Jak złagodzić ból porodowy?

Okres oczekiwana na narodziny maleństwa to dla kobiety nierzadko czas radości zmieszanej z ogromnym lękiem przed bólem porodowym. Na szczęście istnieje wiele bezpiecznych metod, które pomagają znieść ból w trakcie porodu.

MAGDALENA OLENIACZ

POŁOŻNA ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA

PRO ZDROWIE: Ból porodowy przez kobiety w ciąży zwykle postrzegany jest jako coś negatywnego. Pełni on jednak wiele funkcji prawda?

Magdalena Oleniacz: Oczywiście! W przypadku porodu naturalnego ból towarzyszy prawidłowemu i fizjologicznemu procesowi jakim są narodziny dziecka. Pełni funkcję informacyjną o tym co się dzieje i na jakim etapie porodu jesteśmy. Ból towarzyszący skurczom porodowym mobilizuje organizm matki do zebrania sił i skoncentrowania się na działaniu, reguluje czas aktywności i odpoczynku podczas porodu. Ból porodowy, często postrzegany jako coś niepożądanego, jest tak naprawdę kluczowy w porodzie naturalnym. Warto więc korzystać z tego, co daje skurcz i nie należy z nim walczyć, natomiast jeśli odczucia są zbyt silne, należy je łagodzić.

PZ: Jakie mamy naturalne możliwości łagodzenia bólu?

Anna Kołacz: Wśród naturalnych metod łagodzenia bólu porodowego na pierwszym miejscu jest oddech. Świadomy oddech pozwala skoncentrować się na działaniu, osiągnąć stan zrelaksowania, a także lepiej dotlenić organizm mat-

ANNA KOŁACZ

POŁOŻNA ZE SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO PRO-FAMILIA ki, jak i dziecka. W I fazie porodu dużą rolę odgrywa również ruch. Przybieranie pozycji wertykalnych tj. chodzenie, wykonywanie kolistych ruchów biodrami, siedzenie na piłce zmniejsza odczuwanie bólu i zwiększa działanie sił grawitacji, co przyśpiesza rozwieranie szyjki macicy. Świadoma praca ciałem wspomaga wstawianie się główki dziecka do kanału rodnego. Do przyjmowania pozycji wertykalnych można wykorzystać sprzęt obecny na sali porodowej: piłki, worki sako, drabinki, materace, liny. Z kolei przyjmowanie rożnych pozycji w II okresie porodu ułatwi zstępowanie główki w kanale rodnym a dodatkowo koncentruje kobietę rodzącą na działaniu, nie ma poczucia bezradności.

NATURALNE METODY ŁAGODZENIA BÓLU W PORODZIE :

• Oddech

• Ruch, pozycje porodowe

• Masaż

• Okłady ciepłe i zimne

• Imersja wodna

• Aromaterapia

FARMAKOLOGICZNE METODY ŁAGODZENIA BÓLU W PORODZIE :

• Entonox

• Znieczulenie zewnątrzoponowe

• Znieczulenie podpajęczynówkowe, najczęściej stosowane w przypadku cięcia cesarskiego

PZ: Z pewnością dotyk, czyli masaż również okaże się pomocny?

M.O.: Tak. Szczególnie ten wykonywany w okolicy krzyżowej kręgosłupa. Pozwala na zmniejszenie odczuć bólowych poprzez wykonywanie ucisku palcami na kości miednicy w miejscu, gdzie zlokalizowane są nerwy odpowiedzialne za nasze odczucie podczas skurczu. Dużą ulgę w trakcie porodu przynoszą także ciepłe okłady. Można stosować termofor czy woreczki z pestkami wiśni podgrzewane w mikrofalówce. W trakcie skurczu kładziemy je w miejsca, gdzie ból jest najbardziej odczuwamy. Nieoceniona jest także ciepła woda, która relaksuje, rozluźnia spięte w trakcie skurczu mięśnie a tym samym łagodzi doznania bólowe.

PZ: Każda sala porodowa w PRO-FAMILII ma swoją łazienkę. Są też sale wyposażone w wanny. Powiedzmy więcej o korzyściach impersji wodnej.

A.K.: Imersja wodna bazuje na wykorzystywaniu wody w celu łagodzenia dolegliwości bólowych podczas porodu. Do właściwości wody zalicza się: zmniejszanie napięcia nerwowo-mięśniowego, poprawę nastroju i rozluźnienie, stymulację wydzielania endorfin, zmniejszenie poziomu hormonów stresu, skrócenie czasu pierwszego okresu porodu. Lista korzyści jest naprawdę długa.

PZ: Czy są jakieś zasady, którymi kierujecie się przy stosowaniu tej moetody?

M.O.: Hydroterapia obejmuje m.in. zażywanie ciepłych kąpieli w wannie. Temperatura wody powinna wynosić od 34 do 38°C. Woda w tym przedziale temperatur działa rozluźniająco i odprężająco, a przede wszystkim łagodzi ból. Alternatywą dla kąpieli w wannie jest korzystanie z prysznica poprzez polewanie ciała wodą. Strumień wody powinno kierować się na plecy bądź brzuch rodzącej. Przyniesie to ulgę podczas skurczów i poprawi krążenie krwi. Rodząca może używać piłki położniczej pod prysznicem lub kucać bądź opierać się o ścianę. Z prysznica można korzystać już na wczesnym etapie pierwszego okresu porodu. Optymalny czas immersji wodnej w celu osiągnięcia efektu analgezji wynosi 30 minut.

PZ: Podczas porodu mama może skorzystać również z przezskórnej stymulacji nerwów. Na czym polega metoda TENS?

A.K.: TENS, czyli przezskórna stymulacja elektryczna nerwów wykorzystująca prąd o małej częstotliwości. Umożliwia to specjalny aparat dostępny na sali porodowej, którego elektrody rozmieszczane są przez położną w określonych punktach na ciele rodzącej. Zazwyczaj jest to okolica lędźwiowa i krzyżowa. Rodząca ma możliwość dostosowania elektrostymulacji do indywidualnych potrzeb i jej progu bólowego, poprzez samodzielne ustawienie natężenia impulsów. TENS łagodzi bóle porodowe poprzez trzy mechanizmy: pierwszy - blokuje impuls nerwowy niosący informacje o bólu w trakcie skurczu mięśnia macicy. Jest to rodzaj „zmylenia” układu nerwowego, działający podobnie jak przy zastosowaniu ciepła, zimna, czy masażu dolnej części pleców. Drugi - stymuluje organizm do uwalniania endorfin.

Trzeci - pośrednio zwiększając poczucie kontroli, zmniejsza lęk u rodzących, co prowadzi do wolniejszego uwalniania hormonów stresu.

PZ: A co Panie myślą o aromaterapii?

Czy faktycznie może pomóc?

M.O.: Aromaterapia to metoda wykorzystująca lecznicze właściwości aromatów roślinnych w postaci olejków eterycznych. Są dwie podstawowe drogi wprowadzenia olejków. Pierwsza, przez skórę, czyli podczas wykonywania masażu, kompresu czy okładu. Druga, przez układ oddechowy, w postaci inhalacji lub rozproszenia aromatu w pomieszczeniu.

Należy pamiętać, że do zabiegów stosujemy wyłącznie naturalne oraz czyste substancje roślinne. Przeciwwskazane są olejki rozcieńczone i z dodatkiem składników syntetycznych. Zastosowanie odpowiednich olejków podczas akcji porodowej, szczególnie takich o działaniu relaksacyjnym i odprężającym, wpływa na zrównoważenie emocji, co pomaga zniwelować ból i zbędne napięcie. Takie działanie ma olejek z lawendy, melisy, drzewa sandałowego i różanego, cytrynowy, pomarańczowy. Kolejną zaletą stosowania aromaterapii podczas porodu jest jej wpływ na stan psychofizyczny. Dodatkowo poprawia koncentrację, przez co wspomaga proces prawidłowego oddychania. Co więcej, olejek z szałwi muszkatołowej w naturalny sposób pobudza czynność skurczową mięśnia macicy.

PZ: Która metoda w takim razie jest najlepsza?

A.K.: Musimy pamiętać, że odczucie bólu jest zawsze indywidualne. Dlatego w trakcie porodu najlepiej korzystać z różnych kombinacji powyższych metod. Sama rodząca decyduje, które z nich i jak długo chce stosować, a ciało szybko podpowie co przynosi mu największą ulgę, czyli możliwie najlepszy efekt przeciwbólowy.

PZ: A co możemy powiedzieć o farmakologicznych metodach łagodzenia bólu?

M.O.: Kiedy doznania bólowe są zbyt silne, istnieje możliwość zastosowania farmakologicznych metod. Wśród najczęściej stosowanych jest analgezja wziewna i znieczulenie zewnątrzoponowe. Analgezja wziewna to metoda, która polega na wdychaniu specjalnej mieszaniny gazów – 50% podtlenku azotu i 50% czystego tlenu. Jest podawana w butli z ustnikiem i działa w momencie wziewu. Gaz działa relaksująco, zmniejsza lęk, powoduje uczucie euforii. Efekt tego nie polega na ciągłym śmianiu się, ale poprawia kobiecie samopoczucie, daje niewielkie oszołomienie. Metoda ta może być stosowana w I, II, III okresie porodu. Nie zapewnia ona całkowitego uśmierzenia bólu porodowego, ale łagodzi jego odczucie.

PZ: Szpital PRO-FAMILIA oferuje rodzącym mamom znieczulenie zewnątrzoponowe podczas porodu. Czy ta metoda może być zastosowana w każdym przypadku?

A.K.: Decyzję o sposobie znieczulenia oraz możliwości przeprowadzenia procedury zawsze podejmuje lekarz anestezjolog wspólnie z prowadzącym poród lekarzem i położną. Rodzaj znieczulenia farmakologicznego jakie zastosuje lekarz zależy od wielu czynników, takich jak stan matki dziecka, przebieg porodu, dostępności poszczególnych metod i woli rodzącej. Znieczulenie zewnątrzoponowe należy do blokad centralnych, powoduje zniesienie bólu bądź jego zminimalizowanie przy jednoczesnej możliwości poruszania się. Jego zastosowanie jest możliwe tylko wtedy, gdy poród przebiega prawidłowo. Tą metodę stosuje się w pierwszej, aktywnej fazie porodu. Polega na wprowadzeniu przez anestezjologa plastikowego cewnika do struktur kręgosłupa i podanie leków miejscowo znieczulających. Kobieta czuje skurcze, ale są one niebolesne. Jest to na ogół bezpieczna metoda stosowana w trakcie porodu, jednak istnieje ryzyko rzadkich powikłań o których zawsze informuje lekarz anestezjolog w rozmowie z rodzącą. Rodzaj znieczulenia farmakologicznego, jaki zastosuje lekarz, zależy od wielu czynników, takich jak stan matki i dziecka, przebieg porodu, dostępności poszczególnych metod i woli rodzącej.