Politeia#2

Η ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΟΡΥΦΩΝΕΤΑΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ H ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ Ο ΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΠΕΡΙ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ / ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

3

editorial

4

ΜΕ ΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ Τάκη Καμπέρου ...

#2

5

Η ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΟΡΥΦΩΝΕΤΑΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ

7

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ Ή ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΙΑΣ [1]

8

H ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ

Κυριάκος Σκιαθάς

Ανδρέας Αθ. Λάζαρης

Γιώργος Διαγουρτάς

10

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΠΕΡΙ ΠΟΛΕΜΟΥ

13

Ο ΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

15

Γεράσιμος Ν. Καραμπελιάς

Νίκος Ρούσσος ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΔΗΜΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ ΙI. Σπαλιαρέικα Λουσικών

Νίκη Ράλλη και ο Ιωάννης Μόσχος

18

ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ. ΕΥΛΟΓΙΑ Η ΚΑΤΑΡΑ; Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Α’

20

ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΔΕΣΠΟΤΑ

21

ΤΖΑΝΓΚΟ ΡΑΙΝΧΑΡΝΤ : Ο ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΤΖΑΖ

Βασίλης Αργυρόπουλος Ασπασία Μπακουλοπούλου

Χρήστος Βέρρας

politeiamag@gmail.com

Πολιτεία

Ένα ψηφιοποιημένο περιοδικό, που μπορείτε να το δείτε και να το διαβάσετε στον υπολογιστή σας. Μπορείτε να το αποθηκεύσετε ή να το αναπαράγετε σε ψηφιακή και έντυπη μορφή. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή της ύλης του περιοδικού, είναι ελεύθερη με μοναδική υποχρέωση, την αναφορά στην πηγή με σύνδεσμο (link) και τον συντάκτη του κάθε κειμένου. Η αναδημοσίευση για κερδοσκοπικούς σκοπούς επιτρέπεται μόνο μετά από σχετική άδεια της συντακτικής ομάδας.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Κουνάβης Παναγιώτης Μαχαίρα Δήμητρα Ράλλη Νίκη Στεμπίλης Δημήτρης

2

@PoliteiaMag

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ Τακόπουλος Ανδρέας

politeiamag.blogspot.gr

Ρευστοί καιροί To διάστημα που μεσολάβησε από το πρώτο τεύχος μέχρι σήμερα, είναι πάρα πολλά εκείνα που συνέβησαν στον διεθνή οικονομικό ορίζοντα. Η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε στην Κίνα με άγνωστη ακόμα την πορεία εξέλιξής της, η δεινή θέση που ήδη βρίσκεται η Deutsche Bank, αφού το 2015 εμφάνισε ζημίες 6,8 δις ευρώ, η καθοδική πορεία των τιμών του αργού πετρελαίου, όπου αγγίζουν το κόστος παραγωγής πλέον, είναι θέματα που συναντήσαμε στις οικονομικές στήλες των τελευταίων εβδομάδων και μαζί με αυτά πολλοί οικονομικοί αναλυτές συναινούν στην εκτίμηση, πως η παγκόσμια οικονομία έχει εισέλθει σε μία νέα φάση αναταραχής πολύ εντονότερης από εκείνης του 2008.

Παράλληλα με αυτά, το προσφυγικό ζήτημα μονοπωλεί πλέον τη συζήτηση σε διεθνές επίπεδο. Οι εικόνες στις Ευρωπαϊκές χώρες με την κατάσχεση τιμαλφών και μετρητών ή των βραχιολιών από τα χέρια των προσφύγων, ξυπνούν μνήμες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Φυσικά το προσφυγικό ζήτημα δεν προέκυψε έτσι ξαφνικά. Είναι αποτέλεσμα των εφιαλτικών συνθηκών που επικρατούν κυρίως στη Συρία, αλλά και σε κάθε χώρα που ξεριζώνονται πληθυσμοί. Συνθήκες τις οποίες δημιούργησαν οι ιμπεριαλιστικές χώρες ή η στάση τους συνέβαλε στην επικράτηση του χάους στις περιοχές αυτές. Από όσο φαίνεται η ΕΕ είναι αντιμέτωπη με μία πολυσύνθετη κρίση, που είναι ταυτόχρονα και οικονομική και προσφυγική. Η προσπάθεια για την επίλυση της κρίσης αυτής θα κρίνει κατά πολύ και τη μελλοντική εικόνα της ΕΕ.

Όλα αυτά επηρεάζουν και τη δική μας χώρα. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται στο

Φωτογραφία εξώφυλλου:

Franco Fontana

πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της μεταπολεμικής ιστορίας της. Η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, οι κοινωνικές αντιστάσεις απέναντι στο ασφαλιστικό, η ανάγκη για ρευστότητα στην αγορά, τα νέα μέτρα, δείχνουν πως η εφαρμογή και αυτού του μνημονίου δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και δημιουργεί πολιτική αστάθεια. Όσο οι πολίτες συνειδητοποιούν πως το ζητούμενο δεν είναι να μπορέσουμε να ξαναζήσουμε όπως πριν την κρίση αλλά πως θα ζήσουμε μετά την κρίση και όσο αυτό απαντιέται ή γίνεται προσπάθεια να απαντηθεί, τόσο ένα τέτοιο αφήγημα θα αποκτά και προωθητική ισχύ για την κοινωνία. Ρευστοί καιροί, λοιπόν, σε ένα μεταβαλλόμενο πολιτικό περιβάλλον. Κουνάβης Ανδρ.Παναγιώτης

3

Με τη ματιά του Τάκη Καμπέρου ...

Ο Τάκης Καμπέρος είναι δάσκαλος στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Κάτω Αχαΐας.

4

H ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΟΡΥΦΩΝΕΤΑΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ…

Κυριάκος Σκιαθάς Εκπαιδευτικός-σύμβουλος εκπαίδευσης

- Η Δημόσια εκπαίδευση νοσεί.

Η οικονομική κρίση η οποία τα τελευταία χρόνια ρημάζει τα παραγωγικά στρώματα της χώρας μας, μετατρέπεται στα χέρια του παγκόσμιου κεφαλαίου σε καθοριστικό εργαλείο χειραγώγησης της ελληνικής κοινωνίας. Απώτερος σκοπός όλων αυτών είναι να πληγεί ο σημαντικότερος και ταυτοχρόνως, ο βασικότερος πυλώνας ανάπτυξης του ελληνικού πολιτισμού, η παιδεία του λαού. Πάντοτε η καθυπόταξη της παιδείας μιας χώρας αποτελούσε ιδιαίτερης σημασίας ζητούμενο για την ίδια την κυρίαρχη πολιτική.

παιδιά τους. Πράγματι, η ζήτηση για σπουδές βρίσκεται πολύ ψηλά στο σύστημα αξιών της ελληνικής οικογένειας. Έτσι, άρχισαν να δημιουργούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ελέω ευρωπαϊκών κονδυλίων, νέα Πανεπιστήμια και ΑΤΕΙ εφαρμόζοντας το δόγμα «κάθε πόλη και τμήμα της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης». Για την αλήθεια, το χρονικό διάστημα 1999-2009 ιδρύθηκαν περίπου 100 νέα Πανεπιστημιακά και Τεχνολογικά τμήματα, μια αύξηση του 20%. Οδηγήθηκε, έτσι, νομοτελειακά η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση σε τροχιά αποδόμησης. Έλλειψη χρηματοδότησης και υποδομών, υπερπληθυσμός, κομματισμός, κακοδιαχείριση, εσωστρέφεια, στρεβλή ανάπτυξη, αδιαφορία, δημιούργησαν ένα πλαίσιο απαξίωσης των ελληνικών ΑΕΙ, σε μία εποχή που στο σύνολό της η εκπαίδευση και η κοινωνία της γνώσης θεωρείται η ατμομηχανή της ανάπτυξης.

γι’ αυτό το αποτέλεσμα; Κάποιοι καλοθελητές θα τρέξουν να απαντήσουν και να δείξουν ως αίτιους αυτού του εκπαιδευτικού μακελειού τα ίδια του τα θύματα, δηλαδή τους δασκάλους καθηγητές και τους μαθητές. Επειδή πρέπει να ακολουθηθεί εδώ η μοδάτη ρήση «δεν κρύβουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί» είναι φανερό, ότι στην εξίσωση της εκπαιδευτικής διεργασίας ευθύνη για το αποτέλεσμα του προϊόντος έχουν όλα τα μέλη που συμμετέχουν. Μόνο που ο μαθητής εκπαιδεύεται σε όσα του μαθαίνουν και ο εκπαιδευτικός διδάσκει τα προγράμματα που τον εντέλουν να εφαρμόσει.

- Οι υπεύθυνοι για την κατάντια της εκπαίδευσης

συνολικές απώλειες της χρηματικής τους δύναμης, που άγγιξαν περίπου τα 250.000.000 ευρώ.

- Στο γεγονός ότι η φετινή σχολική χρονιά ξεκίνησε με 20.000 εκπαιδευτικά κενά σ’ όλη τη χώρα, επειδή όχι εγκαίρως κατατέθηκε η εγκύκλιος για τους αναπληρωτές; - Στην «αθέτηση» της τελευταίας εξαγγελίας του υπουργού παιδείας για 20.000 διορισμούς στην εκπαίδευση τα δύο επόμενα χρόνια, όταν για τις αμοιβές των αναπληρωτών φέτος θα χρησιμοποιηθούν 150.000.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ και απομένουν προς χρήση από το ίδιο ταμείο για την κάλυψη ανάλογων εκπαιδευτικών αναγκών για τις επόμενες σχολικές χρονιές «μόνο» 190.000.000 ευρώ.

- Στην Σεπτεμβριανή άστοχη επιβολή του

Ποια είναι λοιπόν η ευθύνη αυτών των παραγόντων του εκπαιδευτικού έργου : - Στο άδειασμα των ταμείων των ανώτατων ιδρυμάτων την παραμονή της έναρξης του PSI τον Οκτώβριο του 2012, που οδήγησε τη μετατροπή του πλούτου τους σε ομόλογα με

Μια δημόσια παιδεία, η οποία ομολογουμένως νοσεί αρκετά χρόνια τώρα, με αποτέλεσμα να περιμένουν ακόμα οι σύγχρονοι ελληνοπαίδες να δικαιωθούν τα οράματα της γενιάς του 1-1-4 του Πολυτεχνείου του ᾿73, των αγώνων για ακηδεμόνευτη και ελεύθερη γνώση. Συγχρόνως, όμως, όλα αυτά τα χρόνια μπολιάζεται ο χώρος της παιδείας με περισσή υποκρισία, χωρίς ο ίδιος να αποτελεί εξαίρεση στην ήδη μολυσμένη ελληνική κοινωνία. Μετά από το 1974 η εκπαίδευση αποτέλεσε αντικείμενο λαϊκισμού και ευχολογίων από τη μεριά των πολιτικών. Ενώ την ίδια στιγμή μεγάλο ποσοστό απ’ αυτούς (αν όχι όλων) δεν έκαναν χρήση για τα δικά τους παιδιά της δημόσιας παιδείας που ευαγγελίζονταν. Στρατιές πολιτικών ακόμη και σήμερα μορφώνουν τα παιδιά τους στα παράνομα ιδιαίτερα, στα ιδιωτικά σχολεία, στα κολλέγια και στα φημισμένα Πανεπιστήμια του εξωτερικού.

- Η υπερδιόγκωση της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εκμεταλλεύτηκαν «οι σωτήρες του έθνους» το γεγονός ότι οι ελληνικές οικογένειες παλεύουν τα τελευταία σαράντα χρόνια με κάθε μέσο και τρόπο να σπουδάσουν τα

Δεν συνέβησαν όμως και λίγα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τα οποία συνάμα δυσφήμησαν αφόρητα το δημόσιο σχολείο και τις εκπαιδευτικές του υπηρεσίες και δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Παράλληλα, όμως, γεννιούνται δύο ερωτήματα. Είναι δυνατό σε μια χώρα με σχεδόν 120.000 εκπαιδευτικούς στις δύο πρώτες βαθμίδες της, που αντιστοιχούν σε 1.600.000 περίπου μαθητές, μία από τις καλύτερες αναλογίες εκπαιδευτικού - μαθητή σε παγκόσμιο επίπεδο, να μην υπάρχει η θεμιτή βασική εκπαίδευση; Ποιος ευθύνεται

5

Φ.Π.Α. 23% στις εκπαιδευτικές υπηρεσίες και τη σύγκριση του εκπαιδευτικού έργου με το βοδινό κρέας. Ενέργεια που στοίχισε μέχρι την απόσυρση της εκτός των άλλων και στην προετοιμασία πολλών υποψηφίων για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γεγονός που θα καταγράψουν και θα αναδείξουν τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών του 2016.

- Στο γεγονός ότι την αυγή του 21ου αιώνα, στην εποχή της διαστημικής τεχνολογίας, τον Φεβρουάριο του 2016, 9.930 φοιτητές (ο αριθμός όλων των κατηγοριών ξεπερνά τις 10.000) περιμένουν να οριστικοποιηθούν τα αποτελέσματα των μετεγγραφών. Κατάφεραν να μετεγγραφούν μόνο 4.534 με τη διαδικασία των μοριοδοτούμενων κριτηρίων. Μόλις στα τέλη Ιανουαρίου 2016 με την απόφαση 12749/21/1/2016 (ΦΕΚ Β΄112) το υπουργείο Παιδείας προσπάθησε να θεραπεύσει τον αριθμό των εκατοντάδων ενστάσεων και να συμπληρώσει τις 2.508 κενές θέσεις που προέκυψαν από τη μάλλον άστοχη διαδικασία που εφαρμόστηκε και στο δια ταύτα χάθηκε και το δεύτερο ακαδημαϊκό εξάμηνο για τα παιδιά του λαού.

Γεώργιος Α. Παπανδρέου το 1995 (θεσμοθέτησε το Εθνικό Συμβούλιο για την Παιδεία), η Μαριέττα Γιαννάκου τον Ιανουάριο του 2005, ο Άρης Σπηλιωτόπουλος τον Ιανουάριο του 2009 και τελευταία το 2015 ο Νικόλαος Φίλης, εγκαινίασαν εθνικούς διαλόγους για την παιδεία. Όλοι αυτοί οι διάλογοι ήταν και είναι πάντοτε προσχηματικοί, υποκριτικοί και τα συμπεράσματα τους προαποφασισμένα. Αποτελούν τακτικές της κυρίαρχης πολιτικής, που σκοπό έχουν να νομιμοποιήσουν και να εφαρμόσουν πρακτικές που βρίσκουν

Παιδεία στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Παστέρ. Το θέμα της εισήγησής τους ήταν το εξής: «Έχοντας την εμπειρία του ελληνικού συστήματος εκπαίδευσης, μια ομάδα νέων προτείνει αλλαγές και προβάλλει την ανάγκη δόμησης ενός νέου εκπαιδευτικού μοντέλου». Ανάμεσα στις πολλές προτάσεις της ομάδας καταγράφονται η πλήρης κατάργηση του μαθήματος των θρησκευτικών, ο περιορισμός της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών, η συμμετοχή των σχολείων σε παρελάσεις μετά από γενικές συνελεύσεις. Ακόμη, προτείνουν συνταγματικές αλλαγές, που θα προβλέπουν

- Ανάλαφρες προτάσεις για τη Δημόσια παιδεία.

Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στη φτωχοποιημένη και ρημαγμένη ελληνική εκπαίδευση, ακούγονται προτάσεις από τους τρανούς της ελληνικής πολιτείας που μηχανεύουν τα μυαλά του λαού: Ελεύθερη πρόσβαση στα Πανεπιστήμια σε 6 χρόνια. Δίδακτρα στα δημόσια σχολεία και επαναξιολόγηση όσων εκπαιδευτικών διορίστηκαν την τελευταία 15ετία. Κριτήριο η γλωσσομάθεια για την εισαγωγή των υποψηφίων στα ΑΕΙ και η κορυφαία πρόταση: «Για να διασώσουμε την εκπαίδευση πρέπει να τη μεταρρυθμίσουμε». Ταυτοχρόνως, ακούγεται και η παροιμία από την ελληνίδα γιαγιά που τρέμει για την μόρφωση των εγγονών της: «Όλα τα ᾿χε η Μαριωρή ο φερετζές της έλειπε». Φοβάται η υπερήφανη Ελληνίδα μην κακοπάθουν οι απόγονοί της από την υποκρισία των σημαντικών της σημερινής κοινωνίας. Αυτών που επέβαλαν πρόστιμο 200 ευρώ σ’ έναν ακούσιο γάιδαρο – διαδηλωτή για παρακώλυση της συγκοινωνίας, όταν σύγκαιρα ολόκληρη η χώρα είναι αποκλεισμένη από τα τρακτέρ των αγροτών.

- Εθνικοί διάλογοι για την παιδεία Κρατάει χρόνια η κολόνια των εθνικών διαλόγων για την παιδεία. Ο αείμνηστος Αντώνης Τρίτσης το Μάιο του 1986, ο Γεώργιος Σουφλιάς το Μάρτιο του 1991, ο

6

αντιδράσεις μέσα στην κοινωνία. Η δυνατότητα ελέγχου των κοινωνικών αντιστάσεων και η προσδόκιμη συναίνεση γύρω από τα κυρίαρχα ζητήματα της εφαρμόσιμης κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής, λειαίνουν σημαντικά τις αντιδράσεις στο κυβερνητικό έργο. Ποιος καλόπιστος Έλληνας δεν θα προβληματιστεί για τα αποτελέσματα του τελευταίου εθνικού διαλόγου, αν ξέρει ότι στα 36 μέλη της επιτροπής υπάρχει μόνο ένας συνδικαλιστής καθηγητής και ένας δάσκαλος, ενώ τα υπόλοιπα μέλη είναι καθηγητές πανεπιστημίων και πρόεδροι διαφόρων επιτροπών. Το ερώτημα είναι μεγάλο. Ποιοι θα συζητήσουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση; - Η παρουσία της ομάδας REN Γνωρίζει ο καλόπιστος ψηφοφόρος ότι ύστερα απ’ αυτούς τους τρανταχτούς αποκλεισμούς των εκπαιδευτικών, γίνονται δεκτές προς συζήτηση στην επιτροπή οι προτάσεις της αυτοαποκαλούμενης ομάδας REN (Reform Education Now); Μιας ομάδας 6 πρωτοετών φοιτητών, οι οποίοι είχαν κληθεί να συμμετάσχουν στην 2η συζήτηση στις 19/1/2016 του εθνικού διαλόγου για την

ότι «το κράτος απαγορεύεται να χαράσσει πολιτική εκπαίδευσης και μόρφωσης με βάση φιλοσοφικές, αισθητικές, ιδεολογικές και θρησκευτικές αρχές» καθώς και η κορυφαία αντικατάσταση της λέξης «Έλληνες» με την έκφραση «μόνιμοι και νόμιμοι κάτοικοι της Ελλάδος». Για την ιστορία, ύστερα από τη «θύελλα» αντιδράσεων που προκάλεσαν οι προτάσεις της, η εν λόγω ομάδα απείχε «αυτοβούλως» από το Διάλογο.

- Τα μελλούμενα της εκπαίδευσης Η συγκρότηση από τον πρόεδρο της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής Κώστα Γαβρόγλου των δύο επιτροπών και των υποεπιτροπών, στις οποίες θα συζητηθεί και θα διαμορφωθεί το πλαίσιο των όποιων αλλαγών και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης μέσα στο Μάρτιο, προμαντεύει εκπλήξεις που θα συνοδευτούν με αναταραχές στο χώρο της ελληνικής εκπαίδευσης. Οι χωρίς συζήτηση, από τους ενδιαφερόμενους φορείς της εκπαίδευσης, αλλαγές που θα παρουσιαστούν, θα αποκαλύψουν τί πρόκειται να συμβεί στο σύγχρονο ελληνικό εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Οι όποιες ανακοινώσεις σχετικά με την συγχώνευση σχολικών μονάδων και την κατάργηση τεχνολογικών και ίσως πανεπιστημιακών τμημάτων θα αναδείξει

ακόμη περισσότερο το μελλούμενο ταξικό χαρακτήρα της, καθοδηγούμενης από την Ευρώπη, ελληνικής εκπαίδευσης. Η ανακοίνωση του αριθμού εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 θα γκρεμίσει τις μάσκες της υποκρισίας για την παιδεία του λαού. Θα κάνει φανερό τον τελικό στόχο της άρχουσας τάξης για τη δημιουργία ανώτατων σχολών με συγκεκριμένη ανθρωπογεωγραφία. Στις περιζήτητες σχολές (Ιατρικές, Νομικές, Μηχανικών) το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών θα πρέπει να ανήκει στα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα της κοινωνίας, ενώ στα ΑΕΙ χαμηλής επαγγελματικής προοπτικής και στα ΑΤΕΙ θα εισάγονται φοιτητές με αγροτική και εργατική καταγωγή.

- Το εξεταστικό σύστημα ο προπομπός των εξελίξεων

Η ανάδειξη του εξεταστικού συστήματος για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ως κορυφαίο ζήτημα στην ελληνική εκπαίδευση την Άνοιξη του 2016, θα προσπαθήσει να παραπλανήσει για μία ακόμη φορά την «πεινασμένη» ελληνική κοινωνία για γνώση. Τα επικαιροποιημένα προβλήματα του φορολογικού, ασφαλιστικού, προσφυγικού, που δικαιολογημένα την ταλανίζουν, δεν θα σταθούν σωσίβιοανάχωμα στην όποια κυβερνητική πολιτική απέναντι στις έντονες αντιπαραθέσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας και γενικότερα της ελληνικής κοινωνίας. Ο εκπαιδευτικός Αρμαγεδδών που έρχεται, για τον οποίο θα γραφτούν και θα ειπωθούν πολλά κατά τη διάρκεια του 2016, θα καταδείξει με τον καλύτερο τρόπο την νεοκαπιταλιστική στόχευση της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας για άκρατη ρατσιστική, ταξική εκπαίδευση. Η

(Ε)λληνική (Δ)ημόσια (Ε)κπαίδευση δεν θα αποτελεί, πλέον, αγαθό που θα αφορά το σύνολο των νεοελλήνων, υποθηκευμένη όπως θα είναι στις βουλές των ισχυρών. Τα λόγια του Ιωάννη Καποδίστρια επίκαιρα παρά ποτέ Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί οι «τρανοί» και «σημαντικοί» της χώρας δεν έκαναν ποτέ κτήμα τους τα λόγια του κορυφαίου, παγκοσμίως, διπλωμάτη, εμπνευσμένου μεταρρυθμιστή, άξιου Έλληνα Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος έλεγε τον Οκτώβριο του 1827 (περίπου 190 χρόνια πριν): «… Ἄν ἡ παροῦσα γενεὰ δὲν ἐνισχυθῆ δι’ ἀνθρώπων μορφωθέντων ἐν ἀρίστω σχολείῳ, ἰδίως κατὰ τοὺς κανόνας τῆς ἁγίας ἡμῶν θρησκείας καὶ τῶν ἠθῶν ἡμῶν, ἀμφιβάλλω ὅτι θὰ δυνηθῆ να καταστῆ ἀξία τοῦ προορισμοῦ [της]…».

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ Ή ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΙΑΣ [1] Αντίστοιχα, η ανάγνωση του λεξικού για το λήμμα αποικιοκρατία μας διευκρινίζει ότι: το καθεστώς κατά το οποίο ορισμένες χώρες αποτελούν κτήσεις άλλων χωρών, εξαρτώνται στρατιωτικά, πολιτικά και οικονομικά από αυτές.

Μια πιο «εύπεπτη», ιστορικά και πολιτικά, Ανδρέας Αθ. Λάζαρης Εκπαιδευτικός Διδάκτωρ Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Σε προηγούμενους αιώνες, 16ος, 17ος,18ος, 19ος αφενός η εδαφική κατάληψη ή ο έμμεσος πολιτικός έλεγχος μιας χώρας αφετέρου η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών της πηγών και μέσων, συμπεριλαμβανομένων και της ίδιας της φύσης, ονομαζόταν αποικισμός ή δουλοπαροικία. Μια ματιά στο λεξικό, στο λήμμα δουλοπάροικος, μας δείχνει ότι η μεταφορική χρήση της λέξης σημαίνει: ο υποτελής, ο κάτοικος χώρας που έχει χάσει την ανεξαρτησία της. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε στη Μεσαιωνική Ευρώπη. Ωστόσο, ακόμη και στη Μεσαιωνική Ευρώπη, η χρήση του υπονοούσε την επικυριαρχία των ισχυρών τότε Ευρωπαϊκών δυνάμεων σε χώρες, κυρίως, εκτός Ευρώπης.

ορολογία συνιστά η χρήση του όρου αποικιοποίηση. Ιστορικά και πολιτικά ο όρος σημαίνει τη διαδικασία δημιουργίας αποικιοκρατικών σχέσεων, σχέσεων υποτέλειας με συγκεκριμένη χώρα. Η ορολογία (αποικιοκρατία) εμφανίζεται στο ελληνικό λεξιλόγιο ως μετάφραση του αγγλικού όρου colonization. Αντανακλούσε σαφώς τις ιστορικές εξελίξεις της εποχής, με το βάρβαρο επεκτατισμό και κατακτητισμό των Άγγλων σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Ιστορική, πολιτισμική αλλά και λεξιλογική ειρωνεία θα χαρακτήριζε κάποιος τη μεταφορική χρήση της αρχαίας ελληνικής λέξης Άποικος. Η λέξη σημαίνει: σύνολο ζώων ή κατώτερων οργανισμών (μικροβίων), που συνυπάρχουν σε ορισμένο χώρο (π.χ αποικίες μικροβίων). Στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται ο όρος γραικύλος, μειωτικά, για να περιγράψει τον Έλληνα που είναι ανάξιος της εθνικής του παράδοσης, συνήθως δουλοπρεπής προς τους ξένους.

στη συνέχεια της ανάλυσής μας. Περιγράφουν την ορολογία που καθιστά κατανοητή την ιστορική διαδικασία, το προτσές του ιστορικού γίγνεσθαι, που, όσο κι αν φαίνεται θεωρητικό στην πρώτη αυτή ανάγνωση, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την επώδυνη συγκυρία της εξαθλίωσης και της υποδούλωσης λαών και κοινωνιών. Οι εικόνες που αντικρίζουμε όλοι μας δεν είναι φυσικό φαινόμενο, ουρανόσταλτη θεία Δίκη, κατάρα ή μεταδοτική ασθένεια, αλλά σύγχρονη μορφή

οικονομικού ελέγχου, πολιτικού και ιστορικού ιμπεριαλισμού, ηθικού αμοραλισμού, εξαθλίωσης των μαζών και πνευματικού λήθαργου· συνιστά κρίση, όχι μόνο του Καπιταλισμού στην παγκοσμιοποιημένη του μορφή, μα καθολική ουμανιστική κρίση. Θέτει τον άνθρωπο μπροστά σε κορυφαία και αναπόδραστα ερωτήματα.

Οι πρωταρχικές αυτές ετυμολογικές και ιστορικές αναφορές θα καταστούν κατανοητές 7

H μαρξιστική οικονομική θεωρία ως εργαλείο πρόβλεψης των οικονομικών κρίσεων Μετά από μια εικοσαετία πλήρους επικράτησης της νεοκλασσικής οικονομικής θεωρίας, ιδίως μετά και την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η κρίση του 2008 που ναι μεν ξεκίνησε από το χρηματοπιστωτικό τομέα αλλά επεκτάθηκε και στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, επανέφερε στο προσκήνιο τη μαρξιστική θεωρία και τη συζήτηση για την αιτία ή τις αιτίες των οικονομικών κρίσεων. Μια Γιώργος Διαγουρτάς οικονομική κρίση που ξεκίνησε από τις MSc Οικονομικών Επιστημών ΗΠΑ το 2008 αλλά οι επιπτώσεις της εξακολουθούν να ταλανίζουν ακόμα και σήμερα την παγκόσμια οικονομία. Μια παγκόσμια οικονομία που με ανεπαίσθητους ρυθμούς ανάπτυξης, επί της ουσίας, βρίσκεται σε στασιμότητα, με τις προβλέψεις μάλιστα για τα επόμενα έτη να είναι εξαιρετικά δυσοίωνες.

Για το Μαρξ ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη οργανική σύνθεση του κεφαλαίου. Η μετάβαση από τα χειροκίνητα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν στη περίοδο του μερκαντιλισμού και στα πρώτα στάδια του καπιταλισμού σε εργοστάσια, μηχανήματα, διαστημικούς σταθμούς, προκαλεί τεράστια αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας στον καπιταλισμό, ως αποτέλεσμα της εκμηχάνισης. Η διαρκής εκμηχάνιση της παραγωγής αυξάνει σε μεγαλύτερο βαθμό το σταθερό κόστος F σε σύγκριση με το εργασιακό κόστος C. Αφού αυξάνει η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου G, λόγω της αύξησης του σταθερού κόστους, μειώνεται το ποσοστό κέρδους ROP με δεδομένο πως ο αριθμητής S δεν μεταβάλλεται.

Στο παρακάτω σχήμα επαληθεύεται η θεωρία του Μαρξ πως η καπιταλιστική επένδυση οδηγεί σε αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου

Αφορμή για την συγγραφή του κειμένου υπήρξαν τα δυο εξαιρετικά άρθρα* του μαρξιστή οικονομολόγου Μαικλ Ρόμπερτς με τίτλο «Η Μαρξιστική Θεωρία των οικονομικών κρίσεων στο καπιταλισμό» (The Marxist theory of economic crises in capitalism) περίληψη των οποίων αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του. Τα δύο άρθρα αναπτύσσουν θεωρητικά και επιβεβαιώνουν εμπειρικά το νόμο του Μάρξ, «της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους».

Σύμφωνα με τον Τόμας Βάισκοπφ (Thomas Weisskopf) το ποσοστό κέρδους συνοψίζεται βάση του αλγεβρικού τυπου :

ROP=P/K=Y/Z*Z/K*P/Y όπου Ρ συμβολίζει τα συνολικά κέρδη, το Κ το απόθεμα του κεφαλαίου, το Υ το καθαρό προϊόν και το Ζ τη δυνητική παραγωγή (δηλαδή το επίπεδο προϊόντος που θα παραγόταν αν χρησιμοποιoύνταν εξ ολοκλήρου το K).Επομένως, το ποσοστό κέρδους είναι γινόμενο του ποσοστού χρήσης των παραγωγικών δυνατοτήτων (Υ/Ζ), του λόγου του δυνητικού προϊόντος προς το κεφάλαιο (Ζ/Κ) και του μεριδίου των κερδών στο καθαρό προϊόν (P/Y). Σύμφωνα με τον παραπάνω αλγεβρικό τύπο τρεις μπορεί να είναι οι αιτίες μείωσης του ποσοστού κέρδους. Σύμφωνα, με το πρώτο παράγοντα του γινομένου (Y/Z) η υποκατανάλωση που θα μειώσει το πραγμένο προϊόν (Υ),σύμφωνα με το δεύτερο η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου που θα αυξήσει τον αριθμητή (Κ) και σύμφωνα με το τρίτο η συμπίεση των κερδών λόγω ισχυροποίησης της εργατικής τάξης. Πτωτική τάση του ποσοσστού κέρδους

Σύμφωνα με το νόμο της “πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους”, η δυνητική αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου (ο 2ος παράγοντας του γινομένου του αλγεβρικού τύπου του Weiskopf) ενεργεί πτωτικά στο ποσοστό κέρδους (ROP). Σύμφωνα με το Μάρξ το ROP ισούται με το πηλίκο της παραγόμενης υπεραξίας SV προς το συνολικό κεφάλαιο Κ. To κεφάλαιο διακρίνεται σε σταθερό (F) και μεταβλητό (C).Το πρώτο αφορά το κεφάλαιο για μηχανήματα, πρώτες ύλες και γενικά τα μέσα παραγωγής, ενώ το δεύτερο το κεφάλαιο που καταβάλλεται για μισθούς. Συνεπώς, το ποσοστό κέρδους ισούται με ROP= SV/F+C. Διαιρώντας αριθμητή και παρανομαστή με το μεταβλητό κεφάλαιο C καταλήγουμε στο τύπο:

ROP=S/G+1 όπου S είναι το ποσοστό εκμετάλλευσης της εργασίας (SV/C) και G η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου (F/C).

8

Ο χρόνος εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή μίας μονάδας (αξίας) προιόντος,η αξία του παγίου κεφαλαίου ανά ωρα εργασίας.

Το γράφημα δείχνει μια σταθερή αυξητική τάση στην αξία του κεφάλαίου ανά ώρα εργασίας για τη Μεγ.Βρετανία από το 1947 έως το 2007. Επίσης, απεικονίζει αύξηση της παραγωγικότητας (ο χρόνος εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή μίας μονάδας προιόντος). Συνεπώς, έχουμε αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου (VkxH) και της παραγωγικότητας της εργασίας (πτώση του LT) και μείωση του ποσοστού του κέρδους (ROP). Δηλαδή, έχουμε εμπειρική επαλήθευση του νόμου της “πτωτικής τάσης του ποσοστούς κέρδους”. Μάλιστα, αυτή η πτωτική τάση είναι τόσο ισχυρή σύμφωνα με το Μάρξ που υπερκαλύπτει αντεπιδρώσες όπως η αύξηση της διάρκειας της εργάσιμης ημέρας (λόγω του ορίου του 24 ώρου) ή η αύξηση της υπεραξίας της εργασίας που περιορίζεται όμως λόγω της ισχύος των συνδικάτων και της διεκδίκησης ενός ποιοτικού επιπέδου ζωής κ.α. Είναι η επίδραση της πάλης των τάξεων στο καπιταλιστικό σύστημα. Μπορεί ο νόμος του Μαρξ να ερμηνεύσει τις οικονομικές κρίσεις;

Η ισχύς του νόμου της πτωτικής τάσης του κέρδους συνεπάγεται μείωση της καπιταλιστικής επένδυσης .Η μείωση της επένδυσης οδηγεί σε μείωση των θέσεων εργασίας και των εισοδημάτων. Η οικονομία βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο του οικονομικού κύκλου όταν υπάρχει καταστροφή του κεφαλαίου (απόσβεση του κεφαλαίου, πτώχευση των εταιρειών, μείωση του μισθολογικού κόστους) προκειμένου να αυξηθεί και πάλι η κερδοφορία. Στη συνέχεια, η αύξηση της κερδοφορίας οδηγεί σε αύξηση των επενδύσεων και η οικονομία αναπτύσσεται. Το παρακάτω γράφημα περιγράφει εξαιρετικα τα στάδια του οικονομικού κύκλου.

Ο Οικονομικός κύκλος του κέρδους Συσσώρρευση κεφαλαίου και ανάπτυξη οδηγούν στην οικονομική άνθηση

απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Ο ρυθμός αύξησης των κερδών στις ΗΠΑ παρέμεινε στάσιμος το 2013 και μειώθηκε το 2014 ενώ η συνολική αξία των κερδών (mass of profits) μειώθηκε το 2015

Μάλιστα ο νόμος του Μαρξ “της πτωτικής τάσης του ποσοστού Το ποσοστό κέρδους μειώνεται, οδηγώντας τελικά σε μείωση και των κερδών και οικονομική στασιμότητα

Η Συνολική αξία του κέρδους αυξάνεται, λόγω της μείωσης του κόστους εργασίας και της επενδυτικής στασιμότητας

Το ποσοστό κέρδους αυξάνεται, με τη διαγραφή ενσώματου και άυλου πάγιου κεφαλαίου και την εκκαθάριση επιχειρήσεων

Οι επενδύσεις καταρρέουν, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας και τη μείωση κατανάλωσηςσυνειδητοποίηση της κρίσης ή ελλιπής ζήτηση

οδηγεί σε οικονομική κατάρρευση (τραπεζικές μετοχες, αγορές πέφτουν κτλ)

Η απόδειξη αυτής της αιτιώδους συνάφειας μεταξύ του κέρδους και επενδύσεων απεικονίζεται εμφανώς στο παρακάτω γράφημα . Μελετώντας τη πορεία των κερδών των αμερικανικών εταιριών (corporate profits) , των επενδύσεων (investment) και τους πραγματικού ακαθάριστου προϊόντος της αμερικανικής οικονομίας (GDP με τις τιμές να αναγράφονται στην δεξιά πλευρά του γραφήματος) κατά την περίοδο πριν την ύφεση της αμερικανικής οικονομίας, κατά την διάρκεια (2008) και μετά την επάνοδο σε μικρούς αλλά αναπτυξιακούς ρυθμούς, παρατηρείται πως αξία των κερδών λαμβάνει τη μέγιστη τιμής της στη μέση της χρονιάς, το 2006 και οι επενδύσεις και το ΑΕΠ λαμβάνουν τη μέγιστη τιμή τους 2 έτη αργότερα (στο μέσο του 2008).Τα κέρδη αρχίζουν να εμφανίζουν και πάλι αυξητικούς ρυθμούς κατά τη διάρκεια της ύφεσης (τέλος 2008) και η ανάπτυξη και η αύξηση των επενδύσεων επανέρχονται ένα χρόνο αργότερα (μέσα και τέλος του 2009 αντίστοιχα).

-

κέρδους” πραγματοποιεί μια ακόμα πιο θεμελιώδη πρόβλεψη: ότι ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής δεν θα είναι αέναος, αλλά παροδικός στην ιστορία της ανθρώπινης κοινωνικής οργάνωσης. Ο νόμος προβλέπει ότι, στην διάρκεια λειτουργίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής θα υπάρχει πτώση του ποσοστού του κέρδους σε παγκόσμια κλίμακα που θα δημιουργεί περισσότερες κρίσεις λόγω του αυτοκαταστροφικού χαρακτήρα του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος. Το παρακάτω γράφημα επιβεβαιώνει ότι ο ρυθμός του ποσοστού κέρδους παγκοσμίως (world rate of profit) έχει μειωθεί τα τελευταία 70 χρόνια.

Μελετώντας το γράφημα συμπεραίνεται πως παρά την αντιμετώπιση των καπιταλιστικών κρίσεων, η επάνοδος του κεφαλαίου στην κερδοφορία είναι παροδική. Μάλιστα η τάση του ποσοστού κέρδους (ROP) διαχρονικά είναι πτωτική. Συνεπώς η άποψη πως υπάρχει μια ανεξάντλητη ποσότητα του κεφαλαίου που αποκαθιστά το ποσοστό κέρδους και άρα τη ζωτικότητα του κεφαλαίου και θεωρεί τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής ως ένα φυσικό-ιστορικό φαινόμενο, διαψεύδεται και εμπειρικά. Άρα ο νόμος του Μαρξ της πτωτικής τάσης Ο ρυθμός κέρδους παγκοσμίως

Τα Κέρδη Δίνουν τον Τόνο –

-Mass of profit peaks in mid-2006: To συνολικό κέρδος φτάνει σε μέγιστο σημείο ατα μέσα του 2006 -Investment and GDP peak teo years later : Οι επενδύσεις και το ΑΕΠ φτάνουν σε μέγιστο σημείο 2 χρόνια αργότερα -Profits turn up in q3*08 and invesment follows one year later: Τα κέρδη εμφανίζουν ανοδική τροχιά από το Q3*08 και οι επενδύσεις ακολουθούν 3 έτη αργότερα

Δύο είναι τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από το παραπάνω γράφημα α) ότι μια μεταβολή πορείας των κερδών τείνει να ακολουθείται ένα χρόνο αργότερα από την μεταβολή των επενδύσεων προς την ίδια κατεύθυνση και β) ότι μια μεταβολή πορείας των επενδύσεων συνήθως την ακολουθεί μετά από λίγα χρόνια μεταβολή της πορείας των κερδών προς την αντίθετη κατεύθυνση. Έτσι έχουμε την ολοκλήρωση ενός οικονομικού κύκλου. Συνεπώς, αν επαληθευτεί η θεωρία και η κανονικότητα των οικονομικών κύκλων συμπεραίνεται με κάποια βεβαιότητα πως η αμερικανική οικονομία θα βρεθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, εκ νέου σε υφεσιακή τροχιά με

του ποσοστού κέρδους λόγω της αύξησης της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου επιβεβαιώνεται. Εναλλακτικές θεωρίες και συμπεράσματα Παρά τις εναλλακτικές θεωρίες των ορθόδοξων και ετερόδοξων οικονομολόγων πως το εργασιακό κόστος και η υποκατανάλωση αντίστοιχα, συνιστούν τη βασική αιτία των οικονομικών κρίσεων, καμία άλλη θεωρία δεν ερμηνεύει την διαχρονικότητα των οικονομικών κρίσεων και δεν στοχεύει στον αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα του ίδιου του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, όπως ο νόμος του Μαρξ. Όλες οι εναλλακτικές θεωρίες έχουν ένα κοινό. Προτείνουν διεξόδους από τις κρίσεις μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα δίχως να το αποδομούν. Αν η κρίση οφείλεται στην υποκατανάλωση προτείνουν αύξηση των δημοσιονομικών δαπανών, αν οφείλεται στις κοινωνικές ανισότητες, αναδιανομή των φόρων, αν οφείλεται στο παρασιτικό χρηματοπιστωτικό τομέα, έλεγχο και ρύθμιση του τραπεζικού συστήματος. Όλες οι παραπάνω λύσεις δεν αμφισβητούν το καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής αλλά αποτελούν μέτρα βελτίωσης ή διόρθωσής του. Είναι απόψεις ρεφορμιστικές στη μαρξιστική θεωρία όταν θεωρούν πως χωρίς έλεγχο των μέσων παραγωγής μπορεί να επιτευχθεί ο σοσιαλισμός. Ο σοσιαλισμός δεν είναι ηθικό ζήτημα, που θα επιτευχθεί με τη αντιμετώπιση των ανισοτήτων και της φτώχειας, αλλά οφείλει να είναι αντικειμενικός σκοπός. Αλλά ακόμα και αυτές οι μικρές επιτυχίες των κοινωνικά αδύναμων απαιτούν επαναστατικές μεθόδους απέναντι στο κεφάλαιο. Συνεπώς, γιατί να διακόψουμε τον επαναστατικό μας χαρακτήρα στα συγκεκριμένα επιτεύγματα και να μην διεκδικήσουμε ολοκληρωτική ανατροπή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και των κοινωνικοοικονομικών σχέσεων. * Tα δύο άρθρα μπορείτε να τα διαβάσετε στα δύο link https://thenextrecession.wordpress.com/2015/12/27/the-marxist-theory-of-economic-crises-incapitalism-part-one/ https://thenextrecession.wordpress.com/2015/12/29/the-marxist-theory-of-economic-crises-incapitalism-part-two/

9

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΠΕΡΙ ΠΟΛΕΜΟΥ την εξελικτική πορεία της τέχνης της προπαγάνδας και της διαμόρφωσης της κουλτούρας-συμπεριφοράς των πολιτών, ήταν η ανάπτυξη αρχικά της τηλεόρασης και αργότερα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Και οι δύο εφευρέσεις προσέφεραν στον κρατικό μηχανισμό τη δυνατότητα πρόσβασης στην οικία και στο χώρο συγκέντρωσης των πολιτών τους καθώς και στον αντίστοιχο των κατοίκων όλης της υφηλίου.

Η Γεράσιμος Ν. Καραμπελιάς Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΑΝΤΕΙΟ Πανεπιστήμιο

Από

τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν η κουλτούρα των τηλεπαιχνιδίων πολέμου (video games) άρχισε να αποκτά, με τη βοήθεια των μέσων επικοινωνίας και διασκέδασης, διαστάσεις παγκόσμιου φαινομένου, κάποιοι κοινωνικοί επιστήμονες, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, θεώρησαν ότι ένα από τα θέματα που εύκολα διαφεύγει της προσοχής μας είναι οι σχέσεις των ενόπλων δυνάμεων με τη βιομηχανία του θεάματος γενικότερα και την «εκπαιδευτική» διάσταση της διασκέδασης ειδικότερα. Όπως σημείωναν οι πιο οξυδερκείς, οι δυνατότητες των ενόπλων δυνάμεων να αυξήσουν το βαθμό επιρροής της σκέψης των σε φίλιο αλλά και εχθρικό περιβάλλον μέσω της «εκπαίδευσης» της νεανικής κοινότητας μέσα από διαύλους διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου των μελών της, ήταν τεράστιες. Φυσικά και η χρήση των μέσων μαζικής επικοινωνίας (ΜΜΕεφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση) για τη μεταφορά ιδεών, την περιγραφή και ανάλυση των γεγονότων αλλά και την άσκηση κρατικής προπαγάνδας δεν είναι φαινόμενα των καιρών μας. Η άμεση πρόσβαση όμως της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας στην οικία κάθε πολίτη και σε μέρη συνάθροισης της νεολαίας, ήταν κάτι το πρωτόγνωρο.

αναζήτηση διαδρομών και μεθόδων άσκησης επιρροής στη διαμόρφωση των αξιών και συμπεριφορών των πολιτών, υπήρξε αρχέγονο αίτημα όλων των κρατικών μηχανισμών όπου παραδοσιακά ο θεσμός της εκπαίδευσης είχε κληθεί να αναλάβει το μεγαλύτερο φορτίο. Όμως, οι εξελίξεις τόσο στον τομέα της επικοινωνίας όσο και σε αυτόν της ίδιας της εκπαίδευσης, λόγω των τεκτονικών αλλαγών στην τεχνολογία, απέδειξε ότι το σχολείο ίσως δεν είναι και ο πλέον κατάλληλος θεσμός-μηχανισμός για την υιοθέτηση αξιών και συμπεριφορών που σχετίζονται με την υπακοή, την πειθαρχία και το συστηματικό έλεγχο των δραστηριοτήτων των πολιτών. Επιπλέον, λόγω της σταδιακής κατάργησης της στρατιωτικής θητείας και της υιοθέτησης του θεσμού του επαγγελματία στρατιώτη, ο κρατικός μηχανισμός απώλεσε μια πρόσθετη δυνατότητα άσκησης επιρροής στη διαμόρφωση της κουλτούρας των πολιτών. Σε αντιδιαστολή, όμως, με τα παραπάνω, δημιουργήθηκε, κατά τη μεταπολεμική περίοδο, η πεποίθηση ότι ο βαθμός και οι δυνατότητες απορρόφησης αξιών και συμπεριφορών όπως οι ανωτέρω είναι μεγαλύτερες όταν ο πολίτης εκτελεί ή θεωρεί ότι εκτελεί «ελεύθερα» την αγαπημένη του απασχόληση στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού του ή στον τόπο συνάθροισης με τους φίλους του.

Ιδιαίτερη

μάλιστα ανησυχία είχαν δημιουργήσει οι σκέψεις περί δραστικών αλλαγών στον τρόπο αντίληψης, αντίδρασης και γενικότερης συμπεριφοράς των πολιτών σε ότι αφορά το περίπλοκο και ακανθώδες θέμα των πολεμικών συγκρούσεων. Διότι μπορεί συγκεκριμένες οικονομικές και πολιτικές ομάδες να είχαν και να συνεχίζουν να επενδύουν στη «φυσική» αυτή τάση του ανθρώπου για σύγκρουση-διαμάχη με το συνάνθρωπό του, όμως υπήρχε πάντα και η δυνατότητα αυτών που είτε έζησαν τη φρίκη του πολέμου ή ήταν ιδεολογικά αντίθετοι να εκθέσουν τις εμπειρίες και αντιλήψεις τους και να δημιουργήσουν αντίλογο. Με τη δημιουργία και εξάπλωση των βίντεο και διαδικτυακών παιχνιδιών πολέμου, ο διάλογοςαντιπαράθεση μεταξύ των φίλων του πολέμου και των αντιπολεμικών ομάδων και ατόμων έδειξε να ανήκει στο μακρινό παρελθόν. Οι δυνατότητες της πολιτείας για «καθοδήγηση» των πολιτών στο πώς να αντιλαμβάνονται και να αντιδρούν στο φαινόμενο του πολέμου δεν άφηναν περιθώρια για διαλογική συζήτηση.

Μιλιταρισμός και Κοινωνία Πολιτών

Αν

και η προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης από τον κρατικό μηχανισμό δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο, ωστόσο, κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα έδειξε να έχει αναπτυχθεί σε μια ιδιαίτερη μορφή τέχνης. Κλασσικό παράδειγμα ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Ψυχρός Πόλεμος δεν άφησαν καμία αμφιβολία για την αξία της χρήσης των ενημερωτικών και ψυχαγωγικών μέσων στη διαμόρφωση πολιτικών απόψεων και συμπεριφορών. Καταλυτική, για 10

Επιπρόσθετα, δεν είναι μόνο η εξάπλωση των μιλιταριστικών αξιών και συμπεριφορών από τα τεχνολογικά μέσα της εποχής μας που προκαλούν βαθιά ανησυχία αλλά και η αποδοχή από κοινωνικούς φορείς και ιδιώτες της ταυτότητας του καταναλωτή ως ισότιμη με αυτήν του πολίτη. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Hanna Arendt, ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που γεννήθηκαν μεταπολεμικά στο δυτικό κόσμο ήταν αυτό του ελεύθερου χρόνου. Ιδιωτικές εταιρείες αλλά και κρατικοί οργανισμοί προσπαθούσαν και συνεχίζουν να ψάχνουν έως και τις ημέρες μας να βρουν τρόπους που προσφέρουν στον πολίτη «αρκετές ευκαιρίες για καθημερινή εξάντληση ώστε να κρατήσουν την ικανότητα [του/της] για κατανάλωση ακέραια». Αποτέλεσμα δε αυτών είναι «η συμπεριφορά του πολίτη κατά τον ελεύθερο χρόνο του, από τη στιγμή που γίνετε μέρος του κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης, να γίνεται μηπολιτική» ενώ ταυτόχρονα υποχρεώνει τον κρατικό μηχανισμό να τον αντιμετωπίζει ως πελάτη.

Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Πόλεμος

Οι εξελίξεις στις μορφές του πολέμου σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες στους τομείς της τεχνολογίας και της επικοινωνίας ήταν φυσικό να επηρεάσουν και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται και αναπαράγουν το φαινόμενο αυτό τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Για παράδειγμα, οι πόλεμοι μεταξύ μαζικών στρατών και οι μικρές αποστάσεις μάχης αποτελούν πλέον αντικείμενο των μαθημάτων ιστορίας των στρατιωτικών ακαδημιών αλλά και των συζητήσεων μεταξύ «παλαίμαχων» στρατιωτικών και δημοσιογράφων. Οι σύγχρονες μορφές πολέμου, επιζητούν τη χρήση όσο το δυνατόν μικρότερου σε ανθρώπινο δυναμικό στρατιωτικών μονάδων και μεγαλύτερη αυτή των «έξυπνων» όπλων όπως πυραύλους μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς που καθοδηγούνται για την πορεία τους από δορυφορικά σήματα, μη-επανδρωμένα αεροσκάφη (drone) ελεγχόμενα από απόσταση (remote control), e-βόμβες που έχουν σχεδιαστεί για την πλήρη εξουδετέρωση ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συστημάτων και άλλων. Σε αντίθεση με το πρόσφατο παρελθόν όπου όλοι μπορούσαν να έχουν μια σχετική αντίληψη για τα όπλα του πολέμου και τις επιπτώσεις που αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν σε μάχιμο ή άμαχο πληθυσμό, η κατανόηση του φαινομένου του πολέμου σήμερα απαιτεί εξειδίκευση, συνεχή ενημέρωση για τα επιτεύγματα των ενόπλων δυνάμεων σε τεχνολογικό επίπεδο αλλά και σχετική εμπειρία σε πολεμικές συρράξεις.

ενεργό συμμετοχή του χρήστη προσφέροντάς του μια πολυδιάστατη φαντασιακή πραγματικότητα που οφείλει να προκαλεί «θετικά» ερεθίσματα τις οπτικό-ακουστικές του αισθήσεις. Έτσι ο χρήστης καθοδηγείτε-αναγκάζεται να πυροβολεί, να δημιουργεί παγίδεςθανάτου και να λαμβάνει αποφάσεις για τη χάραξη της μάχης που θα τον οδηγήσει στην ολοκληρωτική επικράτηση επί του/των αντιπάλου/ων του. Το γεγονός ότι ο καλός χρήστης θα τύχει πλούσιων ανταμοιβών που θα τον βοηθήσουν να ανταπεξέλθει στις δύσκολες αποστολές που ακολουθούν την «αναρρίχησή» του στη σκάλα των δεξιοτήτων, είναι φυσικό να οδηγεί στην ανάπτυξη μιας αίσθησης συναισθηματικής ευφορίας στον συμμετέχοντα για τους αντιπάλους που σκοτώνει-αφανίζει. Η δημιουργία θετικών συναισθημάτων για κάθε επιδέξιο μακελάρη, έστω και αν πραγματοποιείτε στο φαντασιακό χώρο των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου, δεν θα πρέπει να αφήνει κανέναν μας αδιάφορο.

Επιπλέον, μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο χρήστης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου εκπαιδεύεται να αντιλαμβάνεται το φαινόμενο του πολέμου ως ένα παιχνίδι, όπως όλα τα άλλα, και το θάνατο ως μία πράξη χωρίς κάποια ανθρώπινη διάσταση. Ο αντίπαλος όχι μόνο είναι απρόσωπος ή μασκοφόρος αλλά οι δημιουργοί των παιχνιδιών αυτών έχουν εντέχνως παραλείψει ότι έχει να κάνει με τη διαδικασία του σοβαρού τραυματισμού και θανάτου φίλων και αντιπάλων, όπως κραυγές πόνου, βωμολοχίες, έκκληση προς τους γονείς, παιδιά, συζύγους, διαμελισμένα σώματα, καμένα πτώματα, κλπ. Ο θάνατος του αντιπάλου γίνεται με την απόσυρση-διαγραφή της φιγούρας του αυτόματα από το παιχνίδι έτσι ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύνδεση του συγκεκριμένου γεγονότος με τα αισθήματα της λύπης, της συμπόνιας ακόμη και της αποστροφής. Σε πλήρη αντίθεση με την ιδεολογία-κουλτούρα της Δύσης περί σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδιαίτερα του δικαιώματος στη ζωή, ο συμμετέχων σε αυτά τα παιχνίδια μαθαίνει να προσδοκά πολύ καλή ανταμοιβή για τον αριθμό των θανάτων που προκαλεί.

Βέβαια,

Επιπρόσθετα, οι νεότερες γενεές δείχνει να έχουν γίνει πιο ευάλωτες σε καταστάσεις έντασης ή και πολεμικής σύγκρουσης που έχουν ενορχηστρώσει είτε αποτελεσματικά είτε και αδέξια τα μέλη κρατικού φορέα ή και διεθνών οργανισμών. Μεταξύ των αιτιών θεωρείτε το γεγονός ότι οι νέοι, ιδιαίτερα αυτοί της μεταψυχροπολεμικής περιόδου, δεν είχαν τη δυνατότητα να γίνουν αποδέκτες της μνήμης, θετικής και αρνητικής, που μετέφεραν δικοί τους άνθρωποι που επέζησαν από πολεμικές συγκρούσεις. Αν σ’ αυτό προστεθεί και η απομάκρυνση των από τις εμπειρίες που προσφέρει η στρατιωτική θητεία, λόγω της δημιουργίας επαγγελματικού στρατού στα περισσότερα κράτη της Δύσης, γίνεται κατανοητό ότι οι νέοι έχουν εναποθέσει την πίστη τους για ορθή διαχείριση των πολεμικών επιχειρήσεων και συγκρούσεων στους «ειδικούς». Ηλεκτρονικά Παιχνίδια Πολέμου και Κοινωνικές Κατασκευές

Από τα κυριότερα επιτεύγματα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου δείχνει να είναι η αύξηση του βαθμού επιρροής των ενόπλων δυνάμεων στη διαμόρφωση της κουλτούρας και των αντιλήψεων της νεολαίας γύρω από το φαινόμενο του πολέμου. Σε αντίθεση με τον κινηματογράφο και την τηλεόραση όπου οι εικόνες του πολέμου εμφανίζονται σε επίπεδη διάσταση (two-dimensional) και ο θεατής είναι εξωτερικό στοιχείο προς τα τεκταινόμενα και κατά συνέπεια παθητικός, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια πολέμου εξ’ορισμού απαιτούν την

τα ζητήματα που θέτει η χρήση αυτών των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου δεν σταματούν εδώ. Το γεγονός ότι ο χρήστης θα κληθεί να ανταπεξέλθει σε πολυσύνθετες δοκιμασίες σε άγνωστοεξωτικό προς αυτόν περιβάλλον και ανθρώπους, ακολουθώντας όμως συγκεκριμένους κανόνες και προϋποθέσεις που έχουν θέσει οι δημιουργοί του παιχνιδιού, είναι φυσικό να δημιουργούν πολλά ερωτήματα για την «εκπαίδευση» των χρηστών σε συγκεκριμένα μαθησιακά μοντέλα. Για παράδειγμα, ο χρήστης εκπαιδεύεται να θέτει τη φαντασία και τις δεξιότητές του να λειτουργήσουν μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια-κανόνες που έχουν θεσπίσει οι δημιουργοί και που ακολουθούνται απαρέγκλιτα από όλους τους συμμετέχοντες. Μαθαίνει δηλαδή να χρησιμοποιεί τις ικανότητές του για την εξόντωση του άλλου και την επιβίωση τη δική του αλλά να μην έχει ούτε ίχνος σκέψης γύρω από την έννοια της διαπραγμάτευσης και τα οφέλη της.

Επίσης,

η ευρύτατη απήχηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου ιδιαίτερα στα νεαρότερα σε ηλικία άτομα, φανερώνει πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει ο καθορισμός του εχθρού-αντιπάλου στο επίπεδο κουλτούρας, αντιλήψεων και συμπεριφοράς των χρηστώνπαικτών του παιχνιδιού έναντι της συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων ή/και της χώρας τους. Εξυπακούεται βέβαια ότι μέσω της πολιτικής αυτής γίνεται πιο εύκολη η αποστολή της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας να «πείσει» τους πολίτες-ψηφοφόρους σε θέματα που άπτονται τόσο της βραχυχρόνιας όσο και της μακροχρόνιας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της χώρας. Είναι μάλιστα άξιο προσοχής ότι ο καθορισμός του αντιπάλου σε κάθε παιχνίδι, όπου κατά κύριο λόγο κυριαρχούν λαοί και χώρες της Μέσης και Ευρύτερης Ανατολής, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Νότιας και-Ανατολικής Ασίας ενώ εντέχνως απουσιάζουν οι Λευκοί-Καυκάσιοι και χώρες της Δύσης.

11

Ήταν

φυσικό λοιπόν οι δραματικές αυτές εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και των στρατιωτικών επιχειρήσεων να μην επέτρεπαν στην πολιτική ηγεσία, πόσο μάλλον στους πολίτες, να τις παρακολουθήσουν και να τις κατανοήσουν. Η εμφάνιση των laptop Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και του διαδικτύου σε συνδυασμό με τη σταδιακή είσοδό των στις οικίες όλων των πολιτών και τις εξελίξεις στον τομέα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου, προσέφεραν στις ένοπλες δυνάμεις τη δυνατότητα να «μυήσουν» τους τελευταίους, ιδιαίτερα τους νεότερους ηλικιακά, σε συγκεκριμένες μορφές του πληροφοριακού-ηλεκτρονικού πολέμου. Μέσω της φαντασιακά ενεργούς και ταυτόχρονα ασφαλούς συμμετοχής των χρηστών-παικτών στα συγκεκριμένα παιχνίδια πολέμου που μεταφέρουν όχι μόνο πληροφορίες από το εχθρικό περιβάλλον αλλά και από τις οπλικές και τεχνολογικές «αρετές» των εθνικών ενόπλων δυνάμεων, οι τελευταίες κατορθώνουν να τροφοδοτούν το μύθο του ανίκητου, σταυροφόρου της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητας και της προόδου. Με

κωδικών ερμηνείας των γεγονότων αλλά και αντίδρασης-συμπεριφοράς προς αυτά. Μέσω της ψυχαγωγίας, οι νεότερες γενιές πολιτών και στρατιωτών «εκπαιδεύονται» στην ύπαρξη κοινών εννοιών και αντιλήψεων για τον κόσμο, τη χώρα, το γείτονα, τον πόλεμο, το θάνατο κλπ.

τον τρόπο αυτό οι πολίτες ενημερώνονται για όσα συμβαίνουν στο θέατρο τον επιχειρήσεων και προσφέρουν την απαραίτητη κοινωνική στήριξη που χρειάζεται η στρατιωτική ηγεσία για να προχωρήσει με τα σχέδιά της. Η όποια προσπάθεια έκθεσης των αρνητικών επιπτώσεων στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο των συγκεκριμένων μεθόδων και πρακτικών καθώς και η επεξεργασία εναλλακτικών προτάσεων αντί αυτών των στρατιωτικών επιχειρήσεων δείχνει να μην απασχολεί την πλειοψηφία των πολιτών-ψηφοφόρων.

σχέσεων μεταξύ ενόπλων δυνάμεων, μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, εντός και εκτός των συνόρων, ήταν αναπόφευκτη διότι όλοι θα ήταν ικανοποιημένοι, οι πανεπιστημιακοί με την έρευνα και αύξηση των γνώσεών τους, οι επιχειρηματίες με τη διόγκωση των επικερδών δραστηριοτήτων τους και οι ένοπλες δυνάμεις για την επίτευξη βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων με τη στήριξη του κοινωνικού συνόλου.

Συμπέρασμα

Αν

Οι μελέτες που διεξήγαγαν οι Ronald Jacobs και Jeffrey Alexander στις αρχές του 21ου αιώνα έδειξαν ότι ένας από τους βασικούς σκοπούς των μέσων μαζικής ενημέρωσης και διασκέδασης είναι να προάγουν την έννοια της κοινωνικής συνοχής και ομοιογένειας. Μέσω της προσφοράς κοινών εμπειριών, έστω και «εικονικών», στους θεατές ή με την παροχή κοινού κοινωνικού χώρου όπου θα μπορούν να εξερευνήσουν τις εμπειρίες τους, συλλογικά ή/και ατομικά, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και διασκέδασης οδηγούν με «ανώδυνο» τρόπο τους θεατές στην πλήρη κατανόηση και αποδοχή των νέων, κοινών, 12

Η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών παιχνιδιών πολέμου, αποτέλεσμα των ραγδαίων εξελίξεων στην τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών, σίγουρα δεν ξεκίνησε με την προοπτική της δημιουργίας μηχανισμών ελέγχου των αντιλήψεων και συμπεριφορών των συμμετεχόντων σε αυτά. Όμως, η αυξανόμενη διάδοση των Η/Υ και του διαδικτύου σε συνδυασμό με τη χρησιμότητα των εκπαιδευτικών τους προϊόντων για την οικονομικότερη και ασφαλέστερη εκπαίδευση των στρατιωτών στις νέες μορφές πολέμου, έδωσε το έναυσμα για σοβαρότερη ενασχόληση των ενόπλων δυνάμεων με τα θέματα της επικοινωνίας και της ψυχαγωγίας του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.. Η σύσφιξη των

στα παραπάνω προστεθεί η άποψη του Pierre Bourdieau ότι η ιεραρχία της κουλτούρας και του πολιτισμού είναι κοινωνικές κατασκευές που υπηρετούν την πολιτική της νομιμοποίησης των επιθυμιών της άρχουσας τάξης, και αντιληφθούμε τις δυνατότητες που προσφέρει η επανάσταση στο χώρο της επικοινωνίας και διασκέδασης σε παγκόσμιο επίπεδο στους διαχειριστές της εξουσίας σε πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, τότε είναι φυσικό να δημιουργούνται ακραία φοβικά σύνδρομα σε σκεπτόμενους και μη πολίτες.

Ο σκοταδισμός της πνευματικής ιδιοκτησίας συνήθως ο νόμος είναι αρκετά μακροσκελής και οργουελικά ασαφής για να τον διαβάσουν οι περισσότεροι πολίτες. Θα ήθελα να σταθώ σε δύο σημαντικά σημεία του νόμου. Στο θέμα της επιτροπής λογοκρισίας, που συστήνεται στον υπό πρόταση νόμο, και στο θέμα της a priori αμοιβής των καλλιτεχνών από αγορές ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Νίκος Ρούσσος

Εδώ και πολλά χρόνια οι εταιρίες παραγωγής οπτικοακουστικού υλικού και οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τη διακίνηση πνευματικού έργου μέσω του internet. Δεν προσπάθησαν ούτε να το κατανοήσουν, ούτε να προσαρμοστούν. Αυτό που ξεκίνησε ως προσπάθεια περιορισμού, συνεχίστηκε ως προσπάθεια καταστολής και προσπάθεια άρσης βασικών ατομικών ελευθεριών. Και δυστυχώς δεν είναι πάντα απλώς προσπάθειες. Υπάρχουν και ήττες και νίκες σ' αυτό τον "πόλεμο".

Φτάσαμε σε ένα σημείο που οι άνθρωποι του πνεύματος (μέσω των εκπροσώπων τους, των δικηγόρων τους και των εταιριών στις οποίες οικειοθελώς παραχωρούν την εκμετάλλευση των έργων τους) έχουν συμφιλιωθεί με την ιδέα πως το δικαίωμα στην πνευματική ιδιοκτησία είναι πιο σημαντικό από βασικά ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες, όπως το απόρρητο των επικοινωνιών ή η ελευθερία λόγου. Δεν θα ξεχάσω την τελευταία φορά που συμμετείχα σε ημερίδα του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ), το γεγονός πως οι περισσότεροι οργανισμοί αντιμετώπιζαν το internet ως μια μάστιγα που ήρθε στην ανθρωπότητα και πρέπει να κάνουμε ό,τι περνάει απ' το χέρι μας να περιορίσουμε την ελεύθερη χρήση του. Νομικός εκπρόσωπος ενός τέτοιου οργανισμού έφτασε στο σημείο να προτείνει πως θα ήταν "καλή ιδέα" να περιοριστεί το μέγεθος των αρχείων που μπορούμε να κατεβάσουμε απ' το internet σε λίγα MB. Πέρα απ' την φανερή έλλειψη βασικής τεχνογνωσίας για τη λειτουργία του internet, τέτοιες απόψεις και η ευκολία με την οποία προτείνουν να περιορίσουμε ένα εργαλείο που έχει εκδημοκρατίσει σε μεγάλο βαθμό τη διανομή πνευματικής δημιουργίας, είναι ο λόγος που το παρόν post φέρει αυτό τον τίτλο.

Εδώ και κάποιες ημέρες έχει τεθεί σε διαβούλευση ο νέος νόμος διαχείρισης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Ως

Επιτροπή Λογοκρισίας Το άρθρο 69, παράγραφος 8 περιγράφει τη δημιουργία μιας επιτροπής που θα αποφαίνεται για ζητήματα παραβίασης του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας (του περιβόητου 2121/1993) στο internet. Για να σας γλιτώσω αρκετό διάβασμα παραθέτω τα σημαντικά σημεία.

- Η Επιτροπή είναι 5μελής και θα αποτελείται από τον πρόεδρο και τον διευθυντή του ΟΠΙ, έναν εκπρόσωπο της ΕΕΤΤ, έναν δικαστή του Αρείου Πάγου και έναν δικαστή του Συμβουλίου της Επικρατείας.

- Οι δικαιούχοι έργων πνευματικής ιδιοκτησίας μπορούν να προσφύγουν σ' αυτή την Επιτροπή, η οποία πρέπει εντός 10 ημερών να αποφασίσει αν υπάρχει όντως θέμα ή όχι.

- Αν η Επιτροπή αποφανθεί πως υπάρχει παράβαση ζητά απ' τους παρόχους πρόσβασης internet (ISPs) να κόψουν την

πρόσβαση στο συγκεκριμένο website.

-Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς το δικαστικό της απόφασης η Επιτροπή επιβάλλει πρόστιμο ποσού 500€ έως 1000€ για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης.

- Είναι σημαντικό πως ξεκαθαρίζεται ότι η παρούσα διαδικασία δεν εφαρμόζεται κατά τελικών χρηστών. Προς το παρόν λοιπόν ο νόμος δεν περιγράφει διαδικασίες άρσης

απορρήτου για τους χρήστες που κατεβάζουν έργα πνευματικής δημιουργίας ενδεχομένως παρανόμως.

- Κατά των αποφάσεων της Επιτροπής μπορεί να ασκηθεί προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης. Δεν είναι σαφές απ' το κείμενο του νόμου αν την προσφυγή πρέπει να την κάνει ο πάροχος της υπηρεσίας (πχ. ο κάτοχος της ιστοσελίδας) ή μπορεί οποιοσδήποτε θεωρεί πως θίγεται απ' την εφαρμογή της απόφασης να προσφύγει στη δικαιοσύνη.

Αν δεν είναι αρκετά σαφές ας το διατυπώσω όσο πιο εμφατικά μπορώ. Αυτό που περιγράφει ο νόμος είναι τη σύσταση μια επιτροπής με την απόλυτη εξουσία και χωρίς να έχει προηγηθεί καμία δικαστική απόφαση να διατάσσει τους παρόχους να μπλοκάρουν ένα website από το ελληνικό internet. Είναι φανερό πως η δημιουργία της επιτροπής είναι εμπνευσμένη απ' την αντίστοιχη που υπάρχει για τα τυχερά παιχνίδια (ΕΕΕΠ). Τα πράγματα βέβαια στον χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων είναι ακόμα πιο πολύπλοκα και το μέλλον αρκετά πιο ζοφερό. Υπάρχουν αρκετές δικαστικές αποφάσεις ως τώρα που έχουν διατυπώσει πως το να φιλοξενείς στο website σου παραπομπές για παράνομο υλικό που φιλοξενείται αλλού δεν

συνιστά παράβαση. Ο Βασίλης Σωτηρόπουλος έχει καταγράψει κάποιες απ' αυτές τις μικρές νίκες. Υπάρχει η απόφαση του εφετείου της Βαρκελώνης, η απόφαση του Πρωτοδικείου Κιλκίς (με αφορμή το greek-movies.com, που λινκάρει περιεχόμενο κυρίως στο youtube), και πολλές ακόμα σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Για να το κάνω λίγο πιο σαφές αυτό, αν στο site σου παρέχεις links προς κομμάτια μουσικής 13

που φιλοξενούνται αλλού (πχ. youtube) τα δικαστήρια έχουν πολλάκις αποφανθεί πως δεν φέρεις εσύ την νομική ευθύνη για το αν τα έργα αυτά είναι νομίμως αναρτημένα. Θα σεβαστεί η Επιτροπή όλα αυτά τα δεδικασμένα; Ας το τραβήξω όμως λίγο παραπάνω. Τι γίνεται με τους torrent trackers; Οι torrent trackers δεν φιλοξενούν έργα πνευματικής ιδιοκτησίας ή γενικώς αρχεία προς κατέβασμα. Περιέχουν αρχεία μεταδεδομένων (metadata) ώστε να μπορούν οι χρήστες να μοιραστούν αρχεία (πχ. μια ταινία) μεταξύ τους. Παρέχουν συνήθως ένα

είναι πρωτίστως τεχνικό.

Αμοιβή καλλιτεχνών Στο ίδιο άρθρο στην παράγραφο 2β ο νόμος προβλέπει αμοιβή 2% απ' την αγορά ηλεκτρονικών υπολογιστών. Δεν θέλω να σταθώ τόσο στο γιατί είναι λάθος να χρεώνεις a priori όλους τους χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών ανεξαρτήτως αν κάνουν χρήση έργων πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτό που θεωρώ πιο σημαντικό στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το γεγονός πως δεν υπάρχει

- Τώρα ξέρεις. Ενημέρωσε όσους περισσότερους ανθρώπους μπορείς. Μην περιμένεις να αρχίσουν να κυνηγούν και χρήστες (δηλαδή να χτυπήσουν και τη δική σου πόρτα) για να αντιδράσεις.

- Αν ο νόμος τελικώς ψηφιστεί, φρόντισε τουλάχιστον να αμυνθείς σε τεχνικό επίπεδο. Μάθε πως μπορείς να παρακάμψεις τη λογοκρισία ή/και να διατηρήσεις την ανωνυμία σου. Στο Hackerspace.gr κάνουμε συχνά συναντήσεις και workshops γύρω απ' αυτά τα θέματα. Αν κατά τύχη είσαι σε κάποιο εκπαιδευτικό οργανισμό ή βιβλιοθήκη θα χαρούμε να οργανώσουμε κι εκεί κάποιο workshop.

- Αν όλα πάνε στραβά, χρειαζόμαστε δικηγόρους. Έστω κι αν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τη λογοκρισία εκ των υστέρων και να αντιστρέψουμε περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας εκ μέρους της Επιτροπής, θα είναι αρκετά σημαντικό - Γράψε την άποψη σου στη διαβούλευση. Αν και δεν είμαι υπέρμαχος δομών που συντηρούν την ψευδαίσθηση συμμετοχικής δημοκρατίας, ανοιχτής διακυβέρνησης, ή όπως αλλιώς λέγεται αυτή την περίοδο, είναι κρίμα σχεδόν όλα τα σχόλια στο συγκεκριμένο άρθρο να είναι από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης που ζητούν ακόμα μεγαλύτερη "αυστηρότητα".

Αντί επιλόγου

magnet link, δηλαδή μια παραπομπή ώστε οι χρήστες να διαμοιραστούν αρχεία. Πρακτικά είναι ακόμα πιο "αθώα" από μια παραπομπή στο site μου προς ένα έργο στο youtube. Θα σεβαστεί η Επιτροπή την ελευθερία ύπαρξης τέτοιων υπηρεσιών; Ποιος ελέγχει την Επιτροπή σε περίπτωση που καταχραστεί την εξουσία της; Ο νόμος δίνει καταρχήν τη δυνατότητα στους παρόχους να αιτιολογήσουν πιθανή μη-συμμόρφωση. Αλλά κρίνοντας απ' το πως έχουν χειριστεί το θέμα με την ΕΕΕΠ, μάλλον δεν πρέπει να ελπίζουμε πως θα σκεφτούν το συμφέρον των πελατών τους. Ο νόμος επίσης δίνει τη δυνατότητα για δικαστική προσφυγή, αλλά εκ των υστέρων και χωρίς να αναστέλλεται η απόφαση στο ενδιάμεσο. Τέλος υπάρχει και το τεχνικό κομμάτι. Οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να "παρακάμψει" τέτοιες απαγορεύσεις είτε αλλάζοντας τους DNS servers που χρησιμοποιεί από αυτούς του παρόχου του σε κάτι πιο δημοκρατικό. Ή εναλλακτικά να χρησιμοποιήσει Tor. Αλλά νομίζω πως έχει γίνει σαφές ως τώρα πως το πρόβλημα δεν 14

απολύτως καμία διαφάνεια γύρω απ' τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης ώστε να αποδίδεται δικαίως αυτή η αμοιβή. Ας πάρουμε το παράδειγμα της μουσικής και της ΑΕΠΙ. Τι γίνεται με τους μουσικούς που έχουν επιλέξει να διανέμουν τη μουσική τους με ελεύθερες άδειες και κατ' επέκταση δεν είναι μέλη της ΑΕΠΙ; Που είναι τα πλήρη οικονομικά στοιχεία της ΑΕΠΙ για να δούμε πώς κατανέμονται τα χρήματα που συλλέγει; Γιατί είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα απ' τη στιγμή που υπάρχει απλά για να εκπροσωπεί τους καλλιτέχνες; Απ' τη στιγμή που υπάρχει αυτή η έλλειψη διαφάνειας και οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης λειτουργούν ως κερδοσκοπικές ιδιωτικές εταιρίες για ποιο λόγο το κράτος λειτουργεί ως εισπράκτορας για λογαριασμό τους;

Τι μπορείς να κάνεις - Ενημερώσου. Διάβασε το αναλυτικό post του kargig για να έχεις μια πιο σφαιρική εικόνα της λογοκρίσίας στο ελληνικό internet.

Αν και έχω χρησιμοποιήσει τον όρο "πνευματική ιδιοκτησία" αρκετές φορές στο post, αποφεύγω συνήθως να τον χρησιμοποιώ. Δεν αναγνωρίζω δικαιώματα ιδιοκτησίας στην πνευματικής δημιουργία. Ανέκαθεν θεωρούσα πως απ' τη στιγμή που ένας δημιουργός διαθέσει το έργο του δημόσια τότε αυτομάτως γίνεται και δημόσιο κτήμα (public domain που λένε και οι νομικοί). Αλλά παρόλα αυτά, αν αναγνωρίσουμε δικαιώματα ιδιοκτησίας, τότε θα πρέπει να το κάνουμε σε συνδυασμό με ό,τι ο όρος ιδιοκτησία συνεπάγεται. Μεταξύ αυτών είναι και η φορολόγηση αυτής της ιδιοκτησίας, ανεξαρτήτως αν αποφέρει έσοδα. Πηγή: https://www.roussos.cc/2016/01/18/intellectua l-property-skotadismos/

ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΔΗΜΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ ΙI. Σπαλιαρέικα Λουσικών

Νίκη Ράλλη – Ιωάννης Μόσχος Αρχαιολόγοι

Στην ανατολική επιμήκη πλευρά του λόφου των Σπαλιαρέικων, απέναντι από τον οικισμό των Λουσικών και λίγο δυτικότερα, εντοπίστηκε το 1989 ένα πλούσιο νεκροταφείο μυκηναϊκών λαξευτών τάφων, που προσέφερε μοναδικές πληροφορίες για τις μυκηναϊκές εγκαταστάσεις στην πεδινή και παραλιακή ζώνη της μυκηναϊκής Δύμης.

Τα τοπογραφικά – γεωγραφικά χαρακτηριστικά της θέσης έχουν τη δική τους σημασία στην ερμηνεία των αρχαιολογικών δεδομένων. Σε κοντική απόσταση ρέει η Σερδινή (ή Σερδενή / Σαρδινή / Σαρδενή), πιθανότατα η αρχαία Καύκων, ένα από τα ελάχιστα αρχαία ποτάμια που φέρουν θηλυκό όνομα. Εκβάλλει στον ποταμό Πείρο, τον οποίο ενισχύει με τα νερά του κοντά στο χωριό Καμενίτσα. Ο Πείρος είναι το μεγαλύτερο ποτάμι της Αχαΐας και καλούνταν στην αρχαιότητα και Αχελώος, φέροντας το

ομόρριζο της ευρύτερης περιοχής, το άχρηστο πλέον «ἄχα» (λατινικά aqua), που σημαίνει ύδωρ. Από τα μυκηναϊκά χρόνια φαίνεται να αποτέλεσε το φυσικό όριο ανάμεσα στη Χώρα των Πατρέων και στη Δυμαία Χώρα, με απώτερο σκοπό τη δίκαιη διαμοίραση της εύφορης πεδιάδας που σχηματίζεται στην πορεία του. Το όριο αυτό, εκτός των ανασκαφικών στοιχείων, επιβεβαιώνεται έμμεσα και από την ομηρική γεωγραφία, με όσα σύντομα αναφέρονται στα όρια του

βασιλείου των Επειών, που για πολιτικούς λόγους την εποχή της καταγραφής των ομηρικών επών, περιλαμβάνει και την περιοχή της Δυμαίας Χώρας. Είναι σημειολογικά χαρακτηριστική η απουσία εκεί έστω και αναφοράς στον ποταμό και η προτίμηση μιας γενικόλογης παράθεσης του ευρύτερου χώρου των πηγών (Ωλενία Πέτρα) και των εκβολών του (Αλίσιον), ίσως διότι το ενδιάμεσο τμήμα του ποταμού δεν ήταν πάντοτε αποδεκτό ως όριο.

Η εύφορη πεδιάδα στα ανατολικά του νεκροταφείου, την οποία διασχίζει η Σερδινή, ήταν ο ζωτικός χώρος την μυκηναϊκής εγκατάστασης, η οποία δεν έχει ακόμα εντοπιστεί. Η ευεργετική παρουσία του ποταμού στην ευφορία της περιοχής έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή της θέσης της εγκατάστασης και ήταν οπωσδήποτε διακριτή στη ζωή των κατοίκων. Το νεκροταφείο τους φανερώνει μία ακμαία και πλούσια κώμη, που έχοντας εξασφαλίσει την απαιτούμενη αυτάρκεια που προσέφερε η γη, είχε αξιοποιήσει στο γενικότερο πλαίσιο της εγγύς περιοχής τις θαλάσσιες εμπορικές διαδρομές του Ιονίου και είχε αναπτύξει σχέσεις και επαφές με την ανατολική και κεντρική Μεσόγειο. Όσο σημαντικά ήταν τα νερά της Σερδινής στη ζωή των κατοίκων, τόσο φαίνεται πως ήταν και στο θάνατο. Η κοντινή πορεία του από το νεκροταφείο και η πλεύση του προς τη δύση θα μπορούσαν να συσχετιστούν με τις εσχατολογικές δοξασίες και τη μεταφορά των ψυχών με το ρου του στην Οικία του Άδη, τον Κάτω Κόσμο.

15

βυθισμένος και περιελάμβανε ομάδα αγγείων του 12ου αι. π.Χ. ενώ οι υπόλοιποι που ερευνήθηκαν απέδωσαν μερικά ακόμα αγγεία και λίγη μικροτεχνία, τρεις όμως από αυτούς ήταν συλημένοι.

Η μελέτη του ανθρωπολογικού υλικού του

Το προϊστορικό νεκροταφείο απλώνεται στην πλαγιά του λόφου και οι τάφοι του είναι λαξευμένοι στο μαλακό πέτρωμα. Οι εννέα τάφοι που έχουν ερευνηθεί, διατάσσονται σε δύο επάλληλες σειρές, λίγο ψηλότερα από τον επαρχιακό δρόμο Φώσταινας – Λουσικών. Ένας ακόμα, ο τάφος 3, βρέθηκε σε απόσταση περίπου 150μ. νοτίως της ερευνημένης συστάδας και ήταν συλημένος από παλιά. Η θέση του αποτελεί ένδειξη για τη μεγάλη έκταση που καταλαμβάνει το νεκροταφείο, το οποίο περιλαμβάνει περισσότερες σειρές τάφων από τις δύο που έχουν αποκαλυφθεί.

Οι τάφοι έχουν ως επί το πλείστον κοντούς και ήπια κατηφορικούς δρόμους, χαμηλές εισόδους και οι θάλαμοι είναι μικρών διαστάσεων, τετράπλευροι, κυκλικοί ή πεταλόσχημοι. Οι νεκροί τοποθετούνταν είτε απευθείας επάνω στο δάπεδο των θαλάμων, είτε σε νεκρικά φορεία, κλίνες ή φέρετρα, ενώ ορισμένοι τάφοι περιείχαν πλακοσκεπείς λάκκους για την υποδοχή των νεκρών ή για τον παραμερισμό των οστών των παλαιότερων ταφών των θαλάμων, αφού αυτού του είδους οι τάφοι είναι οικογενειακοί και χρησιμοποιούνταν για αιώνες.

Πλουσιότεροι όλων ήταν δύο τετράπλευροι τάφοι (2 και 5). Ο πρώτος περιείχε εκτεταμένη ανακομιδή οστών, στην οποία μεταξύ των 16

άλλων είχαν παραμεριστεί ένας σπάνιος χάλκινος κάλαθος και ένας ψευδόστομος αμφορίσκος πολυτελούς κατασκευής, εισηγμένος από την περιοχή της Ολυμπίας και κατασκευασμένος εκεί σε τοπικό εργαστήριο από νεοεγκατεστημένους Κρήτες κεραμείς της ανατολικής Κρήτης. Όλα χρονολογούνται στα μέσα του 12ου αι. π.Χ. Οι πλέον σημαντικές ταφές έπονταν χρονικά και ανήκαν σε πολεμιστές. Η πρώτη βρέθηκε στο πίσω τμήμα του δαπέδου και συνοδευόταν από ένα εισηγμένο από την Ιταλία χάλκινο μακρύ ξίφος κοπής ιταλικής τυπολογίας (του τύπου Α/Cetona) μαζί με κατάλοιπα της θήκης του, χάλκινο μαχαίρι με ευθύγραμμη ράχη, άλλο μικρότερο μαχαίρι καλλωπισμού, δύο χάλκινες λόγχες μυκηναϊκού τύπου και κεραμική του τέλους του 12ου αι. π.Χ. Η δεύτερη ταφή πολεμιστή βρέθηκε σε πλακοσκεπή λάκκο κατά μήκος του πλευρικού τοιχώματος. Στην ταφή ανήκαν ένα επίσης εισηγμένο από την Ιταλία μακρύ ξίφος κοπής (του ιταλικού τύπου Allerona), χάλκινο επίσημα κυκλικής ασπίδας, μαχαίρι και μακριά λόγχη μυκηναϊκού τύπου, σαυρωτήρας (χάλκινο ουραίο άκρο ακοντίου) και κεραμική των αρχών του 11ου αι. π.Χ.

νεκροταφείου έδειξε ότι το προσδοκώμενο όριο ζωής του πληθυσμού ήταν κατά τη γέννηση 30,3 χρόνια, ο μέσος όρος ενηλίκου ζωής τα 35,7 χρόνια και ότι ο μέσος όρος ύψους ολόκληρου του πληθυσμού ήταν 1,57μ. Ήπιες παθολογικές αλλοιώσεις στα οστά υπέδειξαν αναιμία διατροφικής προέλευσης, δηλαδή διατροφή με έλλειψη σιδήρου (σιδηροπενία). Και πράγματι, η διατροφική ανάλυση φανέρωσε διατροφή πλούσια σε όσπρια, δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά ιδιαίτερα φτωχή σε κρέας, τα δε θαλασσινά απουσίαζαν από το διαιτολόγιο. Διαπιστώθηκε, επίσης, καταπόνηση του μυοσκελετικού συστήματος λόγω αυξημένης δραστηριότητας και έντονης κινητικότητας, χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε αγροτικό πληθυσμό.

Στην ευρύτερη περιοχή έχουν εντοπιστεί ή ερευνηθεί τρία ακόμα μυκηναϊκά νεκροταφεία θαλαμωτών τάφων. Το πλέον γειτονικό απέχει μόλις 500μ. Σε κοντινή σχετικά απόσταση βρίσκεται το νεκροταφείο του Καλαμακίου και σε μεγαλύτερη το νεκροταφείο των Αγιοβλασιτίκων. Πολύ κοντά βρίσκονται και τα ανεξερεύνητα νεκροταφεία στις περιοχές της Καμενίτσας και του Θερειανού. Όλα αυτά ανήκαν σε μία

Στον τάφο 5, εκτός από την κεραμική και την πλούσια μικροτεχνία, βρέθηκαν φυσιοκρατικό γυναικείο ειδώλιο καθήμενης γυναικείας μορφής και ένα πολυτελές και εξαιρετικά σπάνιο γυάλινο μυροδοχείο, επείσακτο από την περιοχή της βόρειας Μεσοποταμίας (Ασσυρία), εποχής Mitanni. Της ίδιας εποχής και προέλευσης είναι και ένας σφραγιδοκύλινδρος από τον τάφο 4, που εκτός από πλούσια μικροτεχνία περιείχε και πήλινο κυλινδρικό αλάβαστρο του 15ου αι. π.Χ. Ο τάφος 1 περιείχε ένα ψευδόστομο αμφορέα και μικροτεχνία, μεταξύ των οποίων δύο δακτυλίδια με σφενδόνη σε σχήμα ασπιδίσκης. Ο κυκλικός τάφος 6 ήταν

«κωμηδόν» εγκατεστημένη πληθυσμιακή ενότητα, που νεμόταν την πλούσια περιοχή πολύ κοντά στις ακτές. Η περιοχή αυτή, όπως και ολόκληρη η δυτική Αχαΐα, γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της μετά από την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων (τέλη 13ου / αρχές 12ου αι. π.Χ.), εποχή που διήρκεσε όλο το 12ο και έως τα μέσα του 11ου π.Χ. αι. Ταυτόχρονα, υπήρξε αύξηση του πληθυσμού, εμφανίστηκαν νέες κοινωνικές και πολιτικές

δομές με επικεφαλής τους πολεμιστές και ξεκίνησε μια νέα εποχή στις εμπορικές σχέσεις και ανταλλαγές, προκειμένου να ικανοποιηθεί η ζήτηση για εξωτικά είδη, που άλλοτε αποτέλεσαν αντικείμενα επίδειξης και κύρους και άλλοτε ενσωματώθηκαν χρηστικά στην καθημερινότητα και διευκόλυναν τη ζωή των κατόχων τους. Το μυκηναϊκό νεκροταφείο στα Σπαλιαρέικα αποτελεί οργανωμένο και επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο υπό την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας. Πολλά από τα ευρήματα της ανασκαφής εκτίθενται στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών.

Βιβλιογραφία Th.G. Giannopoulos, Die letzte Elite der mykenischen Welt. Achaia in mykenischer Zeit und das Phänomen der Kriegerbestattungen im 12.-11. Jahrhundert v.

Chr. (Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 152), Bonn 2008. Λ. Κολώνας, Δίκτυο επισκέψιμων μυκηναϊκών οικισμών και νεκροταφείων επαρχίας Πατρών. Χαλανδρίτσα, Καταρράκτης, Μιτόπολη, Σπαλιαρέικα, Ελαιοχώρι, Πόρτες, Αθήνα 2008. Ι. Μόσχος, Αχαΐα. Ιστορικό και αρχαιολογικό περίγραμμα. Προϊστορικοί χρόνοι, στο Α.Γ. Βλαχόπουλος (επιμ.), Αρχαιολογία. Πελοπόννησος, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2012, 300–307. Ι. Μόσχος, Οι Μυκηναίοι στην Αχαΐα, Εταιρία Μελετών Μυκηναϊκής Αχαΐας, Φαίδιμος 1, Πάτρα 2007. Α. Παπαθανασίου, Μια βιοαρχαιολογική προσέγγιση στο ανθρωπολογικό υλικό από το μυκηναϊκό νεκροταφείο στα Σπαλιαρέικα Λουσικών Αχαΐας,

Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών 35-38, 20022005, 191–198, Μ. Πετρόπουλος, Ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες στὴν Ἀχαΐα, στο Τόμος Τιμητικὸς Κ.Ν. Τριανταφύλλου, τ. A΄, Πάτραι 1990, 495–537. Μ. Πετρόπουλος, Μυκηναϊκό νεκροταφείο στα Σπαλιαρέικα των Λουσικών, στο A.D. Rizakis (επιμ.), Paysages d’ Achaïe II, Dymé et Son Territoire, Actes du colloque international: Dymaia et Bouprasia, Katô Achaïa, 6-8 Octobre 1995 / Αχαϊκό Τοπίο ΙΙ: Δύμη και Δυμαία Χώρα, Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου «Δυμαία-Βουπρασία», Κάτω Αχαΐα, 6-8 Οκτωβρίου 1995, Μελετήματα 29, Αθήνα 2000, 65–92.

P. Triantafyllidis, A Mesopotamian Core-Formed Bottle from Spaliareika at Lousika in Achaia, Greece, Journal of Glass Studies (The Corning Museum of Glass, Corning, NY) 51, 2009, 217–219. επικνημίδων με συρμάτινες δέστρες και ένα σπάνιο χαλκεπένδυτο ψάθινο κράνος,

17

ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ. Ευλογία ή κατάρα; Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Μέρος Α παράγοντας σε αυτή τη διαδικασία είναι ο Αρνητικά γιατί θεωρούνται τα αρχαία

Βασίλης Αργυρόπουλος Αρχαιολόγος

Είναι αρκετά συνηθισμένο το φαινόμενο μέσα στις ελληνικές πόλεις, κατά την διάρκεια των εκσκαφών για την ανέγερση μιας οικοδομής ή κάποιου δημόσιου τεχνικού έργου να βρίσκονται αρχαία κατάλοιπα. Κάθε φορά μετά την εύρεση των αρχαιοτήτων η Αρχαιολογική Υπηρεσία δεσμεύει το οικόπεδο, έως ότου ολοκληρώσει την σωστική ανασκαφική έρευνα. Έτσι, όλη αυτή η διαδικασία της ανασκαφής και της καθυστέρησης των οικοδομικών εργασιών είναι φυσικό επακόλουθο να δημιουργεί νέα δεδομένα στις σχέσης του πολίτη με τις αρχαιότητες. Συνήθης είναι επίσης η έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτών με τους αρχαιολόγους, με αποτέλεσμα τα αρχαία από τους πρώτους να θεωρούνται απειλή και εμπόδιο στην ανάπτυξη της πόλης, ενώ η γραφειοκρατική δομή του Δημοσίου με την παράλληλη χρονική καθυστέρηση και οικονομική επιβάρυνση των ιδιοκτητών των οικοπέδων, έρχεται να επιτείνει το πρόβλημα.

εμπόδια στην ανάπτυξη του τόπου. «…Παλιόπετρες και χαλάσματα που μπορούν να διαλυθούν…», είναι οι χαρακτηριστικές εκφράσεις κάθε φορά που εντοπίζονται αρχαία στο οικόπεδο κάποιου ιδιοκτήτη, για να κτιστεί ένα σπίτι. Η εμπορευματοποίησης της κατοικίας, με ταυτόχρονη έλλειψη παιδείας αλλά και με ένα γραφειοκρατικό κράτος ωθούν τον πολίτη στην εχθρική αντιμετώπιση του αρχαίου. Επίσης αρνητικός διάλογος είναι και η συμπεριφορά όλων των υπευθύνων απέναντι στα μεμονωμένα οικόπεδα, στα οποία έχουν αποκαλυφθεί αρχαιότητες. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία με την περίφραξη του χώρου θεωρεί ότι επιτέλεσε το σκοπό της, της προστασίας τους, χωρίς να την απασχολεί η μελλοντική φυσική φθορά, η μετατροπή τους σε σκουπιδότοπο και τον

ευαισθητοποιημένος πολίτης. Η ευαισθητοποίηση αυτή απέναντι στα αρχαία απαιτεί βούληση και συμμετοχή όλων των φορέων μιας κοινωνίας. Αρχίζει από το σχολείο με την ενημέρωση των δασκάλων και τη συμμετοχή των μαθητών σε εκπαιδευτικά προγράμματα και επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους και καταλήγει στον ίδιο τον πολίτη μέσω της προσωπικής του ενημέρωσης και γνώσης και της συμμετοχής του στο σχεδιασμό της προστασίας.

εθισμό των πολιτών πως αυτά ανήκουν σε άλλους. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση που αγορεύει την εργολαβία ως την πεμπτουσία της ανάπτυξης με αποτέλεσμα με δική της ευθύνη να μετατρέπει τις πόλεις σε απρόσωπα τοπία χωρίς ιστορική αναφορά και μνήμη. Οι τοπικοί άρχοντες τα αντιμετωπίζουν αδιάφορα, αφού αυτά αφορούν κάποιους άλλους. Η Εκκλησία στην ματαιοδοξία της μεγαλοπρέπειας «καταστρέφει» παλιά εκκλησιαστικά μνημεία.

κληρονομιάς. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζεται στον όρο «ολοκληρωμένη προστασία ή διαχείριση» σύμφωνα με τον οποίο η έννοια της προστασίας δεν αποσκοπεί μόνο στη διάσωση του εξωτερικού κελύφους των μνημείων αλλά στη διαφύλαξη τους στο σύνολο των λειτουργιών και αξιών τους, οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών. Οι παλιές προσεγγίσεις αποσκοπούσαν στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς απομονώνοντάς την από την καθημερινή ζωή. Σήμερα οι επικρατούσες απόψεις, υποστηρίζουν πως τα μνημεία πρέπει να τοποθετούνται στον χωροταξικό, αναπτυξιακό, περιβαλλοντικό και πολεοδομικό σχεδιασμό,

Επανερχόμενοι πάλι στο θέμα μας, και διερευνώντας τα παραπάνω ερωτήματα, θα πρέπει να αναφέρουμε πως από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 επικρατεί διεθνώς μία νέα τάση σχετικά με την διαχείριση και την αξιοποίηση της μνημειακής και πολιτιστικής

Η παρουσία των αρχαιολογικών καταλοίπων στα οικόπεδα αναπόφευκτα δημιουργεί θέματα συνύπαρξής τους με το αστικό τοπίο και διλλήματα για το πώς αντιμετωπίζονται όταν τα αρχαία αποκαλύπτονται. Τα πιο βασικά ερωτήματα που τίθενται συνεχώς στην πρακτική καθημερινότητα είναι τα εξής: Τι γίνεται, όταν η διατήρηση ενός αρχαίου ή βυζαντινού κτηρίου προσκρούουν στο ιδιωτικό συμφέρον ή σε ένα κοινωφελές έργο; Ποια είναι ή ποια θα πρέπει να είναι η τύχη του καταλοίπου του παρελθόντος; Θα πρέπει να θυσιαστεί το παλιό έναντι του νέου ή και αντιστρόφως; Σε ποιο βαθμό θεωρούνται τροχοπέδη για την ανάπτυξη μιας πόλης;

Πριν απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα θα πρέπει να εξετάσουμε πρωτίστως πως μια πόλη με αρχαία, μια ιστορική πόλη, διαλέγεται καθημερινά με το παρελθόν της. Σε κάθε περίπτωση αυτός ο διάλογος μπορεί να είναι αρνητικός και θετικός.

18

Θετικά όμως διαλέγεται η πόλη όταν καλλιεργεί την ευαισθησία και την γνώση μέσα από την ιστορική συνείδηση. Σημαντικός

σαν ενεργά στοιχεία του αστικού περιβάλλοντος και η διαχείρισή τους να αποσκοπεί στην ανάδειξη του παιδευτικού και μορφωτικού χαρακτήρα τους. Έτσι η έννοια της προστασίας σήμερα έχει περάσει σε ένα άλλο επίπεδο: από την προσπάθεια για προστασία της αποτροπής της υλικής καταστροφής του μνημείου και την φροντίδα της αποκατάστασής του, στο επίπεδο της αναζωογόνησης του μνημείου, αποσκοπώντας στην οργανική ένταξή του στο πολιτισμικό γίγνεσθαι αποδίδοντάς το ως «πολιτιστικό προϊόν». Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται να συσχετιστούν τα μνημεία με το αστικό περιβάλλον, να συνυπάρξουν αρμονικά με τα σύγχρονα κτίσματα, να αποκτήσουν ένα λειτουργικό ρόλο και να καταστούν αναπόσπαστο τμήμα της τοπικής κοινότητας.

είναι η κατασκευή έργων υποδομής που να εξυπηρετούν τις ανάγκες της πόλης και των κατοίκων, ώστε η «επανένταξη» του μνημείου να οδηγήσει στην οικονομική βιωσιμότητα του τόπου και να προσφέρει νέες ευκαιρίες απασχόλησης προάγοντας την κοινωνική συνοχή.

Βιβλιογραφία: Αργυρόπουλος Βασίλης, 2015, Αρχαία Μνημεία και Αρχαιολογικοί Χώροι στις Σύγχρονες Πόλεις. Η πολιτική της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας για την προστασία, ανάδειξη και προβολή των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Πάτρας, Διπλωματική διατριβή του μεταπτυχιακού τίτλου στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων, ΕΑΠ, Πάτρα.

Κωνστάντιος Δ., 2003, Η Πόλη, το Μουσείο, το Μνημείο, Δοκίμια πολιτιστικής διαχείρισης, Αθήνα.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, η πολιτιστική κληρονομιά, πέρα από αξίες ταυτότητας, θρησκευτικές, ιστορικές, αισθητικές, παιδευτικές κλπ. προσλαμβάνει και μια άλλη αξία, αυτή του οικονομικού ενδιαφέροντος. Ο όρος πολιτιστική κληρονομιά φέρει μέσα της την οικονομική διάσταση, όπως αυτό φαίνεται και από τους όρους που κυριαρχούν, «πολιτιστικά αγαθά», «πολιτιστικοί πόροι», «πολιτιστικό προϊόν» και «πολιτιστικό κεφάλαιο». Έτσι καθίσταται δυνατό το πολιτιστικό κεφάλαιο να παίξει ηγετικό ρόλο στην τοπική οικονομική ανάπτυξη μιας περιοχής, καθώς τα επιμέρους στοιχεία της περιοχής (ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα) μπορούν να αναπτυχθούν εμπορικά. Η πηγή της οικονομικής δύναμης βρίσκεται εντός του κεφαλαίου πνεύματος και των δημιουργικών ιδεών, αφού η τύχη της οικονομίας και της κοινωνίας εξαρτάται άμεσα από τους πολιτιστικούς πόρους. Η συσσώρευση πολιτιστικού κεφαλαίου σε έναν τόπο δημιουργεί συγκριτικό πλεονέκτημα και προστιθέμενη αξία, ενώ όταν το στερείται τότε εξαρτάται από ιδέες που παράγονται από αλλού. Αναμφίβολα λοιπόν, η πολιτιστική κληρονομιά είναι αναπόσπαστο τμήμα του πολιτιστικού κεφαλαίου κάθε έθνους που μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός οικονομικής συνοχής, προστιθέμενης αξίας, μέσο ενίσχυσης της αναπτυξιακής πορείας μιας χώρας, εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας και παράλληλα μειώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Σιμώνη Ε., 2013, Συμβολή στη Διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Αρχαιολογική Πληροφορία και Πολεοδομικός Σχεδιασμός: Η περίπτωση του σχεδίου πόλεως Πατρών, διατριβή επί διδακτορία, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών.

Η ένταξη του μνημείου στη σύγχρονη ζωή και η αντιμετώπισή του πλέον ως προϊόντος, αναμφίβολα μέσω της «ολοκληρωμένης προστασίας» το συνδέει άμεσα με τις επιταγές της βιώσιμης ή αειφόρου ανάπτυξης, που περιλαμβάνει ανάπτυξη σε οικονομικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό και πολιτιστικό επίπεδο. Συνεπώς απαραίτητη

Συγκρότημα Ρωμαϊκών κλιβάνων στην Κάτω Αχαΐα.

19

Μερικές σκέψεις για τα αδέσποτα αστυνομία για τα ζώα που εκμεταλλεύονταν τα Τσίρκο που επισκέπτονταν την πόλη μας.

Όλοι οι υποψήφιοι υποδέχθηκαν την ομάδα και όλοι έδωσαν υποσχέσεις.

Ζητούσαμε και ζητάμε ΟΧΙ ΧΡΗΜΑΤΑ, αλλά Ασπασία Μπακουλοπούλου

Λίγες λέξεις θα γράψω για τα αδέσποτα ζώα (σκύλους-γάτες) που ζουν στο αστικό και περιαστικό περιβάλλον. Δηλαδή, για τα ζώα που συναντάμε όταν περπατάμε στην πόλη μας, στο χωριό μας, όταν πάμε το παιδί μας στο σχολείο, όταν κάνουμε μία βόλτα στην παραλία ή στο δάσος. Όλα αυτά τα όντα δεν έπεσαν από τον ουρανό, δεν τα έστειλε ο θεός, ούτε βέβαια ο πελαργός.

ένα μικρό χώρο (500τ.μ.) με ένα κοντέινερ. Στο χώρο αυτό, που θα έχει ρεύμα και νερό, θα φιλοξενούνται προσωρινά ζώα, που έχουν ανάγκη περίθαλψης, ζώα κακοποιημένα, χτυπημένα, ντουφεκισμένα, αλλά και ζώα για στείρωση.

Με την στείρωση των αδέσποτων και κυρίως των θηλυκών θα περιοριστεί το φαινόμενο εγκαταλελειμμένων ζώων. Παράλληλα, πρέπει να κινητοποιηθούν οι ιδιοκτήτες ζώων προκειμένου να στειρώσουν και να σημάνουν τα ζώα τους. Σε αυτό τον τομέα είναι σίγουρο πως θα βοηθήσουν οι τοπικοί κτηνίατροι, αλλά και εθελοντικές ομάδες κτηνιάτρων που

από το οριστικό τους κλείσιμο, τα περισσότερα από αυτά έγιναν κολαστήρια αδέσποτων ψυχών. Τελείωσαν τα χρήματα, τελείωσε και ο εθελοντισμός. Αυτό δεν πρόκειται να αφήσουμε να γίνει στο δήμο μας. Προτιμούμε τα εναπομείναντα ζώα (μετά από τις αλλεπάλληλες φόλες) να στειρωθούν και μέχρι να υιοθετηθούν να γίνουν κομμάτι της πόλης.

Άλλωστε αυτό γίνεται από τους φιλόζωους χρόνια τώρα. Πολλά μαγαζιά στο κέντρο της πόλης έχουν "υιοθετήσει" αδέσποτα ζώα και μάλιστα γειτονιές ολόκληρες εναλλάσσουν τα μπολάκια του νερού στις μεγάλες ζεστές του καλοκαιριού.

Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι φιλόζωος για να βοηθήσει. Και μονό η αποχή από πράξεις βίας είναι αρκετή για να σώσει τις ζωές των ταλαίπωρων ζωών, που από ανθρώπινο και μόνο λάθος βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση.

Τα αδέσποτα ζώα, που περιφέρονται στους δρόμους, δεν επέλεξαν αυτό τον τρόπο ζωής. Κάποτε είχαν έναν ιδιοκτήτη που τα φρόντιζε. Οι λόγοι εγκατάλειψης είναι πολλοί. Αυτό που προβληματίζει είναι η εγκατάλειψη του ζώου στη μοίρα του, αλλά και η κοινωνία που δεν είναι έτοιμη να αποδεχτεί και να φροντίσει τα περιφερόμενα ζώα.

Εάν τα ζώα αυτά κατά την υιοθεσία τους ή κατά την αγορά είχαν σημανθεί, ο ιδιοκτήτης θα σκεφτόταν πολύ δύσκολα να τα εγκαταλείψει.

Οι ιδιοκτήτες που δεν ενδιαφέρονται να υιοθετήσουν ή να εξασφαλίσουν τα νεογέννητα του ζώου τους πρέπει να προνοήσουν και να τους κάνουν στείρωση. Διαφορετικά έπρεπε να υπάρχει ένας σταθμός φιλοξενίας μέχρι να βρεθεί ένας νέος ιδιοκτήτης.

Επειδή, όμως, είναι σχεδόν δεδομένη η εγκατάλειψη, η απουσία σήμανσης και η έλλειψη στείρωσης, καλούνται οι εθελοντές να προσφέρουν τη βοήθειά τους προκειμένου το θέαμα των νηστικών, άρρωστων, επιθετικών, ή ακόμα και σκοτωμένων ζωών να περιοριστεί.

Στις δημοτικές εκλογές του 2014 επισημοποιήθηκε η ύπαρξη ομάδας εθελοντών που δραστηριοποιούνταν πολύ πριν και με πολλούς τρόπους, όπως με το να κάνει στειρώσεις αδέσποτων, να παρέχει βοήθεια σε άρρωστα ζώα, να τα ταΐζει, αλλά και να κάνει παραστάσεις διαμαρτυρίας στην 20

έρχονται από άλλες περιοχές της Ένωσης γι’ αυτό τον σκοπό.

Η τεχνογνωσία για την αντιμετώπιση του φαινόμενου υπάρχει. Δεν είναι δική μας εφεύρεση.

Εμείς καλούμαστε να εφαρμόσουμε στο Δήμο μας πρακτικές, που θα υλοποιήσουν και θα αναδείξουν το πνεύμα του εθελοντισμού, της φιλοζωίας και τελικά του πολιτισμού μας.

Κατά το παρελθόν, που τα ταμεία ήταν γεμάτα και το χρήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έρρεε φτιάχτηκαν πολλά καταφύγια αδέσποτων ζωών προκειμένου να "απορροφηθούν" τα κονδύλια. Πριν, όμως,

• Στις 10 Φεβρουαρίου μετά από αίτημα της Αυτοδιοικητικής Κίνησης Δυτικής Αχαΐας ΑΚΙΔΑ, συνεδρίασε το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Δυτικής Αχαΐας και συζήτησε το πρόβλημα των αδέσποτων ζώων στον Δήμος μας. Στη συνεδρίαση πήραν μέρος και τοποθετήθηκαν συμπολίτες μας που εθελοντικά δραστηριοποιούνται με τη φροντίδα των αδέσποτων ζώων. Μένει να δούμε κατά πόσο θα υλοποιηθούν οι αποφάσεις του συμβουλίου. Περιοδικό Πολιτεία

Τζανγκο Ράινχαρντ : Ο πρωτοπόρος της ευρωπαϊκής τζαζ

Χρήστος Βέρρας

Όταν μου ζήτησε ένας καλός φίλος να γράψω ένα άρθρο πάνω στη μουσική για το δεύτερο τεύχος του περιοδικού Πολιτεία, το πρώτο όνομα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν αυτό του David Bowie. Έτσι, λοιπόν, ένα κυριακάτικο απόγευμα πήρα χαρτί, στυλό και είπα να ετοιμάσω ένα άρθρο αφιέρωμα στην τεράστια ιδιοφυΐα της ροκ. Ωστόσο δεν μου έβγαινε... Είχαν όλα γραφτεί και υπεραναλυθεί σε δακρύβρεχτες φυλλάδες μετά από το θάνατο του Bowie. Άσε που δεν μου αρέσουν και οι επικήδειοι...Εκείνη ακριβώς τη στιγμή το ράδιο έπαιζε ένα τραγούδι, το οποίο κάπου το είχα ξανακούσει, σε κάποια ταινία ίσως. Αυτός ο συνδυασμός τζαζ και τσιγγάνικης μουσικής μου γέννησαν μια επιθυμία για χορό. Και ο ήχος αυτής της κιθάρας τόσο ξεσηκωτικός και συνάμα μελωδικός.

τους μεγάλους τζαζίστες Eddie Lang, Joe Venuti, Louis Armstrong και Duke Ellington ασχολείται με αυτό το είδος μουσικής και στην τζαζ βρίσκει όλο το χώρο για να αναπτύξει το εκπληκτικό ταλέντο του στον αυτοσχεδιασμό. Εκτός από τη δεινότητα του στον αυτοσχεδιασμό και την κιθαριστική του δεξιοτεχνία, ο Τζάνγκο ξεχωρίζει και για την σύνθεση μεγάλου αριθμού εξαιρετικών μουσικών κομματιών. Το 1934 μαζί με τον βιολιστή Stéphane Grappelli σχηματίζουν στο Παρίσι την ορχήστρα Quintette du Hot Club de France. Οι πρώτες τους ηχογραφήσεις (Dinah, Tiger Rag, Oh Lady be Good, and I Saw Stars) προκαλούν αίσθηση και ακολουθούν δεκάδες άλλες με επιτυχία τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.

Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει το Quintette, να περιοδεύει στην Αγγλία. Ο Grappelli παραμένει εκεί και ο Reinhardt επιστρέφει στη Γαλλία και συνεχίζει να ηχογραφεί καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. O Τζάνγκο, πιθανότατα λόγω της φήμης και του ταλέντου του, καταφέρνει να αποφύγει - αν και τσιγγάνος - τη σύλληψη

από τους ναζί τα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Μετά από το πέρας του πολέμου περιοδεύει με τον Duke Ellington στις ΗΠΑ. Το 1948 ηχογραφεί έναν από τους σημαντικότερους δίσκους του, το Djangology. Το 1951, αποσύρεται στο χωριό Samois-surSeine, κοντά στο Fontainebleau, όπου και ζει μέχρι το θάνατό του. Συνεχίζει να εμφανίζεται σε jazz clubs στο Παρίσι, ενώ ξεκίνα να παίζει ηλεκτρική κιθάρα παρά τους αρχικούς δισταγμούς του προς το συγκεκριμένο όργανο.

Τέλος, ο Τζάνγκο πεθαίνει το 1953 από εγκεφαλική αιμορραγία, σε ηλικία μόλις 43 ετών. Αυτός ήταν, λοιπόν, ο μεγαλύτερος κιθαρίστας της τζαζ, ο καλύτερος εκφραστής της ευρωπαϊκής πλευράς της, ο μουσικός που πάντρεψε τη μουσική των τσιγγάνικων καταυλισμών με τις τρομπέτες της Νέας Ορλεάνης. Ακούστε έργα του : Minor Swing, Belleville , I'll See You In My Dreams.

Τζάνγκο Ράινχαρντ (Django Reinhardt), ο πρωτοπόρος της ευρωπαϊκής τζαζ. Γεννήθηκε το Γενάρη του 1910 στην Liberchies, μία μικρή πόλη στο ανατολικό Βέλγιο, από τσιγγάνους γονείς. Ο Jean, όπως ήταν το κανονικό του όνομα, πέρασε τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής του σε κατασκηνώσεις και καραβάνια των Ρομά κοντά στο Παρίσι παίζοντας κιθάρα, μπάντζο και βιολί από αρκετά μικρή ηλικία. Το Νοέμβριο του 1928 ένα δραματικό γεγονός θα αλλάξει σημαντικά τη ζωή και την καριέρα του δεκαοχτάχρονου Τζάνγκο. Συγκεκριμένα, ύστερα από πυρκαγιά στο τροχόσπιτο, όπου έμενε με την πρώτη του σύζυγο, τραυματίζεται σοβαρά στο αριστερό χέρι και το δεξί πόδι. Ο Τζάνγκο αρνείται τον ακρωτηριασμό που προτείνουν οι γιατροί και πηγαίνει σε ένα κέντρο φροντίδας, όπου μετά από 18 μήνες στο κρεβάτι καταφέρνει να περπατήσει. Ωστόσο, δύο δάχτυλα του αριστερού χεριού έχουν παραλύσει, οπότε αναγκάζεται να προσαρμόσει την οργανοπαιξία του. Ειδικότερα, παίζει όλα τα κιθαριστικά σόλο του με τα δύο δάχτυλα, και χρησιμοποιεί τα δύο τραυματισμένα μόνο για την απόδοση συγχορδιών.

Ο τσιγγάνος κιθαρίστας επηρεασμένος από 21

ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ 24 – 04 - 2016