Thema: Probleemgedrag Een plek waar je mag blijven

Het is nog steeds lastig om een passende plek voor mensen met een verstandelijk beperking en ernstige gedragsproblemen te vinden. En als ze ergens terecht kunnen, dan moeten ze vaak na enige tijd weer verhuizen. Dit gebrek aan continuïteit en de manier waarop met gedrag wordt omgegaan houdt de problematiek juist in stand, stellen de initiatiefnemers achter Het Adriano Huis in Bergen op Zoom. Zij bieden een plek waar mensen wél voor altijd kunnen blijven.

In de zomer van 2019 opende Hugo de Jonge, destijds minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Het Adriano Huis in Bergen op Zoom als voorbeeld van een vernieuwend initiatief voor mensen met een verstandelijke beperking die door hun gedrag in de huidige zorg nergens terechtkunnen. Vernoemd naar bewoner Adriano, die in meer dan dertig instellingen verbleef voor hij hier kwam wonen. En dat is juist iets dat oprichters Farid El-Khassim en Jelle Gillissen met Het Adriano Huis, gevestigd in een gerenoveerd voormalig legergebouw, willen doorbreken. Met een team van 21 begeleiders en 4 mensen op kantoor ondersteunen ze er de 20 bewoners.

De aanloop naar Het Adriano Huis was intensief, en ook het probleemgedrag verdwijnt er niet als sneeuw ging dat de zorg voor mensen met een complexe zorgvraag anders moet en kan. Want hoewel er de laatste jaren meer maatwerkplekken en crisisteams zijn gekomen voor deze mensen, zien Farid en Jelle vooral een fundamenteel andere aanpak in de zorg als de oplossing. “We hebben elkaar leren kennen op de werkvloer bij een grote organisatie in de gehandicaptenzorg,” vertelt Jelle in het kantoor naast Het Adriano Huis. “Wat we daar zagen, is dat de bewoners er uiteindelijk eigenlijk altijd slechter op werden. Als iemand een beetje gewend was en het beter ging, dan werd er een team overhoop gegooid of de locatie veranderd, kwamen er uitzendkrachten of gingen er collega’s weg. Vervolgens kon je weer opnieuw beginnen. Waar deze bewoners behoefte aan hebben voor de zon. Zo werden Farid en Jelle afgelopen zomer nog door een van de bewoners met een schroevendraaier gestoken. Dit doet niets af aan hun enthousiasme en overtui- is een vaste club mensen om hen heen. Daar hebben wij ons toen hard voor proberen te maken: investeer in een vaste formatie, stop met uitzendkrachten.”

Dat klinkt logisch: een vertrouwd en vast team. Waarom is dit daar toch niet gelukt?

Jelle: “Het bleek te moeilijk om zo’n grote organisatie hierin mee te krijgen. Omdat de gehandicaptenzorg een hoog ziekteverzuimpercentage heeft, zeker bij deze complexe doelgroep, durven bestuurders niet voor vast personeel te gaan. Ze werken liever met korte contracten, want als er iemand uitvalt, hoeven ze diegene niet twee jaar door te betalen.

Ook werkt het systeem van de zorg niet mee. Als iemand vastloopt, plaatsen we die over naar een andere afdeling of de psychiatrie of verslavingszorg. Dan wordt iemand daar behandeld voor zijn depressiviteit of agressie of gaat afkicken. En als de bewoner dan weer enigszins op de rit zit en eindelijk weer stabiliteit heeft gevonden, plaatsen we hem over of terug naar de woning. Daar moet iemand weer volledig opnieuw beginnen en in die omgeving zich leren te handhaven of van de drugs af zien te blijven. Wij wilden dit veranderen en mensen meer vastigheid bieden, en maakten daarvoor met zijn tweeën een plan.”

Farid: “Ik liep al twintig jaar met de droom rond om mijn eigen zorginstelling te beginnen. Het was een lange weg om daadwerkelijk die droom uit te laten komen, met veel pieken en ook diepe dalen. Uiteindelijk is het wel gelukt en daar zijn we erg trots op. We zijn een landelijke woonvoorziening geworden voor bewoners die vastgelopen zijn. Al hun problemen, de complexiteit, agressie en verslaving accepteren we voor wat ze zijn. We gaan er niet in mee, want zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

Drugsgebruik, roken en zelfs energiedrank tolereren we niet in Het Adriano Huis. Duidelijkheid, soms keihard maar tegelijk ook liefdevol zijn, is wat we de bewoners bieden. Gedrag is nooit een reden om iemand af te wijzen, mensen mogen hier echt voor de rest van hun leven blijven.”

Dat zal niet altijd gemakkelijk zijn, hoe doen jullie dat?

Farid: “We proberen alles zo in te richten dat iemand weer zelfvertrouwen krijgt en van zichzelf gaat houden. We werken vanuit de relatie, volgens de methode Triple-C. De begeleiders krijgen hierin allemaal dezelfde scholing. De bewoners hebben

Thema: Probleemgedrag

een zinvolle daginvulling en gaan vijf dagen per week naar de dagbesteding, terwijl niemand dat voorheen gewend was. Ze sporten twee keer per week in een sportschool met een personal coach die insteekt op ieders niveau.

Natuurlijk kregen we in het begin weerstand. Zo liet één bewoner agressie zien als ze met het busje naar de sportschool gingen, maar die sport nu zelfs extra naast de twee momenten die wij aanbieden. Ik kan niet, ik wil niet, daar proberen wij doorheen te prikken.”

Jelle: “Bewoners hebben probleemgedrag aangeleerd. Een meisje vindt het bijvoorbeeld lastig om naar de dagbesteding te gaan. Pas liep ze voor vertrek de straat op, klampte mensen aan en zei: Het gaat helemaal niet goed met mij, ik zie het niet meer zitten. Bel 112! Zij leerde in andere instellingen dat dan alle toeters en bellen gingen rinkelen. De politie kwam erbij en een psycholoog, allemaal extra aandacht. Het enige dat ze niet wilde, was werken. En ondanks de goede bedoelingen van al die hulpverleners werd ze beloond voor negatief gedrag.”

Farid: “Vergelijk het met een kind dat in de supermarkt in het gangpad gaat liggen omdat het geen zakje chips krijgt. Als moeder dan zegt: Vooruit, hier heb je die zak chips, maar nu wel stil zijn, dan weet dat kind hoe het dit de volgende keer weer voor elkaar krijgt. Zo gaat het bij aangeleerd gedrag, iets wat al onze bewoners laten zien en waar het in het verleden op stuk is gegaan. Omdat ouders niet weerbaar waren tegen hun kinderen, of de juf op school vond dat het kind te druk