Fluids-2022-06

ENERGIE

ABB geeft goede voorbeeld in energiebesparing en CO2-reductie WATERZUIVERING

Britse vergistingstechnologie levert meer biogas en hoogwaardig slib op TRANSPORT & OPSLAG Tankwagens veilig afkoppelen met nieuw koppelstuk

WAT IS UW ENERGIEBEZUINIGINGSSTRATEGIE?

Energie is in korte tijd gespreksonderwerp nummer 1 geworden. Ging het vroeger bij een bezoek aan de klant over het weer, nu gaat het erover dat hartje herfst nog steeds de verwarming niet aan hoeft, zo warm en zonnig was het dit najaar. ‘Hoe gaat het met je energierekening’ in plaats van hoe gaat het met jou? Het kan verkeren. Energie houdt ons allen bezig. Wie heeft er geen familie of vrienden die hun maandtarief zagen exploderen? Ik ken mensen die de verwarming maar hebben uitgezet, die bij 16 graden en inmiddels bij 14 of 12 graden zitten, en de moed erin houden met een warme deken. Ook gaan mensen weer vaker naar kantoor, omdat dan thuis de verwarming uit kan of ze gaan uitgebreid douchen op de sportclub die daardoor in de financiële problemen komt. Andersom kan ook, op sommige kantoren is het zo koud, dat men gaat thuiswerken. Geen mens zag deze energiecrisis aankomen.

In de industrie zijn de consequenties groot, zeker voor de energieslurpers en voor bedrijven met veel verouderde installaties. Die waren bij de lage energieprijzen rendabel, maar kosten nu geld. Wie toevallig een jaar geleden een vast contract heeft afgesloten, is spekkoper, maar heel wat bedrijven in de procesindustrie moeten eraan geloven. Met name de zware industrie. Het aluminiumbedrijf Aldel in Delftzijl ging eind oktober failliet, het was al diverse keren gered, maar de torenhoge energielasten nekten de producent nu definitief. Hierdoor kwamen er 120 mensen op straat te staan.

De prijspiek in de energiecrisis lijkt nu wel bereikt, maar zelfs met de huidige daling blijft energie bijzonder duur. Het is de vraag of het ooit weer zo goedkoop wordt. Dat brengt me op het punt van energiebesparing. Er waren de afgelopen jaren weinig prikkels om hier fors in te investeren, de groene trendsetters in de markt daargelaten. Ze legden hun hele dag vol zonnepanelen, investeerden in warmteterugwinning, kochten de nieuwste meet- en regeltechniek in, zonder daar direct beter van te worden. De filantropen deden het ‘voor het klimaat’. Nu doen we het met zijn allen voor onze portemonnee. Ineens is een extreme bezuinigingsstrategie bittere noodzaak voor de procesindustrie. En daarbij haalbaar. Verdienden de benodigde investeringen zich tot voor kort niet of nauwelijks terug, nu is een investering in energiebezuiniging in no time terugverdiend. En laten we wel wezen, er is op energiebesparingsgebied zo veel laaghangend fruit in de industrie, waarmee tientallen procenten op het energieverbruik bespaard kan worden, dat het hoog tijd wordt hier werk van te maken. Hoeveel warmte gaat er niet ongebruikt naar buiten. Voor de producenten van warmtewisselaars zijn gouden tijden aangebroken. En natuurlijk voor wie in de waterstofeconomie zit. Wat is uw energiebezuinigingsstrategie? Laat het ons weten op: redactie@fluidsprocessing.nl ●

Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur

Fotografie:

Operator met AR bril bij een spuitgietmachine in de ABB-fabriek in Ede.

De operator staat bij een spuitgietmachine waarmee ABB blauwe hollewanddozen maakt. Hij draagt een AR-bril. “Augmented Reality is handig voor het afstellen van machines, maar ook voor troubleshooting en onderhoud”, legt site manager Ali-El-Abbassi uit. “De monteurs kunnen online meekijken.”

De fabriek voor elektrotechnische producten van ABB in Ede heeft grote inspanningen gepleegd op het gebied van energiebesparing en CO2-reductie. Duurzame elektrificatie is een van de speerpunten van ABB’s ‘Mission to Zero’, maar er liggen ook zonnepanelen op het dak, er is LED-verlichting en de fabriek gebruikt kunststof recyclaat om grijze inbouwdozen te maken. Het bedrijf deelt zijn vele leermomenten graag met andere bedrijven, om het voor hen makkelijker te maken om ook energie te besparen en minder CO2 uit te stoten.

Lees het artikel op pagina 10.

ABB bv Frankeneng 15 6716 AA Ede +31 (0)800 9103 contact.center@nl.abb.com www.new.abb.com/benelux

Fluids Processing is een uitgave van Proces Media bv

Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres

Proces Media

Marktplein 2 1421 AC Uithoorn +31 (0)297 22 3462 redactie@fluidsprocessing.nl

Hoofdredactie

Vincent Hentzepeter +31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl

08 WATERZUIVERING MEER BIOGAS MET ENGELSE VERGISTINGSTECHNOLOGIE

Royal HaskoningDHV gaat een door Anglian Water ontwikkelde HpHvergistingstechnologie wereldwijd vermarkten onder de naam Helea. Helea levert veel biogas op en de mogelijkheid om het resterende slib als meststof en bodemverbeteraar op landbouwgrond toe te passen. Hoewel die laatste toepassing in Nederland verboden is, ziet Director Bioresources René Noppeney ook hier kansen voor de technologie.

10 ENERGIE ABB HEEFT VOORTREKKERSROL IN ENERGIE- EN CO₂ BESPARING

De fabriek voor elektrotechnische producten van ABB in Ede biedt interessante handvatten voor andere bedrijven om werk te maken van energiebesparing en CO₂reductie. Het bedrijf schuwt niet zijn vele leermomenten te delen.

14 TRANSPORT & OPSLAG TANKWAGENKOPPELING MAAKT AFKOPPELEN VEILIGER EN ERGONOMISCHER

Het handmatige afkoppelen door de chauffeur/operator van tankwagenkoppelingen kan veiliger en gebruiksvriendelijker met een nieuw ontwikkeld mannelijk deel van de TW-koppeling.

18 PERSONEEL & OPLEIDING OPENING STARCKER FACTORY:

PRAKTIJKFABRIEK VOOR WERK-LEERSTUDENTEN

Starcker Factory, een initiatief van Flowfirm en Van Doren Engineers Veghel, is dit najaar officieel in gebruik genomen. Deze faciliteit biedt studenten, monteurs en zij-instromers de kans een vliegende start te maken in de procestechniek.

Eindredactie

Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Vormgeving

Frizzon bv, Arnhem

Met medewerking van: Leendert van der Ent, Marjan Hammink, Marco Vellinga

Druk Veldhuis Media, Meppel

Sales

Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl

Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

(Foto: ABB)

Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462

Abonnementsprijs 2023

Voor de Benelux: € 140 (excl. 9% btw).

Overig buitenland: op aanvraag.

Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Uitgever: Proces Media bv, 1421 AC Uithoorn © 2022, Proces Media bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever.

ISSN: 1874-7914

EENVOUDIG BESPAREN OP INDUSTRIEEL GAS

Uit een rapport van Berenschot, opgesteld in opdracht van Natuur & Milieu, blijkt dat de Nederlandse industrie met eenvoudige ingrepen zijn gasverbruik met 16% kan terugschroeven. Er zou structureel zo’n 1,5 miljard m3 aardgas bespaard kunnen worden, is de lezing. Dat is een besparingspotentieel dat gelijk staat aan het jaarlijkse gasverbruik van ruim 1,2 miljoen huishoudens. “Hier ligt een kans voor de korte termijn, zonder grote procesaanpassingen, die topprioriteit moet krijgen”, stelt de milieuorganisatie. Het rapport becijfert dat de industrie de sector is met het hoogste gasverbruik in Nederland, met zo’n 30% van het totaal. De chemische

industrie, en in het bijzonder de kunstmestproducenten, zijn daarbinnen grootverbruikers, blijkt uit de analyse van Berenschot. Er zijn diverse mogelijkheden om snel het aardgasverbruik van de industrie te verminderen, zonder dat ingrijpende aanpassingen in het productieproces nodig zijn. Bedrijven laten die kans nu vaak nog liggen en verzaken voor een belangrijk deel hun wettelijke energiebesparingsplicht, aldus de Stichting. Een aantal van deze relatief eenvoudige ingrepen zijn hergebruik van warmte en isolatiemaatregelen. Natuur & Milieu spreekt met betrekking tot energiebesparingsmogelijkheden van laaghangend fruit

dat voor het oprapen ligt. Een interessante is het hergebruik van warmte binnen de industrie dat nu veelal via schoorstenen en ventilatiesystemen naar buiten geblazen wordt. Natuur & Milieu wil geen vrijblijvendheid en pleit daarom voor een striktere energiebesparingsplicht met strengere normen. “Verleg daarbij de bewijslast naar de bedrijven zelf. Dat betekent dat alle maatregelen genomen moeten worden en dat een bedrijf zelf met argumenten moet komen wanneer het dit niet doet. Daarnaast helpt het als bedrijven kennis en best practices delen. De overheid kan dit faciliteren”, aldus Natuur & Milieu.

Industrieel gasverbruik kan met 16% omlaag volgens dit rapport van Berenschot gemaakt in opdracht van Natuur & Milieu. (Foto: Natuur & Milieu/Berenschot)

NORMERING WATERSTOFTRANSPORT DOOR KUNSTSTOFLEIDINGEN

De werkzaamheden voor de normering van kunststofleidingen – geschikt voor het transport van waterstof – zijn gestart. De ‘Normcommissie Transportleidingen’ gaat vaart zetten achter de ontwikkeling van een nationale norm voor het veilig transport van waterstof. Eind dit jaar moet de norm voor 80% vorm gekregen hebben om de uiteindelijke conceptversie in de tweede helft van 2023 te publiceren. Haast is geboden, want verwacht wordt

dat de ontwikkeling en toepassing van dit type leidingen een vlucht gaat nemen en de leidingen door meerdere fabrikanten in verschillende varianten op de markt gebracht gaan worden. Qua toepassingsgebied heeft de norm voorlopig betrekking op leidingen van thermoplast met een interne versterkingslaag, geleverd op haspel. Daarnaast moet de leiding geschikt zijn voor transport van waterstof én transport van allerlei andere media.

ACHT WATERSTOFTANKSTATIONS IN NOORD-HOLLAND

In Noord-Holland moet een dekkend netwerk komen van minstens 8 waterstoftankstations voor zware voertuigen, zoals vrachtwagens, mobiele werktuigen en landbouwvoertuigen. Deze locaties worden ook economisch rendabel doordat ze de vraag naar waterstof stimuleren, staat te lezen in het convenant waterstof in zware mobiliteit, dat op 27 oktober door bijna 60 partijen is ondertekend in Haarlem. De komst van deze waterstofstations moet het kip-ei probleem doorbreken in de markt voor waterstofgevoede voertuigen. Zonder tankstations geen waterstofvoertuigen, zonder gebruikers geen klanten voor de stations. Duurzame waterstof kan een duurzaam alternatief zijn voor de mobiliteit van vrachtwagens, mobiele

werktuigen, landbouwvoertuigen en binnenvaart. Doordat ondernemers nu geen stappen durven nemen, komt de ontwikkeling van waterstof onvoldoende van de grond. Nu bijna 60 partijen willen toewerken naar een dekkend netwerk van tankstations en voertuigen in Noord-Holland lijkt die patstelling doorbroken. De overstap naar waterstof biedt talloze kansen: gebruik van duurzame waterstof stoot niet alleen minder CO₂ uit dan het gebruik van fossiele brandstoffen, het draagt ook bij aan een schonere lucht, omdat dit reukloze gas minder fijnstof en stikstof uitstoot. Dat zorgt voor een gezondere leefomgeving. Verder levert de overgang naar waterstof nieuwe banen op, in de techniek én in de wetenschap.

Kunststofleidingen voor het transport van waterstof. (Foto: NEN)

Ontwerptekening van een waterstoftankstation, waarvan er in Noord-Holland 8 moeten komen. (Beeld: Provincie Noord-Holland)

NIEUWE INTERNATIONALE NORM WATERSTANDSMETING

Norm NEN-EN-ISO 4373:2022 voor het meten van het waterpeil in open wateren (zee, rivieren en meren) is onder Nederlandse projectleiding herzien en nu bij NEN verkrijgbaar. Waterstandsmetingen zijn onder andere van belang voor het beheersen van de waterveiligheid, het bedienen van waterschapskunstwerken, zoals sluizen en stuwen, de begeleiding van de scheepvaart, en het

omgaan met periodes van langdurige droogte. De grootste verschillen met de oude norm uit 2008 zijn een prominentere en meer gedetailleerde beschrijving van moderne technieken, zoals radar; het benadrukken van het belang van de koppeling van waterstandsmetingen aan een hoogtereferentie (bijvoorbeeld NAP); en correctie van fouten die in de voorgaande versie stonden.

PROEFFABRIEK VOOR VERWAARDEN LIGNINE

COLUMN

FOUTLOOS MONSTERNAMEPROCES

Wist je dat ruim 90% van de procesverstoringen komt door menselijk handelen? Dit vertelde Jort Holtrop van TWI company me. Hij helpt industriële bedrijven (o.a. binnen de voedingsmiddelenindustrie) door het standaardiseren van trainingen voor (nieuwe) medewerkers, zodat alle procesmedewerkers altijd op dezelfde manier worden getraind (ongeacht door wie de training wordt gegeven). Het doel is zo veiligheid, kwaliteit en output van bedrijven te verbeteren en alle medewerkers snel op hetzelfde werk- en kennisniveau te krijgen.

De TWI-methodiek (Training Within Industry) steunt o.a. op de volgende pilaren:

• TWI-coaching stelt medewerkers in staat handelingen en taken te begrijpen en foutloos uit te voeren.

• TWI zorgt ervoor dat medewerkers een taak kunnen uitleggen aan de trainer vanuit wat ze doen, hoe ze het doen en waarom ze dat doen.

• De TWI-trainingsmethode gaat uit van het principe dat procesverbeteringen niet het gevolg zijn van sneller werken, maar berusten op het weglaten van onnodige handelingen en taken.

• De optimale werkwijze ontdek je alleen door zelf aanwezig te zijn. Een goede TWI-trainer trekt dus de werkschoenen aan en gaat met operators mee de vloer op.

• Er bestaan geen slechte medewerkers, wel slecht getrainde medewerkers. Als de medewerker het niet heeft begrepen, heeft de trainer het niet goed uitgelegd.

VITO gaat samen met technologiepartner Worley Belgium een proef doen voor de productie van lignine-gebaseerde bio-aromaten. De proefinstallatie genaamd ‘LignoValue Pilot’ werd door Vito ontworpen en gebouwd door het Nederlandse installatiebureau Zeto. De installatie in het Belgische Mol werd in oktober 2022 officieel geopend en is nu klaar voor onderzoek. De pilot plant kan dagelijks meer dan 100 kg innovatieve bio-aromaten produceren in een continuproces. Dat is voldoende schaalgrootte om resultaten later naar een industriële applicatie te kunnen vertalen. Voor de winning van de bio-aromaten wordt het lignine in een oplosmiddel gedrenkt en met hulp van een katalysator en waterstof verknipt tot kleinere chemische bouwstenen. De lijn is flexibel opgebouwd om eenvoudig aanpassingen door te kunnen voeren om zo precies die bio-aromatische fracties te produceren waar de markt om vraagt. Grotere doel is het bouwen en exploiteren van een demo-installatie

in Vlaanderen voor de conversie van lignine naar biogebaseerde, functionele aromaten en de ontwikkeling van een op lignine gebaseerde waardeketen van nieuwe chemicaliën. Dit als duurzaam alternatief voor vergelijkbare bouwstenen uit de (petro)chemie. Lignine komt massaal vrij als nevenstroom van bijvoorbeeld de pulp- en papierindustrie. Het grootste gedeelte van die lignine wordt momenteel verbrand en dus thermisch gerecycled voor energieopwekking. Feitelijk is de grondstof hiervoor te waardevol, gezien de vele toepassingen als bio-aromaten en de potentie om de chemie te vergroenen. Daarbij heeft lignine interessante eigenschappen, zoals stabiliteit, stijfheid, verbeterde krasbestendigheid, antibacteriële en antimicrobiële eigenschappen, waterdichtheid, verhoogde UV-bescherming, anti-oxidatieve eigenschappen, hechting, en thermische weerstand. Al deze eigenschappen bezit lignine van nature dankzij zijn unieke chemische structuur.

Het onder de knie krijgen van het monsternameproces past perfect bij de aanpak van TWI company. Een verkeerd uitgevoerde monstername kan leiden tot de afkeur van een volledige batch. Dit brengt uiteraard hoge kosten met zich mee. Ook het stopzetten van een productieproces draagt niet bij aan een efficiënt proces. Je kunt stilstand en onverwachte kosten voorkomen met de juiste monsternamekranen, die op de juiste manier zijn geïnstalleerd. Maar daarnaast moeten alle medewerkers op dezelfde manier het monsternameproces uitvoeren en natuurlijk de monsternamekranen correct reinigen. Over het implementeren van de TWImethode in het monsternameproces organiseert Hitma voorjaar 2023 een webinar samen met TWI company.

Amy van der Heide Monsternamespecialist voedingsmiddelenindustrie bij Hitma

TAAKGROEP ECOTOXICITEIT

NEN gaat een nieuwe taakgroep oprichten voor het opstellen van normen en richtlijnen op het gebied van ecotoxiciteit en bioassays voor het testen van de schadelijkheid van milieugevaarlijke stoffen op onder meer waterorganismen. NEN stelt dat het onderwerp steeds meer aandacht krijgt op Europees en internationaal niveau. Ecotoxiciteit zegt iets over de mate van schadelijkheid van een stof voor het milieu en de organismen die daarin leven.

In Nederland is nog weinig aandacht aan dit thema besteed. Dat wordt tijd, want door tijdig schadelijke stoffen in het milieu te detecteren kunnen problemen beter aangepakt of zelfs voorkomen worden. Het meten van de ecotoxiciteit van een stof wordt onder andere gedaan door middel van bioassays. Bij deze methodiek wordt gebruik gemaakt van levend materiaal, zoals algen, bacteriën of (on)gewervelden om schadelijke stoffen te detecteren.

Flesjes met hernieuwbare bio-aromaten gewonnen uit ligninehoudende reststromen. (Foto: VITO)

MEER BIOGAS MET ENGELSE VERGISTINGSTECHNOLOGIE

Royal HaskoningDHV gaat een door Anglian Water ontwikkelde HpH-vergistingstechnologie wereldwijd vermarkten onder de naam Helea. Helea levert veel biogas op en de mogelijkheid om het resterende slib als meststof en bodemverbeteraar op landbouwgrond toe te passen. Hoewel die laatste toepassing in Nederland verboden is, ziet Director Bioresources René Noppeney ook hier kansen voor de technologie.

Royal HaskoningDHV is er in betrekkelijk korte tijd in geslaagd om wereldwijd honderd installaties van de afvalwaterzuiveringstechnologie Nereda te verkopen – van de VS tot Zuid-Afrika,

Brazilië en Zweden. Eén van de kopers was Anglian Water. Het private Britse drinkwateren afvalwaterzuiveringsbedrijf ziet Royal HaskoningDHV daarom als een goede partner

voor het wereldwijd vermarkten van zijn eigen HpH-vergistingstechnologie. HpH staat voor Hydrolysis, Pasteurisation en Heating. Zoals de naam al aangeeft, bestaat het proces uit drie

Helea installatie bij Cliff Quay.

ton slib levert via Helea voor 2,5 MWh aan groen gas op’

stappen: hydrolyse, pasteurisatie en verhitting. Hydrolyse is de splitsing van een chemische verbinding onder opname van een watermolecuul. Dit de-polymerisatieproces maakt onder andere onderdeel uit van de spijsvertering bij mens en dier. Pasteurisatie dient, net als bij voedingsmiddelen, om ziektekiemen in het product uit te schakelen. Tijdens de derde stap, de verhitting, wordt het biogas gevormd.

PARTNERSCHAP

De samenwerking tussen Royal HaskoningDHV en Anglian Water is gericht op het gezamenlijk vermarkten en verder optimaliseren van de technologie. Omdat een deel van de opbrengst per verkochte installatie naar Anglian Water gaat, hebben beide partners baat bij voortdurende verbetering. “De technologie past uitstekend in ons pakket”, licht Noppeney het belang voor Royal HaskoningDHV toe. “De Helea-technologie kan als voorbehandeling dienen voor verdere vergisting met onze Ephyra lage-temperatuur vergistingstechnologie. Die technologie wil Anglian Water trouwens ook toe gaan passen. Dat is het mooie: beide technologieën hebben zich in de praktijk al uitgebreid bewezen.”

RIOOLSLIB

Omdat de Helea- of HpH technologie gebruik maakt van pasteurisatie en in die stap alle ziektekiemen uitschakelt, mag het rioolslib in het Verenigd Koninkrijk als ‘bioclass A solid’ worden uitgereden over het land. In Nederland mag dat niet. Hier is slibverbranding bij wet voorgeschreven. Noppeney zegt daarover: “Mest mag wel het land op, maar rioolslib niet, zelfs niet na pasteurisatie. Dat is eigenlijk heel raar. Wij moeten slib verbranden, maar die verbranding van rioolslib is een hele kostbare manier om allerhande waardevolle stoffen te vernietigen.”

BIOGAS

In de derde processtap, verhitting, wordt het biogas gevormd. “Naast Helea is er nog een technologie voor biogaswinning: thermische druk hydrolyse. Die technologie wordt op dit moment in het Verenigd Koninkrijk het meest toegepast. Het verschil is, dat Helea bij een lagere temperatuur en niet onder hoge druk hoeft plaats te vinden. Dat betekent: goedkoper, veiliger en energieefficiënter.” Zeker in markten waar het uitrijden van het slib als eindproduct is toegestaan, is Helea te verkiezen, vindt Noppeney. “Anglian Water kan het weten, want het past beide technologieën in de praktijk toe. Ze hadden de thermische druk hydrolyse al in gebruik en vervolgens hebben ze die HpH-installaties ontwikkeld, die bij lagere druk werken en dus zuiniger zijn.”

KOSTENTECHNISCH INTERESSANT?

De recente ontwikkelingen in de energieprijzen zorgen ervoor dat Noppeney het sommetje ook gaat maken voor de markten waar het slib als eindproduct nog altijd moet worden verbrand, zoals Nederland. Noppeney: “Het volume aan slib dat uiteindelijk verbrand moet worden neemt door Helea alvast met enkele tientallen procenten af. Dat is belangrijk, want in de Nederlandse situatie gaat 70% van de totale kosten van afvalwaterbehandeling in een afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) in de ‘sliblijn’ zitten. De ‘waterlijn’ is slechts goed voor 30%. Een besparing op de sliblijn tikt in die zin dubbel aan.” In Groot-Brittannië bestrijkt Anglian Water een verzorgingsgebied dat vergelijkbaar is met Nederland. “Daar levert de technologie op vier zuiveringsinstallaties al voldoende biogas op voor 50.000 huishoudens”, weet Noppeney. “Op een totaal van ruim 8,5 miljoen huishoudens in Nederland zal de impact niet wereldschokkend zijn, maar met voldoende installaties telt het wel op.”

MILIEUWINST

“Een ton slib levert via Helea voor 2,5 MWh aan groen gas op”, aldus Noppeney. “Als het alternatief is om kolencentrales harder te laten draaien, is de milieuwinst in elk geval duidelijk. Het zou goed kunnen dat het er ook kostentechnisch helemaal niet verkeerd uitziet. Op dit moment weten we dat nog niet zeker. We gaan de som voor de toepassing in de Nederlandse situatie de komende tijd maken.” Voor het grootste deel van de wereld, waar uitrijden van slib als meststof wel is toegestaan, staat de economische haalbaarheid voor Royal HaskoningDHV in elk geval als een paal boven water.

●

‘Een

‘Het volume aan slib dat verbrand moet worden neemt door Helea met tientallen procenten af’

De Helea technologie heeft zich bij Anglian Water de afgelopen jaren in een direct vergelijk met de thermische-druk hydrolysetechnologie in de praktijk bewezen.

90-jarige fabriek bijna omgeturnd naar CO2-neutraal

ABB HEEFT VOORTREKKERSROL IN ENERGIE- EN CO2 BESPARING

De fabriek voor elektrotechnische producten van ABB in Ede biedt interessante handvatten voor andere bedrijven om werk te maken van energiebesparing en CO 2 -reductie. Het bedrijf schuwt niet zijn vele leermomenten te delen.

De rij parkeerplaatsen voor de fabriek spreekt boekdelen voor de ambities van het bedrijf: elke plek is voorzien van een laadpaal. Er is zelfs een snellader. Duurzame elektrificatie is een van de kernpunten van ABB’s ‘Mission to Zero’. De fabriek in Ede, waar jaarlijks miljoenen installatiedozen en duizenden verdeelkasten worden geproduceerd, vervult een bijzondere rol in het wereldwijde concern. Ze behoort tot de vier productielocaties

die de blauwdruk voor een CO₂-neutrale productie neer moeten leggen. Vóór 2030 wil ABB al zijn fabrieken volledig CO₂-neutraal maken. In Ede zijn al flinke slagen gemaakt en het bedrijf wil de geleerde lessen graag delen met de buitenwacht, zodat ook andere bedrijven er hun voordeel mee kunnen doen. Duurzaam ondernemen is immers een gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid, meent ABB.

Binnen in het kantoorgedeelte staat sitemanager Ali El-Abbassi klaar voor een rondleiding. Gedreven gaat hij voorop naar de aaneenschakeling van fabriekshallen op het 11.400 m2 grote bedrijfsterrein. In de verschillende hallen staan rijen spuitgietmachines, die elk een specifiek kunststof onderdeel maken. Uit een ervan floepen felblauwe hollewanddozen, die via een korte transportband in een palletkrat belanden. Verderop bij een assemblagelijn zijn drie robots in de weer met het in elkaar zetten van zo’n wanddoos. Een operator maakt met een smartphone nauwgezet beelden van de handelingen op een andere machine. Een andere operator draagt een AR-bril. “Augmented Reality is handig voor het afstellen van machines, maar ook voor troubleshooting en onderhoud”,

Ali-El-Abbassi site manager van ABB Ede, bij de spuitgietmachine met geautomatiseerde productdropping, waardoor geen transportband meer nodig is.

legt El-Abbassi uit. “De monteurs kunnen online meekijken.” Volle palletkratten gaan op robotkarretjes naar een centrale opslag. Van daaruit gaan de kratten op vorkheftrucks het magazijn in. In een volgende hal zijn medewerkers druk om met hun elektrische schroefmachine een kabeldoos in elkaar te zetten. “Kwaliteit uit eigen land,”, beklemtoont El-Abbassi. In de werkruimte ernaast van de technische dienst staan robuuste oude bankwerkmachines en ook moderne apparaten, zoals een 3D-printer. De matrijzen van de spuitgietmachines liggen uitgestald voor een kleine ‘APK’ na een batchwisseling.

VERDUURZAMING

De verduurzaming voltrekt zich in alle geledingen van de fabriek. Op de daken van de gebouwen liggen in totaal 1.250 zonnepanelen (capaciteit: 213 MWh, goed voor 7% van het energiegebruik), op het verouderde dak van de fabriekshallen na, “maar daar studeren we nog op”, zegt El-Abbassi. “Mogelijk gaan we verbouwen, maar we hebben nog geen concrete plannen.” Het vervangen van de verlichting door LED en DALI-aansturing

scheelt jaarlijks 85 MWh. Ook circulariteit is een thema, en draagt eveneens bij aan CO₂-reductie. El-Abbassi laat een grijze inbouwdoos volledig van recyclaat zien. De korreltjes liggen verderop in manshoge bigbags klaar, om via een leidingcircuit aan het plafond van de fabriek naar de spuitgietmachines te stromen. Een kwart van de producten die de fabriek verlaten, bestaat uit gerecyclede grondstoffen. Doel is het afval en productieuitval omlaag te brengen naar 2,5%, nu nog maandelijks 4,9% (een jaar eerder nog 5,2%).

PRODUCTIEPROCES

Ook het productieproces zelf heeft de nodige ingrepen ondergaan. Zo is bij de 48 spuitgietmachines de hydraulische aandrijving ingeruild voor een elektrische, wat volgens het bedrijf een besparing van 75% per kilo product heeft opgeleverd. Bij elk van de machines hangt een kast met een energiemeter, niet alleen bij de spuitgietmachines, ook bij 27 andere machines, zoals randapparatuur. Noblesse oblige, als technologiebedrijf maakt ABB in de fabriek in Ede volop gebruik van de eigen automatiseringsproducten voor energiemanage-

Leerpunten ABB

• Stel een projectmanager aan die verantwoordelijk is voor de transformatie

• Geef ruimte en tools om uitdagingen te overwinnen

• Zorg voor een aanspreekpunt in de organisatie

• Gebruik een managementinformatiesysteem

• Wees open in de communicatie en houdt aandacht voor de mindset van medewerkers

• Ga gewoon meteen van start en maak er vooral geen eindeloze academische exercitie van

ment en -monitoring en ondersteunende sturingstechnologie. Softwareproducten die het bedrijf ook aan klanten levert. Dit slimme vernuft maakte het volgens het bedrijf mogelijk het energiegebruik van de fabriek in Ede met 30% terug te dringen. Een van de eyeopeners die dankzij energiemonitoring in beeld kwam, was dat de koeling van de spuitmachines gerust een paar graden hoger kon. “Dat scheelde enorm in stroomverbruik”, zegt ElAbbassi. “Het is natuurlijk mooi dat we over deze technologie beschikken, maar het gaat uiteindelijk

‘Betrekken van het eigen personeel is het allerbelangrijkst om energiebesparing te realiseren: iedereen moet zich bewust zijn van de noodzaak’

Geëlektrificeerde spuitgietmachine

van viskeuze producten Kelstream

Inline koelen of verwarmen PRODUCTEN Soepen en sauzen Confectionary/Zoetwaren Fruit Zuivel Food

Volledige oppervlak wordt continu geschraapt om verbranding of productophoping te voorkomen

Twee warmteoverdrachtsoppervlakken in één machine zorgen voor zeer efficiënte warmteoverdracht

Hygiënische lipseal afdichting

POWDER TO THE PEOPLE

• Meer dan 900 varianten beschikbaar

• Proces-specifieke materialen

• Lange levensduur

• Eenvoudige reiniging en onderhoud

• Hoge drukbestendigheid

• Korte levertijden

• Compatibel met bestaande installaties

www.lechler-sproeiers.nl

om de oplossing. Daar komt veel meer bij kijken dan een monitoring- en beheerssysteem voor je energiegebruik. Het is ook niet onze intentie om te laten zien hoe geweldig we zijn, maar om aan te tonen wat er allemaal mogelijk is. Het betrekken van het eigen personeel is het allerbelangrijkst om energiebesparing te realiseren. Iedereen moet zich bewust zijn van de noodzaak. We willen iedereen stimuleren om mee te doen, ook privé. Het begint en eindigt met je mensen.”

WERKOVERLEG

Dat er op de werkvloer prima ideeën ontstaan, komt naar voren bij een spuitgietmachine met een geautomatiseerd droppingsysteem. In plaats van op een transportband valt het vers gegoten kunststof product door de zwaartekracht in het palletkrat eronder. “Het is nog een proef”, licht El-Abbassi toe, “maar als we hiermee alle transportbanden overbodig maken, brengen we de energieconsumptie weer een stap verder terug. Het basisidee hiervoor hebben onze operators zelf bedacht.” Dit soort nieuwe inzichten ontstaat volgens El-Abbassi vaak in het dagelijkse werkoverleg, dat het bedrijf heeft ingericht volgens Six Sigma-managementprincipes. Alle medewerkers van de dag – operators en technische dienst – zijn dan aanwezig. Niet alleen de kwaliteitszorg rond de productie, maar ook andere verbeteringsopties komen aan bod. De fabriek heeft verder een ‘Future Factory Team’, dat regelmatig bijeenkomt om nieuwe verduurzamingsopties af te pellen.

NIET IN JE EENTJE

De fabriek in Ede is nu anderhalf jaar bezig en er is veel kennis en ervaring opgedaan, aldus ElAbbassi. “Het ombouwen van een 90 jaar oude fabriek met hoogst energie-inefficiënte gebouwen is een ingrijpend proces en de business moet in de tussentijd doorgaan. De bedrijfsvoering mag er niet onder lijden.” Volledig nul is de CO₂-uitstoot nog niet. Jaarlijks is 80.000 m3 gas nodig, wat gecompenseerd wordt door certificaten van een windmolenpark in de VS. Volgend jaar hoopt het bedrijf een warmtekoudeopslag-systeem (WKO) in te kunnen richten, dat de restwarmte van de spuitmachines ondergronds opslaat voor verwarming in de winter. Eind 2024 is de fabriek dan volledig gasvrij en dankzij de inzet van groene elektriciteit volledig zelfstandig CO₂-neutraal. De vergunningaanvraag voor de WKO loopt, maar de procedure

verloopt minder snel dan gehoopt, omdat de provincie mankracht tekort komt. Het illustreert dat ABB, ondanks alle technische kennis die het in huis heeft, niet zonder de medewerking van andere partijen kan. “Energiebesparing realiseer je niet in je eentje”, zegt El-Abbassi, “ook ons lukt dat niet. Als bedrijf opereer je in een productketen van toeleveranciers en afnemers. Ook de overheid is een belangrijke partner. Je kunt immers tegen allerlei wetgeving aanlopen. Niet alleen tijdrovende procedures, er zijn ook wettelijke verplichtingen

om energiebesparende maatregelen te treffen. Ook praten we met de directe omgeving. Hiernaast zit bijvoorbeeld een vervoersbedrijf dat voor het opladen van zijn elektrische bussen een groot transformatorstation heeft gebouwd. Wij willen ons verouderde trafostation aanpakken, misschien liggen er mogelijkheden in samenwerking. En er zijn nog meer energie-intensieve bedrijven op ons bedrijvenpark. We hebben elkaar meer te bieden dan we wellicht denken, en niemand heeft alle kennis in huis.” ●

‘Het is niet onze intentie om te laten zien hoe geweldig we zijn, maar wat er allemaal mogelijk is’

Energiemonitoringsysteem bij een spuitgietmachine.

NIEUWE TANKWAGENKOPPELING MA EN ERGONOMISCHER

Het handmatige afkoppelen door de chauffeur/operator van tankwagenkoppelingen kan veiliger en gebruiksvriendelijker met een nieuw ontwikkeld mannelijk deel van de TW-koppeling.

De afgrendelhefboom bij TW-koppelingen met een niet-symmetrisch systeem zorgt ervoor dat ze ook bij trillingen vergrendeld blijven. Daarom wordt deze robuuste verbinding vaak gebruikt voor het lossen van tankwagens die aardolie, vloeistoffen, mengvoeders en bulkgoederen vervoeren. Een veilige koppeling bij transport is zo gegarandeerd, maar hoe zit dat met het afkoppelen?

TERUGSLAG

Een bekend risico is een eventuele terugslag. Zeer gevaarlijk, maar vraag willekeurige tankwagenchauffeurs of ze dat ooit hebben meegemaakt, en ze antwoorden ontkennend. Er lijkt een taboe op te rusten. “Dat is ook wat wij in gesprekken horen. Maar bij doorvragen vertelde een oud-chauffeur over een bijna-ongeval waarbij hij ternauwernood wist te voorkomen dat hij 8 meter naar beneden viel. Hij kreeg een terugslag bij het ontkoppelen,” zo weet Terry Hout, samen met Rik Metselaar initiatiefnemers van Safe2Atmos, gespecialiseerd

in het veilig ontkoppelen van een TW-koppeling, zelfs als het systeem onder druk staat. “Vervolgens keken we samen bij zijn tankwagen om een dop te verwijderen, maar zag hij net op tijd dat er een kraantje nog niet dicht stond waardoor er nog druk in het systeem aanwezig was. Onze nieuwe koppeling kan zo’n situatie niet voorkomen, maar als het gebeurt, zijn de gevolgen nihil. Onlangs hebben we nog een ongeval meegemaakt waarbij een vlinderklep niet goed afdichtte, en er tijdens het ontkoppelen een dop door de aanwezige druk losschoot, met als gevolg een gebroken hand bij de chauffeur.”

STOPSECTIE

Een standaard TW-koppeling past via het vrouwelijke aansluitstuk met grendel, ring en hendel perfect op het mannelijke deel. Twee klauwen zorgen bij het verdraaien van de grendelring voor een vaste en lekvrije verbinding. De Safe2Atmoskoppeling kent door zijn ontwerp tijdens de ontkoppelingsfase geen terugslageffect. Doordat het niet nodig is om de slang vast te houden, heeft de chauffeur bovendien de handen vrij en hoeft ook niet in de beruchte vuurlinie te staan. Met de nieuwe koppeling is een tik tegen de hendel

genoeg: de nieuwe koppeling schiet vervolgens eerst in de gepatenteerde stopsectie, zodat de aansluiting plus slang in de vergrendeling blijft hangen, beheerst kan ontluchten en niet weg kan schieten. Dit komt door een relatief eenvoudig beveiligingslabyrint, dat de veiligheidskern vormt van de koppeling.

JUTTEREN

De S2A tankwagenkoppeling is bestand tegen een druk van 16 bar; hij kan zelfs onder druk veilig afgekoppeld worden.

Om een standaard TW-koppeling te ontluchten gebruiken chauffeurs soms als handigheidje de ‘jutter’-methode, waarbij de koppeling enigszins gelost wordt en de slang heen en weer wordt gehaald waardoor de lucht kan ontsnappen. Hout illustreert: “Dat jutteren hoeft niet meer. Je kan de koppeling nu dus ook niet meer in je gezicht krijgen, wat in het verleden wel gebeurd is.” De koppeling kan daardoor ook minder snel op de

‘Jutteren om de druk eraf te halen hoeft niet meer’

AKT AFKOPPELEN VEILIGER

grond stuiteren en heeft daardoor een langere levensduur.

RVS 3D-PRINT

De nieuwe S2A-koppeling werd stap voor stap ontwikkeld. Vanuit het basisidee werden berekeningen en plastic 3D-printmodellen gemaakt. Toen deze de lage druktesten wisten te doorstaan en hun werking aantoonden, werd een 3D-geprinte uitvoering in RVS gemaakt. “Hoewel dat vrij kostbaar was, wisten we dat we hiermee konden doorontwikkelen om hogere drukken te gaan testen,” vertelt Hout. Want ondanks dat tijdens de

ontkoppelingsfase het systeem niet onder druk zou mogen staan, werd dat wel speerpunt van het ontwerp. Metselaar: “Eigenlijk moet zo’n systeem drukloos zijn, maar om te laten zien dat onze koppeling beter werkt onder gevaarlijke omstandigheden hebben we er druk op gezet. Het kan zomaar zijn dat iemand een kraantje niet heeft omgehaald en er nog 4 bar op staat. Ook kan er sprake zijn van een proces- of installatiefout.”

ERGONOMIE

Doordat de ontkoppelingsfase in twee delen gesplitst wordt, betekent dit ook extra ergonomi-

sche winst voor de chauffeur/operator. Het is niet langer nodig om de relatief complexe beweging te maken om de slang op te vangen, aangezien deze tijdelijk in de vergrendeling vast zit. Na deze tussenstap van ontluchting heeft de chauffeur de handen vrij om, zonder extra sleutel, in alle veiligheid definitief te ontkoppelen. Opgeteld maakt een tankwagenchauffeur deze complexe beweging, die op langere termijn ergonomisch belastend kan zijn, oneindig vaak.

De koppelingen zijn leverbaar in RVS 316 en messing in 2-, 3- en 4-duims maten in een uitvoering met pilaar en schroefdraad en zijn één op één te vervangen. Ze kunnen een werkdruk aan van 16 bar en voldoen aan de afmetingen en eisen van de NEN EN 14420-norm. De prijs ligt nagenoeg gelijk aan de huidige mannelijke TW-koppeling. ●

‘Het ontwerp van de Safe2Atmos-koppeling voorkomt het terugslageffect’

Rik Metstelaar (l) en Terry Hout, initiatiefnemers van Safe2Atmos.

Heleon Group staat voor synergie in hoogwaardige procescomponenten voor de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie.

Gebr. Rieger uit Aalen Duitsland produceert al meer dan een eeuw RVS afsluiters. Heleon Group werkt al tientallen jaren samen en heeft o.a. aseptische meerweg-, dubbelzitting-, monsternameen veiligheidsventielen in het programma. De robuuste bouwwijze beperkt vervormingen van het ventielhuis bij krachten veroorzaakt door het leidingwerk. Hierdoor is de afdichting zeer betrouwbaar, zijn de afsluiters eenvoudig te reinigen en is er sprake van een lange levensduur. De ventielen zijn beproefd door onder andere: TUV, EHEDG en 3A en in praktisch alle uitvoeringen en aansluitingen leverbaar. Graag denken we met u mee en ontwikkelen samen met u de meest effectieve toepassingen en oplossingen. Ontdek de kracht van Heleon Group.

Heleon Group Holstaal BV Vierlinghstraat 10 4251 LC Werkendam Nederland Tel: (+31) 183-679860 www.heleon-group.com

Roestvaststalen buizen en fittingen - sanitaire koppelingen - afsluiters - slangen - filters en andere armaturen voor de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie

AIRTEC PNEUMATIC ENGINEERING BV, AL 30 JAAR UW SPECIALIST VOOR PNEUMATIEK, VACUÜM- & AFSLUITTECHNIEK

Naast het grote aanbod producten aan pneumatiek ventielen, cilinders en accessoires, beschikt Airtec Pneumatic Engineering over een breed assortiment van afsluiters. Het leveringspakket omvat onder andere: standaard kogelkranen, tailor made kogelkranen, vlinderkleppen, wafer type-, LUG type-, geflensde-vlinderkleppen, standaard afdich-

tingen als NBR, FKM, EPDM, Teflon, witte EPDM voor voedingsmiddelen, etc.

Om de afsluiters te kunnen bedienen zijn er diverse opties zoals actuators, pneumatischof elektrisch-, zoals u wellicht uit de foto kunt opmaken is er voor iedere toepassing de juiste combinatie leverbaar.

voor een juiste combinatie

MESKANT AFSLUITERS

Al jaren heeft Airtec de hoogwaardige meskant afsluiters van Watergates in haar assortiment. Deze meskant-afsluiters, van DN050 t/m DN1200, kunnen zowel pneumatisch-, handwiel-, hydraulisch- en/of elektrisch bediend worden.

De behuizingen kunnen uni- of bi-directioneel worden uitgevoerd.

Kenmerkend voor de meskant afsluiters is het kevlar-koord in de pakking-bus. Door gebruik te maken van kevlar geeft deze afdichting een drie tot vier keer langere standtijd. ●

Uitvoering met pneumatische of elektrische actuators zorgen

700 mensen bezoeken limonadefabriek in Veghel

OPENING STARCKER FACTORY: PRAK WERK-LEERSTUDENTEN

Starcker Factory, een initiatief van Flowfirm en Van Doren Engineers Veghel, is dit najaar officieel in gebruik genomen. Deze faciliteit biedt studenten, monteurs en zij-instromers de kans een vliegende start te maken in de procestechniek.

Met een druk op de rode knop opende wethouder Jan Goijaarts van de gemeente Meierijstad op 4 november 2022 Starcker Factory met de woorden: “Door op deze plek de brug te slaan tussen het onderwijs en het bedrijfsleven, sluiten onderwijs en arbeidsmarkt nog beter op elkaar aan.” De open dag die volgde was een groot succes. Zo’n zevenhonderd mensen bezochten de innovatieve limonadefabriek aan de Doornhoek in Veghel, waar werk-leerstudenten hun kennis in de praktijk kunnen gaan brengen.

ZURE MATTEN-LIMO

Tijdens de open dag waren er georganiseerde rondleidingen, technische demonstraties, een foodcorner en een springkussen voor de kleintjes. Academy Manager Jan Klein Hulze: “We zijn erg blij met de aandacht voor ons initiatief. Niemand ging met lege handen naar huis; voor iedere bezoeker stond er een flesje limonade met de bijzondere smaak van zure matten klaar, een eigen recept van Starcker Factory.”

AANMELDINGEN

De komende periode treft het team van Starcker Factory de voorbereidingen voor de werk-leertrajecten die in maart 2023 van start gaan. Hierbij ligt de focus op elektrotechniek en werktuigbouwkunde. Klein Hulze: “We hebben al diverse aanmeldingen. Ik weet zeker dat door afgelopen weekend de interesse van nog meer mensen gewekt is. Motivatie staat in onze trajecten voorop. Verder is een vmbo-diploma voldoende om in te stappen.”

INTERESSE IN DE STARCKER FACTORY?

Aanmelden voor de vakopleiding kan via www.starckerfactory.nl of neem contact op met Jan Klein Hulze via 06 - 45 49 48 84 of info@starckerfactory.nl. ●

Tijdens de rondleidingen ook aandacht voor hygiënische procesvoering, met achterin een CIP-installatie voor ‘Cleaning in Place’.

Jeugdig enthousiasme van ouders tijdens de open dag die zo’n 700 belangstellenden trok.

TIJKFABRIEK VOOR

Met een druk op de rode knop opende wethouder Jan Goijaarts van de gemeente Meierijstad op 4 november 2022 de Starcker Factory.

Bovenaanzicht van de leer-werk-limonadefabriek met op de voorgrond een vuller.

FLUIDS PROCESSING WORLD

AMSTERDAM, NEDERLAND

Nieuwe technische topman Nouryon

Nouryon heeft Philip Clark benoemd tot hoofd technologie. Bij de speciaalchemiefabrikant, de voormalige chemietak van AkzoNobel, wordt Clark verantwoordelijk voor de wereldwijde, strategische beslissingen in technologie en innovatiekoers in het kader van duurzaamheidsdoelstellingen en groeiambities van het bedrijf. Clark is afkomstig van 3M, waar hij vice-voorzitter was en technisch directeur voor de 3M automobiel- en luchtvaartdivisie. ●

DÜSSELDORF, DUITSLAND

Terugblik Valve World Expo

Na vier jaar afwezigheid was er rond de decembermaandwissel weer een Valve World Expo. Het evenement haalde met 7.300 bezoekers lang niet de 12.000 van 2018, maar dat is post-corona voor vrijwel alle grote beurzen het geval. 388 exposanten uit 29 landen presenteerden gedurende 3 dagen op 12.000 m2 de nieuwste ontwikkelingen in machines, installaties, componenten, systemen en pompen. Zo’n 400 belangstellenden togen naar de internationale Valve World Conference die parallel aan de beurs plaatshad, goed voor circa 70 lezingen, seminars en workshops. De volgende editie van Valve World Expo vindt plaats van 3 t/m 5 december 2024. ●

WALDKRAIBURG, DUITSLAND

Pompleverancier consolideert

De eerste medewerkers van Netzsch Pompen & Systemen hebben hun intrek genomen in de Netzsch Campus. Op 11.000 m2 bevinden zich een productie- en montagehal en een op het dak gebouwd kantorencomplex. De campus biedt grote, moderne ruimtes, diverse werkplekken, en een grote kantine, zodat medewerkers gemakkelijk met elkaar in contact komen. Netzsch heeft de centralisatie aangegrepen om alle bestaande processen te optimaliseren en zo efficiënter te opereren en doorloopen levertijden te verkorten. Tegen april 2023 zullen de resterende 650 medewerkers hun intrek hebben genomen in de nieuwe campus. ●

OSLO, NOORWEGEN

Pyrolyse-apparatuur voor het ReSolute-project

De Noorse Circa Groep heeft een pyrolyse-installatie van Valmet gekocht voor zijn ReSolute-project in Noordoost-Frankrijk. Het is de bedoeling hier duurzame biochemicaliën te gaan produceren. Naast de technologie om onder zuurstofloze condities te verbranden levert Valmet een circulerende wervelbedketel (CFB) en een automatiseringssysteem voor de procesoptimalisatie. De ReSolute-fabriek zal per jaar 1.000 ton ‘Cyrene’ gaan produceren, een uit hernieuwbare grondstoffen gewonnen oplosmiddel. Het wordt gebruikt ter vervanging van oplosmiddelen uit de petrochemie. Doel is om in 2030 jaarlijks 80.000 ton Cyrene te fabriceren. De geleverde pyrolysator biedt een capaciteit van 2 ton droge stof per uur en produceert grondstof voor Circa’s destillatie- en hydrogeneringsproces. De fabriek kan in zijn eigen warmtebehoefte voorzien door toepassing van het pyrolyse-bijproduct ‘biochar’–een mengsel van koolstof en as uit verbrande biomassa – in de wervelbedketel. ●

DAR-ES-SALAAM, TANZANIA

Hypermoderne, energiezuinige sap-bottellijn

Het Tanzaniaanse Watercom investeert voor € 100 miljoen in twee PET-lijnen van KHS voor het bottelen van water, frisdrank en sap, en kiest opnieuw voor de technologie van deze systeemleverancier uit Dortmund. De bottelaar maakt door de dynamische, economische situatie met jaarlijkse groeipercentages van 5 tot 8% een snelle ontwikkeling door. Uitbreiding was daarom noodzakelijk. In 2017 installeerde KHS de eerste lijn voor water en koolzuurhoudende frisdranken met een capaciteit van 40.000 halve-literflessen per uur. De opstelling bevat behalve alle onderdelen die nodig zijn voor het blazen van de flessen, het vullen en etiketteren, ook een volautomatische palletiseermachine. Dat laatste is minder gebruikelijk in de Afrikaanse regio, waar dit of niet of met de hand gebeurt. De nieuwe lijnen zijn vrijwel identiek aan de oude, en ook geschikt voor sappen. In verband met de sappenlijn werd een tweede siroopkamer geïnstalleerd en een flash-pasteur voor houdbaarheidsverlenging. De nieuwste PET-lijn behoort tot de nieuwste generatie InnoPET Blomax Series V en biedt een intelligente procesregeling, nabij-infrarood (NIR)-verwarming en modulair ontwerp. Hij is ook een stuk zuiniger uitgevoerd dan de oudere lijn, waardoor het energie- en persluchtgebruik tot 40% lager uitvalt. ●

LUND, ZWEDEN Applicatie- en innovatiecentrum voor procesoptimalisatie

In Zweden biedt Alfa Laval Fluid Handling Application & Innovation Center de mogelijkheid productieprocessen uit te proberen onder vrijwel echte bedrijfsomstandigheden. Zo kan er proefondervindelijk gewerkt worden aan het optimaliseren van productieprocessen, verbeteren van recepturen, of het uittesten van nieuwe toepassingen. De voordelen zijn gevalideerde testresultaten, een hoger rendement door direct de juiste componenten te kiezen, lagere kapitaalinvesteringen, besparingen op energie en schoonmaakmiddelen, en veiligere producten. ● DUBAI,

VERENIGDE

ARABISCHE EMIRATEN

Tech-centrum voor de olieindustrie

Clariant heeft in het Dubai Science Park een hypermodern technologiecentrum geopend, waarmee het (petro)chemiebedrijf klanten in Europa, het MiddenOosten en Afrika (EMEA) gaat bedienen. Deskundigen uit de regio gaan technische ondersteuning bieden op het vlak van corrosiebeheer, vloeistofscheiding en stromingsoptimalisatie. Hiervoor zijn laboratoria ingericht. Eind oktober 2022 werd de beurs ADIPEC 2022 aangegrepen om het D3 programma te presenteren, een duurzaamheidsplan van Clariant Oil Services om corrosie en aanslag tegen te gaan. ●

(Advertorial)

NIEUWE BEDRIJFSSTRUCTUUR HITMA

Per 1 januari 2023 vormen Hitma UltraPure en Hitma Instrumentatie één bedrijf onder de naam Hitma bv. Vanaf die datum worden ook de zusterorganisaties ATAL en MW Instruments onderdeel van Hitma bv. Voor klanten verandert er weinig. De vaste contactpersonen blijven. Het Hitma-assortiment blijft ingedeeld in 10 disciplines, aangevuld met de producten en diensten van ATAL en MW Instruments. ATAL richt zich op de online verkoop van standalone (CO₂-)meters en

loggers via de webshop ATAL. nl. De overige ATAL-producten worden verkocht via de Hitmadiscipline ‘Dataregistratie’. Onder de handelsnaam MW Instruments worden handmeetapparatuur en gasdetectiesystemen (toegepast in de koeltechniek en ketelruimtes) verkocht en reparaties en kalibraties uitgevoerd.

Hitma

+31 (0)297 514 614 www.hitma.nl

MESKANT-AFSLUITERS

Airtec Pneumatic Engineering BV, al 30 jaar uw specialist voor afsluittechniek en pneumatiek. Een high-light in de afsluittechniek zijn de meskantafsluiters van DN050 t/m DN1200, pneumatisch-, handwiel-, hydraulischen/of elektrisch bediend. De behuizingen kunnen uni- of bi-directioneel

FRANK DIELISSEN MET PENSIOEN

Na 30 jaar betrokkenheid bij IVS gaat

Frank Dielissen per 1 januari 2023 met pensioen. In 1999 nam hij, samen met zijn compagnon en huidige directeur Hans den Otter, het bedrijf over van zijn vader Jo Dielissen. IVS is specialist op het gebied van stoomen vloeistofdosering. De taken van

Frank worden overgedragen aan Hein van de Ven, die samen met Hans den Otter de directie van IVS zal gaan vormen.

IVS

+31 (0)413 291 976 www.ivsdosingtechnology.com

OFFLINE ATEX OLIEFILTERS

RMF Systems heeft zijn assortiment uitgebreid met ATEX zone II-gecertificeerde Offline filters voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen. De filters verwijderen vaste verontreiniging, vrij en opgelost water, lak en slib. Als deze vaste deeltjes en watervervuiling in industriële smeermiddelen niet uitgefilterd worden, leidt dat tot uitval van apparatuur, stilstand van de lijn, en kosten. Met de ATEX oliefilters gaan apparatuur en olie 3 tot 7 keer zo lang mee. De AZ2-OLU serie is geschikt voor olievolumes tot 5.400 liter. Afhankelijk van de toepassing kan gekozen worden tussen radiale diepte filterelementen of glasvezel filterelementen. Het modulaire ontwerp maakt verschillende debieten mogelijk en is geschikt voor zowel permanente als mobiele filtratie. RMF Systems is een dochteronderneming van filtratiespecialist Des-Case Corporate.

Mobiele AZ2-OLU filtratie-unit, geschikt voor ATEX zone 2.

worden uitgevoerd. Kenmerkend voor de meskant afsluiters is het kevlarkoord in de pakking-bus voor een 3 tot 4 keer langere standtijd.

Airtec +31(0)578 627 866 www.airtec.nl

RMF Systems +31 (0)182 244 888 www.descase.com/rmf

MEMBRAANAFSLUITERS

VOOR DRINKWATER

Sisto Armaturen introduceert een nieuwe serie membraanafsluiters voor drinkwater. De SISTO-16RGAMaxXX afsluiters zijn voorzien van inwendige draadeinden, een rvs huis en een speciaal membraan voor drinkwater. Het huis is gemaakt van rvs AISI 1.4409, dat bestand is tegen gechloreerd water. Het huis heeft geen dode ruimtes waardoor zich geen afzettingen in de afsluiter kunnen vormen. De bouwgrootte varieert van nominale diameters Rp ½” tot 3”. Een ingekamerd en ondersteund membraan verlengt de levensduur en is ontworpen voor een druk van 16 bar. Het membraan is gemaakt EPDM/ W270 en voldoet aan de eisen van het Duitse Ministerie voor Milieu voor kunststof dat in contact komt met drinkwater (KTW-BWGL). Het temperatuurbereik van de afsluiters loopt van

Handbediende SISTO-16RGAMaXX drinkwaterafsluiter.

-10 °C tot + 90 °C. Daardoor is de serie ook zeer geschikt voor thermische desinfectie. De draadspindels voor de bediening van de afsluiters komen niet met het medium in aanraking. De spindelbescherming voorkomt verontreiniging van buitenaf en geeft tevens de positie van de afsluiter weer. Sisto Armaturen is onderdeel van de KSB groep.

KSB Nederland

+31 (0)20 407 9800 www.ksb.nl

Frank Dielissen van IVS.

IN DE KOMENDE NUMMERS

● Pyrolyse is een snel opkomende techniek om grondstoffen terug te winnen op hoge temperatuur onder zuurstofloze condities uit polymeerhoudende materialen. Wat zijn de laatste ontwikkelingen?

● Overstappen van gasgestookte naar elektrisch gestookte ketels? Dit is de terugverdientijd….

● Investeringen in de nieuwe generatie wasinstallaties verdienen zich verbazingwekkend snel terug door enorme energie- en waterbesparingen.

De volgende uitgave van Fluids Processing verschijnt op 14 maart 2023. Mis ‘m niet!

Voor meer cursussen en evenementen, zie www.fluidsprocessing.nl/events

21-23 maart 2023

Aqua Nederland

Gorinchem

Vakbeurs voor de watersector.Innovaties en producten op het gebied van waterbehandeling, watermanagement en watertechnologie. De beursvloer is onderverdeeld in vier segmenten: Afvalwater, Drinkwater, Proceswater en Stedelijk water & Rioolbeheer.

14 april 2023

Draadloos meten, registreren, bewaken in één cloudoplossing online

Webinar van een uur, georganiseerd door Hitma, over het MySirius-dataregistratiesysteem van fabrikant JRI. Draadloos temperatuur en luchtvochtigheid meten, registreren en realtime bewaken in de cloud. Voor het bewaken van koelkasten, vriezers, stoven en andere transporten opslagomstandigheden in de food, farma, labs en ziekenhuizen.

17-18 april 2023

CIP - Innovatieve reinigingstechnieken Utrecht 2-daagse cursus van Burggraaf & Partners over Cleaning in Place voor producenten en machinebouwers in de food, feed en farma. Alle nieuwe automatische reinigingssystemen komen aan bod, niet alleen voor leidingen en tanks, maar ook voor open systemen zoals transportbanden, afvulmachines of andere apparatuur. Aandacht voor Robot-CIP (r-CIP), wat besparingen oplevert op de totale reinigingskosten (en downtime) en de enige manier is om te kunnen garanderen dat je met schone apparatuur begint.

4-5 oktober 2023

Pumps & Valves

Rotterdam

Jaarlijkse vakbeurs over industriële vloeistof- en gastechnologie, afwisselend in Nederland en België. Netwerkplatform over het bewerken, verwerken en vervoeren van fluids. Gelijktijdig met vakbeurs Solids. Samen bieden de exposanten het grootste processing evenement voor de vloeibare en droge industrie in Nederland.

6-9 november 2023

Aquatech Amsterdam

Internationale vakbeurs over proces-, drink- en afvalwater. Prima netwerkgelegenheid met naar verwachting meer dan 20.000 professionals uit de watersector.

28-30 november 2023

BrauBeviale

Neurenberg (D)

Grote vakbeurs voor de drankensector. Ooit begonnen als bierbeurs bestrijkt de beurs inmiddels de hele drankenindustrie en de hele keten van grondstoffen tot productietechnologie en apparatuur, tot verpakking, accessoires en marketing.

BESTEL GRATIS UW ELEKTRONICA RECYCLE BOX!

Bestel nu gratis de Elektronica Recycle Box, waarin u defecte of overbodige industriële elektronica en onderdelen op locatie kunt verzamelen: we komen de Recycle Box kosteloos bij u brengen en ophalen.

UNIS Group is de full service partner op het gebied van industriële elektronica.

Onze gespecialiseerde diensten richten zich op het bevorderen van de continuïteit van productieprocessen.

Wij helpen u graag met het verantwoord recyclen van uw industriële elektronica, zodat we samen bijdragen aan een circulaire economie.

www.unisgroup.nl/recycle

28 PREVENTIEF ONDERHOUD

KLAAR VOOR 2023: 5 TIPS VOOR PREVENTIEF ONDERHOUD

Preventief onderhoud helpt bij het verlengen van de levensduur van industriële elektronica. Het vermindert de kans op storingen, verkort eventuele downtime en vergroot de efficiëntie van machines en productielijnen.

30 ONDERHOUDSSOFTWARE

VISUELE WEERGAVE MET VOORSPELLEND ONDERHOUD

Veel bedrijven bezuinigen met houtjetouwtje-beleid nog steeds op een professioneel onderhoudssysteem, terwijl alleen al met het plukken van het laaghangende fruit de applicatie zó wordt terugverdiend. Waarom niet kiezen voor een technisch ontzorgend en visueel vlekkeloos systeem met praktische storingsmeldingen?

32 LEKDETECTIE

ULTRASONE LEKDETECTIE MINIMALISEERT KOUDEMIDDELVERBRUIK

Geavanceerde, ultrasone lekdetectie maakt het voor rederij Anthony Veder mogelijk om de systemen gesloten te houden en zo sluimerverbruik van kostbare koudemiddelen te minimaliseren.

34 INTERNET OF THINGS

SENSOREN EERSTE STAP IN VIERDE INDUSTRIËLE REVOLUTIE

Met de juiste sensoren kunnen bedrijven een start maken met de integratie van het Internet of Things in hun bedrijfsvoering. Bij de keuze voor sensoren moet gelet worden op retrofitting, interoperabiliteit, analysemogelijkheden, gegevensbescherming en beoogd doel.

Maintenance Benelux is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres

Proces Media

Marktplein 2 1421 AC Uithoorn

+31 (0)297 22 3462

redactie@maintenancebenelux.nl

Hoofdredactie

Vincent Hentzepeter +31 (0)6 2059 2436

vincent@procesmedia.nl

Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Vormgeving Frizzon bv, Arnhem

Met medewerking van: Marjan Hammink

Druk

Veldhuis Media, Meppel

Sales

Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl

Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

Abonnementen abo@procesmedia.nl +31 (0)297 22 3462

Abonnementsprijs 2023

Voor de Benelux: € 140 (excl. 9% btw).

Overig buitenland: op aanvraag. Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Uitgever: Proces Media bv, 1421 AC Uithoorn © 2022, Proces Media bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 2352-0027

KLAAR VOOR 2023: 5 TIPS VOOR PREVENTIEF ONDERHOUD

Preventief onderhoud helpt bij het verlengen van de levensduur van industriële elektronica. Het vermindert de kans op storingen, verkort eventuele downtime en vergroot de efficiëntie van machines en productielijnen.

Dat elektronica niet het eeuwige leven heeft is geen wereldnieuws. Maar wat misschien wel nieuws is, is dat preventief onderhoud kan helpen de levensduur van elektronische componenten te verlengen. Met de vijf tips van UNIS Group kunnen bedrijven alvast een voorschot nemen op hun goede voornemens voor 2023 op dit vlak.

1. INVENTARISEER DE ELEKTRONICA

Welke elektronica is er eigenlijk allemaal geïnstalleerd? En hoe essentieel zijn die modules voor de productie? Inzicht voorkomt nare verrassingen. Inventarisatie van de aanwezige elektronica biedt zekerheid. Wie precies weet welke elektronica er is, kan (laten) checken welke modules mogelijk een risico vormen.

2. BRENG RISICO’S IN KAART

Verouderde elektronica vormen namelijk één van de grootste risico’s op downtime. In veel productiebedrijven draaien machines van 10, 15 tot wel 20 jaar oud. Bij oudere productielijnen zijn onderdelen niet altijd leverbaar, of alleen verkrijgbaar in het buitenland met een lange levertijd. Een overzicht van deze risico’s geeft inzicht in de gevolgen en de duur van stilstand door storing of kapotte onderdelen. Met kennis van kritieke onderdelen kunnen bedrijven hun magazijn efficiënt bevoorraden met reserveonderdelen. Kortom: kennis van de risico’s kan enorm schelen in de downtime. Stilstand kan teruggebracht worden van een paar weken of zelfs maanden per jaar tot slechts een paar uur.

3. KRIJG INZICHT MET EEN ONDERHOUDSPLAN

Inzicht in de systemen voorkomt verrassingen, verkleint de risico’s én geeft houvast voor het maken van een onderhoudsplan- en schema. Zo’n plan maakt duidelijk wanneer welke (tijdgevoelige) onderdelen preventief vervangen moeten worden. Ook is het eenvoudiger om onderbouwde keuzes te maken over toekomstige reparaties, revisie,

Inventarisatie van de aanwezige elektronica biedt zekerheid.

inkoop en migratie van geïnstalleerde elektronica. Een onderhoudsplan kan worden uitgebreid met tekeningen van de apparatuur, de historie van het onderhoud per onderdeel en procedures. Door deze documenten up-to-date te houden, wordt de duur van de downtime verkort als de machine onverwacht stil komt te staan. Dankzij de documentatie kunnen de (ingehuurde) monteurs namelijk direct aan de slag met de juiste informatie om het probleem zo snel mogelijk op te lossen.

4. EENVOUDIGE ONDERHOUDSKLUSSEN ZELF OPPAKKEN

In industriële omgevingen is sprake van stof, vettigheid en in veel gevallen ook warmte. Deze drie elementen verstoren de optimale werking van elektronische modules. Daarom is het van belang om licht onderhoud regelmatig zelf uit te voeren. Denk hierbij aan: Schoonhouden van de werkomgeving. Minder vuil in de omgeving betekent minder kans op vuil in de machine of productielijn.

• Filters vervangen. Deze raken verstopt met vet en stof, waardoor zij de lucht niet goed kunnen filteren of doorlaten.

• Relais controleren. Is er sprake van oxidatie? Dan is het nodig om deze alvast te vervangen, zodat de relais niet onverwacht uitvallen.

• Ventilatoren en roosters reinigen. Wanneer deze vervuild of verstopt raken, wordt de module of het apparaat niet goed gekoeld.

• Batterijen tijdig vervangen. Veel back-up systemen werken op batterijen. Met lege batterijen kan het systeem zijn werk niet goed doen en is er geen back-up om op terug te vallen bij uitval. Het regelmatig maken van software back-ups is verstandig om mogelijke stilstand te verkorten. Mocht de software van een machine worden gewist door uitval, stilstand of reparatie, dan kan een back-up worden terugzet. Dat is de snelste manier om de productie weer op te starten.

5. CREËER VOORSPELBAARHEID

Een seintje dat er storing aankomt: dat zou ideaal zijn. Helaas werkt het zo niet. Er zijn echter wel indicatoren die zouden kunnen wijzen op een naderende storing, zoals haperingen, fouten in de netwerkcommunicatie, temperatuurwisselingen of pieken/dalen in de spanningen. Door hier alert op te zijn, kan op voorhand downtime worden

voorkomen. Fouten in de netwerkcommunicatie worden opgespoord met een Profinet of Profibusanalyse. Een foutje in zo’n netwerk kan honderden tot duizenden apparaten tegelijk stilzetten. De informatie uit zo’n analyse geeft de kwaliteit van het netwerk weer, wat inzicht geeft in de zwakke schakels, die vervolgens aangepakt of vervangen kunnen worden. ●

UNIS Group

UNIS Group is een full-service bedrijf op het gebied van industriële elektronica dat zich met name richt op kostenbesparing, de continuïteit van industriële productieprocessen, het voorkomen van storingen en het verlengen van de levensduur van bestaande elektronische modules.

(advertenties)

POWDER TO THE PEOPLE

Ontdek de nieuwe dimensie in sproeidrogen

Als het op sproeidrogen aankomt, voldoet de nieuwe DryMASTER serie aan alle eisen. In talrijke toepassingen, o.a. de voedingsindustrie, en in de uwe.

• Meer dan 900 varianten beschikbaar

• Proces-specifieke materialen

• Lange levensduur

• Eenvoudige reiniging en onderhoud

• Hoge drukbestendigheid

• Korte levertijden

• Compatibel met bestaande installaties

www.lechler-sproeiers.nl

VISUELE WEERGAVE MET VOORSPELL

Veel bedrijven bezuinigen met houtjetouwtje-beleid nog steeds op een professioneel onderhoudssysteem, terwijl alleen al met het plukken van het laaghangende fruit de applicatie zó wordt terugverdiend. Waarom niet kiezen voor een technisch ontzorgend en visueel vlekkeloos systeem met praktische storingsmeldingen?

“Zeker, een top 10 van de meest voorkomende storingen binnen je bedrijf wil je glashelder in beeld hebben. Via je maintenancesysteem integreer je dat vervolgens in je bedrijfsproces,” zegt Johan Maas, eigenaar en oprichter van Q3 Maintenance Software. “Maar net zo belangrijk is, wat vinden de mensen op de vloer? Wat is het meest werkbare? Wil je voorraadbeheer gebruiken, bestelbonnen gaan sturen voor inkoop? Welke analyses wil je doen? Heb je stamkaarten en wil je extra velden gebruiken? Al deze aspecten bepalen hoe je ons systeem gaat inzetten.”

DAGELIJKS GEBRUIK

Het Q3 CMMS (Computerized Maintenance Management System) is sinds 1998 op de markt en is ontwikkeld voor de planning en administratie van de technische dienst. De software is samen met bedrijven uit de procesindustrie, bewerkingswereld en productiebranche doorontwikkeld. Het beheer

van preventief onderhoud vormt de basis van het systeem, van dagelijks gebruik via meldbriefjes, werkbonnen en checklisten, tot frequentie-gebaseerde inspecties, keuringen en controles.

DATA-ANALYSE

Pas echt interessant wordt het als er slimme analyses worden gedaan vanuit het systeem. Dan kan een bedrijf rechtstreeks gaan sturen op data-inzicht. Maas haalt een recent correctief onderhoudsvoorbeeld aan: “Zo werkte een klant van ons tijdens het hoogseizoen met veel extra monteurs. Uit de gegevens viel af te lezen dat er in die periode veel meer uren aan storingen werden besteed. Wat bleek: de ‘ingevlogen’ monteurs kenden de apparatuur minder goed, moesten vaak met meerdere mensen tegelijk overleggen en sleutelen. Het jaar daarop zette het bedrijf de eigen mensen op het correctieve onderhoud: zij kennen het machinepark door en door. Het preventieve onderhoud werd tegelijkertijd door de helft van het aantal inleners uitgevoerd, die van tevoren exact geïnstrueerd hadden gekregen wat ze moesten doen”, aldus Maas.

Modules zijn in- en uit te schakelen, zodat alleen zichtbaar is waar gebruik van wordt gemaakt:

• Preventief onderhoud

• Objecten-overzicht

• Planning

• Voorraadbeheer

• Inkoop

• Storingsregistratie

• Sms-meldingen bij calamiteiten

• Visuele weergave van de productievloer

• Voorspellend onderhoud

• Realtime Productie Monitoring

• Beheer van werkkleding en PBM’s

• Slimme dashboards en analyses

• Werkvergunningen

• Sleutelregistratie

• Data uitwisseling

• Voedselveiligheid

• Werken op smartphone en tablet

SCHOON SCHERM

Doordat het systeem met zijn ‘schone schermpjes’ vriendelijk oogt, wordt het gebruik ervan als makkelijk en overzichtelijk ervaren. “We zijn van ‘goed werkende’ naar ‘goed uitziende’ app geëvolueerd,” verduidelijkt Maas. “Gebruikers van nu willen een vlekkeloos werkende app met een cleane uitstraling. Met het volop inzetten van QR-codes werd de afgelopen twee jaar extra gebruiksvriendelijkheid toegevoegd. Via de door het systeem gegenereerde en geprinte QR-code op de machine kan de gebruiker niet alleen hulp-filmpjes bekijken over onderhoud of bediening en daar een bibliotheek van aanleggen, maar ook een melding maken.”

BRUG

“Deze visuele weergave van de productievloer wordt heel veel gebruikt, omdat het klanten aanspreekt en een brug slaat naar de praktijk. Het machinepark kun je op een achtergrondje plaatsen en op elk machientje kun je klikken. Wordt er dan

ergens een melding van gemaakt, dan krijgt de gebruiker via tablet of smartphone de 10 meest voorkomende oplossingen. Deze gegevens worden voortdurend ververst: het is een zelflerend systeem. Met checklists zet de gebruiker per uitgevoerde handeling een vinkje. Daarmee is het uitvoeren van de onderhoudswerkzaamheden volgens een vast stappenplan gewaarborgd.”

REALTIME

Een ander speerpunt is voorspellend onderhoud. Het Productie Monitoring Systeem verzameld

‘Met realtime data verschuift je meerjarenonderhoud van frequenties naar tellerstanden en draaiuren’

Johan Maas, eigenaar en oprichter van Q3 Maintenance Software.

END ONDERHOUD

realtime machinedata voor inzicht in het machinepark. Deze data worden vanuit de machines doorgevoerd naar het onderhoudsbeheersysteem, met bijbehorend grafisch inzicht. “Met de realtimedata van de machineparken van klanten geeft

het systeem vanzelf aan wanneer bijvoorbeeld een matrijs uitgewisseld moet worden. Daarmee verschuift je meerjarenonderhoud van frequenties naar tellerstanden. Denk daarbij ook aan draaiuren van pompen,” aldus Maas.

EDUCATIEPARTNER

Vanuit de Fontys Hogeschool Eindhoven is er belangstelling voor het werken met voorspellend onderhoud. Zo’n 25 HBO-studenten werken onder begeleiding gedurende 5 maanden een opdracht uit bij een bedrijf. “Alle bedrijven gaan daarin mee, ze krijgen aandacht in de media en geschoolde jeugd over de vloer. Voor bedrijven onderling is het ook interessant, want zo blijft iedereen op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.” ●

‘De visuele weergave van de productievloer wordt heel veel gebruikt, omdat het klanten aanspreekt en een brug slaat naar de praktijk’

ULTRASONE LEKDETECTIE MINIMALIS

Geavanceerde, ultrasone lekdetectie maakt het voor rederij Anthony Veder mogelijk om de systemen gesloten te houden en zo sluimerverbruik van kostbare koudemiddelen te minimaliseren.

Voldoen aan de regelgeving, uitstoot en broeikasgassen verminderen: natuurlijk wil elke rederij dat. Bij rederij Anthony Veder werd het tijd voor een fleet-wide ingreep: “Elke rederij is bezig met verduurzaming van de vloot. Dat houdt voornamelijk in dat we de uitstoot van broeikasgassen moeten verminderen. Daar willen we aan voldoen,” legt Sijtze Visser uit. Vis-

ser is vessel manager bij de Nederlandse rederij Anthony Veder. De rederij is gespecialiseerd in het transport van Liquefied Petroleum Gas (LPG), Liquefied Natural Gas (LNG) en petrochemische gassen, zoals ethyleen en propyleen. “Naast de milieuoverwegingen zien we ook dat de prijs van koudemiddelen heel hoog is. We hebben systemen waar vrij veel koudemiddel in zit. Om het verbruik te minimaliseren willen we lekkages opsporen, maar daar hadden we tot nu toe geen adequate manier voor.”

LEKCONTROLES

De rederij is volledig gespecialiseerd in het transport van gas en werkt daarom met een hoge veiligheidsstandaard met bijbehorende speciale apparatuur en middelen. De koudemiddelen, gebruikt als medium voor het transport van warmte, moeten vanwege aangescherpte wetgeving uitgefaseerd worden. Dit betekent op termijn een verbod op het (bij)vullen van koelinstallaties met synthetische koudemiddelen. De nieuwe wetgeving (2015) wil dat gebruikers het gebruik ervan nu

Rederij Anthony Veder gebruikt de Ultraprobe 9000 ultrasone lekdetector voor het opsporen van lekkages van koudemiddelen en lucht en voor de controle van lagers.

De LNG carrier van rederij Anthony Veder waar de instructievideo over de ultrasone lekdetector werd opgenomen.

EERT KOUDEMIDDELVERBRUIK

al terugdringen. Via meer verplichte lekcontroles moet bovendien het aantal lekkages van koel- en vriesinstallaties met (H)CFK’s en HFK’s omlaag.

GEEN CONSUMPTIEARTIKELEN

“Wij zijn ons terdege bewust van die wetgeving”, zegt Visser. “Echter, niet alleen moet je bij de bemanning bewustzijn kweken, dat moet ook bij het management gaan wortelen. We moeten af van het idee dat koudemiddelen consumptieartikelen zijn: het systeem moet gesloten zijn en er mag binnen die cyclus uiteindelijk geen sprake zijn van bij- of navullen. Het betekent namelijk tegelijkertijd dat je voortdurend je installatie moet bijstellen of inregelen. Met als gevolg een grotere kans op het falen van installaties. Op het moment dat je dat goed onder controle hebt, weet je dat je beter bezig bent. Los van incidenten uiteraard.”

ULTRASONE DETECTIE

“Met die nieuwe mentaliteit zijn we gaan kijken naar betere lekdetectie en zo zijn we uitgekomen bij de Ultraprobe 9000”, vervolgt Visser. Dit draagbare, pistoolvormige instrument is een digitaal ultrasoon inspectiesysteem voor voorspellend onderhoud. De Ultraprobe versnelt inspecties en is breed inzetbaar voor het opsporen van allerlei storingen. Gegevens zijn met een enkele druk op de knop eenvoudig te bekijken op het bedieningsscherm en op te slaan. Tijdens een inspectie kan de gebruiker realtime op het LED-scherm aan een 16-delige grafiek zien wat de geluidsniveauveranderingen zijn. Het scherm heeft een gekalibreerde decibelweergave en kan direct het piekniveau vasthouden. “Hoe we lekken opspoorden voordat we met dit instrument gingen werken? Gewoon, met een emmertje met zeepsop”, kan Visser zich herinneren.

Rederij

Rederij Anthony Veder, opgericht in 1937 door Anthony Veder, is volledig gespecialiseerd in het transport van gas (LPG, LNG en petrochemische gassen, zoals ethyleen en propyleen). De vloot telt momenteel 31 schepen, variërend van 4.000 m2 tot 30.000 m2. Van de vloot vervoeren 11 schepen LNG en 20 industriële gassen voor de petrochemische industrie. De groep heeft zo’n 1.000 mensen in dienst, waarvan er ongeveer 100 mensen op het hoofdkantoor in Rotterdam werken. Per schip is de omvang van de crew tussen de 12 en 20 mensen.

Ultraprobe 9000 specs

Constructie: draagbaar pistoolvormig instrument met bedekt aluminium en ABS plastic Circuit: Solid State SMD digitaal circuit met temperatuurcompensatie

Frequentie: 20 kHz tot 100 kHz (stapsgewijs instelbaar in 1 kHz)

Reactietijd: < 10 ms

Display: 16 x 2 LCD met LED-achtergrondverlichting

Geheugenopslag: 400 opslagplaatsen

Accu: NiMH oplaadbaar

Omgevingstemperatuur: 0-50 °C

Uitgangen: Gekalibreerde uitgang, decibel (dB) frequentie, USB datauitgang

Meetsondes: Trisonic scanmodule en stethoscoopmodule

Koptelefoon: Deluxe geluidsisolerende koptelefoon voor gebruik met helm Indicatoren: dB, frequentie, accutoestand en 16-delige grafiek

Gevoeligheid: Detecteert lekkages van 0,1 mm met een drukverschil van 0,3 bar al op 15 m. afstand Grenswaarde: 1 x 10–2 std. cc/sec tot 1 x 10–3 std. cc/sec

Afmetingen: Complete uitrusting in Zero Halliburton aluminium koffer 47 x 37 x 17 cm Gewicht Pistooleenheid: 0,9 kg

Gewicht complete koffer: 6,4 kg

Display-standen: Realtime, momentopname, piekniveau vasthouden en geheugenopslag

WEERSTAND VERLAGEN

Waar hij tegenaan liep was aarzeling bij de bemanning om een extra stuk gereedschap te gaan gebruiken. De werkdruk aan boord is over het algemeen al behoorlijk hoog, en om weerstand te voorkomen bij de crew was een soepele integratie een primaire vereiste. “Bij de selectie van het instrument hebben we een van de zeevarenden betrokken. Om de drempel tot gebruik te verlagen, hebben we samen met UE Systems, de makers van de probe, een serie instructiefilmpjes opgenomen aan boord van een van onze schepen. Zo konden we precies laten zien hoe de probe aan boord inzetbaar is. Vlootbreed is tot aanschaf van het apparaat overgegaan.”

INSTRUCTIEVIDEO

De instructievideo’s werden samen met een team van UE Systems gemaakt op het schip ‘Coral Parensis’. Voor de herkenbaarheid werd de werking van het apparaat aan boord van het schip gefilmd en uitgelegd. Zo werd de echte werksituatie weergegeven, inclusief achtergrondlawaai. “Mede dankzij deze video krijgen we feedback dat het gebruik nu echt toeneemt: lekkages worden daadwerkelijk opgespoord en het instrument wordt gezien als een ondersteuning in plaats van een belasting. Daarmee is aantoonbaar het zogeheten sluimerverbruik omlaaggegaan. Ook door de isolatie heen kunnen we nu lekkages vinden. Op een van de schepen hadden we herhaaldelijk service, omdat we koudemiddel kwijtraakten.

Gegevens zijn met een enkele druk op de knop eenvoudig te bekijken op het bedieningsscherm en op te slaan.

Dat lek konden we alsmaar niet vinden. Zodra de mensen daar met ultrasoon aan de gang gingen, hebben ze de lekkages wél kunnen vinden. Dus daar sparen we servicekosten mee uit,” zegt Visser. “Het vertrouwen in de probe is nu zo groot, dat er momenteel breder gebruik van wordt gemaakt. Zo wordt hij ook vaak ingezet bij de controle van lagers. Het apparaat werkt zo goed dat de bemanningsleden de unit ook gebruiken voor het opsporen van luchtlekkages.” ●

SENSOREN EERSTE STAP IN VIERDE INDUSTRIËLE REVOLUTIE

Met de juiste sensoren kunnen bedrijven een start maken met de integratie van het Internet of Things in hun bedrijfsvoering. Bij de keuze voor sensoren moet gelet worden op retrofitting, interoperabiliteit, analysemogelijkheden, gegevensbescherming en beoogd doel.

Bij veel bedrijven heerst nog onzekerheid over hoe ze het Internet of Things (IoT) kunnen integreren in hun bedrijfsvoering. Volgens Rike Ermeling, product manager bij reichelt elektronik, kunnen bedrijven die een start willen maken met IoT het beste

beginnen met het kiezen voor de juiste sensoren. “Het toekomstbestendig optimaliseren van productieprocessen wordt steeds belangrijker, gezien de turbulente ontwikkelingen in de toeleveringsketens.

Maar het gebrek aan werknemers met de juiste

technische kennis remt nog vaak de implementatie.

Een goede eerste stap is retrofitting van bestaande systemen met sensoren. Daarbij moet wel gelet worden op interoperabiliteit, maar sensoren zijn voor veel toepassingen zinvol”, zegt Ermeling.

Man programmeert robotarm op een industrie 4.0 productielijn, uitgerust met sensoren en robotarmen. Sensoren zijn de eerste stap op weg naar datagestuurde productie. (Foto: Adobe Stock)

BREED TOEPASBAAR

“Het is niet voor alle bedrijven en voor elke machine de moeite waard om te upgraden met sensoren”, geeft Ermeling toe. “Maar het aantal verschillende toepassingen is groot en de mogelijkheden zijn legio. Als sensoren, zoals niveausensoren, in de productie worden geïntegreerd, kun je via voorspellend onderhoud op basis van relevante parameters, problemen voorkomen. Slijtage is vroegtijdig op te sporen en onderhoud is op tijd uit te voeren. Ook bij het in gebruik nemen van nieuwe machines kunnen sensoren hun nut bewijzen. Integratie van nieuwe apparatuur is altijd een risicofactor voor een soepel productieproces. Geschikte sensoren bieden controlemogelijkheden en beperken mogelijke storingen of uitval tot een minimum. En ook buiten de productieomgeving kunnen intelligente sensoren hun steentje bijdragen, bijvoorbeeld voor de slimme bewaking van ruimten. Afhankelijk van de eisen is het mogelijk om bijvoorbeeld de temperatuur van de ruimte,

het CO2-gehalte of de luchtvochtigheid te meten. Dit zijn nuttige meetwaarden, waarmee je kunt vaststellen of servers in een ideale ruimte staan en of de werkplekken op kantoor voldoen aan de arbonormen”, zegt Ermeling.

BASISVEREISTEN

De fundamentele vraag die bedrijven zich moeten stellen, is of de bestaande machines achteraf voorzien kunnen worden van de gewenste sensoren. “Bij de meeste nieuwere modellen machines is dit geen probleem”, zegt Ermeling, “maar het is wel verstandig om dit toch even te checken.” Voordat tot aanschaf van een sensor wordt overgegaan, moet eerst de relevante meetgrootheid worden bepaald. Afhankelijk van de toepassing kunnen dit omgevings-, trillings- en bewegingsgegevens zijn, maar het kunnen ook gegevens zijn die specifiek samenhangen met het proces. “Bovendien”, zegt Ermeling, “moet je nagaan of de apparatuur al over de vereiste sensortechnologie en interfaces (bijvoorbeeld ethernet) beschikt of dat die nog extern aangebracht moet worden. Ook moet je inzichtelijk maken hoe je meerdere machines in een netwerk moet opnemen (bijvoorbeeld fysiek of draadloos).”

GEGEVENSVERWERKING

Andere vereisten hebben te maken met de gegevensverwerking. Ermeling: “Bij het bepalen van het specifieke toepassingsgebied vóór de implementatie moet je bijzondere aandacht besteden aan de vraag wat de analyse van de verkregen gegevens je gaat opleveren. Het antwoord op deze vraag heeft namelijk ook gevolgen voor de volgende voorwaarde voor een succesvolle start met IoT: om voordeel te halen uit de enorme hoeveelheden data die sensoren tijdens processen verzamelen, heb je een passende netwerkinfrastructuur inclu-

sief genoeg bandbreedte en een analyseplatform nodig. Alleen verzamelen van gegevens is niet genoeg. Je moet consolideren en analyseren, dan kun je met behulp van AI waardevolle inzichten verkrijgen.”

VEILIGHEID

Zodra een bedrijf op basis van de vorige vragen inzicht in de situatie heeft, komt het aspect gegevensbescherming in beeld. Ermeling: “Gelukkig zijn er aanbieders die hierin ondersteuning bieden en kunnen zorgen voor een veilige opslag van gegevens. Maar het is zinvol om eerst grondig te kijken naar de manier waarop je eigen bedrijf met gegevensbescherming omgaat.”

PROCESOPTIMALISATIE

Als duidelijk is voor welke toepassingen er concrete stappen gezet moeten worden, is het tijd om te kijken wat de relevante parameters zijn. “ Gegevens uit metingen van helling, hoek, druk, stroom, temperatuur, enzovoort kunnen bijvoorbeeld inzichten geven voor het optimaliseren van processen of het automatiseren van de toepassing”, zegt Ermeling. “Daarom zijn omgevingssensoren (CO2, temperatuur en vochtigheid), bewegingssensoren, niveausensoren of landbouwsensoren (pH-waarden of bodemvochtigheid) bijzonder geschikt voor de eerste toepassingen. Bij de keuze van de juiste sensoren moet je ook rekening houden met de mogelijkheden op het gebied van connectiviteit. Het is ook belangrijk dat de aangeschafte sensoren onderling en met toekomstige machines of sondes interoperabel zijn om zo een soepele gegevensanalyse te garanderen.”

PROEFPROCES

“Het is verstandig om de sensoren eerst toe te passen in een duidelijk omschreven proefproces”, legt Ermeling uit. “Op die manier zijn kosten en complexiteit goed te beheersen en kunnen eventuele aanpassingen gemakkelijker doorgevoerd worden. Elke uitbreiding kan dan stapsgewijs plaatsvinden. De toekomstige eisen die je stelt aan IoT zijn belangrijk bij een uitbreiding van het sensorgebruik en eventuele overnames van het bedrijf. Hoe gaan deze factoren zich ontwikkelen? Pas als duidelijk is wat de voordelen van een geteste toepassing zijn, kun je iets zeggen over de toekomstige toegevoegde waarde van de technologie.” ●

reichelt elektronik www.reichelt.nl

‘Het is verstandig om de sensoren eerst toe te passen in een proefproces’

Rike Ermeling, product manager bij reichelt elektronik, leverancier van elektrotechnische componenten. (Foto: reichelt)