Ï îÝíïò" óå äéáóêåõÞ ôùí ÃéÜííç ÉùÜííïõ & Philippe Eidel êáé... öýãáìå ìå ìðüëéêï Üã÷ïò, ïëßãá óáñäÜì, áëëÜ êáé ðïëý óïõîÝ. Ìáæß ìå ôçí Êáôåñßíá, ç ÌáñéÜíèç Êáñáöïõëßäïõ êáé óôçí ðñþôç åêðïìðÞ ìéá ðñþôç ðáñïõóßáóç ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ áðü ôçí ßäñõóÞ ôïõ ìÝ÷ñé óÞìåñá. Åðßóçò Ýãéíáí áíáöïñÝò óôá íÝá ôïõ Ïìßëïõ, óôéò êáëïêáéñéíÝò åêäçëþóåéò êáé ó' áõôÝò ðïõ èá ðáñïõóéÜóïõìå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ÷åéìþíá. Óôéò åêðïìðÝò ðïõ áêïëïýèçóáí, ç ñáäéïöùíéêÞ ïìÜäá ðáñïõóßáóå: ôï ÓÜââáôï 15/11 ôçí éóôïñßá êáé ôçí ðñïÝëåõóç ôùí ðáñáäïóéáêþí ÷ïñþí, óôéò 29/11 ôçí éóôïñßá ôïõ ìçôñïðïëéôéêïý íáïý ôçò ðüëçò ìáò Áãßïõ ÍéêïëÜïõ, óôéò 13/12 ôá Þèç êáé ôá Ýèéìá ôïõ ÄùäåêáçìÝñïõ êáé óôéò 27/12 ôá Þèç êáé ôá Ýèéìá ôçò Ðñùôï÷ñïíéÜò êáé ôùí Öþôùí ìå éäéáßôåñç áíáöïñÜ óôïõò "ÖùôáñÜäåò" ôïõ ÐáëáéïêÜóôñïõ. Ç õðåýèõíç ôçò ñáäéïöùíéêÞò ïìÜäáò Êáôåñßíá ÃêáôæÝ öõóéêÜ "âñÞêå ôïí ìðåëÜ ôçò", áëëÜ óôïí üìïñöï áõôüí ìðåëÜ Ý÷åé Üîéïõò óõìðáñáóôÜôåò ôç Ãåùñãßá Óðßñôïõ, ôç Ìáñßá Êïõêïõâßíïõ, ôç Ãåùñãßá Ôæéñßôç, ôç ÌáñéÜíèç Êáñáöïõëßäïõ, ôï ÈáíÜóç ÃêáôæÝ êáé ôï Ãéþñãï ØáèÜ ï ïðïßïò, áðü ôç äåýôåñç åêðïìðÞ êéüëáò, áðåäåß÷èç Üñéóôïò ÷åéñéóôÞò ôïõ ìéêñïöþíïõ. Ï ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏÓ óôçí TV-100: Ôï ÓÜââáôï 25 Ïêôùâñßïõ, óõíåñãåßï ôïõ ôçëåïðôéêïý êáíáëéïý TV-100 ôçò Èåóóáëïíßêçò ìå åðéêåöáëÞò ôïí ê. Íßêï Áâáãéáíü êáôÝöèáóå óôïí Ðïëýãõñï ãéá íá áðïèáíáôßóåé ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ. ¸ôóé, ó÷åäüí êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò, óôï ðñïáýëéï ôïõ Äçìáñ÷åßïõ ïé ôçëåïðôéêÝò êÜìåñåò êáôÝãñáöáí ôéò ÷ïñåõôéêÝò ìáò ïìÜäåò óå ÷ïñïýò êáé ôñáãïýäéá áðü äéÜöïñåò ðåñéï÷Ýò ôçò ðáôñßäáò ìáò, ôïí ÄÞìáñ÷ï Ðïëõãýñïõ ê. Í. ÂáóéëÜêç óå äçëþóåéò ôïõ ðåñß ôùí ðïëéôéóôéêþí ðñáãìÜôùí ôçò ðüëçò ìáò, ôïí ðñüåäñï êáé áíôéðñüåäñï ôïõ Ëáïãñáöéêïý óôçí ðáñïõóßáóç ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôïõ Ïìßëïõ, êáé êáèþò Ýðåöôå ç íý÷ôá, ðïëëÜ áðü ôá áîéïèÝáôá ôçò ðüëçò ìáò. ¼óá êáôÝãñáøå ï ôçëåïðôéêüò öáêüò ðáñïõóéÜóôçêáí áðü ôïí ê. Áâáãéáíü óå äýï êõñéáêÜôéêåò åêðïìðÝò (2 êáé 9 Íïåìâñßïõ) ïé ïðïßåò áðïôÝëåóáí
33
ôçí êáëýôåñç äéáöÞìéóç ãéá ôïí ¼ìéëü ìáò. Ôï åðüìåíï ôçëåïðôéêü ñáíôåâïý êëåßóôçêå ãéá ôçí ¢íïéîç, ìå ôçí ðáñïõóßáóç ôçò ÷ïñùäßáò ðáñáäïóéáêÞò ìïõóéêÞò ðïõ ëåéôïõñãåß óôïí ¼ìéëü ìáò õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ Ðáíáãéþôç Äñáêüðïõëïõ êáé ôùí ðáéäéêþí ÷ïñåõôéêþí ìáò ïìÜäùí óå ÷ïñïýò êáé ôñáãïýäéá ôçò ×áëêéäéêÞò. ÔÇËÅ-ðáñïõóßáóç: Ôçí ÔåôÜñôç 20 Íïåìâñßïõ, ï ðñüåäñïò ôïõ Ëáïãñáöéêïý Ã. ÊáíáôÜò ìå ôïí áíôéðñüåäñï êáé õðåýèõíï ôùí ÷ïñåõôéêþí ïìÜäùí Ó. ËïõêÜêç, ðáñïõóßáóáí ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôïõ Ïìßëïõ óôç äçìïóéïãñÜöï ôïõ TV Super ÓïõæÜíá ÊáæÜêá. Ç óõíÝíôåõîç Þôáí ìáãíçôïóêïðçìÝíç êáé èá ìåôáäïèåß ðñïóå÷þò áðü ôçí åêðïìðÞ "ÐïëéôéóìéêÝò ìáôéÝò" ìáæß ìå áñêåôÜ áðïóðÜóìáôá áðü ôéò óõììåôï÷Ýò ôùí ÷ïñåõôéêþí ìáò ïìÜäùí óå äéÜöïñá öåóôéâÜë. ¼ëá ðÞãáí êáëÜ Ýùò Üñéóôá êáé èá ôï äéáðéóôþóåôå éäßïéò üìáóé üôáí ç åêðïìðÞ âãåé óôïí áÝñá, åêåß êïíôÜ óôá ×ñéóôïýãåííá. Ôï ìïõóéêü ôìÞìá ôïõ Ëáïãñáöéêïý õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ ìïõóéêïäéäáóêÜëïõ ÄçìÞôñç Ìüìôóá óõíå÷ßæåé íá ëåéôïõñãåß áèüñõâá êáé áðïôåëåóìáôéêÜ. Ôá ðáéäéÜ êÜèå ÓÜââáôï áðü ôéò 12 ôï ìåóçìÝñé ìÝ÷ñé óôéò 5 ôï áðüãåõìá äéäÜóêïíôáé óýã÷ñïíá êáé ðáñáäïóéáêÜ ìïõóéêÜ üñãáíá êáé ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ðñïóðÜèåéáò áõôÞò èá ôá áðïëáýóïõìå óôç ×ñéóôïõãåííéÜôéêç åêäÞëùóç ôïõ Ïìßëïõ ìáò óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ. Ôï ðÜñôé ôïõ Ëáïãñáöéêïý - ðïõ ôåßíåé íá ãßíåé èåóìüò - Ýãéíå êáé öÝôïò ôçí ðáñáìïíÞ ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ óôï ÊÝíôñï Íåüôçôáò, ìå ôçí åõêáéñßá ôçò óõìðëÞñùóçò 3 ÷ñüíùí áðü ôçí ßäñõóç ôïõ Ïìßëïõ ìáò. Ç ê. Ìáßñç ×ëéÜðá ïñãÜíùóå Üñéóôá ôçí åêäÞëùóç, ïé ãïíåßò ôùí ðáéäéþí åôïßìáóáí åîáßóéá åäÝóìáôá êé åìåßò ðåñéöåñüìåíïé áðü ôñáðÝæé óå ôñáðÝæé áðïäåé÷èÞêáìå Üñéóôïé äïêéìáóôÝò. Ïé ìéêñïß ÷üñåøáí ìå ôçí øõ÷Þ ôïõò, áëëÜ êáé ïé ìåãÜëïé íïìßæïíôáò ðùò åßíáé áêüìá íÝïé, îåðÝñáóáí êÜèå ðñïóäïêßá. Åõôõ÷þò ðïõ ç åêäÞëùóç ôåëåßùóå ÷ùñßò ôñáõìáôéóìïýò êáé Üëëá ðáñáôñÜãïõäá. Ôçí åêäÞëùóç ôßìçóáí ìå ôçí ðáñïõóßá ôïõò ï äÞìáñ÷ïò Ðïëõãýñïõ ê. Íßêïò ÂáóéëÜêçò, ï áíôéíïìÜñ÷çò ê. Éùáêåßì ÌïõôÜöçò êáé ï õöõðïõñãüò ÅèíéêÞò Ïéêïíïìßáò êáé Ïéêïíïìéêþí ê. ×ñÞóôïò ÐÜ÷ôáò ï ïðïßïò ìßëçóå ìå ôá êáëýôåñá ëüãéá ãéá ôïõò ëéëéðïýôåéïõò ÷ïñåõôÝò ìáò êáé óôï ôÝëïò áðÝäåéîå Ýìðñáêôá ôçí áãÜðç ôïõ ãéá ôï ÷ïñü.
34
Åõ÷áñéóôïýìå ðïëý ôçí êá. ÅëÝíç ÊïóìÜ ðïõ ìáò Ýóôåéëå áðü ôç Èåóóáëïíßêç ôñßá äÝìáôá ìå ðáíÝìïñöá ðáñáäïóéáêÜ õöáíôÜ. Ç ôåëåõôáßá áõôÞ äùñåÜ ðñïò ôïí ¼ìéëü ìáò, áö' åíüò äåß÷íåé ôçí áãÜðç êáé ôçí åìðéóôïóýíç ìå ôçí ïðïßá ìáò ðåñéâÜëëåé ï êüóìïò, áö' åôÝñïõ êÜíåé öáíåñÞ ôçí áíÜãêç ðïõ Ý÷åé ç ðñùôåýïõóá ôïõ Íïìïý ìáò áðü Ýíá Éóôïñéêü-Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï - Áñ÷åßï, üðïõ èá óõãêåíôñþíïíôáé üëá ôá óôïé÷åßá ôçò ðïëéôéóôéêÞò ìáò êëçñïíïìéÜò. Êáé ôï Ý÷ïõìå îáíáãñÜøåé, üôé ï Ðïëýãõñïò êñýâåé ðïëëïýò êáé áíåîåñåýíçôïõò èçóáõñïýò, ðïõ äõóôõ÷þò êéíäõíåýïõí íá ðáñáìåßíïõí ãéá ðÜíôá áíåîåñåýíçôïé. ÓôïëÝò ãéá ôéò ðáéäéêÝò ïìÜäåò: ¸íáò áðü ôïõò ìåãÜëïõò öåôéíïýò óôü÷ïõò ôïõ Ëáïãñáöéêïý åßíáé íá íôýóåé ìå ðáñáäïóéáêÝò óôïëÝò üëåò ôéò ðáéäéêÝò ÷ïñåõôéêÝò ôïõ ïìÜäåò ðïõ ôéò áðïôåëïýí åêáôüí ðåíÞíôá (150) ðáéäéÜ! Ãéá ôï ëüãï áõôü, ôá Ýóïäá áðü ôéò óõíäñïìÝò ôùí ðáéäéþí êáé áðü ôéò Üëëåò äñáóôçñéüôçôåò ôùí ðáéäéêþí ïìÜäùí, èá äéáôåèïýí ìüíï ãé´ áõôü ôï óêïðü. ¹äç ïé ðñþôåò ðáñôßäåò ôùí óôïëþí Ý÷åé ðáñáëçöèåß êáé åëðßæïõìå ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ ó÷ïëéêïý Ýôïõò, êÜèå ðáéäß íá Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ óôïëÞ. Åê ðáñáäñïìÞò äåí óõìðåñéëÜâáìå ôçí ÔïðïÄïìéêÞ Ï. Å. (ÏéêïäïìéêÝò Üäåéåòåñãáóßåò- äçìüóéá Ýñãá), ôçò ÌáñéÜíèçò Êáñáöïõëßäïõ (23710-21373), óôïí êáôÜëïãï ÷ïñçãþí, ôçò åêäñïìÞò ôïõ Ëáïãñáöéêïý óôç Ãáëëßá. Ç ê. Êáñáöïõëßäïõ, óôá ðëáßóéá ôçò ÷ïñçãßáò, ðñïóÝöåñå 200 äéáöçìéóôéêÜ ìðëïõæÜêéá ìå ôï ëïãüôõðï ôïõ Ïìßëïõ ìáò. Ìáò åíßó÷õóáí ïéêïíïìéêÜ: ÓôÝëëá Êåñäåìåëßäïõ-ÁèáíáóéÜäïõ, ÓõìâïëáéïãñÜöïò Ðïëýãõñïò, ×ñÞóôïò É. ÐáñëéÜñçò Ðïëýãõñïò, ×ñÞóôïò Ê. ÁóçìéíÜñçò ÊáèçãçôÞò Ðïëýãõñïò, Íßêïò ÃêáôæÝò Ôñáðåæéêüò Ðïëýãõñïò, ¢ííá ÊáñíÞ Èåóóáëïíßêç, ÉùÜííçò ÌõëùíÜò ÁóöáëéóôÞò Ðïëýãõñïò, Èåï÷Üñçò Óéþæïò Äéêçãüñïò Ðïëýãõñïò, Óðýñïò ÔæáöÝñçò ÐëáôáíéÜ ÍåÜðïëçò, Ãåþñãéïò ÌïñÝíïò ÊáâÜëá. Ôïõò åõ÷áñéóôïýìå ðïëý. Ï åêäüôçò
35